ACTA. Particuliere Synode. Gereformeerde Kerken in. Fryslân. Fryslân in perspectief. van de. van de. Buitenpost. Leeuwarden

ACTA





van de



Particuliere Synode van de

Gereformeerde Kerken in

Fryslân

Buitenpost Leeuwarden Drachten

Fryslân in perspectief

2012

ACTA van de

Particuliere Synode van de

Gereformeerde Kerken in

Fryslân

gehouden op woensdag 6 juni 2012 in het kerkgebouw van de Gereformeerde kerk “De Morgenster” Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden

2012

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave Agenda 6 juni 2012. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Acta 6 juni 2012. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Korte impressie van de PS 6 juni 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Lijst afgevaardigden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Bijlagen Brief GS Harderwijk 11 juni 2011 inzake vraag van de PS over huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Besluiten quaestiones Friesland (20 mei 2011) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Rapport quaestor PS Fryslân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 Rapport deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Rapport Ureterp inzake art. 11 KO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Rapport Friese Zendingsdeputaten (FZD) ad art. 24 KO inzake Kalimantan Barat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Aanbieding financieel verslag 2011 en begroting 2012. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Jaarrekening 2011 FZD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Begroting 2012 FZD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Controle boeken FZD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Jaarrapportage 2011/2012 van de deputaten ad art. 24 KO voor zending in Zuid-Afrika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Financieel verslag Nederland 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Financieel verslag Zuid-Afrika 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Begroting Zuid-Afrika 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Accountantsverklaring Nederland 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Rapport deputaten ad art. 49 KO (kerkverband). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE). . . . . . . . . . . . . . . 117 Verantwoording financiën DFE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Brief van de Ikerkommisje bij de Friese vertaling van Heidelberger Kategismus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear. . . . . . . . . . 127 Grut tsjerkegebed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Rapport van de deputaat-curator van de TUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 5

Agenda 6 juni 2012

Particuliere Synode Fryslân 2012 Tweede voorlopige agenda van de vergadering van de PS Fryslân op woensdag 6 juni 2012 te Leeuwarden, aanvang 16.30 uur in het gebouw van de Gereformeerde Kerk ‘De Morgenster’, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden

1. Opening door de samenroepende kerk Siegerswoude-Frieschepalen 2. Onderzoek geloofsbrieven en tekenen presentielijsten 3. Verkiezing van het moderamen op voordracht van de classses preses: ds. M.E. Buitenhuis scriba: ds. J.J. Verwey assessor: ds. P. Poortinga 4. Constituering van de vergadering 5. Vaststelling agenda 6. Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van 25 mei 2011 7. Indeling in 4 commissies 8. Ingekomen stukken 8.1 Acta van de PS Gelderland 2011, 1e, 2e en 3e zitting 8.2 Acta van de PS Zeeland, Noord-Brabant en Limburg 2011 8.3 Acta van de PS Holland Noord 2011, 1e en 2e zitting 8.4 Acta van de PS Utrecht 2011, 1e en 2e zitting 8.5 Brief van GS Harderwijk 11-06-2011 (antwoord op vraag PS Fryslân inzake huwelijk e.d.) 8.6 Van GS Harderwijk: Besluiten questiones Friesland (20 mei 2011)

7

Agenda 6 juni 2012

9. Rapporten 9.1 Quaestor van de PS 9.1.a Financieel jaaroverzicht 2011 + voordracht quotum 2012 + controle boeken 9.2 Deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) 9.2.a 1. Financieel overzicht 2011 2. Steunaanvragen 2012 3. Vaststellen quotum 2012 4. Benoemingen 5. Nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken 6. Voorstellen van deputaten 9.2.b Controle boeken 9.3 Friese Zendingsdeputaten ad art. 24 KO (zending voor Kalimantan Barat) 9.3.a Rapport Friese Zendingsdeputaten + voordracht benoemingen 9.3.b Aanbieding financieel verslag 2011, begroting 2012, meerjarenbegroting 2011-2015 + voorstellen ter goedkeuring + vaststellen quota 2012 en 2013 9.3.c Jaarrekening 2011 9.3.d Begroting 2012 9.3.e Controle boeken 9.4 Deputaten ad art. 24 KO (zending voor Zuid-Afrika) 9.4.a Jaarrapportage 2011/2012 + voordracht benoemingen 9.4.b Financieel verslag Nederland 2011 9.4.c Financieel verslag Zuid-Afrika 2011 9.4.d Begroting Zuid-Afrika 2012 9.4.e Controle boeken 9.4.f Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretoria), Zuid-Afrika 2011 9.5 Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) 9.5.a Geen rapport, niet vergaderd 9.6 9.6.a 9.7 9.7.a 9.7.b 9.7.c 9.7.d 9.7.e

8

Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) Rapport Deputaten Fryske Earetsjinsten (DFE) Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten + voorstellen Verantwoording financiën DFE (bijlage 1) Brief ikerkommisje bij de Friese vertaling van Heidelberger Kategismus (bijlage 2) Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear (Fryske tekst) Grut tsjerkegebed (Fryske tekst)

Agenda 6 juni 2012

10. Rapportering commissies 11. Rapport van de deputaat-curator van de Theologische Universiteit Kampen 12. Voorstellen en instructies 13. Benoemingen 14. Aanwijzing van de samenroepende kerk voor en de datum van de eerstvolgende PS Fryslân: Classis Leeuwarden, kerk Franeker-Sexbierum Vergadering PS op woensdag 5 juni 2013 om 16.30 uur Locatie: De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden 15. Persoonlijke rondvraag 16. Censuur naar art. 48 KO 17. Vaststellen kort verslag 18. Sluiting

9

Acta 6 juni 2012

Acta van de vergadering van de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân - bijeen op woensdag 6 juni 2012 in De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden, aanvang 16.30 uur -

