ADVIES Raad Levenslang en Levensbreed Leren 9 september 2008 RLLL/MDR /ADV/001
Advies over de voorstellen van opleidingsprofielen Secretariaatsmedewerker en Secretariaat-talen voor het secundair volwassenenonderwijs
VLAAMSE ONDERWIJSRAAD, KUNSTLAAN
w w w. v l o r . b e
6
BUS
6, 1210
BRUSSEL
Advies over de voorstellen van opleidingsprofielen Secretariaatsmedewerker en Secretariaat-talen voor het secundair volwassenenonderwijs
1
Adviesvraag
Op 16 november 2007 ontving de Vlor van de afdeling Instellingen en Leerlingen Secundair Onderwijs en Volwassenenonderwijs een adviesvraag over voorstellen van raamwerken voor nieuwe modulaire opleidingen voor het volwassenenonderwijs. De overheid geeft hiermee uitvoering aan het prioriteitenplan 2006-2007 tot ontwikkeling van modulaire opleidingen voor het OSP 1 . Die adviesvraag heeft betrekking op de volgende opleidingen voor het secundair volwassenenonderwijs: -
Secretariaatsmedewerker; Secretariaat-talen.
2
Totstandkoming van de voorstellen
Het decreet van 15 juni 2007 betreffende het volwassenenonderwijs bepaalt in artikel 24 dat de Vlaamse Regering de opleidingsprofielen (OP) voor het volwassenenonderwijs bepaalt, op voordracht van de stuurgroep en na advies van de Vlaamse Onderwijsraad. De voorstellen Secretariaatsmedewerker en Secretariaat-talen kwamen echter nog tot stand in uitvoering van de intentieverklaring van 19 oktober 2006 2 . De overheid ontwierp de raamwerken voor deze opleidingen. Een raamwerk omvat: -
de benaming en het niveau van de opleiding; het totaal aantal lestijden van de opleiding; de basiscompetenties van de opleiding; de verhouding AV-TV-PV binnen de opleiding.
Eveneens conform die intentieverklaring, verkavelden de inrichtende machten elke opleiding verder in modules. Zij verdeelden de basiscompetenties over de modules en bepaalden het aantal lestijden per module. De inrichtende machten bezorgden hun gezamenlijke eindvoorstellen binnen de overeengekomen termijnen terug aan de Vlor. Elk eindvoorstel bevat de modulaire trajecten en de verdeling van de basiscompetenties over de modules.
1
2
Het prioriteitenplan is opgenomen als bijlage 1 van het advies van de Raad Levenslang en Levensbreed Leren van 26 februari 2008 over voorstellen van opleidingsprofielen voor het volwassenenonderwijs (RLLL/MDR/ADV/005). De intentieverklaring is opgenomen als bijlage 2 van het advies van de Raad Levenslang en Levensbreed Leren van 26 februari 2008 over voorstellen van opleidingsprofielen voor het volwassenenonderwijs (RLLL/MDR/ADV/005).
1
Volgens art. 24 bepaalt de Vlaamse Regering na advies van de Vlaamse Onderwijsraad, de opleidingsprofielen. Een opleidingsprofiel omvat ten minste: 1° 2° 3° 4°
het minimale aantal lestijden van een opleiding; het aantal modules; het aantal lestijden per module dat in aanmerking genomen wordt voor de berekening van de financiering; de verdeling van de eindtermen, de specifieke eindtermen of basiscompetenties over de modules binnen een opleiding.
Hoewel het decreet volwassenenonderwijs van 15 juni 2007 niet langer vereist dat het aantal lestijden AV/TV/PV per module of per opleiding wordt bepaald, heeft de raad in de opleidingsprofielen die als bijlage bij dit advies zijn gevoegd, toch een voorstel van vakkenconcordantie opgenomen. De vakkenconcordanties – in combinatie met de onderwijsvormen en -graden – spelen immers in de huidige personeelsregelgeving nog steeds een rol op het vlak van bekwaamheidsbewijzen en barema’s. Na het advies van de Vlor zal de minister een beslissing nemen over de goedkeuring van de geadviseerde opleidingsprofielen, waarna de inrichtende machten de goedgekeurde opleidingsprofielen verder concretiseren in leerplannen. Artikel 25 van het decreet bepaalt dat de centra voor de organisatie van hun opleidingsaanbod, uitsluitend de door de Vlaamse Regering goedgekeurde opleidingsprofielen hanteren. De artikels 184 en 185 bevatten een overgangsregeling. De raad vraagt dat de opleidingsprofielen die hij vandaag adviseert, eens ze door de Vlaamse Regering zijn goedgekeurd, zouden geacht worden te voldoen aan de bepalingen van art. 24 en 25 van het nieuwe decreet. De Raad Levenslang en Levensbreed Leren keurde op 9 september 2008 onderstaand advies goed in aanwezigheid van 20 stemgerechtigde leden. 17 leden stemden voor, 2 leden stemden tegen, 1 lid onthield zich bij de stemming.
