ACTA VAN DE SYNODE VAN NOORDWIJK II (2012-2014) van de voortgezette GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND
Voorwoord De voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland mochten hun zesde synode afsluiten in april 2014. Evenals in 2008 werd de synode samengeroepen door de kerk van Noordwijk e.o. De jaren 2012-2014 waren opnieuw jaren waarin diverse opmerkelijke ontwikkelingen plaatsvonden. Ds K.Snijder werd bevestigd als predikant van de kerk van Harkema, Ds van Harten-Tip als predikant van de kerk van Assen en Br A.C.R. van Dorp werd predikant in opleiding te Garderen. Een van de belangrijke besluiten betrof de relatie met Israël. Opnieuw was de periode van de synode van Noordwijk II er één die stemt tot dank aan de Here van de Kerk. Behalve de Acta zijn in deze uitgave ook de persberichten, besluitenlijsten, vastgestelde liturgische formulieren, het Rapport inzake het onderzoek naar het Nieuwe Liedboek en de associatieovereenkomst met het Centrum voor Israëlstudies opgenomen.
Smilde, oktober 2014 Ds A.van Harten-Tip, actuarius
Inhoudsopgave: Notulen: Bijlagen Persberichten Besluitenlijsten Formulier voor de kerkelijke bevestiging van het huwelijk Formulier voor de bevestiging van Dienaren des Woords Rapport van de commissie Formulieren inzake het onderzoek naar het Nieuwe Liedboek Associatieovereenkomst vGKN met het CIS
p.2 p.30 p.33 p.36 p.39 p.42 p.66
1
ACTA van de SYNODE van NOORDWIJK II van de voortgezette GEREFORMEERDE KERKEN IN NEDERLAND, 2012-2014 Zitting van de synode op zaterdag 6 oktober 2012 te Noordwijk 1. Opening Namens de samenroepende kerk van Noordwijk heet Ds J.Maliepaard afgevaardigden en gasten welkom. Hij leest Handelingen 15:1-21. Joodse christenen eisten dat christenen uit de heidenen besneden werden; anders zouden zij niet behouden worden. Ook nu kunnen mensen de indruk krijgen dat zij aan allerlei voorwaarden moeten voldoen, vóór hun geloof goed is. Maar alleen de weg van Christus, de weg van genade, is de weg tot het heil. Het geloof in Hem reinigt de harten; wij zijn niet meer onder de wet, maar onder de genade. Paulus, Barnabas en Petrus vertellen ter synode over de grote werken Gods. Zo mag ook de huidige synode ter bemoediging zijn. De aanwezigen zingen Gez.291:1,2 (Nooit kan ’t geloof te veel verwachten). Vervolgens houdt Ds Maliepaard het: 2. Appèl nominaal Aanwezig zijn: -van de kerk van Assen e.o.: Brs A.van Tuyl en G.van der Mijde (ouderlingen) en F.Vonck (diaken); -van de kerk van Boelenslaan-Drachtster Compagnie: Ds M.J.M. Sijtsma-van Oeveren; Brs O. Oevering en F.de Bruin (ouderlingen); -van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen: Ds K.J.Bij leveld; Brs O van der Wijk en J.Rienstra (ouderlingen); -van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude: Ds B.Bloemendal; Zr J.Hoekstra-Plat en Br J.van der Meer (ouderlingen); -van de kerk van Garderen: Brs P.Klop en E.van der Beek (ouderlingen); -van de kerk van Harkema: Br H.van der Woude en Zr Sj.van Dellen-van der Werf (ouderlingen) en Br W.Pera (diaken); -van de kerk van Noordwolde: Brs L.Mulder en E.Klop (ouderlingen); -van de kerk van Noordwijk: Ds J.Maliepaard; Brs.A.Houwaart (ouderling) en E.J.Tinga (diaken). Er is sprake van een wettige vertegenwoordiging. De afgevaardigden en aanwezigen zingen staande de Geloofsbelijdenis om uitdrukking te geven aan het geloof waarin zij staan. Ds Maliepaard gaat voor in lofprijzing, dankgebed en voorbede. Hierna leidt hij de 3. Verkiezing moderamen 2012-2014 en afscheid moderamen 2010-2012 De kiescommissie bestaat uit Br en Zr Houwaart en Br Tinga. De praeses van de vorige synode, Ds K.J.Bijleveld van Boornbergum-Kortehemmen, is herkiesbaar. Er worden 22 stemmen uitgebracht: 21 op Ds Bijleveld en één op Br E.Klop van Noordwolde. Ds Bijleveld is verkozen een aanvaardt de benoeming. De scriba van de vorige synode, Br B.Postma van Noordwolde, is niet herkiesbaar. Er wordt een vrije stemming uit de afgevaardigden gehouden. Eén stem is ongeldig, Ds Sytsma-van Oeveren, Zr Hoekstra en de broeders De Bruin, Van de Beek, P.Klop en Van de Mijde krijgen allen één stem. Ds Bloemendal krijgt twee stemmen, de broeders O.van der Wijk, J.Rienstra en E.Klop drie, Ds Maliepaard vier: er is geen meerderheid van stemmen. Daarom volgt een tweede vrije verkiezing, waarbij Br v.d.Wijk drie stemmen krijgt, Br Rienstra vier, Br E.Klop zeven en Ds Maliepaard acht: opnieuw geen meerderheid. Bij de derde stemming krijgt Br E.Klop twaalf stemmen en Ds Maliepaard tien. Br Klop vindt zijn verkiezing eervol, maar voelt zich onbekwaam. Daaarom volgt een vierde, vrije, stemming. Br Rienstra krijgt negen stemmen, Ds Maliepaard dertien. Ds Maliepaard is verkozen en aanvaardt zijn benoeming.
2
De assessor van de vorige synode, Br O.Oevering van Boelenslaan, is herkiesbaar. Hij krijgt twintig stemmen, Br Rienstra twee. Br Oevering is verkozen en aanvaardt zijn benoeming. De quaestor van de vorige synode, Br G.H.Bakker van Garderen, is niet weer benoembaar. Omdat er geen voordracht is voor een opvolger, is een probleem ontstaan. Er wordt een dringend appèl op de kerken gedaan om een quaestor te zoeken. De actuarius van de vorige synode, Ds A.van Harten-Tip te Smilde, is opnieuw benoembaar. Er zijn geen voordrachten voor deze functie. Daarom wordt zij herbenoemd. Hierna draagt Ds Maliepaard het voorzitterschap over aan Ds Bijleveld. Deze dankt de vergadering voor het vertrouwen. Aangezien het moderamen een quaestor ontbeert stelt hij voor dat het moderamen Zr Rienstra uit Boornbergum-Kortehemmen vraagt om deze taak op zich te nemen, terwijl aan Br Bakker wordt gevraagd of hij de lopende zaken wil behartigen, zonder de vergaderingen van synode of moderamen bij te moeten wonen. De afgevaardigden gaan hiermee akkoord. Hierna vraagt hij de actuarius om de afgetreden scriba toe te spreken. Zij dankt Br Postma voor de zes jaren waarin hij zich zorgvuldig en enthousiast inzette voor zijn taak en voor de prettige samenwerking. Ook wenst zij hem namens de synode de Zegen van de HERE, ook voor zijn voorgenomen huwelijk. De praeses spreekt Br Bakker toe. Met grote waardering memoreert hij het ontzag voor de HERE en de liefde voor Zijn kerk, die de drijfveer waren voor diens inzet. Hij deed veel voor de kerken en hij wordt node gemist. Ds Bijleveld wenst hem met vrouw, kinderen en kleinkinderen goede jaren. Dr M.Kuiper te Twijzel zendt de synode zijn groet en Zegenwens. 4. Vaststelling van de agenda Agendapunt 15 zal worden behandeld na 13. Een vraag van de kerk van FrieschepalenSiegerswoude over de Lukasontvanger wordt toegevoegd als punt 10 c. 5. Vaststelling van de notulen van de synodezitting d.d. 14-04-12 Deze notulen worden met een kleine wijziging vastgesteld. 6. Zaken n.a.v. de notulen, voor zover niet elders geagendeerd, waaronder: a. Adviezen archiefbeheer: De actuarius heeft hierover een notitie gemaakt, die aan de kerken wordt meegegeven. Desgewenst wordt deze op de agenda van de volgende vergadering geplaats. De kerk van Frieschepalen heeft een archivaris; mogelijk heeft deze aanvullingen. b. Jaarboekje 2012: De actuarius hoopt dit op korte termijn gereed te hebben. c. Acta 2010-2012: Deze verschijnen naar verwacht in november 2012. d. vGKookboek; presentatie aanvulling: Br Bakker drukte een aanvulling op het vGKookboek. De kosten zijn € 2,50, de opbrengst voor ‘steun een student’ aan de FaTEB. e. kerkvisitatie (verslag): er zijn geen verslagen. f. consulent vGKGarderen: Ds van Harten-Tip wordt als consulent voor Garderen benoemd. g. besluitenlijst: De kerk van Garderen geeft de nieuwe gegevens voor het Jaarboekje door. h. vGKatern: Br Bakker vervaardigde een vGKatern met de tot nu toe vastgestelde liturgische formulieren, bedoeld voor op de kansels. 7. Instructies uit de kerken De instructie van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen wordt in comité behandeld. a. De kerk van Frieschepalen-Siegerswoude vraagt, in verband met de groeiende contacten met de plaatselijke Gereformeerde Kerk vrijgemaakt: Wat zijn uw bevindingen over deze toenadering? Wat zou u doen als u in onze situatie zou zijn? Is het verstandig om als vGKN op landelijk niveau contact te zoeken met de GKV, en zo ja wanneer? De afgevaardigden menen dat men plaatselijk moet afwegen wat mogelijk is; de gemeente moet erbij betrokken worden. Plaatselijke situaties en kerken zijn verschillend; daarom moet men voorzichtig zijn op landelijk niveau. De eigen koers moet niet worden opgeven ter wille van de
3
oecumene. De contacten in Frieschepalen-Siegerswoude zijn nog pril, maar men hoopt en bidt dat dit mag groeien. Dan kan een plaatselijke situatie gaan wringen met landelijke afspraken. Dit zal ook bij de GKv het geval zijn. Ook dit moet plaatselijk worden besproken. De kerk van Frieschepalen-Siegerswoude houdt de synode op de hoogte. In Harkema groeit het contact met de PKN. Er zal een gezamenlijke commissie worden ingesteld met een onafhankelijke voorzitter, maar dit gaat niet gemakkelijk. b. De kerk van Boelenslaan: De kerkeraad van de vGKN te Boelenslaan vraagt aan de synode advies aangaande de vraag: In hoeverre erkent de vGKN de volwassendoop van iemand die zich bij de gemeente wil aansluiten; moet deze persoon ingeschreven worden als dooplid en moet er alsnog eventueel belijdenis gedaan worden, of mag de volwassendoop ook als zijnde belijdenis worden aangemerkt (zoals gebruikelijk is in de gemeente van waaruit deze persoon komt). De uitvoeringsbepaling bij Art.54.2 van de Kerkorde laat ruimte voor het inschrijven van zo’n persoon als belijdend lid, met twee kanttekeningen. Het gaat hier niet om een gemeentelid dat elders de volwassendoop ontvangt en dit wil laten aanmerken als het afleggen van de openbare geloofsbelijdenis in de vGKN. Ook moet met iemand die ‘overkomt’ worden gesproken of deze de belijdenis onderschrijft op dezelfde manier als dit van anderen die belijdenis afleggen van hun geloof wordt gevraagd. Dit gesprek kan worden gevoerd met de predikant of (een delegatie van) de kerkenraad. De kerkenraad doet afkondiging van een positief resultaat en de beslissing om deze persoon toe te laten als belijdend lid. c. De kerk van Noordwijk vraagt of men weer in aanmerking kan komen voor ondersteuning van de activiteit “zingen naar de zondag” (evangelisatie), voor het komende jaar of gedurende de volgende zitting van de Synode. De oud-quaestor had mandaat om voor het afgelopen seizoen deze kosten te vergoeden. Er komen per avond 60-100 bezoekers, een groot aantal voor een zeer kleine kerk. Het is dus terecht om dit als Evangelisatie te bestempelen. De kerken hebben hiervoor nog een ‘potje’. De kosten zullen ongeveer € 2000,- bedragen. Dergelijke beslissingen worden eerst in de financiële commissie besproken. Het moderamen zal deze commissie om advies vragen. Br Houwaart verwoordt de dank van de kerk van Noordwijk en meldt dat ook via internet velen meeluisteren. Hierna vraagt de praeses om een zegen over de maaltijd. Afgevaardigden en gasten genieten van een goed verzorgde lunch, aangeboden door de kerk van Noordwijk. Na een comitévergadering dankt de praeses voor de maaltijd en vraagt Gods Zegen over het vervolg van de vergadering. 8. Ingekomen en uitgegane post a. Jaarboekje Hersteld Hervormde Kerk; b. Uitnodiging ontmoetingsdag Hersteld Apostolische Zendingskerk; c. Uitnodiging uitzendingsdienst Ds en Mevr. Brons naar Israël; d. Uitnodiging bevestiging en intrede Ds Maliepaard te Noordwijk; e. Evangelisatieuitgave HSV: deze bevat Genesis, Psalmen en het complete Nieuwe Testament en is te bestellen voor € 1,60 per exemplaar bij Jongbloed b.v., t.a.v. dhr Aangeenbrug, Postbus 484, 8440 AL Heerenveen; f. SGJmaGEZINe: is al verspreid binnen de kerken; g. Uitnodiging symposium t.g.v. 100 jaar Chr.Blindenbibliotheek; h. Jaarverslag en Jaarrekening Centrum voor Israëlstudies (CIS); i. Vooraankondiging Zondag voor de Gezondheidszorg van HCF Nederland: Ds Maliepaard deelt hiervoor informatiepakketten uit; j. Mededeling van de Koninklijke Bibliotheek dat de informatie van www.vgkn.nl regelmatig wordt opgeslagen als zijnde nuttige informatie.
4
9. (Her-)benoeming deputaten, commissies en kerkvisitatoren Er wordt besloten dat er een evenwichtiger indeling voor de kerkvisitatoren wordt gemaakt. Voor classis Noord worden benoemd: Ds Sytsma-van Oeveren en Br Rienstra; voor classis Midden/West: Ds Bijleveld en Zr van Dellen-v.d.Werf. Deputaten ad examina: Br Mulder treedt af; de vGKAssen zoekt een opvolger. Br Beimers, Ds van Harten-Tip; Br Hoekstra en Ds Sijtsma-van Oeveren worden herbenoemd. Zendingsdeputaten: Br B. Postma en Br R.Caudron worden herbenoemd. Nieuw benoemd wordt Br A.de Hoek (B’laan). Er zijn nog enkele vacatures. Deputaten voor de Media: Br G.H.Bakker en Ds van Harten-Tip worden herbenoemd. Er is een vacature. Commissie liturgische formulieren: Ds Douma-van der Molen, Ds van Harten-Tip, Br Postma en Ds Sytsma-van Oeveren worden herbenoemd, evenals Ds Maliepaard en Ds Bloemendal als contactpersonen voor het COGG; Ds Bijleveld en Br E.v.d.Beek als afgevaardigden voor het CIO; Br R.Caudron als contactpersoon diac.en zendingscie en coördinator landelijke collecten. Zr Hummel-Pijl (FrS) wordt benoemd als boekhouder; Br G.H.Bakker blijft vertegenwoordiger voor het pensioenfonds en tractementsbeheerder. De broeders H.A. van Giffen en A.Smit te Garderen worden benoemd als huisdrukkers, Br F.A.J.Douma te Leek blijft de webmaster. Voor allen is een woord van dank voor de bereidheid deze taken op zich te nemen. 10. Financiën: a. kascontrole en décharge van het gevoerde beheer tot oktober 2012: De kascontrole-commissie onderzocht het beheer tot 1 september 2012 en bevond de boekhouding in orde, zoals blijkt uit het schriftelijk verslag. Daarop krijgt de quaestor décharge van het door hem gevoerde beheer. De praeses dankt Br Bakker voor zijn grote inzet en het verrichte werk. Dit wordt onderstreept met een warm applaus van de aanwezigen. b. mededelingen van de quaestor: Er is een spaarrekening geopend. Het vermogen is ongeveer € 120.000,-, waarvan € 60.000,- voor het fonds onderling dienstbetoon. Er moet, ook met het oog op de fiscus, niet teveel geld in kas zijn: van het quotum kan meer voor externe doelen gebruikt gaan worden. Er is een nieuwe printer gekocht, die de beide oude printers vervangt. Deze printer is voor het drukwerk van alle kerken te gebruiken. c. De Lukasontvanger: Per januari 2013 stopt deze mogelijkheid voor het beluisteren van kerkdiensten. Op korte termijn zal de provider een oplossing hiervoor aanreiken. 11. Aanbevelingen m.b.t. de vraag naar wenselijkheid van een predikant in algemene dienst voor gemeenteopbouw en/of het ‘algemene’ werk Br Hoekstra rapporteert over het werk van de commissie –hijzelf en de broeders J.Rienstra en L.Mulder. Het werk wordt nu door de huidige actuarius, Ds van Harten-Tip, gedaan. Het is veel werk en de commissie spreekt haar waardering ervoor uit. Welke taken moeten daadwerkelijk door een predikant worden gedaan en welke kunnen door een secretarieel medewerker worden verricht? De commissie meent dat de actuarius dit zelf moet aangeven en adviseert een secretarieel medewerker toe te voegen, die in noodgevallen de actuarius kan vervangen. De huidige situatie is veel te kwetsbaar. Voor de actuarius wordt een vrijwilligers-vergoeding (€ 1500,- per jaar) aanbevolen, voor de medewerker een vergoeding naar verhouding van het werk, dat maximaal mag uitgroeien tot één dag in de week. Mogelijk kunnen taken samen met andere kerken worden gedaan en kan een archivaris helpen. Na één jaar moet er een evaluatie komen; de synode stuurt het werk aan. De praeses dankt de commissie voor het heldere verhaal. Voorlopig is gefocust op het bureauwerk. Over een predikant in algemene dienst voor het toerustingswerk moet met de afzonderlijke kerken worden overlegd. De commissie wil desgevraagd helpen bij het scheiden en beperken van de taken. De synode neemt het advies van de commissie over.
5
12. Formulieren: Vaststelling herzien formulier kerkelijke huwelijksbevestiging Ds Sytsma-van Oeveren presenteert het rapport van de commissie, naar aanleiding van enkele reacties uit de kerken op het concept huwelijksformulier, en het aangepaste formulier. Er ontstaat een gesprek over de woorden opdragen, bevestigen en inzegenen. Het aangepaste formulier wordt volgens voorstel vastgesteld. 13. Zending Br Postma dient een voorstel voor een gewijzigde instructie voor de zendingsdeputaten in. Het bleek moeilijk om contact met Bangui te krijgen en te onderhouden. Dit leverde veel frustraties op. Ook blijken maar twee kerken zich te houden aan het landelijke collecterooster; zo verliezen de projecten hun landelijk karakter en streeft het rooster haar doel voorbij. Zending vanuit de kerken is iets anders dan projecten steunen. Daarom wordt aan de kerken gevraagd het voorstel te bespreken en zich op het zendingswerk te beraden, opdat het onderwerp in april 2013 kan worden besproken. Het Zendingsdeputaatschap moet worden aangevuld met nieuwe leden uit diverse kerken. Aldus wordt besloten. 15. Presentatie periodiek vGKNieuws Br Postma heeft zijn laatste vGKNieuws samengesteld. Er zijn exemplaren, ook met groot lettertype, beschikbaar voor verspreiding in de kerken. De praeses dankt hem hartelijk. 14. Oecumene, voor zover niet elders geagendeerd: a. ZvK/VKZ, waaronder radiokerkdiensten 2013: Ds van Harten-Tip vraagt voorbede voor het werk van ZvK/VKZ. Het budget is gehalveerd, het aantal fte’s zal volgen. Het aantal uren zendtijd is nog wel gelijk. Wanneer geen goede en herkenbare programma’s worden gemaakt, ontkent de politiek het bestaansrecht van ZvK en VKZ. Ook met het oog op de aanstaande fusie met de NCRV is het van belang om programma’s te maken die kenmerkend zijn voor een omroep met een opdracht vanuit de kerken; christelijke programma’s maken is niet goed genoeg. De nieuwe interim-directeur ziet dit heel scherp. ‘Denkstof’, één tot vijf minuten durende filmpjes voor jongeren, blijkt in een behoefte te voorzien (zie www.zvk.nl). Op D.V.18 november 2012 wordt een radiokerkdienst vanuit Harkema uitzonden met als voorganger Ds Douma-van der Molen, op 23 juni 2013 vanuit Frieschepalen met Ds Bloemendal en op 1 december 2013 vanuit Garderen. b. COGG: Ds Maliepaard vertelt over de conferentie 2012. In 2013 bestaat het COGG 50 jaar. c. CIO: Ds Bijleveld deelt mee dat er weer praktische zaken met de overheid zijn geregeld. d. Gereformeerd Appèl: er was een landelijke gebedsbijeenkomst. e. PKN: M.b.t. de associatieovereenkomst wordt afgewacht wat de PKN hierover gaat melden. Garderen is voor deelname aan de Raad voor het Geref.Belijden. Deelname kost tijd, terwijl de vGKN weinig mensen beschikbaar hebben. Daarom wordt dit opgeschort. f. CIS: Scriba Postma en de actuarius hadden een vervolggesprek met het CIS. Zij stellen, in overleg met de directeur en bestuursleden, voor een associatieovereenkomst aan te gaan. Dit houdt in dat er binnen de vGKN een quotum wordt geheven voor het CIS en (minstens) één jaarlijkse collecte, b.v. op de Israëlzondag. De directeur kan verslag doen van de werkzaamheden, tegen kostprijs kan worden deelgenomen aan de diensten van het CIS, waaronder cursussen, en divers materiaal wordt gratis verstrekt. De synode besluit graag een associatieovereenkomst te willen aangaan, waarbij wordt opgenomen dat de partijen, wanneer zij onverhoopt uit elkaar groeien, elkaar weer los kunnen laten. Er wordt een landelijke collecte in het rooster opgenomen en een quotum, voorlopig van € 0,50 per ziel, geheven. Dit quotum is onderdeel van de € 10,- die was afgesproken. De actuarius geeft dit besluit door aan de directeur van het CIS, waarna het wordt besproken in het bestuur van het CIS en een datum voor ondertekening en bekendmaking wordt afgesproken.
6
g. CPA en TOP (Archivarissenconvent): zie de notitie van de actuarius. 16. Eventuele mededelingen: geen. 17. Rondvraag Br v.d.Meer (FrS) deelt mee dat zijn kerk erg blij is met Ds Bloemendal. Hij wil de stukken voor de synode graag vóór de vergadering ontvangen. De praeses zegt toe dat in het vervolg weer zes weken tevoren documentatiemappen naar de kerken zullen worden gezonden. 18. Vaststelling datum en plaats van de volgende synodevergadering Deze zal worden gehouden op D.V zaterdag 13 april 2013 te Assen 19. Sluiting van de synodezitting door de praeses van het moderamen. De praeses is dankbaar dat de vergadering in goede harmonie mocht verlopen. Na het gezamenlijk zingen van Elb.178 (‘Als ik maar weet’) gaat hij voor in gebed. Hij dankt de gastheren en -vrouwen en de kerk van Noordwijk voor de hartelijke ontvangst en de afgevaardigden en gasten voor hun aanwezigheid. Na ieder een wel thuis gewenst te hebben sluit de praeses de bijeenkomst. Zitting van de synode op zaterdag 13 april 2013 te Assen 1. Opening Namens de ontvangende kerk van Assen e.o. ‘Oase’, de jongste kerk van de vGKN, heet Br A.van Tuyl de afgevaardigden en tientallen gasten welkom. De viering van Pasen bepaalt ons bij verleden, heden en toekomst: waarheen zijn wij op weg? Gezang 172: 1 en 4 worden gezonden, waarna Br van Tuyl voorgaat in dankgebed en voorbede. Hierna leest hij Spreuken 1: 1-7 en Prediker 4:17-5:6. De vreze des Heren is het beginsel van de kennis. In een wereld die in brand lijkt te staan mogen de vGKN vergaderen en Gods boodschap van vrede en vergeving brengen. Wat er ook besloten wordt, Gods plan wordt uitgevoerd. De leiding van de Heilige Geest is onontbeerlijk. De kerken hebben één basis: de Heilige Schrift en de belijdenis. Daarop bouwt iedere plaatselijke kerk, zonder water bij de wijn te doen, flexibel een vrolijk gereformeerd huis, waar alle generaties een plaats hebben. Br van Tuyl stelt voor dat de afgevaardigden elkaar op de komende synodezitting deelgenoot maken van de wijze waarop iedere kerk dat doet, overeenkomst art.46 KO. De aanwezigen zingen Gez.304:1,2,3. Vervolgens constateert Br van Tuyl dat alle kerken wettig vertegenwoordigd zijn, n.a.v. het 2. Appèl nominaal Aanwezig zijn: -van de kerk van Assen e.o.: Brs A.van Tuyl en G.van der Mijde (ouderlingen); -van de kerk van Boelenslaan-Drachtster Compagnie: Ds M.J.M. Sijtsma-van Oeveren; Brs O. Oevering en F.de Bruin (ouderlingen); -van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen: Ds K.J.Bijleveld; Brs O van der Wijk (ouderling secundus, vervanger van Br J.Rienstra, ouderling primus) en Zr A.Lont (diaken); -van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude: Ds B.Bloemendal; Zr J.Hoekstra-Plat en Br J.van der Meer (ouderlingen); -van de kerk van Garderen: Brs P.Klop en E.van der Beek (ouderlingen) en Zr. Van Hemel-van Veenhuisen (diaken); -van de kerk van Harkema: Br H.van der Woude en Zr Sj.van Dellen-van der Werf (ouderlingen primus,
7
en Zr A.Kooistra-Dalmolen, ouderling secundus); Br M.Schippers (diaken); -van de kerk van Noordwolde: Brs L.Mulder en E.Klop (ouderlingen); -van de kerk van Noordwijk: Ds J.Maliepaard en Br A.Houwaart (ouderling). Br van Tuyl draagt het voorzitterschap over aan de praeses, Ds K.J.Bijleveld. Deze brengt een hartelijke groet en Zegenwens van Dr M.Kuiper te Twijzel over. Aangezien er een instructie van de kerk van Boelenslaan is die betrekking heeft op de verkiezing van een nieuwe scriba, wordt deze verkiezing uitgesteld tot aan het begin van agendapunt 7. Verder wordt (4.) de agenda ongewijzigd vastgesteld. 5. Vaststelling van de notulen van de synodezitting d.d. 06-10-12 Deze notulen worden ongewijzigd vastgesteld en ondertekend. 6. Zaken n.a.v. de notulen, voor zover niet elders geagendeerd, waaronder: a. Jaarboekje 2013. Zr Tj.Borger te Noordwolde heeft de redactie van het Jaarboekje overgenomen van de actuarius. De kerken hebben hierover bericht gehad. De kerken zullen zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk in mei, de laatste gegevens aan haar door te geven, opdat het Jaarboekje 2013 in juni kan verschijnen. b. Deputaat voor de Media, zendingsdeputaat. Br Kolthof te Assen is benoemd als zendingsdeputaat. Voor het overige zijn er nog vacatures. c. Steun voor de kerk van Noordwijk voor ‘Zingen naar de Zondag’. De financiële commissie adviseert steun voor het lopende seizoen. In het vervolg zal jaarlijks een begroting worden ingediend die door de financiële commissie wordt beoordeeld. De synode gaat hiermee akkoord en Br Houwaart dankt de kerken voor deze steun. d. Predikant in algemene dienst voor het toerustingswerk. De actuarius heeft ondersteuning gekregen van Zr D.Rienstra uit Boornbergum voor het bureauwerk. De vraag naar een predikant in algemene dienst heeft geen prioriteit. e. N.a.v. de besluitenlijst. Er wordt geconstateerd dat het vGKerkboek nog niet op alle kansels aanwezig is, terwijl alle kerken een exemplaar ontvingen. 7. Instructies uit de kerken Het moderamen deelde schriftelijk aan de kerken mee dat Ds Sj.Maliepaard zijn functie als scriba neerlegde. Ook is er een vacature voor quaestor. Br J.Rienstra is bereid het quaestoraat over te nemen. Br Bakker wil hem inwerken. Dit is eenvoudiger wanneer Br Rienstra meedraait in het moderamen. Dat is mogelijk wanneer hij deel uitmaakt van het moderamen, bij voorbeeld als scriba. Hij is daartoe bereid. In een instructie ( 7.c.ii) meldt de kerk van Boelenslaan het draagvlak voor het moderamen in dat geval klein te vinden en stelt voor in het huishoudelijk reglement op te nemen dat de moderamenleden uit verschillende kerken afkomstig zijn. Ook wil men niet-afgevaardigde kerkenraadsleden verkiesbaar stellen. Dezen zouden ná verkiezing (alsnog) afgevaardigde worden. Hiervoor moet Art.6 KO worden gewijzigd. Tevens wil men het moderamen uitbreiden met een stemgerechtigd lid zonder functie. De praeses memoreert dat eerder twee moderamenleden uit dezelfde kerk kwamen. De voorgestelde regel werkt niet wanneer er geen mensen uit meerdere kerken beschikbaar zijn. Ook deze keer deed alleen de kerk van Boornbergum-Kortehemmen een voordracht. Het is ongebruikelijk om moderamenleden uit niet-afgevaardigden te kiezen. Een kerk kan kandidaten vóór de verkiezing afvaardigen. De voorstellen uit de instructie worden niet door de andere kerken gesteund. In tegenstelling tot wat in de instructie wordt gesteld zijn quaestor en actuarius geen adviseurs maar ondersteuners. Na het sluiten van een synode is een moderamen slechts gerechtigd om lopende zaken af te handelen. Iedere synode kiest opnieuw een moderamen.
