Vernieuwen is verbinden

2629-Alfa-jrvrslg05_mslg

26-06-2006

10:43

Pagina 1

J a a r v e r s l a g 2 0 0 5 Alfa - college

Vernieuwen is verbinden

Jaarverslag 2005 Alfa - college



Uitgave Alfa-college, het christelijk Regionaal Opleidingencentrum voor Oost- en Noord-Nederland Redactie André Klunder, dienst Onderwijs en Kwaliteitszorg Dick Koops, dienst Onderwijs en Kwaliteitszorg Michiel Commandeur, dienst Externe Contacten Met medewerking van Marleen Lamain, Weister Klap Advies Vormgeving Dorèl en anderen, Groningen Fotografie Stijntje de Olde, Groningen Jan Buwalda, Groningen Druk Hoontetijl, Utrecht Publicatie Juli 2006

Alfa - college Hora Siccamasingel 312 Postbus 212 9700 AE Groningen Tel. (050) 597 30 00 Fax (050) 597 30 03 E-mail [email protected] Internet www.alfa-college.nl

Jaarverslag 2005 - Inhoudsopgave

Inhoudsopgave 1

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

2 2.1 2.2

Beleid en Organisatieontwikkeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Missie, visie en koers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Speerpunten 2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 7 8

Sociaal katern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

12

Examenkatern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 3.4.6

Innovatieve projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Competent Talent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Value in the Valley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ZODAT het netwerkt in Hoogeveen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overige innovatieve projecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gekanteld roosteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Talentenmap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Talencentrum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Op naar de Top / Teamgeorganiseerd ROC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sport en Bewegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Educatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

18 18 22 26 30 30 34 38 42 46 50

4

Bericht van de Raad van Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

56

Bijlage 1 Onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

58

Bijlage 2 Personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

62

Bijlage 3 Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64

Bijlage 4 Accountantsverklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67

Bijlage 5 Lijst van afkortingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69

Bijlage 6 Namen en adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71

3

4

Alfa - college

1

Inleiding

Het Alfa-college weet zich onderdeel van een samenleving waarin scholing steeds meer dé sleutel tot bestaanszekerheid wordt. Naarmate oude zekerheden verdwijnen, wordt scholing belangrijker. Onze deelnemer merkt dat de opleiding minder vrijblijvend wordt. Hij merkt dat de kennis die op school wordt opgedaan slechts voor enkele jaren voldoet en dat daarnaast andere soorten kennis en kunde – sociale vaardigheden, leren leren – belangrijker worden. Er staat iets op het spel. Een diploma is echt van belang. Onze werkveldpartners merken dat kennis sneller veroudert en dat het in een oplevende conjuctuur moeilijker is goede mensen aan te trekken. Investeren in kennis en scholing wordt steeds meer een kernactiviteit. De docent merkt dat ‘bijblijven’ meer dan ooit geboden is. Eigen recente ervaring in het werkveld is onmisbaar. Hij merkt ook dat scholing met moderne deelnemers meer een kwestie van co-makership is en minder van overdracht. Het ROC als organisatie moet opener, flexibeler en alerter worden. Alleen dan kan het toegevoegde waarde bieden aan deelnemers en partnerbedrijven en -instellingen. Het Alfa-college zoekt actief naar nieuwe vormen om tot een beter samenspel te komen. Ons kompas daarbij is dat we geloven in een intensieve en duurzame dialoog met onze deelnemers en werkveldpartners. We willen ons presenteren als een dienstbare en degelijke instelling.

Jaarverslag 2005 - 1 Inleiding

drs. B. Kamphuis

drs. E. Antionides

Wij willen onze deelnemers en samenwerkende partners kennen. Alleen dan kunnen scholing en onderwijs de functie vervullen zij het naar ons oordeel moeten vervullen: toerusting voor de deelnemer als functionaris, burger en persoon. De steeds grotere betekenis van scholing en kennis nodigt dus uit tot innovatie. Daarover gaat dit jaarverslag over 2005. De oude rolverdeling tussen ROC, deelnemers, bedrijven en organisaties voldoet in een dynamische, mondiale kenniseconomie niet meer. In 2005 hebben de medewerkers van het Alfa-college zich zeer ingespannen om ons onderwijs, onze manier van werken en organiseren en onze verhouding tot de omgeving te vernieuwen. We hebben durf aan de dag willen leggen om effectiever te worden. Het gaat met vallen en opstaan, maar wij zijn trots op deze durf en de tot nu toe geboekte resultaten. Waarvan akte. Namens het College van Bestuur, Drs. B. Kamphuis Dr. E. Antonides

5

6

Alfa - college

2

Beleid

Jaarverslag 2005 - 2 Beleid

2.1 Missie, visie en koers In november 2001 hebben we het eerste strategietraject in ons ROC afgerond. Dat resulteerde in een strategisch document met een horizon tot en met 2005. Sinds de afronding van dat document heeft het Alfa-college een aantal stappen voorwaarts gezet: – de marktpositie van het Alfa-college is verbeterd – het Alfa-college is meer met zijn omgeving verweven; – de bedrijfsvoering van het Alfa-college is sterk verbeterd; – het Alfa-college is veel innovatiever geworden; – het Alfa-college en zijn medewerkers zijn zelfbewuster geworden. We realiseren ons ook dat er een aantal verbeterpunten zijn: – we willen ons profiel scherper neerzetten en nog beter communiceren; – we willen graag dat onze medewerkers zich nog meer verbinden met de koers van ons ROC en dat zij nog beter toegerust worden voor de opgaven waarvoor het Alfa-college staat; – we willen vernieuwing, evenals een cultuur van leren, meer in onze organisatie verankeren; – daar waar dat nog onvoldoende gerealiseerd is, willen we ons onderwijs flexibeler maken. Vanuit die startpositie zijn we in januari 2005 begonnen met een traject dat moest leiden tot een strategisch document voor de periode 2006 – 2010. Bij dat traject hebben we ingestoken om samen met onze medewerkers en met relevante partners te komen tot een nieuwe missie, koersuitspraken en strategische keuzes. Het betrekken van onze medewerkers gebeurt vanuit draagvlakperspectief; het betrekken van relevante partners (‘stakeholders’) gebeurt omdat het Alfa-college als maatschappelijke onderneming, nog meer dan al het geval is, stakeholders wil betrekken bij zijn beleidsontwikkeling (en dan uiteraard naar hen ook wil verantwoorden wat de resultaten daarvan zijn).

Strategiedag We zijn begonnen met bijeenkomsten op de diverse locaties van ons ROC waar per bijeenkomst een externe stakeholder een inleiding hield waarin hij/zij aangaf wat hij/zij verwacht van een ROC en van het Alfa-college in het bijzonder. Hierop konden onze medewerkers reageren. De opbrengst van deze bijeenkomsten hebben we

gebruikt tijdens een strategiedag. Hierbij waren diverse stakeholders aanwezig (ouders, deelnemers, strategische relaties, werkveld, toeleidend en afnemend onderwijs, instellingen voor tweede- en derdelijns zorg etc.). Leidinggevenden en geïnteresseerden uit ons ROC gingen met hen het gesprek aan. De opbrengsten op de locaties en van de strategiedag werden gebundeld tijdens convergentie- en teruglusbijeenkomsten: bijeenkomsten waar medewerkers van het Alfa-college de concepten van een nieuwe missie en nieuwe koersuitspraken bespraken.

Resultaten De resultaten van dat traject zijn vastgelegd in een eerste concept strategisch document. Dit document is op 9 juni 2005 besproken in wat intern wordt genoemd het ‘Paalkoepeloverleg’(vanwege de locatie: restaurant de Paalkoepel aan het Paterswoldsemeer): een bijeenkomst van de Raad van Toezicht, het College van Bestuur, het unitmanagement en de MR met vertegenwoordigers op bestuurlijk en/of directieniveau van belangrijke strategische relaties van ons ROC. Tijdens deze bijeenkomst gaven deze stakeholders aan wat zij belangrijk vinden en wat zij daarvan herkennen in het resultaat van het strategietraject tot dan toe. De opbrengst van deze bijeenkomst is door het College van Bestuur en het management gebruikt om te komen tot nadere strategische / inhoudelijke keuzes voor de korte termijn en de wat langere termijn. Het traject heeft geleid tot de (her)formulering onze missie. Daarnaast zijn 5 koersuitspraken geformuleerd. Deze uitspraken vormen samen de visie van het Alfa-college. Voor de periode 2006-2010 is onze missie: Het Alfa-college is als ROC een maatschappelijke onderneming, die staat in de christelijk-sociale traditie, die beroepsopleidingen en volwasseneneducatie uitvoert om de talenten van mensen te laten groeien en ze daardoor toe te rusten – als beroepsbeoefenaar en als persoon – voor de samenleving van nu en straks.

7

8

Alfa - college

De vijf koersuitspraken luiden:

2.2 Speerpunten

1 Bij ons staat de deelnemer met zijn talenten centraal. De loopbaan en leervraag van de deelnemer is richtinggevend voor onze organisatie. 2 Wij vormen een christelijk-sociale maatschappelijke onderneming. We willen onze omgeving goed kennen en ermee verbonden zijn. We staan actief in de christelijk-sociale traditie. 3 Ons onderwijs is persoonlijk, waardengeoriënteerd en verweven met het werkveld. Scholing is de sleutel tot bestaanszekerheid. Ons onderwijs is intensief, persoonlijk en gaat vragen over zin en betekenis niet uit de weg 4 Wij bouwen aan een open, betrokken en leergierige cultuur. We willen leren van en met elkaar en elkaar ondersteunen. Wij verwelkomen nieuwe initiatieven en investeren in teams, medewerkers en kwaliteit. 5 Wij zien de organisatie als een waardengemeenschap. In ons ROC komen de samenhang, het richtinggevoel, het enthousiasme en de wens om resultaten te boeken vooral tot stand dankzij commitment aan gedeelde waarden. Wij willen samenwerken op grond van gedeelde idealen.

In de kaderbrief 2005 (de beleidsbrief van het College van Bestuur ten behoeve van de jaarplannen van de units) werden vijf projecten benoemd: experimenten om de koersuitspraken voor dat jaar in de praktijk verder uit te werken.

Tot slot is het profiel van het Alfa-college verwoord in de 4 D’s. Het zijn de vier dimensies die karakteristiek zijn voor de identiteit van het Alfa-college. – Durf: we durven op andere partijen af te stappen en te kiezen voor ongebruikelijke allianties en voor ongebruikelijke inhoud – Duurzaamheid: we willen duurzame relaties met deelnemers, ouders, medewerkers, samenwerkingspartners en stakeholders – Degelijkheid: we zijn degelijk in de wijze waarop we het onderwijs opzetten, inrichten en aanbieden – Dienstbaarheid: in het Alfa-college willen we er zijn voor de ander. Onze dienstbaarheid is wel gekoppeld aan de eigen verantwoordelijkheid van de ander

Het project ‘Op naar de Top/Teamgeorganiseerd ROC’ heeft in 2005 een rijke oogst opgeleverd. Het experiment ‘Dienstverlening op maat’ is in 2005 direct in praktijk gebracht. Voortaan wordt in de periode waarin de jaarplannen worden opgesteld, een dag opgenomen waarop de service-units aan de onderwijsunits presenteren wat zij voor het onderwijs gaan doen. De projecten ‘Vier instroommomenten’ en ‘Breed aanbod in Hardenberg’ hebben als ambitie het streven naar echte flexibilisering en naar een instellings- en locatiebrede sturing van ons aanbod, met een goede aansluiting op maatschappelijke wensen. Het project ‘Vier instroommomenten’ is (nog) niet goed uit de startblokken gekomen, echter de ambitie van dit project blijft bestaan. Het project ‘Breed aanbod in Hardenberg’ is in die zin succesvol, dat het is overgegaan in een breder project dat gezamenlijk met het Vechtdalcollege wordt uitgevoerd en waarvoor zelfs een subsidie van Senter/Novem is verkregen. Daarnaast zijn in het afgelopen kalenderjaar op basis van gekozen speerpunten, diverse andere innovatieve projecten met succes opgepakt. Hieronder geven we een kort overzicht van de speerpunten. In de hoofdstukken waarin de units aan het woord komen, wordt een aantal projecten uitgebreid beschreven.

Aansluiting opleidingen bij eisen van de werkvloer In het project Competent Talent, dat via het Innovatiearrangement 2004 gefinancierd wordt, werken onderwijs en bedrijfsleven samen om (nieuwe) opleidingen beter te laten aansluiten op wat er op de werkvloer van nieuwe medewerkers wordt gevraagd. Doelstellingen van Competent talent zijn: – het realiseren van aantrekkelijk beroepsonderwijs; – het realiseren van beeldvormingstrajecten voor VMBO-deelnemers en leertrajecten voor MBO-deelnemers. Deze trajecten kunnen vanaf 1 januari 2007 geïntegreerd in de beroepspraktijk uitgevoerd worden;


– het vanaf 1 januari 2006 beschikbaar hebben van een systematiek en instrumenten voor een doorlopende leerloopbaan, te gebruiken in beroepsonderwijs en bedrijfsleven; – het per 1 januari 2007 realiseren van een structurele uitwisseling tussen de projectpartners ten behoeve van een continue vernieuwing van het beroepsonderwijs.

Innovatie van onderwijs(vormen) Binnen het project Value in the Valley werken studenten aan innovatieve opdrachten voor het (agrarische) bedrijfsleven. Tegelijkertijd worden innovatieve onderwijsvormen getoetst die mogelijk geschikt zijn voor de – per 2008 in te voeren – methode van competentiegericht leren. Kenmerken zijn: – het centrale thema is ‘duurzaamheid’ in relatie tot milieu, energie, landbouw en techniek; – het project is regionaal georiënteerd; – ‘leren’ wordt rechtstreeks verbonden met ‘werken’, waardoor studenten en docenten te maken krijgen met echte praktijkproblemen en dilemma’s; – studenten bepalen hun eigen leerproces (inclusief vrijwilligerswerk, bijbanen en hobby’s) en treden (ook) als coach voor medestudenten op; – het onderwijs is flexibel, grensoverschrijdend (bijvoorbeeld voor wat betreft leren/werken, agrarisch/technisch en VMBO/MBO/HBO) en niet gebonden aan het schoolgebouw (virtuele school). Voor twee thema’s (‘Organisatorische randvoorwaarden voor het herontwerp’ en ‘Coachingsrol van docent en student’) werden een aantal good practices beschreven als opbrengst van het project. In het kader van het Innovatiearrangement werd er in 2005 een aanvraag ingediend. Inmiddels weten we dat deze aanvraag is gehonoreerd.

Aansluiting regionaal bedrijfsleven op MBO-plus niveau De algemene doelstelling van het project ‘Zodat het Netwerkt’ is het realiseren van een regionaal gevestigde opleidingsstructuur op MBO-plus niveau, die optimaal aansluit bij de vraag van het bedrijfsleven. Het project wordt uitgevoerd als pilot, dat wil zeggen dat onderdelen voor de gewenste opleidingsstructuur ontwikkeld en

getest worden. In aansluiting op het project wordt de ontwikkelde opleidingsstructuur op het Alfa-college ingevoerd en als best practice uitgebreid naar andere regio’s. Doelstellingen van dit project zijn: – Het in de regio Hoogeveen beschikbaar maken van nieuwe opleidingsarrangementen op MBO-plus niveau voor aanstaande en zittende werknemers. Daarbij gaat het om opleidingsarrangementen die in samenwerking met bedrijven zijn ontwikkeld en vormgegeven. MBO-plus niveau betekent in dit verband (boven op niveau 4): – in aangepaste vorm en aanpak; – technisch actueel; – multisectoraal; – met toepassing van een EVC-procedure, waarbij werknemers hun door jarenlange ervaring opgedane vaardigheden (ook wel Eerder Verworven Competenties genoemd) met enige onderwijsaanvulling kunnen verzilveren in de vorm van een beroepsdiploma; – met een verbeterde doorstroom naar het HBO. – Het realiseren van een strategische denktank en een ontwikkelnetwerk van bedrijven, brancheorganisaties, Gemeente Hoogeveen en Alfa-college, onder de naam Innovatie Academie.

Flexibele toegang tot onderwijsfaciliteiten Het project Gekanteld roosteren is bedoeld om deelnemers flexibel toegang te verschaffen tot de onderwijsfaciliteiten, zodat ze in eigen tempo een eigen (persoonlijke) leerroute kunnen doorlopen. De opleidingen Assistent in de Gezondheidszorg (AG) stappen als eerste in hun geheel op deze methode over. Een aantal subdoelen van Gekanteld roosteren geldt in principe Alfa-breed, zoals: – alle geplande activiteiten (tenzij uitdrukkelijk anders aangegeven) staan open voor alle deelnemers, die zelf kunnen bepalen wanneer ze welke onderwijsactiviteiten willen volgen; – het onverhoopt uitvallen van lessen en activiteiten heeft minder consequenties, omdat er altijd parallelsessies zijn waaraan men kan deelnemen; – door in het cyclisch rooster de theoriebijeenkomsten zoveel mogelijk in de ochtend te plannen en de overige activiteiten in de middag, wordt beter gebruik gemaakt van de ‘biologische klok’ en wordt het natuurlijke leerproces benut;

9

10

Alfa - college

– er ontstaat ‘kruisbestuiving’ omdat deelnemers van andere opleidingen binnen het Alfa-college aan de onderwijsactiviteiten van de afdeling AG deel kunnen nemen.

Ontwikkelen van een onderwijsportfolio Het project ‘De Talentenmap’ is gericht op het ontwikkelen van een onderwijsportfolio, waarmee leerlingen hun ontwikkeling grotendeels zelfstandig vorm en inhoud kunnen geven. De Talentenmap was oorspronkelijk alleen bedoeld voor de overstap van het vmbo naar het mbo, maar wordt nu ten behoeve van onze eigen opleidingen verder ontwikkeld. De doelstellingen zijn: – het ontwikkelen van een doorstroomportfolio voor de unit Zorg en Welzijn, dat als blauwdruk kan dienen voor doorstroomportfolio’s voor de andere units van het Alfa-college; – het onderzoeken, en zo mogelijk uitvoeren, van de mogelijkheden om het Talenportfolio en de Talentenmap op elkaar af te stemmen; – het ontwikkelen van een begeleidingsportfolio, waaruit de gebruiker, afhankelijk van de inrichting van het onderwijs, keuzes kan maken om tot maatwerk te komen; – het ontwikkelen van materiaal voor een beoordelingsportfolio. Het materiaal dat binnen het project ontwikkeld wordt, wordt altijd door middel van pilots in de praktijk getest.

Ontwerpen nieuw concept voor taalonderwijs In het kader van het project ‘Talencentrum’ moest op één locatie een talencentrum worden ingericht als ‘pilot’ voor de Alfa-brede invoering van dit concept. Onderdelen daarvan waren: – het in maatwerk ontwerpen en realiseren van een concept-talencentrum voor de units Economie en Dienstverlening en Techniek en ICT; – samenwerkend leren in de beroepsomgeving; – het invoeren van het European Framework of Reference en het Europees talenpaspoort (een Europees erkend systeem waarmee taalbeheersing een uniforme waardering krijgt); – het rapporteren over de mogelijkheden van een Alfa-brede invoering van talencentra.

De resultaten van bovengenoemde projecten vormen input voor het omvangrijke herontwerpproject waarmee het bestaande onderwijs wordt omgevormd naar een meer competentiegerichte kwalificatiestructuur. In het schooljaar 2005/2006 is dit ingrijpende veranderingsproces in gang gezet; op 1 augustus 2008 moeten alle opleidingen competentiegericht zijn vormgegeven.

