Actualiteitenmagazine van SCIO Consult over het sociale domein

Actualiteitenmagazine van SCIO Consult over het sociale domein

november 2014

en in Invester sociale ver het o is n n e k onze ? Bekijk domein oor sussen v r u c e w nieu schrijf 2015 en u in! ‘Er bestaat geen verschil tussen mensen met en zonder rolstoel. De context bepaalt wie op welk moment beperkingen ervaart.’ Tim van den Wijngaard over zijn ‘motorische uitdaging’. Pagina 16.

Wat gaat er veranderen ­binnen de jeugdzorg? Wat zijn de gevolgen? Een gesprek met twee specialisten op dit gebied. Pagina 6.

Inhoud 4

In de kantlijn

5

Voorwoord

6-9

In gesprek met ...

10-11

Uitgelicht ...

Twee specialisten over de transformatie van de jeugdzorg

Hoe ondersteunt Movisie gemeenten bij de decentralisaties?

12-13 De visie van ... Eddy de Bruin geeft zijn visie op toegangsbeoordeling 14-15

Een kijkje in de keuken van …

SCIO Consult: uw partner in

het hele sociale domein

16-17

Interview met cliënt

18-19

Klant aan het woord

‘Mensen op een milde manier een spiegel voorhouden’

Hoe leidt u uw mensen op binnen de Nieuwe Wmo?

20-21 Uit de praktijk Resultaatgericht werken tijdens het cliëntgesprek 22

Column

Je hoeft je geen zorgen te maken. Toch?

Diensten U werkt bij een gemeente, ­zorg­verzekeraar of een aanbieder van zorg of hulpmiddelen en heeft regel­matig behoefte aan kennis en advies bij de uitvoering van de Wet ­maatschappelijke ondersteuning, de Participatiewet, de J­ eugdwet of de aangepaste Zorgverzekerings­wet. Dan bent u bij ons aan het goede adres. Wij bieden u op tijd de juiste hoeveelheid k­ ennis bij het ontwikkelen en uitvoeren van het sociale domein. Dat is onze kracht. Cliëntadvisering We hebben deskundige adviseurs in huis op medisch, ­psychologisch, ergonomisch, arbeidskundig en bouwkundig vlak. Zij zijn flexibel inzetbaar en hebben ruime ervaring. Cursussen en coaching Het sociale domein is een ontzettend breed gebied waarover je eigenlijk nooit genoeg kunt weten. Wij hebben een zeer ruim aanbod aan cursussen en coaching, zodat u kunt blijven groeien in uw functie of met uw team. Strategie- en beleidsadvisering Wij begeleiden en ondersteunen u bij het implementeren, vormgeven en uitvoeren van de Wet ­maatschappelijke ­ondersteuning, de Participatiewet, de Jeugdwet en de aangepaste Zorgverzekeringswet. Ook kunt u ons ­inschakelen voor onder andere visievorming, proces­begeleiding en evaluatie. Wij gaan voor haalbare oplossingen die direct toepasbaar zijn in de praktijk. Detachering en interim-management Te weinig personeel en te veel aanvragen? Met als gevolg te hoge doorlooptijden? Wij leveren tijdelijke krachten voor alle functies. Dankzij de kennis en ervaring van onze mensen, kunnen zij u perfect ondersteunen wanneer u dat nodig heeft. Meer informatie over onze diensten vindt u op: www.scioconsult.nl.

5 Voorwoord door

Stefan van den Oever

‘Kijk naar het verhaal achter de persoon. Wie is de persoon? Wat wil hij of zij bereiken? Niet meteen kijken vanuit de kaders, maar de kaders durven loslaten.’

6 In gesprek met ... … twee specialisten op het­gebied van de jeugdzorg

18 Klant aan het woord Hoe realiseren gemeenten de integrale benadering van de burger met hun huidige personeelsbestand? Aan het woord zijn de Peelgemeenten, gemeente Urk en gemeente Almere. Zij vertellen hoe zij in hun opleidingen de eerste stappen zetten naar een integrale benadering.

10 Uitgelicht …

Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdhulp. Maar er zijn nog heel wat discussiepunten. Elle Janssen, adviseur jeugdzorg en orthopedagoog bij SCIO Consult, ging in gesprek met twee betrokkenen die al jaren werken in de zorg. Wat is hun visie op de aankomende transitie en transformatie? In gesprek met Michelle Vrancken en Birgitta Kox.

16

Kennis delen en ons netwerk vergroten, zodat we gemeenten nog beter kunnen ondersteunen en adviseren. Dat is het doel van onze samenwerking met kennisinstituut Movisie. Wat houdt de samenwerking in? En wat heeft u eraan? U leest het in dit artikel.

20

Eddy de Bruin, partner SCIO Consult, geeft zijn visie op de toekomst van toegangsbeoordeling: ‘Ik spreek liever van toegangsbegeleiding, dat is meer van deze tijd.’

Tim werd bijna drie maanden te vroeg geboren. De vroeg­ geboorte veroorzaakte een hersenbloeding. Hierdoor werd Tim spastisch en zit hij in een elektrische rolstoel. Tim is ­inmiddels 30, woont volledig zelfstandig zonder PGB of hulp. Hij heeft een vaste baan, rijdt zelf auto en heeft een eigen coachpraktijk. Een boeiend gesprek over eigen kracht.

De Nieuwe Wmo, de Participatiewet, de Jeugdwet en de aangepaste Zorgverzekeringswet hebben een enorme invloed op uw werk. En daarmee ook op ons. Wij willen u ook in de toekomst blijven ontzorgen binnen het hele sociale domein! Daarom geven we een kijkje in onze keuken.

Aan deze uitgave werkten mee • Anita Ekas • André Huijkman • Bart van den Eijnde • Birgitta Kox • Eddy de Bruin • Elle Janssen • Geertje van Hooijdonk • Kim Burgers • Marijke Steenbergen • Michelle Vrancken • Petra Veen • Rudy van de Maat • Suzanne Jansink • Thomas de Laat • Tim van den Wijngaard

Vorm en concept Bas Kelderman, Initium Utrecht Drukwerk Badoux, Houten

22 Column Bart van den Eijnde werpt een blik op de nabije toekomst en hoopt van harte dat het allemaal goedkomt: ‘Oprecht gun ik elke ouder dat ze van hun gemeente te horen krijgen: Maak je geen zorgen, de zorg die nodig is zal geregeld blijven! Dat zou moeten lukken. Toch?’

Utrecht Orteliuslaan 879 3528 BE Utrecht T 030 - 767 00 14

Fotografie • Hans Slegers • ©iStock.com/wakila • ©iStock.com/skynesher • ©iStock.com/gemenacom • ©iStock.com/billyfoto • ©iStock.com/diane39 • ©iStock.com/Beeldbewerking • ©iStock.com/evgenyatamanenko

van …

Interview met cliënt

Deventer Keulenstraat 4L 7418 ET Deventer T 0570 - 67 71 74 F 0570 - 60 53 40

Redactie • Olga Leever • Paula van Gemen • Rachel Scheel • Stefan van den Oever

14 Een kijkje in de keuken

22

SCIO Scope is een uitgave van SCIO Consult

E [email protected] I www.scioconsult.nl

12 De visie van …

‘Ik ben niet gehandicapt’

Colofon Colofon

20 Uit de praktijk We zijn gewend in oplossingen te denken, maar welk resultaat wil je uiteindelijk bereiken? Praktische tips voor resultaatgericht werken tijdens het cliëntgesprek.

Meer informatie www.scioconsult.nl

In de kantlijn

Voorwoord Een dikke pluim!

‘We moeten de kaders durven loslaten om naar een ideale situatie te gaan’

Vorige week was ik op huisbezoek bij een cliënt. Haar nichtje had daar de afgelopen 9 jaar schoongemaakt. Ze vertelden me met tranen in hun ogen dat dit niet meer kon omdat het nichtje reuma had en een zieke vader waar ze ook voor moest zorgen. Uiteindelijk is daar huishoudelijke hulp van de Wmo ingekomen. Maar de afgelopen 9 jaar hebben ze het toch mooi zelf opgelost en daarvoor verdienen ze naar mijn idee een dikke pluim!

