Actieplan Nieuw Industrieel Beleid – 50 Acties VOORTGANGSRAPPORT December 2013
1. Stand van zaken tweede semester 2013 Eind 2013 zijn 33 acties gerealiseerd, 13 acties zijn op schema en 4 acties hebben een vertraging opgelopen.
status acties NIB (dec 2013 - aantal acties: 50) 4 gerealiseerd
13
op schema 33
met vertraging niet OK onbekend
Indien een vergelijking wordt gemaakt met voorgaande rapporteringsperiode (zie onderstaande kolomgrafiek), dan wordt er een lichte daling waargenomen wat het aantal acties in vertraging betreft (-1). Het aantal gerealiseerd acties zijn toegenomen van 23 naar 33. Het aantal acties die nog lopende zijn, komt zo op 17. Dit is een daling van 10 ten opzichte van zes maanden geleden. Van deze 17 acties zijn er 5 acties die zich in een continu lopend proces bevinden en dus geen einddatum kennen.
60 49
50
45 45 46
40
33
30
dec/12
23
jun/13
20 10
jun/12
13
dec/13
3
1
5
5
4
0 gerealiseerd
op schema en gerealiseerd
vertraging
2. Belangrijke activiteiten in het tweede semester van 2013 Drie oproepen die kaderen binnen het Nieuw Industrieel Beleid werden in de tweede jaarhelft van 2013 gelanceerd, twee van het Agentschap Ondernemen (AO) en één van het IWT. De eerste AOoproep, van oktober 2013, ondersteunt projecten die het vermarktingspotentieel van een industriële vernieuwing onderzoeken en vastleggen in een roadmap. De tweede oproep (november 2013) richt zich specifiek op de vernieuwingen in de zorg-economische sector. De oproep van het IWT, gelanceerd in september 2013, richtte zich op waardeketenvorming voor technologiegedreven roadmapping voor sleuteltechnologieën (KETs, key enabling technologies). In het stappenplan van de Conceptnota ‘Een slimme specialisatiestrategie voor een gericht clusterbeleid’ (8 maart 2013) is een voortraject ingebouwd voor het ontwikkelen van een governance en werkmodel voor een speerpuntclusterbeleid in de volgende regeerperiode. Hiervoor worden vanaf november 2013 drie testtrajecten opgezet voor het ontwikkelen van een partnerschap rond het uitwerken van een strategische clusterroadmap. Duurzame chemie, Additive manufacturing en kritieke metalen werden door het Bureau ICI naar voor geschoven als de drie testtrajecten van het gericht clusterbeleid. Uit dit testtraject zullen er beleidsaanbevelingen gedistilleerd worden die essentieel blijken te zijn om een gericht clusterbeleid uit te voeren, waarin het partnerschap tussen de cluster en de overheid centraal staat. Sinds de start heeft het TINA-fonds engagementen genomen in 15 dossiers, dit zijn er vier meer dan midden 2013. De totale waarde van deze engagementen bedraagt 118,6 miljoen euro. De contracten die reeds afgesloten zijn bedragen in totaal 69.507.227 euro. Gemiddeld neemt PMV-TINA 1/3 van de financiering van de projecten op zich waardoor ook de private sector nog een zeer belangrijke rol blijft spelen in deze dossiers. Chemie, biotechnologie en industrie blijven belangrijke sectoren in de portefeuille. Een strategisch leerplatform had plaats op 10 september en 12 december. Eveneens werden voor een ruimer publiek drie NIB-focussen georganiseerd, specifiek rond de thema’s: “strategieën voor de transformatie van bedrijven en clusters”, “werken in de fabriek van de toekomst” en “nieuwe businessmodellen voor de fabriek van de toekomst”.
