administratief centrum
houthalen-helchteren
P r o jectfiche
2
Dubolimburg: wat doen wij voor u? Dubolimburg is dé gespreks- en adviespartner wat betreft duurzaam bouwen en wonen voor gemeenten, particulieren, bouwprofessionelen en onderwijsinstellingen. Dankzij haar uitgebreide netwerk – met daarin vertegenwoordigers uit alle betrokken sectoren – heeft Dubolimburg een solide basis en kan de organisatie putten uit knowhow en ervaring van een breed draagvlak om zo ook het beleid mee richting te helpen geven. Gemeenten kunnen bij Dubolimburg terecht voor persoonlijke ondersteuning op maat tijdens de loop van hun projecten. Wij bieden begeleiding aan de Limburgse gemeenten op een aantal verschillende manieren. Aan de ene kant adviseren we lokale overheden op maat en ondersteunen we, met uitgebreid planadvies, het streven van de gemeentebesturen naar een beter, duurzamer patrimonium. Aan de andere kant helpt Dubolimburg de gemeenten om hun rol als eerstelijnsadviseur zo goed mogelijk te spelen. Het Platform Dubolimburg, dat in december 2008 haar werking opstartte, speelt hierin een sleutelrol. Het Platform is een kennis- en ervaringsuitwisselingsorgaan voor alle Limburgse gemeenten op het vlak van duurzaam plannen, bouwen en leven. Het stimuleert de lokale besturen om duurzaam wonen en bouwen standaard op te nemen in hun stedenbouwkundige projecten, nieuwbouwprojecten, renovaties en campagnes. Dubolimburg geeft gemeenten ook de mogelijkheid om informatie, sensibilisering en advies aan haar inwoners aan te bieden. Met Quickscans On The Road kunnen gemeentebesturen gedurende 4 uur een Dubolimburgprofessional (gratis) inschakelen om korte mondelinge planadviezen te geven op basis van concrete vragen van inwoners. Met het aanbod beursstanden – zowel bemande als onbemande – zorgt Dubolimburg ook op evenementen van steden en gemeenten voor ondersteuning en informatie op maat. De projectfiche die nu voor u ligt kadert in de platformwerking voor Limburgse gemeenten en steunt op het principe van ‘leren van de buren’. Gemeenten kunnen via deze fiches beroep doen op de kennis en ervaring van andere gemeenten. Bij elk project wordt tevens een contactpersoon vermeld zodat u, indien uw gemeente gelijkaardige ambities heeft, steeds te rade kunt gaan bij experts ter zake. De fiches zijn steeds opgebouwd volgens een duidelijk stramien: na een bondige projectomschrijving en een oplijsting van de administratieve gegevens, vindt u een overzicht van de toegepaste duurzaamheidsmaatregelen. Vervolgens komt een uiteenzetting van het procesverloop aan bod gevolgd door extra informatie omtrent de economische aspecten en technische fiches van gebruikte materialen. Tot slot vindt u onder het item ‘bijkomende informatie’ een aantal nuttige websites die u kan raadplegen en een aantal bijlagen die betrekking hebben op het project zoals bijvoorbeeld een lichtstudie, een grondplan, een epb-berekening enzovoort.