8
Br Houwaart verwoordt de inspanningsverplichting van de kerken om kandidaten te leveren. Na enig overleg wordt bij acclamatie besloten dat de assessor, Br O.Oevering, benoemd wordt als scriba en Br J.Rienstra als algemeen lid van het moderamen. De functie van assessor blijft voor deze synode vacant. Br G.H.Bakker wordt herbenoemd als quaestor. Het voorstel om over een half jaar een nieuwe quaestor en een nieuw moderamen te kiezen wordt afgewezen. a. Van de kerk van Harkema i.v.m. beroep op Ds Snijder. De praeses spreekt een woord van welkom aan Ds K.Snijder, beroepen te Harkema, en diens echtgenote. Deputaat ad examina Br D.J.Hoekstra te Frieschepalen rapporteert over het gesprek van deze deputaten met Ds Snijder. Zij adviseren de kerken hem toe te laten als predikant binnen de vGKN. De kerken van Boornbergum-Kortehemmen en Frieschepalen-Siegerswoude controleerden de stukken m.b.t. het beroep en bevonden deze in orde. De praeses concludeert dat alles in goede orde is verlopen. De afgevaardigden begroeten Ds Snijder met applaus als predikant binnen de vGKN. De bevestiging en intrede zijn op D.V. 28 april 2013. Ds Bijleveld overhandigt Ds Snijder een eigen vGKerkboek en wenst hem de Zegen van de HERE toe. Hij belooft Zr Snijder een vGKookboek, waarna blijkt dat Ds Snijder de kok in huize Snijder is. Ds Snijder dankt voor het welkom en geeft aan dat zij zich welkom voelen. b. Van de kerk van Garderen over financiële helderheid over vergoedingen voor consulenten zonder eigen gemeente. Omdat deze instructie vroegtijdig bekend was, heeft de financiële commissie hier al over gesproken. De quaestor vertelt dat de consulentenregeling gebaseerd is op predikanten met een eigen gemeente en derhalve een tractement. De financiële commissie zal deze regeling aanpassen en met een voorstel komen waarbij de landelijke kerk de eerste zes uren per week, wegens consulentstaken besteed door predikanten zonder eigen gemeente, betaalt. Ds Maliepaard stelt voor om, aangezien er ook over vrijwilligersvergoedingen is gesproken, een consulent aan te stellen als predikant in algemene dienst. Omdat dit verplichtingen meebrengt die mogelijk op de langere termijn niet zijn na te komen is hier niet voor gekozen. De praeses dankt de kerk van Garderen voor haar zorg voor degenen die werkzaan zijn in de kerken. c. Van de kerk van Boelenslaan. Punt 7 c ii is al behandeld. i) Betreft de berichtgeving rond het gesprek tussen PKN, GKv, CGK, NGK en vGKN. Is de praeses gerechtigd om op persoonlijke titel te reageren op dergelijke vragen? Aangezien het moderamen de taak heeft lopende zaken tussen de vergaderingen te behandelen, ligt dat voor de hand. Achteraf kan verantwoording worden afgelegd aan de synode. Het blijkt dat ingaan op de uitnodiging in de kerk van Boelenslaan, die de PKN verliet, onrust gaf. Mensen dachten dat de vGKN mogelijk zouden toetreden tot de PKN. Br E.Klop benadrukt dat men met de verkiezing van een voorzitter verantwoordelijkheid overdraagt en dat men altijd een gevraagd gesprek moet aangaan. Besluiten worden uiteraard door de synode genomen. De praeses deelt mee dat de meerwaarde van het gesprek lag in het feit dat GKv en NGK – en onverwacht CGK- ook om de tafel zaten. Dit gesprek ziet hij niet als omstreden, omdat het in de lijn van vorige besluiten ligt. De vergadering vindt het goed dat er is ingegaan op de uitnodiging. De praeses biedt excuses aan voor het feit dat er moeite in de kerk van Boelenslaan ontstond. Br v.d.Beek vindt excuses onnodig. iii) Wat is het beleid t.a.v. predikanten die zonder gemeente willen overkomen naar de vGKN? In overeenstemming met eerdere besluiten wordt verteld dat deze predikanten zelf moeten aangeven dat zij willen overkomen. Zij sluiten zich aan bij een van de kerken. De betreffende kerk vraagt de synode of dit lid als predikant mag functioneren. Dan volgt een gesprek met de deputaten ad examina; dit is geen examen. Deze regeling betreft predikanten uit de PKN die de belijdenis onderschrijven en predikanten uit CGK, GKv en NGK. Hierin zit voor de betreffende predikant een zeker risico, evenals voor wie als candidaat beroepbaar wordt gesteld, aangezien niet gegarandeerd is dat men een beroep krijgt. Diversen voerden eerst een (vrijblijvend) oriënterend gesprek. Het is prettig dat mensen zich thuis voelen binnen de vGKN. Helaas kunnen deze kerken (nog?) niet iedereen een plaats als predikant bieden.
9
d. Van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude. i) Vraag om een advies betreffende het Nieuwe Liedboek. Enkele afgevaardigden vinden dat het door het gebruik van de beamer niet meer uitmaakt uit welke bundel een lied komt. De toetsing van de inhoud van liederen is dan wel een probleem, al kan dat een kwestie van vertrouwen zijn. Men wil niet dat kerkleden op extra kosten worden gejaagd; er zijn genoeg bundels. Ook moet het niet teveel moeite kosten. Oecumenisch gezien is het belangrijk om een mening te hebben over dit Nieuwe Liedboek. De commissie liturgische formulieren krijgt het verzoek om een inventariserend onderzoek te doen naar dit Nieuwe Liedboek. ii) Het concept huwelijksformulier kon niet voor de synodezitting van oktober 2012 door de kerkenraad van Frieschepalen-Siegerswoude worden besproken. Dan is besluitvorming moeilijk. De stukken zullen uiterlijk zes weken voor de synodezitting aan de kerken worden gezonden. Dan is het van belang dat instructies tijdig (minimaal twee maanden tevoren) worden ingezonden. De synode kan besluiten dat het nemen van een besluit wordt opgeschort. De plaatselijke kerkenraad –niet de predikant- heeft de bevoegdheid om te beslissen over de in een formulier gebruikte Bijbelvertaling. De commissie liturgische formulieren heeft aangeboden formulieren met de NBG’51 vertaling te vervaardigen. Hier is nog geen gebruik van gemaakt. Nu zullen versies van het huwelijksformulier met de vertaling van het NBG’51 en met de Nieuwe Bijbelvertaling worden vervaardigd. Het is uiteraard niet de bedoeling mensen te kwetsen door de keuze voor een bepaalde Bijbelvertaling. De praeses dankt de kerken voor de instructies. Hieruit blijkt betrokkenheid. 8. Ingekomen en uitgegane post a. Brieven en mail PKN (zie ook 15 a). i) E-mail over lokale interkerkelijke geloofsgesprekken als vervolg op de ‘Nationale Synode’. ii) Een uitnodiging voor een retraite-bijeenkomst van leiders van christelijke kerken uit alle tradities van de kerk, uitgaande van het Nederlands Christelijke Forum op 25 en 26 juni 2013 te Helvoirt. Doel is ontmoeting, vieringen, luisteren naar elkaars geloofsverhaal, bezinning en het voorbereiden van een grotere samenkomst. De vGKN hebben niet genoeg menskracht om aan alle initiatieven deel te nemen. De actuarius zal antwoorden dat de vGKN geen vertegenwoordiger zenden maar wel op de hoogte willen blijven. b. Formele antwoorden zijn gezonden op de instructies voor de vorige synodezitting. c. Nieuwjaarswens Kon.Bibliotheek ter kennisgeving. d. SGJ MaGEZINe –is uitgedeeld- en een vraag aan de kerken om steun. e. Herst.Apost.Zendingskerk: uitnodiging voor ontmoetingsdag. De actuarius zal melden dat hiervoor geen belangstelling is. f. Towards Jerusalem Counsil II: uitnodiging voor congres. De actuarius zal antwoorden dat de vGKN zich i.v.m. Israël en Messiasbelijdende Joden concentreren op het CIS. g. Uitnodiging voor bevestiging en intrede Ds K.Snijder te Harkema. h. Nieuwsbrief Geref.Appèl. i. Movisie: ‘De herder op zijn hoede’: willen de vGKN zich aansluiten bij dit interkerkelijk netwerk dat zich richt op voorkomen van en omgaan met seksueel misbruik binnen kerken? Twee à drie personen krijgen instructie; zij implementeren dit in de kerken. Het kost geen geld, wel tijd en energie. De kerken zoeken een paar leden die dit willen doen. De actuarius laat weten dat de vGKN er positief tegenover staan en hiervoor mensen zoeken. Hierna vraagt de praeses om de Zegen van de HERE voor de maaltijd. De kerk van Assen biedt de aanwezigen een feestelijke lunch aan, die in een prettige sfeer wordt genuttigd. Na de lunch komen de afgevaardigden bijeen in een comitévergadering (10). Daarna wordt de vergadering voortgezet in aanwezigheid van de gasten.
10
9. Verslagen van deputaatschappen en commissies Alle verslagen zijn schriftelijk aan de aanwezigen ter hand gesteld. Omwille van de tijd wordt besloten dat reacties op deze verslagen op de volgende synodezitting worden behandeld. Ds Maliepaard wijst op het 50-jarig jubileum van het COGG. Er is op 19 september een conferentie te Putten over ‘scheuren of helen’. Ook verschijnt er een boek. De vGKN zouden daarvan ongeveer 75 exemplaren moeten afnemen. Hiertegen is geen bezwaar. De commissie liturgische formulieren zal een notitie aan de kerken zenden. 11. Financiën De quaestor maakte een notitie over de ANBI-status, een status die overigens niet ter discussie staat. De verantwoordelijkheid voor het houden van de regels ligt bij alle kerken afzonderlijk. Het liquide vermogen bedraagt ongeveer € 60.000,12. Formulieren: presentatie formulier voor bevestiging van een predikant Ds Douma-van der Molen presenteert het concept formulier voor bevestiging van een predikant. Hiervoor werd uitgegaan van het in de GKN gangbare formulier, terwijl ook naar andere formulieren uit de gereformeerde oecumene is gekeken. De taken van de dienaar van het Woord staan op een rij: het is veel wat een predikant, met vreugde, mág doen! Zoveel mogelijk is de formulering gelijk aan die in het bevestigingsformulier van ouderlingen en diakenen. Op termijn wil de commissie een aangepast formulier voor een predikant met bijzondere opdracht aanbieden. De kerk van Boelenslaan wil de pastoraatstaken uitgebreider formuleren. Tucht wordt samen met de ouderlingen uitgeoefend. Door de punt in de alinea kan dit anders begrepen worden. Ds Maliepaard vindt de vraag aan de gemeente mooi maar in feite betekenisloos, omdat er geen mogelijkheid is om ‘de gemeente’ te houden aan het gegeven woord. De kerk van Frieschepalen-Siegerswoude zendt voor augustus haar reactie naar Br B.Postma. Br v.d.Wijk meent dat ‘het Woord en de belijdenis van de Kerk’ dubbel is; het eerste volstaat. De commissie zorgt dat de antwoorden worden toegevoegd aan de documentatiemap voor de volgende synodezitting. Het formulier wordt vrijgegeven voor gebruik, opdat het kan worden gebruikt bij de bevestiging van Ds Snijder te Harkema. 13. Kerk en Israël; associatieovereenkomst met het CIS Eventuele bezwaren tegen de uitgereikte concept-associatieovereenkomst zullen vóór 1 juni aan de actuarius worden gezonden. Het moderamen maakt een afspraak voor het tekenen van deze overeenkomst. In 2013 worden het quotum en de collecte voor het CIS –bij voorkeur op de Israëlzondag- ingevoerd. 14. Zending Br B.Postma deelt mee dat de collecte voor het CIS voor 2013 is ingeroosterd. Er worden twee nieuwe zendingsdeputaten gezocht. De situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek is zeer onstabiel. Er is veel geweld, juist tegenover christenen. De FaTEB hoopt toch de colleges te kunnen hervatten. a. Boek Dr B.v.d.Toren is nog steeds niet gereed. Het vertalen is blijkbaar lastig. b. Contacten met de FaTEB blijven moeilijk te onderhouden. Via de mail wordt geprobeerd de studentensteun in te vullen. c. Op de instructie zendingsdeputaten: kwamen geen reacties. Deze wordt vastgesteld. d. Collecterooster en andere zendingsprojecten. Wanneer niet alle kerken mee doen schiet het rooster zijn doel voorbij. Er is groei in deelname; periodiek wordt geëvalueerd of het rooster zinvol is. De kerken die doelen aandragen worden geacht deel te nemen aan het rooster. De kerken zullen laten weten of zij wel of niet deelnemen. Er kunnen nieuwe projecten worden aangemeld, die een duidelijk christelijke grondslag moeten hebben. Deze projecten worden door
11
de deputaten beoordeeld.Br Postma benadrukt het belang van het gebed. De praeses dankt hem voor zijn bijdrage. 15. Oecumene a. PKN, uitnodiging voor gesprek. Er is afgesproken dat hier niets over naar buiten zal komen. b. Zendtijd voor Kerken/VKZ. De kerkdiensten van juni in Frieschepalen en december in Garderen gaan door. De medewerkers zijn, voor zover niet ontslagen, aan het verhuizen. Voorbede is ook hier dringend gewenst. Alle bij ZvK en IKON betrokken kerken hebben, op initiatief van de vGKN en gefaciliteerd door de PKN, een open brief aan de staatssecretaris geschreven i.v.m. het wegbezuinigen van deze omroepen. Het resultaat was nihil, maar de kerken hebben wel eensgezind hun stem laten horen. c. COGG: conferentie op 19 september 2013 in de Aker te Putten. d. Luisterpost/Brahlecta. De deputaten voor de Media hebben hierover een gesprek gehad. De vraag is of de vGKN willen participeren. Dit onderwerp wordt aangehouden. e. NGK-SA. Na informele contacten, waarvoor de synode in comité toestemming verleende, heeft de actuarius van de Nederduits Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika, Dr K.Gerber, een bezoek gebracht aan de actuarius. Het was een constructief gesprek. De NGK-SA zijn vele malen groter dan de vGKN, maar er zijn veel overeenkomsten. Onder andere de kerkorde van de vGKN ging, als voorbeeld voor de herziening van de kerkorde van de NGK-SA, mee naar Zuid Afrika. Deze kerken hebben ook contact met de PKN, maar stellen een relatie met een belijdende gereformeerde kerk in Nederland op prijs. Kanselruil is één van de mogelijkheden- hoe vreemd dat gezien de afstand ook klinkt. Besloten wordt dat een afvaardiging van deze kerken wordt uitgenodigd voor de volgende synodezitting. Wanneer de actuarius in Zuid Afrika is ten tijde van de synode van de NGK-SA mag zij officiële vertegenwoordiger zijn van de vGKN. Zij zal nadere informatie aan de kerken zenden. 16. Mededelingen Het ruilschema 2014 voor de predikanten is vastgesteld. Mochten er bijzonderheden zijn op een ruilzondag, dan zorgen de kerken dat de betreffende predikant daarvan tijdig op de hoogte wordt gebracht. De webmaster is bezig de website volledig te vernieuwen. Hij ontvangt daarvoor een hartelijk applaus. 17. Rondvraag N.a.v. een vraag van Br E.Klop wordt besloten dat de synodezittingen in het vervolg om 9.30 uur beginnen. De kerk van Harkema vraagt naar Ds Vos te Assen. Deze is Nederlands Gereformeerd predikant en komt daarom niet voor op het ruilrooster. De kerk van Boelenslaan vraagt een felicitatie en Zegenbede aan koning Willem Alexander te zenden. De vergadering stemt van harte met dit voorstel in. De actuarius verzorgt dit. 18. Vaststelling datum en plaats van de volgende synodevergadering op D.V zaterdag 5 oktober 2013 te Garderen om 9.30 uur. 19. Sluiting van de synodezitting door de praeses van het moderamen. De praeses spreekt waardering uit voor de vele gasten die aanwezig waren op deze synodezitting en dankt de kerk van Assen voor de goede ontvangst. Hij gaat voor in dankgebed en voorbede. Daarna wenst hij ieder wel thuis en een gezegende zondag en sluit de bijeenkomst.
12
Zitting van de synode op zaterdag 5 oktober 2013 te Garderen 1. Opening Namens de ontvangende kerk van Garderen heet Br P.Klop afgevaardigden en gasten welkom. Scriba Br Oevering is wegens ziekte verhinderd, Ds Sytsma-van Oeveren verblijft in Israël en Br Bron, die gewoonlijk de boekentafel verzorgt, is wegens gezinsomstandigheden afwezig. Br Klop leest 1 Samuël 3:1-10. Bidden is niet in de eerste plaats praten met, maar vooral luisteren naar de Here God. Wij moeten Gods wil zoeken, in plaats van ‘ik vind’ op de voorgrond te plaatsen. Na een gebed, waarin ook in de stilte het aangezicht van de HERE wordt gezocht, wordt Elb 302 (‘Heer, ik kom tot U’) gezongen. 2. Appèl nominaal Aanwezig zijn: - van de kerk van Assen e.o. ‘Oase’: Brs J.Kolthof en G.van der Mijde (ouderlingen); Br F.Vonck (diaken); - van de kerk van Boelenslaan-Drachtster Compagnie: Brs F.de Bruin en M.Veenstra (ouderlingen); - van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen: Ds K.J.Bijleveld; Br J.Rienstra (ouderling); Zr I.Vries (diaken); -van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude: Ds B.Bloemendal; Brs J.van der Meer en P.Pijpker (ouderlingen); - van de kerk van Garderen: Brs P.Klop en E.van de Beek (ouderlingen); Zr A.Teunissen-Schuiteman (diaken); - van de kerk van Harkema: Ds K.Snijder; Zrs Sj.van Dellen-van der Werf en J.de Roo-Veenstra (ouderlingen); Br M.Schippers (diaken); - van de kerk van Noordwolde: Brs L.Mulder en E.Klop (ouderlingen) - van de kerk van Noordwijk e.o.: Ds Sj.Maliepaard en Br E.J.Tinga (diaken). Er is sprake van een wettige vertegenwoordiging. De praeses, Ds K.J.Bijleveld, dankt Br Klop voor zijn opening en neemt het presidium over. 3. Vaststelling van de agenda De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 4. Vaststelling van de notulen van de synodezitting d.d. 13-04-13 Deze notulen worden ongewijzigd vastgesteld en ondertekend. 5. Zaken n.a.v. de notulen, voor zover niet elders geagendeerd, waaronder: a. Jaarboekje 2013/2014. Zr Tj.Borger te Noordwolde heeft dit Jaarboekje samengesteld. Het is in juni 2013 verschenen, waarvoor dank aan Zr Borger. b. Deputaat voor de Media, zendingsdeputaat. Met nadruk wordt aan de nog niet in deze deputaatschappen vertegenwoordigde kerken gevraagd om een voordracht te doen. c. Inventariserend onderzoek naar het nieuwe Liedboek. Ds Douma-van der Molen deelt namens de commissie liturgische formulieren mee dat deze commissie voornemens is om op de komende synodezitting een rapport over dit Liedboek te presenteren. d. Movisie: de herder op zijn hoede-stand van zaken. Br R.Reinders uit Boornbergum is bereid gevonden zich te laten informeren. Hij zou samen met de praeses een bijeenkomst bezoeken, die helaas werd afgezegd wegens ziekte van de spreker. Het ziet er naar uit dat de respons vanuit de diverse kerkgenootschappen minder groot is dan verwacht.
13
6. Instructies uit de kerken Er zijn geen instructies vanuit de kerken binnengekomen. Wel heeft de kerk van Garderen een nieuwe consulent nodig omdat Ds van Harten-Tip dit consulentschap om persoonlijke redenen moest neerleggen. In overleg met deze kerk zoekt het moderamen een opvolger. 7. Ingekomen en uitgegane post a. antwoord aan de vGK Garderen op de instructie over de vergoeding van consulenten b. idem aan de vGK Harkema m.b.t het overkomen van Ds K.Snijder c. idem aan de vGK Boelenslaan m.b.t. berichtgeving rond het gesprek met o.a. de PKN, de samenstelling van het moderamen en het overkomen van predikanten uit andere kerkgenootschappen d. idem aan de vGK Frieschepalen-Siegerswoude m.b.t. het nieuwe Liedboek en het concept huwelijksformulier e. schrijven aan HKH Prinses Beatrix f. idem aan ZM Koning Willem Alexander g. Antwoord aan de Hersteld Apostolische Zendingskerk: de vGKN danken voor de uitnodigingen en zullen er geen gebruik van maken. h. schrijven aan de NGK-SA en reactie hierop i. Schrijven van de cie liturgische formulieren over de gang van zaken op de synodezitting van 1304-13 (niet voldoende tijd voor het onderwerp) en antwoord hierop j. idem van de Zendingsdeputaten en antwoord hierop k. informatie van Hagru l. Uitnodiging voor ontmoetingsdag van Oikocredit, op 27-09-13 m. Uitnodiging voor de ‘nationale synode’ op 25 en 26 oktober 2013 n. Aankondiging zondag van de gezondheidszorg op 20-10-13. Informatie is te vinden op www.hcfnederland.nl o. Bedankbrief van de kerk van Assen e.o. ‘Oase’ voor het Avondmaalsstel dat deze kerk van het kerkverband mocht ontvangen. a.t/m h. zijn conform het tijdens de vorige synodezitting afgesprokene; h., i., j. en m. komen later in de vergadering aan de orde; k., l. en n. zijn ter kennisgeving; o. wordt voorgelezen. 8. Verslagen van deputaatschappen en commissies Alle verslagen behalve die van de kerkvisitatoren zijn op de vorige synodezitting aan de afgevaardigden ter hand gesteld. Deze verslagen blijken zo helder dat er geen vragen zijn. Kerkvisitator Br Rienstra doet mondeling verslag van de kerkvisitatie in de kerken van Garderen en Frieschepalen-Siegerswoude. In deze verslagen valt op dat de kerkenraad van Garderen ook in de zomermaanden vergadert en dat in deze kerk een beroepingscommissie is geïnstalleerd. Ds H.Esbach van het Evangelisch Werkverband verricht er hulpdiensten. Op iedere kerkenraadsvergadering wordt censura morum gehouden. Men vraagt een duidelijke omschrijving van de taak van een consulent. In de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude gebruikt men de catechesemethode van GKv ‘de Poort’ te Winsum (www.depoortwinsum.nl). Het verkiezingsreglement voor ambtsdragers is zoek; het is belangrijk dat de kerkenraad dit paraat heeft en dat het openbaar is. Er zijn goede contacten met de GKv ter plaatse. De praeses dankt Br Rienstra voor het verslag. Wat betreft de vraag naar de werkzaamheden van een consulent: deze houden formeel niet meer in dan het begeleiden van het beroepingswerk. Het ligt wel voor de hand dat men zich ook bij andere vragen eerst tot de consulent wendt. De vacante kerk heeft geen ‘recht’ op meer tijd van de consulent, maar in overleg is er vaak meer mogelijk. Na een korte pauze wordt Elb. 184 (‘ik wandel in het licht met Jezus’) gezongen.
