Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding mei - 2014 2 vmbo kgt Opdracht 1 Een shirt voor vijf euro, of een jurkje voor een tientje. Als je shopt, let je natuurlijk op de prijs. Maar denk je ook wel eens na over wie jouw kleren maken? Bespreek met een klasgenoot. a Op welke dingen let je wanneer je kleren koopt? b Zoek het ‘made in’-label in je trui of shirt. Dit zit meestal in je nek of ergens onderaan in de zijkant. In welk land zijn jouw kleren gemaakt? c Hoe denk je dat de omstandigheden daar zijn in de kledingfabrieken? Opdracht 2 Bekijk het volgende filmpje: http://jeugdjournaal.nl/item/639967-ramp-met-kledingfabriek-herdacht.html Opdracht 3 Lees tekst 1 verkennend. a Wat is het onderwerp van de tekst? b Voor welk publiek is de tekst bedoeld? c Welke functie heeft de inleiding van deze tekst? A onderwerp noemen B mening geven C vraag stellen Tekst 1 ‘Bangladesh? Boeien...’ I
II
III
Dit nooit meer, riep iedereen een jaar geleden geschokt uit toen er een textielfabriek in Bangladesh instortte. Meer dan elfhonderd mensen kwamen om. Er is inmiddels veel veranderd in de kledingindustrie. Maar hoe zit het in onze eigen hoofden? Kan het jou wat schelen wie ver weg je kleren naait? 5 ‘Een ramp in Bangladesh? Even denken hoor...’, zegt Maryn (14) uit Alphen aan de Rijn. Hij is aan het shoppen in de Amsterdamse Kalverstraat. Aan bijna alle vingers bungelen plastic tassen. ‘Was het een tsunami?’ raadt hij. ‘Een bom’, helpt zijn vriend Stijn (13). ‘Een aardbeving?’ probeert Jay (14). Allemaal fout. Een jaar geleden zakte de slecht onderhouden kledingfabriek Rana Plaza als een 10 kaartenhuis in elkaar. Er vielen 1138 doden en meer dan tweeduizend gewonden. Bijna alle slachtoffers waren naaisters en kleermakers die onder belabberde omstandigheden kleding maakten voor grote westerse ketens. Voor ons dus. De
Talent - Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding – 2 vmbo kgt
schok en schaamte waren enorm. Wereldwijd tekenden dik een miljoen mensen een petitie die de kledingconcerns onder druk zette om voor betere 15 arbeidsomstandigheden in Bangladesh te zorgen. Dat hielp. Zara, Primark, H&M, C&A en vele anderen gingen overstag en tekenden een veiligheidsakkoord. ‘Een grote stap voorwaarts!’ juichten actievoerders toen. IV
Baanbrekend ‘Dat is het nog steeds’, vindt Niki Janssen van de Schone Kleren Campagne 20 (SKC). ‘Het akkoord dat toen is getekend, was echt baanbrekend. Inmiddels hebben 162 merken er hun handtekening onder gezet. Met elkaar laten zij kleding maken in 1619 Bengaalse fabrieken. In totaal werken daar meer dan twee miljoen mensen.’ In februari dit jaar is er een begin gemaakt met de veiligheidsinspecties van al die fabrieken. Er zijn nu 250 gebouwen gecheckt. Acht fabrieken zijn 25 gesloten, omdat ze te gevaarlijk waren.