Artikel 1 Opening De predikant van de samenroepende kerk van Siegerswoude-Frieschepalen, ds. G. Bruinsma, opent de vergadering. Hij leest Handelingen 8: 26 – 40 waarin het verhaal wordt verteld van Filippus en de Ethiopiër. Hij heeft deze tekst gekozen n.a.v. de belijdenissen op Pinksteren. Wat heeft Filippus verteld? De Ethiopiër is snel gedoopt. De man is door de tekst uit Jesaja geraakt en is een betrokken luisteraar. Het gaat over het verbond van Christus met de mensen. Wij mogen vandaag de resultaten zien: de verbondenheid met Christus. Hierna gaat ds. Bruinsma voor in gebed. Hij heet de aanwezigen welkom. Artikel 2 Onderzoek geloofsbrieven en tekenen presentielijsten De geloofsbrieven van Buitenpost, Drachten en Leeuwarden zijn in orde. De presentielijsten zijn getekend. Van classis Buitenpost zijn alle primi present. Van classis Drachten is i.p.v ds. P.T. Nap (wegens ziekte verhinderd) secundus ds. A.A.J. de Boer aanwezig. Van classis Leeuwarden is ds. P.J.C. Colijn (die een dochtertje heeft gekregen) vervangen door secundus ds. J.G. van der Hoeven. Primus br. A. Alkema is afwezig. Classis Buitenpost Classis Drachten Classis Leeuwarden Ds. M.E. Buitenhuis Ds. A.A.J. de Boer Ds. J.G. van der Hoeven Ds. M. de Meij Ds. G. Bruinsma Ds. J.J. Verwey Ds. R. Prins Ds. P. Poortinga Ds. J.D. van ‘t Zand Br. K. Miedema Br. W.E. Jongsma Br. J. Kloosterman Br. A. Soldaat Br. S. Reiding Br. T. Peereboom Br. H.G. Ruiter Artikel 3 Verkiezing van het moderamen De verkiezing vindt plaats op voordracht van de classes. preses: ds. M.E. Buitenhuis (classis Buitenpost) scriba: ds. J.J. Verwey (classis Leeuwarden) assessor: ds. P. Poortinga (classis Drachten) De vergadering gaat akkoord met deze voordrachten. Artikel 4 Constituering van de vergadering De vergadering wordt geconstitueerd en ds. Bruinsma draagt de leiding over aan de preses, ds. M.E. Buitenhuis. 10

Acta 6 juni 2012

De preses heet ieder welkom, speciaal de gasten. Hij bedankt ds. Bruinsma voor de opening en de deputaat-secretaris voor de voorbereidende werkzaamheden. De volgende vertegenwoordigers van diverse deputaatschappen zijn aanwezig: - Deputaten ad art. 11 (hulpbehoevende kerken): J. Cuperus. - Deputaten ad art. 24 zending voor Kalimantan Barat: H. de Jong (voorzitter), J. Lawerman (penningmeester) en ds. J.Th. Jonkman (Hardenberg). - Deputaten ad art. 24 zending voor Zuid-Afrika: J. van der Vinne (secretaris) en D. de Jong (penningmeester). - Deputaten Fryske Earetsjinsten: ds. D. de Jong (voorzitter) en T. Miedema (secretaris). Artikel 5 Vaststelling agenda Er zijn geen toevoegingen. Artikel 6 Vaststelling van de Acta van PS Fryslân van 25 mei 2011 De Acta worden vastgesteld en door het moderamen ondertekend onder dank aan zr. Van der Wal. Artikel 7 Indeling commissies De vergadering wordt in vier groepen gesplitst om per groep een aantal agendapunten te bespreken in aanwezigheid van de deputaten. Bij de uitnodiging voor deze vergadering was een voorstel tot indeling gemaakt, zodat iedere groep zich goed kon voorbereiden op de te behandelen agendapunten. Na de bespreking in groepen wordt om 18.00 uur een broodmaaltijd geserveerd. Daarna wordt plenair vergaderd. Artikel 8 Ingekomen stukken Commissie 1 (gevormd door het moderamen) heeft de stukken doorgenomen. 8.1 – 8.4 Zr. C.M. van der Wal vertelt kort iets over de inhoud van de Acta van andere Particuliere Synodes met nadruk op zaken die opgevallen zijn. Van de 9 PS-sen hebben 4 de Acta gestuurd. 8.5 – 8.6 voor kennisgeving aangenomen.

11

Acta 6 juni 2012

Artikel 9 Rapporten 9.1 Quaestor van de PS 9.1.a Ds. De Boer meldt namens commissie 2 dat de quaestor voorstelt het quotum voor 2011 vast te stellen op € 0,98 per ziel. Een verhoging met 3 cent vanwege de verplichtingen aan het Dep. Studentenpredikant Groningen. Bovendien is over de afgelopen vijf jaar het zielental fors gedaald met maar liefst 340 zielen. De vergadering gaat met het voorgestelde quotum akkoord. De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de quaestor br. G. Huijser wordt decharge verleend onder dankzegging voor het gedane werk. 9.2

9.2.a

9.2.b

12

Deputaten ad art.11 KO (hulpbehoevende kerken) Commissie 2 heeft onderstaande stukken besproken. Ds. De Boer doet verslag. Er zijn voor het jaar 2012 geen steunaanvragen ontvangen. De kerk van Wijnjewoude is samengegaan met de kerk Siegerswoude-Frieschepalen d.d. 13 november 2012. Het kerkgebouw is nog niet verkocht. Na verkoop is een terugbetalingsplicht ad € 56.164,- aan dep. art. 11 afgesproken. 1. Financieel overzicht 2011: akkoord. 2. Steunaanvragen 2012: zijn er niet 3. Het quotum wordt vastgesteld en is nogmaals nihil, omdat er een ruime reserve aanwezig is. De PS gaat hier graag mee akkoord. 4. Br. A.C. Hoksbergen treedt af. Sinds 2003 heeft hij deel uitgemaakt van het deputaatschap. Hij krijgt eervol ontslag onder dank voor zijn werkzaamheden. De classis Leeuwarden heeft geen vervanger voorgesteld. Gevraagd wordt of nog een vervanger nodig is. De deputaten hebben er toch graag weer iemand bij. Dit is belangrijk i.v.m. het werkgebied: aandachtspunt in de buurt. Iedere classis heeft 2 leden afgevaardigd, waardoor er korte lijnen zijn. Soms zijn gezamenlijke adviezen nodig t.a.v. substantiële bedragen. Het moderamen wordt gemachtigd iemand te benoemen op voordracht van classis Leeuwarden. 5. De nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken geldt voor de jaren 2010 t/m 2014. 6. Voorstellen en adviezen deputaten: akkoord De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de penningmeester br. J. Spinder wordt decharge verleend onder dankzegging voor het door hem gedane werk.