Beste lezer,

Kim Burgers, adviseur/docent SCIO Consult

De laatste maanden van het jaar zijn aangebroken en dat is te merken. Gemeenten zijn druk bezig om de verantwoordelijkheden die de decentralisaties meebrengen concreet te maken. De focus ligt vooral op ‘de jeugdzorg’, want dat is nieuw, onbekend en krijgt de meeste media-aandacht. Daarna volgen de veranderingen in de ‘nieuwe Wmo’ en als laatste is de ‘Participatiewet’ aan de beurt. Er moet nog veel gebeuren; beleid concretiseren, processen inrichten, contracten sluiten, medewerkers opleiden. En ondertussen moet de dagelijkse uitvoering ook nog gewoon doorgaan.

Snel en goed samenwerken zorgt voor tevreden klanten

Dit alles geldt niet alleen voor gemeenten maar ook voor de verschillende ketenpartners. Hoe gaat het er voor hen straks uitzien en hoe kunnen ze daar het beste op ­inspelen? ­Sommige hebben hierin al stappen gezet en afspraken ­gemaakt met de gemeenten. Andere zijn daar nog druk mee bezig.

Een mevrouw die minder uren voor de hulp bij het huishouden zou krijgen, had Achmea Rechtsbijstand inges chakeld. Vrij snel na ontvangst van haar bezwaar ben ik samen met Hanneke Elbersen van SCIO Consult op huisbezoek gewe est bij mevrouw. Ook is een arts om advies gevraagd. Snel en goed samenwerken en ervoor zorgen dat mevrouw zich geholpen en gehoord voelt, heeft een nieuwe beschikking opgeleverd en een ingetrokken bezwaar. Maar bovenal een tevreden klant, zo blijkt uit de mail die ik van de advocaat kreeg: ‘Ik waardeer uw inspanningen om dit snel geregeld te krijgen heel erg en zou willen dat er bij iedere gemeente iemand zat die dat op uw manier oppa kt.’ Daar doe ik het voor. Geertje van Hooijdonk, medewerker juridische kwaliteit en control Gemeente Heusden

Wij hebben ook al veel stappen gezet zodat we gemeenten optimaal kunnen blijven ondersteunen bij alle veranderingen. Een heel belangrijke stap was om de kennis van jeugdzorg in huis te halen. Dat hebben we gedaan door de overname van Van Brederode BV. Eén van onze ­nieuwe ­medewerkers, Elle Janssen, is meteen een interessant gesprek aangegaan met ervaringsdeskundigen binnen de jeugdzorg. Dat leest u op pagina 6 tot en met 9. En op pagina 10 laat ik u een kijkje in onze keuken nemen. Zo ziet u welke stappen wij gezet hebben.

Pareltje van een huisbezoek

In al deze hectiek om klaar te zijn voor 1 januari 2015 is de valkuil dat de integratie en de kansen die dit meebrengt van de drie domeinen uit het oog verloren wordt. Ofwel ‘de ­totale mens-contextbenadering’ zoals Tim van den ­Wijngaard zo pakkend zegt in zijn verhaal op pagina 16. Met andere woorden: kijk naar het verhaal achter de ­persoon. Wie is de persoon? Wat wil hij of zij eigenlijk ­bereiken? Niet meteen kijken vanuit de kaders, maar de kaders durven loslaten om naar een ideale situatie te gaan. Laten we deze ambitie met elkaar proberen vast te houden. En als het niet meteen lukt, is dat na 1 januari ook nog prima mogelijk!

Een echtpaar van 82 en 84 jaar oud vroeg of ik met hen mee wilde denken over de vraag: verhuizen of verbouwen? Tijdens het huisbezoek heb ik veel vragen gesteld. Het echtpaar was heel eerlijk. Zelfs over de financiën; ze zaten er goed bij maar gunden hun kinderen wel een erfenis. Samen hebben we de voor- en nadelen op een rijtje gezet. Ze gaven aan dat ze erg geholpen waren en nu verder konden met het zoeken naar de beste oplossing die voor hen het beste was. Wel vroegen ze nog mijn advies. Het mooie was: ik kon ze niet adviseren. Het echtpaar was in de positie dat zij zelf konden kiezen. Zij hadden écht de regie over hun leven. Een mooie ervaring voor mij want niet iedereen zit in deze ‘luxe’ positie.

Stefan van den Oever Senior adviseur en partner

Kim Burgers, adviseur/docent SCIO Consult

4

5

In gesprek met ...

twee specialisten binnen jeugdzorg

‘Goede communicatie is het sleutelwoord’ Jeugdhulp: zo heet de ondersteuning en zorg voor jeugd en gezinnen vanaf 2015. Gemeenten zijn vanaf dan verantwoordelijk voor deze hulp. Maar er zijn nog heel wat discussiepunten. Elle Janssen, adviseur jeugdzorg en orthopedagoog bij SCIO Consult, gaat de discussie aan met twee betrokkenen die al jaren werken in de zorg. Wat is hun visie op de aankomende transitie en transformatie? In gesprek met Michelle Vrancken en Birgitta Kox.

In gesprek met Michelle Vrancken en Birgitta Kox over de transitie en transformatie binnen jeugdzorg

‘De centrale vraag is: hoe kunnen we meer met minder?’

Op 1 januari 2015 worden verantwoordelijkheden naar gemeenten gedecentraliseerd. Zijn de gemeenten er klaar voor? Staat het transformatieproces dan voldoende op de rails? Michelle: ‘De minimale eisen zijn aanwezig, denk ik. En de mensen die ik in het werkveld ontmoet, dragen allemaal vol passie hun steentje bij. Maar er moet nog veel gebeuren. Zo moet de zorgcontinuïteit worden ­geregeld, de toegang tot jeugdhulp moet laagdrempelig en herkenbaar georganiseerd worden ingericht, de vrij toegankelijke hulpverlening moet in verbinding komen te staan met het gedwongen kader. Ook moet de ­jeugdzorg zijn ingekocht en is het belangrijk dat de interne processen bij de gemeente functioneren. De toegang tot jeugdhulp en de werkwijze zal voor een jeugdige in Maastricht anders zijn dan voor een jeug­ dige in bijvoorbeeld Venray. Het is een zware en verantwoordelijke klus. Samenwerking is daarbij ­belangrijk. Transformeren doe je samen.’ Birgitta: ‘Alle betrokkenen hebben hard gewerkt het ­afgelopen jaar om alle processen die met de verandering gepaard gaan op de rails te zetten. Maar ook om zich de wereld van de jeugdhulp eigen te maken. Ik denk dat men een eind op weg is, al verwacht ik dat nog de nodige bruggen tussen beide werelden moeten worden geslagen. Goede communicatie is daarbij het sleutelwoord.’

Bureau Jeugdzorg Limburg heeft een kwaliteitsinhaalslag gemaakt. Hoe kunnen gemeenten deze kwaliteit blijven garanderen? Hebben jullie gouden tips? Michelle: ‘Professioneel werken in de jeugdzorg wordt wettelijk vastgelegd. Jeugdzorginstellingen werken uitsluitend met geregistreerde jeugdzorgwerkers en gedragswetenschappers. Door zich te registreren, verbinden professionals zich aan een beroepscode en vallen zij onder het bereik van het tuchtrecht. Ook is het belangrijk dat werkers in de jeugdzorg zich blijven ontwikkelen en hun vak bijhouden. En vooral dat ze de ruimte krijgen om professioneel te kunnen handelen. Dat vraagt van organisaties dat zij investeren in hun medewerkers. In de nieuwe organisaties is het daarnaast een ‘must’ dat er een structurele samenwerking is tussen de specialisten uit de tweede lijn en de jeugd- en gezinswerkers. Tegelijkertijd hebben we te maken met een forse bezuiniging. De centrale vraag is: hoe kunnen we meer met minder? Dus is mijn tip: zorg dat er in de toegang ervaren professionals worden ingezet en werk nauw samen met alle betrokken partijen. Dat zijn voor mij de basis-ingrediënten voor een succesvolle, goede transformatie.’ Birgitta: ‘Naast het BIG-register zorgt de invoering van het kwaliteitsregister Jeugd dat de kwaliteit van de zorg gewaarborgd blijft. Maar alleen met de middelen en mogelijkheden om de kwaliteit te toetsen zijn we er niet. Het zijn de professionals op de werkvloer die deze kwaliteit moeten vormgeven. Met hun kennis, vaardigheden en ervaring. De passie is er. En ook de motivatie om kritisch naar het eigen handelen te blijven kijken. Voorwaarde is wel dat hier ruimte voor moet zijn. ­Ruimte die door de financiële druk nogal eens in de knel komt. De toegang tot de jeugdhulp ondergaat een grote ­verandering. Van belang is dat er korte lijnen zijn tussen de toegang en de specialistische zorg. En dat de specialisten al bij de voordeur meedenken. Zo voorkomen we dat kinderen met ernstige problemen of ontwikkelingsen psychiatrische problemen te lang moeten wachten op passende zorg. Goedkope zorg wordt dan uiteindelijk in meerdere opzichten dure zorg.’