3
Advies
De sectorcommissie Handel-administratie bereidde dit advies voor, onder het voorzitterschap van dhr. A. Lavric (GO!). De sectorcommissie werd voor dit dossier uitgebreid met deskundigen aangeduid door de Federatie tweedekansonderwijs en door de inrichtende machten van het volwassenenonderwijs. Een deskundige van de Entiteit Curriculum was eveneens op de vergaderingen aanwezig. De sectorcommissie vergaderde op 22 februari en 1 juli 2008. 3.1
Beschrijving van de voorstellen
Het betreft twee voorstellen voor opleidingsprofielen voor het studiegebied Handel van het secundair volwassenenonderwijs, namelijk Secretariaatsmedewerker en Secretariaat-talen. Beide voorstellen van opleidingsprofielen zijn inhoudelijk met elkaar verwant. De raamwerken zijn voor een deel op dezelfde referentiekaders gebaseerd en hebben een aantal gemeenschappelijke basiscompetenties. De modulaire trajecten bevatten drie gemeenschappelijke modules: ‘Kantoorsoftware: tekstverwerking 1’, ‘Kantoorsoftware: tekstverwerking 2’ en ‘Klaviervaardigheid’.
2
De voorstellen vervangen de voorlopige modulaire structuurschema’s Kantooradministratie en gegevensbeheer BSO3 en Secretariaat-talen TSO3. De overheid onderzocht ook de dekking van het voorlopig structuurschema Burotica TSO 3 en is van oordeel dat ook dit schema kan worden opgeheven, op voorwaarde dat de module Sollicitatietechnieken als zwevende module bij deze opleidingen wordt opgenomen 3 . 3.2
Bemerkingen bij de gebruikte referentiekaders en bij de relatie opleidingberoep
Zowel voor de opleiding Secretariaatsmedewerker als voor de opleiding Secretariaat-talen, vermeldt de overheid in het raamwerk de gebruikte referentiekaders of bronnen. 3.2.1
Secretariaatsmedewerker
Voor Secretariaatsmedewerker verwijst de overheid naar een HIVA-document van 1996 waarin o.m. het beroep van ‘secretaresse’ is omschreven. De overheid duidt de opleiding Secretariaatsmedewerker aan als een beroepsopleiding. De relatie tussen het gehanteerde referentiekader en de voorgestelde beroepsopleiding is in het opleidingsprofiel niet verder gespecifieerd. Het is voor de raad niet duidelijk in welk(e) beroep(en) de afgestudeerden van de opleiding Secretariaatsmedewerker al dan niet inzetbaar zijn. Het is voor de raad evenmin duidelijk of de opleiding Secretariaatsmedewerker tot dezelfde functies opleidt als de opleiding Kantooradministratie en gegevensbeheer BSO3 in het leerplichtonderwijs. De vertegenwoordigers van het secundair onderwijs in de sectorcommissie, wezen erop dat Kantooradministratie en gegevensbeheer BSO3 in het leerplichtonderwijs opleidt tot het beroep van “polyvalent bediende” en tot dat van “secretariaatsassistent”. De raad vraagt dat de overheid in het opleidingsprofiel duidelijker zou aangeven hoe de opleiding Secretariaatsmedewerker zich verhoudt tot het vermelde beroepsprofiel. Die duidelijkheid kan het civiel effect van de nieuwe modulaire opleiding alleen maar ten goede komen. 3.2.2
Secretariaat-talen
Voor Secretariaat-talen vermeldt de overheid verschillende beroepsprofielen uit dezelfde HIVA-publicatie, namelijk polyvalent bediende, boekhouding, ‘secretaresse’ – verder uitgesplitst in ‘directiesecretaresse’, ‘afdelingssecretaresse’ en ‘secretariaatsassistent’ en tenslotte ook ‘receptioniste/telefoniste’. De opleiding Secretariaat-talen is zowel 3
Nota over de dekking van het voorlopig structuurschema Burotica TSO 3: “(…) Een gedeelte van de opleiding [Burotica TSO3] komt overeen met de nieuwe opleidingen Secretariaat-talen en Secretariaatsmedewerker. Het betreft het gedeelte Nederlandse dactylo en het gedeelte Nederlandse communicatievaardigheden. Deze gedeelten zijn in de nieuwe opleidingsprofielen van Handel terug te vinden. In de opleiding Burotica TSO 3 ligt de nadruk meer op Buroticasoftware en Geautomatiseerde communicatie (informatica, besturingssystemen en data- en telecommunicatie). Informatica en besturingssystemen vinden we terug in de opleidingen Informatica: Computer- & besturingssystemen en Netwerken en Informatica: Toepassingssoftware (al of niet verkort). De module Sollicitatietraining zou als zwevende module bij de nieuwe opleidingen kunnen worden opgenomen. Dit betekent dat het voorlopig structuurschema Burotica TSO 3 kan worden opgeheven.”