Acta 6 juni 2012

9.3 9.3.a

9.3.b

Friese Zendingsdeputaten (FZD) ad art. 24 KO (zending voor Kalimantan Barat) Bij agendapunten 9.3 draagt de preses de leiding over aan de assessor ds. P. Poortinga. Commissie 4 heeft dit onderdeel voorbereid. De kerken op KalBar zijn zelfstandige kerken geworden. De financiële betrokkenheid van de Friese kerken wordt tot 2015 verder afgebouwd tot een niveau wat verantwoord wordt geacht. De PS gaat akkoord met de voorstellen van de Friese Zendingsdeputaten: 1. het werk van de deputaten goed te keuren 2. de deputaten, de broeders H. de Jong, J. Lawerman en F.L.T. Rots opnieuw te benoemen voor 1 jaar De PS gaat akkoord met de voorstellen, m.u.v. het eerste punt. Dit punt wordt onder voorbehoud vastgesteld. Decharge wordt verleend. 1. de jaarrekening 2011 vast te stellen en decharge te verlenen voor het gevoerde beleid 2. het quotum 2012 definitief vast te stellen op € 23,18 per ziel 3. alvast goed te keuren dat het quotum voor 2013 met maximaal 1,5 % mag stijgen t.o.v. 2012 (het woord tenminste is vervangen door maximaal) 4. de begroting 2012 vast te stellen 5. het exploitatieresultaat 2011 toe te voegen aan de reserves Over de jaarrekening 2011 stelt ds. Buitenhuis een vraag. Van de Geref. Kerk te Damwoude is wegens opheffing een legaat (groot € 17.153,-) binnengekomen. De FZD heeft dit bedrag besteed aan Litindo. Hierover is ds. Buitenhuis verbaasd. Hij was vanuit Noardburgum betrokken bij de opheffing van Damwoude. In de bijlage van de Acte van Opheffing staat hoe de gelden worden verdeeld. Damwoude had het legaat bedoeld voor zending ZuidAfrika. De voorzitter van de FZD geeft aan dat het geld niet ‘geoormerkt’ was, ook niet in de vooraankondiging. In de stukken is Zuid-Afrika niet genoemd. De penningmeester van FZD heeft een bedankbrief geschreven en heeft hierop geen reactie meer gekregen. Het misverstand is ontstaan doordat de gelden voor KalBar en Zuid-Afrika op hetzelfde rekeningnummer worden gestort. De FZD verdeelt het geld volgens afspraak. Er valt de deputaten niets te verwijten. Diverse meningen passeren de revue om tot een oplossing te komen. De assessor stelt voor dat de PS kennis neemt van het antwoord van de deputaten. Noardburgum kan richting deputaten actie ondernemen. Daar ligt de bewijslast. De jaarrekening 2011 wordt vanwege het voorgaande onder 13

Acta 6 juni 2012

9.3.c 9.3.d 9.3.e

9.4 9.4.a

9.4.b 9.4.c 9.4 d 9.4.e 9.4.f

voorbehoud vastgesteld. Vanuit de vergadering wordt opgemerkt dat ‘onder voorbehoud’ te wantrouwend klinkt. Hier is sprake van een misverstand. Jaarrekening 2011: akkoord onder voorbehoud. De preses neemt de leiding weer over. Begroting 2012: akkoord. De boeken zijn gecontroleerd en in orde bevonden. Aan de penningmeester br. J. Lawerman wordt decharge verleend onder dankzegging voor het door hem gedane werk. De preses bedankt de deputaten en in het bijzonder ds. Jonkman voor hun aanwezigheid en voor het werk voor de zending gedaan. Hierna verlaten zij de vergadering. Deputaten ad art. 24 KO (zending voor Zuid-Afrika) Ds. De Meij is de spreekbuis van commissie 3 die dit onderdeel heeft besproken. Er gebeurt veel en mooi werk. De financiën staan er beter voor. Een visitatieteam heeft de kerken in Zuid-Afrika bezocht. Met de voorstellen genoemd in de jaarrapportage gaat de PS akkoord. Br. H. Jellema en ds. M.E. Buitenhuis worden opnieuw benoemd. D. de Jong treedt af als deputaat. Sinds 2002 is hij als penningmeester betrokken bij de zending voor Zuid-Afrika. Hem wordt eervol ontslag verleend. Als opvolger wordt Tj. van der Vaart voorgesteld. De vergadering stemt hiermee in. Financieel verslag Nederland 2011: akkoord. Financieel verslag Zuid-Afrika 2011: akkoord. Begroting Zuid-Afrika 2012: akkoord. De accountant heeft de boeken in orde bevonden. Aan de penningmeester br. D. de Jong wordt onder dankzegging decharge verleend. Van het rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretoria) is kennis genomen.



Tot slot wordt een dankwoord uitgesproken. Een speciaal woord van dank gaat uit naar br. D. de Jong, die aftreedt als deputaat. Hierna verlaten de deputaten de vergadering.

9.5 9.5.a

Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) Er is geen rapport, want de deputaten hebben niet vergaderd.

9.6 9.6.a

Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) Van de schriftelijke rapportage wordt kennis genomen. Sinds

14

Acta 6 juni 2012

de vorige rapportage op de PS 2011 hebben de deputaten geen werkzaamheden hoeven te doen ten bate van het provinciaal kerkverband. 9.7 9.7.a