Ontwerpen Resultaatverantwoordelijke teams Het project ‘Op naar de top/Teamgeorganiseerd ROC’ is opgezet om zoveel mogelijk units ervaring op te laten doen met resultaatverantwoordelijke teams. Dat is gebeurd door in (bijna) alle units één of meer van de volgende opdrachten uit te laten voeren: – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met de ideale teamgrootte, teamrollen en competenties en organiseer een workshop voor collega-teams; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met de rollen binnen omringende teams (ondersteunende diensten) en organiseer hierover een workshop voor belangstellenden; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met externe beoordelingscriteria zoals KCE- en PKO-normen en presenteer dit op intranet; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met persoonlijke ontwikkelingsplannen van medewerkers en organiseer een expertmeeting met collega-teams; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met het speelveld en presenteer dit op een passende en ‘ludieke’ manier aan collegateams en praktijkinstellingen; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team, rekening houdend met het vrije model taakbeleid en leg de bevindingen vast in een film; – ontwerp een resultaatverantwoordelijk team met het accent op leidinggeven en presenteer dit op een managementdag van het Alfa-college.


Overige activiteiten in 2005 Projectendag Het Alfa-college wil onderwijskundige veranderingen realiseren door projectmatig te werken. In april hebben we een projectendag georganiseerd voor leidinggevenden en projectleiders, met als doel: – een relatie te leggen tussen de strategische doelstellingen van het Alfa-college en de verschillende onderwijskundige projecten in uitvoering; – kennis rondom de voortgang van deze projecten uit te wisselen. De heer H. Visser, regiodirecteur van KPN, beet het spits af met een inleiding over de relatie tussen strategie en innovatieve projecten. Aansluitend werden, in de vorm van workshops, 15 projecten gepresenteerd. Tijdens deze dag kwam onder meer naar voren dat het Alfa-college vaak moeite heeft om projectresultaten goed te verankeren in de staande organisatie. Inmiddels hebben we een regisseur voor innovatieprojecten aangesteld; daarnaast gaan we met het onderwerp aan het werk in een landelijk project ‘Leergang Innovatieregisseurs’ van de BVE-Raad.

Deelname Leergang Innovatieregisseurs In het kader van de landelijke Leergang Innovatieregisseurs neemt het Alfa-college deel aan een ontwikkelgroep, die de opdracht heeft om ‘een professionele regie op duurzame innovatie binnen de BVE-instellingen te waarborgen’. Dit houdt in dat er een verbinding tot stand gebracht moet worden tussen organisatie en management enerzijds en professionele projectuitvoering anderzijds. De producten van de ontwikkelgroep worden overgedragen aan, en gebruikt door, de zogenaamde schoolwerkgroepen van de deelnemende ROC’s en AOC’s. Het Alfacollege hoopt door deelname aan dit landelijke project zelf vooruitgang te boeken op het punt van de verankering van (onderwijskundige) innovaties.

11

12

Alfa - college

Sociaal Katern Personeelsbeleid

Arbeidsomstandigheden

Formatiebeleid

Algemeen

Verzuim

Voor de start van het cursusjaar 2005 / 2006 is er geen formatieplan opgesteld. Door de sterke krimp van de formatie van de unit Educatie was het niet duidelijk hoe de formatie er aan het begin van het nieuwe schooljaar uit zou zien. De behoefte aan begeleiding van asielzoekers, en daarmee het aantal formatieplaatsen bij Educatie, verminderde fors na een sterke daling van het aantal asielaanvragen en de sluiting van vele AZC's. Om de formatieve reductie zonder gedwongen ontslagen te kunnen realiseren, is er flankerend beleid ontwikkeld. Daaronder vallen bijvoorbeeld vertrekbevorderende maatregelen voor 58plussers en begeleiding en ontwikkeling van medewerkers die op andere units zijn ingezet. In het najaar van 2005 is een formatieoverzicht opgesteld, dat inzicht geeft in de gerealiseerde bezetting van de verschillende units.

De weten regelgeving rondom arbeidsomstandigheden is sterk in beweging. Naar aanleiding daarvan heeft het Alfa-college in 2005 nieuw beleid ontwikkeld voor de preventietaken van de dienst P&O en de activiteiten van de Arbo-dienst Ardyn. De preventietaken berusten nu bij de Arbocoördinator en de personeelsfunctionarissen, waarbij de eerste zich vooral richt op milieu, veiligheid en werkplekomgeving en de laatstgenoemden op het welzijn van de medewerkers. Reïntegratie wordt in 2006 (nog) meer dan voorheen een gedeelde verantwoordelijkheid van zowel de leidinggevende als de verzuimende medewerker. In 2005 is ruim aandacht besteed aan Arbo en veiligheid binnen de nieuwbouwprojecten van het Alfa-college.

In tegenstelling tot de laatste jaren is in 2005 het verzuim weer iets gestegen: van 5,0% naar 5,7%. Dat is nog steeds een bovengemiddeld goed resultaat. Toch vormt deze stijging, samen met nieuwe regelgeving rond verzuimbegeleiding, aanleiding om in 2006 nog eens extra aandacht aan het thema verzuim te besteden. Door resultaatgerichte afspraken met de unitdirecteuren voor de komende jaren moet het verzuimpercentage in 2008 zijn teruggebracht tot 4,0%.

Personeelsontwikkeling Door de in 2004 gerealiseerde aanpassing van de organisatie, valt personeelsontwikkeling nu volledig onder verantwoordelijkheid van P&O. Er is sindsdien veel geïnvesteerd in de combinatie personeelsontwikkeling-personeelsmobiliteit. In 2005 ging het loopbaan- en mobiliteitscentrum LONT van start, dat door twee medewerkers van de dienst P&O wordt bemenst. LONT staat open voor personeel met loopbaan- en ontwikkelingsvragen en geeft desgevraagd advies aan het unitmanagement over de ontwikkeling van teams en individuele medewerkers. LONT heeft daarnaast een beleidstaak waar het gaat om de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de medewerkers. In 2006 zal naar verwachting nieuw beleid op dit gebied worden geaccordeerd en ingevoerd.

Risico-inventarisatie Als onderdeel van een cyclisch proces is in 2005 met veel energie verder gewerkt aan het uitvoeren van risico-inventarisaties en evaluaties (RI&E's) op een aantal locaties, het opstellen van de daarbij behorende plannen van aanpak en het uitvoeren ervan. Dit is steeds samen met de meest betrokken medewerkers van deze locaties gedaan. De Arbo-dienst heeft waar nodig ondersteuning geleverd door bijvoorbeeld het verrichten van specifieke metingen of onderzoeken en door de toetsing van de opgeleverde RI&E's.

Bedrijfshulpverlening De bedrijfshulpverlening vergt ook in onze organisatie continu aandacht. Er worden steeds nieuwe BHV-ers opgeleid. Daarnaast moeten de reeds opgeleide BHV-ers regelmatig opnieuw worden getraind. Op enkele locaties zijn er weer ontruimingsoefeningen geweest, waarbij grote aantallen deelnemers en medewerkers in actie moesten komen.

Veilige school De regiegroep Veilige School is in 2005 verder gegaan met het vormgeven van de koersuitspraak 'Het Alfa-college is een veilige school'. Er is onder meer gewerkt aan een gedragscode rond ongewenste intimiteiten tussen deelnemers en medewerkers. In 2006 wordt deze gedragscode vastgesteld. Daarnaast is het in 2004 ontwikkelde beleid verder geïmplementeerd.

Jaarverslag 2005 - Sociaal Katern

Organisatieontwikkeling Algemeen Na een paar jaar van min of meer grote organisatieaanpassingen is in 2005 op dit gebied pas op de plaats gemaakt. De organisatieveranderingen uit 2004, gerealiseerd onder de werknaam 'Offensief de toekomst tegemoet' (OTT) hebben in 2005 de tijd gekregen om zich te verankeren. Ondertussen zijn we wel gaan werken aan een aantal thema's, die in een later stadium concreet vorm zullen krijgen, namelijk: – een organisatie van resultaatverantwoordelijke teams; – een marktgerichte organisatie; – een slagvaardige en toekomstbestendige unit Educatie.

De expeditie 'Op naar de Top' In het kader van OTT zijn we een proeftuin gestart om ervaring op te doen met het werken in verschillende soorten resultaatverantwoordelijke teams. Hiermee haken we aan bij de ontwikkelingen in maatschappij en onderwijs. De deelnemers aan de proeftuin zijn ervan overtuigd dat teams, die zelf verantwoordelijk zijn voor de organisatie en de kwaliteit van hun werk, meer recht doen aan de capaciteiten van medewerkers en betere onderwijsresultaten zullen boeken. De invoering van het vrije model taakbeleid (VMT) is één van de instrumenten om medewerkers (weer) meer ruimte te geven in de verdeling van taken, de proeftuin biedt de organisatie de gelegenheid ervaring op te doen met teams. In 2005 zijn 14 teams, zowel uit de onderwijsunits als uit de service-units, van start gegaan door aan een door hun zelf gekozen prestatie te gaan werken. Dat gebeurt bewust in de vorm van een expeditie, om duidelijk te maken dat de weg, waarlangs het resultaat bereikt moet worden, niet vast staat. Het is de bedoeling om de resultaatverantwoordelijke teams organisatiebreed in te voeren. Daar is een

programma voor opgesteld, dat in 2006 wordt gestart. Het staat vast dat de veranderingen veel van de mensen vragen. Er zijn andere kwaliteiten nodig en de onderlinge verhoudingen zijn steeds in beweging. Alles bij elkaar vraagt dit een grote investering in opleiding en ontwikkeling. De expeditie ‘Op de top’ komt uitgebreid aan de orde in hoofdstuk 3.4.4.

Vrije model taakbeleid (VMT) In 2005 zijn met de unitdirecteuren afspraken op maat gemaakt over de verdere implementatie van het VMT. De afspraken moeten leiden tot integrale invoering van het VMT in de hele organisatie per augustus 2006. In een aantal gevallen is afgesproken dat de integrale invoering per 1 augustus 2005 kon beginnen en in de overige situaties zal het cursusjaar 20052006 worden gebruikt om de integrale invoering per 1 augustus 2006 voor te bereiden. De dienst P&O, die in 2005 ondersteuning geleverd heeft bij de invoering in verschillende teams, zal in 2006 een gerichte evaluatie uitvoeren.

Markgericht Alfa-college en een toekomstbestendige unit Educatie Door de sterke terugloop van werkzaamheden voor asielzoekers bij de unit Educatie is duidelijk geworden dat er, evenals bij vele andere ROC's, een bezinning moest komen op de unit Educatie. In het najaar van 2005 heeft dit geleid tot de inrichting van een programma, dat moet leiden tot een nieuwe slagvaardige en toekomstbestendige unit Educatie. Een tweede thema is de marktgerichtheid van ons ROC. Meer dan tot nu toe zullen we marktgerichter moeten gaan werken. Dit geldt voor zowel onze reguliere deelnemersmarkt als de contractactiviteiten. Op dat punt kan er veel geleerd worden

van de unit Educatie, die gedwongen door de omstandigheden de laatste jaren al veel meer marktgericht is gaan werken. Vanwege deze koppeling is gekozen voor een integrale aanpak van deze twee thema's. In december zijn een aantal werkgroepen, organisatiebreed samengesteld, aan de slag gegaan met concrete opdrachten met betrekking tot het realiseren van een nieuwe unit Educatie en een marktgericht ROC.

13

14

Alfa - college

Examenkatern Inleiding

Zelfevaluatie

Deelnemerstevredenheid

Het onderwerp examinering is sterk in beweging. Onderwijsvernieuwingen binnen de opleidingen, die in het schooljaar 2004-2005 nog als 'proeftuinen' werden betiteld, hebben sinds augustus 2005 een wettelijke basis en heten nu 'experimenten'. De belangrijkste doelstelling ervan is het ontwikkelen van competentiegericht onderwijs. Naarmate leren en werken dichter bij elkaar komen te liggen, ontstaat er behoefte aan andere vormen van beoordelen. Nieuwe beoordelingsinstrumenten bij de examinering zijn onder meer de 'Proeve van bekwaamheid' en de 'Portfoliobeoordeling'.

Het KCE beoordeelt de kwaliteit van de examens aan de hand van indicatoren. In 2005 heeft KCE ook gewerkt met meetpunten, die inmiddels zijn toegevoegd aan de 'zelfevaluatie' die bij het Alfa-college al een aantal jaren in gebruik is. De onderwijsunits vullen de zelfevaluatie samen met de medewerkers van de unit in en geven zo een oordeel over hun eigen examenkwaliteit. De informatie uit de zelfevaluaties wordt door de units gebruikt voor het formuleren van verbeterdoelstellingen en daarbij behorende activiteitenplannen.

Jaarlijks wordt een deelnemerstevredenheidonderzoek (DeTeO) gehouden. Een aantal vragen in dit onderzoek gaat over examinering. Naast de zelfevaluatie worden ook de resultaten van dit DeTeO meegenomen in de verbeterplannen op het gebied van examinering binnen de units. De uitkomsten kunnen ook aanleiding zijn voor verbeteringen op het gebied van examinering voor het gehele Alfa-college. Deze verbeteringen worden door de Dienst Onderwijs en Kwaliteitszorg verwerkt in een Werkplan Examinering.

Bij de meeste units wijken de resultaten van de zelfevaluatie nauwelijks af van die van de audit van KCE. Daaruit mogen we afleiden dat de zelfevaluatie een goed en bruikbaar instrument voor de onderwijsunits is.

In tabel 1 overzicht worden de scores met betrekking tot de examinering van het DeTeO in 2005 weergegeven.

Bij competentiegericht examineren wordt de beroepspraktijk als uitgangspunt genomen en is betrokkenheid van het regionale beroepenveld vereist. Momenteel wordt onder meer geprobeerd om samen met bedrijven en instellingen in de regio vast te stellen welke beoordelingsmethodiek het best bij een bepaald beroep past. De frequentie en de kwaliteit van de contacten tussen de school en het bedrijfsleven nemen hierdoor merkbaar toe. Uiteraard worden de ontwikkelingen op dit gebied op de voet gevolgd door het Kwaliteitscentrum Examinering (KCE). Het KCE had in het schooljaar 2003-2004 nog geen wettelijk basis, maar vanaf 1 augustus 2004 is het toezicht van KCE in de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) geregeld. In 2005 zijn door het KCE per opleiding goedkeurende, afkeurende of voorwaardelijke verklaringen afgegeven. Landelijk gezien zijn we daar in 2005 heel goed uitgekomen, zodat we nu extra geïnspireerd zijn om de competentiegerichte examinering kwalitatief goed neer te zetten. In tabel 2 staan de scores.

Tabel 1 Vraagstelling

2003 eens

2004 eens

2005 eens

De toetsen zijn voldoende gespreid over het jaar.

75%

74%

74%

Ik weet op tijd wanneer er een toets is.

79%

79%

79%

Toetsuitslagen zijn binnen 10 werkdagen bekend.

54%

54%

52%

De toetsen gaan ook echt over datgene wat je moet leren.

73%

68%

65%

Ik ben tevreden over de manier waarop getoetst wordt.

77%

73%

72%

Ik ben tevreden over de manier van BPV-beoordeling.

42%

41%

69%

Ik weet aan welke eisen ik moet voldoen voor een goede beoordeling.

48%

45%

78%

Jaarverslag 2005 - Examenkatern

Kaderbrief Het College van Bestuur stelt ieder jaar een kaderbrief op, waarin de prioriteiten voor het komende jaar worden benoemd. Eén van de thema's in de kaderbrief van 2005 is kwaliteitszorg, met het accent op de kwaliteit van de examens en de daarbij behorende beschrijving van de kritische bedrijfsprocessen. In de jaarplannen van 2005 hebben de onderwijsunits aangegeven welke ambities ze op deze terreinen hebben.

Monitoring Het College van Bestuur heeft in 2005 in het kader van de planning en controlcyclus een aantal jaarplangesprekken gevoerd met de unitdirecteuren. De doelstellingen die in de unitjaarplannen worden beschre-

ven, en de eruit voortvloeiende activiteiten rondom examinering, zijn regelmatig terugkerende onderwerpen. Zo is in het voorjaar van 2005 de implementatie van het handboek examinering besproken en in het najaar de uitkomst van de KCE-audit 2004-2005.

KCE beoordeling Het KCE heeft in het voorjaar van 2005 een product-audit en een proces-audit uitgevoerd. Het definitieve rapport is op 30 augustus 2005 aan het Alfa-college overhandigd. In de product-audit hebben de onderzochte opleidingen een goedkeurende, afkeurende of voorwaardelijke verklaring gekregen. De resultaten, zowel landelijk als voor het Alfa-college, staan tabel 2.

Tabel 2 Soort verklaring

Landelijk

Alfa-college

Goedkeurende verklaring

50%

81,7%

= 67 opleidingen

Voorwaardelijke verklaring

45%

17,1%

= 13 opleidingen

Afkeurende verklaring

5%

1,2%

= 1 opleiding

Totaal onderzochte opleidingen

100%

100%

= 82 opleidingen

Beoordeling op de 5 domeinen In onderstaande overzichten worden de landelijke resultaten van de audit per domein vergeleken met de resultaten van het Alfa-college. In de bovenste rij staat steeds het percentage opleidingen vermeld waarop de desbetreffende indicator van toepassing was. Daaronder wordt aangegeven hoeveel procent van de beoordeelde opleidingen in voldoende, respectievelijk onvoldoende mate aan de indicatoren voldeed.

Domein 1 Het managen van het examen Dit onderdeel heeft betrekking op de manier waarop de examencommisies en (indien van toepassing) de subexamencommissies de examinering organiseren. Deze commissies zijn verantwoordelijk voor de aansturing van het gehele examenproces. Ook de mate waarin en de manier waarop het beroepenveld bij de inhoud en uitvoering van de examinering wordt betrokken, valt binnen dit domein. Tabel 3

indicator van toepassing voldoende niet voldoende

Landelijk

Alfa-college

75,6% 89,2% 10,8%

77,6% 93,4% 6,6%

Domein 2 Samenwerking, inkoop en uitbesteding Binnen domein 2 wordt onderzocht of de medewerkers die betrokken zijn bij de examinering, voldoende deskundig zijn om hun rol tijdens het examen naar behoren te vervullen. Tevens wordt beoordeeld of medewerkers voldoende mogelijkheden hebben om hun deskundigheid te kunnen verbeteren. Indien er sprake is van

15

16

Alfa - college

samenwerking, inkoop of uitbesteding van examens of examenproducten, wordt de kwaliteit van de afgesloten contracten onderzocht. Tabel 3


Landelijk

Alfa-college

85% 81% 19%

93,5% 82,5% 17,5%

Domein 3 Examenproces

Domein 4 Examenproducten In het domein examenproducten wordt beoordeeld of de examinering inhoudelijk representatief is en qua moeilijkheidsgraad van voldoende niveau. Ook de examentechnische kwaliteit wordt beoordeeld. Niet alle examens worden onderzocht: door middel van een steekproef wordt een aantal deelkwalificaties geselecteerd, waarvan examenproducten moeten worden opgestuurd. Een compleet examenproduct bestaat uit een examenplan, een examenmatrijs, de examenopgaven, een antwoordmodel en eventuele beoordelingsinstructies.

Hier staan de kwaliteit van de toetsconstructie en de toetsvaststelling centraal, terwijl tevens de zorgvuldigheid bij de examinering en van de beoordeling worden onderzocht. Ook wordt gekeken of de vastgestelde werkwijze voor de verwerking van de examenresultaten en het publiceren van de examenresultaten voor deelnemers van voldoende kwaliteit is.

Tabel 5

Tabel 4

Domein 5 Verantwoording Landelijk


91,9% 67,2% 32,8%

Tabel 5


Landelijk

Alfa-college

27% 49,2% 50,8%

19,5% 53% 47%

Alfa-college

96% 80,5% 19,5%

Bij het domein verantwoording is het tevredenheidsonderzoek onder de deelnemers en bij het beroepenveld een verplicht onderdeel. De tevredenheid van deelnemers over examinering is een onderdeel van het jaarlijks gehouden deelnemerstevredenheidsonderzoek (DeTeO). De tevredenheid van het beroepenveld wordt besproken in de werkveldcommissies die één of twee keer per jaar op regionaal niveau door de onderwijsteams worden gehouden. Vanzelfsprekend onderzoekt het KCE ook of de resultaten van de tevredenheidsonderzoeken verwerkt worden in verbeterplannen, zodat de organisatie de kwaliteit van de examinering systematisch op een hoger niveau brengt.