Wenst u meer informatie? Neem zeker contact met ons op: Dubolimburg Marktplein 7 bus 1 3550 Heusden-Zolder 011/517 057
[email protected] www.dubolimburg.be
Europese Unie Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling
3
Inhoudstabel
4
ADMINISTRATIEF CENTRUM HOUTHALEN-HELCHTEREN
ADMINISTRATIEVE GEGEVENS
7
DUURZAAMHEIDSASPECTEN
8
PROJECTVERLOOP
9
SPECIFIEKE PROJECTKWALITEIT
10
ECONOMISCHE ASPECTEN/TECHNISCHE FICHE
10
BIJKOMENDE INFORMATIE
15
Websites
15
5
6
ADMINISTRATIEF CENTRUM HOUTHALEN-HELCHTEREN Dit project behelst de bouw van het nieuwe administratief centrum van de gemeente Houthalen-Helchteren. Dit nieuwe gebouw zal gelegen zijn op het oude mijnterrein en huisvest onder meer de gemeentelijke diensten, het OCMW, de bibliotheek en de politie. De realisatie is voorzien tegen juni 2012. Hiervoor zal samengewerkt worden met de Tijdelijke HandelsVereniging (THV) Mandala bestaande uit Arcadis, Cordeel, Creando, Holistic Architecture 50|5 en Kumpen. Het is één van de speerpuntprojecten die de nieuwe toekomst van Houthalen-Helchteren moet uitstralen. Er is gekozen voor een futuristisch en tegelijk sober, ecologisch en uiterst functioneel concept.
Welke rol speelde Dubolimburg in dit project? •
Dubolimburg staat achter de realisatie van een cleantech gebouw.
•
Dubolimburg biedt ondersteuning bij het opstellen van klimaatplannen voor gemeenten in het kader van TACO2-verhaal van de provincie Limburg en helpt gemeenten op die manier om hun CO2-uitstoot te beperken.
•
Vanaf de start van het project heeft de gemeente er voor gekozen om een gebouw te realiseren waarvan de CO2-uitstoot tot een minimum beperkt blijft, zowel tijdens de bouw als tijdens het gebruik.
ADMINISTRATIEVE GEGEVENS Bouwheer:
Gemeentebestuur Houthalen-Helchteren
Architect:
Holistic Architecture 50|5 (als onderdeel van de Tijdelijke HandelsVereniging Mandala)
Studiebureau:
Arcadis (THV Mandala)
Betrokken gemeentelijke diensten:
Afdeling Ruimte, dienst Financiën, secretaris
Betrokken externen:
Vlaams Bouwmeester, Autonoom Gemeentebedrijf (AG) Houthalen-Helchteren, Toegankelijkheidsbureau vzw
Locatie:
Grote Baan 112, 3530 Houthalen-helchteren
Ingebruikname:
Juni 2012
Oppervlakte:
13.020 m2
Contactpersoon:
Freija Bas
Afdeling Ruimte Houthalen-Helchteren
011 60 05 11
7
DUURZAAMHEIDSASPECTEN 1 .
2 .
3 .
4 .
8
O m ge v i ng •
Er werd een mobiliteitseffectenrapport (MOBER) opgesteld.
•
Het gebouw ligt volledig ingebed in een groene omgeving.
•
Er werd rekening gehouden met de bestaande landschappelijke en natuurlijke structuur.
•
De eigenschappen van de bodem werden onderzocht (draagkracht bodem, waterhuishouding).
We l z i j n •
Een MER(Milieu Effecten Rapportage)-screening is uitgevoerd. Deze screening gaat na wat de gevolgen zijn van het project op mens, milieu, natuur, mobiliteit, …
•
Duurzaamheidsaspecten werden opgenomen in het oorspronkelijk voorziene budget.
•
Het project werd afgetoetst door het Toegankelijkheidsbureau.
•
De CO2-footprint wordt doorgetrokken naar de materialen, waarbij de volledige levenscyclusanalyse van het gebruikte materiaal wordt bekeken vanaf de grondstoffen.
•
Gestuurde zonnewering wordt toegepast waarbij overriding mogelijk is.
•
In grote zones met een beperkte koelvraag (oa de bibliotheek) wordt passieve nachtventilatie gebruikt.
•
Om de veiligheid te verhogen, zal een security concept uitgewerkt worden.
Ene rgi e •
Er wordt gebruik gemaakt van een softwarepakket om de CO2-footprint te berekenen.
