foto: http://pixabay.com/nl/bloem-sopraan-lila-lepel-651902 (CC0)
ADJIEDJ BAKAS, EEN REIS LANGS TRENDS IN HET JAAR 2015: SAMENWERKEN, VERBINDEN EN VERNIEUWEN Marc Nijenhuis, verslag masteravond Adjiedj Bakas, 12 maart 2015
Na enkele uitstapjes in de regio is de masteravond van ELLLA weer thuis. In Grand Hotel Wientjes voelt het als vanouds. Het gonzende geluid van de verwachtingsvolle aanwezigen klinkt herkenbaar en toch ook anders. Sterker, opgewonden. Is het omdat het de eerste masteravond van 2015 is? Vermoedelijk is het vooral vanwege de spreker van de avond: trendwatcher Adjiedj Bakas. Want wie wil er nu niet horen over wat de toekomst komt brengen? En meer nog, over wat 2015 - het jaar van de geit - voor ons en voor onze regio betekent.
Ontdigitalisering, glocalisering en slowbalisering. Of wat te denken van e-towns, doe-het-zelfs-kapitalisme en het ‘internet of everything’? Het zijn enkele van de vindingrijke en veelbetekenende ‘buzz-woorden’ waar Bakas rijkelijk mee strooit. Voor deze gevestigde ziener gesneden koek, voor de zaal interessant en op z’n minst nieuwsgierigmakend. Eén ding is duidelijk: Adjiedj Bakas heeft een bijzonder scherp oog, extreem gevoelige voelsprieten en vanavond in Zwolle de volledige aandacht. Voordat de trendwatcher de zaal meeneemt naar de nabije toekomst nemen Arjan Gosker, directeur ELLLA, en Geert Kuipers, directeur marktadvies Countus, kort het woord. De organisaties kennen elkaar goed, werken samen op het gebied van agro & food en vormen vanuit die verbinding een ‘gelegenheidscoalitie’ voor deze masteravond. Beide heren onderstrepen het belang van het monitoren van ontwikkelingen, wereldwijd en zeker ook regionaal. In onze snel veranderende wereld en kantelende economie is het fijn om mensen als Bakas te hebben. Iemand die de tijd neemt om te zien wat er speelt, waar we naartoe gaan en hoe we daarin kunnen meebewegen. En bovenal, hoe we ons daar als mensen en als organisaties op moeten voorbereiden.
Food for thought De wereld is in beweging, voor het gevoel soms sneller en grilliger dan ooit. Adjiedj Bakas bekijkt het allemaal vanuit zijn scherpe blik. En dat wat hij ziet, vertaalt hij met even spitse als geestige woorden naar heldere ‘voorspellingen’ en duidelijke zienswijzen. Vooruitblikken die overigens al vier jaar achtereen voor het overgrote deel waarheid blijken te worden. Met een ‘foutmarge’ van amper twintig procent behoort Bakas tot de beste en meest gevraagde trendwatchers. Niet zo verrassend dus dat zijn verhaal graag gehoord wordt, net als op deze masteravond. 1
www.ellla.nl
ART036
“Jongeren staan met beide benen in onze toekomst, waar wij - gevestigde ondernemers en overheden - slechts één voet hebben staan. Luister naar ze!”
Dat Bakas van zijn werk houdt en vol passie zit, blijkt meteen wanneer hij zijn verhaal begint. In de hoogste versnelling vanaf het eerste woord. Wat volgt is een schat aan constateringen en bevindingen, vertalingen en oplossingen, en humorvolle en pittige one-liners. Bakas ten voeten uit. “Ik heb veel te vertellen, mensen, want er gebeurt nogal wat om ons heen. Aan de andere kant van de wereld, maar zeker ook hier. Alles houdt verband met elkaar, wat ver weg beweegt heeft hier ook gevolgen. En andersom. Maar laat ik dichtbij beginnen. Europa, want daar hebben we allemaal elke dag mee te maken.”