Landelijk

Alfa-college

100% 90,7% 9,3%

100% 100% 0%

Activiteiten In 2005 zijn diverse activiteiten ontplooid om de kwaliteit van de examinering te verbeteren, waarbij het volgende is gerealiseerd: • het deelproject waarin EVC-trajecten voor examenfunctionarissen zijn ontwikkeld, werd in maart 2005 afgerond; • het nieuwe kwaliteitshandboek examinering, dat voor het gehele Alfa-college is ontwikkeld, is door de onderwijsunits verder uitgewerkt en geïmplementeerd; • in samenwerking met het Universitair Medisch Centrum Groningen is een project EVC uitgevoerd, met een bruikbare EVC-procedure voor het Alfa-college als resultaat; • de ROC-regelingen zijn geëvalueerd en bijgesteld. De opmerkingen van het JOB over de algemene voorwaarden praktijkovereenkomsten zijn daarbij meegenomen; • er is een werkplan Toetsing en Examinering opgesteld waarin instellingsbrede activiteiten worden beschreven ter verbetering van de examenkwaliteit; • in november 2005 is een instellingsbrede evaluatie van het Handboek Examinering uitgevoerd, waarbij ook de werkwijze van de verschillende examenbureaus is meegenomen; • het examenverslag 2004 is als 'examenkatern' voor de eerste keer gepubliceerd in het jaarverslag 2004.

Jaarverslag 2005 - Examenkatern

Betrokkenheid beroepenveld In 2005 is instellingsbreed de betrokkenheid van het beroepenveld ter hand genomen. Bij diverse opleidingen was het beroepenveld al bij de uitvoering van praktijkexaminering betrokken, maar vanaf 2005 zijn per cluster van opleidingen (ook wel 'branches' genoemd) op regionaal niveau zogenaamde 'werkveldcommissies' in het leven geroepen. Deze werkveldcommissies komen een aantal keren per jaar bij elkaar voor overleg over onderwijszaken en uiteraard ook over de examinering. In deze overleggen maken de partijen nadere afspraken over de rol van het beroepenveld bij het afnemen van examens, bijvoorbeeld tijdens de Beroepspraktijkvorming. Ook de betrokkenheid van het beroepenveld bij het vormgeven van nieuwe manieren van examineren, die passen bij het competentiegerichte leren, komen dan aan de orde. De brede invoering van de werkveldcommissies binnen het Alfa-college betekende een belangrijke kwaliteitsimpuls voor de betrokkenheid van het beroepenveld.

17

Competent Talent

3.1

INNOVATIEVE PROJECTEN

Alfa-college unit Techniek & ICT

Alfa-college unit Zorg en Welzijn

Competent Talent

Alfa-college unit Economie en Dienstverlening

“Het leren moet 100 procent binnen de muren van bedrijven plaatsvinden. Deelnemers, maar ook docenten, zijn dus deels niet meer op school. Dat is baanbrekend. We maken hiermee de veelgebruikte slogan ‘De praktijk centraal’ écht waar.”

Subsidieregeling Innovatiearrangement

Externe Partners Roelof van Echten College e.a.

Externe Partners Zorgpalet, Stork, e.a

Samen de juiste kennis en ervaring opdoen Onder de noemer Competent Talent werken het Alfa-college en andere scholen in Groningen en Drenthe nauw samen met het bedrijfsleven in de regio. Binnen het project wordt in kaart gebracht wat er op de werkvloer van nieuwe medewerkers wordt gevraagd en worden opleidingen ontwikkeld waarmee de studenten direct bij bedrijven en instellingen aan de slag kunnen. Vanuit het Alfa-college zijn de units Techniek en ICT, Zorg en Welzijn en Economie en Dienstverlening bij het project betrokken. Naast het Alfa-college participeren het Roelof van Echten College in Hoogeveen, de Chistelijke Scholengemeenschap Groningen in Groningen, Stork, het UMCG en Zorgpalet in Competent Talent.

20

Alfa - college

Projectleider Hans Kuikman: "In Competent Talent ligt een heel sterk accent op co-makership. Het Alfa-college werkt al jaren op verschillende manieren samen met de huidige projectpartners, maar met Competent Talent willen we die samenwerking intensiveren. We willen echt gezamenlijk komen tot onderwijs dat dichter bij de praktijk staat. Dat co-makership krijgt in Competent Talent vorm met leertrajecten binnen de muren van de projectpartners."

Hans Kuikman, projectleider

Voornaamste doel van Competent Talent is volgens Kuikman om op maat gemaakte competentieprofielen te maken, waarmee het onderwijs snel kan inspelen op nieuwe ontwikkelingen in het bedrijfsleven. "Onderwijservaringen die onze deelnemers opdoen, zijn in de praktijk soms al gedeeltelijk achterhaald. De innovatie van Competent Talent zit hem erin dat we het onderwijs beter aanpassen aan de praktijk én maatwerk leveren. Dat neemt niet weg dat het belangrijk is dat we ook met onze nieuwe opleidingsvormen voldoen aan wettelijke eisen en kwalificatieprofielen. We willen natuurlijk wel diploma's en certificaten kunnen uitreiken. In die zin zit er wel een grens aan maatwerk."

Activiteiten in 2005 Het jaar 2005 stond voor Competent Talent vooral in het teken van een nadere kennis-

making van de projectpartners met elkaar. Daarnaast zijn in 2005 zes werkgroepen aan de slag gegaan om specifieke leertrajecten en beeldvormingstrajecten te ontwikkelen. Hans Kuikman over de nadere kennismaking: "De projectpartners moesten echt elkaars sterke en zwakke punten leren kennen. Ik noem dat een interculturaliseringsproces. Het belang daarvan moeten we niet onderschatten. Als je samen iets wilt ontwikkelen, moet je

eerder confronterend dan oriënterend. Kuikman: "We willen vmbo'ers en mbo'ers daadwerkelijk laten zien wat het betekent om in een bepaalde sector te werken. Niet alleen de roze wolk tonen, maar een realistisch beeld geven van een bepaalde baan." Bij de leertrajecten ontwikkelen de werkgroepen de competentieprofielen zoveel mogelijk op basis van de praktijk en de behoeftes van de bedrijven en instellingen.

eerst een gemeenschappelijke taal en cultuur ontwikkelen. Daarom hebben we de tijd genomen om heel veel bij elkaar in de keuken te kijken. En met succes, het was voor iedereen zeer waardevol en leverde geregeld eye-openers op. Voor scholen was het bijvoorbeeld nuttig om te leren dat bedrijven steeds vaker waarde hechten aan méér dan alleen beroepscompetenties. Ook andere competenties en eigenschappen worden binnen bedrijven steeds belangrijker, zoals communicatievaardigheid, het vermogen tot samenwerken en veranderingsgezindheid."

"Grote bedrijven, zoals Stork, hebben natuurlijk andere behoeftes op dit gebied dan MKB'ers. Het is voor ons de uitdaging om competentieprofielen te ontwikkelen waarmee zowel grote als kleine bedrijven of instellingen uit de voeten kunnen. Die systematiek willen we dus gaan ontwikkelen, door in samenwerking de juiste kennis en ervaring op te doen. Niet als school zeggen 'u vraagt, wij draaien', maar echt in co-makership het onderwijs ontwikkelen."

Kuikman roemt de zeer grote betrokkenheid van de bedrijven en instellingen bij het onderwijs. "Ze zien echt het belang in van onderwijs voor hun sector. In zowel de zorg als de techniek is sprake van uitval van personeel en een te geringe instroom van nieuwe arbeidskrachten. Eén van de oorzaken is het imagoprobleem waar beide sectoren mee kampen. De betrokken bedrijven en instellingen willen graag meewerken om dat imago te verbeteren, bijvoorbeeld door te participeren in een project als Competent Talent." De zes werkgroepen, die zich bezighouden met het opzetten van de leer- en beeldvormingstrajecten, bestaan allemaal uit vertegenwoordigers van de betrokken partners. "Met de leertrajecten willen we inhoud geven aan de nieuwe onderwijsvormen, met de beeldvormingstrajecten willen we het imago van de zorg en de techniek verbeteren", zegt Hans Kuikman. Bij de beeldvormingstrajecten is de aanpak

Innovatief karakter Binnen Competent Talent moet de praktijk leidend zijn en het vertrekpunt voor het leerproces vormen. Kuikman: "Het leren moet 100 procent binnen de muren van bedrijven plaatsvinden. Deelnemers, maar ook docenten, zijn dus deels niet meer op school. Dat is baanbrekend. We maken hiermee de veelgebruikte slogan 'De praktijk centraal' écht waar." Leerlingen zien in Competent Talent eerst de praktijk en ontdekken aan de hand daarvan de theorie die daarachter zit. "Omdat we het onderwijs samenstellen vanuit de praktijk, ligt de sleutel bij de docenten en praktijkbegeleiders. Daar investeren we dus in: ook docenten moeten veel meer in praktijk staan. Vanuit de onderwijssituatie naar de werkvloer. Dat is vernieuwend en voor sommigen behoorlijk wennen. Het vraagt om zorgvuldige begeleiding voor zowel de docent als de medewerkers in het bedrijf, die plotseling met onderwijsvragen te maken krijgen."

Betrokkenheid units De units Techniek en ICT, Zorg en Welzijn

Jaarverslag 2005 - 3 Innovatieve projecten

en Economie en Dienstverlening van het Alfa-college zijn bij Competent Talent betrokken. Opleidingsmanager Techniek Tjalling Meerveld vertelt: "De bijdrage van de unit Techniek en ICT aan Competent Talent is groot. Met name als het gaat om knowhow op het gebied van het nieuwe leren, leren vanuit de beroepscontext." Twee docenten van de unit Techniek en ICT besteden inmiddels een dagdeel per week aan dit ontwikkelingstraject. Ze werken mee aan het ontwerp, maar ook aan de begeleiding van de toekomstige deelnemers. Van groot belang is dat deze docenten goed weten wat competentiegericht leren betekent en dat ze anders kunnen denken dan vanuit klassieke onderwijsleersituaties. "Het is bijvoorbeeld enorm belangrijk dat de docenten en begeleiders goed kunnen coachen. Daarom is er een scholingsplan voor toekomstige docenten en werkbegeleiders in het traject opgenomen", vertelt Meerveld. Concreet resultaat tot op heden is de 'Behandelpoli', een virtuele leeromgeving voor de deelnemers waar ze alle facetten van hun toekomstige beroep tegenkomen. Verder zijn inmiddels de leerdoelen omschreven en is het begeleidingstraject voor docenten en begeleiders omschreven en uitgezet. Een kwalificatieprofiel is in ontwikkeling en de beheersingscriteria van competenties zijn in beeld gebracht. De samenwerking met onze praktijkpartners wordt wederzijds als zeer positief ervaren, stelt Meerveld. "Onze praktijkpartners ontdekken dat onderwijsmensen geen stoffige en bezadigde mensen zijn, maar dat het onderwijs juist heel dynamisch is. En onderwijsmensen leren van onze praktijkpartners dat pragmatisch werken volgens een strakke planning een verademing kan zijn." Guus Raats , unitdirecteur Zorg en Welzijn, vergelijkt Competent Talent met al bestaande praktijkgerichte onderwijsmethodes in de zorg: "In de gezondheidszorg bestaat al langer het fenomeen leerafdeling, waar verplegenden in spe hun theoretische kennis kunnen uitproberen. Het

Alfa-college participeert in zo'n afdeling in het Martiniziekenhuis. Met Competent Talent volgen we eigenlijk precies de omgekeerde route. De praktijk bepaalt veel meer wat er op school moet gebeuren en wat de deelnemers aan theorie moeten leren." Met Competent Talent hebben we in Hoogeveen veel van doen met Zorgpalet/Bethesdaziekenhuis. Raats: "In onze samenwerking met deze en de andere partners is vaak ruimte voor innovatie. Denk aan het BOL/BBL traject met het UMCG, waarin deelnemers eerst een paar jaar regulier onderwijs volgen en hun opleiding afronden binnen de muren van het UMCG. Competent Talent bestendigt en verdiept onze relatie met de projectpartners, geeft er een nieuwe impuls aan. We merken ook dat het een aantrekkelijk project is. Andere vmbo-scholen dan de twee die er nu bij betrokken zijn, hebben aangegeven dat ze ook graag mee zouden doen." De unit Economie en Dienstverlening participeert in Competent Talent met de opleidingen tot secretaresse en facilitair medewerker. Jan Brouwer, lid van het unit management team van Economie en Dienstverlening: "In 2005 hebben we vooral onderzocht welke taken en competenties het UMCG belangrijk vindt en hebben we gekeken naar het beroepsbeeld. We willen duidelijk in kaart brengen wat een beroep inhoudt en wat je ervoor moet kunnen." Unitdirecteur Lineke de Vries: "De context van beroepen komt in dit project beter tot zijn recht dan in de klas. We verwachten dat het onderwijs straks minder vrijblijvend is. Nog iets innoverends van Competent Talent is dat (v)mbo'ers en werkenden samen met elkaar gaan leren. Ook docenten opereren als team samen met medewerkers van het UMCG. Dat moet een interessante wisselwerking opleveren. Uiteindelijk hopen we met dit project deelnemers beter aan het onderwijs te

Guus Raats, unitdirecteur

binden, zodat we ook het vroegtijdig schoolverlaten kunnen terugdringen."

Projecteigenaar Ineke Delies Projectleider Hans Kuikman Looptijd 1-4-2005 tm 31-12-2007 Budget gehele looptijd € 1.600.000 Budget deel Alfa-college € 640.000 Kosten deel Alfa College € 90.000 Begrote inzet (klokuren) 1.244 Gedeclareerde inzet (klokuren) 360

21

3.2

Value in the Valley



Externe Partners AOC Terra Hanzehogeschool Groningen

Value in the Valley

Subsidieregeling Deltapunt Bèta/Techniek

“De deelnemers hebben laten zien dat ze kunnen samenwerken met anderen uit verschillende expertises en dat ze innoverend kunnen zijn. Dat is de kern van Value: samen de denkkracht vergroten en kennis halen en brengen bij elkaar.”

Externe Partners E-kwadraat, HoSt, Gasunie, Stork

Tijdsduur 3 jaar

Samen de denkkracht vergroten Value in the Valley is een onderwijsprogramma van het Alfa-college, AOC Terra, de Hanzehogeschool Groningen en het bedrijfsleven, waarin de begrippen duurzaamheid en innovatie centraal staan. Het project richt zich op innovatie in het (agrarische) bedrijfsleven, maar onderzoekt tegelijk innovatieve onderwijsvormen, met het oog op de invoering van competentiegericht leren.

24

Alfa - college

Deelnemers uit de technische en groene sector van het mbo en hbo hebben als concrete opdracht om gezamenlijk een innovatieve bijdrage te leveren aan de oplossing van vraagstukken rondom duurzame energie. Deelnemers werkten vorig jaar onder meer aan een advies over de bouw van een mestvergistingsinstallatie op een boerenbedrijf, waarmee biogas kan worden gewonnen. De deelnemers worden bij al hun opdrachten ondersteund en begeleid door coaches en experts uit zowel de onderwijsinstellingen als het bedrijfsleven. Value in the Valley is een keuzeonderwerp voor vierdejaars mboen hbo-studenten. Wie er aan deelneemt, werkt twee dagen per week in een professionele omgeving in Meerwold in Groningen en volgt de rest van de week een regulier lesrooster.

maar 2005 stond vooral in het teken van de voorbereiding en uitvoering van die eerste pilot. Buikema: "In december was er een tussenrapportage van de deelnemers aan de partners en de opdrachtgevers. De studenten verantwoordden zich richting hun opdrachtgevers, de veehouders, en vertelden hoe het ervoor stond met de mestvergistingsinstallatie." Tijdens die presentatie bevroegen de bedrijven en instellingen de deelnemers ook echt over het project en over hoe zij het zelf hebben ervaren. "De studenten waren doorgaans positief. Ze hebben veel geleerd, ook over zaken die in het reguliere programma van hun opleiding waarschijnlijk minder duidelijk aan de orde zouden komen, zoals ondernemersvaardigheden", aldus Buikema.

Innovatief karakter Activiteiten in 2005 Projectleider Henriet Buikema: "In 2005 heeft Value in the Valley een subsidie gekregen van Deltapunt Bèta/Techniek. Het algemene doel van Value is om voor de technische opleidingen via Herontwerp HBO een volumegroei van 15 procent te bereiken. In september 2005 zijn we direct gestart met de eerste pilot, met 21 deelnemers van onze unit Techniek en ICT, van het AOC Terra en van de Hanzehogeschool Groningen." Value in the Valley is een driejarig project,

Henriet Buikema, projectleider

Innovatie heeft in het project Value in the Valley meer dan één betekenis. Enerzijds moeten de deelnemers innovatieve oplossingen bedenken voor het (agrarische) bedrijfsleven. Anderzijds is het hele project een experiment op het gebied van competentiegericht leren en Herontwerp MBO. Met Value in the Valley onderzoeken de betrokken onderwijsinstellingen hoe competentiegericht leren en Herontwerp MBO op een vernieuwende manier vorm kunnen krijgen. Gevolg daarvan is dat de traditionele verhouding deelnemer-docent vervaagt. "Iedereen, dus deelnemer én docent, is medewerker in dit project. Dat was wennen, ook voor docenten. Ook zij leggen verantwoording af, richting deelnemers", vertelt Buikema. "Deelnemers en docenten moesten dus zoeken naar hun precieze rol en verstandhouding. Docenten hadden een coachende rol, maar moesten ook controleren. Vooral in het begin van de pilot was dat nog een grote uitdaging. In de eerste zes weken waren zowel studenten als docenten erg afwachtend. Studenten wachtten op input van docenten, die op pro-activiteit van de studenten wachtten. Dat was een leermoment. De deelnemers vonden de start onduidelijk. Voor docenten riep dat de

vraag op: welke kennis geef je weg en welke kennis houd je achter en laat je de deelnemers zelf vergaren. Studenten moeten tenslotte zelf eigenaar worden van de kennis die ze verzamelen." Na de opstartproblemen gingen de studenten overigens met elan aan de gang, wat nog eens bevestigd werd tijdens de presentatie op 20 december. De deelnemers hebben ook veel van zichzelf geleerd. Ze moesten samen ontdekken hoe je innoverend kunt zijn. Buikema: "De opdracht was, kort door de bocht: 'Bedenk iets nieuws' en werk daarbij vanuit verschillende expertises en sectoroverstijgend. Dus kwamen techneuten in werkgroepen samen met deelnemers van 'groene opleidingen'. Die groepen hebben ook daadwerkelijk innovatieve ideeën ontwikkeld." En dat is waardevol voor het werkveld, vindt Buikema. "De deelnemers hebben laten zien dat ze kunnen samenwerken met anderen uit verschillende expertises en dat ze innoverend kunnen zijn. Dat is de kern van Value: samen de denkkracht vergroten en kennis halen en brengen bij elkaar."

Samenwerking met bedrijven Ook op een ander niveau gaat het bij Value in the Valley om het halen én brengen van kennis. Deelnemers leerden niet alleen van elkaar: ze brachten hun kennis ook naar buiten en haalden via het bedrijfsleven kennis in huis. Dat leverde veel contacten met externe partijen op. "Diverse adviesbureaus leverden begeleiding en droegen opdrachten aan, meestal via agrarische ondernemers. Denk aan E-kwadraat, HoSt, GTI, Gasunie en natuurlijk Stork, met wie het Alfa-college al langer samenwerkt. De deelnemers zelf zijn zoals gezegd ook de boer op gegaan richting bedrijfsleven en hebben al met al heel wat visitekaartjes verzameld. En het mooie is dat die bedrijven ook veel belangstelling tonen voor Value. Mogelijk willen ze participeren." De locatie waar Value in the Valley is neergestreken geeft het project ook de professionele setting die het nodig heeft.


verdere invoering daarvan. Duurzaamheid heeft met Value in the Valley dus zeker meer dan één betekenis."