De Strategische Transformatiesteun werd operationeel op 1 oktober 2013 en er waren 4 ingediende dossiers op 29 november 2013. Het gaat om de ondersteuning van investerings- en opleidingsprojecten van variabele grootte die bijdragen aan de versterking van het economische weefsel in Vlaanderen. Concreet betreft het investeringen in ondernemingen die voor een strategische transformatie staan, in strategische clusters en leadplants in Vlaanderen. De maatregel wil de internationale doorgroei van innovatiegerichte kmo’s ondersteunen en transformerende investeringen die de duurzame verankering realiseren van belangrijke tewerkstelling in Vlaanderen. 2013 stond in het teken van een verdere operationalisering van de maatregelen uit het Loopbaanakkoord. Zo werd op 7 juni een wijzigingsbesluit goedgekeurd door de VR. Het besluit legt een vernieuwd regelgevend kader vast voor de bijgestuurde loopbaan- en diversiteitsplannen. Binnen de plannen nemen bedrijven acties op rond de volgende domeinen: duurzame diversiteit, competentieontwikkeling, organisatievernieuwing en werkbaarheid, werkvermogen, en werkgoesting. De plannen zijn op die manier een goed instrument voor alle ondernemingen in transformatie. Daarnaast werd ook een nieuw kader gecreëerd voor loopbaanbegeleiding. Vanaf 1 juli kan elke werknemer en zelfstandige bij de VDAB terecht voor een loopbaancheque waarmee hij/zij vier uur loopbaanbegeleiding kan volgen. Dat kan bij één van de door de VDAB erkende loopbaancentra in heel Vlaanderen. Elke gebruiker kan elke zes jaar maximaal 8 uur loopbaanbegeleiding volgen. Vandaag zijn 94 loopbaancentra officieel erkend waar burgers een loopbaancheque kunnen verzilveren. Eind november 2013 zijn er 4952 goedgekeurde loopbaancheques aangevraagd De loopbaancheques en de daaraan gekoppelde loopbaanbegeleiding zijn een belangrijk instrument om mensen langer aan het werk te houden. Naast mensen langer aan het werk houden, is het ook belangrijk om jong talent te versterken. In de strijd tegen de jeugdwerkloosheid werd 5 miljoen extra geïnvesteerd in een versterking van het begeleidingsmodel “Jeugdwerkplan”, voortrajecten voor kwetsbare groepen via ESF en een uitbreiding van de werkinleving naar Antwerpen, Gent en Limburg (voordien enkel de mijnregio, nu de volledige provincie). Om het leren op de werkplek nog meer te ondersteunen kende ook het kader van de individuele beroepsopleiding een versoepeling van de regeling tot contracten van bepaalde duur. Excellente partnerschappen blijven een rode draad en belangrijk middel om de doelstellingen van het werkgelegenheidsbeleid te realiseren. De partnerschappenfilosofie zal dus ook in de toekomst verder vertaald worden in diverse beleidskaders en akkoorden. Vlaanderen neemt deel aan een project van de OESO over ‘systeeminnovatie’ samen met een twaalftal andere landen. Aan de hand van case studies tracht men beleidsontwikkeling voor de aanpak van transities af te leiden. Vlaanderen zal twee case-studies inbrengen, namelijk Duurzaam Wonen en Bouwen en de Materialentransitie. Enkele andere landen hebben reeds aangegeven ook duurzaam wonen als case te nemen, wat de gelegenheid zal geven om belangrijke parallellen met de eigen case te kunnen trekken. De resultaten van het project worden eind 2014 verwacht. Dit project zal input geven over de rol van ‘kritische infrastructuren’ in systeeminnovaties (in het bijzonder slimme netwerken) die van belang zijn voor de economische transformaties in Vlaanderen. In uitvoering van de Conceptnota ‘Slimme specialisatiestrategie voor gericht clusterbeleid’ (aangenomen door de Vlaamse regering op 8 maart 2013) wordt de methodiek van ‘roadmapping’ ontwikkeld om actieplannen met een duidelijke strategische focus, internationale positionering en engagementen van de betrokkenen uit te werken. FISCH werkt al sinds 2012 met deze methodiek.