Glocalisering: klein is het nieuwe groot “Er zijn 2.000 regio’s in Europa en wat je ziet is dat ze steeds meer aan identiteit winnen”, vervolgt Bakas, “Dat staat haaks op de globalisering en de Europese eenwording. We worden niet één groot EU-bedrijf, maar de regio’s kiezen er voor om veel zaken zelf te doen en in de hand te houden. Oftewel, glocalisering. Koploper in deze ontwikkeling is Zwitserland. De meeste gemeenten bestaan daar uit zo’n 200 huishoudens en zijn bovendien zelfbesturend. Alle politieke partijen werken en besluiten samen, gesteund en beïnvloed door referenda. Uit wereldwijd onderzoek blijkt bovendien dat de enige democratie waarin mensen écht geloven, in Zwitserland is. Het blijkt eveneens de enige democratie die maximaal functioneert en positief gewaardeerd wordt.”
De ontwikkeling heeft een voor het bedrijfsleven en de lokale economie belangrijk effect: cohesie in de regio. Bakas pleit daarom ook voor een “verzwitsering van de economie”, waarbij we als bedrijven en als regio nadenken over hoe we onze eigen identiteit behouden, versterken en uitdragen en daarmee een stevig fundament creëren voor lokale economische groei en zekerheid.
Netwerken en anders denken Wanneer je het over Europa hebt, denk je aan de euro. De stap naar het onderwerp ‘crisis’ is dan nog bijzonder klein. Een realiteit die onze huidige tijd beheerst en eveneens een stevige stempel zal drukken op onze toekomst. “De crisis van 2008 heeft meer economische schade veroorzaakt dan de Tweede Wereldoorlog. Onze kinderen en kleinkinderen zullen er nog aan meebetalen. Er zijn bedrijven failliet gegaan en nog steeds zit een grote groep mensen zonder werk. Anderzijds hebben veel bedrijven hun hoofd boven water kunnen houden, velen realiseren op dit moment zelfs weer groei. Overnemen is dan ook doorzetten en netwerken. Elkaar opzoeken, samen doen en anders denken. Je moet elkaar verenigen om het tij te keren en op koers te blijven.” Het gaat volgens Bakas in de nabije toekomst om opereren in een veranderende samenleving. Tot op zekere hoogte meebewegen, en vooral anticiperen en
2 www.ellla.nl
“We moeten organisatiemodellen openbreken, verbindingen aangaan en samen zoeken naar nieuwe kansen mogelijkheden.”
open staan voor nieuwe geluiden en ideeën. Dat geldt op ieder niveau. Persoonlijk en menselijk en, niet in de laatste plaats, binnen bedrijven en overheden. “Alles moeten we herzien en heroverwegen. Er komt nu een generatie die dingen anders wil gaan doen, die andere waarden heeft en die zegt: wij worden van andere dingen gelukkig dan de generaties voor ons.”
Microappartementen en e-towns Volgens onderzoeken blijken jongeren minder gericht te zijn op bezit. Ze vinden een eigen woning geen vanzelfsprekendheid of noodzaak. Daarnaast kiezen ze voor minder vierkante meters, een microappartement van 50 m² is voldoende. Een eigen auto is eveneens geen must, er zijn immers flexibeler, voordeliger en duurzamere alternatieven voor mobiliteit. Ook trouwen en gezinsvorming worden langer uitgesteld. Jongeren zien en doen het dus allemaal een beetje anders. “Er is een groeiende groep jongeren - de trend is zichtbaar van Scandinavische tot Zuid-Europese landen - die de stad verlaten en richting het platteland trekken. Ze beginnen succesvolle, innovatieve bedrijfjes en vormen zogeheten e-towns. Enige voorwaarde die ze stellen, is dat er supersnel internet moet zijn. Vanuit de kleinste dorpjes bedienen ze de hele wereld, daar is geen grote, drukke stad meer voor nodig. Ook dát is glocalisering.”