3
beroepsgericht als doorstroomgericht. De basiscompetenties van de opleiding Secretariaattalen garanderen volgens de overheid minstens het beroepsprofiel van Secretariaatsassistent. In het raamwerk voor het OP Secretariaat-talen vermeldt de overheid als referentiekader, ook een niet-gepubliceerde brochure van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. De raad stelt voor deze verwijzing te schrappen. 3.3
Bemerkingen bij de certificering
Elk van de opleidingen wordt bekrachtigd met een certificaat. De overheid vermeldt in elk van de raamwerken dat het certificaat, in combinatie met het certificaat “Algemene Vorming BSO3/TSO3” leidt tot het diploma secundair onderwijs. De raad wijst erop dat het de inspectie volwassenenonderwijs toekomt om hierover een advies te formuleren. 3.4
Bemerkingen bij de modules moderne vreemde talen
3.4.1
Secretariaatsmedewerker
De inrichtende machten stellen in het modulair traject een dubbel spoor voor de modules moderne vreemde talen voor. Er is een traject met 4 modules van 60 lestijden en een alternatief traject met 3 modules van 80 lestijden. Het totaal aantal lestijden is in beide trajecten identiek. De vertegenwoordigers van de inrichtende machten in de sectorcommissie lichtten deze optie toe vanuit de bekommernis om alle centra in staat te stellen het organisatiemodel te kiezen dat het best aansluit bij hun werking. Zij verwijzen hiervoor naar de “bis”-trajecten in het studiegebied Talen, waar de CVO’s voor richtgraad 2 ook die keuzemogelijkheid hebben. De raad vraagt zich af of deze keuzemogelijkheid wenselijk is, meer bepaald wat dit betekent vanuit het standpunt van de cursisten. De raad wijst erop dat de inspectie volwassenenonderwijs tijdens het schooljaar 2007-2008 de opleidingsprofielen van het studiegebied Talen heeft geëvalueerd. De raad had graag de resultaten van die evaluatie gekend, in het bijzonder aangaande de “bis”-trajecten. Indien de bistrajecten in de opleidingsprofielen Talen behouden blijven, is de raad er voorstander van om deze bistrajecten ook mogelijk te maken in het opleidingsprofiel Secretariaatsmedewerker. Als eerste vreemde taal adviseert de raad om aan de centra de keuze te laten tussen Engels en Frans; als tweede vreemde taal adviseert de raad om aan de centra de keuze te laten tussen Engels, Frans en Duits. 3.4.2
Secretariaat-talen
In het raamwerk linkt de overheid te bereiken basiscompetenties voor de vreemde talen, aan de niveaus van het Europees Referentiekader voor de talen. Voor de eerste en de tweede vreemde taal beoogt de overheid het niveau B1 (threshold). De raad onderschrijft dit voorstel. Voor de derde vreemde taal beoogt de overheid slechts het niveau A1 (breakthrough). De raad vindt evenwel dat voor de derde vreemde taal het niveau A2 (waystage) een minimum is. Hij baseert zich hiervoor op:
4
-
de leerdoelen van de opleiding zoals ze vandaag wordt gegeven; het perspectief van doorstroom naar het hoger onderwijs; de basiscompetenties zakelijk taalgebruik die in het raamwerk voor de derde vreemde taal zijn opgenomen, en waarvoor het niveau waystage een minimumvereiste is. De raad wijst ook op de analogie met de professioneel gerichte opleidingsprofielen in het studiegebied Talen.