14
Alle liederen voor deze vergadering zijn uitgezocht door de quaestor, Br G.H.Bakker, die ook de orgelbegeleiding verzorgt. In de wandelgangen is gevraagd naar de tekst van de inleiding van Ds Douma-van der Molen voor de besloten zitting van de vorige avond. Zij zal deze tekst persklaar maken. Op korte termijn maakt de actuarius er, in overleg met haar, een verslag van. Dit verslag wordt aan de kerken toegezonden en deze mogen het openbaar maken, zodat er al breed kennis kan worden genomen van de –verkorte- inhoud. Aldus wordt met algemene stemmen besloten. 9. Financiën De quaestor deelt mee dat de financiële commissie in goede harmonie vergaderde. a. De financiële situatie van het kerkverband is ongewijzigd gunstig. Het totale vermogen zit in een aantal fondsen en bedraagt ongeveer € 80.000,-. b. ANBI. De belastingdienst erkende de vGKN als zodanig. Er komen echter steeds nieuwe voorwaarden. Zo moet het beloningsbeleid van de bestuurders vóór 1 januari 2016 op de website komen. Alles gebeurt bij de vGKN letterlijk en figuurlijk Pro Deo. Het streven is om per 1 januari 2015 aan de eisen te voldoen, zodat er nog tijdig aanpassingen kunnen worden gedaan. c. SEPA. In verband met de internationalisering moeten rekeningnummers worden aangepast. Dit is alleen belangrijk met betrekking tot incassocontracten. De meeste kerken hebben hier weinig mee te maken. d. Instructie Garderen in verband met consulentenvergoeding. De bestaande regeling hield geen rekening met predikanten op Art.14 KO. De financiële commissie voegde aan het voorstel nog toe dat het aantal aan het consulentenwerk besteedde uren ‘gemiddeld’ zes per week is. Onkosten zijn voor de inhurende kerk. Ds Maliepaard vraagt waarom een emeritus predikant de eerste zes maanden dit werk voor eigen rekening doet. De commissie stelt dit voor omdat een emeritus predikant inkomsten heeft uit vroeger dienstverband, terwijl een predikant op Art.14 KO geen eigen inkomen heeft. Het voorstel van de financiële commissie wordt aangenomen en de regeling gaat per direct in. De praeses dankt de commissie voor haar werkzaamheden. e. Georganiseerd overleg met de predikanten. Een dergelijk overleg over materiële zaken ontbreekt binnen de vGKN. Een functioneringsgesprek met de kerkenraad is meer pastoraal van aard. Bij vragen kunnen de predikanten tot nu toe niet terug vallen op enige instantie binnen het kerkverband. Aangezien de financiële commissie slechts een gedelegeerde en geen zelfstandige taak heeft, kan deze commissie een dergelijk overleg niet op eigen initiatief voeren. De financiële commissie kan de opdracht krijgen om alle predikanten uit te nodigen voor een dergelijk overleg, waarbij zal blijken of er behoefte aan is, en de uitkomsten via de contactpersonen van de diverse kerken aan de kerkenraden doorgegeven, waarna de uitkomsten ter synode worden besproken. Dit voorstel wordt aangenomen. f. Predikantstraktementen. Deze traktementen zijn gekoppeld aan de salarissen van eerstegraads leraren in het middelbaar onderwijs. Deze salarissen waren bevroren, maar vermoedelijk komt er een nieuwe cao. Dan worden de traktementen aangepast. De praeses dankt de quaestor voor zijn verslag en zowel hem als de gehele commissie voor het constructieve werk. 10. Commissie liturgische formulieren Namens de commissie liturgische formulieren voert Br B.Postma uit Oosterwolde het woord. a. werkwijze commissie. De commissie is van plan, na goedkeuring van alle formulieren, een revisie uit te voeren en de formulieren de harmoniseren. De commissie heeft moeite met de wijze waarop in enkele gevallen de behandeling van de concept-formulieren door de synode werd uitgevoerd. Het blijkt dat dezelfde punten van kritiek ná besluitvorming door de synode bij de bespreking van het aangepaste concept terug komen en dan opnieuw naar de commissie worden verwezen om te overwegen. Soms krijgt een opmerking van één persoon zoveel gewicht dat de instemming van alle anderen erbij in het niet valt. Ook worden de argumenten die de commissie in die gevallen geeft niet serieus genomen. Daarom verzoekt de commissie de synode te kijken
15
naar de wijze van besluitvorming. De praeses geeft aan dat deze vergader-technische opmerkingen serieus moeten worden genomen. Er wordt besloten dat, wanneer ieder zijn mening heeft kunnen geven en een mening niet merkbaar door de vergadering wordt gedragen, de commissie mag besluiten niet verder op deze mening in te gaan. b. reacties op het formulier voor bevestiging van een predikant. Alleen de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude heeft nog schriftelijk op dit formulier gereageerd, met de aanvulling van enkele voetnoten. De commissie bedankt deze kerk voor de zorgvuldige behandeling. Er blijkt vervolgens in de verwerking van deze aanvulling een foutje te zijn geslopen; de actuarius zal dit verbeteren en de kerken een verbeterd formulier toezenden. Met deze wijziging wordt het genoemde formulier definitief vastgesteld. c. brief van de commissie i.v.m. huwelijksformulier. De commissie schreef een brief aan het moderamen over de opdracht, verstrekt in de vorige synodezitting, om een NBG-versie van het huwelijksformulier te maken. De commissie vindt dit principieel onjuist. Het rapport NBV, waarin het gebruik van deze Bijbelvertaling wordt ontraden, werd door deze zelfde commissie geschreven en door de synode aanvaard. Enkele kerken blijken de ruimte te geven of de gewoonte te hebben om de NBV (ook) te gebruiken in de eredienst. Dit is in de vrijheid der kerken. Op synodeniveau moet er consistentie zijn. Ds Bloemendal van de kerk van Frieschepalen- Siegerswoude, die de instructie indiende waarin om de genoemde aanpassing van het formulier werd gevraagd, wijst erop dat het voor een kerkenraad moeilijk is om uit te leggen waarom een Bijbelvertaling wel in sommige diensten wordt gebruikt, maar niet in een formulier. Br Postma geeft aan dat het niet om werkweigering van de commissie gaat, maar om een principe. Mede-commissielid Ds Douma-van der Molen vult aan dat het maar niet gaat om het vervangen van een aantal teksten door een andere vertaling. Het formulier heeft een bepaalde opbouw met Schriftuitleg, die door het gebruik van de NBV zodanig wordt verstoord dat het formulier inhoudelijk en structureel gewijzigd zou moeten worden. De vergadering concludeert dat de commissie consequent is door de gevraagde versie van het huwelijksformulier niet te maken. De synode wordt in deze geconfronteerd met onduidelijk beleid van enkele plaatselijke kerken. Het is goed wanneer deze kerken besluiten welke lijn zij uitzetten m.b.t. de gebruikte Bijbelvertaling. Uit dit plaatselijk besluit kan een instructie voortvloeien. Omdat de synode geen leiding kan geven aan divergerend beleid kan bij nader inzien niet worden ingaan op het verzoek van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude. Plaatselijke kerken kunnen uiteraard eigen keuzes maken. Bij navraag naar de status van het rapport NBV blijkt dat dit rapport een (negatief) advies bevatte op basis waarvan de synode besloot zich te houden aan het gebruik van de vertaling van het NBG uit 1951. Tijdens een latere synode werd daarnaast besloten het gebruik van de Herziene Statenvertaling vrij te geven. De wijze van omgaan met deze besluiten is niet opgelegd aan de plaatselijke kerken, maar de synode wil consequent zijn. De praeses dankt Br Postma en de commissie voor het gedane werk. Br Postma vermeldt dat de commissie blij is met de opdracht om een rapport over het nieuwe Liedboek te schrijven. 11. Kerk en Israël De associatieovereenkomst met het CIS is gesloten. Er is een contactpersoon voor het CIS nodig. De kerken kunnen vóór 17 oktober een voordracht doen, anders zal het moderamen in deze vacature proberen te voorzien. Ds Brons uit Israël verzorgt op 1 november 2013 een bezinningsmorgen i.v.m. zijn werkzaamheden. Ds Maliepaard zal de vGKN daar vertegenwoordigen. De actuarius geeft dit door aan het CIS. Br Klop uit Garderen vermeldt dat de voorzitter van het CIS, Ds Visser van de PKN Garderen, in een gezamenlijke dienst is voorgegaan.
16
12. Zending a. De FaTEB en algemene zaken. Zendingsdeputaat Br B.Postma vertelt dat de situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek onveranderd zeer gevaarlijk is. Het is daardoor vrijwel onmogelijk om contact te leggen met de FaTEB. In deze ‘vergeten oorlog’ hebben met name christenen het zwaar te verduren. De zendingsdeputaten zullen eventueel nieuws doorgeven aan de kerken. Het is belangrijk dat er ook in de kerkbladen melding wordt gemaakt van de situatie, zodat in kerken en gezinnen voorbede kan worden gedaan. Het deputaatschap is bezig met de doordenking van de Bijbelse opdracht met betrekking tot de zending, zowel voor de plaatselijke kerken als voor het kerkverband, en van de mogelijkheden met de beperkte middelen van de vGKN. Er wordt een actuele presentatie over het werk in Bangui gemaakt. Rond de FaTEB zijn oecumenische contacten gegroeid. Tevens wordt informatie ingewonnen over de oprichting van een theologische opleiding in Kameroen. Hierover volgt eventueel later informatie en besluitvorming. Niet alle kerken hebben een zendingscommissie. Toch wil het deputaatschap op korte termijn met alle kerken in contact treden. Aan de kerken zonder zendingscommissie wordt daarom gevraagd om de naam van een contactpersoon. b. Collecterooster en andere zendingsprojecten. Het collecterooster moet worden gedragen door de kerken. De deelname eraan neemt toe. Van alle kerken staat nu één doel op het rooster, van de kerken die actief met het rooster werken twee. De kerk van Boornbergum-Kortehemmen doet niet mee en heeft ook geen doel aangedragen. Voor dit aandragen is nog tot 1 november de tijd, anders vult het deputaatschap het doel in. Ds Maliepaard adviseert om in plaats van Miracle School een ander doel te zoeken, omdat de Stichting die deze school steunt wordt opgeheven. Het blijkt dat de vGKN erg actief zijn in Roemenië. Er is nieuw élan en daarvoor is het deputaatschap dankbaar. 13. Oecumene a. PKN, uitnodiging voor gesprek: er is geen nieuws. b. Zendtijd voor Kerken/VKZ. Deputaat voor de Media Ds van Harten-Tip vertelt dat, nu ZvK/VKZ is ondergebracht bij de EO, er behalve de verhuizing veel veranderingen zijn. Diverse trouwe medewerkers, inclusief de directeur van ZvK, kregen ontslag. In 2014 worden de radiokerkdiensten uitgezonden om 19.00 uur. De dienst van 1 december vanuit Garderen is grotendeels uitgewerkt. Voorbede voor het werk van ZvK blijft nodig. c. COGG: Op 19 september 2013 was er een goede conferentie, waarvan de referaten per mail aan de scribae zijn gezonden. Men heeft zich t.g.v. het 50-jarig jubileum afgevraagd wat het nut is van het COGG. Daarom zijn er enkele initiatieven genomen, onder andere door theologische studenten met elkaar in contact te brengen. De ontmoeting over de kerkmuren heen is waardevol. Er wordt besloten dat alle afgevaardigden naar de besloten synodezitting van 7 december 2013 een exemplaar van het jubileumboek ontvangen, terwijl het restant wordt verdeeld over de diverse kerkenraden. Aangezien de synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken heeft besloten de kansels te openen voor predikanten uit de PKN die de belijdenis onderschrijven, wordt voorgesteld om actie te ondernemen richting de CGK. Ook is het mogelijk dat de vGKN zich richten tot de commissie voor kerkelijke eenheid van CGK, GKv en NGK. Het moderamen krijgt hiervoor mandaat. d.CIO. Ds Bijleveld deelt mee dat de overheid uiteindelijk heeft besloten dat het godsdienstonderwijs op de openbare basisscholen wordt gehandhaafd. e. Geref.Appèl. Er was weer een landelijke gebedsdag. f. ‘Nationale synode’. Deze wordt gehouden op 25 en 26 oktober 2013 te Dordrecht. Gehoord de synode heeft het moderamen aangegeven dat de vGKN met drie personen aanwezig hopen te zijn. Ds Bijleveld zal namens de synode acte de présence geven. Ook Ds Bloemendal hoopt aanwezig te zijn. Anderen die deze bijeenkomst willen meemaken moeten zich vóór woensdag 9 oktober melden bij de actuarius.
17
g. NGK-SA. Er kon geen afvaardiging van deze kerk aanwezig zijn wegens een eigen synodevergadering; daarom wordt gezocht naar een andere mogelijkheid. N.a.v. een opmerking van Dr Gerber, uit het verslag van het gesprek dat hij met de actuarius had, wijst Ds Maliepaard op de mogelijkheid van kerkplanting en het starten van preekplaatsen waar wel gereformeerden wonen maar geen tweede diensten meer worden gehouden. De praeses vraagt om mogelijkheden voor initiatieven door te geven aan het moderamen. 14. Presentatie vGKNieuws Verrast ontving Br B.Postma van het moderamen het verzoek om, ook nu hij geen moderamenlid meer is, het vGKNieuws samen te stellen. Hij dankt de drukker, Br van Giffen te Garderen, en roept de afgevaardigden op: neem, deel uit en lees! Er zijn opnieuw een aantal grote-letter-exemplaren gedrukt. De praeses dankt Br Postma voor zijn inzet voor deze ‘synodekrant’. 15. Mededelingen: Er zijn geen mededelingen. 16. Rondvraag Br E.van de Beek vraagt of de behandeling van de appèlzaak kan worden toegevoegd aan een gewone synodezitting. De praeses stelt voor deze te combineren met de al geplande besloten vergadering in december. Het moderamen zal onderzoeken of dit mogelijk is. Br P.Klop breekt een lans voor ‘onze jeugd’ en wil dit onderwerp graag agenderen voor de volgende synodezitting. ‘Het zendingsveld is vlak om ons heen en velen weten niet waar onze jongeren mee worden geconfronteerd.’ De praeses antwoordt dat Ds K.Snijder al bereid is gevonden om alle jeugdwerkers bijeen te roepen. Zr van Dellen deelt mee dat het vGKN-spandoek nog steeds zoek is. Het is voor het laatst in oktober 2012 in Noordwijk gebruikt. Men zal daar extra goed zoeken. 17. Vaststelling datum en plaats van de slotzitting van de synode van Noordwijk II D.V zaterdag 12 april 2014 te Boelenslaan om 9.30 uur. 18. Sluiting van de synodezitting door de praeses van het moderamen. De praeses dankt allen hartelijk voor de aanwezigheid. Het was een goede vergadering en de kerk van Garderen was een goede gastvrouw. Ds Bijleveld deelt mee dat, na de sluiting van deze synode in april 2014, een nieuw moderamen moet worden verkozen. De kerken moeten daar nu alvast over nadenken. Hijzelf zal niet herkiesbaar zijn. Na het zingen van Elb. 203 (‘Genade, zo oneindig groot’) gaat hij voor in dankgebed en voorbede en vraagt een zegen voor de maaltijd die door de kerk van Garderen wordt aangeboden. Daarna wenst hij allen voor na de maaltijd wél thuis en sluit de bijeenkomst. Zitting van de synode op vrijdag 11 april en zaterdag 12 april 2014 te Garderen
Zitting op vrijdagavond 11 april 2014 1. Opening Namens de ontvangende kerk van Garderen heet Br P.Klop afgevaardigden, examinatoren, gasten en Br A.C.R. van Dorp uit Gouda welkom. Helaas is praeses Ds K.J.Bijleveld wegens ziekte afwezig. Op deze avond vindt het kerkelijk examen plaats van Br van Dorp, beoogd predikant van Garderen. Br Klop spreekt zijn dankbaarheid uit voor de mogelijkheid van dit examen en gaat voor in gebed. Na het zingen van Elb.302 (‘Heer, ik kom tot U, hoor naar mijn gebed’) leest Br van Dorp een gedeelte van zijn preekvoorstel, n.a.v. Jes.49:1-7, voor.
18
2. Appèl nominaal Aanwezig zijn: - van de kerk van Assen e.o. ‘Oase’: Brs J.Kolthof en G.van der Mijde (ouderlingen); - van de kerk van Boelenslaan-Drachtster Compagnie: Ds M.J.M.Sijtsma-van Oeveren en Br K.van der Veen (ouderling); - van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen: Br J.Rienstra (ouderling) en Zr A.Lont (diaken); -van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude: Ds B.Bloemendal; Brs J.van der Meer en P.Pijpker (ouderlingen); - van de kerk van Garderen: Brs P.Klop en E.van de Beek (ouderlingen) en E.van de Langemheen (diaken); - van de kerk van Harkema: Ds K.Snijder; Zrs Sj.van Dellen-van der Werf en J.de Roo-Veenstra (ouderlingen); Br M.Schippers (diaken); - van de kerk van Noordwolde: geen afgevaardigden; - van de kerk van Noordwijk e.o.: Ds Sj.Maliepaard en Br A.Houwaart (ouderling). Er is sprake van een wettige vertegenwoordiging. De praeses a.i., Ds M.J.M.Sijtsma-van Oeveren, voorzitter van het examen, neemt het presidium over. 3. Vaststelling van de agenda De agenda wordt ongewijzigd vastgesteld. 4. Kerkelijk examen van Br A.C.R.van Dorp 4.1.Toelichting op en besluitvorming betreffende de status van het examen Ds A.van Harten-Tip licht namens deputaten ad examina en moderamen van de synode de status van het examen van deze avond toe: Br van Dorp en de kerk van Garderen hebben de wens om aan elkaar verbonden te worden. Daarom heeft Br van Dorp contact gezocht met de deputaten ad examina. Hierover wordt bij 4.2 gerapporteerd. Bij internationale navraag bleek dat de opleiding die Br van Dorp in Sri Lanka afrondde niet in de westerse kerken wordt erkend. Een erkende master- plus kerkelijke opleiding duurt gewoonlijk drie jaar, inclusief een half jaar stage. Het was tot nu toe moeilijk om een inhoudelijk beeld te krijgen van de gevolgde opleiding, onder andere door het ontbreken van diverse officiële stukken. Het onderzoek, noodzakelijk om te kunnen bepalen welke aanvulling er nodig is, kost tijd, nog afgezien van het invullen van de lacunes- en ‘die tijd heeft de kerk van Garderen eigenlijk niet.’ Daarom is in het overleg van deputaten en moderamen het volgende voorstel ontstaan, dat na diepgaand overleg door Br van Dorp en de kerk van Garderen is geaccepteerd: Br van Dorp wordt, wanneer hij slaagt voor het kerkelijk examen, toegelaten als predikant in opleiding. Hij kan zo aan het werk in de kerk van Garderen, maar zonder ambtsbevoegdheid. Daarnaast krijgt hij preekconsent voor de vGKN. Br van Dorp maakt zo spoedig mogelijk een erkende masteropleiding af en krijgt daarnaast een mentor, die hem, op basis van de gegevens en onder verantwoordelijkheid van de deputaten ad examina, begeleidt bij het invullen van de lacunes betreffende de kerkelijke vakken. Na afronding van het kerkelijke traject is Br van Dorp beroepbaar; de kerk van Garderen heeft een ‘claim’ op hem. Deze weg wordt voorgesteld om tegemoet te komen aan de gezamenlijke wens van de kerk van Garderen en Br van Dorp, waarbij meeweegt dat Br van Dorp toch al de wens had om een erkende masteropleiding af te ronden. Tegelijkertijd nemen de kerken zichzelf en de gemaakte afspraak dat de vGK-predikanten een erkende opleiding hebben serieus. Dit is ook van belang met het oog op de oecumene en de toekomst van Br van Dorp. Moderamen en deputaten willen soepel maar transparant met de situatie omgaan, ook met het oog op eventuele andere candidaten. De gevolgde weg moet geen precedent scheppen en verantwoord kunnen worden, allereerst tegenover de Here van de Kerk en ook tegenover elkaar, Br van Dorp en andere kerken
19
en personen. Daarom vraagt het moderamen aan de afgevaardigden goedkeuring van het in dezen bijzondere beleid. De afgevaardigden hebben hierover geen vragen en keuren het voorgestelde beleid goed, zodat het examen doorgang kan vinden. 4.2. Rapportage over het motivatiegesprek door de deputaten Br D.Hoekstra vertelt hoe de levensweg van Br van Dorp uitliep op het contact met de kerk van Garderen en hoe de –ongedachte- wens ontstond om deze kerk als predikant te gaan dienen. Br van Dorp ziet de leiding van de Here God in dit alles. De deputaten gaven, na een positief verlopen motivatiegesprek, Br van Dorp een tekst op voor het maken van een preekvoorstel (zie hiervoor ook het verslag van het deputaatschap). 4.3. Gesprek n.a.v. het preekvoorstel door de deputaten De deputaten gaven een schriftelijke reactie, die bij de synodestukken is gevoegd. De examinandus voegde geen nieuwe orde van dienst bij zijn nieuwe preekvoorstel, omdat daar niet om werd gevraagd. Hij erkent dat de orde van dienst niet past bij dit preekvoorstel. Als thema ziet hij diverse lijnen, maar met name het wezen van de Knecht en Zijn opdracht; de ‘timing’ is daarvan een voorbeeld. Br van Dorp heeft zich op de oudtestamentische tekst gericht; de Godverlatenheid van de Here Jezus kwam hier volgens hem niet uit op. Het lijden van de Here Jezus Christus begon inderdaad al voor Goede Vrijdag; het spanningsveld was er vanaf het begin van Zijn leven. Niet de persoon, maar Zijn mond is het zwaard- dit is in de preek aangepast. Wel is de Messias de pijl die onze zonden blootlegt- dit is in de preek onjuist geduid. De examinandus geeft toe dat het gebeuren op Golgotha de dag van de Bevrijding, V-Day, is. Het in de preek gebruikte beeld gaat uit van de beslissing die toen viel, D-Day. In de laatste zin van de preek probeert Br van Dorp duidelijk te maken dat wij nu al zeker mogen zijn van de bevrijding en dat Christus’ heerlijkheid ons wacht. Op Golgotha is de overwinning behaald; van daaruit mogen wij leven; bij de wederkomst is de bevrijding totaal. Aan het einde van de preek gaat het over ‘ons verlangen’; dit is gekozen in aansluiting bij de Westminster Confessie. Het is niet de bedoeling om het werk van de Knecht te degraderen; het gaat om Zijn eer. Op de vraag of een predikant die vol is van Christus niet altijd over Hem zal willen (s)preken antwoordt Br van Dorp dat hij altijd eerst naar de tekst luistert en dan verschillende brillen opzet, waaronder die van het Nieuwe Testament. Hij trekt niet altijd de christologische lijn, maar noemt deze dan in, bij voorbeeld, de gebeden. 4.4. Navraag over het preekvoorstel door de afgevaardigden Ds Bloemendal vindt het jammer dat aan het eind het beeld van D-Day terug komt; de preek was voor hem eigenlijk al af. Br van Dorp houdt van korte preken en neemt dit ter harte. 4.5. Examen over OT door Ds J.J.Douma-van der Molen: De betekenis van Psalm 16:8-11 in het Oude en Nieuwe Testament in relatie tot het geloof in de opstanding uit de dood Br van Dorp ziet Oude en Nieuwe Testament als eenheid, waarbij het Nieuwe Testament de leesfilter is waardoor wij het Oude mogen lezen. Psalm 16 is voor hem een lied van houvast, hij hoort er Zondag 1 en 17 van de Heidelbergse Catechismus in: de gedachte aan God geeft troost bij benauwdheid en aanvechting. Dood is in het Oude Testament het gevolg van de keuze uit Genesis 3, de keuze tegen God, het ontbreken van een relatie met Hem. Echt leven is leven in afhankelijkheid van de Here. Ds Douma-van der Molen wijst op de unieke plaats die deze Psalm in dit verband inneemt in het Oude Testament. Br van Dorp ziet vers 10 als een doorkijkje naar het leven ín de dood: God is er bij. Petrus citeert deze tekst in Handelingen 2:31 en zo wordt deze Psalm geduid in het licht van de opstanding van Christus. 4.6. Examen over NT door Ds M.J.M.Sytsma-van Oeveren: de ‘Ik ben-woorden’ uit het Evangelie naar Johannes Br van Dorp heeft voorkeur voor het evangelie naar Lucas, dat zo mooi gedetailleerd is. In het evangelie naar Johannes komt de heerlijkheid van de Zoon van God nadrukkelijk tot uiting. In Sri Lanka was de verkondiging van Jezus als Zoon van God problematisch; Hij is voor Br van Dorp de enige weg en onopgeefbaar. Sommige ‘Ik ben’-uitspraken zijn absoluut: 'Ik ben het die tot u spreekt’, andere zijn predikaatsformule: ‘Ik ben de Goede Herder’. Het verband met het Oude
20
Testament is bij voorbeeld te zien in Exodus 3, waar de HERE God Zich bekend maakt. Ds Sijtsma-van Oeveren wijst op de grote overeenkomst tussen Jes.43 en Joh.8. De Godsnaam in de mond van de Here Jezus zorgde voor spanning met de Joden. De uitspraak ‘Ik ben de Goede Herder’ spreekt de examinandus het meeste aan: de herder loopt achter de schapen aan en drijft hen de juiste richting op. Ds Sijtsma-van Oeveren merkt op dat dit de Nederlandse situatie is; de Here Jezus geeft aan de Hij voorop gaat! Na een korte koffiepauze wordt het examen vervolgd met 4.7. Examen over Dogmatiek door Ds T.E.Heslinga: over de zonde Volgens de examinandus is het Bijbelse begrip zonde het bewust kiezen om niet met God en volgens Zijn richtlijnen te leven, het niet erkennen van Zijn autoriteit. De oorsprong van het kwaad ligt voor de mens in het paradijs, maar ook daarvoor was er een plek voor het kwaad. Toen de Here God de opstandige engelen naar de aarde stuurde kwam het kwaad bij de mens. Erfzonde is de eerste daad van zonde waarin alle mensen, als nakomelingen van Adam en Eva, delen. Daarom is ook een baby al zondig. De praktijk wijst uit dat ook wedergeboren mensen zondigen. Wij zijn bevrijd door Christus, maar de erfzonde is nog niet verdwenen, al zijn er sporen van herschepping te zien. Br van Dorp vindt het pastoraal spannend dat mensen God soms verantwoordelijk stellen voor wat door de keuzes van mensen is veroorzaakt, omdat zonde niet direct aan gebeurtenissen moet worden gekoppeld. Voor de zonde tegen de Heilige Geest is geen vergeving. De examinandus definieert deze als het ontkennen van het zijn van Christus en Zijn verlossend werk. Het is echter dieper: het is de ontkenning dat dit Gods werk: Christus’ werk aan de duivel toeschrijven. De eeuwige dood is volgens Br van Dorp de dood voor wie Gods autoriteit niet erkent, de hel. De lichamelijke dood is de straf op de zonde. De geestelijke dood is dat men geen band heeft met de Here God door het zondigen. 4.8. Examen over Dogmatiek m.b.t. Kerk en Israël door Ds J.Maliepaard O.a. in Jesaja 49 is te vinden dat de Here God Israël niet heeft afgeschreven. Ds Maliepaard wijst op de belofte aan Abraham, waarin Gods plan met Israël al is gegeven. ‘De Zijnen hebben Hem niet aangenomen’: wat betekent dat voor de examinandus? Er lopen theologische lijnen van het Joodse volk naar de Kerk; Rom.11:7 vv is cruciaal. Niet heel Israël is weggedaan. Een rest erkent de Messias: het uitverkoren deel van Israël. Heiden-christenen mogen hierbij horen. Gebed voor Messiasbelijdende Joden en de regering van het land Israël is belangrijk, evenals de bede dat het Joodse volk de Here Jezus als Messias mag leren kennen. Dit laatste is cruciaal, al moet men in de dialoog met Israël voorzichtig zijn. 4.9. Examen over Ethiek door Ds T.E.Heslinga: Vrijheid in gebondenheid Wegens ziekte van Ds Bijleveld neemt Ds Heslinga dit vak over. Ethiek is voor Br van Dorp ‘het denken bij het leven vanuit de relatie met de Here God’. Een christen heeft een dienst-relatie met de Here en is er dus op gericht Hem tot Zijn eer te laten komen. Heiliging betekent dat een christen, door het kennen van Jezus Christus, mag leven door en met de Wet, vanuit de liefde voor God. Het is wetticisme om te denken dat je die heiliging zelf kunt verkrijgen; heiliging is een geschenk. Christelijke vrijheid vindt plaats binnen de relatie met Jezus Christus en binnen Zijn Wet. Deze vrijheid is dus niet onbegrensd. Het gaat om je hele zijn. De 10 geboden gelden ook voor christenen, omdat de Here Jezus ze in Zijn hele leven en leer toepast. Niet-Joden leren door de Wet Christus kennen. Alleen door genade kan een mens zich aan de Wet houden. Met Zijn ‘nieuwe gebod’ degradeerde de Here Jezus de Wet niet; deze geeft richting voor de samenleving en klaagt aan. De Wet is koninklijk, omdat ze deel uitmaakt van het koninkrijksdenken. Ds Heslinga vult aan: de Wet is koninklijk van karakter. 4.10. Examen over Kerkgeschiedenis door Ds B.Bloemendal: Johannes Calvijn De Gereformeerde Kerk is geënt op het denken van Calvijn; dit gestructureerde denken zit in onze gereformeerde genen. Buiten Europa is het calvinistische denken meer levend dan in WestEuropa. Calvijn werd uit Genève verbannen wegens zijn ideeën over de reformatie van deze stad, die botsten met die van de overheid. De toelating tot de viering van het Avondmaal was hierbij belangrijk; de overheid wilde deze ruim hanteren, terwijl voor Calvijn de handhaving van de tucht
21
cruciaal was. Voor Calvijn waren gebed, het Sola Scriptura (alléén de Schrift) en het Heilig Avondmaal de wezenlijke punten van het geloof. Ds Bloemendal vult aan dat ook de leer van de Drieëenheid hierbij hoort. Calvijn noemde als de ambten die van dienaar des Woords, doctor, ouderling en diaken. De overheid had een andere visie dan Calvijn op de bevoegdheden van de ouderlingen en van de overheid m.b.t. de kerk. 4.11. Examen Kerkrecht door Ds A.van Harten-Tip: Structuur van de kerkorde van de vGKN De basis van het gereformeerde kerkrecht is 1 Korinthe 14:40- alles in de gemeente moet in goede orde geschieden. Br van Dorp vat dit kerkrecht samen als ‘focus op de gemeente’; dit is te smal geformuleerd. Hij noemt als hoofdprincipe van het gereformeerd kerkrecht het functioneren van de tucht; dit is vanuit liefde en vergeving werken aan herstel. Ds van HartenTip voegt toe dat de eer van de Here God en de heiligheid van de gemeente hierbij een even grote rol spelen; ook is het anti-hiërarchisch principe belangrijk (Art.83 KO). Br van Dorp vindt de kerkorde van de vGKN minder belijdend dan die van de PKN. De examinator stelt dat het belijdend karakter ook een hoofdprincipe is van deze kerkorde, evenals de verander-baarheid ervan (Art.85 KO). De Bijbelse basis van de kerkorde is onder andere te vinden in Mat. 18. Wie iets wil vinden in de kerkorde raadplege het register! 4.12. Examen Ambtelijke vakken door Ds K.Snijder: Pastoraat als hulpverlening Br van Dorp heeft i.v.m. pastoraat veel geleerd van de Here Jezus in de geschiedenis van de Emmaüsgangers: opgaan met, luisteren, laten uitpraten, doorvragen, vermanen, laten zien wat de Schrift zegt, rituelen. Hij gaat graag op huisbezoek tijdens het avondeten- dat is lekker en mensen zijn in een natuurlijke setting. Hij probeert verbindingen te leggen tussen wat hij hoort en God en de Bijbel. Ds Snijder legt de nadruk op het belang van het gebed vóór het bezoek; soms staat een predikant tegenover mensen, vanuit Gods openbaring. Br van Dorp zoekt vooral openingen, niet de confrontatie. Ds Snijder schetst een casus: een jonge moeder overlijdt na een korte ziekte waarin ze tot geloof komt. Haar man zegt: ‘God bestaat niet, want Hij nam mij mijn vrouw af.’ De examinandus zou vooral een arm om hem heenslaan- zijn woorden schieten te kort; later komt er hopelijk een gesprek. Hij denkt dat het schenken van vergeving na belijdenis erg ‘groot’ is. 4.13. Navraag door de afgevaardigden Deputaat Zr G.van der Mijde-Bastiaan mist in het gesprek de Heilige Geest. Volgens de examinandus is Hij verweven in wat er is besproken als sturende kracht in alles wat ons beweegt richting de Here God. Ds Maliepaard refereert aan de preek (‘het ging de Knecht om de eer van God’) en de Goede Herder- is een herder zonder schapen voorstelbaar? Br van Dorp ziet een combinatie hierin. Ds Sijtsma-van Oeveren vraagt zich af of de mensen in Garderen (Nederland) erop zitten te wachten dat zij tijdens de maaltijd, die een gezinsmoment is, huisbezoek krijgen. Ook vraagt zij wat de kern is van het geloof van Br van Dorp. Hij antwoordt: de Here God mogen leren kennen door Jezus Christus, die is gestorven voor onze zonden- zo mogen wij de Vader, onszelf en elkaar leren kennen. Terwijl de examinandus en de gasten pauzeren is er 4.14. Beraad van deputaten en afgevaardigden (afzonderlijk; besloten) en 4.15. Advies van deputaten aan de synode en overleg afgevaardigden over dit voorstel Er wordt besloten dat er geen gebruik wordt gemaakt van 4.16. De eventuele mogelijkheid tot extra navraag en beraad naar aanleiding hiervan 4.17. Uitslag van het examen, meegedeeld door de voorzitter van de deputaten. Ds Sijtsma-van Oeveren deelt mee dat het beraad van deputaten en afgevaardigden als resultaat heeft dat Br van Dorp is geslaagd. De deputaten waren blij verrast dat Br van Dorp zich liet kennen, zozeer dat voor hen de preek en de beantwoording van de vragen haast niet met elkaar te rijmen waren. Deputaten en afgevaardigden hebben Ds Douma-van der Molen bereid gevonden om het mentoraat op zich te nemen. Zij zal, samen met Ds Bloemendal en Ds van Harten-Tip, de accreditatie van de studie van Br van Dorp op zich nemen. Uit deze accreditatie volgt het kerkelijk studietraject van Br van Dorp.