9.7.b 9.7.c 9.7.d

Deputaten Fryske Earetsjinsten (DFE) Commissie 1 (het moderamen) heeft een gesprek gehad met de voorzitter en de secretaris van de DFE. Ds. Poortinga is de woordvoerder. De voorstellen in het rapport 2011 – 2012 van DFE worden besproken. Voorstel 1 is om aan de kerken opnieuw met klem te adviseren elk jaar tenminste één Friestalige dienst te beleggen. Het moderamen stelt aan de vergadering enkele toevoegingen voor: a. de deputaten sturen een berichtje naar de preekvoorzieners met een positief advies van de PS b. er is gesproken over Friese elementen in een Nederlandse dienst; voorstel is dat de deputaten dit bestuderen en de kerken hiermee dienen c. PS vraagt aan de deputaten onderzoek te doen bij Friese studenten aan de TUK. Bied een AFUK- cursus aan op kosten van de PS. (€ 100,- pp per jaar) De cursus behelst zowel lezen als schrijven. In de marge is nog genoemd of in een beroepingsbrief kennis van de Friese taal kan worden gevraagd. Dit is geen eis, maar kan desgewenst als aandachtspunt dienen. De preses geeft de toevoegingen in bespreking. Gevraagd wordt of er mensen afhaken bij een Friestalige dienst. Ds. De Jong antwoordt dat de PS niets kan opleggen aan de kerken. Hij hecht er aan dit niet op te hangen aan liefhebberij van de deputaten. Het evangelie in het Fries komt vertrouwd over bij veel Friezen. Het geestelijke belang wordt niet altijd gepeild en heeft een pastorale invloed. Dit zien we vooral bij oudere mensen. Wel moet rekening worden gehouden met mensen die het Fries niet verstaan. Je zou ook iets regionaals kunnen doen. Over Friese elementen in de dienst geeft DFE aan dat gebruik gemaakt kan worden van ervaringen in andere kerken. (PKN, NG) De vergadering gaat akkoord met de toevoegingen evenals met de overige voorstellen van DFE. Verantwoording financiën DFE. Akkoord. Brief ikerkommisje bij de Friese vertaling van de Heidelberger Catechismus. Voor kennisgeving aangenomen. Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristelike lear Nu breekt een officieel en feestelijk moment aan. De voorzitter van DFE, ds. D. de Jong, biedt aan de preses de Friese vertaling van de Heidelberger Catechismus aan. Eerst vertelt hij iets over 15

Acta 6 juni 2012

9.7.e



de ontstaansgeschiedenis. DFE had al in 2010 een vertaling van de Heidelberger. Deze was gebaseerd op een in 1961 gepubliceerde Frysktalige versie van de hand van ds. Fedde Dijkstra. Op advies van de ‘ikerkommisje’ zijn de vertalers van deze Heidelberger (ing. Tjibbele Miedema en ds. Jan J. Potsma) uitgegaan van de tekst in het gereformeerd kerkboek. De vertaling is opgesteld in eigentijds Fries. Het concept is geijkt door theologen en frisisten. De preses ds. Buitenhuis neemt in dankbaarheid deze vertaling in ontvangst en feliciteert de deputaten hartelijk met de afronding van dit project. In het exemplaar dat is aangeboden, staan ook alle bewijsteksten genoemd. De vertaling wordt vrijgegeven en komt op een goed moment. In 2013 is het 450 jaar geleden dat de Heidelberger Catechismus is ontstaan. Grut Tsjerkegebed De Generale Synode Harderwijk heeft een nieuw gebedsboek vrijgegeven. Ook daarvan is de tekst vertaald in het Fries, deze keer door br. Jitse Huisman uit Drachten. Aan het eind van de bespreking vertelt de voorzitter van DFE dat men nu begonnen is met de vertaling van de Dordtse leerregels, een grotere klus dan de vertaling van de Nederlânske Geloofsbelidenis en de Kategismus samen. Er zijn al veel liederen vertaald. Alles is te downloaden van de site van DFE. De preses bedankt de deputaten voor hun werk. Er zal een persbericht uitgaan over het aanbieden van de Kategismus en het Grut Tsjerkebed. (actie deputaatsecretaris) Hierna verlaten de deputaten de vergadering.

Artikel 10 Rapportering commissies Deze werkwijze geeft een goede tijdsbesparing. Artikel 11 Rapport van de deputaat-curator van de Theologische Universiteit Kampen Ds. J.J. Verwey geeft een toelichting op zijn rapport. Sinds enige tijd is de positie van de curatoren veranderd. De curatoren hebben een beperkte, maar wel belangrijke taak: het bewaken van het confessionele en wetenschappelijke karakter van de TUK. De eigenlijke beslissingen vallen bij het College van Bestuur en de Raad van Toezicht. In het kleine Kampen gebeurt veel. De hete adem van de overheid wordt in de nek gevoeld. Eigenlijk is de TUK te klein.

16

Acta 6 juni 2012

In het blikveld van de overheid zijn er geen curatoren. De curatoren zijn aangesteld vanwege de band met de kerken. De TU in Apeldoorn geeft aan de taak van curatoren een andere invulling. Daar zijn curatoren betrokken bij de toelating van studenten. Zij kunnen peilen of de jongeren geestelijk geschikt zijn voor de theologische studie met het oog op het predikantschap. De GS heeft gezegd hoe de uitstraling van de TUK breder kan zijn. Hoe is de visie over 10 jaar? De overheid vraagt meer output via de Wet op het Hoger Onderwijs. Daarom is samenwerking nodig met andere universiteiten. Er zijn contacten geweest. Apeldoorn is het eerst in beeld als natuurlijk partner, maar houdt dit wat af. Er zijn duidelijke cultuurverschillen tussen Kampen en Apeldoorn. Omdat Kampen niet alleen een predikantenopleiding, maar ook een wetenschappelijke opleiding is, komt steeds meer de noodzaak van internationalisering naar voren. Een gedeelte van het programma moet dan in het Engels worden aangeboden. Dit vraagt veel inzet en mankracht. De plannen zijn groot, maar de vraag is of alles is te behappen. De eisen van de overheid hebben niets te maken met de subsidie. Opmerking vanuit de vergadering: als de TUK wil groeien, moeten we de mogelijkheden verkennen, ook als Apeldoorn niet meewerkt. Tenslotte bedankt de preses ds. Verwey voor zijn rapport en de toelichting. Artikel l2 Voorstellen en instructies Er zijn geen voorstellen en instructies. Artikel 13 Benoemingen zie lijst De benoemingen vinden plaats op voordracht van de classes. De PS gaat akkoord met de voordrachten.