Betrokkenheid units

De deelnemers, docenten en begeleiders hebben een onderkomen in Meerwold, waar ook andere bedrijven en instellingen gevestigd zijn. De zakelijke uitstraling van Meerwold heeft ook invloed op de deelnemers, die zich keurig aanpassen aan hun omgeving.

Verticale beroepskolom Een ander kenmerk van Value in the Valley is samenwerking tussen mbo-scholen en een hogeschool. Mbo'ers en hbo'ers werkten samen. "In het begin was het wennen, maar de grenzen vervaagden al snel. Daarna ging het niet meer om mbo of hbo, maar meer om de persoonlijke competenties van studenten", zegt Buikema. "Denk aan presentatievaardigheden, luisteren, durven toegeven dat een ander gelijk heeft, kortom: samenwerken." Buikema kijkt tevreden terug op de ontwikkelingen van Value in the Valley in 2005. "Met Value in the Valley staan we aan de wieg van de verdere invoering van competentiegericht leren. Value in the Valley is niet alleen duurzaam vanwege de concrete producten die onze deelnemers bedenken, zoals de mestvergistingsinstallatie. Met dit project leren we zo veel over competentiegericht leren, dat we ook een duurzame bijdrage kunnen leveren aan de

Vooral de unit Techniek en ICT heeft een grote bijdrage geleverd aan Value in the Valley. Opleidingsmanager Tjalling Meerveld: "Value in the Valley is het afgelopen jaar een belangrijke partner geweest voor onze unit. Onze kopklas Procestechniek heeft aansluiting gezocht bij dit project." Een kopklas is een opleiding waarmee deelnemers binnen een jaar een tweede diploma kunnen halen. Kopklas-deelnemers moeten in het bezit zijn van een mbo-diploma werktuigbouwkunde of elektrotechniek en kunnen daarmee in de kopklas een diploma procestechniek behalen. Tjalling Meerveld: "Veel onderdelen van deze kopklasopleiding zijn verwant aan thema's die ook binnen Value in the Valley actueel zijn, vooral die waarin duurzaamheid centraal staat. Binnen de procestechniek wordt bijvoorbeeld gewerkt aan biogasinstallaties en dat past natuurlijk perfect binnen Value in the Valley. Toen deze link eenmaal was gelegd, hebben ook deze twee opleidingsvarianten elkaar gevonden." De kopklasopleiding procestechniek en Value in the Valley lopen voor een groot deel parallel. Meerveld beschouwt het als een groot voordeel dat de kopklasdeelnemers kennismaken met en leren van andere disciplines. "De onderwijsvorm bij Value in the Valley is nieuw, gericht op kennisroulatie, en een uiterst welkome aanvulling op de traditionele kopklasconstructie." Potentiële deelnemers voor Value in the Valley worden gerekruteerd onder deelnemers van andere opleidingen van de unit Techniek en ICT, zoals werktuigbouwkunde, elektrotechniek en Human Technology.

Tjalling Meerveld, opleidingsmanager

Projecteigenaar Engel Antonides Projectleider Henriet Buikema Looptijd 1-1-2005 tm 31-8-2006 Budget 2005 € 142.876 Budget deel Alfa-college € 42.876 Kosten deel Alfa College 2005 € 42.876 Begrote inzet (klokuren) Gedeclareerde inzet (klokuren) 1.100

25

3.3

ZODAT




ZODAT het Netwerkt in Hoogeveen “Voordeel van ZODAT voor het Alfa-college is dat we nieuwe ontwikkelingen in het bedrijfsleven snel in beeld krijgen. Dat kan ook weer nuttig zijn voor ons reguliere onderwijs.”

Externe Partners Gemeente Hoogeveen

Externe Partners Medewerkers/Leidinggevenden Hoogeveense bedrijven

het Netwerkt in Hoogeveen Het project ZODAT het Netwerkt in Hoogeveen (kortweg ZODAT) is een samenwerkingsverband van het Alfa-college, de gemeente Hoogeveen en het regionale bedrijfsleven, met als doel de economische-structuur in Hoogeveen te versterken en de concurrentiepositie van de bedrijven te verbeteren. Met ZODAT worden vraaggerichte en innovatieve opleidingen ontwikkeld voor medewerkers van de betrokken bedrijven.

28

Alfa - college

Projectleider Sjouke Hardenberg: "De gemeente Hoogeveen constateerde dat het scholingsniveau in deze gemeente lager lag dan in de rest van Drenthe en Nederland. Dat beperkt de vestiging van nieuwe bedrijven en maakt dat bestaande bedrijven wegtrekken. Bovendien komen er weinig hoger opgeleiden naar Hoogeveen. Om die tendens te keren is ZODAT het Netwerkt in Hoogeveen opgezet."

weer nuttig zijn voor ons reguliere onderwijs."

Activiteiten in 2005 De startbijeenkomst van ZODAT het netwerkt in Hoogeveen vond plaats in maart 2005. In totaal waren twintig bedrijven uit Hoogeveen en omstreken vertegenwoordigd. "Tijdens de startbijeenkomst zijn de kennisgroepen gevormd. We zijn in de zomervakantie bij bedrijven op bezoek gegaan om de scholingsvraag verder te inventariseren. Na de zomervakantie zijn de kennisgroepen bij elkaar gekomen en hebben ze een begin gemaakt met het bedenken van antwoorden op die vragen", vertelt Sjouke Hardenberg. Opvallend was dat de betrokken ondernemers niet gewend waren om met elkaar te praten over scholing van het eigen personeel. "Daardoor leek het alsof ieder bedrijf een geheel eigen problematiek had. Nader onderzoek leerde echter dat de bedrijven toch vaak met dezelfde problemen kampen, waardoor we toch konden proberen om tot een gemeenschappelijke oplossing te komen."

Sjouke Hardenberg, projectleider

Kernonderdelen van ZODAT zijn de zogeheten kennisgroepen. Vertegenwoordigers van het Alfa-college en de participerende bedrijven diepen in de groepen een specifiek thema uit. Het gaat in deze groepen in eerste instantie om het ontwikkelen van scholingstrajecten, maar ze bieden ook de gelegenheid voor het uitwisselen van kennis en het terugkoppelen van opgedane ervaringen. Naast de kennisgroepen kent ZODAT een zogeheten Innovatieplatform. Sjouke Hardenberg: "Dit moet een blijvend platform worden om trends en ontwikkelingen te volgen en te anticiperen op toekomstige scholingsvragen. Als het Innovatieplatform scholingsvragen herkent, wordt er snel een kennisgroep gevormd die op zoek gaat naar een antwoord. Voordeel hiervan voor het Alfa-college is dat we nieuwe ontwikkelingen snel in beeld krijgen. Dat kan

Het Alfa-college speelt hier een rol als katalysator en organisator. "We helpen de bedrijven om scholingsvragen bespreekbaar te maken. Mede daardoor wordt het belang van degelijke scholing ook wel herkend en erkend door het bedrijfsleven. De grote uitdaging voor ons allemaal is het vervolg: de ontwikkeling van de opleidingsarrangementen door de kennisgroepen" zegt Hardenberg. De kennisgroepen die vorig jaar in het leven zijn geroepen zijn: Automatiseringsen procestechniek, Cultuur, Duurzaamheid, MBO extra, Metaal & Kunststof, Transport & Logistiek en Veiligheid. Elk van de kennisgroepen houdt zich bezig met de ontwikkeling van innovatieve opleidingen en presenteert zijn bevindingen regelmatig aan de andere kennisgroepen. De aanpak van ZODAT is gericht op duurzaamheid, wat betekent dat bij een nieuwe opleidingsbehoefte een nieuwe kennisgroep wordt opgestart.

Het Innovatieplatform van ZODAT hield eind november 2005 voor het eerst een bijeenkomst. "We hadden een heel interactieve aanpak gekozen met laptops en beamers waarmee we vragen stelden over de onderwijsbehoefte in het bedrijfsleven. Het was een nuttige bijeenkomst, een prima basis voor de verdere activiteiten van het Innovatieplatform", vertelt Hardenberg.

Visionaire projectpartners Sjouke Hardenberg prijst het lef van de bij ZODAT betrokken ondernemers. "Voor een project als dit heb je ook en vooral vanuit het bedrijfsleven mensen met visie nodig. Mensen die bereid zijn om te investeren in hun personeel, ondanks het risico dat de bijgeschoolde medewerkers vervolgens hun vleugels spreiden en het bedrijf verlaten. Wij zijn blij dat er zulke visionaire ondernemers bij ZODAT betrokken zijn." De behoefte aan scholing van medewerkers is vorig jaar duidelijk door de ondernemers erkend. Maar: "Ze willen voor die scholing niet bij ik-weet-niet-hoeveel loketten langs. Ondernemers willen een vlot antwoord op hun vraag en dat mag best wat meer kosten. Van ons als school vraagt dat een flexibele houding. Het bedrijfsleven goed bedienen, daar zit voor


ons als onderwijsinstelling een groot deel van het innovatieve van dit project", stelt Hardenberg. Eigenlijk lopen in ZODAT twee processen naast elkaar. Enerzijds komen bedrijven met elkaar in gesprek, met het Alfa-college als volwaardig partner, en anderzijds moet het Alfa-college de eigen organisatie klaarstomen voor datgene wat daaruit voortvloeit. "Vorig jaar hebben we ontdekt dat wijzelf ook meer als ondernemer moeten denken. Niet meer blijven hangen aan roosters of andere typische onderwijsstructuren, maar flexibel en alert zijn. Zo'n verandering in denken en doen vraagt veel van onze organisatie. We moeten er dan ook de tijd voor nemen en krijgen. Intensieve samenwerking met het bedrijfsleven maakt dat de BVE-sector niet te vergelijken is met basisonderwijs of voortgezet onderwijs. ZODAT is een voorbeeld van die samenwerking en kan leiden tot een kruisbestuiving tussen onderwijs en bedrijfsleven, denkt Hardenberg. "Denk aan docentenstages bij bedrijven of aan ondernemers die gastcolleges komen geven. Daarmee kan ZODAT ook heel interessant zijn voor leerlingen in de reguliere mbo-opleidingen."

Betrokkenheid units De units Techniek en ICT en Economie en Dienstverlening zijn vanuit het Alfa-college sterk betrokken bij ZODAT het netwerkt in Hoogeveen. Jan Brouwer, namens Economie en Dienstverlening ook actief voor ZODAT: "Onze unit zit in de kennisgroep MBO Extra. We zijn bij bedrijven nagegaan welke competenties en vaardigheden zij missen bij mbo-gediplomeerden. Ze noemden vooral projectmatig werken, kwaliteitszorg en leidinggeven. Overigens benoemen de bedrijven dit niet als echte mbo-competenties, maar ook niet als hbocompetenties. Het hangt er een beetje tussenin, vandaar MBO Extra. Op basis van die vraag hebben we opleidingstrajecten ontwikkeld. Nu moet nog blijken of wat wij hebben bedacht daadwerkelijk klopt."

Brouwer is tevreden over de participatie van bedrijven in ZODAT. "Het is essentieel dat ze actief meedenken over de inhoud van de cursussen. De bedrijven willen ook een context bieden door echte opdrachten en projecten te verstrekken aan de medewerkers die de opleidingstrajecten volgen." De unit Techniek en ICT is betrokken bij vier kennisgroepen: Automatiserings- & procestechniek, Metaal & Kunststof, Transport & Logistiek en Veiligheid. Opleidingsmanager Gerard Krikken: "Voor de kennisgroepen Metaal & Kunststof en Transport & Logistiek zijn in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven cursussen ontwikkeld. Deze cursussen zijn klaar en kunnen als pilot uitgevoerd worden." De constructie van ZODAT biedt de mogelijkheid om trajecten in reguliere vorm aan te bieden, maar ook als maatwerk en ook als gevolg van EVC-trajecten (waarbij werknemers hun door jarenlange ervaring opgedane vaardigheden met enige onderwijsaanvulling kunnen verzilveren in de vorm van een beroepsdiploma). Krikken: "Groot voordeel van ZODAT is dat de bedrijven in de scholen komen, dat ze meedenken over de inhoud van een cursus en dat er een netwerk ontstaat van bedrijven die allerhande vragen over opleidingen met elkaar kunnen delen. Voordeel voor de school is, dat we in direct contact met het beroepenveld staan. Ontwikkelingen die we via ZODAT oppikken kunnen direct ook ingezet worden voor het reguliere onderwijs." Als andere voordelen van ZODAT noemt Krikken dat het Alfa-college dankzij dit project "steeds meer een regionaal/lokaal opleidingscentrum wordt en dat onze docenten ook met andere doelgroepen kunnen werken dan met alleen reguliere deelnemers." Ook Krikken ondervond dat de meeste bedrijven toch dezelfde vragen hebben. "Voor enkele cursusonderdelen bij Metaal & Kunststof hebben de bedrijven in totaal zo'n 300 werknemers aangemeld. Dus ZODAT voorziet duidelijk in een behoefte."

Gerard Krikken, opleidingsmanager

Projecteigenaar Ineke Delies Projectleider Sjouke Hardenberg Looptijd 1-2-2005 tm 30-06-2006 Budget gehele looptijd € 1.491.000 Budget deel Alfa-college € 1.100.000 Kosten deel Alfa College € 112.000 Begrote inzet (klokuren) 14.800 Gedeclareerde inzet (klokuren) 975

29

3.4

3.4.1 Gekanteld roosteren

OVERIGE INNOVATIEVE PROJECTEN

Alfa-college unit Zorg en Welzijn

Deelnemers opleiding Assistent Gezondheidszorg

Gekanteld roosteren “Wij zijn veel efficiënter in het aanbod van lessen. Er zijn vrijwel nooit meer te kleine groepen, maar altijd groepen die de moeite waard zijn. Kleine opleidingen kunnen hierdoor ook rendabeler worden.” Deelnemers andere opleidingen Zorg en Welzijn

Docenten opleiding Assistent Gezondheidszorg

Externe Partners Deelnemers EVC-trajecten /contractonderwijs

Flexibel op weg naar een diploma Gekanteld roosteren is een innovatieve en flexibele inrichting van het onderwijsaanbod van de opleidingen tot Assistent in de Gezondheidszorg (AG) van het Alfa-college in Hoogeveen. Doel van gekanteld roosteren is om de deelnemers flexibel toegang te geven tot de onderwijsfaciliteiten, zodat zij in hun eigen tempo hun persoonlijke leerroute kunnen doorlopen.

32

Alfa - college

Uitvoerend projectleider Jan van Amerongen, zelf docent bij de AG-opleidingen, legt het systeem van gekanteld roosteren uit: "Het schooljaar is verdeeld in blokken van elk acht weken, plus een bufferweek waarin de deelnemers toetsen maken. Elk blok heeft een eigen thema, zoals arbo, spoedgevallen, eigen spreekuur, et cetera. Ieder blok staat helemaal op zichzelf en kan onafhankelijk van de andere blokken aangeboden worden. De volgorde speelt dus geen rol." In totaal zijn er acht van deze blokken, die de deelnemers verspreid over drie schooljaren kunnen volgen. De lessen worden als een carrousel aangeboden. Deelnemers bepalen grotendeels zelf wanneer ze welk blok volgen. Ze richten dus zelfstandig bijna hun hele schoolcarrière in.

Jan van Amerongen, uitvoerend projectleider

Activiteiten 2005 Het jaar 2005 stond voor gekanteld roosteren in het teken van voorbereiding en implementatie. De betrokken docenten hebben vorig jaar alle lessen en taken opgesteld voor drie complete leerjaren. Jan van Amerongen: "Een enorme klus, maar we hebben het hele onderwijsprogramma kunnen afronden. Het was aanpoten, maar hiermee hebben we er wel voor gezorgd dat we in één keer de omslag naar gekan-

teld roosteren konden maken. Vrijwel alle leerjaren van de AG-opleidingen zijn dus per 1 september 2005 tegelijk overgestapt." Het enige echte probleem dat zich aandiende was de installatie van de benodigde computerprogrammatuur. Die programmatuur is cruciaal, maar is uiteindelijk pas na het begin van het schooljaar geïnstalleerd en in gebruik genomen. Na de overstap moest de praktijk uitwijzen of de verwachte voordelen van gekanteld roosteren zich daadwerkelijk zouden voordoen. Tot nu toe bevalt de werkwijze iedereen uitstekend. Lessen zijn veelal interactief, met Powerpointpresentaties, filmpjes en stemkastjes waarmee de deelnemers vragen beantwoorden bij wijze van overhoring. Door die interactieve werkwijze blijft iedereen letterlijk bij de les en ontstaat er zelfs een beetje een competitieve sfeer. "Veel deelnemers willen laten zien dat ze goed geleerd hebben. We merken ook dat deelnemers dit echt leuk vinden, ze zijn gewoon teleurgesteld als we een

keertje níet met de stemkastjes werken", vertelt Van Amerongen.

Innovatief karakter Het Alfa-college is volgens Van Amerongen het enige ROC in Nederland dat met gekanteld roosteren werkt. Voorafgaand aan de implementatie van gekanteld roosteren verwachtte men een hele reeks voordelen voor zowel de deelnemers als de school. Van Amerongen noemt de belangrijkste: "Om te beginnen natuurlijk de flexibiliteit. Iedereen kiest zijn eigen lesactiviteiten. Deelnemers kunnen meer tegelijk doen, dus is er ook sprake van tempodifferentiatie. Sommige deelnemers ronden hun opleiding in kortere tijd af, anderen doen er juist bewust langer over. De leerroute is aangepast aan de deelnemers. Als ze dat willen, dan kunnen ze ook 'op herhaling' en bepaalde blokken meer dan één keer volgen." Vrijstellingen kunnen in dit flexibele systeem ook beter benut worden. Leerlingen kunnen meer uren investeren in vakken waar ze géén


vrijstellingen voor hebben. Dit moet leiden tot een verkorte opleidingsduur.

Efficiënt Een gevolg van gekanteld roosteren is dat er geen vaste groepen meer zijn. Docenten geven les aan mensen die zichzelf allemaal individueel hebben aangemeld. Ook dat is een van de voordelen van gekanteld roosteren. "Wij zijn veel efficiënter in het aanbod van lessen. Er zijn vrijwel nooit meer te kleine groepen, maar altijd groepen die de moeite waard zijn. Kleine opleidingen kunnen hierdoor ook rendabeler worden", zegt Van Amerongen. Zelf vindt hij de verdwijning van het fenomeen 'klas' wel een gemis. "Er zijn geen vaste groepen meer, die je als docent drie jaar lang kunt volgen in de ontwikkeling als groep. Persoonlijk mis ik dat wel, maar de deelnemers hebben er geen enkele moeite mee." De gedachte dat de praktijk sturend is voor wat de leerlingen leren, is ook bij gekanteld roosteren waarneembaar. Deelnemers kunnen anticiperen op hun stages en kiezen voor extra lessen die hen beter uitrusten voor die stages. Deelnemers zijn doorgaans heel gemotiveerd om het in de praktijk goed te doen. Deelnemers van andere opleidingen hebben door dit systeem ook de mogelijkheid om te 'shoppen' bij de AG-opleiding. "Iedereen kan kiezen wat hij of zij nuttig vindt of nodig heeft. Als bijvoorbeeld iemand van de opleiding Verpleging extra lessen wil volgen over bepaalde medicijnen, dan kan hij of zij gewoon intekenen op de lessen. Daardoor zitten deelnemers van verschillende opleidingen geregeld bij elkaar in een les en ontstaat een kruisbestuiving." Die kruisbestuiving kan nog een stap verder gaan als ook het contractonderwijs bij gekanteld roosteren betrokken wordt. "De lessen zijn immers ook nuttig voor volwassenen die bijscholing nodig hebben. Contract- en regulier onderwijs lopen dus door elkaar en versterken elkaar. De deelnemers, jong en oud, ervaren dat als zeer

nuttig. De mensen met werkervaring kunnen die delen met de jongeren." Een ander neveneffect van gekanteld roosteren is dat de verschillen tussen deelnemers uit verschillende leerjaren verdwijnen. "Derdejaarsdeelnemers en eerstejaarsdeelnemers zoeken elkaar gemakkelijker op. En dat is nuttig, want als een derdejaars zegt dat bepaalde leerstof belangrijk is, dan nemen de eerstejaars dat gemakkelijker aan dan wanneer wij als docenten dat zeggen", weet Van Amerongen uit ervaring.

van hoe bij de unit Zorg en Welzijn de ideeën van individuen en teams gehoord en gewaardeerd worden, vindt Raats. "We erkennen de expertise van onze mensen en willen ze graag faciliteren, zodat ze hun ideeën kunnen uitvoeren. De basis is het vertrouwen van de docent in de leerlingen en, op een ander niveau, van het managementteam in de docent."