22
4.18. Ondertekening van het ondertekeningsformulier voor preekconsenthouders Ds Sijtsma-van Oeveren leest het ondertekeningsformulier voor preekconsenthouders voor, waarna dit in tweevoud door Br van Dorp wordt ondertekend. 4.19. Ondertekening en overhandiging van het preekconsent en de akte van toelating Na voorlezing ondertekenen de praeses a.i. en scriba a.i., Br J.Rienstra, het preekconsent. Ook dit wordt aan Br van Dorp overhandigd. Daarna volgt de voorlezing van de Akte van toelating als predikant in opleiding en de ondertekening ervan door voorzitter, scriba en deputaten. Na de overhandiging van dit document ontvangt Br van Dorp een hartelijke felicitatie, evenals de kerk van Garderen. Br P.Klop overhandigt Br van Dorp de aanstellingsbrief, nadat deze officieel door de consulent, Ds T.E.Heslinga, is ondertekend. Deze brief gaat vergezeld van een boeket bloemen voor Zr van Dorp. Br van Dorp dankt voor het in hem uitgesproken vertrouwen en geeft op voorhand een mondeling positief antwoord op de aanstellingsbrief. 5. Eventuele mededelingen: geen. 6. Sluiting van de synodezitting door Ds M.J.M.Sijtsma-van Oeveren Na het zingen van Gez.189:1 en 4 besluit Ds Sijtsma-van Oeveren de zitting met dankgebed en wenst ieder wel thuis en goede nacht.
Zitting op zaterdag 12 april 2014 1. Opening Wegens ziekte van de praeses, Ds K.J.Bijleveld, wordt het voorzitterschap op deze dag waargenomen door de scriba, Br O.Oevering. Hij heet gasten, pers en afgevaardigden welkom en leest Psalm 8:4-7 en Johannes 19:1-7. Zien wij onszelf daar staan, als een spotkoning? In Psalm 8 wordt de mens ‘bijna goddelijk’ genoemd; wat is daarvan terecht gekomen? Vergane glorie! Maar God heeft naar ons omgezien: Christus is onze plaatsbekleder, tot zonde gemaakt opdat wij nooit te schande zouden worden. Iedere zondag mogen wij vieren dat Hij zonde en dood overwon. Hierna gaat Br Oevering voor in gebed om een Zegen en de leiding van de Heilige Geest en wordt Gez.182:1 en 4 gezongen. De praeses wenst de kerk van Assen en Ds van Harten-Tip geluk met het uitgebrachte en aangenomen beroep en de kerk van Garderen en Br van Dorp met de examenuitslag en de benoeming als predikant in opleiding. Br P.Klop leest het antwoord voor op de aanstellingsbrief, dat hij zojuist van Br van Dorp ontving: Br van Dorp neemt de benoeming als predikant in opleiding aan. 2. Appèl nominaal Aanwezig zijn: - van de kerk van Assen e.o. ‘Oase’: Brs J.Kolthof en G.van der Mijde (ouderlingen); - van de kerk van Boelenslaan-Drachtster Compagnie: Brs O.Oevering (ouderling) en M.Veenstra (diaken); - van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen: Brs J.Rienstra en W.Tabak (ouderlingen); Zr I.Vries (diaken); -van de kerk van Frieschepalen-Siegerswoude: Ds B.Bloemendal; Brs J.van der Meer en P.Pijpker (ouderlingen); - van de kerk van Garderen: Brs P.Klop en E.van de Beek (ouderlingen) en E.van de Langemheen (diaken); - van de kerk van Harkema: Zrs Sj.van Dellen-van der Werf en J.de Roo-Veenstra (ouderlingen); Br M.Schippers (diaken); - van de kerk van Noordwolde: Brs E.Klop (ouderling) en T.T.Nieuwland (diaken); - van de kerk van Noordwijk e.o.: Ds Sj.Maliepaard en Br A.Houwaart (ouderling). Er is opnieuw sprake van een wettige vertegenwoordiging.
23
3. Vaststelling van de agenda De agenda wordt onder toevoeging van enkele punten vastgesteld. 4. Vaststelling van de notulen van de synodezitting d.d. 05-10-13 Deze notulen worden ongewijzigd vastgesteld en ondertekend. 5. Zaken n.a.v. de notulen, voor zover niet elders geagendeerd, waaronder: a. Verschijning jaarboekje 2014 Zr Borger wil ook dit jaar het Jaarboekje verzorgen, waarvoor dank. De kerken sturen gewijzigde gegevens zo spoedig mogelijk aan haar en de actuarius. In verband met de nieuw te openen synode in oktober 2014 wordt besloten dat het Jaarboekje na deze opening wordt uitgebracht. b. Deputaat voor de Media en zendingsdeputaat Zr van Veen van Boelenslaan is benoemd als zendingsdeputaat. Er zijn dringend nog één of twee deputaten nodig. Het laatste geldt ook voor het deputaatschap voor de Media. De kerken zullen zich inspannen om voor beide vacatures iemand voor te dragen. c. Movisie- stand van zaken De indruk bestaat dat er bij de verschillende kerkgenootschappen weinig animo is voor dit project. Br P.Klop kent de organisatie uit het bedrijfsleven en vraagt zich af of dit voor kerken de beste manier is om aandacht aan seksueel misbruik te besteden. Er wordt besloten dat er bij zusterkerken wordt geïnformeerd hoe zij hiermee omgaan. d. Publicatie tekst van de inleiding van Ds Douma-van der Molen Deze tekst is nog niet bewerkt, omdat de indruk bestond dat deze werd gebundeld met andere relevante inleidingen. Daarom wordt dit onderwerp aangehouden. e. Verslag bijeenkomst met de jeugdwerkers Ds Snijder stuurde een schriftelijk verslag. Helaas waren niet alle kerken aanwezig op de bijeenkomst op 14 december 2013. Het was een goede bijeenkomst, die een jaarlijks vervolg krijgt. De kerken worden opgeroepen hieraan deel te nemen. De actuarius zendt het verslag door aan de kerken, voor publicatie in het kerkblad. 6. Instructies uit de kerken De kerk van Assen vraagt controle van de stukken i.v.m. het beroep dat is uitgebracht op Ds A.van Harten-Tip. Deze controle zal na sluiting van de synode worden verricht door de afgevaardigden van de kerken van Boelenslaan en Frieschepalen-Siegerswoude. 7. Ingekomen en uitgegane post a. Nieuwjaarswens Koninklijke Bibliotheek; b. Brief aan en mail van deputaten eenheid CGK behandeld bij 14d.; c. mail van en aan J.de Vries te Urk: Deze broeder is nog steeds ontstemd dat hij geen preekconsent in de vGKN kan krijgen, zoals hem al in 2008 werd meegedeeld; d. Het jubileumboek van het COGG is beschikbaar voor de afgevaardigden; e. Nieuwsmail van de Raad van Kerken; f. Informatie Himalayan Evangelical Fellowship is doorgegeven aan de Zendingsdeputaten; g. Schrijven vGK Assen ‘Oase’ over consulentschap: wegens de ontwikkelingen in het beroepingswerk volgde Ds Bijleveld Ds van Harten-Tip op als consulent; h. Uitnodiging Raad van Kerken symposium over eucharistie en avondmaal; i. Notitie Archivarissenconvent TOP over gezamenlijk archiefbeheer In dit convent werken CGK, GKv en NGK samen, terwijl HHK en vGKN ‘waarnemers’ zijn. De notitie is de moeite waard en wordt aan de kerken gezonden ter bespreking op de volgende synode. Br Bouma uit Frieschepalen wordt gevraagd als archiefconsulent namens de vGKN; j. Ruilrooster 2015; k. Briefwisseling met vGK Boornbergum-Kortehemmen i.v.m. appèlzaak;
24
l. Brief aan appellanten i.v.m. appèlzaak; m. Brief aan en antwoord van vGK Garderen over doopnotitie; n. Brief met bijlage van en antwoord aan vGK Noordwolde over doopvisie; o. Brief aan Groot Nieuw Radio; hierop is geen antwoord ontvangen; p. Uitnodiging symposium De Hoop Dordrecht; q. Mail PKN over speciale dienst in de Kloosterkerk in Den Haag i.v.m. uitspraken van G.Wilders over allochtonen a., e., h., j.,p. en q. zijn ter kennisgeving. k. en l. worden op de eerstvolgende comitévergadering behandeld. m. en n. hebben betrekking op agendapunt 9. 8. Verslagen a. kerkvisitatoren Br J.Rienstra doet verslag van de kerkvisitatie in de kerken van Harkema en Noordwijk. Van beide bezoeken zijn schriftelijke verslagen voorhanden. Het waren goede bezoeken waaruit de toewijding aan de HERE God blijkt in kerken waar, soms met weinig mensen, met liefde veel werk in Zijn dienst wordt verzet. Er is sprake van geestelijke groei, enthousiasme en met name in de kleine kerk van Noordwijk evangelisatie en financiële offervaardigheid. Naar aanleiding van de visitatie wordt gevraagd waarom de financiën door de kerkvisitatoren moeten worden gecontroleerd. Dit wordt vaak achterwege gelaten; de commissies van beheer hebben immers onderling contact. De actuarius licht toe dat het geen controle in het algemeen is, maar de mogelijkheid biedt om eventuele problemen te signaleren, bij voorbeeld wanneer het predikantstraktement niet (volledig) wordt uitbetaald. Quaestor Br Bakker voegt toe dat in verband met de ANBI-regeling in de toekomst de gegevens moeten worden gebundeld; verder is er een fonds voor onderling dienstbetoon. Het moderamen zal dit bespreken en met een voorstel komen. Op de volgende synode zullen de overige visitatierapporten aan de orde komen. Na een koffiepauze, waarin de aanwezigen worden getrakteerd op Gardereentjes en zij een groet aan Ds Bijleveld en Br B.Postma kunnen ondertekenen volgt: b. deputaten ad examina Br D.Hoekstra deelt mee dat er na de vergadering van de vorige dag niets nieuws is te melden. In anderhalve maand tijd voerde dit deputaatschap vele gesprekken, reisde honderden kilometers en ontving meer dan 140 e-mails. Br P.Klop dankt de deputaten voor hun inzet. c. zendingsdeputaten Br J.Kolthof vervangt Br B.Postma, die wegens ziekte afwezig is. Ook dit deputaatschap stelde een schriftelijk verslag op. Er zijn grote moeiten in de Centraal Afrikaanse Republiek; voorbede, ook voor de FaTEB in de tijdelijke behuizing in Kameroen, blijft zeer nodig. De deputaten actualiseren het materiaal en dragen kennis over; Ds Bijleveld is hierbij betrokken. Er wordt nagedacht over een ‘lesbrief’ voor de kerken. De coördinator collectedoelen, Br R.Caudron, stopt met deze werkzaamheden. Er wordt gevraagd om voordracht voor een vervanger. Het boek van Dr B.v.d.Toren is, voor zover bekend, nog niet klaar. d. deputaatschap voor de Media Br Bakker deelt mee dat de radio-uitzendingen van kerkdiensten kunnen doorgaan tot eind 2015. Daarna brengen de kerken geen geld meer in en zullen zij minder invloed hebben. Wel is de ZvK-achterban gelijk aan die van de EO; via de ledenraad kan er worden meegedacht. De EO wil de tv-zendtijd op de zondagmorgen beter structureren: er worden dan geen kerkdiensten meer uitgezonden, maar zes predikanten verzorgen bij toerbeurt een preek. Daarnaast is er een uitzendblok Nederland zingt en een blok Praiseliederen. Dit komt de herkenbaarheid ten goede en de kijker kan zelf kiezen wat hij wil zien. De IKON krijgt een eigen blok. Er is dringend een extra deputaat –er zijn er nu twee- nodig.
25
e. commissie liturgische formulieren Ds Douma-van der Molen vertelt dat de commissie haar werkwijze heeft geëvalueerd en gestructureerd. Met vreugde werkte men aan het rapport Nieuwe Liedboek (zie 12). De commissie is van plan de vastgestelde formulieren te gaan harmoniseren. f. contactpersonen COGG Ds Maliepaard schetst hoe het COGG enkele jaren geleden ‘op sterven na dood’ leek te zijn, maar nu een revival meemaakt. De conferentie was zeer goed bezocht en de bijeenkomsten voor studenten lijken aan te slaan, evenals het initiatief voor classicale ontmoetingen. Ds Bloemendal vult aan dat de GKv uit zijn woonplaats vroeg om zijn kerk ook uit te nodigen op de betreffende GKv-classis. g. afgevaardigden CIO Van Ds Bijleveld is vernomen dat de overheid alsnog het geven van godsdienstonderwijs op openbare scholen (voorlopig) blijft subsidiëren. De overheid wil steeds meer greep krijgen op kerkelijke activiteiten. 9. Besluitvorming over het onderwerp van de volgende besloten synodezitting Er zijn twee onderwerpen genoemd: • Welke mogelijkheden zijn er om te laten zien dat mensen hun Heer hebben gevonden? • De relatie zelfstandigheid plaatselijke kerk en kerkverband Het moderamen stelt voor om eerst het tweede onderwerp te behandelen, op de reguliere vergadering van oktober 2014 te Boelenslaan. Er wordt mandaat gevraagd om dit te regelen en eventueel een spreker uit te nodigen. Het eerstgenoemde onderwerp wordt dan later in comité behandeld. Ds Maliepaard pleit voor een openbare vergadering over dit onderwerp, omdat de gasten anders deze bespreking missen. Daarin heeft hij gelijk. Het blijkt echter dat dit onderwerp gevoelig ligt en het moderamen wil graag dat er in alle openheid van gedachten kan worden gewisseld. De verwarring over de bedoeling van dit onderwerp blijkt uit het feit dat de kerken van Garderen en Noordwolde stukken voor deze besloten vergadering inzonden over de mogelijkheid van een ‘dubbele’ dooppraktijk (7n en 7m). Het voorstel van het moderamen wordt aangenomen. Omdat de kerkenraden betrokken waren bij de appèlzaak Boornbergum-Kortehemmen vraagt Br v.d.Meer om terugkoppeling naar de kerkenraden, opdat ieder dezelfde informatie heeft. Br Tabak vraagt of daarbij de brief van deze kerk (7k) kan worden betrokken. Besloten wordt dat de kerkenraden voor de zomervakantie een dergelijk schrijven ontvangen. 10. Financiën a. Kascontrole De kerken van Harkema en Boornbergum-Kortehemmen hebben de kascontrole uitgevoerd en alles in orde bevonden. Zij adviseren de boekhouder, Zr A.Hummel-Pijl, en de quaestor, Br G.H.Bakker, te dechargeren over het gevoerde financiële beleid, hetgeen met applaus geschiedt. b. Mededelingen quaestor De quaestor deelt mee dat de financiële commissie in goede harmonie vergaderde. Boekhoudster Zr Hummel functioneert goed en is enthousiast. De financiële situatie van het kerkverband is ongewijzigd gunstig. De kerk van Noordwijk vroeg en ontving subsidie voor ‘Zingen naar de Zondag’, op voorwaarde dat de begroting vooraf wordt ingediend. De belastingdienst erkende de vGKN als ANBI maar wil steeds meer informatie. Die is lastig per kerk te geven- moeten alle ambtsdragers met hun gegevens op de website worden vermeld? Onbedoeld wordt mogelijk te veel informatie openbaar. Wanneer er landelijke bundeling komt hoeft alleen het moderamen te worden vermeld. Br Bakker is bezig met deze bundeling, waarbij er één financiële rapportage komt, zodat de fiscus kan zien dat de gelden voor de beoogde doelen worden gebruikt. Ook is hij de berekening van de predikants-traktementen aan het
26
vereenvoudigen, waarbij het resultaat gelijk blijft. De gegevens over de lerarensalarissen, waaraan de traktementen gekoppeld zijn, zijn nog niet bekend. Er is nog geen software voor de kerkelijke boekhouding, omdat iedere kerk een eigen systeem heeft; dit zou wel gemakkelijker zijn. Br Bakker zal dit in de financiële commissie voorstellen. Aldus wordt besloten. Het georganiseerd overleg met de predikanten komt na Pasen. Br Oevering dankt Br Bakker en Zr Hummel voor het vele werk dat zij verzetten. 11. Instelling preekpunt, bij voorbeeld in Leeuwarden Het blijkt dat het huren van een kerkgebouw in Leeuwarden een kostbare zaak is; ongeveer € 350 per dagdeel. Er zijn alternatieven, b.v. de aula van een begraafplaats. Draagt de vergadering het uitwerken hiervan op deze wijze wel? Br Bakker volgde een seminar ‘kerk-tv’ i.v.m. de uitzending van kerkdiensten via internet, te bekijken via de tv. Er komt dan een kastje tussen de internetverbinding en de tv. Br Bakker analyseerde de luistercijfers van vier vG kerken, waaruit blijkt dat er per zondag 107 directe luisteraars zijn, 92 erna en 63 downloads. Kennelijk willen velen deze diensten volgen. Met beeld erbij is het nog indringender. Een mobiele camera met opname- en uitzendmogelijkheid kost ongeveer €10.000,-, plus €1200,- tot €1500,- per jaar voor het uitzenden. De apparatuur zou kunnen rouleren langs de kerken. Dit is op termijn goedkoper dan het huren van een zaal, zeker wanneer kijkers willen doneren. Wel is goede PR nodig zodat men weet hoe en waar deze diensten, of andere activiteiten, zijn te volgen. Er wordt besloten dat een presentatie van dit plan aan de kerken wordt gezonden voor besluitvorming. Br E.Klop vindt het een goed voorstel, maar het sluit aan bij de individualisering. Een preekpunt kan het begin van gemeentestichting zijn. Daarom stelt hij voor om beide de doen. De kosten van zaalhuur kunnen mogelijk uit Evangelisatiemiddelen worden bekostigd. Het moderamen zal dit meenemen en met een voorstel komen, terwijl de kerken mogelijke preekpunten doorgeven. 13. Kerk en Israël/CIS Ds Maliepaard is benoemd als contactpersoon voor het CIS en zit in deze hoedanigheid in de werkgroep Messias belijdende Joden. Het is belangrijk dat de kerken ook oog voor deze Joden krijgen, en niet alleen aan hen denken die de Messias nog niet kennen. In Nederland klagen zij dat de kerken hen vaak interessant vinden omdat ze Joods zijn, maar het gaat om de Messias- er mag geen water bij de wijn worden gedaan met betrekking tot Zijn Persoon. Hierna laat Br Oevering Gez.183: 1 en 3 zingen en gaat hij voor in gebed voor de maaltijd en voorbede naar aanleiding van het besprokene. De kerk van Garderen onthaalt de gasten en afgevaardigden op een voortreffelijke lunch. De aanwezigen genieten van de onderlinge ontmoeting en het mooie weer. De actuarius gaat voor in dankgebed voor de maaltijd. 12. Commissie formulieren: presentatie rapport Nieuwe Liedboek Ds Douma-van der Molen biedt het rapport Nieuwe Liedboek met een dubbel gevoel aan de synode aan. Het was een prachtige opdracht; het gaat om het hart van de eredienst: de Here God groot maken met onze liederen. Daarbij gaat het niet om onze ervaring, maar om Hem en Zijn eer. Van hieruit is de commissie het onderzoek gestart en al snel teleurgesteld geraakt. Dit liedboek is anders van aard dan wij gewend waren. Het is positief dat alle Psalmen erin zijn opgenomen, maar de eindconclusie is dat de commissie de kerken sterk ontraadt om dit liedboek te gaan beproeven of gebruiken. Het Bijbelse Godsbeeld wordt in heel wat liederen aangepast; men krijgt zo het beeld van een vage of ‘lieve’ God. Ook staat vaak de mens in plaats van de
27
HERE centraal. Veel geliefde liederen worden gemist terwijl bij diverse nieuwe liederen een cantorij nodig is. Het rapport wordt ter bestudering aan de kerken gegeven; zij ontvangen het ook digitaal en geven voor de zomervakantie hun reactie door. In oktober wordt over dit rapport besloten. Br Oevering dankt de commissie en de drukker van het rapport voor het vele werk. 14. Oecumene a. Zendtijd voor Kerken/VKZ: zie 8d; b. COGG: zie 8f; c. CIO: zie 8g; d. Gereformeerde oecumene Het moderamen heeft een verzoek om een gesprek aan de deputaten eenheid van de CGK gezonden. Zij komen hierop terug. Een lid van commissie samenspreking van de NGK hoorde over deze brief en vroeg om iets dergelijks. De kerken besluiten dat deze brief op korte termijn wordt verzonden en dat ook de GKv er een krijgt. Refo 500 (herdenking van 500 jaar Reformatie) vraagt om vertegenwoordigers van de kerken voor overleg i.v.m. dit jubileum. De kerken vinden het goed om te horen wat de bedoelingen en mogelijkheden zijn; Ds Bloemendal en Ds van Harten-Tip zullen de bijeenkomst bezoeken. Er zijn binnen het moderamen gedachten gerezen over een deputaatschap voor de eenheid van gereformeerde belijders (of iets van dien aard). De kerken zullen hierover nadenken. e. PKN: gesprek met CGK, GKv, NGK en vGKN Er valt nog niet veel te rapporteren, maar er wordt verder gepraat. Voor de problemen met de SILA (computersysteem voor kerkelijke ledenadministratie), waardoor leden van de vGKN regelmatig als PKN-ers worden aangemerkt, zijn excuses aangeboden en aanvaard. Er wordt overlegd over de mogelijkheden van ontvlechting. f. NGK-SA Dr Gerber, actuarius van de Nederduits Gereformeerde Kerk in Zuid Afrika, is medio mei 2014 in Europa en wil graag een gesprek met het moderamen. De synode gaat akkoord. g. Nationale Synode Ds Bloemendal bezocht deze ‘synode’, die geen beslisbevoegdheid heeft maar een ontmoetingsplatform voor christenen van velerlei snit is. De eenheid wordt gezocht in Jezus Christus; het is een eenheid in verscheidenheid. Ook de compassie voor de wereld bindt christenen samen. In 2016 en 2018/9 is er D.V. weer een dergelijke ‘synode’. 15. Bureau Wegens ziekte van Br B.Postma is er deze keer geen vGKNieuws. In plaats daarvan is het onderwerp ‘bureau’ aan de orde. Zr Rienstra assisteerde de actuarius, tot zij een volledige baan kreeg en het werk weer moest opgeven, tot spijt van de actuarius. Br Postma gaf bij de begeleidingscommissie aan, dat hij deze taak op zich wil nemen. Deze commissie adviseert de synode om hem te benoemen, hetgeen met dankbaarheid geschiedt. 16. Mededelingen Br F.A.J.Douma te Leek, de webmaster, paste de website aan zodat deze ook op i-pad goed te lezen is. Hij wordt voor zijn inzet voor de website met een hartelijk applaus bedankt. 17. Rondvraag De kerk van Frieschepalen-Siegerswoude dankt de kerk van Garderen voor de gastvrijheid en de overnachtingsmogelijkheid. De andere kerken sluiten zich hierbij aan. Ds Bloemendal stelt voor dat de kerken hun credentiebrieven ruim voor de volgende synodezitting inzenden, zodat de actuarius een lijst met namen van afgevaardigden (en hun functie) naar de kerken kan sturen, ter voorbereiding op de verkiezing van het nieuwe
28
moderamen. Het moderamen zal bij de stukken een herinnering hieraan meezenden. Ook worden voordrachten voor deze verkiezing gevraagd. Br P.Klop memoreert dat een aantal moderamenleden al tien jaar deze functie vervult. Br Bakker treedt af als quaestor en keert niet weer in het moderamen; Br J.Rienstra volgt hem op. Br Klop dankt Br Bakker hartelijk voor zijn grote inzet en overhandigt hem een boeket bloemen, terwijl de afgevaardigden hem huldigen met een warm applaus. Voor de praeses, Ds K.J.Bijleveld, is er een boeket bloemen dat wordt vergezeld van een ‘van harte dank voor alles en beterschap gewenst’. De afgevaardigden van BoornbergumKortehemmen zullen deze hulde bezorgen. Ook de actuarius ontvangt een boeket, met een gelukwens voor het beroep dat zij ontving en dank voor haar werkzaamheden. 18. Vaststelling datum en plaats opening volgende synodevergadering D.V zaterdag 4 oktober 2014 om 9.30 uur te Boelenslaan 19. Sluiting van de synode door de praeses van de synode Br Oevering dankt de kerk van Garderen voor de gastvrijheid en allen voor de inbreng. Hierna zingen de aanwezigen Psalm 84: 1 en 6. De praeses gaat voor in gebed en sluit de synode van Noordwijk II.