17

Acta 6 juni 2012

Particuliere Synode Fryslân 2012 Naamlijst voordrachten ter benoeming ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------B = classis Buitenpost, D = classis Drachten, L = classis Leeuwarden Deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) Primi: B br. J. Cuperus, Akkelei 2, 9285 KA Buitenpost, 0511-543699 br. A. IJbema, Molenstraat 20, 9285 PB Buitenpost, 0511-542468 D br. G.P. Wolting, De Lanen 14, 9204 WC Drachten, 0512-517205 br. J. Spinder, Weverswal 31, 9243 JM Bakkeveen, 0516-542456 L br. K.M. Marinus, Surinamesingel 21, 8442 KD Heerenveen, 0513-621606 br. W. Broersma, Bruorren Halbertsmastrjitte 15, 8802 ZW Franeker, 0517-395132 Secundi:

B br. R. de Haan, Harddraversdijk 5, 9201 XA Dokkum, 0519-295906 D br. A. Dijkstra, Waterlelie 149, 9207 AZ Drachten, 0512-545757 L br. J. Kloosterman, Noorderkade 9, 8861 HJ Harlingen, 0517-415078

Deputaten ad art. 22 (diaconale zaken) Leeg deputaatschap, blijft formeel bestaan, geen benoemingen Deputaten ad art. 24 KO (zending) Voor zending in Kalimantan-Barat br. H. de Jong (voorzitter), Kurt Schwittersstraat 45, 9204 KZ Drachten, 06-22499869 br. J. Lawerman (penningmeester), Bildtstraat 24, 8861 SN Harlingen, 0517-430922 br. F.L.T. Rots, Ropta 19, 9202 KC Drachten, 0512-518055 Voor zending in Zuid-Afrika br. Tj.v. d. Vaart (penningmeester), Skoalleane 2A, 9247 CS Ureterp, 0512-301853 br. H. Jellema (voorzitter), Grasland 3, 9205 EA Drachten, 0512-302440 ds. M.E. Buitenhuis, Kolfbaan 15, 9251 AB Burgum, 0511-401888 Deputaten ad art. 31 KO (appelzaken) Primi: B br. J. Debreczeny, Doniaweg 35, 9104 GH Damwoude, 0511-423774 mr. E. van der Sluis, Bernhardlaan 8, 9285 TT Buitenpost, 06-51324443 D ds. P. Poortinga, (samenroeper), Fluessen 12, 9204 HP Drachten, 0512-355801 mr. G. Mulder, Kurt Schwittersstraat 19, 9204 KZ Drachten, 0512-350991 L mr. D.van Dijk, Eendenkooi 36, 8446 RD Heerenveen, 0513-615236 dr. J.E. Greving, Harlingerstraatweg 16, 8916 BC Leeuwarden, 058-2136547 br. A. Prins, Fedde Schurerwei 23, 8915 DL Leeuwarden, 058-2135070 Secundus:

B vacature D br. P. Dijkstra, Morra 123, 9204 KV Drachten, 0512-510565 L ds. P.J.C Colijn, Taniaburg 118, 8926 LZ Leeuwarden, 059-2895753

Deputaten ad art. 49 KO (kerkverband) Primi: B ds. R. Prins, De Achtkant 18, 9285 VG Buitenpost, 0511-542205 D ds. T.P. Nap, Martena 4, 9201 KB Drachten, 0512-518343 L ds. J.J. Verwey, Jentsjemar 2, (samenroeper), 8939 CL Leeuwarden, 058-2890356 Secundi:

B ds. K.D. Smit, Bonifatiuspolder 80, 9103 PR Dokkum, 0519-222145 D ds. J.H. Tempelman, Reinder de Vriessingel 30, 9219 RP Opeinde, 0512-370399 L ds. P. Groen, Rotstergaastweg 32a, 8452 LA Nieuweschoot, 0513-844643

Tertiï:

B ds. M.E. Buitenhuis, Kolfbaan 15, 9251AB Burgum, 0511-401888 D ds. A.A.J. de Boer, Wine 27, 9247 BG Ureterp, 0512-303229 L ds. P.J.C. Colijn, Taniaburg 118, 8926 LZ Leeuwarden, 058-2895753

18

Acta 6 juni 2012

Deputaten Fryske Earetsjinsten (DFE) Ds. D. de Jong, Marleseweg 17, 7683 PH Den Ham, 0546-750240 (voorzitter) Br. T. Miedema, Thorbeckestrjitte 22, 8801 AS Franeker, 0517-391163 (secretaris) Br. M. Holwerda, Foarstrjitte 20, 9171 LV Blije, 0519-561575 (2e secretaris) Br. S. Alkema, Hearrewei 8, 9073 GA Marrum, 0518-411378 Ds. K.D. Smit, Bonifatiuspolder 80, 9103 PR Dokkum, 0519-222145 Ds. G. Bruinsma, ’t Paed 3, 9249 NM Frieschepalen, 0512-300633 Ds. J.J. Poutsma, Jan Provostlaan 61, 3723 RC Bilthoven, 030-2288123 Ds. S. Cnossen, Koekoeksrop 32, 9247 GE Ureterp, 0512-303536 (nestor) Quaestor van de PS Primus: br. G. Huijser, De Zwarte Molen 3, 8862 RK Harlingen, 0517-412450 Secundus: br. R.G. Dijksterhuis, Ophuijstraweg 10, 9114 RD Driesum, 0511-425512 Deputaat-secretaris Primus: zr. C.M. van der Wal, Van Harinxmaplein 70, 8931 DM Leeuwarden, 058-2881683 Secundus: br. G. Hup, Groningerstraatweg 192, 8921 TX Leeuwarden, 058-2667069 Archiefbewarende kerk Controle boeken ad art. 11KO Controle boeken quaestor Controle archief Controle zendingsarchief

de kerk van Harlingen de kerk van Ureterp de kerk van Franeker-Sexbierum de kerk van Franeker-Sexbierum de kerk van Siegerswoude-Frieschepalen

Adres PS Fryslân

mw. C.M. van der Wal van Harinxmaplein 70 8931 DM Leeuwarden tel. 058-2881683 e-mail [email protected]

E-mailadres PS Fryslân

[email protected]

19

Acta 6 juni 2012

Artikel 14 Aanwijzing van de samenroepende kerk voor en de datum van de eerstvolgende PS Fryslân Classis Leeuwarden, kerk Franeker-Sexbierum op woensdag 5 juni 2013 om 16.30 uur. Locatie: De Morgenster, Vrijheidsplein 1 te Leeuwarden. Artikel 15 Persoonlijke rondvraag Hiervan wordt geen gebruik gemaakt. Artikel 16 Censuur naar art. 48 KO Censuur hoeft niet te worden geoefend. Artikel 17 Vaststellen kort verslag Het kort verslag wordt toevertrouwd aan zr. Van der Wal. Het moderamen stelt zich verantwoordelijk. Artikel 18 Sluiting Ds. Buitenhuis laat Psalm 147: 1 en 4 zingen en eindigt met dankgebed. De preses sluit hierna de vergadering en wenst ieder wel thuis. Aldus goedgekeurd door het moderamen van de PS op 6 juni 2012. Ds. M.E. Buitenhuis, preses Ds. J.J. Verwey, scriba Ds. P. Poortinga, assessor Zr. C.M. van der Wal, deputaat-secretaris Aldus goedgekeurd en vastgesteld door de PS Fryslân in de vergadering van 5 juni 2013. Preses Scriba Assessor Deputaat-secretaris