Birgitta Kox is GZ-psycholoog, ­orthopedagoog-generalist (NVO) en specialist op het gebied van autismespectrumstoornissen. Ze werkte 25 jaar in de specialistische GGZ en ­startte in januari 2014 haar eigen praktijk ‘Autrinsiek – expertise in ­autisme’ in Herkenbosch (L). 6

Michelle Vrancken is orthopedagoog en teamleider van verschillende afdelingen binnen Bureau Jeugdzorg Limburg. Ze werkt al jaren binnen de gezondheidszorg en het onderwijs. Michelle is actief ­betrokken bij de transitie van de jeugdzorg in de provincie Limburg.

7

Wat gaan gezinnen nu echt merken van de transitie van jeugdzorg naar de gemeenten?

Welke bedreiging brengt de stelselherziening met zich mee?

‘Elke verandering brengt onrust met zich mee, maar biedt ook nieuwe kansen’

Wat is jullie visie op de stelselherziening? We worden vaak met landen als Denemarken en Engeland vergeleken, hoe kijk je hier tegenaan? Birgitta: ‘Elke verandering brengt onrust met zich mee, maar biedt ook nieuwe kansen. De gedachte achter ééngezin-één plan, zorg dichter bij huis, participatie vanuit de samenleving is op zich prima. Tegelijkertijd is er een ­spanningsveld tussen de huidige ingrijpende veranderingen en de bezuinigingen. En ik vind het onbegrijpelijk dat de jeugd-GGZ uit de zorgverzekeringswet is gehaald. Het is goed om onnodig medicaliseren te voorkomen, maar we moeten ook niet te ver doorschieten. Kinderen met ontwikkelings- of psychiatrische problematiek ­moeten recht gedaan worden. Dat kunnen we doen door deze ­problematiek vroegtijdig te herkennen en te onderkennen. Ook is het belangrijk deze kinderen en hun ouders tijdig passende zorg te bieden – wat mij betreft hebben ze recht op zorg. Bijzonder is ook de knip die is gezet tussen de ­geestelijke gezondheidszorg en de somatische zorg voor kinderen, terwijl die twee juist voor kinderen met ­ontwikkelings- en psychiatrische problematiek een ­belangrijke samenhang kennen.’

Michelle: ‘In Denemarken en Engeland, maar ook in Duitsland, is de lokale overheid al verantwoordelijk voor de jeugdzorg. Bovendien is de lokale overheid in Scandinavië verantwoordelijk voor basisvoorzieningen zoals opvang en onderwijs. Het is niet zo dat wij de structuur van de ­Scandinavische landen volledig overnemen. Nederland heeft een andere maatschappelijke dynamiek en een andere structuur van voorzieningen. Ik zie wel een overeenkomst: in alle Europese landen is het jeugdzorgstelsel continu in beweging. Op dit moment zijn er bij ons veranderingen van de taken en verantwoordelijkheden van de overheden. Ik ben ervan overtuigd dat er over een tijd weer ­veranderingen komen door bijvoorbeeld het politieke of publieke debat.’

8

Michelle: ‘Vanuit mijn vakgebied is de veiligheid van elk kind het grootste belang. En dus maak ik me zorgen als kinderen in onverantwoorde situaties terechtkomen omdat ze te lang op zorg moeten wachten. Of omdat de juiste zorg voor het kind te laat wordt ingezet. De transitie van de AWBZ is ook een moeilijk item. Bij Bureau Jeugdzorg gaat het om kwetsbare kinderen en jeugdigen met een ­psychiatrische diagnose, die specialistische en langdurige zorg nodig hebben. De korting op de AWBZ is groter dan op het eerste gezicht gedacht werd. Gemeenten moeten goed in beeld hebben wat deze korting op de AWBZ betekent. En wat de gevolgen zijn voor de jeugdhulp in 2015.’

Michelle: ‘We hopen dat gezinnen snel en makkelijk de ­juiste zorg ontvangen. Er is meer aandacht voor preventieve ondersteuning en burgers worden met hulp van ­professionals in hun kracht gezet. De Jeugdwet gaat immers uit van wat gezinnen en jeugdigen zelf kunnen, samen met het sociaal netwerk: wat kunnen familie, vrienden en buren voor dit gezin doen? Dit ‘omdenken’ zal iedereen straks voelen. Tot slot komt er één plan voor een gezin dat zorg nodig heeft. Professionals spreken vervolgens mét het gezin en niet óver het gezin.’ Birgitta: ‘De inhoud, deskundigheid en kwaliteit van de zorg aan gezinnen blijft gelijk. De bedoeling is dat er meer samenhang in de zorg komt en dat er wordt ingezet op preventie. Hopelijk kunnen ouders zich primair blijven richten op de ondersteuning en opvoeding van hun kind, en hoeven ze geen energie te steken in gevoelens van onzekerheid of ze de zorg die zij en hun kind nodig hebben nog wel krijgen.’

Birgitta: ‘De overgang van jeugd- naar volwassenenzorg. Er zijn verschillende 18-jarigen die nog gebaat zijn bij jeugdhulp. Jongeren vanaf 18 jaar vallen echter niet meer onder de Jeugdwet, maar onder de Zorgverzekeringswet voor b ­ ehandeling of de Wmo voor Begeleiding. De continuering van de zorg vormt een bedreiging. En dus ligt er een belangrijke opdracht om te zorgen voor het realiseren van een ‘warme landing’ van jeugdhulp naar volwassenenzorg. Een andere bedreiging is het verlies van expertise van ­professionals door de vele onzekerheden en bezuinigingen in de zorg. Hoe kunnen we zorgen dat deze kennis en ervaring behouden blijven? En krijgen we met de transitie van de jeugdzorg niet te maken met een nieuwe versnippering van de zorg en een nieuwe bureaucratie, terwijl de transitie bedoeld is om meer samenhang te brengen in de jeugdhulp?’

9

Uitgelicht ...

‘Een tip die ik gemeenten zou ­ willen meegeven: neem de tijd voor de ­transformatie!’ Over hoe Movisie gemeenten kan ondersteunen bij de decentralisaties Door: Stefan van den Oever – senior adviseur en partner

Kennis delen en ons netwerk vergroten, zodat we gemeenten nog beter kunnen

lokaal niveau. En dan ga je die cyclus weer opnieuw door. Het Kennis Lemniscaat noemen we dat. Zo werk je aan een duurzame verbetersystematiek. Dat doen wij bijvoorbeeld via Wmo-werkplaatsen. Ook de samenwerking met SCIO Consult is daar een voorbeeld van.’

Gemeenschapsvorming ‘Een tip die ik gemeenten zou willen meegeven is: neem de tijd voor de transformatie. Het is een investering die je moet doen in je eigen gemeente en je eigen werkwijze. Daar is de winst te halen – niet alleen materieel, maar ook in de vorm van gemeenschapsvorming, gemeenschapszin en meer op elkaar betrokken zijn. Dus om het beter te maken met elkaar. Mijn boodschap is: pak echt door nu. Stel de burger en zijn vraagstuk centraal en kijk van daaruit wat nodig is. Kijk ook naar het integrale aspect. Natuurlijk zijn ­gemeenten aan het focussen op de implementatie van de drie wetgevingen, maar kijk hoe je zaken kunt integreren. Want voor een deel kom je dezelfde doelgroepen tegen in de verschillende wetgeving.’