29
PERSBERICHTEN Openingszitting synode van Noordwijk II van de vGKN: na regen Zegen en zonneschijn Noordwijk, 6 oktober 2012 De openingszitting van de synode van Noordwijk II van de vGKN begon op 6 oktober 2012 in de stromende regen. Afgevaardigden en gasten kwamen samen in Het Trefpunt, waar de voortgezette Gereformeerde Kerk van Noordwijk e.o. haar kerkdiensten houdt. Er werd afscheid genomen van quaestor Br G.H.Bakker, die vanaf het begin zijn krachten aan de vGKN gaf. Ook scriba Br B.Postma nam, na zes jaar scribaat, afscheid. Hij werd opgevolgd door Ds J.Maliepaard van Noordwijk. Praeses Ds K.J.Bijleveld van Boornbergum-Kortehemmen en assessor Br O.Oevering van Boelenslaan werden herkozen. Vele broeders en zusters waren bereid functies binnen het kerkverband te vervullen. Quaestor Br Bakker kreeg décharge van het beheer dat hij in totaal ruim acht jaar had gevoerd. Het kerkverband blijkt financieel zeer gezond te zijn. Doordat de vGKN steeds meer hun plek in het kerkelijk leven innemen, oordeelde de synode het nodig om het bureau te professionaliseren en te zoeken naar secretariële ondersteuning voor de actuarius. Er werd gesproken over de groeiende oecumenische contacten van de vGKN. Het formulier voor de kerkelijke huwelijksbevestiging werd vastgesteld. Daarmee is een eigentijds en Bijbels verantwoord formulier aan de kerken gegeven. Dit formulier is te vinden op www.vgkn.nl, evenals het vGKNieuws, dat door Br Postma is samengesteld en waarin weer veel wetenswaardigs uit de kerken is te lezen. Als plaats voor de volgende synodezitting, op D.V. 13 april 2013, werd Assen aangewezen. Praeses Ds Bijleveld sloot deze zitting van de synode terwijl de zon stralend scheen. Diverse aanwezigen genoten hiervan, in de pauze en na afloop van de vergadering, met volle teugen. Met dank aan de Here God mag worden teruggezien op een gezegende vergadering met goede ontmoetingen en gesprekken, zowel tijdens de vergadering als in de wandelgangen. Eerste Drentse synodezitting van de vGKN Assen, 13 april 2013 De synode van de vGKN kwam op zaterdag 13 april 2013 bijeen in de ‘Maasstee’ aan de Maasstraat in Assen, de plaats waar de vGK Assen e.o. ‘Oase’ haar kerkdiensten houdt. Zelden werd er in een zo feestelijke entourage een synodevergadering gehouden. De afgevaardigden en de tientallen gasten werden onder andere getrakteerd op echte Drentse turfjes. De agenda bestond uit een groot en gevarieerd aantal onderwerpen. Br van Tuyl, voorzitter van de vGK Assen, opende de vergadering. Hij wees op het vaste fundament van Schrift en belijdenis, waarop de plaatselijke kerken bouwen. Een belangrijk agendapunt was het beroep van de kerk van Harkema op Ds K.Snijder te Marrum. Na een gesprek met de deputaten ad examina en onderzoek van de stukken in verband met het beroep besloot de synode om hem toe te laten als predikant binnen de vGKN en werd hij hartelijk welkom geheten. Met het oog op zijn bevestiging op 28 april aanstaande maakte de commissie liturgische formulieren een vernieuwde versie van het bevestigingsformulier voor predikanten. Dit formulier werd vrijgegeven voor gebruik. De kerk van Noordwijk organiseert al een aantal jaren op zaterdag zangavonden, met een groot aantal bezoekers. Het kerkverband besloot hieraan opnieuw financiële steun te verlenen. De diverse deputaatschappen en commissies deden verslag van hun activiteiten. Het blijkt dat een groot aantal broeders en zusters actief is in het kerkenwerk.
30
Met leedwezen nam de synode kennis van de politieke besluiten rond Zendtijd voor Kerken en de IKON. De overheid vindt dat er voor kerkelijke omroepen geen plaats meer is in het publieke bestel. Een open brief van alle in IKON en ZvK samenwerkende kerken heeft hierin helaas geen verandering kunnen brengen. De kerken zijn dankbaar dat zij in ieder geval tot 2016 nog kerkdiensten kunnen uitzenden. Er zijn grote zorgen over de situatie in Bangui, in de Centraal Afrikaanse Republiek. De vGKN hebben een relatie met de FaTEB, de protestantse theologische faculteit. Vooral christenen worden het slachtoffer van de rebellen. Voorbede is daarom dringend gewenst. Er was ruime aandacht voor de oecumenische en internationale contacten van de vGKN. In de afgelopen maanden zijn er op diverse niveaus ontmoetingen en gesprekken geweest met geloofsgenoten in binnen- en buitenland. Uiteraard werd ook stilgestaan bij de komende troonswisseling. De synode van de vGKN zal hieraan op gepaste wijze aandacht besteden. Binnenkort wordt de website, www.vgkn.nl, geheel vernieuwd. Voor dit werk achter de schermen klonk een hartelijk applaus. Op 5 oktober 2013 hoopt de synode van de vGKN samen te komen in Garderen. In het besef dat het een voorrecht en Zegen is om in vrijheid en openbaarheid als christenen te kunnen samenkomen sloot de praeses, Ds K.J.Bijleveld te Boornbergum-Kortehemmen, de vergadering met dankgebed en voorbede voor kerk en wereld. Genade van de HERE centraal op de synode van de vGKN Garderen, 4 en 5 oktober 2013 De najaarszitting van de synode van Noordwijk II van de vGKN begon deze keer met een besloten bijeenkomst op vrijdagavond 4 oktober. De afgevaardigden en enkele adviseurs spraken indringend en in een sfeer van liefde en opbouw met elkaar over de diepe betekenis van de Doop. Samen verwonderden zij zich over Gods genade voor zondige mensen en eendrachtig gaven zij Hem de eer. Op zaterdag 5 oktober volgde een openbare zitting, waar weer diverse gasten aanwezig waren. Omdat de afgevaardigden de avond tevoren al in Garderen aanwezig waren, begon deze synodezitting vroeg, zodat een ieder na de lunch, aangeboden door de kerk van Garderen, weer zijns weegs kon gaan. Het besef van de grootheid van de genade van de HERE kleurde ook deze synodezitting, niet alleen door de gezongen liederen, maar evenzeer in de bespreking van de agendapunten. Er stonden weer veel en gevarieerde onderwerpen op de agenda. Door de verslagen van alle deputaatschappen en commissies kregen de aanwezigen inzage in het werk dat vanwege het kerkverband wordt verricht. Opvallend zijn de vele contacten naar buiten, zowel in de oecumene als in de zending. Met nadruk werd gevraagd om voorbede voor de christenen in de Centraal Afrikaanse Republiek. De vGKN hebben een relatie met de FaTEB, de protestantse theologische faculteit in de hoofdstad Bangui. Het lijkt erop dat de strijd die in dit land wordt gevoerd een ‘vergeten oorlog’ is. De zendingsdeputaten zijn begonnen aan een evaluatie van het complete zendingswerk binnen de vGKN. Zij willen met de beperkte middelen die er zijn de Bijbelse opdracht zo goed mogelijk gestalte geven. In de afgelopen periode werd een associatieovereenkomst gesloten met het Centrum voor Israëlstudies, om vorm te geven aan de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël. Er werd uitgebreid gesproken over de diverse liturgische formulieren en de in de diverse kerken gebruikte Bijbelvertalingen. Hierin wil de synode een consistente lijn volgen.
31
Met dankbaarheid concludeerden de afgevaardigden dat het kerkverband financieel gezond is. Er komt een georganiseerd arbeidsvoorwaardenoverleg met de predikanten. Dit was er niet omdat de predikanten de behoefte daaraan nooit hebben geuit. Toch wil het kerkverband ook hierin goed voor de arbeiders in de wijngaard zorgen. Br B.Postma stelde, op verzoek van het moderamen, weer een vGKNieuws samen, dat binnenkort te vinden is op de geheel vernieuwde landelijke website, www.vgkn.nl. De hartenkreet om aandacht voor de jeugd, die moet leven in een wereld zonder God, vond gehoor bij de afgevaardigden. De gezamenlijke jeugdwerkers en –ouderlingen zullen worden samengeroepen voor toerusting. Op 12 april 2014 hoopt deze synode van de vGKN haar slotzitting te houden in Boelenslaan. Na een lied van diepe dankbaarheid voor de genade van de HERE sloot de praeses, Ds Bijleveld te Boornbergum-Kortehemmen, met dankgebed en voorbede deze synodezitting. Slotzitting synode vGKN in teken van dankbaarheid Garderen, 12 april 2014 Dankbaarheid overheerste in de slotzitting van de synode van Noordwijk II van de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland. Dankbaarheid aan de HERE vanwege het tienjarige bestaan, waarin geconstateerd mocht worden dat velen groeiden in geloof en geloofsverbondenheid en het aantal gemeenten en predikanten toenam. Wegens ziekte van de praeses, Ds K.J.Bijleveld, werd de vergadering geleid door Br O.Oevering. Op de vrijdagavondzitting werd Br A.C.R. van Dorp uit Gouda kerkelijk geëxamineerd. Hij is benoemd als predikant in opleiding in de kerk van Garderen. Op de zaterdag passeerden vele onderwerpen de revue. Het rapport over het Nieuwe Liedboek werd gepresenteerd. De conclusie is dat het gebruik hiervan binnen de kerken van de vGKN wordt ontraden. Het advies is dat predikanten uit andere kerkgenootschappen die binnen de vGKN voorgaan erop gewezen worden, welke liederenbundels wel en welke niet binnen de vGKN kunnen worden gebruikt. De kerken zullen het rapport bestuderen en de nieuwe synode zal erover besluiten. Er was ruime aandacht voor de oecumene, met name de contacten met kerken van gereformeerd belijden in binnen- en buitenland. Ook werd nagedacht over de mogelijkheid om het evangelie van de Opgestane Here met beeldopnames via het internet te verspreiden om zo in te spelen op het stopzetten van de overheidssubsidie voor het uitzenden van kerkdiensten. Ook hoopt men zo mensen te bereiken die in hun naaste omgeving verstoken zijn van gereformeerde Bijbelse verkondiging. Door de politieke situatie in de Centraal Afrikaanse Republiek is de FaTEB uitgeweken naar Kameroen, waar deze theologische opleiding wordt voortgezet. Opnieuw werd opgeroepen tot voorbede, zowel voor de FaTEB als voor de bevolking van de CAR. Nadat enkele moderamenleden voor hun 10-jarige inzet waren bedankt met een fleurig boeket, sloot de praeses de synode.
32
BESLUITENLIJSTEN Besluitenlijst van de openingszitting van de synode van 6 oktober 2012 -de kerken zoeken met urgentie iemand die de vacature van quaestor wil vervullen. -het moderamen vraagt Zr Rienstra (BbK) als quaestor en Br Bakker voor de lopende zaken. -De kerk van Assen zoekt een deputaat ad examina. -De kerken (behalve N’wolde, FrS en B’laan) zoeken zendingsdeputaten. -Er wordt een deputaat voor de Media gezocht. -De notulen van 14 april 2012 zijn met een kleine wijziging vastgesteld. -Ds van Harten-Tip wordt benoemd als consulent van de kerk van Garderen. -De kerk van Noordwijk krijgt ondersteuning voor de kosten van het seizoen 2011-2012 van ‘Zingen naar de Zondag’. Het moderamen vraagt het advies van de financiële commissie over steun voor het seizoen 2012-2013. -Het moderamen krijgt mandaat om een nieuwe appèlcommissie te benoemen, die z.s.m. aan het werk gaat en maakt een voorstel voor de bespreking van de instructie van de kerk van Boornbergum-Kortehemmen. -Er wordt een evenwichtiger indeling voor de kerkvisitatoren wordt gemaakt. -De quaestor krijgt décharge over het door hem gevoerde beheer tot 1 september 2012. -De kerken zoeken een secretarieel medewerker voor het bureauwerk van de synode. -De actuarius ontvangt de vrijwilligersvergoeding voor het actuariaatswerk. -De commissie die dit onderwerp onderzocht begeleid het proces rond het bureauwerk. -Het formulier voor de kerkelijke huwelijksbevestiging is vastgesteld. -De kerken beraden zich op het zendingswerk, bespreken het voorstel voor de instructie voor de Zendingsdeputaten en behandelen dit onderwerp in april 2013 ter synode. -De afgevaardigden gaan akkoord met het aangaan van een associatieovereenkomst met het CIS, waarbij een landelijke collecte en een quotum van € 0,50 voor dit doel wordt geheven. -De volgende synodezitting zal worden gehouden op D.V zaterdag 13 april 2013 te Assen Besluitenlijst van de voorjaarszitting van de synode van 13 april 2013 -De kerken (behalve Noordwolde, FrS en Assen) zoeken twee zendingsdeputaten. -De kerken zoeken een deputaat voor de Media. -De kerken zoeken leden om te worden geïnstrueerd i.v.m. ‘Herder op zijn de hoede’. -De notulen van 6 oktober 2012 zijn ongewijzigd vastgesteld. -De kerk van Noordwijk krijgt ondersteuning voor de kosten van het seizoen 2012-2013 van ‘Zingen naar de Zondag’. In het vervolg zal jaarlijks een begroting worden ingediend die door de financiële commissie wordt beoordeeld. -De kerken hebben een inspanningsverplichting om bij verkiezing van het moderamen kandidaten te leveren. -Br O.Oevering wordt benoemd als scriba, Br J.Rienstra als algemeen lid van het moderamen. De functie van assessor blijft in deze synode vacant. Br G.H.Bakker is benoemd als quaestor. -Ds.K.Snijder wordt toegelaten als predikant binnen de vGKN. Alle stukken zijn in orde bevonden zodat hij kan worden bevestigd als predikant van de vGHarkema. -Het formulier voor bevestiging van een predikant is vrijgegeven. -De kerken geven uiterlijk in mei hun gegevens door aan Zr Borger voor het Jaarboekje. -De kerken zenden ev. reacties op de associatieovereenkomst met het CIS vóór 1 juni aan de actuarius, waarna de overeenkomst wordt gesloten. Quotum en collecte worden ingevoerd. -De financiële commissie past de regeling voor consulenten aan. -De cie liturg. formulieren doet een inventariserend onderzoek naar het Nieuwe Liedboek. -De commissie liturgische formulieren maakt versies van het huwelijksformulier met de vertaling van het NBG’51 en met de Nieuwe Bijbelvertaling.
33
-De reacties van de cie liturgische formulieren op de vragen n.a.v. het bevestigingsformulier voor predikanten worden opgenomen in de documentatiemap oktober 2013. -De vGKN nemen niet deel aan de retraite van het Nederlands Christelijk Forum in juni 2013, maar vragen om op de hoogte te worden gehouden. -Er is geen belangstelling voor activiteiten van de Hersteld Apostolische Zendingskerk. -De vGKN nemen + 75 ex. van het Jubileumboek van het COGG af. -De instructie voor de Zendingsdeputaten is vastgesteld. -De kerken laten weten of zij wel of niet deelnemen aan het collecterooster. -Er wordt officieel contact gelegd met de NGK-SA, met bv. wederzijds synodebezoek. -Wanneer er bijzonderheden zijn op een ruilzondag, dan zorgen de kerken dat de betreffende predikant daarvan tijdig op de hoogte wordt gebracht. -de actuarius verzendt een geluk- en Zegenwens aan koning Willem Alexander -Reacties op de verslagen van deputaatschappen en commissie worden op 5-10-13 behandeld. -Instructies worden zo mogelijk twee maanden voor een synodezitting ingediend. -In het vervolg beginnen de synodezittingen om 9.30 uur beginnen. -De volgende synodezitting wordt gehouden op D.V zaterdag 5 oktober 2013 te Garderen. Besluitenlijst van de najaarszitting van de synode van 5 oktober 2013 -De kerken (behalve Noordwolde, FrS en Assen) zoeken met spoed twee zendingsdeputaten. -De kerken zoeken, eveneens met spoed, een deputaat voor de Media. -De kerken die geen zendingscommissie hebben geven de naam van een contactpersoon door aan de zendingsdeputaten. -De kerken hebben een inspanningsverplichting om bij verkiezing van het moderamen kandidaten te leveren. -De notulen van 13 april en 25 mei 2013 zijn ongewijzigd vastgesteld. -Het verslag van de inleiding van Ds Douma-van der Molen over de Doop wordt op korte termijn aan de kerken gezonden, opdat deze het openbaar kunnen maken. -De regeling voor de consulentenvergoeding gaat per direct in. -De financiële commissie nodigt alle predikanten uit voor een georganiseerd arbeidsvoorwaardenoverleg. -Wanneer een mening die ter synode naar voren wordt gebracht niet merkbaar door de vergadering wordt gedragen is er (ook voor deputaatschappen en commissies) vrijheid om niet verder op deze mening in te gaan. -Het formulier voor de bevestiging van predikanten wordt vastgesteld. -De synode kan bij nader inzien niet ingaan op het verzoek van de kerk van FrieschepalenSiegerswoude om van het huwelijksformulier een NBV-versie te verstrekken -De kerken kunnen vóór 17 oktober voordracht doen voor een contactpersoon voor het CIS; zo niet, dan zal het moderamen in deze vacature proberen te voorzien. -De kerk van BbK heeft tot 1 november 2013 de tijd om de zendingsdeputaten een doel voor het landelijke collecterooster door te geven. -De afgevaardigden naar de besloten synodezitting van 7-12-13 ontvangen het COGG-boek ‘verscheurd verlangen’; de overige exemplaren worden verdeeld over de kerkenraden. -Het moderamen krijgt mandaat voor het leggen van contact met de commissies of deputaatschappen voor kerkelijke eenheid van CGK, GKv en NGK. -Liefhebbers om mee te doen met de ‘nationale synode’ melden zich vóór 9 oktober bij de actuarius. De predikanten Bijleveld en Bloemendal zullen aanwezig zijn namens de vGKN. -De kerken geven ideeën voor mogelijke preekplaatsen door aan het moderamen. -Ds K.Snijder roept binnen afzienbare tijd alle jongerenwerkers uit de kerken bijeen. -Er komt een extra besloten synodezitting op zaterdag 7 december 2013. -De volgende synodezitting wordt gehouden op D.V zaterdag 12 april 2014 om 9.30 uur te Boelenslaan.
34
Besluitenlijst van de voorjaarszitting van de synode van 11 en 12 april 2014 -De kerken keuren het gevoerde beleid m.b.t. het kerkelijk examen van Br van Dorp goed. -Br A.C.R.van Dorp is geslaagd voor het kerkelijk examen -Br A.C.R.van Dorp heeft preekconsent ontvangen voor de vGKN voor de duur van zijn aanstelling als predikant in opleiding te Garderen -Ds Douma-van der Molen is aangesteld als mentor van Br van Dorp, onder verantwoordelijkheid van de deputaten ad examina -Ds.Douma-van der Molen, Br Bloemendal en Ds van Harten-Tip vormen de accreditatiecommissie voor de studie van Br van Dorp -De kerken zenden hun (nieuwe) gegevens z.s.m. aan Zr Borger en de actuarius -Het Jaarboekje 2014/2015 wordt na de opening van de nieuwe synode uitgebracht -De kerken (behalve N’wolde, B’laan, FrS en Assen) zoeken met spoed een zendingsdeputaat. -De kerken zoeken, eveneens met spoed, een deputaat voor de Media. -De kerken hebben een inspanningsverplichting om bij verkiezing van het moderamen kandidaten te leveren. -Er wordt bij zusterkerken geïnformeerd hoe zij aandacht besteden aan seksueel misbruik. -De notulen van 5 oktober 2013 zijn ongewijzigd vastgesteld. -De kerken ontvangen het verslag van de bijeenkomst van jeugdouderlingen en jeugdwerkers -De financiële commissie nodigt alle predikanten uit voor een georganiseerd arbeidsvoorwaardenoverleg. -De kerken ontvangen de notitie gezamenlijk archiefbeheer; deze wordt besproken op de volgende synode -Br Bouma te Frieschepalen wordt gevraagd als archiefconsulent voor de vGKN -Het moderamen bespreekt de noodzaak van de financiële controle door kerkvisitatoren -De kerken doen voordracht voor een coördinator voor de zendingsprojecten. -Het moderamen krijgt mandaat voor het regelen van het inhoudelijke gesprek over de verhouding plaatselijke zelfstandigheid/kerkverband, op de zitting van 4-10-14. -De kerkenraden ontvangen vóór de zomervakantie een schrijven over de appèlzaak. -Zr Hummel-Pijl en Br Bakker ontvangen decharge over het gevoerde financiële beleid. -Br Bakker stelt de financiële commissie voor om over te gaan op dezelfde software. -Een korte notitie over kerk-tv wordt voor besluitvorming aan de kerken gezonden. -Het moderamen komt met een voorstel over kerk-tv en preekplaatsen. -De kerken doen voorstellen voor mogelijke preekplaatsen. -Vóór de zomer zenden de kerken hun bevindingen m.b.t. het rapport Nieuwe Liedboek aan de commissie; in oktober 2014 volgt besluitvorming. -Deputaten ‘eenheid’ van NGK en GKv ontvangen een verzoek om een gesprek van de vGKN. -Ds Bloemendal en Ds van Harten-Tip bezoeken de bijeenkomst van Refo 500. -De kerken denken na over de instelling van een deputaatschap voor de eenheid. -De kerken staan achter een gesprek van het moderamen met de actuarius van de NGK-SA. -Br B.Postma te Oosterwolde wordt benoemd als assistent van de actuarius. -De volgende synodezitting wordt gehouden op D.V zaterdag 4 oktober 2014 om 9.30 uur te Boelenslaan.
35
Formulier voor de kerkelijke bevestiging van het huwelijk1 Wij zijn hier bij elkaar om als gemeente het huwelijk van … en ….aan de Here op te dragen en Hem om Zijn zegen te vragen. Laten we eerst luisteren naar de Bijbel om te horen wat God in Zijn Woord over het huwelijk zegt. Het huwelijk is niet door mensen bedacht. Het is een instelling van God. God, onze Vader, die de hemel en aarde en al wat daarin is geschapen heeft, schiep ook de mens als man en vrouw.2 Het is niet goed - zo sprak Hij - dat de mens alleen blijft; Ik zal iemand maken die bij hem past, als een hulp tegenover hem3. Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, en die twee zullen één zijn.4 Die eenheid komt tot stand wanneer een man en een vrouw elkaar trouw beloven voor het leven.5 Deze huwelijksbevestiging vindt plaats ten overstaan van God en Zijn gemeente en is daarmee een publieke gebeurtenis.6 Daarin wordt de band tussen beiden rechtsgeldig voor God en mensen. Het is een verbond voor het leven! Het huwelijk is zowel een geschenk als een opdracht. Gods zegen rust op ieder huwelijk waarin man en vrouw samen luisteren naar de stem van de Here.7 Sinds de ongehoorzaamheid van Adam en Eva8, het eerste mensenpaar, is ook het huwelijk, Gods mooie geschenk aan de mensen, geschonden. Maar God is oneindig bewogen met ons mensen en heeft Zich niet teruggetrokken. Zo heeft Hij de eenheid in het huwelijk willen herstellen en blijft Hij Zijn zegen geven. Jezus Christus, Gods Zoon, onze Here, heeft het huwelijk als een instelling van zijn Vader bevestigd. Dat liet Hij onder andere zien door aanwezig te zijn op een bruiloft in Kana9 en juist op die bruiloft deed Hij Zijn eerste teken. Hij benadrukte dat het tegen Gods wil is dat gehuwden hun verbond verbreken.10 Hij zei: Zo zijn ze niet meer twee, maar één vlees. Wat God heeft samengevoegd mag de mens niet scheiden.11 Daarom wordt er ook van jullie als man en vrouw verlangd dat jullie met Gods hulp je voor jullie huwelijk inzetten, elkaar niet in de steek laten, maar trouw blijven.12 De Here God heeft het huwelijk immers juist bedoeld als bron van grote vreugde. Man en vrouw mogen elkaar in liefde toebehoren en genieten van wat God hun daarin geeft. Deze liefde tussen man en vrouw wordt in het Hooglied uitbundig bezongen.13 Ze is fonkelender dan wijn en zoeter dan honing. Geen stortvloed van water kan het vuur van de liefde blussen. En omdat de liefde zichzelf niet zoekt,14 zullen de geliefden niet uit zijn op hun eigen belang, maar op het belang van de ander.15 Als man en vrouw mag je er voor elkaar zijn om elkaar vreugde te bereiden en om de ander in alle dingen trouw te steunen en te helpen, zowel in het dagelijks leven als ook in de relatie met God.16 Luister hierbij naar wat God in de Bijbel zegt en bid samen voor je huwelijk. 1
Binnen de vGKN worden huwelijksvoorbereidingscursussen aangeboden. Deze manier van voorbereiding op het kerkelijk huwelijk wordt sterk aanbevolen. In deze cursus wordt ook de inhoud van het formulier besproken. 2 Gen.1:27,28 3 Gen.2:18 4 Gen.2:24; Mat.19:5,6; Ef.5:31 5 Spr.2:17 6 Mal.2:14 7 Psalm 128 8 Gen.3 9 Joh.2:1-11 10 Mat.19:3-9; Mal.2:13-16 11 Mat.19:6 12 Mat.5:31,32; 1 Kor.7:10-14 13 Hoogl.5:1; 8:6,7 14 1 Kor.13:5 15 Fil.2:3 16 Mat.5:31,32; 1 Kor.7:10-14; Joz.24:15b
36
In de brief die Paulus aan de gemeente in Efeze schrijft lezen wij hoe de relatie tussen man en vrouw wordt gespiegeld aan de relatie tussen Christus en Zijn gemeente.17 Daarom zegt Hij tot de man: Mannen, hebt uw vrouw lief, evenals Christus zijn gemeente heeft liefgehad en Zich voor haar overgegeven heeft, om haar te heiligen.18 En tot de vrouw: Vrouwen, weest aan uw man onderdanig als aan de Here, want de man is het hoofd van zijn vrouw, evenals Christus het hoofd is zijner gemeente.19 Omdat we in Jezus Christus ons voorbeeld hebben, begrijpen we dat niet de een de ander moet overheersen of slaafs volgen.20 Maar man en vrouw zijn aan elkaar gegeven om elkaar aan te vullen en in liefde te dienen. Daarom wordt in datzelfde gedeelte tot man en vrouw samen, en tot de hele gemeente, gezegd: wees elkaar onderdanig uit eerbied voor Christus.21 Daarnaast wil Christus door het huwelijk de mensheid en ook Zijn gemeente bouwen, met het oog op de komst van Zijn koninkrijk. Wanneer de Here God jullie huwelijk zegent met kinderen, ontvang ze dan als een kostbaar geschenk uit Zijn hand.22 Laat in jullie zorg en liefde als vader en moeder het beeld van God zien.23 Als gehuwden leef je niet alleen voor elkaar of je gezin. De Here geeft jullie ook een plaats in kerk en samenleving. Als man en vrouw behoren jullie je in te zetten voor de leden van Christus’ gemeente en voor alle mensen die God op jullie weg plaatst.24 Ook is het huwelijk gegeven opdat iedere man met zijn eigen vrouw en iedere vrouw met haar eigen man zo leeft als God het bedoeld heeft. In het huwelijk mag geen derde de plaats van je man of vrouw innemen, noch in je daden, noch in je gedachten. Ons lichaam is een tempel van de Heilige Geest; verontreinig die niet.25 Jullie zijn aan elkaar gegeven en behoren elkaar toe. Ga in liefde en in respect met elkaar om. Vergeef elkaar26 zodat je kunt blijven communiceren met God en met elkaar.27 Het huwelijk is dus niet zomaar iets. Laten we er daarom niet oppervlakkig mee omgaan, maar het zien als een geschenk van God waarbij Hij betrokken wil zijn. Benader het met een heilig ontzag voor God en met vertrouwen op Hem. Dat neemt niet weg, dat ieder huwelijk als gevolg van de zonde ook te kampen krijgt met zorgen, moeite en verdriet.28 Toch mogen man en vrouw leven in het vaste vertrouwen dat God voor hen blijft zorgen in alle omstandigheden. Want de Here belooft dat Hij nabij is29 en dat Hij in liefde wil vergeven. Hij die u roept is getrouw; Hij zal het ook doen.30
Trouwbeloften Willen jullie nu gaan staan en elkaar de rechterhand geven.