•
Er wordt gestreefd naar een E-peil van E45 voor het gehele gebouw
•
Het isolatiepeil behaald eenzelfde niveau als dat van een passiefbouw
•
De koeling en verwarming gebeurd via seizoensopslag in de bodem (KWO = Koude Warmte Opslag)
•
Er wordt gezorgd voor voldoende daglichttoetreding.
•
Gebruik van zonnepanelen en warmtepomp
•
Er wordt energiezuinige terreinverlichting toegepast.
•
Monitormogelijkheden voor energiebeheer zijn voorzien en zijn toegankelijk voor bezoekers en via internet.
Wa t e r •
Monitormogelijkheden voor waterbeheer zijn voorzien en zijn toegankelijk voor bezoekers en via internet.
•
Er wordt rekening gehouden met de bestaande waterhuishouding op het terrein.
•
Het hemelwater afkomstig van de daken wordt aangesloten op een hemelwateropvang. Hiervoor maakt men gebruik van een hybride opslagtank met een inhoud van 90.000liter
•
Er worden aftappunten vanuit de hemelwateropvang voorzien.
•
Het opgevangen hemelwater wordt gebruikt voor de sanitaire voorzieningen.
•
Het infiltratievermogen van de bodem werd onderzocht.
•
Grachten met infiltratie als hemelwaterriool worden voorzien.
•
Er wordt infiltratie van het hemelwater op eigen perceel voorzien.
•
De oppervlakteverharding wordt beperkt in functie van de infiltratie op eigen terrein.
5 .
•
Het hemelwater van de parking wordt aangesloten op het afvalwaterriool.
•
Een vetafscheider wordt voorzien voor de zuivering van afvalwater.
M a t e r i a l en •
De keuze van de materialen wordt gebaseerd op de CO2-footprint ervan.
•
Er worden mogelijkheden geboden voor het composteren van huishoudelijk afval.
•
Er worden maximaal maatregelen getroffen om het bouw/sloopafval te beperken.
•
De buitenwand wordt geïsoleerd met 30cm cellulose (U-waarde 0.13 W/m²K) (zie bijkomende informatie)
•
Het dak wordt geïsoleerd met 24cm polyisocyanuraat (PIR) (U-waarde 0.10 W/m²K)
•
De vloer wordt geïsoleerd met 20cm PUR (U-waarde 0.12 W/m²K)
•
Er wordt gewerkt met driedubbele beglazing in houten kaders (U-waarde van het glas en het profiel samen is 0.8 W/m²K)
PROJECTVERLOOP Het gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren was de initiatiefnemer van het nieuw administratief centrum. Hierbij trok zij de kaart van cleantech en wenste dit door te trekken in alle nieuwe investeringen. Op deze manier tracht de gemeente om aan ‘branding’ te doen: ‘Houthalen-Helchteren is cleantech!’. In de opdracht werd zonder meer ingeschreven dat het meest cleantech gebouw in zijn soort moest zijn. Het gemeentebestuur maakte begin juli 2010 bekend dat de bouwvergunning voor het nieuw administratief centrum werd afgeleverd. Dit betekent dat de start van de bouwwerken in september zouden kunnen beginnen. Begin juli liet het gemeentebestuur ook weten de eerder voorziene financiering van het gebouwencomplex te behouden. Dit laatste ondanks het feit dat men tot op heden niet zeker weet of het OCMW al dan niet mee zal participeren in deze bouw. Het gemeentebestuur zal niet