Door OVAM wordt in samenwerking met DAR en EWI een roadmapping voor de kringloopeconomie uitgevoerd in 2013, toegespitst op de sectoren bouw, chemie / kunststoffen, biomassa-reststromen en kritieke metalen. Voor Fedustria werd ook reeds een dergelijke oefening gestart in het kader van de Oproep ‘Fabriek voor de Toekomst’. Fevia en Boerenbond zijn een transformatietraject voor agrofood aan het verkennen. DSP Valley en Flanders Bio bereiden een traject voor rond ‘nano for health’. Vlaanderen werd door de Europese Commissie geselecteerd voor een beleidscase rond ‘nano for health’ in het kader van de Oproep ‘Clusters and Entrepreneurship in support of emerging industries’. Voor deze Vlaamse roadmaps wordt ondersteuning gegeven via oproepen van IWT (KET roadmaps) en AO (roadmaps voor economische uitdagingen). De inventarisatie van bestaande en benodigde open onderzoeks- en innovatieinfrastructuren zal gebruik maken van deze en komende roadmapping met de focus op open infrastructuren voor piloting en demonstraties waarmee Vlaanderen zich internationaal als attractieve regio (Proeftuin van Europa) kan positioneren in specifieke gebieden. De VLIR heeft een bijdrage geleverd aan de inventarisatie van de noden aan onderzoeksinfrastructuur. Het ‘Vanguard Intiative New Growth through Smart Specialisation’ is een politiek initiatief van de leiders van vijftien regio’s uit heel Europa om een bijdrage te leveren aan de thema-zitting van de Europese Raad over het Europees Industrieel Beleid. Het werd gelanceerd in het najaar van 2013 op initiatief van Vlaanderen. Deze politieke leiders zullen op 30 Januari een open brief aan de Europese Raad ondertekenen met een aantal voortellen voor een betere afstemming van het industrieel beleid op regionaal, nationaal en Europees niveau, op basis van de bottom-up dynamiek van ondernemerschap en innovatie in gespecialiseerde clusters. Die voorstellen gaan over een systematische afstemming van slimme specialisatiestrategieën met de Europese prioritaire domeinen voor nieuwe lead-markten, het poolen van middelen voor investeringen in demonstratoren en pilootinstallaties in deze domeinen, en het ondersteunen van wereld-klasse clusters via interregionale samenwerking. Met dit initiatief wordt het NIB Europees ingekaderd en worden de voorwaarden versterkt voor de internationalisering van Vlaamse innovatieclusters via interregionale samenwerking. De Rondetafel Bouw die als piloot voor een vernieuwend sectorbeleid werd uitgekozen heeft op 21 februari 2013 een eindrapport overgemaakt. Het rapport van het Department EWI over de pilootervaring werd besproken op informeel VESOC van 25 oktober 2013. Nieuwe rondetafels komen er op vraag van een sector via de SERV. Momenteel zijn er geen nieuwe vragen tot oprichting. Ondertussen heeft een Task Force Bouwinnovatie op vraag van de minister van innovatie een roadmap uitgewerkt voor energiezuinige renovatie bij residentiële gebouwen. De minister heeft op 29 november een initiatief tot opstart van een proeftuin woningrenovatie bekend gemaakt. Het belangrijkste initiatief dat in het kader van de SALK-Business Case Maakindustrie wordt ondernomen door de minister van innovatie is de oprichting van een Strategisch Onderzoekscentrum (SOC) voor de uitvoering en valorisatie van strategisch toponderzoek dat is gericht op de noden van de Maakindustrie en de verankering van deze activiteiten in Vlaanderen. De SOC Maakindustrie wil bijdragen tot de verbetering van de competitiviteitspositie van de Vlaamse Maakindustrie via excellentie in onderzoek voor product- en procesinnovatie op internationaal niveau door (1) de versterking van de wetenschappelijke basis door technologie-, competentie- en applicatieplatformen
uit te bouwen in relevante domeinen en (2) de creatie van een open innovatieomgeving waarbij de betrokken industrie, de SOC zelf en de vijf universiteiten structureel samenwerken binnen gekozen strategische thema’s. Mede-indieners van het aanvraagdossier zijn de huidige lichte structuur Flanders’ DRIVE, de competentiepool Flanders’ Mechatronics Technology Centre (FMTC) en Sirris Advanced Manufacturing. De SOC Maakindustrie is gericht op heel Vlaanderen. De beleidsondersteunende studie voor het vastleggen van de kostenoptimale EPB-eisen is in het eerste semester van 2013 opgeleverd waarna het politieke besluitvormingsproces werd opgestart. Op 29 november 2013 werd door de Vlaamse Regering de definitieve goedkeuring gegeven aan het aanscherpingspad voor de EPB-eisen tot 2021. Om een gedragen visie omtrent een efficiëntie energiemix voor de industrie uit te werken wordt er op twee niveaus gewerkt. Enerzijds werd in het concurrentiepact door de Vlaamse Regering een luik rond de beheersing van de energiekost naar voor geschoven dat aansluit bij de maatregelen die de Vlaamse regering zelf treft voor de vermindering van de energiekost voor de bedrijven. Anderzijds wordt een lange termijnstrategie uitgewerkt voor de energietoelevering in het kader van de energietransitie. Om deze energietransitie voor te bereiden is een verkenningsgroep opgericht die tegen halfweg 2014 een document zal uitwerken met een aantal mogelijk toekomstbeelden voor ons energiesysteem, waarin hernieuwbare energie een dominante positie inneemt, en deze toekomstbeelden concretiseren in transitiepaden of wegen om daartoe te komen. Het voorontwerp van decreet Omgevingsvergunning werd op 6 december 2013 definitief door de VR goedgekeurd en ingediend in het Vlaams Parlement. Het voorontwerp van decreet Complexe projecten zal worden geagendeerd op de Vlaamse Regering op 23 januari 2014. Beide voorontwerpen van decreet zijn dus in behandeling in het parlement. De opmaak van de uitvoeringsbesluiten voor beide decreten is opgestart. Het decreet Complexe projecten zal volgens de huidige planning medio 2014 in werking kunnen treden. De steunregeling incubatoren werd definitief goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 6 december 2013. In de opbouw naar een gericht buitenlands beleid voor het aantrekken van buitenlandse investeringen voor de versterking van de clusters in Vlaanderen, zijn de eerste cases van ‘gap analyse’ gemaakt door FIT in de petro-chemische cluster, biotech cluster en met Flanders’ PlasticVision. Gezien de positieve ervaring met de eerste cases werden verdere gapanalyses uitgevoerd. Een stappenplan zal verder worden ontwikkeld voor een geïntegreerde trade-invest beleid ter ondersteuning van de internationalisering van de Vlaamse clusters op basis van de prioriteiten die het Vlaams beleid zal aangeven. Dit beleid vereist maatwerk omdat elke cluster andere aandachtspunten heeft. Daarom moet op een structurele wijze worden samengewerkt met de betreffende clusterplatformen (competentiepolen en andere) zodat die hun specifieke domeinkennis kunnen inzetten voor internationale scouting. Het concurrentiepact met de federale overheid werd afgesloten op 16 december 2013.