Samenwerking ‘Dankzij de samenwerking met SCIO Consult kunnen we onze kennisproducten bij een brede groep onder de ­aandacht brengen. Daarnaast willen we voor het Kennis Lemniscaat zoveel mogelijk werkzame principes verzamelen. Dus kijken wat er met onze kennisproducten gebeurt, of we ze nog kunnen verbeteren, enzovoort. Dit gaan we ook doen tijdens de regiobijeenkomsten. Die gaan we samen met SCIO Consult organiseren. Zo kunnen we samen kijken wat er speelt bij gemeenten en waarin we ze kunnen ondersteunen. Ook via deze bijeenkomsten kunnen gemeenten helpen met investeren in ons kennis­ systeem. Het voordeel voor SCIO Consult is dat Movisie kan helpen bij onderzoek en ­theoretische onderbouwing. Jullie zijn immers juist veel bezig met de praktijk, door bij gemeenten te adviseren en te trainen.’

Leren van fouten ‘We hebben nog een hele weg te gaan. Het ís een hele verandering als je opgegroeid bent in een systeem waar iedereen recht had op zorg. Wat individueel was wordt ­collectief en andersom. Daarin zullen we ook vast fouten gaan maken – maar laten we daar vooral van leren en ­onszelf tijd gunnen.’

‘Mijn boodschap is: pak echt door nu’

ondersteunen en adviseren. Dat is het doel van onze samenwerking met kennisinstituut Movisie is een onafhankelijk landelijk kennisinstituut. Het instituut biedt toepasbare kennis, adviezen en ­oplossingen bij de aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, sociale zorg en sociale veiligheid. Het doel van Movisie is het realiseren van een krachtige samenleving waarin burgers zoveel mogelijk zelfredzaam zijn.

Movisie. Wat houdt de samenwerking in? En wat voor tips heeft Movisie voor gemeenten als het gaat om de decentralisaties? Stefan van den Oever interviewde Marijke Steenbergen, Raad van Bestuur van Movisie. wijkteams de juiste instrumenten krijgen om zo integraal mogelijk te kunnen werken? We hebben veel onderzoek gedaan en informatie verzameld en beschikbaar gesteld via websites, trainingen, handreikingen en filmpjes.

‘Onze visie op de decentralisaties? Bij Movisie praten we over een revolutie. Dit is wel het echte kantelen: van centraal naar lokaal, en dan ook nog integraal. Voor ons als landelijk kennisinstituut betekent dit dat we op een andere manier onze kennis gaan verzamelen. En we zullen zelf nieuwe connecties moeten gaan leggen tussen de verschillende domeinen. Een grote verandering dus. Maar wel één waar we al een aantal jaren naartoe werken. Met voor ons als startpunt de Wmo, maar vervolgens ook de verbreding naar de Participatiewet en de jeugdzorgdecentralisatie.’

De transitie is per 1 januari een feit, maar kijk je naar burgers, dan moet er nog heel veel gebeuren. Hoe zorg je dat burgers meer zelf gaan doen, meer zelfredzaam zijn of samen redzaam zijn? Wat vraagt dat van gemeenten en van professionals aan attitude, aan hulp? Dat is precies het gebied waar wij goed in zijn en waar we veel vanaf weten.’

‘De juiste instrumenten om zo integraal ­mogelijk te kunnen werken’

‘Werken aan een duurzame verbeter­ systematiek’

Kennisontwikkeling ‘We hebben gemeenten verschillende dingen te bieden. Het afgelopen jaar hebben we veel geïnvesteerd in de ­kennisontwikkeling op het terrein van de Wmo. Hoe kantel je je organisatie? Hoe zorg je dat het aandeel vrijwilligers behouden blijft en misschien wordt uitgebreid? En hoe zorg je dat de professionals achter het Wmo-loket en in de

Kennis Lemniscaat ‘De transformatie maakt dat Movisie anders gaat opereren. Wij zijn wel een landelijk kennisinstituut, maar we gaan ons veel meer focussen op lokaal en regionaal. We gaan de ervaringen die daar worden opgedaan ophalen en verrijken. Waarna we nieuwe informatie en kennis terugbrengen naar

10

Stefan van den Oever, partner SCIO Consult: ‘Wij vormen een perfect duo met Movisie: wij de praktijk, zij de theorie.’

Marijke Steenbergen, Raad van Bestuur Movisie: ‘Wij organiseren samen met SCIO Consult regiobijeenkomsten voor gemeenten. Zo onderzoeken we hoe we gemeenten nog beter kunnen ondersteunen.’ 11

De visie van …

Eddy de Bruin – partner SCIO Consult

Van indicatiestellen naar in staat stellen Eddy de Bruin, partner SCIO Consult, geeft zijn visie op de toekomst van toegangsbeoordeling ‘Van indicatiestellen naar in staat stellen’ horen we de laatste tijd maar al te vaak. Indicatiestelling, claimbeoordeling en keuring lijken inderdaad tot het verleden te gaan behoren. Overal verschijnen wijkteams, ketenintegratie is actueler dan ooit en de manier van inkopen verandert. Dit heeft natuurlijk een enorme invloed op de toegangsbeoordeling. Wat betekent dat voor de toekomst? Gaat u door zoals u nu bezig bent? Natuurlijk kunt u blijven doen wat u deed. U bekijkt dan vanuit de beheersgedachte hoeveel regie u wilt hebben bij de toegang tot ondersteuning. Met als doel om de schaarse ­middelen op een zo eerlijk en objectief ­mogelijke manier te verdelen. Hoeveel regie

‘Het is veel interessanter om te ­kijken naar wat je wilt bereiken met de burger!’

u houdt, hangt dan samen met het vertrouwen dat er is in en tussen de ketenpartners, en de prikkel die ­ketenpartners krijgen voor het zelf ­inrichten en uitvoeren van de toegangs­beoordeling. Maar is het denken in toegangs­ beoordeling wel van deze tijd? Is het niet te veel gebaseerd op het verdelen van middelen, op wantrouwen en op claimbeoordeling? Is het niet veel interessanter om te kijken naar waar je als gemeente in gelooft? Naar wat je wilt

12

bereiken met de burger? Ik denk het wel. En SCIO Consult denkt van wel.

Een mooie gedachte vanuit het brede spectrum van decentralisaties. Of het nu gaat om werk, inkomen, jeugdzorg of maatschappelijke ondersteuning. Dit uitgangspunt maakt dat je op een bepaalde manier naar de burger met een vraag kijkt. Is hij of zij in staat om de gewenste resultaten te bereiken? Zo niet, wat is er dan nodig om hem of haar wel in staat te stellen? En kan dat eigenlijk wel beoordeeld worden in één moment van toegangs­ beoordeling? Of moeten we eigenlijk spreken van ‘toeleiding’ tot de juiste ondersteuning? Want niet de beoordeling maar juist de toeleiding is zo ontzettend belangrijk. De toeleiding begint op het moment dat de ondersteuningsvraag wordt gesteld en eindigt wanneer de resultaten concreet zijn ingevuld. In de periode van toeleiding wordt gekeken naar de mogelijkheden en wordt getest of voorstellen wel of niet

werken. De cliënt, de klantmanager, de externe deskundige en de zorg/ werkaanbieders trekken samen op om tot de juiste ondersteuning te komen voor de cliënt. Dichtbij en persoonlijk. Toegangsbegeleiding is naar mijn idee dan ook een betere term dan toegangs­beoordeling. Het past veel beter bij ‘in staat stellen’. Is toegangsbegeleiding de toekomst? Ja, wat ons betreft is toegangsbegeleiding de nieuwe manier van werken. We gaan daarin samen met de cliënt op zoek zijn naar het juiste resultaat. Ben u hier al mee bezig? Wij wel. Wij geloven erin dat iedereen mee kan doen. Dat kunnen we bereiken door de toegang anders vorm te geven. Meer begeleiden en in plaats van indicatiestellen, instaat stellen. U bent nu misschien nog druk in de weer zijn met het vormgeven van wijkteams, de decentralisaties en nieuwe keten samenwerking. Toch zult u op heel

Wij geloven dat iedereen kan meedoen. Wij zijn niet voor niets ‘thuis in meedoen’. Dat is onze merkbelofte. We zeggen bewust niet dat we goed zijn in toegangsbeoordeling, ondersteuning en indicatiestelling. Dat zijn we wel, maar met onze merkbelofte gaan wij een laag dieper. Wij zijn ervan overtuigd dat iedere burger, binnen zijn of haar mogelijkheden, mee kan doen in de maatschappij.