De digitalisering - die al enige jaren gaande is - is van enorme invloed op de manier waarop wij als bedrijven naar onszelf moeten kijken. Nieuwe technieken maken bestaande producten overbodig en onnodig, maar bieden ook evenzoveel kansen. “Daar komt een stukje leiderschap om de hoek kijken”, vervolgt Bakas,”Je beseft je als onderneming soms dat je een deel van je business kwijtraakt. Zaak is dan om niet van de leg te raken, maar ervoor te kiezen om iets anders te gaan doen. Slimme, passende keuzes te maken waarmee je ook in de toekomst bestaansrecht hebt. Digitalisering vraagt om investering.” Al met al een enorm veranderende omgeving. Met hele grote kansen voor zowel de overheid - het ‘Zwitserse model’ - als het bedrijfsleven en ondernemers. Het is onze gezamenlijke taak om rekening te houden met elkaar. Om de versobering en verarming als gevolg van de crisis als onze verantwoordelijkheid te zien en deze binnen de regio samen aan te pakken. “Dat is het nieuwe denken, het nieuwe mogelijk maken en het nieuwe groeien. Leren en bijleren, continu. Vooral ook van jongeren, want zij - de digital natives hebben ons veel te vertellen. Reversed teaching opent deuren en maakt de weg vrij naar nieuwe vormen van ondernemen en samenwerken. Alleen zo is er in die veranderende wereld ruimte en toekomst voor onze bedrijven”, aldus de trendwatcher.
Veel van die jonge bedrijven danken hun bestaan aan technologische ontwikkelingen en mogelijkheden. 3 www.ellla.nl
“Je hebt een zekere onvrede, onrust en gekte nodig om écht vooruit te komen.”
Evolutie in mens en techniek
Digitaal afhankelijk
Zowel mannen als vrouwen zijn op dit moment aan het veranderen, ook de niet-jongeren zijn aan het evolueren. We worden ouder dan ooit tevoren. Was de gemiddelde leeftijd rond 1950 nog 65 jaar, de generatie die nu op school zit heeft een levensverwachting van 100 jaar. De oorzaak ligt vooral in onze voeding en in onze medische inzichten en mogelijkheden. Technieken die 50 of zelfs 20 jaar geleden ondenkbaar waren verlengen onze levens aanzienlijk. En de ontwikkelingen lijken een steeds grotere vlucht te nemen. We monitoren onszelf met digitale horloges, die we laten communiceren met onze smartphones. En zelfs al rechtstreeks met doktoren en ziekenhuizen.
Naast alle digitale vooruitgang constateert de oplettende Bakas ook gevaren en opvallende veranderingen. Dankzij zijn ‘neus voor nieuwigheden’ en zijn brede netwerk over de hele wereld is hij de eerste die veranderingen oppikt en meekrijgt. Zo werd hij al twee jaar geleden gewaarschuwd door een relatie binnen Google dat de huidige generatie digitale beelden - die wij online en op onze apparatuur bewaren - over twee jaar niet meer zichtbaar is. Door de komst van een nieuw type computer zal het niet meer mogelijk zijn om de beelden te ‘lezen’. Het ‘retro’ advies dat Bakas kreeg? Druk je foto’s weer af op papier, dan blijven ze bewaard voor later. Een onverwacht staaltje ‘back to the future’...
“De bedrijven die al die technologieën bedenken en in handen hebben, worden steeds slimmer... en machtiger. Ze werken samen, de Apple’s en IBM’s sluiten onderlinge deals en krijgen steeds meer invloed. In Silicon Valley lijkt zo langzamerhand de nieuwe wereldregering te zetelen.” Bakas vertelt het met een knipoog, maar zijn constatering schuurt dicht tegen de werkelijkheid aan. Een bij de eerste gedachte wellicht dubieuze ontwikkeling, die bij nader inzien vooral kansrijk en noodzakelijk is. Want nieuwe technologieën hebben geld én vrije geesten nodig om gerealiseerd te worden. Beide zijn rijkelijk vertegenwoordigd op die plek in de wereld.