3. Acties met vertraging in het tweede semester van 2013 Van de 17 lopende acties zijn 4 acties vertraagd. Actie 14 Innovatief aanbesteden versneld operationeel maken: De activiteiten van het Kenniscentrum werden verlengd tot eind 2013. Een plan voor verdere verlenging is in voorbereiding. Actie 18 Draagvlak creëren voor transformatie door innovatie via het nieuwe Innovatiepact: De voorbereidingen voor het afsluiten van een innovatiepact zijn opgestart. Actie 20 Vernieuwingsprocessen schoolloopbaan promoten: Voor de hervorming secundair onderwijs werd in het eerste semester 2013 een masterplan door de Vlaamse Regering goedgekeurd (zie http://www.vlaamsparlement.be/vp/pdf/20122013/masterplan_hervorming_so.pdf ). Actie 46 Uitwerken van de industriële component in het Beleidsplan Ruimte in functie van lokalisatiebelissingen: De resultaten van de ondersteunde studies worden nog ingewacht.
4. Communicatie van het NIB In 2013 werd een nieuw elektronisch platform www.nieuwindustrieelondernemen.be gelanceerd dat het Nieuw Industrieel Ondernemen (NIO) optimaal in de kijker zet. Dit platform brengt cases uit de ondernemingswereld die het Nieuw Industrieel Beleid vertalen naar de realiteit en dit telkens verbonden aan een bepaald thema (Beleid, Competentie, Fabriek van de toekomst, Slimme Specialisatie en Maakindustrie). Daarnaast stond de Openbedrijvendag in het teken van het Nieuw Industrieel Ondernemen. 5. Organisatie van het NIB De praktische organisatie van de uitvoering van deze acties gebeurt door de bevoegde administraties en agentschappen. Er is een tweemaandelijkse Interdepartementale Coördinatie waar de opvolging gebeurt en beleidsleren ook aan bod komt. De beleidsmatige sturing gebeurt maandelijks via het Bureau van het Interministerieel Comité Industrie. Er is een operationele cel om de afstemming tussen de verantwoordelijken binnen economie, innovatie en werk te regelen. Het departement EWI is verantwoordelijk voor de coördinatie van al die processen. De Industrieraad geeft adviezen over NIB acties en op eigen initiatief. Het Strategisch Leerplatform Nieuw Industrieel Ondernemen is de interface tussen stakeholders van 52 NIB-projecten en zal verder uitgebouwd worden.
6. Overzicht stand van zaken per pijler
Pijler 1: Nieuwe Fabriek van de Toekomst (dec 2013 - aantal acties: 8)
1 gerealiseerd op schema met vertraging niet OK 7
onbekend
Pijler 2: Industrieel Innovatiebeleid (dec 2013 - aantal acties : 10)
2 gerealiseerd 1
op schema met vertraging 7
niet OK onbekend
Pijler 3: competentieontwikkeling en arbeidsorganisatie (dec 2013: aantal acties: 9)
1 gerealiseerd op schema
3
5
met vertraging niet OK onbekend
Pijler 4: ondersteunend infrastructuurbeleid (dec 2013 - aantal acties : 3)
gerealiseerd op schema met vertraging niet OK 3
onbekend
Begeleidende en ondersteunende acties (dec 2013 - aantal acties: 20) 1 5
gerealiseerd op schema met vertraging 14
niet OK onbekend