17
Ef.5:22-32 Ef.5:25,26; Joh.13:1 19 Ef.5:22,23 20 Ef.5:21; 1 Kor.13:5 21 Ef.5:21 22 Ps.127:3 23 Spr.1:7-9 24 Gal.6:10 25 1 Kor.7:2; 6:19 26 Ef.4:32 27 1 Petr.3:7 28 Gen.3:16-19; Ps.90:10 29 Ps.138:8; Hebr.13:5; 1 Petr.5:7 30 1 Thess.5:24 18
37
………….(man) verklaar je hier voor God en ons allen als getuigen, nu je …………..tot je vrouw genomen hebt, in liefde voor haar te zorgen, haar geborgenheid te geven en in alles het goede voor haar te zoeken? Zal je haar nooit verlaten, maar haar trouw blijven in goede en kwade dagen, in rijkdom en armoede, in gezondheid en ziekte, totdat Christus terugkomt of de dood jullie zal scheiden? Beloof je zo in je huwelijk heilig met haar te willen leven overeenkomstig het evangelie? -Wat is daarop je antwoord? …………. ………..(vrouw) verklaar je hier voor God en ons allen als getuigen, nu je………tot je man genomen hebt, in liefde het leven met hem te delen? Beloof je hem te helpen en voor hem te zorgen in alle dingen die naar Gods wil zijn? Zal je hem nooit verlaten, maar hem trouw blijven in goede en kwade dagen, in rijkdom en armoede, in gezondheid en ziekte, totdat Christus terugkomt of de dood jullie zal scheiden? Beloof je zo in je huwelijk heilig met hem te willen leven overeenkomstig het evangelie? - Wat is daarop je antwoord? ………….
Het bruidspaar knielt Gebed voor het bruidspaar Barmhartige God en Vader, die ….. en ….. tot elkaar hebt gebracht en door de band van het huwelijk hebt verenigd, wij bidden U dat zij onder Uw hoede samen door het leven mogen gaan. Wil hen de genade geven, dat zij door de liefde van Christus steeds meer naar elkaar toegroeien, verbonden in de eenheid van het geloof. Schenk hun de kracht van Uw Heilige Geest, opdat zij als man en vrouw in hun gezin leven naar Uw goddelijke wil. Heilig de band die hen verenigt tot zegen voor henzelf, tot opbouw van de gemeente, tot een getuigenis voor anderen en tot eer van Uw heilige Naam. Wil ons verhoren, Here, om Jezus Christus’ wil. Amen.
Zegen voor het bruidspaar De Here zegene jullie en Hij behoede jullie, De Here doe Zijn aanschijn over jullie lichten en zij jullie genadig, De Here verheffe Zijn aangezicht over jullie en geve jullie Zijn vrede. Amen.
Het bruidspaar wordt staande een zegenbede toegezongen Hierna gaan de aanwezigen zitten 31
De huwelijksbijbel wordt aangeboden.
31
Eventueel kan het bruidspaar elkaar de ringen geven, als teken van liefde en trouw
38
Formulier voor de bevestiging van dienaren van het Woord Gemeente van onze Here Jezus Christus, De kerkenraad heeft u tweemaal de naam bekend gemaakt van onze broeder32 die tot dienaar van het Woord van deze gemeente beroepen is. Omdat niemand een gegrond bezwaar tegen zijn leer of leven heeft ingebracht, zullen wij hem nu in de naam van de Here in het ambt bevestigen. Laten wij eerst luisteren naar wat de Heilige Schrift ons leert over het ambt van dienaar van het Woord. Als Hoofd van de kerk draagt Christus zorg voor Zijn gemeente op aarde.33 In het bij elkaar brengen en houden van Zijn kerk maakt Hij gebruik van de dienst van mensen, aan wie Hij in de gemeente een bijzondere taak toevertrouwt. ‘Hij heeft’, zo zegt Paulus, ‘zowel apostelen als profeten gegeven, zowel evangelisten als herders en leraars, om de heiligen toe te rusten tot dienstbetoon, tot opbouw van het lichaam van Christus.’34 Nog steeds is dit de taak van allen die in de gemeente van de Here worden geroepen tot het ambt. Zij zullen hun opdracht nederig vervullen, in navolging van de Here Jezus, die niet is gekomen om gediend te worden, maar om te dienen.35 Wat betreft de dienaren van het Woord staat vast, dat sinds de dagen van de apostelen36 hun ambt in de kerk ononderbroken vervuld wordt. Bij de uitvoering van dit ambt hoort allereerst, dat zij voorgaan in de samenkomsten van de gemeente. Zij zullen het Woord verkondigen in alle getrouwheid37, zoals Paulus oproept: Ik betuig u nadrukkelijk voor God en Jezus Christus, die levenden en doden zal oordelen: Verkondig het Woord, dring erop aan, gelegen of ongelegen!38 Door de zuivere prediking van het Evangelie wordt immers het Koninkrijk van de hemelen ontsloten en toegesloten.39 Daarom moeten dienaren van het Woord de gemeente wijzen op de vastheid van Gods beloften en de ernst van Gods eisen. Door de bediening van het Woord moeten zij de gelovigen vermanen en vertroosten. Het is hun opdracht om op te roepen tot bekering. Zij zijn geroepen om de verzoening door het geloof in Jezus Christus te prediken.40 De Heilige Geest gebruikt dit alles om de gemeente te bouwen in het geloof en te laten groeien in de genade en de kennis van de Here Jezus Christus.41 Zij zullen de gemeente opwekken om in deze wereld van het Evangelie te getuigen en door handel en wandel anderen voor Christus te winnen. Zij moeten de gemeente, als bruid van Christus, oproepen om rein en gelovig te leven en samen met haar met groot verlangen de wederkomst van haar Bruidegom, Jezus Christus, verwachten. Vervolgens is het hun taak om de heilige Doop te bedienen naar het bevel van Christus: Gaat dan heen, maakt alle volken tot mijn discipelen en doopt hen in de naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest!42 Ook zullen zij het heilig Avondmaal bedienen, waarvan de
32
Indien van toepassing wordt dit vervangen door ‘zuster’, en ‘hij’, ‘zijn’ en ‘hem’ door ‘zij’, ‘haar’ en ‘haar’. 1 Korinthiërs 12:12,13; Efeziërs 1:22,23 34 Efeziërs 4:11,12 35 Johannes 13:1-17; Lucas 6:40; 22:27 36 Hand.6:4; 1 Tim.5:17; Tit.1:5 37 Hand.20:20 38 2 Tim.4:1,2. 39 Mat.16:19; 18:18; H.C. Zondag 31 40 2 Kor.5:18-21 41 Ef.3:12 42 Mat.28:19 33
39
viering ons door Christus bevolen is, toen Hij zei: doet dit tot Mijn gedachtenis!43 Beide sacramenten zijn aan ons gegeven als teken en zegel van Gods verbond, tot versterking van ons geloof. Daarnaast zullen zij in de dienst van de gebeden de Naam van de Here aanroepen met schuldbelijdenis en lofprijzing, met voorbede en dankzegging.44 Het behoort verder tot hun taak de jeugd van de gemeente, en anderen die nog geen belijdenis van het geloof hebben afgelegd, onderwijs te geven in de leer van de Kerk, zodat zij de heilige Schrift leren kennen, die hen wijs maakt tot zaligheid door het geloof in Christus Jezus.45 Tot het herderlijk werk hoort ook het bezoeken van de gemeenteleden, in getrouwheid, met zorg en liefde, naar de opdracht van de Opperherder: Hoed Mijn schapen en weid Mijn lammeren.46 Tot slot zullen zij, in samenwerking met de ouderlingen, als beheerders van Gods huis47 ervoor zorgen dat alles in de gemeente in goede orde verloopt48, zoals Christus het geboden heeft. Daarom moeten ze ook toezien op zichzelf en zich houden aan de christelijke leer.49 Zij moeten met wijsheid de tucht hanteren, zodat uit de gemeente wordt geweerd al wat in strijd is met het Woord van God.50 Uit dit alles blijkt dat aan de dienaren van het Woord een hoog en verantwoordelijk ambt is toevertrouwd. Zij zijn door God in de bediening van de verzoening gesteld en als gezanten van Christus vermanen en vragen zij in Zijn naam: Laat u met God verzoenen.51 Geliefde broeder, u staat hier voor God en Zijn gemeente. Wilt u, opdat voor iedereen duidelijk is dat u bereid bent uw ambt van dienaar van het Woord in deze gemeente te aanvaarden, antwoord geven op de volgende vragen: Bent u in uw hart overtuigd, dat God Zelf u door Zijn gemeente tot deze dienst heeft geroepen? Is de Bijbel voor u het betrouwbare Woord van God en verwerpt u alles wat met dit Woord en de belijdenis van de kerk in strijd is? Belooft u, uit liefde tot Christus en Zijn gemeente, uw ambt getrouw te vervullen en daarbij te zwijgen over wat u in vertrouwen bij de uitoefening van uw ambt wordt gezegd? Belooft u zich in heel uw levenswandel te gedragen naar het Woord van God en te gehoorzamen aan het opzicht van de kerkelijke vergaderingen? (doopnaam)………. Wat is daarop uw antwoord? (Antwoord:) Ja, van ganser harte. (Hierna spreekt de voorganger - indien iemand voor het eerst aan een gemeente wordt verbonden, zal hierbij handoplegging plaatsvinden - :) De HERE God, onze hemelse Vader, die u tot deze heilige dienst geroepen heeft, verlichte u door Zijn Geest, versterke u door Zijn hand en Hij zegene u zo in de bediening van dit ambt dat u daarin getrouw en vruchtbaar mag wandelen, tot verheerlijking van Zijn Naam en tot uitbreiding van het Rijk van Zijn Zoon, Jezus Christus. Amen. 43
Luc.22:19; 1 Kor.11:24,25 1 Tim.2:1; Hand.2:42 45 2 Tim.3:15 46 1 Petr.5:14; Joh.21:15-17; Joh.10:11; Hand. 20:28; 1 Petr. 5:1-4; Jer.3:15; 23:4 47 Tit. 1:7 48 1 Kor. 14:33,40 49 1 Tim. 4:16 50 Mat.18:18 51 2 Kor.5:20 44
40
(tot de gemeente:) En u, geliefde gemeente, ontvang deze dienaar van Christus met blijdschap en een dankbaar hart. Denk eraan, dat God Zelf door hem tot u spreekt en u vermaant en troost. 52 Erken hem als een gezant van Christus, die u het Evangelie van het Koninkrijk brengt. Zoals Jesaja zegt: Hoe lieflijk zijn de voeten van de vreugdebode, die heil verkondigt.53 Vergeet niet dat hij waakt over uw leven en daarvan rekenschap moet afleggen. Zorg dat hij zijn taak met vreugde kan vervullen en niet al zuchtende, want dat zou u geen nut doen.54 Dan zal de vrede van God komen in uw huizen55 en u zult, door zijn woord in Christus gelovende, het eeuwige leven beërven. Daarom, gemeente, aan u de vraag: Belooft u ……….. te aanvaarden als uw predikant, hem als zodanig te respecteren, samen met hem te werken aan de opbouw van de gemeente en de komst van Gods Koninkrijk en hem in uw voorbeden te gedenken? Omdat wij uit onszelf tot dit alles niet in staat zijn, willen wij de almachtige God bidden om Zijn genade: Barmhartige Vader, U vergadert door Jezus Christus, Uw Zoon, uit het verloren menselijk geslacht een gemeente tot het eeuwige leven. Wij danken U, dat U aan deze gemeente deze dienaar van het Woord hebt willen verbinden. Wij bidden U, wil hem door Uw Geest toerusten tot de dienst waartoe U hem geroepen hebt. Open zijn verstand om Uw heilig Woord te verstaan en schenk hem vrijmoedigheid om de verborgenheden van het Evangelie te verkondigen. Geef hem wijsheid en trouw, opdat door zijn arbeid Uw kerk bewaard en vermeerderd wordt. Vertroost hem door Uw Geest in alle moeiten en beproevingen die hem in zijn dienst ten deel kunnen vallen. Geef, dat hij door Uw genade standvastig blijft tot het einde, zijn werk met toewijding mag verrichten en eenmaal wanneer de Opperherder verschijnt, de onverwelkelijke krans van de heerlijkheid mag ontvangen56 en eens met alle trouwe dienstknechten mag ingaan in het feest van zijn Heer. Verhoor ons, o Vader, door Jezus Christus, Uw Zoon, onze Heer. In Zijn Naam bidden wij tot U: Onze Vader, Die in de hemelen zijt, Uw Naam worde geheiligd; Uw Koninkrijk kome; Uw wil geschiede, gelijk in de hemel alzo ook op de aarde. Geef ons heden ons dagelijks brood; en vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren; en leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen.
52
Fil.2:29; 1 Tess.2:13 Jes.52:7 54 Hebr.13:7 en 17 55 Mat.10:12,13 56 1 Petr.5:4 53
41
Zing voor de HEERE een nieuw lied, want Hij heeft wonderen gedaan; Zijn rechterhand en Zijn heilige arm hebben Hem heil gebracht. Psalm 98: 1
Rapport van de commissie Formulieren inzake het onderzoek naar het nieuwe Liedboek Februari 2014
42
Voorwoord Voor u ligt het rapport dat de commissie liturgische formulieren57, in opdracht van de synode van de vGKN heeft geschreven n.a.v. haar onderzoek naar het nieuwe Liedboek58, uitgegeven door de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied in 2013. Tijdens de bespreking die vooraf ging aan het verzoek om het nieuwe Liedboek te toetsen, werden door de afgevaardigden behartigenswaardige vragen gesteld: is het wel nodig om dit liedboek in boekvorm te toetsen nu de liederen in veel kerken op de beamer worden getoond? Kunnen we de keuze van de liederen niet in goed vertrouwen overlaten aan de voorgangers? Deze discussie resulteerde in een verzoek aan de commissie tot een inventariserend onderzoek van het nieuwe Liedboek. Ons inziens een terecht verzoek, want het is niet onbelangrijk wat de gemeente zingt. Het gaat niet zomaar om een paar versjes die al dan niet goed in het gehoor liggen. Het gaat over de eredienst; het gaat over de kerk, het volk van God uit Joden en heidenen. Gods volk mag een heilig priesterschap vormen, een geestelijk huis waarin geestelijke offeranden worden gebracht.59 Wij mogen de HERE grootmaken met Psalmen, lofzangen en geestelijke liederen: wij mogen zingen voor de HERE met dank in ons hart.60 Dit alles in het besef WIE het is Die wij mogen eren in onze liederen: de Heilige, die troont op de lofzangen Israëls.61 In het Bijbelboek Leviticus, waar de wortels van de eredienst liggen, wordt de nadruk gelegd op de heiligheid van God.62 De HERE is de totaal Andere. Dat brengt een mens op de knieën. Beseffen wij hoe groot de HERE is, dat het niet vanzelfsprekend is dat de heilige God met ons mensen te maken wil hebben? Zelfs de engelen bedekken hun aangezicht voor Hem, zo lezen we in het roepingsvisioen van Jesaja.63 Vervolgens hoort Jesaja het lied van de engelen: Heilig, heilig, heilig, is de HERE der Heerscharen, de ganse aarde is van zijn heerlijkheid vol.64 Het is deze heilige God die wij als gemeente mogen aanbidden. Onze liederen mogen Hem grootmaken en daarom is het van belang dat onze liederen de Bijbel naspreken. Dit zal concreet betekenen dat net als in de Psalmen ook in onze liederen de grote naam van de HERE God centraal staat. Niet de mens, niet onze religieuze ervaring staat centraal, maar elk lied zal in loven, klagen en bidden de kerugmatische65 intentie dienen te hebben: niet ons, o HERE, niet ons, maar uw naam geef eer.66 In de gereformeerde traditie is de Bijbel steeds de basis van de liturgie geweest, niet alleen door uit de Schrift te lezen en ook niet alleen in de verkondiging, maar in de totale eredienst. De te gebruiken liedbundel speelt daarin een belangrijke rol.67 Het is de voornaamste intentie van de commissie geweest om het nieuwe Liedboek vanuit bovengenoemd perspectief te toetsen. Wij bieden u dit rapport aan met de bede dat het onze kerken mag dienen in een goede besluitvorming in het belang van het zingen in en vormgeven van de eredienst. Februari 2014 Ds. J.J. Douma – van der Molen, Ds. A. van Harten – Tip, Br. B. Postma, Ds. M.J.M. Sijtsma – van Oeveren. 57
In het vervolg wordt deze commissie aangeduid als ‘de commissie’. In het vervolg aangeduid als ‘het nieuwe Liedboek’, ter onderscheiding van het Liedboek voor de Kerken uit 1973. 59 1 Petrus 2:5. 60 Kolossenzen 3:16. 61 Psalm 22:4. 62 Zie bij voorbeeld Leviticus 10:3 en 20:26. 63 Jesaja 6:2. 64 Jesaja 6:3. 65 Kerugmatisch: heeft betrekking op de verkondiging van het Woord van God. 66 Psalm 115:1 67 onderwijst elkaar en wijs elkaar terecht, met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen. Zing voor de Heere met dank in uw hart. (Kolossenzen 3:16) 58
43
Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Inleiding Ter inleiding 1. Historie komst nieuw Liedboek, besluitvorming 2. Opdracht van de commissie, inhoud van dit rapport en opmerkingen vooraf Hoofdstuk 1 Algemene onderdelen 1.1 De titel 1.2 De indeling 1.3 Gedichtjes 1.4 De muziek 1.5 Registers 1.6 Vergelijking met het Liedboek voor de Kerken Hoofdstuk 2 Psalmen Hoofdstuk 3 Gezangen en overige liederen (indeling per groep en soort) 3.1 Cantica 3.2 Bijbelse vertelliederen 3.3 Getijden van de dag 3.4 De eerste dag 3.5 Getijden van het jaar 3.6 Leven 3.7 Samen leven Hoofdstuk 4 Registers, medewerkers, taalgebruik 4.1 Registers 4.2 Medewerkers 4.3 Taalgebruik Conclusies en Advies Conclusies Advies aan de synode Bronvermelding
44
Ter inleiding Vooraf is het goed om na te gaan hoe het nieuwe Liedboek tot stand is gekomen en wat hiertoe de aanleiding was. 1. Historie komst nieuw Liedboek, besluitvorming Opdracht nieuw Liedboek De start voor het maken van een nieuw liedboek lag op de generale synode van 2007 van de PKN. Daar is het besluit genomen een nieuw liedboek samen te stellen, ter vervanging van het Liedboek voor de Kerken uit 1973. De opdracht tot uitvoering werd gegeven aan de Interkerkelijke Stichting voor het Kerklied (ISK). Een zevental andere kerken fungeerde als medeopdrachtgever, namelijk: de Algemene Doopsgezinde Sociëteit de Broederschap der Remonstranten de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt de Nederlands Gereformeerde Kerken de Verenigde Protestantse Kerk in België de Evangelisch-Lutherse Kerk in België. Rapportage synode PKN De Rapportage nieuw Liedboek68 is behandeld op de PKN-synode van 26 april 2013. In dit rapport wordt een uitgebreid overzicht gegeven van de besluitvorming, de afspraken en de toetsing van het liedboek. Dat laatste was voor de commissie van belang, evenals een samenvatting van het gesprek van het moderamen van de PKN met de supervisors nieuw Liedboek. In deze twee documenten vinden we de verantwoording voor de keuzes die zijn gemaakt en die hebben geleid tot de samenstelling van het nieuwe Liedboek in de huidige vorm.69 In het rapport lezen wij dat de volgende normen door de supervisors zijn gehanteerd: 1. Het Liedboek dient een uitdrukking te zijn van de identiteit van de Protestantse Kerk. 2. Het Liedboek houdt rekening met diverse taalvelden en muziekculturen 3. De liederen uit het Liedboek moeten zingbaar zijn 4. Verschillende stromingen in de Protestantse Kerk dienen vertegenwoordigd te zijn 5. De liederen moeten voldoende kwaliteit hebben als kerklied 6. Het Liedboek dient meer liederen te bevatten die aansluiten bij het kerkelijk jaar 7. Het Liedboek dient niet alleen strofische liederen te bevatten 8. Het Liedboek dient meer liederen te bevatten voor kinderen en jongeren 9. Er zijn meer liederen nodig die aansluiten bij de hedendaagse werkelijkheid 10. Er dient aandacht te zijn voor inclusief taalgebruik70 11.Psalmen71 Uitgave Het nieuwe Liedboek is per 25 mei 2013 vrij beschikbaar. Omdat de waarde van het nieuwe Liedboek voor eredienst en pastoraat dient te blijken in de praktijk in de gemeente, heeft de PKN het voor vijf jaar vrij gegeven ter beproeving. Daarna zal een traject worden ingezet om al dan 68
Deze rapportage is vrij te downloaden vanaf de website van de PKN. Overigens is dit rapport voor de synode van de PKN geschreven en door deze synode behandeld vóór de inhoud van het nieuwe Liedboek was vrijgegeven. Men had dus geen inzage in de totale bundel. 70 Inclusief taalgebruik betekent dat er ‘sexe-neutraal’ wordt geformuleerd, bij voorbeeld: God niet –alleen- als Hij/hij of Vader aanduiden, maar ook als Zijn/zij of Moeder. 71 Men was van mening dat de Psalmen opgenomen dienden te worden in het nieuwe Liedboek. 69
45
niet te besluiten het liedboek vrij te geven in de kerken. Naast het liedboek wordt ook een handreiking voor de beproeving meegeleverd. Aandachtspunten voor toetsing in de praktijk zijn met name geschiktheid van de bundel voor jongeren en de moeilijkheidsgraad van de liederen. De toetsing wordt uitdrukkelijk aan de gemeenten overgelaten, zij moeten het beoordelen en met reacties komen.72 2. Opdracht van de commissie, inhoud van dit rapport en opmerkingen vooraf Opdracht commissie vGKN De commissie formulieren van de vGKN heeft op de synodezitting van zaterdag 13 april te Assen de volgende opdracht van de synode gekregen – zoals verwoord in de notulen: 2. nieuwe Liedboek i) Vraag om een advies betreffende het nieuwe Liedboek. Enkele afgevaardigden vinden dat het door het gebruik van de beamer niet meer uitmaakt uit welke bundel een lied komt. De toetsing van de inhoud van liederen is dan wel een probleem, al kan dat een kwestie van vertrouwen zijn. Men wil niet dat kerkleden op extra kosten worden gejaagd; er zijn genoeg bundels. Ook moet het niet teveel moeite kosten. Oecumenisch gezien is het belangrijk om een mening te hebben over dit nieuwe Liedboek. De commissie liturgische formulieren krijgt het verzoek om een inventariserend onderzoek te doen naar dit nieuwe Liedboek. Inhoud rapport De commissie heeft haar werkzaamheden grotendeels gericht op de toetsing van de inhoud van de liederen. Deze toetsing wordt weergegeven in de hoofdstukken 2 en 3 van dit rapport. In hoofdstuk 1 gaat de commissie eerst in op een aantal algemene zaken zoals de titel, de indeling, het register en overige onderdelen uit het nieuwe Liedboek. In hoofdstuk 4 worden nog enkele belangrijke zaken apart aan de orde gesteld, waarna in hoofdstuk 5 de conclusies worden getrokken. Tot slot volgt het advies aan de synode in het laatste hoofdstuk, gevolgd door de bronvermelding. Opmerkingen en bevindingen vooraf In het ‘Ten geleide’ van het nieuwe Liedboek geeft de secretaris van de ISK duidelijk aan dat op de achtergrond de maatschappelijke ontwikkelingen van de laatste jaren een grote rol hebben gespeeld bij het samenstellen van het nieuwe Liedboek. Tevens is de rijke verscheidenheid van het christelijke belijden en de christelijke spiritualiteit terug te vinden in de liederen. Dit komt overeen met de norm dat het Liedboek recht moet doen aan de verscheidenheid binnen de PKN. Dit blijkt ook uit artikelen en interviews die de commissie heeft gelezen. Verder wordt op pagina 2 van de inleiding opgemerkt dat in de bundel veel liederen staan ‘waarin het zangplezier centraal staat’. Dit is opmerkelijk omdat van ouds in het kerklied de HERE God centraal staat. De volgende zin in de inleiding maakt echter duidelijk dat het in het nieuwe Liedboek niet specifiek gaat om een bundel kerkliederen. Deze bundel is evenzeer bedoeld om ‘te functioneren op andere momenten en plaatsen, bijvoorbeeld in getijden en persoonlijke meditatie, pastoraat en geloofsgesprek, gezin en school.’ Het zingen in gemeenschap is niet meer het centrale uitgangspunt. Daarmee is het nieuwe Liedboek dus een principieel andere bundel dan het Liedboek voor de Kerken. Ook de titel: Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk, laat dit zien.
72
Opvallend is dat het nieuwe Liedboek niet is uitgegeven als ware het een ‘proefbundel’. Ook de aanschaf van de digitale versie voor een gemeente brengt aanzienlijke aanschaf kosten met zich mee.
46
HOOFDSTUK 1 Algemene onderdelen 1.1. De titel De titel van het nieuwe Liedboek luidt:
Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk Met deze titel is een wijziging ten opzichte van het Liedboek voor de Kerken aangegeven. Dat is op zich niet erg; een wijziging kan een verbetering zijn. Opvallend is wel, dat het huis vóór de kerk wordt genoemd. Door de toevoeging van ‘bidden’ heeft de bundel trekjes van een brevier, een gebeden- en Schriftlezingenboek voor de getijden, gekregen. Of dit een goede ontwikkeling is, moet blijken uit de inhoudelijke analyse van het nieuwe Liedboek. 1.2. De indeling Het nieuwe Liedboek bestaat uit een aantal categorieën liederen: Psalmen Cantica (Schriftgezangen) Bijbelse vertelliederen Getijden van de dag (gebeden en liederen voor diverse momenten van de dag) De eerste dag (de zondag) Getijden van het jaar (kerkelijk jaar en dergelijke) Leven (geboorte, overlijden, en dergelijke) Samen leven (kerk, schepping e.d.) Op het oog is dit een behoorlijk complete lijst. In de praktijk blijkt deze toch verwarrend te zijn. Bij de bespreking van de afzonderlijke onderdelen van het Liedboek wordt hierop teruggekomen. 1.3. Gedichtjes In het nieuwe Liedboek staan her en der bij de liederen korte gedichten. Er stonden ook in het ‘oude’ Liedboek enkele korte teksten, maar op deze schaal is de toevoeging van gedichten iets nieuws. De commissie heeft deze gedichtjes allemaal gelezen en besloten er niet bij de verschillende rubrieken aandacht aan te besteden, maar er een algemene opmerking over te maken. Er zitten zeker mooie gedichten tussen, bijvoorbeeld bij lied 268 en lied 95. Er staan echter bijzonder veel gedichten in die niet aansluiten bij de gereformeerde manier van geloven en belijden. Als voorbeeld een gedichtje van Erik Idema bij Psalm 23 (pagina 75): Genoeg ‘Dan was jij de herder En ik was het schaap…’ Jij zoekt voor mij groen grazig gras. Ik voel mij vrij, speel zonder jas. En als ik blaat, begrijp jij mij. Loop ik op straat, ben jij er bij.