optreden als bouwheer voor het nieuw administratief centrum, maar wel het Autonoom Gemeente Bedrijf (AGB) dat hiervoor een samenwerking aanging met de Tijdelijke HandelsVereniging Mandala. Deze laatste is een overkoepelende structuur waarbinnen een aantal grotere (bouw)bedrijven participeren. Er zijn ook diverse werkgroepen in het leven geroepen, oa. cleantech, architectuur, buitenaanleg, enz. De frequentie varieert, maar gemiddeld komen de verschillende partijen wekelijks à tweewekelijks samen. In totaal wordt de opdracht verdeeld in 8 deelopdrachten. Deze deelopdrachten worden uitgewerkt en besproken via een intensieve samenwerking tussen THV Mandala en het Kernteam (burgemeester, secretaris en ontvanger). Het overkoepelend platform (gemeente, politie, OCMW) zorgt voor de coördinatie van de inhoudelijke uitwerkingen. Volgende bedrijven werken verder mee aan de uitbouw van dit nieuw administratief centrum: - Architectuur, stabiliteit, technieken: Hollistic Architectures 50|5, Diliën, Arcadis en BOA - Uitwerking onderhoudsplan: Cordeel en Kumpen - Uitvoeren bouwwerken: Cordeel en Kumpen - Begeleiding inzake ecologische aspecten: FutureProofed De realisatie van een bijna CO2-neutraal gebouw impliceert dat de verschillende partners in het bouwproces moeten mee zijn in het verhaal. Er moet constant worden teruggekoppeld met alle partijen en alle wijzigen moeten opnieuw worden doorgerekend in de software om de impact op de CO2-uistoot te af te wegen. Deze aanpak stopt niet na de oplevering van het gebouw. Ook de menselijke factor zal worden meegerekend in de CO2-uitstoot van het gebouw. Dit betekent dat de verplaatsingen van het personeel, de aankoop van inktpatronen, het eten dat geserveerd wordt, … allemaal wordt meegenomen en dat de berekeningen met het softwareprogramma op regelmatige basis moeten worden bijgestuurd. Dit is een verregaande aanpak die door iedereen gedragen wordt. Momenteel is men bezig met de voorbereidingen voor de uitvoeringsfase.
9
SPECIFIEKE PROJECTKWALITEIT •
De duurzaamheid van het project werd geëvalueerd. Op basis van de CO2-footprint werd een beleid opgestart op de volgende manier: - CO2-footprint baseline: wat is de CO2-footprint zonder het project - CO2-footprint project: wat is de CO2-footprint van het project - CO2-footprint 2050: er worden vanaf 2012 nieuwe doelstellingen, met verbetertrajecten, gesteld
•
Er werd rekening gehouden met de terugverdientijd van bepaalde duurdere materialen.
•
Er werd prioriteit gegeven aan maatregelen met de laagste investering en de hoogste milieuwinst.
•
Er zijn heel wat aspecten van duurzaam bouwen toegepast: passiefbouwstandaard, maximale isolatie, warmtepomp, nachtkoeling, betonkernactivering, zonnepanelen, elektrische laadstations voor de elektrische voertuigen, warmtewisselaars, hergebruik van hemelwater, groendaken, lage temperatuurssystemen, driedubbele beglazing, keuze van materialen, beheer en exploitatie van het gebouw en mobiliteit.
