Actief en zelfstandig leren en werken met Nu voor straks en Techniek om je heen Door Hans Betlem, auteur Nu voor straks
Inleiding Steeds meer scholen gaan over tot samenvoeging van de vakken natuur- en scheikunde en techniek tot het leergebied Natuur en Techniek. De overlap in de leerstof van de inbrengende vakken is groot; om die reden ligt integratie tot een leergebied voor deze vakkencombinatie voor de hand. In combinatie met biologie en verzorging is uitbreiding mogelijk tot het leergebied Mens en Natuur. Het draagvlak voor het leergebied onder docenten kan vergroot worden door voor de ontwikkeling en voor het uitproberen ervan voldoende tijd uit te trekken. Het kiezen van een goede methode voor een leergebied is niet eenvoudig. Mooie leerboeken zoals voor de mono-vakken zijn er (nog) niet. Het werken met grote aantallen invulkaternen is omslachtig en voor scholen en ouders duur. ‘Beter evolutie dan revolutie’ is de gedachte die ten grondslag lag aan de samenstelling van de leergebiedplanners die zijn ontwikkeld voor de combinatie Nu voor straks en Techniek om je heen (bijlage 1). De leergebiedplanners kunnen ingezet worden op scholen waar (voorlopig) gekozen wordt voor scenario 2. Ze verdelen de leerstof voor de afzonderlijke vakken in 22 thema’s, die in klas 1 en 2 kunnen worden aangeboden. Overlappende stof wordt in de thema’s samengevoegd. De leergebiedplanners kunnen worden gedownload op http://www.nuvoorstraks-online.nl en http://www.techniekomjeheen.nl. Een praktijkvoorbeeld In het schooljaar 2006/2007 zijn wij aan het Fioretticollege locatie Bernardus te Hillegom gestart met de leergebieden Natuur en Techniek en Mens en Natuur, na het voorafgaande schooljaar te hebben proefgedraaid met het projectkatern Spanning (ThiemeMeulenhoff). Het bleek zinvol om eerst een jaar te pionieren met projecten naast de bestaande methoden. De leerlingen waren enthousiast, niet alleen vanwege de ‘vrijere’ vormen van didactiek, maar ook omdat er andere onderwerpen aan bod komen dan in de traditionele lesstof. Maar daaruit blijkt ook, dat de hoeveelheid leerstof die je door het doen van projecten uit het reguliere programma kunt schrappen in de praktijk vaak tegenvalt. Met de leerplanners wordt dit probleem grotendeels ondervangen. Bij nask werken wij al een aantal jaren met de modules ‘actief en zelfstandig leren’ (te vinden op www.nuvoorstraks-online.nl), waarin theorie, practica en ICT tempo-gedifferentieerd worden aangeboden en waarmee de leerlingen zich de stof zelfstandig eigen kunnen maken, gericht op toetsbare taken. Het was dus zaak om iets soortgelijks voor de combinatie Nu voor straks - Techniek om je heen modules ‘actief en zelfstandig leren’ met een nieuw pakket taken op te stellen. In klas 1 hebben wij twee uur, in klas 2 vier uur voor het leergebied. Omdat de leergebiedplanners een gelijk aantal thema’s in de klassen 1 en 2 behandelen zal er in klas 1 flink gesneden moeten worden in het aantal te behandelen thema’s. Omdat we naar een minimaal startniveau voor nask in klas 3 toe moeten werken, zullen dan met name de naskgeoriënteerde thema’s aan de orde komen. Om techniek niet in de verdrukking te laten komen zal wellicht de lessentabel moeten worden aangepast.
Bijlage 2 laat zien hoe de module ‘actief en zelfstandig leren’ dan uiteindelijk vorm heeft gekregen voor het leergebied. Taken in de verschillende leer- en werkboeken zijn in elkaar geschoven en er is nauwelijks meer sprake van overlap van stof. Al doende ontstaan vanzelf ideeën over hoe een geïntegreerde methode er in de nabije toekomst zou kunnen uitzien. Door evolutie en niet door revolutie!
Bijlage 1: voorbeeld leergebiedplanner
Themanummer 2: Meten VMBO klas 1 Totale tijd = 9 lesuren (bijv. 3 weken x 3 lesuren) Wat weet je? Lessen
Techniek om je
(Je kunt uitleg geven. Denk
Nu voor straks
beoordeling
heen
bijv. aan: verschillen, overeenkomsten, werking, benoemen, eigenschappen)
Theorie In overleg thuis of op school
Basisstof
Basisstof
Tekstboek:
Tekstboek:
Maateenheden: km, cm, mm
Blok 1: par. 2
3 3 Kubieke meter/cm /mm
Blok 1: par. 2
Kg, gram, timer, thermometer
Blok 1: par. 2
Hoofdstuk 1. par.1.3 Hoofdstuk 1. par.1.3
Volume (v=lxbxh), inhoud, ml
Hoofdstuk 1. par.1.4
Schaalverdeling, schaaldeel,
Hoofdstuk 1. par.1.5
Maatglas, waterspiegel
Hoofdstuk 1. par.1.5
6 lesuren
Hoofdstuk 1. par.1.6
Basisstof Werkboek:
Opdrachten, Lengtes in mm en cm Maatlijnen, schaal
Basisstof Werkboek:
Blok 1: opdr.5, 6 Blok 1: opdr.7, 8, 9, 10
Wegen, volume, ml
Hoofdstuk 1. opdr.1.6
Inhoudsmaten (kubieke cm, mm)
Hoofdstuk 1. opdr.1.7
Volume, massa
Hoofdstuk 1. opdr.1.8
Onderzoek
Hoofdstuk 1. opdr.1.10
Begrippen
Hoofdstuk 1. opdr.1.14 Hoofdstuk 1. opdr.1.15
Beroepen
Extra opdrachten Poster maken
Wat kun je?
en of
Hoe presenteer je?
Verwerking
(ontwerpen, oplossing bedenken,
Extra opdrachten Hoofdstuk 1. opdr.1.13
Proef met lucht
Presentatie
Extra stof:
Blok 1: oefenvragen
Afsluitende vragen
Praktisch
Practicum
Hoofdstuk 1. par.1.3
(digitale) balans
Extra stof:
Oefeningen,
Hoofdstuk 1. par.1.4
Massa, schatten, bovenweger,
Oefenvragen
Hoofdstuk 1. opdr.1.9
Basisopdrachten
Basisopdrachten
hantering gereedschap, gebruik
3 lesuren
materiaal, bewerken, samenwerken) Rekenschijf ontwerpen en
Blok 1: werkstuk 2
maken
Blok 5: werkstuk 2 materiaal:
Meten, rekenen, snijden,
karton
bewerken
Hoofdstuk 1. opdr.1.11
Verslag schrijven
Keuzeopdrachten Maatbeker met schaalverdeling maken
Opmerkingen/
Keuzeopdrachten Hoofdstuk 1. opdr.1.12
Bijlage 2: voorbeeld werkwijzer