20

Korte impressie van de PS 6 juni 2012

Korte impressie van de Particuliere Synode (PS) Fryslân op 6 juni 2012 In groepen uiteen Van alle kanten werd koers gezet naar Leeuwarden door afgevaardigden van de drie classes. Ook leden van verschillende deputaatschappen waren weer vertegenwoordigd op de PS, die jaarlijks vergadert. Om 16.30 uur werden de deelnemers verwacht. Na de officiële opening van de vergadering namens de samenroepende kerk Siegerswoude-Frieschepalen door ds. G. Bruinsma, droeg hij de leiding over aan de preses ds. M.E. Buitenhuis. Nadat de Acta (notulen) waren vastgesteld, gingen de aanwezigen in vier groepen uiteen. Iedere groep is samengesteld uit een aantal afgevaardigden en een aantal deputaten. Elke groep bespreekt naar aanleiding van de rapporten een onderdeel van de agenda. Er zijn rapporten van de penningmeester van de PS, hulpbehoevende kerken, zending Kalimantan Barat en Zuid-Afrika en Friese Erediensten. Tot 18.00 uur kregen de groepen tijd voor de gedachtewisseling. Daarna volgde een gezamenlijke broodmaaltijd. Het weer was zo opgeknapt, dat ieder ook nog even in het zonnetje een luchtje kon scheppen. Plenair Maar dan weer aan de slag, nu weer samen. Om de beurt rapporteert iedere groep. De PS neemt beslissingen, verleent decharge aan de penningmeesters en stelt de quota vast. De penningmeester van de PS heeft aangegeven dat het bedrag iets omhoog moet omdat de PS een bijdrage geeft voor het studentenpastoraat in Groningen. De deputaten van art. 11 (hulpbehoevende kerken) hebben goed nieuws. Er zijn geen steunaanvragen binnengekomen en er hoeft geen quotum te worden betaald door de kerken. Over de zending in Kalimantan Barat wordt verteld dat de kerken daar zelfstandig zijn geworden. De financiële betrokkenheid van de Friese kerken wordt tot 2015 verder afgebouwd tot een niveau wat verantwoord wordt geacht. Het tweede zendingsgebied is Zuid-Afrika. Er gebeurt veel en mooi werk en financieel gaat het daar wat beter. Er ligt een uitgebreid rapport op tafel over de zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia). T.a.v. Zuid-Aftrika wordt samengewerkt met drie classes uit de provincie Groningen.

21

Korte impressie van de PS 6 juni 2012

Friese vertalingen Daarna volgt een feestelijk moment. De voorzitter van het deputaatschap Friese Erediensten (Deputaatskip Fryske Earetsjinsten), ds. D. de Jong, biedt namelijk aan de preses de Friese vertaling van de Heidelberger Catechismus aan: Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristelike lear. De tekst is in eigentijds Fries en is afgeleid van de catechismus in het gereformeerd kerkboek. De preses neemt in dankbaarheid de vertaling in ontvangst en feliciteert de deputaten met de afronding van dit werk. Ook wordt nog de Friese vertaling aangeboden van het door de GS Harderwijk vrijgegeven nieuw gebedsboek: Grut Tsjerkegebed. Beide vertalingen worden door de PS vrijgegeven. Iedere kerk kan deze downloaden. DFE zou graag zien dat de kerken tenminste één maal per jaar een Friese dienst beleggen. Er is voldoende materiaal beschikbaar. Theologische Universiteit Nadat alle deputaten vertrokken zijn staat het rapport van ds. J.J. Verwey nog op de agenda. Hij is deputaat-curator van de TUK. Aan de TU worden hoge eisen gesteld. De overheid vraagt meer output via de Wet op het Hoger Onderwijs. Daarom is samenwerking nodig met andere universiteiten. Steeds meer komt internationalisering naar voren. Een gedeelte van het programma moet in het Engels worden aangeboden. Dit vraagt veel inzet en mankracht. Tenslotte worden nog enkele afspraken gemaakt. Na het zingen van Psalm 147: 1 en 4 gaat de preses voor in gebed en sluit de vergadering. Ina van der Wal, deputaat-secretaris PS Fryslân

22

Lijst afgevaardigden

PARTICULIERE SYNODE FRYSLAN 2011 Lijst afgevaardigden

----------------------------------------------------------------------------------Classis Buitenpost primi:

ds. M.E. Buitenhuis ds. M. de Meij ds. R. Prins br. K. Miedema br. A. Soldaat

Kolfbaan 15 Tillewei 10 De Achtkant 18 Tolhuis 39 De Loanen 16

sec.:

br. P.G. Bakker Michielsreed 1 br. R. van der Molen Lytse wei 26 b br. H. Westerik Mounewei 28

9521 AB Burgum 9289 HC Drogeham 9285 VG Buitenpost 9291 JZ Kollum 9133 MN Anjum

0511-401888 0512-331316 0511-542205 0511-453051 0519-720304

9233 LE Boelenslaan 9289 LB Drogeham 9286 EK Twijzel

0512-341466 0512-332844 0511-544782

Classis Drachten primi:

ds. G. Bruinsma ds. T.P. Nap ds. P. Poortinga br. H.G.Ruiter br. W.E. Jongsma br. S. Reiding

’t Paed 3 Martena 4 Fluessen 12 Leppa 6 Kommisjewei 12 ’t Paed 5

9249 NM Frieschepalen 9202 KB Drachten 9204 HP Drachten 9204 JE Drachten 9217 RN Nijega 9249 NM Frieschepalen

0512-300633 0512-518343 0512-355801 0512-537920 0512-370062 0512-302584

sec.:

ds. A.A.J. de Boer ds. K.F. Dwarshuis br. H. Vegter br. IJ. Wielstra

Wine 27 Paradijske 40-6 Houtzaagmolen 28 Lisdodde 13

9247 BG Ureterp 9201 GA Drachten 9203 VD Drachten 9207 AR Drachten

0512-303229 0512-775382 0512-512145 0512-511898

Jentsjemar 2 Taniaburg 118 Kapelaan Jansenstrjitte 21 De Túnwei 1 Noorderkade 9 W.A. Nijenhuisweg 35