Gekanteld roosteren geeft de deelnemers veel vrijheid. Uiteraard moeten het Alfacollege en de deelnemers blijven voldoen aan alle wettelijke eisen, zoals een minimum aantal lesuren per week. Alle registratie gaat digitaal, dus docenten kunnen precies in het systeem nakijken wie zich voor welke lessen heeft aangemeld en of iedereen wel doet wat is afgesproken. Van Amerongen: "Deelnemers hebben maximale vrijheid zolang het goed gaat. Als het níet goed gaat, komt er een contract tussen de school en de deelnemer, met een meer verplichtend karakter. In dat geval gaan docenten en coördinatoren de deelnemers inschrijven voor lessen, die dat dan dus niet meer zelf mogen doen."

Betrokkenheid units Gekanteld roosteren is vooralsnog alleen van toepassing voor de opleidingen Assistent Gezondheidszorg van de unit Zorg en Welzijn. Unitdirecteur Guus Raats vindt dat het systeem prima inhoud geeft aan de primaire taak van het onderwijs. "Docenten helpen deelnemers om verantwoordelijke mensen te worden: dát is de uitdaging. Om dat doel te bereiken, moeten we onze deelnemers vertrouwen geven en ze laten ondervinden wat verantwoordelijkheid inhoudt. Dat betekent niet dat we de deelnemers laten zwemmen en ons nergens mee bemoeien. Integendeel: het is continu zoeken naar de juiste balans tussen sturen en loslaten." Gekanteld roosteren is een mooi voorbeeld

Projecteigenaar Guus Raats Projectleider Chris Hengeveld Looptijd 1-5-2004 tm 31-08-2005 Budget gehele looptijd € 18.500 Kosten gehele looptijd € 19.991 Begrote inzet (klokuren) 500 Gedeclareerde inzet (klokuren) 520

33

3.4

3.4.2 Talentenmap


Alfa-college unit O&O

Talentenmap “In dit project hebben we als Alfa-college intensief contact met de betrokken vo-scholen. Die samenwerking heeft ons allemaal méér opgeleverd dan alleen een mooie Talentenmap.”

Externe Partners De Hamrik CS Vincent van Gogh

Externe Partners Roelof van Echten College RSG Wolfsbos

Een katalysator voor samenwerking De Talentenmap is een voorbeeld van een onderwijsportfolio. Een onderwijsportfolio stelt deelnemers in staat om hun ontwikkeling grotendeels zelfstandig vorm en inhoud te geven en te registreren. De Talentenmap is ontstaan op verzoek van een aantal toeleverende scholen voor voortgezet onderwijs (vo-scholen).

36

Alfa - college

Projectleider Fijbe Kruizinga: "Tijdens één van onze jaarlijkse VO-ROC-dagen kwam vanuit de vmbo-scholen het verzoek om hulp bij het ontwerpen van een portfolio in het onderwijs. We hebben die handschoen opgepakt en samen met vier vo-scholen de Talentenmap ontwikkeld."

Fijbe Kruizinga, projectleider

De betrokken vo-scholen zijn De Hamrik in Groningen, Christelijke Scholengemeenschap Vincent van Gogh in Assen, het Roelof van Echten College en RSG Wolfsbos in Hoogeveen. Doel van de samenwerking was om te komen tot een portfoliosysteem voor vmbo met een doorloop in het mbo. Vanaf het cursusjaar 2003-2004 is hieraan gewerkt. Het doorstroomportfolio voor de overstap van het vmbo naar het mbo wordt inmiddels door enkele duizenden leerlingen gebruikt. De overwegend positieve reacties op de Talentenmap hebben geleid tot voortzetting van deze aanpak in 2005. "We hebben gewerkt aan de afronding van de Talentenmap MBO en zijn daarnaast begonnen met het opzetten van een Talentenmap voor de onderbouw van het vmbo om de (sector-)keuze na leerjaar 2 te ondersteunen", vertelt Kruizinga. Kort na de zomervakantie van 2005 is de Talentenmap MBO uitgebracht. De Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft hieraan een grote bijdrage geleverd.

De Talentenmap is zoals gezegd een voorbeeld van een onderwijsportfolio. Aan de hand van de portfolio beantwoorden de deelnemers vragen over het doel dat ze willen bereiken in het onderwijs en over de wijze waarop ze dat doel willen bereiken. In hun portfolio kunnen (afschriften van) diploma's, stageverklaringen, beoordelingen, werkstukken, reflecties et cetera worden opgenomen. Met de portfolio hebben de leerlingen uiteindelijk ook een aantal persoonlijke 'onderwijsproducten' in handen, een show case of visitekaartje dat concreet bewijst wat ze kunnen.

Ontwikkelingen in 2005 Er zijn in 2005 veel activiteiten ontplooid rond de Talentenmap, vooral op het gebied van materiaalontwikkeling. Fijbe Kruizinga: "We zijn het meest trots op de Talentenmap die we ontwikkeld hebben

voor de onderbouw van het vmbo. We hadden al een Talentenmap voor de bovenbouw, waarmee we de aansluiting met het mbo willen verbeteren. Maar we constateerden dat vmbo'ers ook een belangrijke sectorkeuze moeten maken als ze van het tweede naar het derde leerjaar gaan. Om die keuze te ondersteunen is er nu de Talentenmap voor de onderbouw vmbo. Die map ziet er fantastisch uit en we zijn er dan ook erg blij mee." Verder zijn praktisch alle vooraf gestelde doelen voor 2005 gehaald. Materiaal voor begeleidings- en beoordelingsportfolio's is verder ontwikkeld en er is een quickscan bedacht. "Met die quickscan kun je in kaart brengen waar in je onderwijs wel of geen portfolio gebruikt. Dit voedt de discussie over het doel en nut van portfolio's en over het gebruik van de Talentenmap", vertelt Kruizinga.


Externe contacten

In 2005 zijn verder voor verschillende opleidingen op maat gemaakte Talentenmappen ontwikkeld. Ook de unit Educatie van het Alfa-college heeft een eigen Talentenmap samengesteld. Kruizinga: "Onze grote Talentenmap MBO is eigenlijk alleen de basis voor het samenstellen van portfolio's voor de opleidingen. De map bevat erg veel materiaal. De opleidingen, die als proeftuin meedoen aan het herontwerp, maken een selectie uit het overvloedige aanbod om daarmee een eigen portfolio op maat samen te stellen. Daar kunnen ze dan eigen bestaand materiaal aan toevoegen. Alle portfolio's bij de proeftuinen kennen eenzelfde structuur, maar verschillen op punten van inhoud."

De Talentenmap is een katalysator gebleken voor de samenwerking met andere scholen. Kruizinga: "In dit project hebben we als Alfa-college intensief contact met de betrokken vo-scholen. Die samenwerking heeft ons allemaal méér opgeleverd dan alleen een mooie Talentenmap. De vodocenten kwamen veel bij elkaar over de vloer en konden zo een kijkje nemen in elkaars keuken. De uitwisseling van kennis en ervaring ging verder dan alleen op het gebied van portfolio's." De Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) begeleidt het project inhoudelijk. De SLO brengt specialistische kennis in en overziet de landelijke ontwikkelingen op dit terrein. De SLO ondersteunt bij het ontwikkelwerk en plaatst het project in een algemener kader van portfoliogebruik. De SLO heeft binnen het kader van de regeling Subsidiëring Landelijke Onderwijsondersteunende Activiteiten (SLOA) ook een verspreidingsverplichting. De projectresultaten moeten binnen het Nederlandse onderwijs getoond worden om te komen tot kennisdeling. "Een van de manieren waarop de SLO de Talentenmap onder de aandacht heeft gebracht, was een documentaire. Docenten en leerlingen zijn gefilmd bij het gebruik van de Talentenmap. Ook de schrijvers en ontwikkelaars zijn in die documentaire opgenomen. Het geheel is gepubliceerd op dvd, samen met filmpjes over andere landelijke projecten op het gebied van onderwijsontwikkeling." De 'buitenwacht' reageert enthousiast op de Talentenmap. De Landelijke Werkgroep Risicojongeren onderzocht het concept en roemde het als een good-practice op het gebied van het terugdringen van vroegtijdig schoolverlaten. Kruizinga hield in 2005 talloze presentaties over de Talentenmap, bij onder andere de Hanzehogeschool in Groningen en op vele vmbo-scholen en ROC's in heel Nederland. "Heel bijzonder vond ikzelf de uitgebreide presentatie die we mochten houden tijdens de managementconferentie van de

Bve-raad in Kalkar, Duitsland." Nog belangrijker is natuurlijk de reactie van de gebruikers: de mbo'ers en vmbo'ers die daadwerkelijk met de Talentenmap werken. "Hun reacties zijn erg bemoedigend. Ze geven aan dat het onderwijs met portfolio's écht over henzelf gaat" zegt Kruizinga.

Projecteigenaar Ineke Delies Projectleider Fijbe Kruizinga Looptijd 1-1-2005 tm 31-12-2005 Budget project gehele looptijd € 77.580 Budget deel Alfa-college € 32.300 Kosten deel Alfa-college € 42.118 Begrote inzet (klokuren) 952 Gedeclareerde inzet (klokuren) 600

37

3.4

3.4.3 Talencentrum


Docenten Frans, Duits en Engels


Talencentrum “Deze aanpak werkt echt. Voor het eerst zie ik dat deelnemers enthousiast zijn over Duits! Een extra aantrekkelijk aspect van deze methode is dat deelnemers eventueel op een hoger niveau dan gebruikelijk taalles kunnen krijgen.”

Kenmerken Open Leercentrum Proeve van Bekwaamheid

Externe Partners Native Speakers

Vernieuwing met olievlekeffect Het Talencentrum is een vernieuwende, praktijkgerichte en contextrijke methode van taalonderwijs, die wordt toegepast voor diverse opleidingen van het Alfa-college in Hoogeveen. Kenmerkend zijn onder andere de beroepsgerichtheid van de opdrachten en de waardering van het taalniveau volgens een internationaal beoordelingssysteem.

40

Alfa - college

Deelnemers volgen workshops en instructies Engels, Duits en Frans, en werken verder zelfstandig of in kleine groepjes aan hun taalvaardigheden (lezen, schrijven, spreken, luisteren en gesprekken voeren). Daarnaast voeren de deelnemers weekopdrachten uit, vaak met interactieve computer- en boekopdrachten, en kunnen ze iedere tien weken een periodeopdracht doen. De periodeopdrachten zijn gericht op de toepassing van de vreemde taal in situaties die relevant zijn voor de deelnemer en voor het beroep waarvoor hij of zij wordt opgeleid. "Deelnemers van de opleiding Internationale handel/Groothandel moeten voor zo'n periodeopdracht bijvoorbeeld een echte offerte aanvragen bij een Duits of Engels bedrijf", vertelt Wim van de Put, docent Duits en één van de initiatiefnemers van het Talencentrum. "Ze oefenen dan alle vaardigheden. Ze lezen Duitstalige websites, schrijven brieven of e-mails, bellen er misschien nog eens achteraan. Op deze manier pakken ze alle vaardigheden mee."

Wim van der Put

Er is voortdurend aandacht voor zelfevaluatie, reflectie en feedback. In overleg met de docent en op grond van de behaalde resultaten en de daarbij gegeven feedback, stelt de deelnemer zelf nieuwe leerdoelen voor een volgende periode. Hij verzamelt bewijzen van wat hij al kan in de vreemde

taal en slaat die bewijzen op in zijn taalportfolio. Het taalportfolio is daarmee een belangrijk instrument om vorderingen en resultaten te laten zien. Het werk krijgt een waardering in termen van het European Framework of Reference. Dit is een Europees erkend beoordelingssysteem met drie niveaus (beginner, gevorderde of expert) voor elke vaardigheid (lezen, schrijven, spreken, gesprekken voeren en luisteren). Het niveau dat de deelnemers moeten behalen is afhankelijk van de beroepsrichting. Als ze hun niveau hebben bereikt, dan kunnen ze een proeve van bekwaamheid afleggen (ook wel 'kritische beroepssituatie' genoemd, afhankelijk van de opleiding van de deelnemer). Tijdens zo'n proeve van bekwaamheid voeren de deelnemers onder tijdsdruk praktijkgerichte opdrachten uit, variërend van een telefoongesprek met een native speaker tot het lezen en vertalen van teksten. Het initiatief voor het Talencentrum is ongeveer drie jaar geleden genomen door docenten Engels, Duits en Frans van opleidingen in de unit Economie en Dienstverlening. Jan Brouwer, lid van het managementteam van de unit, schetst de voorgeschiedenis: "Deze docenten hadden en hebben een vooruitziende blik. Ze willen het taalonderwijs aantrekkelijker maken voor de deelnemers én kijken vooruit naar de competentiegerichte kwalificatiestructuur." Het Talencentrum heeft zich gestaag ontwikkeld. "Aanvankelijk omvatte de vernieuwing alleen de inzet van twee docenten naast elkaar: één voor de reguliere groepslessen en één voor de extraatjes, zoals bijlessen. In Hoogeveen konden we vervolgens het Open Leer Centrum (OLC) inschakelen, waar de deelnemers al meer zelfstandig aan de slag konden." Een medewerker van het OLC verleent daarbij handen spandiensten voor de taallessen, zodat de docenten zich kunnen concentreren op de vakinhoud. Gaandeweg ging de digitalisering van het taalonderwijs steeds verder. Zo werd de website http://admihgvn.e-alfa.nl/talencentrum

ontwikkeld. Het Talencentrum kreeg voor een aantal dagdelen per week een eigen stek in het OLC en er kunnen nu ook native speakers worden ingezet. Het Talencentrum is dus duidelijk het resultaat van teamwork. De betrokken docenten van de unit Economie en Dienstverlening zijn Marinke Jansen (Engels), Wim van de Put (Duits), Linda Berendsen (Engels) en Greetje Godeke (Frans). Yvonne van de Put heeft de rol van coördinator. Gezamenlijk hebben zij ook in het jaar 2005 veel bijgedragen aan de verdere ontwikkeling van dit concept.

Innovatief karakter Het Talencentrum maakt deel uit van het Platform voor de Moderne Vreemde Talen. Bij dat platform zijn ook vo-scholen, hboinstellingen en universiteiten betrokken. "Langs die weg dragen onze activiteiten natuurlijk ook bij aan de aansluiting mbo-hbo", zegt Marinke Jansen. Wim van de Put vult aan: "Het Talencentrum heeft wat je noemt een olievlekwerking. We geven geregeld interne voorlichting aan collega's van andere locaties. Ook extern timmeren we met het Talencentrum flink aan de weg. Als betrokken docenten geven we workshops op andere ROC's en vmbo-scholen en bij allerlei onderwijsinstanties in binnen- en buitenland, zoals vorig jaar nog bij het Goethe-instituut in Amsterdam." Marinke Jansen: "Wij zijn met dit project dus behoorlijke kartrekkers. Veel ROC's komen hier kijken om kennis te maken met dit nieuwe concept. Doorgaans kennen ze het European Framework of Reference wel, maar weten ze nog niet precies hoe ze dat systeem in de praktijk kunnen toepassen."

Ontwikkelingen in 2005 Het jaar 2005 stond voor het Talencentrum vooral in het teken van de ontwikkeling van de proeve van bekwaamheid. Die was er al voor internationale groothandel, maar nog niet voor administratie. Nieuw in 2005 was ook de inzet van twee native speakers. Dit zijn een Engelse en een Duitse


dame met wie de deelnemers hun spreekvaardigheid kunnen oefenen. De native speakers geven onze deelnemers aanwijzingen en tips, maar geen officiële beoordeling. Dat laatste is nog steeds voorbehouden aan de docent. Met ingang van september 2005 zijn ook opleidingen Ondernemer/Manager en Bouwkunde begonnen met proefdraaien in het Talencentrum. "De eerste reacties zijn enthousiast. Zo zie je dus het olievlekeffect van dit project", zegt Van de Put. Marinke Jansen: "Echt kenmerkend in 2005 was dat we ons taalonderwijs helemaal konden richten op de individuele leerling en niet meer op de groep. Het Talencentrum biedt veel flexibiliteit voor de leerlingen. Ze kunnen voor een groot deel zelf bepalen waar ze tijdens hun taaluren aandacht aan besteden. Gaat schrijfvaardigheid goed en spreekvaardigheid minder? Dan kunnen we de schrijfvaardigheid sneller afronden en kunnen ze meer tijd en aandacht besteden aan vaardigheden waarin ze tekortschieten."

Betrokkenheid units Jan Brouwer van Economie en Dienstverlening is zeer tevreden over de resultaten van het Talencentrum. "Deze aanpak werkt echt. Voor het eerst zie ik dat deelnemers enthousiast zijn over Duits! Een extra aantrekkelijk aspect van deze methode is dat deelnemers eventueel op een hoger niveau dan gebruikelijk taalles kunnen krijgen. Als ze dat met goed gevolg afsluiten, krijgen ze daar ook een bewijsstuk van." Volgens directeur Lineke de Vries van de unit Economie en Dienstverlening ontwikkelen de deelnemers met het Talencentrum meer dan alleen hun taalvaardigheid. "We stimuleren de deelnemers ook tot samenwerking en proberen bovendien zoveel mogelijk in de beroepscontext te werken." Jan Brouwer: "Zo willen we komen tot geïntegreerd onderwijs, waarin we de taal daadwerkelijk toepassen ten behoeve van de beroepsvakken."

Dit impliceert ook een andere aanpak voor de docenten. Lineke de Vries: "Docenten moeten de beroepen waarvoor we opleiden goed kennen. In het mbo kun je, ook als taaldocent bijvoorbeeld, niet lesgeven als je niet goed weet wat je leerlingen gaan doen in de praktijk. Je hebt die informatie nodig om te bepalen wat ze tijdens hun schoolcarrière nodig hebben." Het Talencentrum was volgens Lineke de Vries één van de methodes waarmee de unit Economie en Dienstverlening experimenteerde met competentiegericht leren en Herontwerp MBO. "Heel veel mensen in onze unit zijn vorig jaar zeer intensief met deze onderwerpen bezig geweest. We zien Herontwerp MBO als de paraplu waaronder veel van de innovatieve projecten van het Alfa-college een plek kunnen vinden", zegt ze. Jan Brouwer vult aan: "Innovatie sluimert meer dan genoeg in onze organisatie. Herontwerp MBO is een aanleiding om daar nu ook echt iets mee te doen." De unit Economie en Dienstverlening heeft vorig jaar veel experimenten uitgevoerd in het kader van Herontwerp MBO. De ervaringen met het Talencentrum leverden daarvoor volop inspiratie. Een aantal opleidingen is nu al ingericht op competentiegericht leren, zoals secretaresseopleidingen in Groningen en administratieve opleidingen in Hoogeveen en Hardenberg. Bij de opleiding Facilitaire Dienstverlening/ Horeca is geëxperimenteerd met een afsluitende proeve van bekwaamheid die in samenwerking met het bedrijfsleven is gemaakt en uitgevoerd. "Ook in bredere zin, in het UMT, met coördinatoren en op studiedagen, hebben we vorig jaar veel gediscussieerd over toetsing en kwalificatieprofielen", aldus Lineke de Vries. Jan Brouwer: "Vorig jaar hebben we ook ingezet op scholing van docenten, om duidelijk te maken wat competentiegericht leren nu eigenlijk is. Wat betekent het voor ons en hoe kunnen wij het vormgeven? Wat wordt er anders, wat betekent het voor de didactiek en pedagogiek? Welke rol heeft de docent in dit nieuwe systeem?"