13

korte termijn moeten gaan nadenken over de vorm, inhoud en uitkomst. Om u daarbij te helpen, gaan wij de komende tijd actief met u de dialoog aan over toegangsbegeleiding. Bent u er klaar voor?

‘Ik spreek liever van ­toegangsbegeleiding, dat is meer van deze tijd’

Hoe is deze overgang te realiseren? Zo zien wij het voor ons:

Een kijkje in de keuken van …

Uw partner in het hele sociale domein. Ook in de toekomst! In ons magazine hebben we het meestal niet over onszelf. Liever delen wij verhalen met u. Zo willen wij u inspireren en good practices laten zien waardoor het voor u gemakkelijker wordt om keuzes te maken en richting te bepalen. Toch plaatsen we nu wél een artikel over onszelf. We staan namelijk aan de vooravond van een heel nieuwe fase. De Nieuwe Wmo, de Participatiewet, de Jeugdwet en de aangepaste Zorgverzekeringswet

In en om het huis De inwoner woont thuis in een woning die is aangepast aan zijn of haar mogelijk­ heden. De inwoner of het gezin heeft de regie in eigen hand. De woning is voorzien van moderne domotica. Niet alleen met als doel het leven in de woning aange­ namer maken maar ook om de buitenwereld makkelijker naar binnen halen.

Het bestaande netwerk rondom het huis blijft ­bestaan en wordt waar nodig uitgebouwd. Het lokale marktaanbod wordt uitge­ breid en veralgemeniseerd. Het wordt laagdrempelig toeganke­ lijk. Tegelijkertijd wordt het vrijwilligersaanbod geprofessionali­ seerd en geïntegreerd in specialistische wijkteams.

toekomst blijven ontzorgen binnen het hele sociale domein! Daarom geven we een kijkje in onze keuken. Door: Stefan van den Oever – partner SCIO Consult

Wat kunnen wij voor u doen? Door alle veranderingen krijgt u als gemeente steeds meer de verantwoordelijkheid voor de ondersteuningsvragen achter de voordeur, zoals werk, financiën en zorg. Dit vraagt niet alleen om een nieuwe, integrale benadering van de cliënt. Het vraagt ook om een deskundige partner die u op het gehele sociale domein kan ontzorgen. Kantoor SCIO Consult Deventer

Wij zijn graag uw partner

Door het beleid van de ­overheid gaat de zorg steeds meer van centraal naar ­decentraal. Steeds meer taken worden bij gemeenten of zorgverzekeraars neer­ gelegd en steeds vaker wordt de i­ ntegrale benadering ­gevraagd. Hiermee zien we de volgende beweging:

• Van vooral individuele naar meer collectieve arrangementen. • Van aanbod- en systeemgericht naar vraag- en mensgericht. • Van curatief naar preventief. • Van zware zorg naar lichte ondersteuning. • Van formele naar meer informele ondersteuning. • Van exclusief naar inclusief. • Van duur en bureaucratisch naar goedkoper, effectief en efficiënt. • Van sectoraal naar integraal. Nooit eerder was onze slogan ‘Thuis in Meedoen’ zo actueel als nu! Het nieuwe beleid is erop gericht dat een ieder – kind, volwassene, oudere – zo lang mogelijk thuis blijft wonen en mee kan doen in de maatschappij.

14

Het openbaar vervoersysteem, openbare gebouwen en nieuw­ bouw zijn makkelijk toegankelijk en d ­ oorgankelijk. Regionale keten­ partners werken resultaatgericht samen. Als extramurale zorg niet meer haalbaar is, is er specialistische intramurale zorg beschikbaar. Er is een optimale afstemming met de Wet Langdurige Zorg en Zorgverze­ keringswet. Er is werkgelegenheid naar vermogen en de werkgevers worden geprikkeld om die in stand te houden.

In de directe woonomgeving

hebben een enorme invloed op uw werk. En daarmee ook op ons. Wij willen u ook in de

Wat gaat er veranderen?

In de regio

U kunt bij ons terecht voor cliënt­advisering, cursussen en coaching, strategie- en beleids­ advisering en detachering en interim-management. Wij werken er dagelijks aan om ­‘toekomstproof’ te zijn. Een voorbeeld hiervan is de recente overname van Van Brederode BV. Hiermee hebben wij expertise binnengehaald met name op het gebied van jeugdzorg. Dit maakt onze dienstverlening compleet.

Wij nemen u het werk uit handen Onze insteek is dat u 80 tot 90% zelf kunt doen. Uiteraard in combinatie met een goed opleidingsplan voor uw team. Wij zorgen voor de 10 tot 20% die u niet zelf kunt invullen bijvoorbeeld vanwege de complexiteit van de vraag, de capaciteit binnen uw afdeling of de benodigde expertise op een bepaald gebied.

Mag ik u voorstellen aan ons team? Ons team bestaat uit 100 adviseurs met verschillende specialisaties. Artsen, psycholo­ gen, orthopedagogen, maatschappelijk werkers, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, ­verpleegkundigen, arbeidsdeskundigen, bewegingstechnologen, bouwkundigen en ­juristen. Ervaren, hardwerkende professionals die met beide benen op de grond staan.

15

Interview met cliënt

‘Er moet gemotiveerd afgeweken kunnen worden van kaders en procedures’ Interview met Tim van den Wijngaard Wat voor invloed hebben de drie decentralisaties op het leven van iemand met een beperking? Lukt dat, om zo veel mogelijk te doen vanuit eigen kracht en met steun uit het eigen netwerk? Thomas de Laat, bouwkundig-ergonomisch adviseur, gaat hierover in gesprek met een cliënt: Tim van den Wijngaard. Door: Thomas de Laat – bouwkundig-ergonomisch adviseur

Tim van den Wijngaard (30) werd bijna drie maanden te vroeg geboren. De vroeggeboorte veroorzaakte een hersenbloeding. Hierdoor werd Tim spastisch en zit hij in een elektrische rolstoel. Als kind ging Tim niet naar de dagopvang. Hij bleef bij zijn ouders wonen in een aangepaste woning en kreeg dezelfde opvoeding als zijn niet-gehandicapte broer. Hij heeft altijd regulier onderwijs gevolgd. Inmiddels woont Tim volledig ­zelfstandig zonder PGB of hulp. Hij heeft een vaste baan, rijdt zelf auto en heeft een eigen coachpraktijk. Tim blogt over zijn leven: https://kansenrapenzonderbukken.wordpress.com 16

‘De decentralisaties ­dringen de discussie over de ­verschillende ‘potten’ terug’