V
Knop om? In de kledingindustrie lijkt na de ramp dus echt wel een knop omgegaan. Maar hoe zit het met de klant in het westen? Denk jij na Rana Plaza vaker na bij wat je koopt? Een steekproef in de Kalverstraat wijst uit van niet. Het wemelt van de 30 winkelende scholieren met tasjes van Coolcat, H&M en andere merken. Bijna niemand herinnert zich de ramp in Rana Plaza. ‘Nee, sorry’, zegt Carmen (15), ‘heb ik niks van meegekregen.’ Met haar klasgenoten Britt (16) en Sem (15) uit Rosmalen zou ze vandaag met school naar het Anne Frank Huis gaan. ‘Maar daar stond zo’n lange rij, dat onze begeleiders zeiden: ga maar shoppen.’ De rij voor de 35 kassa van de pas geopende winkelketen Forever 21 is ook niet mis, maar dat hebben ze ervoor over. ‘Kijk’, grijnst Carmen, ‘blauwe hakken!’ ‘Ik denk niet dat er iets veranderd is na de ramp’, bekent Britt. ‘Je hoort er wel over op school en in het nieuws, maar je wilt toch zo goedkoop mogelijk uit zijn.’ ‘Best erg eigenlijk’, vindt Sem. Joost (17) en Deborah (18) uit IJsselstein zijn zowat de enigen die zich de 40 ramp wel weten te herinneren. Maar bewuster shoppen doen ze niet. ‘Ik vind het echt zielig hoor’, zegt Joost. ‘Maar ik koop het wel gewoon.’ ‘En als wij het niet kopen’, redeneert Deborah, ‘doet iemand anders het wel.’ Daar zijn Maryn en zijn vrienden het mee eens: ‘Bangladesh boeit ons gewoon niet zo.’ Bron: 7Days – Weekkrant voor jongeren, 25 april 2014, week 17/18 Auteur: Bouwien Jansen
Opdracht 4 Lees alinea I en II nauwkeurig. a De tekst begint met de zin: Dit nooit meer, riep iedereen een jaar geleden (…). Wat wordt bedoeld met ‘dit’? b De meeste scholieren in dit artikel kunnen zich de ramp in Bangladesh niet herinneren. Hoe komt dat, denk je?
Talent - Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding – 2 vmbo kgt
Opdracht 5 Lees alinea III en IV nauwkeurig. a In regel 13/14 staat dat veel mensen een petitie hebben getekend. Dat is een schriftelijk verzoek waarmee mensen iets willen bereiken. Heb jij wel eens een petitie getekend? Zo ja: waarvoor (of tegen) was dat? b In regel 15/16 staat: Zara, Primark, H&M, C&A en vele anderen gingen overstag en tekenden een veiligheidsakkoord. Wat betekent overstag gaan? c Wat denk jij: zouden de kledingconcerns het veiligheidsakkoord ook getekend hebben als er niet zoveel mensen een petitie hadden getekend? d Niki Janssen vindt dat het veiligheidsakkoord baanbrekend is (regel 20). Wat bedoelt ze daarmee? e Staan in alinea IV vooral meningen of feiten? Opdracht 6 Lees alinea V nauwkeurig. a In regel 26 staat: In de kledingindustrie lijkt na de ramp dus echt wel een knop omgegaan. Wat voor soort signaalwoord is dus? A voorbeeldgevend signaalwoord B signaalwoord dat een opsomming laat zien C concluderend signaalwoord b De scholieren zijn niet bewuster gaan shoppen na de ramp in Bangladesh. Ze noemen hiervoor twee redenen in alinea V. Welke zijn dat? c Vind jij het belangrijk waar je kleren gemaakt worden? Waarom wel/niet? Opdracht 7 Lees tekst 2 verkennend. a Wat voor soort tekst is dit? A informatieve tekst B tekst met een mening C activerende tekst D amuserende tekst b Wat is het doel van de tekst? Tekst 2 Bewust kleding kopen: zo doe je dat I
II
Tip 1: Let op keurmerken Je kunt je kledingstuk controleren op een keurmerk, zoals het Fair Trade-keurmerk. Maar simpel is dat niet. De meeste kleding heeft namelijk geen keurmerk. Tip 2: Check merk op duurzaamheid 5 Keurmerk, check. Maar wat als dat nieuwe jurkje geen keurmerk heeft? Hoe weet je dan of dit kledingstuk eerlijk is geproduceerd? Er zijn tal van websites die het speurwerk al voor je gedaan hebben. Op sites als RankaBrand.nl en GoedeWaar.nl kun je zien hoe kledingmerken scoren op arbeidsomstandigheden,