Jan Brouwer

Lineke de Vries: "Er wordt veel van onze mensen gevraagd. Gelukkig durven ze in het diepe te springen. We moeten uit Herontwerp MBO halen wat er voor ons nuttig aan is. Het is vanuit onze intrinsieke motivatie vormgeven aan het nieuwe onderwijs."

Projecteigenaar Lineke de Vries Projectleider Lineke de Vries Looptijd 1-9-2003 tm 31-12-2005 Budget 2005 € 24.000 Kosten 2005 € 30.317 Begrote inzet (klokuren) 664 Gedeclareerde inzet (klokuren) 664

41

3.4

3.4.4 Op naar de Top


Basiskamp

Expeditieteams

Op naar de top

College van Bestuur

“Als management moet je je echt verdiepen in de teams en in de mensen. Ontdekken wat mensen beweegt en wat ze kunnen en dát begeleiden. Het lijkt tegenstrijdig, maar om mensen de ruimte te kunnen geven, moet je ze dus eerst dichterbij halen.”

Unitmanagement

Alle units en ondersteunende diensten

Teamgeorganiseerd ROC Aan dit als proeftuin gestarte experiment is in het gehele jaar 2005 gewerkt. Het project werd, als ware het een expeditie, uitgevoerd door tien teams, die de opdracht hadden om de kansen voor het Alfa-college als een teamgeorganiseerd ROC in kaart te brengen. De teams bestonden uit medewerkers van alle units en stelden zichzelf allemaal een bepaald doel, dat Prestatie werd genoemd.

44

Alfa - college

De achtergronden van de proeftuin Teamgeorganiseerd ROC liggen zowel op het maatschappelijke, onderwijskundige en als organisatiekundige vlak. Maatschappelijke veranderingen hebben geleid tot het proces van onderwijsvernieuwing dat al een aantal jaren geleden binnen de units is ingezet. De tijd vraagt om een fundamenteel andere, meer competentiegerichte benadering van het onderwijs, simpelweg omdat de context is veranderd. Units streven naar beter onderwijs, een streven dat zich vertaalt in hogere rendementen, een betere verankering in de praktijk waarvoor we opleiden, meer tevreden en betrokken deelnemers en docenten en units die de toets der kritiek van interne en externe beoordelaars zoals het KCE kunnen doorstaan.

Jelly Zuidersma, projectleider

Tot nu toe werkten de units van het Alfacollege daar op diverse manieren aan. De vraag naar samenhang, met name gericht op de professionele teamontwikkeling, werd de afgelopen tijd echter zowel door docenten als door het management steeds vaker gesteld. Competentiegericht onderwijs vraagt andere rollen en andere vaardigheden, zowel van de individuele medewerker als van het team waar hij deel van uitmaakt. Het team zal meer als een eenheid moeten functioneren, een eenheid die zich eigenaar kan voelen van de

taak waarvoor ze gesteld is. Binnen de organisatie bestaat als gevolg daarvan steeds meer behoefte aan een verdere functiedifferentiatie, die meer recht doet aan de verschillende niveaus waarop medewerkers hun werkzaamheden verrichten.

Innovatief karakter "De innovatie van Op naar de Top zat in zowel de vorm als de inhoud", vertelt projectleider Jelly Zuidersma. "Nog niet eerder liep een project zo sterk door alle units en diensten heen. Het was in die zin echt een multidisciplinair project, waar integraal alle mogelijke aspecten van resultaatverantwoordelijke teams in zijn meegenomen." Ook de methode die in dit project gehanteerd werd, mag innovatief heten. Eerdere initiatieven rondom teamvorming waren om uiteenlopende redenen vastgelopen. De initiatiefnemers van Op naar de Top stonden voor de opgave om een projectmethode te kiezen waarmee de vaart er wél in bleef. Daarbij maakten ze zelf ook de nodige veranderingen door. Noemden zij zich in het begin nog 'Stuurgroep'; al gauw ontdekten ze dat 'Basiskamp' een meer inspirerende benaming was. Maakten ze aanvankelijk een klassiek projectplan met gesloten doelstellingen en gesloten financiering; na korte tijd ontdekten ze de kracht van een expeditieplan met open doelstellingen en dito financiering. Zuidersma: "Ook dat was nog niet nog niet eerder gedaan. Het was vooraf niet duidelijk hoe het beschikbare geld exact besteed zou worden en het directieteam moest daar natuurlijk wel mee instemmen. Dat was best een worsteling, juist omdat het nog nooit eerder zo was geprobeerd." Het kritieke punt dat de doorslag gaf voor goedkeuring was toch 'vertrouwen creëren en vertrouwen ontvangen'. Terugblikkend concludeert Zuidersma dat Op naar de Top echt pionierswerk was, met veel ruimte voor experimenten.

Activiteiten in 2005 Op naar de Top liep van 3 februari 2005 tot en met 3 februari 2006. De expeditie begon

met een kick-off, die bedoeld was om de deelnemende teams enthousiast te maken voor het project. De teams formuleerden hun doelen en gingen met hun eigen plan van aanpak aan de slag. In april 2005 was de Eerste Tussenlanding waarbij de teams deskundigheid en ervaringen uitwisselden. Tijdens deze Eerste Tussenlanding kozen de teams ook een teamnaam, waarvan sommige erg tot de verbeelding spreken, zoals Hard op weg naar Rome van het team Helpende Zorg/Welzijn uit Groningen, MUTS (Mooi Uiterlijk Toch Sportief) van het team Uiterlijke Verzorging en Horizon Binnen Bereik van het team Sociaal Cultureel Werk uit Groningen. De Tweede Tussenlanding vond in juni 2005 plaats in de vorm van een PrestatieMarkt in Orvelte, Drenthe. De teams presenteerden zich aan elkaar en aan leidinggevenden, directieleden, hoofden van dienst. De PrestatieMarkt had twee onderdelen. Ten eerste 'werving', waarbij ieder expeditieteam vijf minuten de tijd kreeg om aanwezigen te werven voor een bezoek aan hun kraam. Ten tweede de eigenlijke PrestatieMarkt, waarbij de teams zich verspreidden en hun eigen PrestatieKraam bemensten. De Derde Tussenlanding in oktober 2005 was een kennismarkt. De expeditieteams rapporteerden over hun vorderingen en vertelden over hun onderweg verkregen inzichten en ervaringen. Op de kennismarkt kwamen verder dilemma's van teamleden aan de orde in relatie tot leidinggeven. De mogelijke oplossingen voor deze dilemma's werden besproken en opgenomen in de uitwerking van de leerlijn 'Leidinggeven aan resultaatverantwoordelijke teams', die door het Basiskamp verder werd uitgewerkt. De afsluiting van Expeditie was niet in 2005, maar op 3 februari 2006, exact een jaar na de start. De expeditieteams presenteerden hun eindprestatie aan het Basiskamp,


College van Bestuur, leidinggevenden, experts en andere belangstellenden.

Resultaat Projectleider Jelly Zuidersma: "Met alle expeditieteams zijn evaluatiegesprekken gevoerd. Ongeveer 70 procent van de vooraf geformuleerde prestaties is behaald." Over het algemeen vonden de teams de expeditie een inspirerende en leerzame ervaring. Vooral de afstemming met andere units van het Alfa-college, een intensiever overleg met het werkveld en het oefenen met een eigen budget leverden belangrijke leerervaringen op. Verder hebben de teams gebruik gemaakt van interne en externe scholingsmogelijkheden. Op naar de Top heeft bovendien een aantal concrete aanbevelingen opgeleverd op het gebied van functiedifferentiatie, het Vrije Model Taakbeleid en leidinggeven. Jelly Zuidersma: "Groot winstpunt van dit project is dat het management beseft dat teams het moeten gaan doen, dat ze ruimte moeten hebben om zich te ontwikkelen en dat het reflecteren op haalbare ambities ervoor zorgt dat teams blijven groeien. Als je dat voor ogen houdt kun je de teams veel vrijheid geven, zonder dat je ze in de steek laat of laat zwemmen. Als management moet je je echt verdiepen in de teams en in de mensen. Ontdekken wat mensen beweegt en wat ze kunnen en dát begeleiden. Het lijkt tegenstrijdig, maar om mensen de ruimte te kunnen geven, moet je ze dus eerst dichterbij halen."

Betrokkenheid van de units Lineke de Vries, unitdirecteur Economie en Dienstverlening: "Vanuit onze unit hebben we met een team van Uiterlijke Verzorging deelgenomen aan deze expeditie. Dat team heeft in het kader van dit project de website www.alfa-muts.nl ontwikkeld, waarop het team zich professioneel presenteert aan deelnemers, collega-teams en praktijkinstellingen." Economie en Dienstverlening is vorig jaar ook op allerlei andere manieren met

Teamgeorganiseerd ROC bezig geweest. "Veel onderwijsteams hebben hun teamplannen voor de komende tijd opgesteld. Dat is erg belangrijk, omdat die teamplannen de basis vormen voor ons unitjaarplan en de hele planning en controlcyclus", aldus De Vries. De unit Economie en Dienstverlening beschouwt dit project als één van de manieren om de mogelijkheden van Herontwerp MBO te verkennen. UMT-lid Jan Brouwer: "We moesten in het kader van Herontwerp MBO zaken onder de knie zien te krijgen die soms gevoelig kunnen liggen. Docenten moeten zich nieuwe werkwijzen eigen maken en moeten over verschillende bekwaamheden beschikken. Daardoor voelden sommigen zich onzeker of aangetast in hun beroepseer. Alsof ze plotseling geen goede vakdocenten meer waren. Het ligt natuurlijk anders, maar daar moet je het wel goed met elkaar over hebben. Het nieuwe onderwijs moet je samen maken." Volgens De Vries zijn goed op elkaar ingespeelde teams heel belangrijk voor de unit en voor het Alfa-college als geheel. "Vorig jaar was een proeftuin, waarin we zochten naar de juiste vorm en inhoud. Enerzijds vinden de teams het prettig om meer eigen verantwoordelijkheid te krijgen, anderzijds geeft men wel aan dat men daarbij hulp en begeleiding nodig heeft", concludeert De Vries. Guus Raats, unitdirecteur Zorg en Welzijn is het daar van harte mee eens. "Hier geldt het adagium: vrijlaten, maar niet verlaten. Teams moeten de ruimte krijgen om zelfsturing in de vingers te krijgen, maar moeten daarbij waar nodig wel ondersteuning krijgen." De unit Zorg en Welzijn kende voorafgaand aan de expeditie Op naar de Top al het project Teamvorming en Coaching. Dit project is, samen met een aantal ermee gerelateerde activiteiten van Zorg en Welzijn, geïntegreerd in Op naar de Top. Raats: "We zetten gericht in op teamverantwoordelijkheid. Het project Op naar de

Lineke de Vries, unitdirecteur

Top is eigenlijk vanuit Zorg en Welzijn gestart en vervolgens Alfa-college breed getrokken. Daardoor moesten we sommige discussies helaas opnieuw voeren, wat vertragend werkte. Teams uit andere units kampen soms met problemen die we hier al eerder bij de kop hebben gehad. Dat was soms behoorlijk tegen de stroom in roeien, omdat de nieuwe werkwijze van teams niet altijd strookte met die van hun unit." Raats benadrukt het belang van verantwoordelijkheid en zelfsturing. "Mensen moeten dingen kunnen doen die ze zelf hebben bedacht, wat automatisch leidt tot meer verantwoordelijkheidsgevoel. We hebben liever dat we af en toe eens mensen moeten terugfluiten dan dat ze in hun hok blijven zitten. Daarbij moeten we niet al te bang zijn voor discussie of conflicten. Veranderingen gaan immers bijna nooit pijnloos."

Projecteigenaar Guus Raats Projectleider Jelly Zuidersma Looptijd 1-1-2005 tm 31-12-2005 Budget € 80.000 Kosten € 55.422 Begrote inzet (klokuren) 2.200 Gedeclareerde inzet (klokuren) 350

45

3.4

3.4.5 Sport en Bewegen


Nieuwe topsportaccomodatie

Fit&Fun

Sport en Bewegen “Men zegt wel eens dat deelnemers hooguit vijf tot tien jaar actief zijn in de branche waarvoor ze zijn opgeleid. Met hun goed ontwikkelde competenties zijn ónze deelnemers klaar voor die tendens.” Sport Service Center

Externe Partners Groningen SportModel

Externe Partners Vmbo- en hboinstellingen

Versterken van de innovatieve verbinding Sport en Bewegen had in 2005 nog altijd de status van project. Het jaar stond in het teken van de verdere ontwikkeling van de opleidingen (waarbij ook tevens is gezocht naar innovatieve werkwijzen). Ook de verdere verbinding met de directe en wijde omgeving stond in 2005 hoog op de agenda van Sport en Bewegen.

48

Alfa - college

Extern is die innovatieve verbinding te zien in de bouw van de nieuwe topsportaccommodatie Kardinge en in de uitbreiding van de activiteiten van het Sport Service Center. Intern heeft Sport en Bewegen zich meer met het Alfa-college verbonden door een groot aantal sportactiviteiten voor deelnemers van andere opleidingen te organiseren.

Nieuwe accommodatie Projectteamlid Fred Beijleveldt van Sport en Bewegen: "In 2005 heeft het Alfa-college veel beslissingen genomen over de inrichting van onze nieuwe sporthal, en dat ging over méér dan alleen een matje hier of een vloertje daar. Het waren beslissingen die mede invloed hebben op de manier waarop we straks onderwijs geven."

een ijshockeyhal, een tropisch zwembad, een golfaccommodatie, een indoor skibaan, (beach)volleybalvelden, de grootste klimwand van Nederland, een recreatieplas en diverse sportvelden. Fred Beijleveldt: "Door die locatie kunnen we ook de aansluiting zoeken met buurtbewoners. Clubs, instellingen en verenigingen in deze kinderrijke buurten kunnen straks bij ons terecht." Posthuma: "Dat is een mooie manier om de verbinding van het Alfa-college met zijn omgeving vorm te geven." Deelnemers van Sport en Bewegen hebben vorig jaar ook de nadere verbinding met de buitenwereld gezocht. "We hebben onder andere de 4 Mijl van Groningen ondersteund en zijn actief geweest bij het gehandicaptentoernooi van FC Groningen. Dat zijn maar een paar voorbeelden: onze deelnemers zijn eigenlijk bijna allemaal wel op een of andere manier maatschappelijksportief actief."

Groninger Sport Model

Fred Beijleveldt, projectteamlid

Directeur Sport en Bewegen Alex Posthuma: "Zo'n topsportaccomodatie mag je gerust een vlaggenschip noemen; voor onze opleiding, maar ook voor andere deskundigheidsgebieden, zoals ICT. De accommodatie is straks voorzien van stateof-the-art techniek, zoals wireless campus. Helemaal klaar voor 2010." De gekozen locatie is uniek in de wereld van sportopleidingen. De nieuwe hal komt vlakbij andere sportfaciliteiten, zoals een overdekte ijsbaan, een kartingcentrum,

Een voorbeeld van die maatschappelijksportieve betrokkenheid is de participatie van Sport en Bewegen in het Groninger Sportmodel. De activiteiten hiervoor zijn in 2005 fors uitgebreid en nog meer geïntegreerd in het onderwijs van Sport en Bewegen. Het Groninger Sport Model wil Groningers aanzetten tot een actieve en gezonde leefstijl, door een integraal aanbod van sport en gezondheidsvoorlichting. Het Alfa-college werkt hierbij samen met het Huis voor de Sport Groningen, het Instituut voor Sportstudies van de Hanzehogeschool, Menzis en de GGD. Sport en Bewegen van het Alfa-college is vooral betrokken bij gymlessen en woensdagmiddagactiviteiten voor basisschoolkinderen. Vierdejaarsstudenten met het profiel Leerkracht Ondersteuner Bewegingsonderwijs (LOBOS - niveau 4) verzorgen bij wijze van stage vier keer per week gymlessen op basisscholen, samen met studenten Sportontwikkeling (voorheen ALO) van het Instituut voor Sportstudies van de Hanzehogeschool

Groningen. De woensdagmiddagactiviteiten voor basisschoolkinderen worden verzorgd door tweedejaarsstudenten met het keuzevak sportstimulering. Zij krijgen begeleiding door derdejaarsstudenten met het profiel Consulent of door vierdejaarsstudenten met het profiel LOBOS. Het aantal deelnemende basisscholen was in het schooljaar 2004-2005 nog 48, verdeeld over 9 Groninger gemeenten. Met ingang het schooljaar 2005-2006 deden 72 basisscholen mee, verdeeld over 11 gemeenten.

Beroepskolom Sport en Bewegen werkt verder samen met vmbo- en hbo-instellingen om de doorstroom van deelnemers zo soepel mogelijk te laten verlopen. "Onze vierdejaarsdeelnemers werken veel samen met hbo'ers. Vierdejaarsdeelnemers met het profiel Leerkracht Ondersteuner Bewegingsonderwijs zitten in een combinatieklas met derdejaars studenten van de ALO. Het voordeel voor onze studenten is dat zij gemakkelijker instromen in het tweede jaar van het hbo, en sommigen zelfs in het derde jaar", zegt Beijleveldt. Alex Posthuma: "Dit is echt uniek in Nederland, ook en vooral omdat docenten van mboen hbo-scholen hierbij intensief samenwerken." Net zo vernieuwend is de samenwerking met andere opleidingen Sport en Bewegen in Nederland. Denk aan de minder voor de hand liggende sporten (zoals skiën) waarvoor specifieke faciliteiten nodig zijn, die in samenwerking gemakkelijker zijn te realiseren. Met betrekking tot andere onderwijskundige vernieuwingen, zegt Posthuma: "Wij werken eigenlijk al van meet af aan competentiegericht. Voor onze deelnemers zijn bepaalde competenties van wezenlijk belang. Leidinggeven, organiseren, resultaatgerichtheid, kennis van zaken hebben: al dat soort vaardigheden hebben onze deelnemers altijd en overal nodig. Daarom slijpen we die vaardigheden er voort-


durend in en vormen we de deelnemers tot de doorpakkers die ze zijn. Dat is ook een van de redenen waarom afgestudeerden doorgaans snel aan de bak komen. Hun veelzijdigheid en flexibiliteit helpen ze goed op weg op de arbeidsmarkt. Men zegt tegenwoordig wel eens dat leerlingen niet meer worden opgeleid voor een carrière en dat ze hooguit vijf tot tien jaar actief zullen zijn in de branche waarvoor ze zijn opgeleid. Met hun goed ontwikkelde competenties, zijn ónze deelnemers klaar voor die tendens."

Fit&Fun Fit&Fun maakt deel uit van het Sport Service Center van Sport en Bewegen. "Het Sport Service Center is een soort van verzamelpunt waar alles terecht komt wat met sport te maken heeft en niet direct valt onder het reguliere lesaanbod. De organisatie van Fit&Fun is hier erg op zijn plek en past goed in de visie van het Sport Service Center", vertelt docent Wendy Kraai. "Fit&Fun wordt nu voor het vijfde jaar georganiseerd en sinds dit schooljaar voor het eerst onder de vlag van het Sport Service Center. Kortgezegd omvat Fit&Fun de sportactiviteiten voor alle deelnemers uit het eerste leerjaar aan de locatie Kluiverboom, behalve die van Sport en Bewegen. Destijds is Fit&Fun op projectbasis gestart om onze leerlingen weer aan het sporten te krijgen, nu het vak gymnastiek grotendeels verdwenen is", aldus Kraai. Het afgelopen jaar hebben de deelnemers 17 weken lang groepsgewijs kennis gemaakt met diverse en uitdagende sporten. Ze gingen iedere week een andere sport doen. Het aanbod was per dag verschillend en bestond uit: unihockey, balsport, zelfverdediging, klimmen, indoorskien, hip hop, tennis, schaatsen, steps, turnen, mountainbiken, inlineskaten, boogschieten, salsadansen, tafeltennis, tumblingbaanspringen, bewegen op muziek en squash.