‘Juist als mensen verwachten dat ik iets niet kan, ben ik gemotiveerd het tegendeel te laten zien. Ik zal je een voorbeeld geven. Tijdens mijn studie Informatiekunde aan de Hogeschool Leiden reisde ik met de taxi. Een chauffeur vroeg me wat voor werk ik deed: zeker iets simpels, administratiefs? Toen ik antwoordde dat ik ingenieur zou zijn na het afronden van mijn studie, werd het stil in de taxi. Voor mij is het een sport geworden om mensen op een milde manier een spiegel voor te houden. Op die manier zorg je voor een verandering van de mindset van mensen.’ ‘Ik ben gaan bloggen omdat ik schrijven leuk vind, maar ook omdat mensen in mijn omgeving vonden dat ik een verhaal heb dat gehoord moet worden. Met mijn blogs wil ik afrekenen met de standaard benadering van gehandicapten. Ik ben onder de ‘lopende mensen’ opgevoed en voelde me nooit gehandicapt. Of eigenlijk spreek ik liever van ‘motorisch uitdagend’ in plaats van ‘gehandicapt’. Het doel van mijn blog is om het leven met een beperking te beschouwen en daarmee te laten zien, dat eigenlijk iedereen beperkt is. Ergo, dat er eigenlijk geen verschil bestaat tussen mensen met of zonder rolstoel, maar dat we gelijk zijn en dat de context bepaalt wie op welk moment beperkingen ervaart.’ ‘Als je, je zwaktes en onvolkomendheden kunt accepteren, en kunt redeneren vanuit je kracht kun je veel bereiken. Sommige ambities kunnen nooit worden waargemaakt, maar dat geldt voor iedereen, juist dan is het belangrijk dat je ambities gaat ontwikkelen

die een positieve manier compenseren wat je niet kunt. Zo kijk ik ook naar het gebruiken van je eigen kracht, waar in de Wmo veel over wordt gesproken. Ik heb geen PGB of thuiszorg: dat ­beperkt me alleen maar. Ik ben vrij ambitieus; als ik meer ga verdienen heeft dat invloed op het recht op ­bepaalde zaken. En dat wil ik niet.’ ‘Ik krijg steun vanuit mijn netwerk. Meestal doe ik mijn eigen boodschappen, maar soms doen mijn ouders dat. Ik op mijn beurt help mijn ouders weer met andere zaken. Er zijn altijd dingen waar ik hulp bij nodig heb. De vloer schoonmaken bijvoorbeeld. Het gaat echter nooit om structurele zaken op vaste tijden.’

‘Mensen op een milde manier een spiegel voorhouden’

‘Steun vanuit de gemeente krijg ik via de rolstoelvoorziening: ik heb een elektrische rolstoel van het merk Permobil. Ook heb ik een automatisch bedienbare tillift, eigenlijk een stalift. Met deze voorziening kan ik zelfstandig gebruikmaken van het toilet en de douche. De tillift valt, net als de Permobil, buiten het pakket en is duurder dan een standaardvoorziening. Vanuit het perspectief van de gemeente zou je zeggen: deze lift is te duur en kan niet versterkt worden. Maar door de lift is een aantal uren thuiszorg overbodig. Kosten worden helaas niet altijd uit dezelfde potjes betaald. Dit

17

maakt dat ik voorstander ben van de decentralisaties: deze dringen de discussie over de verschillende ‘potten’ terug.’ ‘Tips voor professionals binnen het ‘sociaal domein’ om de eigen kracht van mensen aan te spreken? Ja, die heb ik wel. Wat tot nu toe ontbreekt, het klinkt een beetje Louis van Gaal-achtig misschien, is de totale ‘mens-contextbenadering’. Wat is het verhaal achter de persoon? En wat wil die persoon eigenlijk bereiken? Niet meteen kijken vanuit de kaders, maar de kaders durven loslaten om naar een ideale situatie te gaan. Wat ook zou moeten veranderen is dat je zaken buiten de gemeente om moet kunnen regelen. Nu betaal ik bijvoorbeeld een eigen bijdrage voor mijn rolstoel, maar het zou ook mogelijk moeten zijn om rechtstreeks met de leverancier afspraken te maken.’ ‘Participatie betekent voor mij dat je je continu bewust bent van je rol in het leven. En dat je je altijd blijft afvragen waar je kunt delen, om vervolgens te vermenigvuldigen. Daarnaast vraagt participatie ook om een integrale benadering. Er moet gemotiveerd afgeweken kunnen worden van kaders en procedures. Bijvoorbeeld dat je bij een rolstoelpassing per se twee rolstoelen moet proberen omdat dat nou eenmaal zo hoort. We moeten geen dingen doen die zonde van de tijd, de moeite en het belastinggeld zijn. Ik hoop dat de drie decentralisaties ­ertoe leiden dat ik niet meer bij ­verschillende instanties hoef te zijn. En dat er soepeler met procedures wordt omgegaan.’

Klant aan het woord

Peelgemeenten (Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Laarbeek, Helmond en Someren)

Opleiding Wmo-consulenten ‘Over de grenzen van de Wmo heen kunnen kijken’

Hoe leidt u uw mensen op binnen de nieuwe Wmo?

De burger als geheel, dus de hulpverlener ook. Of ieder z’n expertise? Niet het aanbod centraal, maar de vraag van de burger. Waarbij we integraal denken. Dat wordt de nieuwe werkwijze binnen gemeenten. Werk, wonen, gezondheid, financiële redzaamheid, sociale redzaamheid en zingeving zijn verschillende domeinen, maar dit hoeft niet te zeggen dat u per domein een andere organisatie inschakelt. Soms werken hulpverleners en organisaties langs elkaar heen. En dat moet anders. Hoe bereiden gemeenten hun medewerkers voor op deze nieuwe aanpak?

Vrijwilligers en professionals van de diverse organisaties denken en handelen vanuit hun eigen referentiekader. En vanuit het aanbod van hun eigen diensten en regelingen. Hoe realiseren gemeenten de integrale benadering van de burger met hun huidige personeelsbestand? Drie gemeenten vertellen hoe zij in hun opleidingen de eerste stappen zetten naar een integrale benadering.

‘Wij hebben ervoor gekozen onze Wmo-consulenten als aparte groep op te leiden. Er komt al zoveel op ze af op het gebied van de Wmo. Als onderdeel van de cursus moeten ze echter wel over de grenzen van de Wmo heen kunnen kijken. Daarom besteden we ook aandacht aan de Participatiewet, de inkomensondersteunende mogelijkheden en de schulddienstverlening en de Jeugdwet. Hiermee willen we consulenten bewust maken van de raakvlakken tussen de drie decentralisaties. Medewerkers van onze eigen gemeenten verzorgen een deel van de kennisoverdracht over de Participatiewet en de Jeugdwet. Dit heeft als voordeel dat het niet algemeen blijft, maar het wordt specifiek voor de Peelgemeenten. Een ander voordeel is dat mensen persoonlijk met elkaar in contact komen. Hierdoor komen vervolg­ contacten makkelijker tot stand. Tijdens de cursusdag over multiprobleemgezinnen wordt ook nog eens duidelijk dat de nieuwe benadering van één gezin, één plan, één regisseur dwingt tot samenwerken. Dit maakt duidelijk hoe belangrijk het is om niet vanuit je eigen regels en procedures te werken.’ Rudy van de Maat – unitmanager

Gemeente Almere

Gemeente Urk

Ontwikkeltraject voor participatieadviseurs

Integrale opleiding voor iedereen

‘Een goede voorbereiding op de ­ondersteuningsvragen uit het ­wijkteam’

‘Wij willen dat iedereen eenduidige kennis en vaardigheden heeft’ “Niet het aanbod centraal, maar de vraag en de eigen mogelijkheden van de inwoner: vanuit deze gedachte moeten onze medewerkers gaan werken. Wat kan de hulpvrager zelf? Wat is zijn eigen kracht en zijn eigen verantwoordelijkheid?” Urk bereid zich voor op alle decentralisaties die in 2015 gaan plaatsvinden.

‘Almere bouwt voort op de ‘kantelingsgedachte’ die nu al in de Wmo wordt toegepast. Wat is de vraag achter de vraag, welke mogelijkheden heeft de cliënt om het probleem zelf op te lossen? Pas daarna gaan we samen met de cliënt de meest passende oplossing bedenken. Deze kanteling leidt tot grotere efficiëntie, betere kwaliteit en betere resultaten.

Daarom kiezen wij voor een opleidingstraject voor een brede doelgroep. Het zijn ongeveer 150 personen van de nulde tot en met de tweede lijn binnen het sociaal netwerk. Zij hebben verschillende rollen bij de toegang tot zorg en ondersteuning in Urk. Ons doel is om de aanwezige (specialistische) kennis te verbreden naar generalistische kennis. Zo zijn alle medewerkers straks in staat om samen te werken aan de toegang tot zorg.”