3.4.3
Vakkenconcordanties
In het raamwerk van het OP Secretariaatsmedewerker vermeldt de overheid zowel technische als algemene vakken (TV en AV). In het raamwerk van het OP Secretariaat-talen vermeldt de overheid enkel “TV” (technische vakken). De raad acht het evenwel wenselijk om de modules eerste, tweede, derde (moderne) vreemde taal gelijk te stellen met een AV (Frans, Engels of Duits), naar analogie met de situatie in de overeenkomstige opleidingsprofielen van het studiegebied Handel die vandaag van toepassing zijn, en naar analogie met de opleidingsprofielen in het studiegebied Talen. Het TV Handelscorrespondentie (Frans, Engels of Duits) wenst de raad te reserveren voor de modules waar het zakelijk taalgebruik aan de orde is. 3.5
Bemerkingen bij de modulebenamingen
De raad merkt op dat modulebenamingen als ‘vreemde taal 1’ (OP Secretariaatsmedewerker) en ‘moderne vreemde taal 1’ (OP Secretariaat-talen) niet zo veelzeggend zijn en de transparantie niet echt bevorderen. Omdat de beoogde basiscompetenties van deze modules in de beide OP’s evenwel verschillend zijn, acht de raad het ook niet aangewezen om dezelfde modulebenamingen te gebruiken. De raad adviseert de makers van OP’s om modulebenamingen te hanteren die accuraat en toch gebruiksvriendelijk zijn. 3.6
Bemerkingen bij het totaal aantal lestijden van de opleidingen
Voor Secretariaatsmedewerker stelt de overheid in totaal 1280 lestijden voor. De raad onderschrijft dit voorstel. Voor Secretariaat-talen stelt de overheid in totaal 960 lestijden voor. De raad vindt dit iets te weinig, en stelt 1080 lestijden voor. De raad baseert zich hiervoor op de ervaringen van de opleidingsverstrekkers met de bestaande opleiding. De raad acht 1080 lestijden noodzakelijk om de in het raamwerk vooropstelde basiscompetenties te realiseren, en om de afgestudeerde voldoende voor te bereiden op de arbeidsmarkt en/op het hoger onderwijs. De extra lestijden die de raad toevoegt, verzekeren bovendien ook een evenwichtige benadering van de componenten “talen” en “secretariaat”. 3.7
Bemerkingen bij de verhouding tot het bestaande aanbod.
De raad is van oordeel dat de nieuwe opleidingsprofielen Secretariaatsmedewerker en Secretariaat-Talen, zoals in bijlage bij dit advies gevoegd, de voorlopige modulaire structuurschema’s Kantooradministratie en gegevensbeheer BSO3 en Secretariaat-talen TSO3 kunnen vervangen.
5
Het voorlopig modulair structuurschema Burotica TSO3 daarentegen kan niet zonder meer worden opgeheven. De raad wijst erop dat op zijn advies, aan deze opleiding pas vorig jaar een module “sollicitatietechnieken” is toegevoegd die de raad nog steeds relevant vindt. De raad verwijst naar zijn argumentatie terzake in het eerdere advies 4 . De raad is van oordeel dat Burotica TSO3 kan worden opgeheven op voorwaarde dat de module Sollicitatietechnieken als zwevende module in het studiegebied Handel is opgenomen. De raad voegt een voorstel voor zwevende module “Sollicitatietechnieken” als bijlage3 bij dit advies 5 . 3.8
Bijlagen
De opleidingsprofielen waarover de raad een gunstig advies uitbrengt, zijn als bijlage bij dit advies gevoegd.
Bijlage 1
Opleidingsprofiel Secretariaatsmedewerker
Bijlage 2
Opleidingsprofiel Secretariaat-talen
Bijlage 3
Opleidingsprofiel Zwevende module Sollicitatietechnieken
Monique De Ridder secretaris
4
5
Gunther Degroote voorzitter
RAAD LEVENSLANG EN LEVENSBREED LEREN, Advies over de voorstellen tot aanpassing van voorlopige modulaire structuurschema’s in het OSP. 24 april 2007. Blz. 2-3. De raad heeft zijn voorstel integraal overgenomen uit het goedgekeurde voorlopig modulair structuurschema Burotica TSO3 d.d. 31 mei 2007 (en bijhorende minimale doelstellingen en leerinhouden) en overgezet in de sjabloon “zwevende modules” zoals de Entiteit Curriculum die via de website ter beschikking stelt.
6