Deze sporten werden grotendeels gegeven door instructeurs van sportorganisaties die door Fit&Fun ingehuurd waren. Een aantal sporten werd gegeven door deelnemers uit het tweede leerjaar van Sport en Bewegen. "Dat laatste willen we in de toekomst vaker doen. Enerzijds om gebruik te maken van de kennis die we binnen onze opleiding in huis hebben en anderzijds omdat Fit&Fun een ideale leerplek is voor onze studenten", vertelt Wendy Kraai. Na de eerste kennismaking met de sporten, konden deelnemers daar zelf twee sporten uitkiezen, die ze ieder vier weken gingen beoefenen. Deze periode stond dus in het teken van verdieping. Het aanvankelijke sportaanbod bleef nagenoeg ongewijzigd met als aanvulling: fitness, flamenco dansen, boksen en pitch and putt. Deelnemers die voldoende aanwezig zijn geweest, krijgen een Fit&Fun certificaat. Naast deze sportlessen voor eerstejaars, organiseert Fit&Fun nog een viertal reizen: een skireis, een klippertocht, survival en een waterweek. Alex Posthuma ziet een grote toegevoegde waarde in Fit&Fun. "Als het gaat om leren leidinggeven en leren leiding ontvangen, dan kunnen deelnemers van Sport en Bewegen hun medestudenten van andere units heel goed begeleiden. Vorig jaar heeft de unit Techniek en ICT ons gevraagd of onze deelnemers dat samen met hun deelnemers vorm zouden kunnen geven en daar wordt inmiddels druk aan gewerkt."

Personeel Posthuma: "We hebben een ontzettend goed, jong en enthousiast team. Mensen weten elkaar in diverse settings keer op keer te vinden. Er is een grote solidariteit en saamhorigheid. Natuurlijk is dat inherent aan onze tak van sport – letterlijk – maar het is ook het resultaat van het jeugdige elan van ons team. Dit begint zich steeds meer uit te kristalliseren. In de loop der jaren zijn we gegroeid van 6 naar 35 personen, maar de samenhang is onver-

Alex Posthuma, unitdirecteur

Wendy Kraai, docent

minderd sterk. De innovatieve kracht zit ook in de energie van de mensen die hier werken en die alles hier vormgeven."

49

3.4

3.4.6 Educatie


Alfa-college unit Educatie

Educatie “Deze ketenaanpak is om drie redenen innovatief. Ten eerste omdat we altijd samenwerken met andere partijen, ten tweede omdat er veel vrijwilligers bij betrokken zijn en ten derde omdat we ook bij de financiering nieuwe wegen zoeken.”

Externe Partners Gemeente Groningen RTV Drenthe

Externe Partners NettoJob SoZaWe

Samenwerken aan vernieuwend onderwijs Waar grote Alfa-brede projecten als ZODAT het netwerkt of Value in the Valley vooral een aangelegenheid zijn van de beroepsonderwijsunits, daar is de unit Educatie op geheel eigen wijze bezig met innovatieve activiteiten.

52

Alfa - college

De unit Educatie ontplooit eigen projecten, die in samenwerking met andere partners worden uitgevoerd en die tot veranderingen in het onderwijsaanbod én de vormgeving van het onderwijs hebben geleid. In dit jaarverslag behandelen we drie van dat soort projecten: Ketenaanpak voor allochtone vrouwen in Groningen, Wegen naar werk en E-TV.

Ketenaanpak voor allochtone vrouwen in Groningen Al enkele jaren verzorgt de unit Educatie het project Sultanes, waarin allochtone vrouwen uit Groningen Nederlandse taalles en activeringsprogramma's kunnen volgen in buurten wijkcentra. Inmiddels zijn zes multiculturele vrouwengroepen actief in dit project. Op jaarbasis worden daarmee ongeveer 120 vrouwen bereikt. Het Alfa-college werkt hierbij intensief samen met andere organisaties en instellingen, zoals de gemeente, multicultureel vrouwencentrum Jasmijn, welzijnsorganisatie Centrum voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO) en de stichting Maatschappelijke en Juridische Dienstverlening Groningen (MJD). In 2005 is er een vervolg voor het Sultanesproject ontwikkeld: Amazone. Heleen Ronhaar en Elly Pastoor zijn namens de unit Educatie bij beide projecten betrokken. Ronhaar:

"Vrouwen mogen anderhalf jaar lang meedoen aan Sultanes. Deelneemsters vroegen zelf om een vervolg, omdat ze na die anderhalf jaar niet terug wilden vallen in hun oude ritme van vóór hun Sultanesperiode. Daarom hebben we Amazone opgezet."

Elly Partoor, coördinerend opleidingsmanager

Amazone is in september 2005 gestart. De vrouwen vervolgen hun taallessen, krijgen computerles en oriënteren zich op hun mogelijkheden voor (vrijwilligers)werk. Ze lopen stage in de kinderopvang, bij naai-

ateliers of in de zorg. "Amazone is letterlijk en figuurlijk een stap verder. De deelneemsters volgen hun lessen namelijk niet meer in buurt- of wijkcentra, zoals bij Sultanes, maar in ons schoolgebouw aan de Travertijnstraat 12", aldus Ronhaar. Naast Amazone zijn in 2005 nog twee andere deelprojecten opgestart die verband houden met Sultanes. "We zijn begonnen met twee speciale vrouwengroepen: één voor Marokkaanse en één voor Chinese vrouwen. We hebben


gemerkt dat die doelgroepen vaak heel erg in hun eigen culturele 'groep' blijven. Chinese en Marokkaanse vrouwen zijn vaak niet gewend om buiten hun eigen kring activiteiten te ondernemen waarmee ze zichzelf kunnen ontplooien, maar ze hebben daar wel degelijk behoefte aan. Met de twee nieuwe werkgroepen proberen we de vrouwen eerst actief te maken in hun eigen kring, zodat ze daarna kunnen doorstromen naar andere groepen, zoals Sultanes en Amazone", vertelt Elly Pastoor. Verder is er in 2005 een begin gemaakt met de ontwikkeling van thuislessen voor allochtone vrouwen die hun lessen om wat voor reden dan ook (nog) niet in buurt- of wijkcentra kunnen volgen. Deze thuislessen worden gegeven in samenwerking met Humanitas en Jasmijn. Cruciaal voor deze projecten is de inzet van vrijwilligers. Heleen Ronhaar: "Het hele concept van Sultanes is ontstaan uit de activiteiten van vrijwilligsters die een-opeen taalles probeerden te geven aan migrantenvrouwen. Die een-op-eenaanpak hebben we gehandhaafd, maar ook geprofessionaliseerd. Voor iedere cursist is er een vrijwilliger. Dit garandeert de continuïteit en geeft ons de kans om maatwerk te bieden." De vrijwilligers zelf ontwikkelen met dit werk ook hun eigen kwaliteiten, waardoor ze hun kans vergroten om door te stromen naar regulier werk. Aan iedere vrouwengroep is ook één docent van het Alfa-college toegewezen, die zowel de cursist als de vrijwilliger ondersteunt.

Innovatief karakter Elly Pastoor: "Het concept van deze ketenaanpak is om drie redenen innovatief. Ten eerste omdat we altijd samenwerken met andere instellingen of organisaties, ten tweede omdat er veel vrijwilligers bij betrokken zijn en ten derde omdat we ook bij de financiering zoeken naar andere wegen." Voor deze projecten zijn financiële bijdragen van de gemeente Groningen en het Oranjefonds aangevraagd, met welzijnsorganisatie CMO als

penvoerder en financiële controleur en met het Alfa-college en multicultureel vrouwencentrum Jasmijn als uitvoerders. "Het Alfa-college levert docenten en lesmateriaal en doet de PR en de deskundigheidsbevordering van vrijwilligers. Jasmijn levert vrijwilligers die de lessen ondersteunen en bijvoorbeeld administratie en kinderopvang verzorgen", zegt Heleen Ronhaar. Elly Pastoor: "De gemeente Groningen is ook erg blij met deze ketenaanpak. Als Alfa-college spelen we daarin een prominente rol. Zonder de samenwerking tussen een aantal organisaties was deze ketenstructuur er nooit gekomen." Ronhaar: "Vernieuwend is ook dat diverse maatschappelijke instellingen vaker de koppen bij elkaar steken en veel meer samenwerken en uitwisselen." Pastoor: "Daardoor bestrijken we als samenwerkende organisaties een groot deel van de hele stad Groningen met activiteiten voor allochtone vrouwen." Doordat er zoveel vrouwengroepen zijn, kan het Alfa-college samen met de andere betrokken organisaties ook veel andere projecten aanbieden, zoals voorlichting over gezondheidszorg of huiselijk geweld. Pastoor: "We hebben een zeer groot bereik onder allochtone vrouwen. Daardoor weten allerlei instellingen ons te vinden en zijn we in staat om met andere geldstromen weer nieuwe projecten voor deze doelgroep te ontwikkelen en uit te voeren. Sultanes is wat dat betreft een vliegwiel voor heel veel andere activiteiten."

Wegen naar werk Wegen naar werk is een project waarin de unit Educatie samen met het Groninger reïntegratiebureau NettoJob werkloze jongeren op weg helpt in het vinden van een betaalde baan. De doelgroep bestaat uit werkzoekenden van 18 tot 23 jaar met een opleiding op maximaal mbo-niveau, die bovendien 'niet kansarm' zijn. "Dit betekent dat ze een redelijke kans op werk

hebben, naar de maatstaven van de afdeling Sociale Zaken en Werkgelegenheid, oftewel SoZaWe, van de gemeente Groningen", vertelt Kees Bakema, die namens het Alfa-college projectleider is van Wegen naar Werk. De werkzoekende jongeren zijn allen cliënten van SoZaWe en

Kees Bakema

worden via die afdeling verwezen naar Wegen naar Werk. De essentie van Wegen naar Werk is de tweeledige begeleiding van cliënten. Enerzijds krijgen ze scholing via het Alfacollege, anderzijds begeleidt NettoJob ze bij hun stappen op de arbeidsmarkt. Alle activiteiten zijn echter gericht op één doel: het vinden van werk. "Alles wat met de arbeidsmarkt te maken heeft doet NettoJob, zoals trainingen in het opstellen van cv's, het mee helpen schrijven van sollicitatiebrieven en het benaderen van potentiële werkgevers", vertelt Annemiek Sinnema van NettoJob. Het Alfa-college verzorgt de scholing. Bakema: "Denk aan taalgebruik, vergadertechnieken, oefenen van sollicitatiegesprekken, budgetteren. We zien toch vaak dat deelnemers hun zaakjes niet goed op orde hebben, waardoor ze steeds achter de feiten aan lopen. We trainen hun burgerschapscompetenties én hun werknemerscompetenties."

53

54

Alfa - college

Innovatief karakter De intensieve samenwerking van een ROC met een reïntegratiebedrijf, zoals in Wegen naar Werk gebeurt, is het voornaamste innovatieve aspect van dit project. Annemiek Sinnema van NettoJob houdt ongeveer drie dagen per week kantoor bij het Alfa-college. "Daardoor hebben we erg korte lijnen. Niet alleen met elkaar als projectmedewerkers, maar ook met de deelnemers", zegt Sinnema. Volgens Bakema is het letterlijk in huis halen van bedrijven in de school een zeer innovatieve aanpak.

Annekemiek Sinnema

Ook nieuw is de wijze waarop de trajecten per deelnemer worden gefinancierd. Per deelnemer kan het Alfa-college 3000 euro ontvangen. Daarnaast is er nog eens 3000 euro per deelnemer beschikbaar als bonus, die echter lager wordt naarmate de deelnemer langer in het traject zit. Dit is vooral voor NettoJob een prikkel om de deelnemers snel én goed aan werk te helpen. Wegen naar Werk is ook een manier om als onderwijsinstelling de aansluiting bij de arbeidsmarkt te krijgen en te houden. Het belangrijk dat het Alfa-college zicht houdt op de arbeidsmarkt, vindt Bakema. "Kunnen de deelnemers iets met de kennis die ze bij ons op school opdoen? Leiden wij ze wel op voor banen en branches waarin werk te vinden is? Die vragen moeten we onszelf blijven stellen. De verantwoorde-

lijkheid van een ROC moet mijns inziens niet ophouden bij het diploma. We moeten onze deelnemers ook verder helpen met de eerste stappen op de arbeidsmarkt. Ik vind Wegen naar Werk een goed voorbeeld van hoe dat zou kunnen."

Activiteiten in 2005 Twintig cliënten zijn in 2005 door SoZaWe naar Wegen naar Werk verwezen. Dit waren er fors minder dan de veertig die van te voren waren aangekondigd. Reden hiervoor was onder andere de lagere instroom bij SoZaWe zelf. "Minder mensen vroegen een uitkering aan, dus waren er ook minder mensen voor ons project. Deze kleinere instroom veroorzaakte vooral een logistiek probleem voor het Alfa-college. De scholingskant is echt schools opgezet, dus het was passen en meten om iedereen onder te brengen", vertelt Bakema. De meeste van de twintig cliënten zitten nu midden in hun traject. Enkelen zijn afgevallen, vooral wegens een totaal gebrek aan motivatie. Anderen zijn met succes uitgestroomd. Bakema geeft een paar voorbeelden: "We hadden een deelnemer die via Wegen naar Werk kon meeliften bij een reguliere opleiding om alsnog een diploma op niveau 2 te halen. Dat is een startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. Een andere deelnemer wist heel goed wat ze wilde, namelijk in de horeca werken. Via NettoJob vond ze een werkplek in de horeca, waardoor ze een BBL-opleiding kon gaan volgen." Vorig jaar beschouwt Bakema als een pilot. "Het was vooral kijken wat de deelnemers willen en kunnen, kijken wat SoZaWe wil en wat wij als Alfa-college en NettoJob kunnen betekenen", zegt ze. Pilot of niet: SoZaWe was erg tevreden over Wegen naar Werk. Het project is dan ook met een jaar verlengd. "We hebben wel een minimum aantal deelnemers bedongen, zodat we in ieder geval een goede planning kunnen maken. We hebben nu de garantie dat we hoe dan ook twintig deelnemers krijgen."

E-tv: alfabetisering en onderwijs koppelen aan televisie-uitzendingen De unit Educatie heeft in 2005 deelgenomen aan een grote alfabetiseringscampagne in de provincie Drenthe. Samen met het Drenthe College ontplooide het Alfa-college allerlei activiteiten om de problematiek van analfabetisme én de oplossing daarvoor onder de aandacht te brengen. Eén innovatief onderdeel van die campagne was de uitzending van een zesdelige televisieserie, Blokletters, op RTV Drenthe. Deze uitzendingen vormen de aanleiding voor een nader onderzoek naar de mogelijkheden om alfabetisering en onderwijs te koppelen aan televisieprogramma's.

Activiteiten in 2005 Op 8 september 2005 is de gezamenlijke alfabetiseringscampagne van het Alfa-college en het Drenthe College van start gegaan met een symposium in het provinciehuis van Drenthe. In dit symposium werd aandacht gevraagd voor de problematiek van de grote groep analfabeten in de provincie Drenthe en voor de noodzaak van de campagne. Het doel van de campagne was niet alleen de vraag om aandacht, maar ook en vooral om meer analfabeten te bewegen om zich voor cursussen op te geven. Rond het symposium was er ook veel aandacht in de media voor het onderwerp alfabetisering. Er verschenen artikelen in plaatselijke huis-aan-huisbladen en in het Dagblad van het Noorden. RTV Drenthe zond in de nieuwsuitzending en in het programma Drents Diep reportages en interviews uit over dit onderwerp. Maar daartoe bleef de betrokkenheid van RTV Drenthe niet beperkt. De regionale omroep zond ook het educatieve programma Blokletters uit. De alfabetiseringscampagne omvatte verder de verspreiding van folders en posters en het organiseren van informatiemarkten. Het effect van de campagne en dus van het uitzenden van Blokletters is moeilijk meetbaar gebleken. Gegevens over het aantal kijkers zijn er niet. Wel hebben de betrok-


Innovatief karakter

ken ROC's nieuwe aanmeldingen geregistreerd, die deels teruggevoerd kunnen worden op de alfabetiseringscampagne. Zo zijn er in de regio Hoogeveen twee nieuwe aanmeldingen (op een totaal van twintig), waarvan zeker is dat ze direct met de campagne verband houden. Opleidingsmanager Henk Springer en projectleider ETV Margo Langedijk waren en zijn intensief betrokken bij de brede alfabetiseringscampagne in Drenthe. Henk Springer: "Het uitzenden van Blokletters heeft geen duidelijk direct effect gehad, maar heeft wel ondersteunend gewerkt. Deelnemers van de alfabetiseringslessen gaven aan dat de uitzendingen aanleiding waren om de problematiek van analfabetisme te bespreken. Ook tijdens wervingsacties en voorlichtingen bleken veel mensen door de uitzendingen op de problematiek attent gemaakt zijn. De combinatie van mondelinge, schriftelijke en visuele informatie is een goede keuze, vooral omdat op deze manier de meeste belanghebbende groepen worden bereikt."

De serie Blokletters was vooral gericht op vrouwen die moeite hebben met lezen en schrijven. Doel van het programma was om het taboe rond analfabetisme te doorbreken, vrouwen bewust te maken van hun mogelijkheden en ze te stimuleren om een cursus Nederlands te volgen. "Tijdens de lessen is door enkele docenten aandacht besteed aan Blokletters. Daarbij is gebleken dat de onderwerpen herkenbaar zijn en dat de manier waarop ze worden behandeld, de cursisten aanspreekt", zegt Springer. Blokletters is slechts één van de vele educatieve televisieprogramma's die zijn ontwikkeld door ETV.nl, een initiatief van diverse ROC's in de randstad. ETV.nl is een multimediaal concept met televisie, teletekst, internet en lesmateriaal. Landelijk werken de ROC's samen in de stichting Expertisecentrum ETV.nl. Het expertisecentrum ondersteunt ROC's die in hun eigen stad of regio willen starten met ETV.nl. En dat is precies wat het Alfa-college, samen met het Drenthe College en RTV Drenthe, wil gaan doen.

De innovatie van ETV.nl zit vooral in de multimediale manier om moeilijk bereikbare doelgroepen te benaderen via (regionale) televisie-uitzendingen, internet en andere media. Het koppelen van alfabetisering en andere educatieve trajecten aan televisie-uitzendingen biedt een aantal voordelen. Springer: "Onze taalgroepen komen misschien tweemaal per week bij elkaar. Als ze daarnaast thuis naar ETV kijken, maakt dat het lesaanbod een stuk efficiënter." Er zijn nog veel meer mogelijkheden met educatieve televisieuitzendingen. "Je kunt allerlei onderwerpen aan bod laten komen", zegt Margo Langedijk. "Denk aan schuldsanering, een onderwerp dat momenteel veel aandacht krijgt in Drenthe. Educatie geeft cursussen over budgetteren." Springer: "Televisieuitzendingen kunnen die cursussen ondersteunen, of mensen aanzetten om naar dat soort cursussen te gaan. Ze helpen doordat ze mensen informeren en kunnen zelfs bijdragen aan het doorbreken van het taboe rond schulden en geldproblemen." Het Alfa-college, Drenthe College en RTV Drenthe willen educatieve regionale televisie dan ook nader onderzoeken. Springer: "We willen in de toekomst ook zelf educatieve televisieprogramma's maken. Dan kunnen we beter aansluiten bij de situatie van mensen op het Drentse platteland. De uitzendingen van ETV zijn toch vaak behoorlijk randstedelijk." En Langedijk vult aan: "De inzet is om via RTV Drenthe in september te beginnen met meer educatieve televisie-uitzendingen overdag."

55

56

Alfa - college

4

Bericht van de raad van toezicht

De Raad van Toezicht is belast met het interne toezicht op het Alfa-college. Omdat de Wet Educatie en Beroepsonderwijs het nog niet mogelijk maakt dat het College van Bestuur optreedt als bevoegd gezag, vervult de Raad van Toezicht deze functie ook. Naast het gevraagd en ongevraagd adviseren van het College van Bestuur, heeft de Raad van Toezicht formele taken op het gebied van het benoemen, ontslaan en belonen van het College van Bestuur en het vaststellen van de financiële stuur- en verantwoordingsdocumenten op instellingsniveau, te weten de begroting en de jaarrekening.