Op wijkniveau komen zestien teams van wijkwerkers: medewerkers van jeugdgezondheidszorg, algemeen maatschappelijk werk, vrijwilligerswerk enzovoort. De wijkteams worden gebouwd samen met de ­partners van de stad. Ook onze participatie­­adviseurs Wmo gaan in een wijkteam werken. Zij krijgen allerlei ondersteuningsvragen. We zijn een ­ontwikkeltraject gestart voor deze 23 collega’s. In verschillende modules worden onderwerpen als ‘de werkwijze van de huidige AWBZ’, hoe de ­functie Begeleiding er straks binnen de Wmo uit kan zien, multiprobleemgezinnen, actualiteiten en o ­ ntwikkelingen behandeld. Zo bereiden we de ­participatieadviseurs voor op dat wat komen gaat.’

Anita Ekas – Transitie- & Transformatieteam Afdeling Ontwikkeling & Advies

André Huijkman – Teamleider Servicepunt Z

18

19

Uit de praktijk

Petra Veen is sinds 2003 adviseur en coach/docent bij SCIO Consult. Ze verzorgt regelmatig trainingen op het gebied van de Wmo bij gemeenten. Petra: ‘Wat mijn werk zo boeiend maakt, is dat de werkzaamheden steeds veranderen. En de opdrachten en opdrachtgevers ook. Op de projecten die ik doe zet ik steeds mijn kennis, ervaring en persoonlijke kwaliteiten in voor een goed resultaat.’

‘Is de traplift het doel? Of dat echtgenoot minder overbelast raakt?’ Resultaatgericht werken tijdens het cliëntgesprek Meneer Jansen wil een scootmobiel, zodat hij zelfstandig boodschappen kan doen. Natuurlijk

In de nieuwe Wmo draait het om resultaatgericht werken. In mijn trainingen begeleid ik consulenten bij het toepassen van deze andere manier van werken. Juist als resultaten belangrijk zijn, is het goed om meerdere oplossingen te bedenken. Ik illustreer dit in mijn trainingen aan de hand van een casus. Dan gaat het echt leven. Kijk je mee?

kunt u hem helpen met de aanvraag hiervan. Maar gaat het meneer wel om een scootmobiel? Misschien wil hij vooral nieuwe contacten opdoen en is het logischer hem twee keer per week naar een buurtactiviteit te begeleiden. We zijn gewend in oplossingen te denken, maar welk resultaat wil je uiteindelijk bereiken? Door: Petra Veen – adviseur en coach/ docent

Een oudere vrouw met beginnende dementie woont samen met haar man. Meneer geeft aan zich overbelast te voelen door zijn verminderde eigen gezondheid. Hij redt het niet om de zorg voor zijn vrouw en het huishouden op orde te houden. Mevrouw heeft mobiliteitsbeperkingen en beperkingen op het gebied van sociale redzaamheid. Ze is angstig. Het lopen en traplopen in huis is lastig voor haar. Meneer komt tijdens het gesprek met twee hulpvragen: een traplift en huishoudelijke hulp. Om welke resultaten gaat het nu écht? Voor de hand ligt om meneer te helpen met de aanvraag voor een traplift en een hulp. Maar laten we eerst eens kijken wat meneer echt wil bereiken. Welke resultaten kunnen we formuleren? 1. Mevrouw kan over drie maanden veilig en zonder angst haar slaapkamer en de badkamer bereiken. 2. Meneer voelt zich over twee maanden niet meer overbelast. Zijn een traplift en hulp in de huishouding de enige manieren om deze resultaten te bereiken? Nee! Tijdens een brainstorm bedenken we verschillende oplossingen: verhuizen naar een gelijkvloerse woning, een tweede trapleuning of een traplift. Ook is het misschien mogelijk op de benedenverdieping een slaapkamer en een badkamer te maken. Daarnaast zijn er allerlei mogelijkheden om meneer te ontlasten: hij kan worden aangemeld bij het steunpunt mantelzorg, de consulent kan de casemanager dementie inschakelen of een maatje zoeken die leuke dingen gaat doen met mevrouw. Zo krijgt meneer weer meer tijd voor zichzelf.

20

Hoe gaat u het gesprek aan over de resultaten die een cliënt wil bereiken? Een paar tips.

Vaak zijn we gewend voor de cliënt te ­denken en niet samen met de cliënt

• Herhaal de vraag van de cliënt en onderzoek wat echt ­belangrijk voor hem is. Zegt de cliënt bijvoorbeeld ‘Ik wil een scootmobiel omdat ik dan weer zelf boodschappen kan doen’, checkt u dan of zelfstandig boodschappen doen belangrijk voor hem is.

Voordelen van deze andere aanpak Deze andere manier van gespreksvoering heeft meerdere voordelen. Verschillende kanten van het probleem ­worden belicht; je denkt verder dan de standaard­ oplossing. In dit geval leidt dat ertoe dat het echtpaar beter af is: mevrouw kan angstig worden van de traplift. Verhuizen is voor mevrouw minder geschikt omdat ze meer verward raakt in een nieuwe omgeving en dan waarschijnlijk minder zelfredzaam is. Ook kan het zijn dat er voordeligere alternatieven zijn.

• Vraag door: ‘Wat betekent het voor u om zelf boodschappen te doen? Is dat omdat u mensen wilt ontmoeten, komt het omdat u graag zelf de keuze heeft in de winkel?’ • Formuleer vervolgens een resultaat. Bijvoorbeeld: ‘U wilt dus graag meer contacten met andere mensen hebben. Voor u is een goede manier hiervoor om zelf naar de winkel te gaan.’

Taalgebruik aanpassen Natuurlijk moet ook de cliënt zich kunnen vinden in de geformuleerde resultaten en oplossingen. Dit is een ­belangrijke vervolgstap in het gesprek, omdat we vaak gewend zijn voor de cliënt te denken en niet samen met de cliënt. Ook dit is een onderdeel dat ik tijdens de training oefen. Terwijl ik bij de groepjes langs ga, stel ik cursisten kritische vragen over hun geformuleerde ­resultaat. Ze oefenen ook om in hun in taalgebruik aan te sluiten bij de cliënt en op zoek te gaan naar wat de ­cliënt nu echt wil. Ervaren door doen – dat werkt het best.

• Ook nu vraagt u door: ‘Als ontmoeten belangrijk voor u is, kunt u dan ook andere mogelijkheden bedenken waar u mensen kunt ontmoeten?’ Hiermee stimuleert u de cliënt om zelf iets te bedenken. • U bent nu niet meer in gesprek over de scootmobiel, het middel, maar over wat de scootmobiel oplevert: het resultaat. Vanuit dit resultaat kunt u veel makkelijker andere oplossingen voorstellen, als ze maar aansluiten bij de (vaak onbewuste) doelen van de cliënt.

21

Dit is de SCIO Scope, het magazine van SCIO Consult. Met dit magazine brengen wij u twee keer


Column

Bart van den Eijnde - directeur en senior adviseur

per jaar op de hoogte van actualiteiten uit de wereld van de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Participatiewet, de Jeugdwet en de Zorgverzekeringswet. Wij delen onze vakkennis met u en u

Je hoeft je geen zorgen te maken. Toch? beeld gebracht. De boodschap was helder. Ouders willen met alle veranderingen op komst maar één ding zeker ­gesteld hebben: ‘Kan de zorg gewoon goed ­geregeld zijn en blijven voor ons kind?’

‘Ik geloof niet, ik kijk naar resultaten. Ik doe dit voor mensen, niet voor een systeem. Wat kan mij dat systeem schelen? Ik wil goede uitkomsten tegen een goede prijs.’ Een citaat van minister Schippers uit een interview dat gepubliceerd is in de Volkskrant van 13 september. Ik ben blij dat de minister dit uitspreekt. Het draait inderdaad om mensen. Mensen met beperkingen, maar ook mogelijk­ heden en kansen. Mensen, burgers die we ook in een nieuw systeem blijvend willen ondersteunen om hun resultaten te bereiken. Maar die we ook in staat willen stellen om a ­ nderen te ondersteunen waar dat mogelijk is. En dat a ­ llemaal tegen aanvaardbare kosten en binnen de ­beschikbare budgetten. Een uitdaging.

vindt hier ervaringen van onze klanten en cliënten. Zo dragen wij bij aan ons doel: wij willen bereiken dat mensen mee kunnen doen ondanks de beperkingen die ze hebben. Want wij zijn SCIO Consult. Wij zijn thuis in meedoen.