47
In diepe nacht maak jij het licht Jij houdt de wacht, jij blijft in zicht. Als ik jou heb, heb ik genoeg. Voor wie verder wil lezen verwijst de commissie, als voorbeelden van gedichten die zij niet in een dergelijke bundel vindt passen, naar de bladzijden 132, 1263, 1295 en 1525. Omdat informatie over de dichters ontbreekt is het moeilijk om de gedichten te ‘plaatsen’. 1.4. De muziek Met opzet zijn in het nieuwe Liedboek allerlei verschillende muziekstijlen samengebracht. Opvallend is wel dat het ‘opwekkingslied’ nauwelijks vertegenwoordigd is. Blijkbaar voldeed dit niet aan de kwaliteitseis van de samenstellers. Wel is er een prachtig koorstuk opgenomen: een bewerking van Psalm 145. Dat is mooi voor een cantorij, maar die zal vermoedelijk elders de muziek bestellen. De bundel bevat diverse ‘antifonen’: zangen uit de kloostertraditie, als inleiding op een gezamenlijk gezongen lied. In de gereformeerde traditie zijn we gewend om sámen te zingen. Een groot aantal liederen lijkt echter niet geschikt voor samenzang. Nieuwe liederen zijn soms op bekende melodieën gedicht, zoals dit ook in het verleden vaak werd gedaan. De commissie vindt het niet gepast om een dooplied, lied 359, te laten zingen op de melodie van ‘Ozewiezewoze, wiezewalla, kristalla’. 1.5. Registers Het nieuwe Liedboek heeft drie registers: één op de beginregel van de liederen, één op Schriftplaatsen en één op liturgisch gebruik. Dit vergemakkelijkt het opzoeken van de liederen. Helaas ontbreekt een lijst van de dichters en componisten. Wie bijvoorbeeld een lied van Luther of Paul Gerhard zoekt, komt met de gegeven registers niet ver. Het viel de commissie op dat er slechts één lied, nummer 396, te vinden is van de hedendaagse Lutherse dichter-dominee Hans Mudde. Als slot is er een ‘verantwoording’ van de liederen gegeven (p.1612 vv), in verband met de auteursrechten. Hieruit blijkt dat er relatief veel liederen uit de rooms-katholieke traditie in deze bundel te vinden zijn en dit is opvallend, temeer omdat de rooms-katholieke kerk geen deel uitmaakt van de opdracht gevende kerken. 1.6. Vergelijking met het Liedboek voor de Kerken Op basis van het bovenstaande kan worden geconcludeerd dat het nieuwe Liedboek een heel andere bundel is dan het Liedboek voor de Kerken. Met name de invoering van liederen uit andere geloofstradities, zoals de rooms-katholieke en de Oosters Orthodoxe, zonder dat hiervan verantwoording wordt afgelegd, is opmerkelijk. Overigens werkten ook aan dat Liedboek voor de Kerken mensen met een heel verschillende achtergrond mee en stonden er liederen in die om diverse redenen niet geschikt waren voor gereformeerde erediensten. HOOFDSTUK 2 Psalmen De commissie merkt met dankbaarheid op dat alle 150 Psalmen compleet in het Liedboek zijn opgenomen. In vergelijkbare buitenlandse bundels is dit lang niet altijd het geval.
48
Helaas telt de nummering na de Psalmen door. Het doet afbreuk aan de unieke positie en Bijbelse oorsprong van de Psalmen dat zij niet meer een apart onderdeel van het nieuwe Liedboek vormen. Voor de weergave van de Psalmen is gekozen voor dezelfde berijming als in het Liedboek voor de Kerken.73 Naast de ons bekende berijmde psalm staan meestal nog één of twee andere liederen die –min of meer- dezelfde thematiek als die psalm hebben of een bewerking van de Bijbelse psalm zijn. Dit is echter iets anders dan de berijming van een Schriftgedeelte, waarbij de dichter heeft geprobeerd zo dicht mogelijk bij de Bijbeltekst te blijven. Op deze manier staan liederen van een verschillend gehalte naast elkaar, alsof er geen verschil zou zijn. Enkele voorbeelden ter illustratie: De commissie mist bij Psalm 42 het lied “Als een hert dat verlangt naar water”74. Dit lied was zowel qua tekst als melodie passender geweest dan het lied dat nu onder 42a is opgenomen. Bij o.a. Psalm 62, 117 en 119 vraagt de commissie zich af waarom hier niet is gekozen voor het opnemen van de onberijmde versies van delen van deze psalmen, die inmiddels breed bekend zijn geworden in de kerken.75 De ‘vaste burcht’, Luthers lied bij Psalm 46, is opgenomen als nummer 898, in de rubriek ‘leven’. De commissie begrijpt niet waarom dit lied niet bij de betreffende Psalm in opgenomen. Psalm 145a, hoe mooi ook als koorwerk, is niet als gemeentezang te zingen in de opgenomen Duitse tekst. De meerwaarde van dit lied in het Liedboek ontgaat de commissie. Tot slot staan er bij diverse Psalmen gedichten, zie hierover wat is vermeld in Hoofdstuk 1. Het verbaast de commissie dat in dit liedboek, dat bedoeld is voor 'de hele breedte van de PKN’ geen psalmen in de oude berijming zijn opgenomen. Deze berijming is immers nog steeds in gebruik in een aantal Gereformeerde Bonds gemeentes. Een uitzondering is Psalm 134 vers 3 (‘dat ’s HEREN zegen op u daal’), maar dit couplet is opgenomen als lied 363 in de rubriek ‘de eerste dag’. Concluderend stelt de commissie dat de samenstelling van de rubriek ‘Psalmen’ ondoorzichtig en inconsistent is. HOOFDSTUK 3 Gezangen en overige liederen (indeling per groep en soort) 3.1 Cantica Cantica wil zeggen ‘Lofzangen uit de Bijbel’. Dit zijn berijmingen van Schriftgedeeltes. Zo kennen wij in het Liedboek voor de Kerken de lofzangen van Maria, Zacharias en Simeon, respectievelijk de Gezangen 66, 67 en 68. De rubriek ‘cantica’ herbergt voor de commissie een ratjetoe van stijlen waar zij geen structuur in ziet.
73
Dit betekent dat de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, die ook aan deze bundel meewerkten, hun eigen psalmberijming moeten opgeven. 74 Nummer 8 uit de Evangelische Liedbundel. 75 Bij ons zijn deze liederen bekend als de nummers 188, 30 en 262 uit de Evangelische Liedbundel.
49
Het valt op dat de HERE God veelvuldig wordt aangeduid met ‘Eeuwige’ in plaats van met Zijn Naam HERE. (Met deze naam heeft God Zichzelf aan Mozes bekendgemaakt: HERE, dat is de God van het verbond, de God van de belofte.) Het Lied van Mirjam (nummer 1002) is niet in deze rubriek te vinden, dat van Mozes wel (nummer 151). Van de lofzang van Simeon (nummer 159) is de bekende versie niet meer opgenomen. Het lied van de drie mannen in het vuur (nummer 154) is gebaseerd op een apocrief Bijbelgedeelte. Het is opvallend dat in deze rubriek geen enkel lied te vinden is dat teksten uit Openbaring weergeeft. 3.2 Bijbelse vertelliederen In deze rubriek zijn tal van liederen opgenomen welke rechtstreeks verwijzen naar een bekend Bijbelverhaal of het verhaal in liedvorm weergeven. Hierbij verwacht de commissie ook de kinderliederen, maar vindt deze weinig terug. Er zijn wel liederen opgenomen uit ‘Alles wordt nieuw’, maar de kinderliederen die het meest in onze kerken worden gezongen ontbreken. De commissie vindt het een gemiste kans dat er geen kinderliederen van Elly & Rikkert zijn opgenomen. Tegen bijna alle (nieuwe) liederen uit deze groep kan de commissie bezwaren formuleren. De keuzes die de samenstellers hebben gemaakt zijn veelal onbegrijpelijk. Diverse teksten komen kinderachtig – iets anders dan voor kinderen bestemd - en soms zelfs oneerbiedig over. Een paar voorbeelden: Lied 164 ‘Zij is een vrouw van naam in Israël’ is geschreven door een rooms-katholieke feministische theologe (zie Hoofdstuk 4, medewerkers) en past qua inhoud niet in een liedboek dat gebruikt wordt voor en in de gereformeerde liturgie. Lied 167 ‘Weet jij ook waar Mozes is?’ wordt een speellied genoemd, maar de commissie begrijpt niet waarom dit lied is opgenomen, terwijl er bestaande liederen over Mozes zijn die veel duidelijker en Bijbelser het verhaal van Mozes vertellen. Bijvoorbeeld: ‘klein, klein kindje, je leven loopt gevaar’ (uit: Alles wordt Nieuw). De tekst van nummer 179 is ronduit vrijzinnig: ‘Meisje sta op, want je slaapt niet meer, je droomde, je dagdroomde even….’ Lied 183 is een nieuw lied over de zaaier, maar waarom ontbreekt het bekende en goed te zingen lied van ‘een zaaier ging uit om te zaaien…”? Lied 185 “Een jongen met een grote mond” is ook een rare keus. Waarom hier niet de keuze gemaakt voor het lied over de verloren zoon uit Alles wordt Nieuw? Lied 189 “Daar gaat Saulus” beschouwt de commissie als een lied dat opzettelijk populair de Bijbelse boodschap oneer aandoet. 3.3. Getijden van de dag De liederen in deze rubriek zijn onderverdeeld naar het tijdstip waarop ze gebruikt kunnen worden. De indeling volgt verderop in deze paragraaf. Veel liederen zijn van de hand van Huub Oosterhuis, Tom Naastepad en Sytze de Vries.
50
Bij deze rubriek vroeg de commissie zich af wat er mee wordt bedoeld. Daadwerkelijk de delen van de dag vieren misschien? Dat zou kloppen met de titel van de bundel, dat het ook liederen voor thuis zijn, maar verhoudt zich vreemd tot de eredienst waar de liederen met name worden gebruikt. Ook hier blijkt de invloed van de liturgische beweging op het nieuwe Liedboek. Deze volgt in diverse opzichten de rooms-katholieke traditie, waar de getijden van de dag worden gevierd door gebed en bezinning, met name in de kloosters. Wanneer we als gereformeerde kerken deze richting inslaan betekent dat het einde van de gereformeerde liturgie. De commissie wijst dit dan ook stellig af. Deze rubriek bevat verhoudingsgewijs veel liederen en zij zouden wat de commissie betreft bijna allemaal verwijderd kunnen worden. Een uitzondering is het bekende lied 213: Morgenglans der eeuwigheid. In veel liederen in deze rubriek heeft het ‘ik’ voorrang, wat mogelijk wel past in de traditie van ‘huisgodsdienst’, maar niet in de gereformeerde eredienst. Daar zien wij het gezamenlijk zingen juist als lofoffer voor de HERE. Per subrubriek worden hieronder enkele voorbeelden gegeven. Getijden van de dag De liederen in deze groep zijn niet geschikt voor gebruik in onze liturgie. Ze lijken afkomstig te zijn uit de rooms-katholieke traditie, waarin met name in de kloosters dagelijks korte diensten (getijden) worden gehouden. Ook verwacht de commissie niet dat deze liederen door leden van onze kerken thuis zullen worden gezongen. Lied 194 bevat de tekst uit Ps. 124:8, zo staat er onder vermeld. Maar de woorden die hier tussen zijn gevoegd zijn niet uit deze psalmtekst. Dat is verwarrend! Lied 195, het ook in onze kerken ook wel gebruikte ‘Klein Gloria’, wordt gebruikt als afsluiting van een Psalm. Daarmee wordt er een christelijk sausje gegoten over een lied uit het Oude Testament. Hoewel dit al jaren lang het gebruik is in diverse – soms ook gereformeerde - kerken, vindt de commissie dit onaanvaardbaar en respectloos tegenover het volk Israël. Morgen Een pijnlijke vergissing is volgens de commissie lied 205:2 ‘Kom uit je warme bed, roept Hij, of ben je ziek, doodop of lui?’ Lied 216 ‘Dit is een morgen als ooit de eerste’ is een vertaling van het populaire ‘Morning has broken’ van Cat Stevens. Ogenschijnlijk lijkt hier niet veel mis mee, maar de goede lezer ziet dat met dit lied niet de Schepper, maar de schepping wordt verheerlijkt. Lied 222 begint met een voorzang, waarvan de melodie niet is weergegeven. Dit is overigens bij meerdere liederen het geval. Dit maakt de gemeente tamelijk ‘onmondig’. Wie het lied thuis wil zingen, mag blijkbaar een eigen melodie bedenken. Lied 223:4 doet niet bepaald denken aan een kerkelijke setting: ‘opstaan, mensen, zet je feestmuts op, een eind aan wachten: wereld op zijn kop!’ Middag
51
Opvallend is dat regelmatig de HERE God met ‘jij’ of ‘Jij’ wordt aangesproken. Bijvoorbeeld in lied 228: ‘Gezegend ben Jij, God in ons midden. (2x) Jij opent je hand en geeft ons te eten. Gezegend ben Jij, God in ons midden.’ Maaltijd Bij lied 229 staat een versie van het Onze Vader uit de ‘Bijbel in Gewone Taal’. Deze vertaling vervlakt de inhoud van dit gebed. Deze liederen zijn duidelijk bedoeld om thuis te zingen. De commissie betwijfelt of deze liederen werkelijk zo gebruikt gaan worden. Avond In lied 260 wordt de engel bezongen die over je waakt als je gaat slapen. De commissie betwijfelt zeer de wenselijkheid van dergelijke liederen in een liedboek voor de protestantse liturgie en merkt hierbij op dat engelen veel voorkomen in de liederen van het nieuwe Liedboek en niet altijd op de Bijbelse manier waarop zij gewoonlijk in het Liedboek voor de Kerken werden genoemd. 3.4 De eerste dag De commissie heeft grote moeite met de titel ‘de eerste dag’. Het is een misleidende titel omdat de zondagse eredienst wordt bedoeld. Opnieuw wordt hierin de gereformeerde liturgie geweld aangedaan. De inleiding van deze rubriek (pag.594) vermeldt dat er wordt begonnen met de vaste liturgische gezangen volgens de Lutherse traditie. Dit is in de PKN begrijpelijk. Het laat aan gereformeerden zien dat er een groot verschil is in liturgische tradities. In de liederen die in de subrubrieken van deze rubriek staan, mist de commissie met nadruk liederen over de aanroeping van de Heilige Geest. Ook is er geen verootmoediging of genadeverkondiging in de verdeling terug te vinden. Ook dit is dus een weglating van een wezenlijk gereformeerd liturgisch element. Ook de volgorde is vreemd. Eerst komt de doop, dan de bevestiging van ambtsdragers en daarna het Avondmaal. Het was te verwachten dat de sacramenten bij elkaar zouden worden gehouden. In deze volgorde lijkt er devaluatie van de sacramenten te zijn. Ordinarium Dit zijn ‘de vaste gezangen voor de liturgie’- maar niet voor de gereformeerde liturgie. Hierin zingen voorganger en kerkgangers elkaar bepaalde vaste liedregels toe. Aanvang (namelijk van de kerkdienst) Door deze liederen in rubriek aan te wijze als aanvangsliederen van de eredienst verdwijnt de Intochtspsalm, waarmee in de gereformeerde traditie nadrukkelijk in iedere eredienst de verbondenheid met Israël wordt aangegeven. Opmerkelijk is dat in de oude christelijke traditie het Introïtus (het intochtslied) óók altijd een Psalm was. Deze gewoonte wordt nu dus los gelaten. Drempelgebed Hieronder vallen onder andere allerlei muzikale versies van Votum en Groet. Het drempelgebed, al dan niet gezongen, stamt uit een andere traditie dan verootmoedigingsgebed en genadeverkonding. Kyrie en Gloria
52
Opvallend veel kyrie liederen hebben in het nieuwe Liedboek een plek gekregen. ‘Kyrië’ is de (verkorte) naam voor het gebed waarin om Gods ontferming voor de wereld wordt gesmeekt: Kyrië Eleison! Na dit gebed wordt in de betreffende traditie Gods lof gezongen: het Gloria. Ook deze traditie is inhoudelijk anders dan de gereformeerde. Tien woorden Dit verwijst naar de Tien Geboden, de Wetslezing in de gereformeerde liturgie. De commissie heeft bezwaar tegen lied 311: ‘Wij kiezen voor de vrijheid’. Wij zijn het niet die kiezen, maar God kiest en wij aanvaarden dankbaar Zijn verlossing. Rond de Schriften In de gereformeerde liturgie zou hier het gebed om verlichting met de Heilige Geest worden gebeden, al dan niet gezongen. In deze subrubriek is onder andere het bekende ‘HERE Jezus, om Uw woord…’ opgenomen, maar ook lied 330, van Oosterhuis: Woord dat ruimte schept, toekomst, wijd licht land Waar gerechtigheid als rivieren stroomt, Waar een wijnstok bloeit tegen klippen opEven is het waar en dan is het weg. Toon mij niet vergeefs wat mijn ziel verlangt, Geef dat ik volhard in uw vergezicht. Het mag duidelijk zijn dat bovenstaand lied indruist tegen datgene wat men in de gereformeerde kerken belijdt. Halleluja Deze subrubriek bestaat uit elf manieren om ‘Halleluja’ te zingen. Schriftacclamatie Dit is letterlijk een ‘uitroep’ na een Schriftlezing. Deze uitroep is op muziek gezet en komt uit de liturgische beweging, die zich weer baseert op de rooms-katholieke traditie. Bij voorbeeld: ‘U komt de lof toe, U het gezang, U alle glorie, o Vader,o Zoon, o Heilige Geest in alle eeuwen der eeuwen.’ (Lied 339, in diverse variaties.) Credo In deze subrubriek zijn de geloofsbelijdenissen opgenomen. Het Apostolicum is Lied 340b, Lied 340a is de geloofsbelijdenis van Nicea. Lied 340d is een geloofsbelijdenis uit de pen van Oosterhuis die het scheert langs de grens van het toelaatbare. De Opstanding van Jezus Christus wordt hierin weergegeven met ‘Daarom heeft Hij de naam ontvangen: eerstgeborene uit de doden, Zoon van God en Heer van allen.’ Ook wordt gezongen: ‘Ik geloof in de kerk, samengeroepen en uitgezonden om te doen wat Hij heeft gedaan… om te dragen de zonden van de wereld en te stichten vrede op aarde.’ Dit is weer een aantasting van het gereformeerde belijden. Belijdenis en Doop Gelukkig is een aantal bekende doopliederen opgenomen. Helaas zijn er ook liederen opgenomen die de commissie ‘onder de maat’ vindt. Een mooi nieuw lied is lied 355. Het valt de commissie op dat de verbondsgedachte in deze rubriek vrijwel ontbreekt. Over Lied 359 is al eerder geschreven: een dooplied op de wijze van ‘ozewiezewoze’! Ook qua tekst keurt de commissie dit lied af. Bevestiging ambtsdragers
53
Lied 360 is het bekende ‘Kom Schepper, Geest, daal tot ons neer.’ Wij zijn gewend om dit te zingen als gebed om de verlichting van de Heilige Geest, of rond Pinksteren. Hier staat het in de subrubriek bevestiging ambtsdragers. Het is blijkbaar geen bede meer voor alle gemeenteleden. De opname van dit lied in deze subrubriek roept het beeld op van de rooms-katholieke invloed en de gedachte aan de apostolische successie. Zoals eerder opgemerkt is Lied 363 de oude berijming van Psalm 134:3. Het is mooi dat dit geliefde lied in de bundel is opgenomen, maar het is vreemd dat niet wordt vermeld dat dit de oude berijming (berijming 1773) is. Ook is de plaatsing in de subrubriek bevestiging ambtsdragers logisch door het gebruik van dit vers, maar niet consequent. Inzameling gaven In deze subrubriek staan twee liederen uit het Liedboek voor de Kerken plus een nieuw lied waarin onder ander gezongen wordt: ‘Onze gaven, ons respect, wij schenken het U op weg naar uw vrede, neem ons aan.’ (Lied 366). Ook hier signaleren wij een totaal andere beleving dat de gereformeerde. Gebedsacclamatie Vele variaties van de liederen 367 en 368 zijn opgenomen als gebedsacclamaties. Dit zijn gezongen regels als reactie op een gesproken gebed. Ook dit is afkomstig uit de liturgische beweging en niet uit de gereformeerde liturgie. Onze Vader Er zijn allerlei varianten om het Onze Vader te zingen opgenomen. De commissie vraagt zich af waarom niet de versie van Elly & Rikkert is opgenomen. Deze wordt in onze kerken, en niet alleen daar, regelmatig gezongen. Dit is een gemiste kans. Wel is het bekende opwekkingslied opgenomen als Lied 371. Maaltijd van de Heer De commissie mist in deze rubriek diverse bekende Avondmaalsliederen die in onze kerken bij de Avondmaalsviering worden gezongen en die ook aansluiten op het formulier, zoals Gezang 356 (O leid mijn blindheid bij de hand), Gezang 360 (Heer, wij komen vol verlangen op uw roepstem naar uw dis) en Gezang 365 (De zonden zijn vergeven!). Veel liederen die wel zijn opgenomen lijken de wezenlijke betekenis en aard van het Avondmaal te ontkrachten en de commissie betreurt dit. Een paar voorbeelden hiervan zijn de lied 387, met een horizontale invulling van het Avondmaal, en lied 388 (‘Vol vreugde ziet God naar mensen die recht doen: zij scheppen geluk’). Lied 383 (‘Zeven was voldoende, vijf en twee’) zou bij de Bijbelliederen in plaats van bij de Avondmaalsliederen moeten worden geplaatst - in ieder geval in de gereformeerde uitleg van het schriftgedeelte waarbij dit lied is gedicht. Dat geldt ook voor Lied 395, een lied over de uittocht uit Egypte. Over het simplisme van Lied 394 is de commissie niet te spreken. Dit biedt openlijk ruimte om kinderen aan het Avondmaal te laten deelnemen. De liederen 402 en 403, in diverse variaties, zijn deels voor koor bedoeld en de melodie van die gedeeltes is niet weergegeven. Sanctus en Benedictus (Lied 404 in vele variaties), de Acclamatie bij de instellingswoorden (Lied 407a-c) en het Agnus Dei (Lam Gods, Lied 408) komen eveneens uit de rooms-katholieke traditie.
54
Het is goed dat het bekende en geliefde ‘Genadig Heer, die al mijn zwakheid weet’ (Lied 381) is opgenomen. Dat geldt ook voor Lied 405 (‘Heilig, heilig, heilig’), al zou de commissie dit lied onder de Bijbelliederen of Cantica hebben opgenomen in plaats van bij de viering van het Avondmaal. Ook hierbij klinkt weer een oude niet-gereformeerde traditie mee. Te Deum Dit betekent: ‘U, God’ en is het begin van ‘U, God loven wij’ (voluit: Te Deum laudamus). Dit zijn de liederen 411-413, en 412 en 413 zijn bekende en geliefde lofliederen: ‘Wij loven U, o God’ en ‘Grote God, wij loven U.’ Afsluiting Bedoeld wordt de afsluiting van de eredienst. Deze subrubriek begint met ‘ons’ Gezang 456 (‘Zegen ons, Algoede’). Tussen deze liederen, die de commissie grotendeels positief beoordeelt, bevindt zich Lied 419, van Oosterhuis, dat het beste kan worden samengevat als ‘Doei!’ in plaats van als antwoord op de Zegen van de HERE. Een vergelijkbaar losse toon is te vinden in Lied 423, met als refrein: ‘Vaya con Dios en à Dieu’. Een verrassend nieuw lied is Lied 425, van Rikkert Zuiderveld. Zending en Zegen Vroegen de liederen in de vorige subrubriek om Gods Zegen of gingen ze over het leven vanuit die Zegen, de liederen in deze subrubriek zijn verwoordingen van de Zegen of simpelweg het ‘Amen’ erop (lied 431a-c). Deze liederen gaven de commissie een ‘moedeloos gevoel’. Hier hadden andere keuzes gemaakt moeten worden. Zie bijvoorbeeld Lied 430: ‘voorzang: Voor wie zoeken in de stilte naar een vuur voor hart en handen: allen: met vrede gegroet en gezegend met licht!’ 3.5 Getijden van het jaar Bij het doornemen van de liederen in dit hoofdstuk viel op hoeveel liederen van Huub Oosterhuis zijn gebruikt. Ook hier worden weer diverse mooie liederen van Elly & Rikkert Zuiderveld gemist, terwijl die met name geschikt zijn voor en graag gezongen worden door kinderen. Adventstijd De antifonen bij de diverse Adventszondagen (Lied 432) geven een gevoel van vervreemding: wat moet een gereformeerde hiermee? Bij voorbeeld: ‘Uw God ziet uit naar het uur dat Hij u in de armen sluit.’ (Lied 432b) Groot gemis in deze rubriek is het lied ‘Daar is uit ’s werelds duist’re wolken’, dat echter wel als lied 482 in een oudere versie is opgenomen bij de kerstliederen. Lied 456 a+b is een Bijbel-vertellied over Johannes de Doper en past beter in die rubriek. Kersttijd De commissie begrijpt niet waarom in lied 471 (‘In dulci jubilo’) zoveel Latijn wordt gebruikt. Lied 475 (‘Ik mag hier aan uw kribbe staan’) is een veranderde versie van het lied ‘Ik kniel aan uw kribbe neer’. Ook Lied 482 (‘Er is uit ’s werelds duisteren wolken’) is een bewerking van het bekende lied. De wijzigingen zeggen veel over de theologische achtergrond, evenals de opname van deze wijziging in deze bundel.