De Raad van Toezicht heeft in 2005 in zijn vergadering onder andere aandacht besteed aan: – Strategisch beleid 2006-2010 – Financiering nieuwbouwactiviteiten – Begroting 2006 en jaarrekening 2004 – Governance code – Functioneringsgesprekken met het College van Bestuur De Raad van Toezicht kende in 2005 de volgende samenstelling: De heer mr. L.J. Klaassen, voorzitter De heer drs. H. Pol, vice-voorzitter Mevrouw P.M. Baarslag-de Mönnink De heer ir. J. van der Wal De heer A.A. van Dam ( per 11 mei 2005)

Jaarverslag 2005 - 4 Bericht van de raad van toezicht

Leendert Klaassen

Interactie toont de relevantie van het Alfa-college De Raad van Toezicht wordt door het College van Bestuur regelmatig geïnformeerd over de voortgang van innovatieve projecten. Als Raad van Toezicht hebben we dus een goed beeld van de vernieuwende activiteiten die het Alfa-college ontplooit richting het beroepenveld. Projecten als ZODAT het netwerkt in Hoogeveen en Value in the Valley spreken ons buitengewoon aan, omdat ze laten zien hoe het Alfa-college contact zoekt met 'de buitenwereld' en inspeelt op de mogelijkheden die zich voordoen. Die interactie met bedrijven en andere instellingen is van groot belang. Als onderwijsinstelling kun je met die interactie laten zien dat wat je doet relevantie heeft. Dat je de innovatieve ontwikkeling in de beroepspraktijk volgt en zo van waarde blijft voor bedrijven, instellingen én -natuurlijk- de deelnemers. De meer intern gerichte projecten, zoals Op naar de Top en het Talencentrum, zijn goede voorbeelden van de manier waarop het Alfa-college vormgeeft aan trends die je ook in de beroepssector ziet. Daarmee hebben die projecten een tweeledig nut: ze helpen het Alfa-college zelf, maar maken ook richting onze 'stake-holders' duidelijk dat de organisatie in ontwikkeling blijft, dat het Alfa-college de trends onderkent en met de tijd meegaat. Waar het gaat om de specifieke taken van de Raad van Toezicht is de lijn voortgezet die we in 2004 hebben bepaald. Eind 2004 hebben we afspraken gemaakt over het structureren van kwalitatief goede informatiestromen en de timing van controlemomenten. In 2005 hebben we die afspraken toegepast, tot tevredenheid van alle betrokkenen. Ook de professionele relatie tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur is in 2005 verdiept. Denk aan formele functioneringsgesprekken met de CvB-leden, compleet met verslaglegging en terugkoppeling. Het waren nuttige gesprekken: 'stevig' maar constructief. Zowel de RvT als het CvB hebben die gesprekken als heel positief ervaren.

De Raad van Toezicht was gedurende het jaar 2005 ook betrokken bij de totstandkoming van het (nieuwe) strategisch document. Tweemaal discussieerde de RvT diepgaand met het CvB over missie, de koers en de strategie van ons ROC. Wat de Raad van Toezicht betreft was een van de hoogtepunten van de strategiediscussie het zogeheten Paalkoepeloverleg op 9 juni. Vertegenwoordigers van het Alfa-college waren tijdens dat paalkoepeloverleg in gesprek met belangrijke 'stakeholders'. Het was goed om op die wijze in contact te treden met mensen uit het werkveld. Het leverde nuttig bijdragen op aan de strategiediscussie. Dat hele proces heeft een zeer toegankelijk en werkbaar strategisch document opgeleverd, waarmee het Alfa-college de komende jaren aan de slag kan. Leendert Klaassen voorzitter Raad van Toezicht

57

58

Alfa - college

Bijlage 1 Onderwijs Bijlage 1 Onderwijs

Opleidingsaanbod beroepsonderwijs Groningen

Hoogeveen

Hardenberg

Emmen

Leek

Welzijn, Gezondheidszorg en dienstverlening

Helpende Welzijn Sociaal Dienstverlener Sociaal Cultureel Werker Sociaal Pedagogisch Werker Onderwijsassistent Sport en Bewegen Assistenten in de Gezondheidszorg Verzorgende en verplegende beroepen Facilitaire Dienstverlening en Horeca (Allround) Kapper Schoonheidsspecialist/Voetverzorging

• • • • • • • • • •

•

•

• •

• •

• • • • •

• • • •

Economie

Bedrijfsadministratie Secretariaatsopleidingen Commerciële opleidingen Logistieke opleidingen Juridische Dienstverlening Beveiligingsopleidingen Detailhandel/Modestyling en –retailing Internationale handel/Groothandel

• • • • • • • •

• • •

• • •

• • • •

• • •

• • •

• •

Economie/techniek

Transport en Logistiek ICT: Informatie-en Communicatietechnologie

•

• •

•

Techniek

Bouwtechnische opleidingen Installatietechniek Elektrotechniek Proces-en milieutechniek Motorvoertuigentechniek Verkoopleider Personenauto’s Motorfietstechniek Metaal/Werktuigbouwkunde Booglasser Mechatronica Human Technology

• • • • • • • • • •

• • • • •

•

Jaarverslag 2005 - Bijlage 1: Onderwijs

Aantal deelnemers beroepsopleidingen 2003 Units Zorg en Welzijn Economie en Dienstverlening Techniek en ICT Sport en Bewegen Educatie Alfa-college

BOL 2.225 2.404 2.061 322 429 7.441

Deeltijd BOL 19 60 40 43 162

BBL

Totaal

553 494 875

1.922

2.797 2.958 2.976 322 472 9.525

BBL

Totaal

657 439 815

1.911

3.049 3.011 2.956 418 407 9.841

BBL

Totaal

522 424 808

3.024 3.091 2.863 534 95 9.607


BOL 2.349 2.536 2.078 418 380 7.761

Deeltijd BOL 43 36 63 27 169


BOL 2.460 2.631 2.010 534 72 7.707

Deeltijd BOL 42 36 45 23 146

1.754

2003

2004

2005

1.153 96 43 51 472 1.815

1.609 98 182 67 407 2.363

1.135 275 247 535 335 2.527

Aantal deelnemers Educatie

Sociale redzaamheid/ Breed maatschappelijk functioneren VAVO Inburgering Oudkomers Geïntegreerde trajecten Totaal

* inclusief deelnemers die elders staan ingeschreven ** inclusief deelnemers reintegratietrajecten

* ** ** *

59

60

Alfa - college

Uitstroomcijfers beroepsopleidingen 2002/2003 Units

Totaal aantal uitstromers

1.522

Gediplomeerd als percentage van totale uitstroom 68,8 44,1 52,4 53,9

Aantal gediplomeerde uitstromers 599 501 531 31 1.662

Gediplomeerd als percentage van totale uitstroom 71,1 50,5 59,5 37,8 59,1

Aantal gediplomeerde uitstromers 745 563 563 8 1.879

Gediplomeerd als percentage van totale uitstroom 72,3 60,6 64,9 15,4 65,3

Totaal aantal trajectverlaters

Traject succesvol verlaten

Aantal deelnemers nog in traject

852 73 14 18 957

747 71 10 10 838

301 4 29 33 367

Zorg en Welzijn Economie en Dienstverlening Techniek en ICT Sport en Bewegen Totaal

890 1036 864 32 2.822

Aantal gediplomeerde uitstromers 612 457 453


Totaal aantal uitstromers


843 993 892 82 2.810



Totaal aantal uitstromers 1.030 929 867 52 2.878

Rendement Educatie 2003 Trajecten

Sociale redzaamheid/ Breed maatschappelijk functioneren VAVO* Inburgering Oudkomers Totaal

Jaarverslag 2005 - Bijlage 1: Onderwijs





817 90 53 13 973

634 83 46 13 776

802 8 129 54 993




1.023 211 55 312 1.601

764 74 46 285 1.169

112 64 192 223 591

Sociale redzaamheid/ Breed maatschappelijk functioneren VAVO* Inburgering Oudkomers Totaal


Sociale redzaamheid/ Breed maatschappelijk functioneren VAVO* Inburgering Oudkomers Totaal * betreft schooljaar

80 70 60 50 40 30 20 2002/2003 10

2003/2004 2004/2005

0 Zorg en Welzijn

Economie en Dienstverlening

Techniek en ICT

Organisatie eenheden

Alfa-college

61

62

Alfa - college

Bijlage 2 Personeel Uitgegeven formatie in fte per 1 oktober 2005 in vergelijking met 1 oktober 2003 en 2004

vast tijdelijk/detachering totaal

man vrouw man vrouw man vrouw totaal

OBP 2003 99 131 24 26 123 157 280

2004 104 135 25 31 129 166 295

2005 110 136 20 32 130 168 298

OP 2003 258 169 28 59 286 228 514

2004 247 191 20 37 267 228 495

2005 236 187 30 31 266 218 484

Betrekkingsomvang medewerkers Alfa-college op 1 oktober 2005 Onderverdeeld naar omvang en geslacht betr.omvang (in wtf) < 1,0000

1,0000

totaal

man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal

OP 104 279 383 197 51 248 301 330 631

OBP 35 192 227 105 55 160 140 247 387

TOT 139 471 610 302 106 408 441 577 1018

% 14% 46% 60% 30% 10% 40% 43% 57% 100%

Verzuimgegevens Alfa-college over 2005

netto verzuim partieel verzuim > 1 jaar verzuim zwangerschapsverlof bruto verzuim verzuimfrequentie gemiddelde verzuimduur in dagen

2003 3,9 0,6 1,1 0,5 6,13

2004 3,3 0,7 0,7 0,5 5,2

2005 3,7 0,4 0,8 0,5 5,4

1,44 15,3

1,26 15,0

1,32 14,5

totaal 2003 357 300 52 85 409 385 794

2004 351 326 45 68 396 394 790

2005 346 323 50 63 396 386 782

Jaarverslag 2005 - Bijlage 2: Personeel

Leeftijd medewerkers Alfa-college op 1 oktober 2005 Onderverdeeld naar leeftijd, stam-unit en geslacht leeftijd 15 t/m 24

25 t/m 3

35 t/m 44

45 t/m 54

55 t/m 64

totaal

man vrouw totaal 4man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal man vrouw totaal

OP 3 5 8 23 49 72 73 100 173 136 128 264 66 48 114 301 330 631

OBP 4 18 22 21 47 68 37 82 119 51 77 128 27 23 50 140 247 387

TOT 7 23 30 44 96 140 110 182 292 187 205 392 93 71 164 441 577 1018

% 2% 4% 3% 10% 17% 14% 25% 32% 29% 42% 36% 39% 21% 12% 16% 100% 100% 100%

Unitcijfers per 1 oktober 2005 unit E&D TECH Z&W EDU S&B totaal OP

aantal personeelsleden OP 166 137 181 119 28 631

totaal aantal fte OP 132 119 126 79 23 479

brutoverzuimpercentage 4,3 4,8 6,1 5,6 3,4

aantal personeelsleden OBP 13 42 285 47 387

totaal aantal fte OBP 12 33 219 29 293

brutoverzuimpercentage

CvB O&O BDV BOBP totaal OBP

totaal Alfa-college

aantal personeelsleden OBP 1018

totaal aantal fte OBP 772

brutoverzuimpercentage 5,4

4,6 5,9

63

64

Alfa - college

Bijlage 3 Financiën Balans per 31-12-2005

1

Activa

31-12-2005 EUR

31-12-2004 EUR

31-12-2003 EUR

Vaste activa 1.2 Materiële vaste activa 1.2.1 Gebouwen en terreinen 1.2.2 Inventaris en apparatuur

41.520.264 7.089.540

37.775.181 7.458.204 48.609.804

1.3 Financiële vaste activa 1.3.1 Deelnemingen 1.3.6 Overige financiële vaste activa

2.269 122.681

Totaal vaste activa

38.074.187 7.656.524 45.233.385

2.269 235.673

45.730.711

2.269 433.816

124.950

237.942

436.085

48.734.754

45.471.327

46.166.796

Vlottende activa

1.5 1.5.1 1.5.2 1.5.4 1.5.6

1.7

Vorderingen Debiteuren Kortlopende vorderingen op OCW Deelnemers/cursisten Overlopende activa

3.404.581 90.975 360.317 213.090

2.689.510 2.487 402.684 179.534

2.304.117 – 405.489 279.345

4.068.963

3.274.215

2.988.951

6.062.457

720.282

807.665

Totaal vlottende activa

10.131.420

3.994.497

3.796.616

Totaal activa

58.866.174

49.465.824

49.963.412

Liquide middelen

Jaarverslag 2005 - Bijlage 3: Financiën

2

Passiva

2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3

Eigen vermogen Kapitaal Algemene reserve Bestemmingsreserves

31-12-2005 EUR

1.066 14.755.158 13.400.547

Totaal vermogen

2.4

31-12-2004 EUR

1.066 11.465.214 13.235.766

28.156.771

24.702.046

150.000 400.000 60.000

300.000 400.000 1.180.000 610.000

23.148.947

910.763 309.541 100.000 1.880.000

1.320.304

Langlopende schulden

2.5.2 Kredietinstellingen 2.5.4 Overige langlopende schulden

25.793 20.687.998

38.671 11.256.142 20.713.791

2.6

1.066 9.584.271 13.563.610

Voorzieningen

2.4.1 Onderhoud 2.4.2 Wachtgelden 2.4.3 Overige voorzieningen

2.5

31-12-2003 EUR

62.373 10.550.364 11.294.813

10.612.737

Kortlopende schulden

2.6.1 2.6.3 2.6.4 2.6.6

Kredietinstellingen Crediteuren Kortlopende schulden aan OCW Belastingen en premies sociale verzekeringen 2.6.7 Schulden terzake pensioenen 2.6.8 Overige kortlopende schulden 2.6.9 Overlopende passiva

Totaal passiva

– 3.160.584 –

2.288.293 3.268.426 –

4.960.467 3.698.735 265.441

2.523.034 623.758 1.021.119 2.057.117

1.086.011 542.300 836.754 3.567.181

1.202.743 487.280 1.075.299 3.191.459

9.385.612

11.588.965

14.881.424

58.866.174

49.465.824

49.963.412

65

66

Alfa - college

Exploitatierekening 2005

2005 EUR 3

Baten

3.1 3.2 3.4 3.5

Rijksbijdragen OCW Overige overheidsbijdragen Baten werk i.o.v. derden Overige baten

55.084.114 2.620.646 1.368.466 7.363.043

Totaal baten

4

Lasten

4.1 4.2 4.3 4.4

Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten

46.305.131 4.065.172 2.860.380 6.724.234

Saldo baten en lasten

Financiële baten en lasten

5.1 5.2

Financiële baten Financiële lasten Saldo fin. baten en lasten

6

Buitengewone bedrijfsvoering

6.1 6.2

Buitengewone baten Buitengewone lasten "Resultaat uit buitengewone bedrijfsvoering"

Exploitatieresultaat

47.972.896 2.425.415 1.384.713 5.397.676 62.355.283

47.688.361 3.659.588 2.275.452 5.161.477

57.180.700

44.505.234 3.455.169 2.844.354 5.869.008

59.954.917

58.784.878

56.673.765

6.481.352

3.570.405

506.935

54.480 3.070.255

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

2003 EUR

52.129.883 2.714.399 1.391.857 6.119.144 66.436.269

Totaal lasten

5

2004 EUR

– 586.307

– 725.781

-3.015.775

-586.307

-725.781

3.465.577

2.984.098

-218.846

504.005 –

– 1.100.000

559.314 71.127

504.005

-1.100.000

488.187

3.969.582

1.884.098

269.341

Jaarverslag 2005 - Bijlage 4: Accountantverklaring

Bijlage 4 Accountantsverklaring

De accountant van het Alfa-college Ernst & Young heeft op 13 juni 2006 over de jaarrekening de volgende accountantsverklaring afgegeven: Opdracht Wij hebben de op grond van artikel 2.5.3, eerste lid, van de Wet educatie en beroepsonderwijs opgemaakte jaarrekening van de Stichting Alfa-college, Christelijke ROC Noord- en Oost-Nederland te Groningen gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de stichting. Bij de controle hebben wij nagegaan of de jaarrekening voldoet aan de volgende wettelijke eisen: – De in de jaarrekening opgenomen financiële informatie is getrouw weergegeven; – De in de jaarrekening opgenomen financiële informatie is totstandgekomen in overeenstemming met de van toepassing zijnde weten regelgeving voorzover deze betrekking heeft op de toewijzing en besteding van de rijksgelden; – De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig de geldende verslaggevingsvoorschriften zoals opgenomen in de regeling Financieel jaarverslag voor instellingen/organen in de sector BVE met ingang van het verslagjaar 2002’ (kenmerk CFI/FVE-2001/119406 van 23 maart 2002) en brief F&A 2003/132762M van 12 januari 2004. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Verder hebben wij in onze controle de aanwijzingen betrokken die zijn gegeven in het controleprotocol OCW 2005. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekeningen. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die het bestuur van de stichting daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel. Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening voldoet aan de hierboven beschreven eisen.

Groningen, 13 juni 2006 Ernst & Young Accountants

67

68

Alfa - college

Jaarverslag 2005 - Bijlage 5: Lijst van afkortingen

Bijlage 5 Lijst van afkortingen ALO AOC

Academie voor Lichamelijke Opvoeding Agrarisch Opleidingen Centrum

BBL BHV BOL BPV BVE

Beroepsbegeleidende Leerweg Bedrijfshulpverlening Beroepsopleidende Leerweg Beroepspraktijkvorming (middelbaar) Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie

CS

Christelijke Scholengemeenschap

DeTeO

Deelnemerstevredenheidsonderzoek

EVC

Eerder Verworven Competenties

KCE

Kwaliteitscentrum Examinering

MR

Medezeggenschapsraad

OLC OTT O&O

Open Leer Centrum Offensief de Toekomst Tegemoet Unit Onderwijs & Ontwikkeling

P&O

Personeel & Organisatie

ROC

Regionaal Opleidingen Centrum

SLO SLOA

Stichting Leerplanontwikkeling Subsidiëring Landelijke Onderwijsondersteunende Activiteiten

VO

Voortgezet Onderwijs

UMCG

Universitair Medisch Centrum Groningen

WEB

Wet Educatie en Beroepsonderwijs

69

70

Alfa - college

Jaarverslag 2005 - Bijlage 6: Namen en adressen

Bijlage 6 Namen en adressen College van Bestuur Voorzitter: de heer drs. B. Kamphuis Lid: de heer dr. E. Antonides Unit Onderwijs en Ontwikkeling Directeur: mevrouw drs. J.J. Delies Unit Bedrijfsvoering Directeur: de heer L.M.M. Kooistra Hora Siccamasingel 312 Postbus 212 9700 AE Groningen Tel. (050) 597 30 00 Fax. (050) 597 30 03

Unit Zorg & Welzijn Voltastraat 33 Postbus 2009 7900 BA Hoogeveen Tel. (0528) 28 76 00 Fax. (0528) 28 76 06 Directeur: de heer drs. G.A.R.M. Raats

Opleidingen Sport en Bewegen Kluiverboom 3 Postbus 608 9700 AP Groningen Tel. (050) 597 31 00 Fax (050) 597 31 03 Directeur: de heer A. Posthuma

Unit Economie & Dienstverlening Travertijnstraat 6 Postbus 241 9700 AE Groningen Tel. (050) 597 33 03 Fax. (050) 571 36 85 Directeur: mevrouw L. de Vries

Unit Educatie Travertijnstraat 12 Postbus 233 9700 AE Groningen Tel. (050) 597 33 82 Fax. (050) 597 33 65 Directeur: mevrouw drs. M.E. Arends

Unit Techniek & ICT Adm. de Ruyterlaan 2 Postbus 220 9700 AE Groningen Tel. (050) 597 34 00 Fax. (050) 597 34 03 Directeur: de heer drs. T.A. Dorrepaal

71

72

Alfa - college

2629-Alfa-jrvrslg05_mslg

26-06-2006

10:43

Pagina 1

J a a r v e r s l a g 2 0 0 5 Alfa - college



Vernieuwen is verbinden

Recommend Documents