Ons cursusaanbod en onze diensten kunt u vinden op:

www.scioconsult.nl

‘Dan klinkt de uitspraak van minister Schippers wel erg idealistisch’ Hoe gaan gemeenten hiervoor zorgen? Iedereen is enorm druk bezig om het nieuwe stelsel handen en voeten te geven. Inspraakrondes, beleidscycli, personele, administratieve, juridische en financiële implicaties … Dan klinkt de uitspraak van minister Schippers wel erg idealistisch. Het gaat inderdaad niet om het systeem maar om de mensen. Maar het systeem moet wel bekeken worden. Er moet ­rekening worden gehouden met budgetten en kosten. Je kunt dan niet alle individuele burgers met ondersteuningsbehoefte als referentie nemen. Dat snap ik. Ik realiseer me ook heel goed dat SCIO Consult hiervan deel uitmaakt en dat we slechts een radertje zijn in het nieuwe stelsel. Maar oprecht gun ik elke ouder dat ze van hun gemeente te horen krijgen: ‘Maak je geen zorgen, de zorg die nodig is zal geregeld blijven!’

‘Ouders willen maar één ding weten: blijft de zorg voor mijn kind goed geregeld?’ Deze zomer gaf ik een cursusdag over de Nieuwe Wmo voor de gemeente Smallingerland. Bij de start van het traject gingen we met alle cursisten naar het plaatselijke museum. We kregen daar vier inspirerende filmpjes te zien. De gemeente had vanwege de grote veranderingen in de zorg nieuwe ambities geformuleerd. In elk filmpje werd één ambitie op inspirerende wijze verbeeld. Dit zijn de vier ambities: 1. Voorkomen is beter dan genezen, toch? 2. Liever niet van het kastje naar de muur, toch? 3. Je hebt mensen om je heen iets te bieden, toch? 4. Iemand die vastloopt helpen we, toch?

Dat zou moeten lukken. Toch?

Mooie ambities waar hard aan wordt gewerkt om deze waar te maken. Niet alleen binnen deze ­gemeente, maar overal in het land is men hiermee bezig. Toch zijn er veel mensen die zich zorgen maken. Zo bleek ook uit de documentaire ‘Altijd zorgen, de ouders van zorg-intensieve kinderen’ (RKK) die op zondag 14 september werd uitgezonden. Een aangrijpende documentaire over twee gezinnen met een zorg-intensief kind. De problematiek en de voortdurende zorg en de belasting daardoor op ouders en overige gezinsleden werden integer in woord en

Deventer Keulenstraat 4L 7418 ET Deventer T 0570 - 67 71 74 F 0570 - 60 53 40 22

Utrecht Orteliuslaan 879 3528 BE Utrecht T 030 - 767 00 14

E [email protected] I www.scioconsult.nl

Cursusaanbod 2015 Meer informatie over deze cursussen vindt u op: www.scioconsult.nl Of u kunt een e-mail sturen naar: [email protected]

Hieronder vindt u het overzicht en alle data van onze open ­inschrijvingen voor 2015. Bent u op zoek naar een incompany cursus voor uw team? Neem contact op met onze opleidings-­ adviseurs. Zij denken met u mee en stellen een maatwerk­traject voor u samen. Ook vertellen zij u graag meer over coaching-on-the-job, casuïstiekbesprekingen en e-coaching.

Wij geloven dat we met elkaar kunnen bereiken dat iedereen naar vermogen mee kan doen. Door mensen, kennis en ­ervaring met elkaar te verbinden. Daarom ­bieden wij u op tijd de juiste hoeveelheid kennis bij het ontwikkelen en ­uitvoeren van maatschappelijke onder­steuning.

Nieuw opleidingsaanbod 2015 Basisopleidingen voor startende consulenten

Cursusaanbod Opleiding Wmo: basisconsulent maatschappe­lijke ondersteuning

cursusduur (dagen)

MRT

• Module 1: Achtergronden en wettelijk kader Wmo

2

• Module  2: Doelgroep van de Wmo

3

10 feb, 3 mrt, 10 mrt

• Module  3: Arrangementen en maatwerkvoorzieningen Wmo

3

17, 24, 31 mrt

• Module 4: Het Wmo-gesprek en het onderzoek

2

Opleiding Jeugdwet: basisconsulent Jeugd

Totaal 9 dagen

Verdiepingscursussen in de Wmo

Opleiding Participatiewet: basisconsulent participatie

Totaal 9 dagen

• Module 1: Achtergronden en wettelijk kader Participatiewet

2

• Module 2: Doelgroep van de Participatiewet

3

• Module 3: Trajecten voor arbeidsparticipatie

2

• Module 4: Het gesprek en het onderzoek in de Participatiewet

2

Meer weten Kijk op www.scioconsult.nl of bel voor een advies op maat (030) 767 00 14.

FEB

APR

MEI

JUN

JUL

AUG

SEP

OKT

NOV

DEC

Totaal 10 dagen

U kunt vanaf 2015 kiezen uit vier opleidingen in het sociale domein. U heeft dan de keuze uit een opleiding in een specifiek domein: de Wmo, de Participatiewet of de Jeugdwet. Of u kiest voor de opleiding Consulent Sociaal Domein, zeer geschikt als u juist integraal en vanuit een breed perspectief met burgers wilt meedenken en ondersteuning wilt bieden.

Voor de nieuwe taken binnen de Wmo hebben we vier nieuwe cursussen in ons aanbod. • De nieuwe doelgroep binnen de Wmo (4 dagen) • Wmo en de maatwerkvoorziening Begeleiding (3 dagen) • Wmo en beschermd wonen (1 dag) • Het Wmo-gesprek en onderzoek met de nieuwe doelgroep (2 dagen)

JAN

• Module 1: Achtergronden en wettelijk kader Jeugdwet

1

• Module 2: Doelgroep van de Jeugdwet

3

• Module 3: Vormen van jeugdhulp

3

• Module 4: Het gesprek en het onderzoek bij gezinnen

2

27 jan, 3 feb

29 sep, 6 okt 13 okt, 3 nov, 10 nov 17 nov, 24 nov, 1 dec 7, 14 apr

8, 15 dec

18 mei 1, 8, 15 jun 28 sep, 5 okt, 12 okt 2, 9 nov

1, 8 okt 15 okt, 5 nov, 12 nov 19, 26 nov 3, 10 dec

Opleiding consulent Sociaal domein

Totaal 10 dagen

• Module 1: Kader van het sociaal domein

3

21 mei, 28 mei, 4 jun

• Module 2: Doelgroepen in het sociale domein

3

11, 18, 25 jun

• Module 3: Integrale arrangementen vanuit het sociale domein

2

• Module 4: Het gesprek en het onderzoek in het sociale domein

2

28 sep, 5 okt (let op: maandag) 12 okt, 2 nov (let op: maandag)

Verdiepingscursussen 5, 12, 19, 26 mrt

8 okt, 15 okt, 5 nov, 12 nov

De nieuwe doelgroep binnen de Wmo

4

Het Wmo-gesprek en onderzoek met de nieuwe doelgroep

2

Wmo en beschermd wonen

1

Wmo en woonvoorzieningen

5

Rolstoel en vervoersvoorzieningen

4

Wmo en de maatwerkvoorziening Begeleiding

3

16, 23, 30 apr

Kinderen en de Wmo-voorzieningen

2

21, 28 apr

2, 9 apr

19, 26 nov

9 jun 2 mrt, 9 mrt, 16 mrt, 23 mrt, 13 apr

10 nov 29 sep, 6 okt, 13 okt, 3 nov, 17 nov 24 nov, 1 dec, 8 dec, 15 dec 3, 10, 17 dec

Verdiepingscursussen (Sociaal Domein) Werken met (multi)probleemgezinnen

3

Motiverende gespreksvoering

1

19 mei, 26 mei, 2 jun 30 mrt

16, 23, 30 nov 9 nov