55
In de liederen 476 ’Nu zijt wellekome’ (vers 2) en 478 ‘Komt verwondert u hier mensen’ (vers 3) zijn in het verleden weggelaten coupletten weer toegevoegd. Deze coupletten zijn in het verleden niet voor niets in de gereformeerde kerken weggelaten. De commissie is blij dat de liederen 511 (‘Door goede machten trouw en stil omgeven’), 512 (‘O Jezus, hoe vertrouwd en goed’) en 513 (‘God heeft het eerste woord’) in de bundel zijn opgenomen. Het zijn echter geen kerstliederen en horen niet thuis in deze subrubriek. Epifaniëntijd De liederen in deze rubriek zijn naar het oordeel van de commissie passend genoeg, hoewel Lied 515 (‘Een kind geboren te Bethlehem’) eerder in de kersttijd gezongen zal worden. Veertigdagentijd De commissie is van mening dat lijdenstijd een betere benaming is. De keuze voor deze benaming is van invloed op de keuze van de liederen. Liederen die node worden gemist zijn o.a. ‘Gethsemané, die dag moest eenmaal komen’, ‘Leer mij, o Heer, Uw lijden recht betrachten’ en ‘Mijn Verlosser hangt aan ’t kruis’. Toch staan er in deze subrubriek veel mooie en geliefde liederen. De liederen 540-542 gaan over het volk Israël in de woestijn. In de gereformeerde traditie is dat niet het onderwerp voor de Lijdenstijd. De indeling ‘veertigdagentijd’ en ‘drie dagen van Pasen’ stamt uit de liturgische traditie. Door deze indeling komt de lijn lijden-kruis-opstanding niet helder naar voren. Zowel het kruis als de Opstanding komen niet voldoende tot hun recht in deze bundel. Drie dagen van Pasen De liederen 583 (‘Maria keek toe, men hing Jezus zo hoog, ten hemel, zijn armen, ver boven haar hoofd.’), 584 ( ‘Is zijn ure gekomen, blijven onvoltooide dromen dan vervagen tot de nacht’), 586 (‘Zie de mens die in zijn lijden teken werd voor alle tijden van wat liefde dragen kan’), 589 (‘O lichaam van het woord, dat riep in de beginne, nu gaat Gij onverhoord de mond der aarde binnen.’) scheren voor de commissie langs het aanvaardbare. Lied 594 (‘Wachters op de morgen’) is een vreemd lied, gebaseerd op een tekst uit Jesaja, maar waar niet de letterlijke Bijbeltekst wordt gebruikt. Lied 606 gaat over de doortocht door de Schelfzee. Dat is niet de eerste Bijbelse geschiedenis waaraan wij bij Pasen denken. Eerder nog zou het een dooplied kunnen zijn, ware het niet dat deze link op geen enkele manier wordt gelegd. Lied 634 (‘U zij de glorie’) is niet gelijk aan de bekende versie. De commissie vraagt zich af waarom deze versie is opgenomen en waarom niet op zijn minst beide liederen naast elkaar werden afgedrukt. Lied 635 is een mooie berijming van de hand van A.F.Troost van het oude ‘zondvloedgebed’ uit de doopliturgie. De vraag is wel waarom dit lied hier en niet in die subrubriek is opgenomen. De bekende en mooie liederen ‘Wees gegroet Gij eersteling der dagen’ (Gez. 221) en ‘Jezus is ons licht en leven’ (Gez. 222) ontbreken in het nieuwe Liedboek. Paastijd
56
Hiermee wordt de tijd na Pasen bedoeld, dus niet de tijd van Pasen zelf. Ook hier zijn weer enkele antifonen - voor de verschillende zondagen na Pasen, zoals gehanteerd in de liturgische traditie - opgenomen. Diverse liederen, zoals lied 641 (‘Jezus leeft en ik met Hem’) en 642 (‘Ik zeg het allen dat Hij leeft’) zouden door de commissie in de rubriek van Pasen zijn geplaatst. Hemelvaart In deze subrubriek zijn diverse nieuwe en vaak zeer ‘dichterlijke’ liederen opgenomen. Pinksteren In Lied 675 (‘Geest van hierboven’) is in de laatste regel van vers 2 ‘zonen’ veranderd in kinderen. Dit zeer tegen de bedoeling van dichter Muus Jacobse in. Hij gaf ooit in een lezing aan dat hij voor ‘zonen’ had gekozen vanwege de Bijbelse lading van dit woord. Een zoon heeft namelijk erfrecht en dat klinkt in dit lied door! Het is daarnaast respectloos tegenover de dichter om het lied zo ‘politiek correct’ aan te passen. Zeer storend en oneerbieding is het gebruik van ‘jij’ in Lied 697 ‘Kom Schepper, Geest’. Dit lied van Indiaanse oorsprong ademt volgens de commissie niet de Geest van God, maar eerder een Al-geest. Het refrein luidt: Met wind in de haren En zon in de rug ligt Het land voor ons open. Met Jou aan mijn zij Met Jou op mijn pad Geen kwaad zal ik dichten Want Jij bent nabij. Lied 701 lijkt een gnostieke achtergrond te hebben. Vers 1 luidt: Zij zit als een vogel, broedend op het water, Onder haar de chaos en van de eerste dag; Zij zucht en zij zingt, moeder van de schepping, Wachtend op het woord totdat zij baren mag. Deze liederen behoren naar de mening van de commissie niet thuis in een christelijke (protestantse!) liederenbundel. Trinitatis Gemist worden de liederen ‘Halleluja, eeuwig dank en ere’, ‘Halleluja, lof zij de Heer’ en ‘Halleluja, lof zij het lam’. De liederen 706 (‘dans mee met Vader, Zoon en Geest, kom binnen in hun kring’) en 707 (‘Dragende, moederlijke God’; ‘Gevende, moederlijke Zoon’; ‘Zonnige, moederlijke Geest’) zijn in hun beeldspraak geen Bijbelgetrouwe gereformeerde liederen. Bevrijdingsdag Een overbodige rubriek in een liedboek voor de eredienst! Bevrijdingsdag, hoe belangrijk ook, is geen kerkelijke feestdag. Wanneer een dergelijke rubriek toch moest worden opgenomen, waarom is er dan ook geen aandacht besteed aan de dodenherdenking? Als lied 708 is het ‘Wilhelmus’ opgenomen. Zomertijd
57
Deze subrubriek bevat alleen antifonen voor de verschillende zondagen van het liturgische jaar. Herfsttijd Ook deze subrubriek begint met enkele antifonen. Het is de vraag waarom Lied 713 (‘Wij moeten Gode zingen’) op deze plaats is opgenomen. Lied 714 (‘Dat ik recht kan staan, dat ik vrij kan gaan, God zij dank.’) van de feministische theologe Maria de Groot kreeg tot verbazing van de commissie ook een plaats in deze subrubriek. Oogst Deze subrubriek vervangt de dankdag voor gewas en arbeid. De biddag wordt niet terug gevonden. Hervormingsdag Lied 721 (‘Houd ons bijeen, God, rond uw woord’) is een nieuwe vertaling van het bekende lied van Luther. Naar het oordeel van de commissie had beter Gezang 310 ‘Bewaar ons HERE, bij uw woord’ kunnen worden opgenomen. Allerheiligen Ook dit is een rubriek die duidelijk vanuit rooms-katholieke invloeden is opgenomen. In onze traditie kennen wij dit begrip niet, laat staan dat er liederen in ons liedboek voor hoeven te worden opgenomen. De liederen 730 (‘Heer, herinner U de namen’) en 733 (‘Vrienden die zijn overleden’) doen vermoeden dat hier het roomse idee van het voorgeborchte, de plaats waar mensen moeten wachten en hun zonden moeten boeten tot zij worden toegelaten tot de hemel, wordt bezongen. Het moge duidelijk zijn dat dit niet past in de gereformeerde liturgie. Dat geldt overigens ook voor Lied 731, waarin tot de HERE God wordt gezegd: ‘Vergeet niet hoe wij heten’ en wat er verder volgt. Geloofsgetuigen Het Lied van Eva (Lied 738) noemt Eva de bron vol levenskracht. Dit lied is blijkbaar gedicht bij een kindernevendienstproject, maar is niet bruikbaar in de ‘gewone’ eredienst. In deze subrubriek zijn helaas enkele liederen opgenomen die ‘heiligen’ bezingen: Willibrord (Lied 743), Sint Maarten (Lied 744) en Sint Nicolaos (‘Sinterklaas’, Lied 745). De commissie wijst deze liederen nadrukkelijk af. Een voorbeeld uit Lied 745: ‘Nicolaos…..sta ons bij nu wij hier bidden’. Voleinding Betreffende de liederen over de nieuwe hemel en aarde concludeert de commissie dat er zeer weinig over (het nieuwe) Jeruzalem wordt gezongen. De commissie mist geloofsliederen als ‘Ik zie een poort wijd open staan’ en ‘Lichtstad met uw paar’len poorten. Die hadden beter gepast dan sommige liederen die nu wel zijn opgenomen.’ Als voorbeeld van een gedicht over de opstanding der doden dat naar het oordeel van de commissie niet had moeten worden opgenomen verwijst de commissie naar bladzijde 1263. 3.6 Leven
58
Deze rubriek bevat liederen voor diverse fasen van het menselijk leven ‘van de wieg tot het graf’. Er staan gelukkig ook bekende en geliefde liederen in, al vraagt de commissie zich af waarom veel andere liederen de bundel niet hebben gehaald. Bij diverse subrubrieken worden hiervan voorbeelden gegeven. Alles overziende blijken er veel Oosterhuis- en vergelijkbare ‘dichterlijke’ liederen in dit liedboek te staan. Levenstijd Node gemist worden de liederen ‘Nooit kan ’t geloof te veel verwachten’ en ‘Heer U bent mijn leven’(uit het gezangboek van de GKv). Lied 778 (‘O HERE God, - ons liefst verlangen’) had naar de mening van de commissie beter bij de doop gepast. Lied 781 (‘Kind van God gegeven’) is heel mooi. Daarentegen is lied 783 (‘Voor mij is geluk de wind om mijn oren, de zon in de lucht en languit in het gras.) totaal ongeschikt voor een geloofsliedboek. Trouw Het lijkt erop dat in deze rubriek de liederen van de rubriek ‘kerk’ uit het Liedboek voor de Kerken zijn overgenomen. Lied 789 (‘Delf mijn gezicht op’) is tekstueel een heel vreemd lied. In Lied 793:3 wordt meer gezegd dan in het huwelijksformulier, namelijk dat zelfs de dood niet scheidt. Dat klinkt mooi voor geliefden, maar hiermee wordt mensen méér opgelegd dan de HERE hen oplegt. Het is de vraag wat de bedoeling is van Lied 794: ‘Gods zegen bidden wij je toe’. De melodie is dezelfde als van het huwelijkslied Gez.367, maar hier is de tekst nadrukkelijk tot één persoon gericht. Als toppunt van de subrubriek ‘trouw’ is er een scheidingslied: Lied 795, op de melodie van ‘Rust mijn ziel, uw God is koning’. Dit gaat naar de mening van de commissie alle perken te buiten. De commissie is van mening dat het lied 787 (over Ruth) een Bijbellied is. Levensreis Wie deze subrubriek als geheel beschouwt krijgt de indruk dat de levensreis vooral zorgelijk en kommervol is. Dat is voor een christen een vreemde conclusie. Lied 800 (‘Wat zou ik zonder U geweest zijn’) is in de plaats gekomen van gezang 454. De liederen lijken veel op elkaar, maar vers 4 is verdwenen en twee nieuwe coupletten 4 en 5 zijn toegevoegd. Naar het oordeel van de commissie is dit geen verbetering; de tekst is horizontaler geworden. De liederen 803-806 zijn Bijbelliederen. Het is niet duidelijk waarom deze in de rubriek ‘levensreis’ staan en andere Bijbelliederen niet. Met verbazing las de commissie in Lied 811: ‘Zoals een moeder ….waarborgt dat (haar kinderen) leven, zo werkt een god van liefde…’ en de vrije ‘vertaling’ die wordt gegeven van Lied 844. Lied 837 (‘Iedereen zoekt U, jong of oud’) is hertaling van gezang 170 (‘Meester, men zoekt wijd en zijd’). De tekst is moderner, maar daarmee nog niet beter geworden.
59
Lied 861 is een mooi lied van Marcel en Lydia Zimmer. Helaas is het duidelijk een stuk voor uitvoerende musici: moeilijk zingbaar voor een gemeente en lastig te begeleiden. Bidden Bij veel van deze liederen vraagt de commissie zich af waarom zij bij deze rubriek zijn ondergebracht. Diverse liederen in deze subrubriek zijn in een vreemde taal geschreven: Lied 862 bijvoorbeeld is in het Latijn en het Frans, Lied 895 in het Spaans. De van Lied 872 (‘Masithi Amen’) gegeven vertaling is niet te controleren; het is onbekend in welke taal dit lied is geschreven en de uitspraak van de woorden zal ook niet voor ieder duidelijk zijn. De commissie heeft vragen bij het nut van het zingen en bidden in een onbegrepen taal. Opvallend is ook de ‘hertaling’ van het lied opgenomen als nummer 878. In het lied zoals het in de Opwekkingsbundel staat gaat het om Gods volk dat wordt uitgeleid. Geloven In deze subrubriek zouden volgens de commissie veel bekende en belijdende liederen te vinden moeten zijn. Voor een deel is dit inderdaad het geval, maar er is wel heel wat op af te dingen. Het bekende ‘Vaste rots van mijn behoud’ is bewerkt tot Lied 911: ‘Rots waaruit het leven welt.’ Waar in de ‘oude’ versie de HERE Jezus duidelijk wordt aangesproken als deze vaste Rots, ontbreekt Zijn Naam volledig in de nieuwe bewerking. Het is ‘Gij’- en wie of Wie dit is wordt uit de tekst niet duidelijk. Bij lied 912 “Neem mijn leven, laat het, Heer” missen coupletten uit het oude gezang 473. De reden zal wel zijn dat deze coupletten later door andere dichters zijn toegevoegd. Toch is het jammer, het lied is naar de mening van de commissie zo niet meer compleet. Lied 916 neigt naar de alverzoening. Dit is dus ook een lied dat door de commissie wordt afgewezen voor gebruik, net als lied 945. Enkele passages (vers 1 en 3) uit dit lied: Ja, het liefst zou ook ik, als die andere drammers, God tot ingrijpen dwingen met die almacht van Hem; Maar dan klinkt: ‘Zie de mens’ en ik kijk in een spiegel zie het lijden, de onmacht, mijn armzalig gezicht. Voor Lied 926 moet men, net als voor diverse andere liederen, een kooruitgave aanschaffen. De reden hiervan is de commissie niet duidelijk; wat is het nut van opnemen in de bundel op deze manier? Levensgrens In deze subrubriek staan liederen rondom het sterven van de mens. De meeste van deze liederen acht de commissie ongeschikt om te gebruiken in onze eredienst. Hieronder volgen enkele voorbeelden.
60
Lied 951 (‘Liefelijk licht, dat ons van God verhaalt’), op de melodie van ‘Blijf bij mij, Heer’, is af te raden. Het licht wordt bezongen en niet de Heer. Lied 952 is een lied waarin twijfel en wanhoop worden uitgezongen, maar zonder de Bijbelse troost. De melodie van lied 955 (‘Jezus, mijn verdriet is groot’) is van ‘Altijd is Kortjakje ziek’. De commissie vindt dat hiermee de ernst van het sterven – niet: dood gaan!- geen recht wordt gedaan. Dit lied, voor kinderen bedoeld, is bijna oneerbiedig van toon: Lieve God, begrijp het dan dat ik hem/haar niet vergeten kan. Er wordt geen Bijbels perspectief geboden. Het eind van het liedje is Ik wil ook wel graag geloven dat er een hemel is, hierboven. Liever had ik hem/haar hier dichtbij, was hij/zij nu maar vlak bij mij. Een dergelijk lied hoort niet thuis in een christelijke liederenbundel! De gedichten die na lied 957 volgen zijn lang niet alle aanvaardbaar. Wie een indruk wil krijgen leze ‘oma’s bril’ (pag. 1490), waar wordt gesproken over een vliegende (gestorven) oma. De toon komt spottend over en het geloof dat er een hemel is wordt door de spreker in het gedicht niet serieus genomen. Ook het gedicht ‘verhuizen in de nacht’ op dezelfde pagina gaat uit van het niet weten waar het de eeuwigheid betreft. Lied 959 in zijn variaties komt uit de rooms-katholieke uitvaartmis: het ‘in paradisum’: de engelen zullen u naar het paradijs geleiden. Het is de vraag wat een dergelijk lied in een protestantse bundel doet. 3.7 Samen Leven In deze rubriek, waarvan de naam enigszins vaag is en die meer doet denken aan ‘wat niet onder de andere categorieën valt’ staan veel bekende liederen. Helaas is ‘Samen in de naam van Jezus’ niet opgenomen. Kerk De tekst van lied 982 (‘In de bloembol is de krokus’) is vaag en heeft weinig of niets met de eredienst van doen. Schepping Lied 983 is een canon van Oosterhuis en heeft als tekst: ‘Lieve boetseerder trek mij uit de klei.’ Dichterlijk gezien is dit een vondst, maar de commissie mist de eerbied voor de Schepper. De geloofsrelevantie van de ‘buitencanon’ uit Lied 988 ontgaat de commissie: ‘Zittend in het gras, leunend tegen bomen, luisteren en zingen wij: wij dromen onze dromen, Alleluja, alleluja, amen.’ Dit is meer een kamplied dan een lied voor de gemeente. Onder Lied 985 (‘Heilig, heilig, heilig, hemelhoog verheven’) valt in negatieve zin het gedicht ‘Kleine koe’ (pag.1525) op. In dit gedicht wordt de zegen van God voor alles van ‘mijn kleine koe’ gevraagd. Gerechtigheid In het lied dat de voetwassing beschrijft (Lied 998) wordt de HERE Jezus consequent met ‘Je’ aangesproken. De commissie mist hierin de eerbied voor Gods Zoon.
61
Lied 1002 (‘Een volk op weg gezet’) zou socialistisch kunnen zijn, ware het niet dat er een verwijzing naar de lofzangen van Maria en Hanna in staat en ‘Hij’ een keer nadrukkelijk met een hoofdletter wordt geschreven. Maar dat is niet te horen wanneer het lied wordt gezongen. In Lied 1005 wordt een mooie vertaling van het Engelse ‘Longing for light’ van de hand van Elly Zuiderveld gegeven. Lied 1006 is een variatie op het Onze Vader. Het is de commissie niet duidelijk waarom dit lied in de subrubriek ‘gerechtigheid’ staat. Vrede De commissie heeft zich verbaasd over de tekst van Lied 1015, een canon: Tot het uiterste, in alle uithoeken, tot aan je grenzen, mag je gaan tot er vrede is, vrede op aarde voor alle mensen. Dit is ver verwijderd van de Bijbelse boodschap dat niet wij de vrede kunnen brengen, maar dat de HERE de ware vrede geeft, al laat dit onverlet dat wij vredestichters (mogen) zijn. HOOFDSTUK 4 Registers, medewerkers, taalgebruik. 4.1 Registers De commissie vindt het een omissie dat er geen register van schrijvers, dichters etc. is opgenomen, zoals dat in het oude Liedboek wel het geval was. Ook ontbreekt de verantwoording betreffende de kerkelijke achtergrond van deze medewerkers. Op de website www.liedboek.nl staat inmiddels dat een dergelijk register in de maak is en in toekomstige drukken zal worden opgenomen. Wanneer dat zal zijn, is onbekend. 4.2 Medewerkers Het is in het kader van onze opdracht niet doenlijk om van alle medewerkers/schrijvers van liederen uit dit liedboek uit te zoeken wie ze zijn, wat ze doen en uit welke kerkelijke ‘hoek’ ze komen. Toch is dat bij een aantal veel geciteerde dichters wel van belang omdat het veel zegt over de achtergrond en de samenstelling van de liederen. Anton Ent (schrijver gedichten o.a. bij psalm 42) Pseudoniem van Henk van der Ent. Nederlandse dichter die vooral schrijft over thema’s rond lijden en dood, liefde en religie. Studeerde Nederlands aan o.a. de VU te Amsterdam. Maria de Groot (tekstschrijfster van o.a. lied 164) Feministisch rooms-katholiek theologe en schrijfster. Geeft cursussen op gebied van Bijbelse en buiten-Bijbelse exegese, poëzie en proza. Studeerde Nederlands en Theologie. Medeoprichtster van het blad Ekklesia. Mede grondlegster van de feministische theologie in Nederland. Sytze de Vries Freelance theoloog, predikant, schrijver, dichter en publicist. Studeerde Godgeleerdheid in Groningen. Was predikant in Peize, Purmerend en Amsterdam, redactielid van ‘Zingend geloven’ en werkte jaren voor de NCRV. Werkt heden ten dage als zelfstandige in De Vertaalslag, Werkplaats voor het Woord in taal, toon en teken, waar hij zich toelegt op het schrijven en geven van lezingen, cursussen en adviezen. Wim Pendrecht
62
Pseudoniem voor Cornelis Willem van der Neut, oud schooldecaan en docent Nederlands te Bussum. Deed radiowerk en schreef hoor- en zangspelen voor school- en godsdienstige uitzendingen. Schrijver van vele dichtbundels. Karel van Deurlo Studeerde Oude Testament en Bijbelse theologie aan de VU te Amsterdam. Emeritus hoogleraar Oude Testament en hoogleraar Bijbelse theologie, beide aan de VU. Was studentenpredikant in Amsterdam en medewerker bij de IKON. Schreef wetenschappelijke boeken, maar ook vele Bijbelliedjes voor kinderen en tieners. Huub Oosterhuis Theoloog, dichter, ex-jezuïet en voormalig priester. Zijn naam is verbonden aan de modernistische tendensen binnen de Nederlandse kerkprovincie na het Tweede Vaticaanse Concilie en de daarmee gepaard gaande polarisatie tussen modernisten en behoudsgezinden. Hij publiceerde een groot aantal liederen en gedichten en beïnvloedde de modernistische denkbeelden over liturgie en kerkelijk leven in Nederland diep. Oosterhuis maakte een ontwikkeling door: geloven werd voor hem steeds meer “medemenselijkheid en opkomen voor de ontrechten”. God als persoon verdwijnt naar de achtergrond. 4.3 Taalgebruik Het taalgebruik van veel nieuwe liederen en van de meeste gedichtjes is populair. De eerbied voor de Heilige God is soms ver te zoeken. De HERE wordt aangesproken met ‘Jij’of ‘jij’. De naam HERE is niet meer in gebruik, zoals deze ook in de Nieuwe Bijbelvertaling ontbreekt. Er is regelmatig sprake van gender-neutraal of inclusief taalgebruik: zonen worden kinderen (zie bijvoorbeeld Lied 675 versus Gez.477). Hoewel het taalgebruik van de nieuwere liederen regelmatig (te) eenvoudig is, zijn er weinig echte kinderliederen opgenomen. Het is daarnaast lastig om deze liederen te vinden, omdat ze door de hele bundel heen zijn ‘gestrooid’ en er geen register op kinderliederen is. Ook is het zeer de vraag of ‘doorsnee’ jongeren zich, mede door het hoog liturgisch taalgebruik, in de liederen in deze bundel kunnen vinden. Conclusies en advies Conclusies Voor illustraties van de hieronder genoemde conclusies wordt verwezen naar de bovenstaande voorbeelden. • Dit liedboek tast het Bijbelse beeld van God aan. In veel liederen is geen sprake van een persoonlijke God, met Wie de gelovige een relatie kan hebben. Het zijn daarom ten diepste geen geloofsliederen. Ook is er weinig ruimte voor de heiligheid van de HERE en de diepe eerbied voor Wie Hij is. Wanneer een dergelijk Godsbeeld gaat overheersen in liederen, krijgen mensen ten onrechte een ‘vage’ en/of ‘lieve’ God. Zingen grift immers teksten beter in de ziel dan lezen. Luther zei niet voor niets dat zingen twee keer bidden is! • In veel liederen staat niet de HERE, maar de mens centraal. Dat is een vreemd gegeven voor een liedboek met als ondertitel ‘zingen en bidden in huis en kerk’. • De ‘liturgische’ invulling van de eredienst zal door het gebruik van deze bundel terrein winnen ten koste van de gereformeerde liturgie. Dit is niet alleen een uiterlijke, maar ook een inhoudelijke verandering.
63
• •
•
•
•
De ‘doeltaal’, het moderne en politiek correcte Nederlands, is belangrijker dan de ‘brontaal’, de taal van de Bijbel. Dit uit zich onder andere in inclusief taalgebruik, populaire woorden en spitsvondigheden. Alhoewel in het nieuwe Liedboek bijna de helft van de liederen uit het oude liedboek ongewijzigd is overgenomen, worden ook veel gezangen node gemist. Het lijkt wel alsof de verzoening en het plaatsvervangend offer van Jezus Christus als grond onder onze zaligheid geen prominente plaats mag hebben in het liedboek. Het is de vraag of jongeren zich herkennen in een dergelijke bundel. Het merendeel van hen zoekt het in liederen uit de sfeer van Opwekking of de Evangelische Liedbundel. Ook ouderen zullen over het algemeen eerder naar oude en vertrouwde liederen grijpen dan naar literaire hoogstandjes. Het nieuwe Liedboek draagt het risico in zich dat het vooral wordt omarmd door een kleine erudiete en liturgisch bewuste groep binnen de oecumene, in plaats van door ‘de breedte van de Kerk’. Door de mengelmoes van stijlen en theologieën die aan het nieuwe Liedboek ten grondslag liggen ligt de verwarring voor de gebruiker op de loer. Het kan een soort ‘Babel’, een spraakverwarring in kerkelijk Nederland veroorzaken, terwijl de doelstelling juist was om christenen en kerken samen te binden. De commissie zou bij het merendeel van de liederen in het nieuwe Liedboek wel iets willen opmerken. In plaats daarvan maakt de commissie een algemene opmerking. Let u op bij alles wat u hierin leest en toetst u het vooral aan de Schrift. Daarin is immers de bron voor ons geloven en loven te vinden! Wij mogen zingen tot eer van onze HERE. Aan deze norm moet ook een kerkelijke liedbundel voldoen.
Advies aan de synode Gelet op alle bovengenoemde punten kan de commissie niet anders dan adviseren het in gebruik nemen ter beproeving en het op termijn invoeren van het Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk, ten zeerste ontraden. Ook adviseert de commissie om PKN-predikanten die binnen de vGKN voorgaan erop te wijzen welke liederenbundels wel en welke niet binnen de vGKN kunnen worden gebruikt. Bronvermelding Literatuur: Liedboek, Zingen en bidden in huis en kerk, 2013, ISK en BV Liedboek, Uitgeverij Kok. Rapportage Nieuw Liedboek, Generale Synode PKN, 26 april 2013 Artikelen: Vele artikelen uit het Nederlands Dagblad, Reformatorisch Dagblad, Friesch Dagblad en het Dagblad van het Noorden. Artikel ‘Gezangen in het nieuwe liedboek’, Louw van de Bosse, vGKN Nieuwsbrief nr. 92, mei 2013 van de vGK Noordwijk. Websites: www.liedboek.nl www.nieuwliedboek.nl www.wikipedia.nl 64
www.trouw.nl www.westfriesgenootschap.nl www.boekencentrum.nl www.sytzedevries.com www.refdag.nl www.nd.nl www.frieschdagblad.nl www.dagbladvanhetnoorden.nl
65
Associatieovereenkomst tussen de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland en het Centrum voor Israëlstudies, gevestigd aan de Christelijke Hogeschool te Ede Preambule Het Centrum voor Israëlstudies (CIS) is een samenwerkingsverband tussen de vereniging de Gereformeerde Zendingsbond in de Protestantse Kerk in Nederland (GZB), Deputaten Kerk en Israël van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland en de Stichting voor Christelijk Hoger Beroepsonderwijs op Gereformeerde Grondslag, gevestigd te Ede (CHE). Het CIS heeft als doel de bezinning op de Joods-christelijke ontmoeting te bevorderen, deze in de kerken onder de aandacht te brengen en metterdaad te stimuleren. De aard van deze ontmoeting wordt binnen het CIS gekenmerkt door drie kernwoorden: luisteren, dienen en getuigen. Wezenlijk element in de doelstelling van het CIS is het onderhouden van een Israëlconsulent in Jeruzalem. De directeur van het CIS heeft o.m. tot taak de theologische implicaties van de ontmoeting met Israël te doordenken met het oog op de gereformeerde geloofsleer en mogelijkheden te zoeken kerken en theologisch onderwijs hiermee te dienen. De synodevergadering van de voortgezette Gereformeerde Kerken in Nederland (vGKN) heeft op 6 oktober 2012 uitgesproken een verbinding aan te willen gaan met het CIS, om de roeping van de vGKN ten aanzien van Israël beter gestalte te kunnen geven. De vGKN herkent zich in het visiedocument van het CIS. De kerken weten zich betrokken bij hetzelfde doel om de Joodschristelijke ontmoeting gestalte te geven, zij willen het CIS hierin steun verlenen en andersom willen zij de middelen die het CIS ter beschikking staan inzetten voor de toerusting van de eigen kerken. De vGKN en het CIS hebben de wens deze verbinding als co-partners te formaliseren en in deze overeenkomst nader vast te leggen. Overeenkomst De vGKN en het CIS komen het volgende overeen: Artikel 1 Op basis van de preambule, besluiten de vGKN en het CIS een co-partnerschap aan te gaan en hieraan bredere bekendheid te geven. Artikel 2 De diensten van het CIS, die door de vGKN kunnen worden afgenomen omvatten: - voorlichting op gemeenteavonden over de theologische verbondenheid met Israël, op uitnodiging - toerusting op gemeenteavonden over het diaconaat in Israël, op uitnodiging - preekbeurten van predikanten binnen het CIS-bestuur, die daartoe bereidheid hebben uitgesproken
66
-
cursusaanbod optreden van de Israëlconsulent, als deze in Nederland is berichtgeving met betrekking tot ontwikkelingen in Israël het aanbieden van flyers, preekschetsen, en andere toerustingsmateriaal voor Israëlzondag het aanbieden van publicaties en nieuwsbrieven eventuele participatie in studiereizen
Artikel 3 De vGKN geeft zijn betrokkenheid op het CIS gestalte, onder meer door - gebed voor het werk van het CIS - betrokkenheid op diaconale projecten van het CIS - uitnodigingen voor gemeenteavonden en andere toerusting, indien gewenst - het doorgeven van de door het CIS aangeboden informatie aan de kerken - steun voor het werk van het CIS in bredere zin: het werk van de Israëlconsulent, het diaconale werk, het onderwijs en de presentie van het CIS in diverse gremia in Nederland (zie de jaarverslagen), onder meer door het bieden van een podium hiervoor - eventuele participatie in het werk van de werkgroepen van het CIS, als daar een vacature is. - overleg met specifieke kerken, indien zij een project Israël hebben of starten (individuele contacten met een project in Israël zijn uiteraard mogelijk, maar de lijn van het CIS is de lijn die de vGKN als geheel wil aanhouden). Artikel 4 De vGKN steunt het CIS financieel door - een jaarlijks quotum te heffen voor het werk van het CIS, van (vooralsnog) € 0,50 per ziel - minstens één jaarlijkse collecte in het collecterooster te bestemmen voor het werk van het CIS (bij voorkeur de collecte op Israëlzondag) Artikel 5 Elk jaar zal het CIS verslag doen van zijn werkzaamheden aan de synode van de vGKN, die hier kennis van neemt en vragen over kan stellen. Artikel 6 Deze associatieovereenkomst tussen de vGKN en het CIS wordt aangegaan voor onbepaalde tijd, met dien verstande dat beide co-partners bij een onverhoopt uit elkaar groeien hun positie in deze associatieovereenkomst kunnen herzien, uiteraard na goed onderling overleg. Het CIS en de vGKN zijn dankbaar voor deze mogelijkheid van co-partnerschap en spreken de hoop uit, dat deze tot zegen zal zijn voor de kerken en voor de verbondenheid van elk van de partners met Israël. Aldus overeengekomen en getekend te Garderen op 3 juli 2013. Voor de voortgezette Gereformeerde Kerken
Voor het Centrum voor Israëlstudies
Ds K.J. Bijleveld, praeses
Ds A. Visser, voorzitter
67