ECONOMISCHE ASPECTEN/TECHNISCHE FICHE Opper vlakte In de eerste fase voorziet men voor het NAC een totale nuttige oppervlakte van 13.020 m². Hiervan wordt 4.000 m² voorzien voor externe diensten en 9.020 m² voor de gemeentelijke dienstverlening: - 3.200 m² voor de gemeentelijke diensten - 1.200 m² voor de bibliotheek - 1.262 m² voor de politie - 300 m² voor het Sociaal Huis - 400 m² voor het OCMW - 1.370 m² voor het kinderdagverblijf - 1.288 m² voor gemeenschappelijke ruimtes
Wat is cleantech? Cleantech is een populaire afkorting van “clean technologies”. “Cleantech” is een verzamelnaam van producten, diensten en processen op basis van technologieën die het gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen optimaliseren en de milieu-impact minimaliseren. Belangrijk hierbij is het uitzicht op economische toegevoegde waarde in combinatie met milieuwinst. Daarbij is het gebruik van hernieuwbare materialen en energiebronnen van belang. Het verschil met andere verzamelnamen zoals milieutechnologie of groene technologie ligt in het feit dat Cleantech vertrekt vanuit de markt van vraag en aanbod. Het is niet voldoende om “Clean” te zijn, de technologie dient ook extra voordeel aan een product of dienst te geven. Groene producten die veel duurder zijn of die van de consument een extra inspanning vragen in vergelijking met traditionele producten, behoren niet tot de groep van Cleantech producten. Technologische veranderingen of (tijdelijke) overheidsondersteuning kunnen dit wel veranderen. Dit kan geïllustreerd worden via volgend voorbeeld. De productie uit zonne-energie is een duidelijk voorbeeld van Cleantech. Deze technologie bestaat al lang, maar in functie van de hoge energieprijzen kunnen we spreken van een potentieel kostenvoordeel ten opzichte van conventionele alternatieven. Zonne-energie zal dus op termijn niet afhankelijk blijven van beleidsondersteuning. Investeringen in de verdere ontwikkeling en uitbating van energieproductie uit zonne-energie nemen dan ook snel toe. Groene stroom afkomstig van windmolens en zonnecellen zijn uiteraard typevoorbeelden van cleantech. Daarnaast zijn er uiteraard een heel aantal ‘intermediaire’ cleantech toepassingen zoals hybride auto’s, recyclage van afvalstoffen, reductie van CO2, efficiëntie-verhogende technologieën waardoor het grondstofverbruik vermindert en dergelijke.
10
Traditioneel wordt er een onderscheid gemaakt tussen “end-of-pipe” of zuiveringstechnologieën die aan bestaande productieprocessen worden toegevoegd om de milieugevolgen van de productie te beperken en tussen “clean technologies” die eerder vertrekken van een preventieve en geïntegreerde benadering van het vervuilingsprobleem. End-of-pipe technologieën worden ontwikkeld om bestaande milieuproblemen op te lossen en tegemoet te komen aan de milieuwetgeving. Cleantech kan beschouwd worden als de volgende stap waar de technologie (als onderdeel van het productieproces) wordt gebruikt om toegevoegde waarde te creëren (=marktbenadering) met als surplus een milieuvoordeel. Algemeen kan men stellen dat cleantech beoogt het oude principe ‘cradle to grave’ om te buigen tot ‘cradle to cradle’ waarbij iets wat vroeger als afval bekeken werd nu omgevormd wordt tot een grondstof of energie. Het centrum voor milieukunde (CMK) van de universiteit Hasselt en de investeringsmaatschappij LRM zetten samen de schouders onder het EFRO project: ‘Cleantech in Limburg: Een niet te missen kans! Duurzame ontwikkelingen voor meer welvaart.’ Dit project is officieel gestart op 1 oktober 2008 en loopt tot eind september 2010. EFRO subsidieert het project met €240 000. Het Cleantech initiatief streeft naar duurzame innovatie voor meer welvaart. Meer concreet tracht het Cleantech initiatief de Cleantech activiteiten in Limburg en Vlaanderen te versterken en uit te bouwen op basis van een visie en door de onderlinge interactie, coördinatie en samenwerking van bedrijven, investeerders, overheden, consumenten en kenniscentra. Belangrijk hierbij is de uitbouw van een Cleantech kennisplatform en Cleantech business activiteiten.
11
12
13
14
BIJKOMENDE INFORMATIE Dubolimburg Marktplein 7 bus 1 3550 Heusden-Zolder 011/517 057
[email protected] www.dubolimburg.be
Bijlage Klik om te openen •
Brochure Isofloc
•
Technische fiche Isofloc
•
Technische fiche isolatie Vibe
Websites Klik om te openen Dubolimburg Houthalen-Helchteren Cleantech Platform Mober Universiteit Hasselt Toegankelijkheidsbureau LRM RCA ADACT Arcadis Cordeel Creando Holistic Architecture Kumpen Futureproofed Diliën
15