Dat onze digitale toekomst überhaupt geen vanzelfsprekende zekerheid is, blijkt ook uit de tot nog toe onverklaarbare krachten die onze aarde steeds vaker op verschillende plekken toont. Het aardmagnetisch veld doet ‘rare dingen’ en veroorzaakt lokale uitval van internet en dataopslag. “Het hele internet is niet gemaakt op zeven miljard gebruikers. Het hangt van plakband aan elkaar, en daardoor kunnen hackers hun slag redelijk eenvoudig slaan. Dat is een onderschat gevaar in onze actuele toekomst. Niet in China, maar in Iran zitten de meeste en gevaarlijkste hackers. Met alle onrust die er momenteel in de wereld heerst, vooral ook in die gebieden, zitten we met een urgent gevaar. We zijn enorm afhankelijk geworden van IT, daarom moeten we tegelijkertijd een plan B hebben, een vorm van retro. Een belangrijke taak voor en van onze overheid. Overheden moeten sowieso bij de les blijven. Wakker worden zelfs. Want de wereld is een tikkende bom. We lijkend slaapwandelend in een nieuwe wereldoorlog te zijn beland. Jihadi’s die een voor hun ‘heilige’ oorlog voeren, massa’s vluchtelingen die in Europa veiligheid zoeken, sociale onrust en massale boosheid. De wereld schudt en we staan erbij en kijken ernaar.”
4 www.ellla.nl
“Ondanks alle innovaties en technologische vooruitgang blijven we dezelfde mens. Zoekers, ontdekkers en doeners. We zijn fantastisch.”
Meer lummelen, meer gekte Ondanks alle onzekerheid die gepaard gaat met het internet van de toekomst, blijven we de online wereld verder toepassen in onze levens. We koppelen meer en meer apparaten aan de mogelijkheden van het internet. Zo ontstaat het ‘internet of everything’. We bedienen de thermostaat in onze woning op afstand en boeren gebruiken ‘smart sensors’ om hun oogst online te monitoren. Mobiele telefoons registreren activiteiten in ons lichaam en worden uitgelezen door ziekenhuizen. Unieke toepassingen bedacht door bijzondere mensen en door bedrijven die het aandurfden om hun organisatiemodel te vernieuwen. “Dat is precies wat we nu nodig hebben, corporate disruptie. We moeten voorbijgaan aan de gevestigde efficiency. Ruimte bieden aan ‘creatieve gekken’, meer lummelen, meer buiten de grenzen van onze organisaties kijken en op zoek gaan naar nieuwe samenwerkingen en verbindingen. Wanneer we organisatiemodellen openbreken ontstaan er innovatieve en baanbrekende oplossingen. Het is dus vooral de samenwerking die we moeten opzoeken. En wees daarnaast vooral ook wendbaar en open voor de ideeën van een ander, want alleen zo creëer je een omgeving waar ruimte is om mee te groeien met de toekomst.” Het jaar 2015 lijkt na het verhaal van Adjiedj Bakas vooral het jaar van de menselijke maat te worden. Waarin we samen herbezinnen, nadenken en koers bepalen richting een betere wereld. Een jaar ook waarin we ons distantiëren van de crisis, en afscheid nemen van de beperkingen die het ons in de afgelopen jaren heeft opgelegd. Die beperkingen maken plaats voor nieuwe mogelijkheden. Geboren uit frisse inzichten, innovatieve ideeën en de drang om het heft in eigen hand te nemen. Samen en lokaal. Want dat is de sleutel naar de toekomst van onze regio.
Meer weten? Wilt u meer weten over de visie van Adjiedj Bakas en over de trends die richting geven aan het jaar 2015? Bezoek dan www.bakas.nl of bekijk de video ‘Trends 2015 - Het Jaar van de Geit’ op https://www.youtube. com/watch?v=4pLfyDz41jE. De masteravonden zijn een initiatief van ELLLA. Op www.ellla.nl/inspiratie/artikelen vindt u verslagen van eerdere masteravonden. Fotografie: Tekst:
© Freddy Schinkel Marc Nijenhuis, http://marcschrijft.nl
5 www.ellla.nl