8939 CL Leeuwarden 8926 LZ Leeuwarden 8603 EM Sneek 9073 GH Marrum 8861 HJ Harlingen 8455 JT Heerenveen

058-2890356 058-2895753 06-29537496 0518-411588 0517-415078 0513-541849

8862 RD Harlingen 8442 JX Heerenveen 8915 HL Leeuwarden 8922 EH Leeuwarden

0517-431108 0513-625774 058-2151336 058-8432488

Classis Leeuwarden primi: ds. J.J. Verwey ds.P.J.C. Colijn ds. J.D. van ’t Zand br. A. Alkema br. J. Kloosterman br. T. Peereboom sec.:

ds. J.G. van der Hoeven Marnehiem 54 br. H. Bouma Alma Tademaweg 54 br. L.Vernhout Tsjibbe Geertswei 72 br. E. de Vries Begoniastraat 54

23

24

Brief GS Harderwijk 11 juni 2011 inzake vraag van de PS over huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting

Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland Harderwijk 2011

Aan de PS Fryslân t.a.v. mevrouw. C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 70 8931 DM LEEUWARDEN

Postadres: Postbus 770 3800 AT Amersfoort Bezoekadres: Petrakerk Busken Huetlaan 2 3842CS Harderwijk Telefoon: 06 31 68 47 29 E-mail: [email protected] Internet: www.gkv.nl

Harderwijk, 11 juni 2011 Betreft: uw vraag inzake huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting Kenmerk: 36-V-4-110520 en 81-V-1-110520 Weleerwaarde en eerwaarde heren en broeders,

In uw brieven d.d. 23 december 2010, met agendanummer 36-V-4 en 81-V-1, wendde u zich tot de Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland Harderwijk 2011 met uw vraag inzake huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting. De synode heeft deze brieven behandeld en hierover een besluit genomen. Het besluit vindt u als bijlage bij deze brief. Wij vertrouwen erop u met deze informatie van dienst te zijn geweest. Met hartelijke broedergroet, namens de generale synode,

K.Y. Mollema scriba 2 Bijlage: besluiten Quaestiones Friesland

25

Besluiten quaestiones Friesland (20 mei 2011)

Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland Harderwijk 2011

Besluiten quaestiones Friesland (20 mei 2011) Artikel Verzoeken PS-Friesland inzake huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting Materiaal: 1. twee verzoeken van de PS Friesland inzake huwelijk, samenlevingsvormen en huwelijkssluiting. De PS verzoekt om een uitspraak of en zo ja welke vormen van samenleven, die publiek en juridisch vastgelegd zijn, in de kerk erkend kunnen worden op basis van welke criteria. Als tweede verzoekt de PS Friesland te overwegen of het wenselijk en mogelijk is de huwelijkssluiting weer in de kerk terug te halen, zodat het onderscheid tussen het Bijbelse huwelijk en hoe de overheid dit in het burgerlijk huwelijk wettelijk geregeld heeft niet meer gemaakt hoeft te worden en de situatie weer helder is: “trouwen = in de kerk een verbond aangaan”; 2. rapport van de commissie Overijssel.

Besluit 1: aan deputaten Relatie Kerk en Overheid samen met de Raad van Advies inzake huwelijk en echtscheiding opdracht te geven aan de volgende generale synode advies uit te brengen hoe je als kerken omgaat met de verschillende samenlevingsvormen van man en vrouw die publiek en juridisch vastgelegd zijn en of en hoe die samenlevingsvormen kunnen voldoen aan wat in de Bijbel staat over het huwelijk.

Gronden: 1. terecht merkt de PS Friesland in de toelichting bij haar voorstel op dat het burgerlijk huwelijk als door de overheid geregelde samenlevingsvorm naast andere min of meer juridisch geregelde vormen van samenleven staat; 2. het is wijs dat de kerken zich ertoe zetten het huwelijk als instelling van God af te grenzen tegen de veelheid van samenlevingsvormen, waarbij de kerken zich niet afhankelijk opstellen tegenover het steeds verder uitgeholde wettelijk vastgelegde burgerlijk huwelijk; 3. het is wenselijk om in de huidige samenleving te zoeken naar nieuwe wegen en mogelijkheden om het huwelijk, zoals de Bijbel er over spreekt, in de kerkelijke gemeente te verankeren en de christelijke huwelijksmoraal te versterken. Besluit 2: aan het tweede verzoek van de PS Friesland niet te voldoen.

Gronden: 1. het verzoek impliceert revisie van de uitspraak van de GS Zuidhorn 2002-2003, Acta art. 195 besluit 2 en 3; 2. de gronden bij het besluit van de GS Zuidhorn zijn door de PS Friesland niet overtuigend weerlegd: a. het publieke karakter van het huwelijk wordt niet bestreden;

26

Besluiten quaestiones Friesland (20 mei 2011)

Generale Synode van de Gereformeerde Kerken in Nederland Harderwijk 2011

3.

4. 5.

b. niet aangetoond wordt dat wanneer kerken huwelijken mogen voltrekken dat een krachtiger appel op de overheid is dan tot nu toe; c. vermenging van kerk en staat op het terrein van het huwelijk is in het voorstel van de PS onvermijdelijk, is echter ook onwenselijk; d. de overheid biedt de kerken nog steeds de ruimte om het huwelijk naar bijbelse maatstaven in te vullen; het huwelijk dient vanwege zijn publieke karakter een grondslag te hebben in de burgerlijke wetgeving; bewaking van de civielrechtelijke gevolgen van het huwelijk is een taak van de overheid; erkenning door de overheid van de kerk als huwelijkssluitende instantie op welke manier ook brengt het risico mee dat diezelfde overheid zich mengt in kerkelijke besluitvorming betreffende het huwelijk.