Talent - Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding – 2 vmbo kgt
een eerlijk loon en milieuvriendelijkheid. Er zijn ook apps waarmee je in de winkel 10 zelf kunt kijken of de kleding die je wilt aanschaffen wel duurzaam is. III
IV
V
Tip 3: Kom in actie: por je favoriete merk! Scoort jouw favoriete merk of winkel nog niet zo goed? Dan kun je ze via de website Rankabrand.nl direct een mailtje sturen om te vertellen hoe belangrijk jij duurzame kledingproductie vindt. 15 Tip 4: Kijk op het 'Made in…'-label Je ziet het vaak op je kleding: Made in Bangladesh of Made in China. Natuurlijk is niet alle kleding die uit Aziatische landen komt onder slechte omstandigheden gemaakt. Toch geldt bijna altijd: hoe dichterbij, hoe beter. Succes en veel plezier met eerlijk shoppen! Bron: naar ‘Bewust kleding kopen, zo doe je dat’ op www.telegraaf.nl/vrouw/mode/ (30-08-2013)
Opdracht 8 Lees tekst 2 nauwkeurig. a Welke informatie kun je vinden op de websites RankaBrand.nl en GoedeWaar.nl? b Waarom staat tip 3 in dit lijstje, denk je? Gebruik in je antwoord ook informatie uit tekst 1. c Zou je deze tips zelf gebruiken als je gaat shoppen? Waarom wel of niet? Opdracht 9 Kijk terug. a In tekst 1 las je dat scholieren het niet echt belangrijk vinden waar en hoe hun kleding gemaakt wordt. Denk je dat zij door de tips uit tekst 2 vaker zouden opletten bij wat ze kopen? Waarom denk je dat? b In het filmpje aan het begin van de les zag je mensen in Bangladesh protesteren. Zij zijn boos, omdat er voor de slachtoffers van de ramp nog weinig gedaan is. In tekst 1 staat juist dat er al veel verbeterd is in de kledingindustrie. Vind jij dat de westerse kledingmerken meer moeten doen voor de slachtoffers en hun familie? Waarom? Opdracht 10 Kies één van de volgende opdrachten. Werk samen in tweetallen. a Weekkrant 7Days interviewde winkelende jongeren in de Amsterdamse Kalverstraat. Maar hoe zit het met jouw medescholieren? Denken zij na bij de kleren die ze kopen? Interview een klasgenoot of vriend(in) over dit onderwerp. Bedenk van tevoren welke vragen jullie gaan stellen en schrijf deze op. Vraag zowel naar feiten (bijvoorbeeld: hoe vaak ga je shoppen?) als
Talent - Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding – 2 vmbo kgt
b
c
naar meningen (bijvoorbeeld: vind je het belangrijk waar je kleding gemaakt is?). Werk het interview uit in een kort interviewverslag (ongeveer driekwart pagina). Op bladzijde 109 van je handboek kun je nalezen hoe je een interviewverslag schrijft. Maak een filmpje waarin jullie laten zien hoe je verantwoord kunt shoppen, met de tips uit tekst 2. Het filmpje is bedoeld om scholieren te overtuigen dat ze hiermee kunnen meehelpen om de arbeidsomstandigheden in landen als Bangladesh te verbeteren. Zorg dus dat het een aansprekend filmpje wordt! Je gaat een middagje proberen zo verantwoord mogelijk te shoppen. Gebruik daarvoor de tips uit tekst 2. Leg je zoektocht naar eerlijke kleding vast: maak bijvoorbeeld foto’s van de ‘made in’-labels, de score van je favoriete merk op de RankaBrand-app, of maak een reeks ‘fairtrade-selfies’. Wees creatief! Maak met de beste foto’s een fotoverslag. Schrijf bij elke foto een paar regels tekst, waarin je vertelt wat er op de foto te zien is. Schrijf ook een korte conclusie (één alinea) waarin je antwoord geeft op de vraag: welke tips voor eerlijk shoppen ga je vaker gebruiken?
Talent - Actuele opdracht leesvaardigheid – Foute kleding – 2 vmbo kgt