27

28

Rapport quaestor PS Fryslân

29

Rapport deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) Deputaten art. 11 KO van de Particuliere Synode Fryslân Aan de Particuliere Synode van Fryslân van de Gereformeerde kerken in Fryslân bijeen te komen op DV 6 juni 2012 Bakkeveen, 19 april 2012 Weleerwaarde en eerwaarde broeders, Hierbij treft U aan: 1. Financieel overzicht 2011 2. Steunaanvragen 2012 3. Quotum 4. Benoemingen 5. Rapport herziening steun hulpbehoevende kerken 6. Voorstellen deputaten 1 Financieel overzicht

2011

Saldo 01-01-2011 75.472 Ontvangsten: - Quota 2011 0 - Rente (in 2012 is nog € 953,- mbt 2011 ontvangen) 837 837 76.309

Uitgaven: - Steunverlening 2011 0 - Terugbetaling aan kerken cf. besluit PS 2011 50.964 - Kosten 92 51.056 Saldo 31-12-2011 25.253 Toelichting financieel overzicht Terugbetaling aan kerken cf. besluit PS 2011 € 50.964. Conform, het voorstel van Dep. Art. 11 en het besluit van de PS op 25 mei 2011 is er een terugbetaling geweest aan alle kerken zodat resterende financiële reserve van Deputaten art. 11 rond een niveau van € 25.000,- zou komen. 2 Steunaanvragen 2012 Er zijn voor het jaar 2012 geen steunaanvragen ontvangen. Zoals uit een overeenkomst en notariële akte van het samengaan van de kerken van Wijnjewoude en Siegerswoude-Frieschepalen d.d. 13 november 2010 blijkt heeft de kerk van Siegerswoude-Frieschepalen de terugbetalingsplicht van de door Wijnjewoude ontvangen steun in het lopende jaar en de vier voorgaande jaren ad € 56.164,- volledig overgenomen. Deze terugbetaling zal plaatsvinden zodra het kerkgebouw van Wijnjewoude verkocht zal zijn. Deputaten hebben volledige inzage gehad in de onderliggende stukken en zijn bij de uitwerking en formulering nauwgezet betrokken geweest en hebben deze geaccordeerd. Het kerkgebouw is per 1 april 2012 nog niet verkocht. Ter vergelijking is tevens de steunverlening van de afgelopen 5 jaren opgenomen.

30

Rapport deputaten ad art. 11 KO (hulpbehoevende kerken) Kerk

2012

2011

2010

2009

2008

2007

Sneek-Koudum -/- 1.760 Ferwert-Hallum 11.100 Wijnjewoude - - 14.805 13.936 10.260 10.260 Totaal - - 14.805 13.936 10.260 19.600 3 Quotum Door de PS van 2005 is vastgesteld dat de eerste jaren uitgegaan moet worden van een quotum van € 6,50 per ziel, maar dat gelet op de beschikbare reserve, er voor de komende vier jaren een korting zal worden toegepast van € 3,00. In verband met de financiële positie is in 2009 besloten over dat jaar geen quotum te heffen en het overschot van € 123.726 terug te betalen aan de kerken. De financiële reserve per 31 december 2009 bedroeg € 75.472. Gezien de financiële positie is er besloten om voor het jaar 2010 en 2011 geen quotum te heffen. Deputaten hebben in 2011 voorgesteld de reserve ultimo 2011 te stellen op € 25.000,- en het surplus terug te betalen aan de kerken; dit voorstel is door de PS van mei 2011 gevolgd zodat er in de tweede helft van 2011 weer een terugbetaling plaatsgevonden heeft aan de kerken. Deputaten stellen voor ook voor 2012 geen quotum te heffen. Ook voor de komende jaren zal naar verwachting geen bijdrage van de kerken behoeven te worden gevraagd. 4 Benoemingen In 2011 is voorzien in de vacatures die ontstaan zijn door het aftreden van de broeders S. Jonker en K. Oosterheert; de vacatures zijn ingevuld door de heren G.P. Wolting (classis Drachten) en W. Broersma (classis Leeuwarden). De broeders J. Cuperus en A. IJbema zijn in 2011 opnieuw voor een periode van drie jaar benoemd. De heer Hoksbergen is aftredend en niet herbenoembaar. 5 Nieuwe regeling voor steun hulpbehoevende kerken Deze nieuwe regeling is door de PS van 2 juni 2010 vastgesteld en goedgekeurd; deze regeling geldt voor de jaren 2010 t/m 2014. 6 Voorstellen van deputaten Wij stellen u voor: 1. het financieel overzicht 2011 goed te keuren 2. over 2012 geen quotum te heffen 3. te voorzien in de vacature die ontstaat door het aftreden van de heer Hoksbergen Met broedergroeten, namens deputaten, J. Cuperus J.Spinder Voorzitter quaestor

31

Rapport Ureterp inzake art. 11 KO

Aan: Particuliere Synode Fryslân Weleerwaarde en eerwaarde broeders, Daartoe aangewezen door de PS deel ik u, namens de kerkenraad van Ureterp mee, dat de boeken ad. Artikel 11 KO bij de quaestor zijn gecontroleerd door twee leden van de kerkelijke gemeente van Ureterp n.l. br. D. Wagenaar en br. J. Hovius. Genoemde broeders hebben op de kerkenraadsvergadering van 2 april 2012 meegedeeld dat de boeken in goede orde zijn bevonden. Namens de kerkenraad van Ureterp mag ik u dan ook verzoeken aan de quaestor decharge te verlenen over het afgelopen jaar ( 2011) onder dankzegging voor het door hem gedane werk. Met zustergroet, Namens de Raad van de Gereformeerde Kerk te Ureterp, A.M. Hovius-van der Maar (secretaresse)

32

Rapport Friese Zendingsdeputaten (FZD) ad art. 24 KO inzake Kalimantan Barat

Rapport Friese Zendingsdeputaten. Aan de PS Fryslân 2011 Geachte Broeders en Zuster, Hierbij ontvangt u van de Friese Zendingsdeputaten de rapportage over de werkzaamheden in de periode mei 2011 tot en met april 2012. Samenstelling van het deputaatschap De PS Fryslân 2010 heeft de volgende deputaten benoemd: Broeders H.de Jong (voorzitter), F.L.T. Rots (secretaris), J. Lawerman (penningmeester), Periode mei 2011 t/m april 2012 De Friese Zendingsdeputaten hebben het afgelopen jaar 6.X vergadert. Diverse onderwerpen hebben de aandacht gehad: - Scholen ATR/STR, SMP, - Evangelisatie - Gebouwen - Financiën - Emeritering - Pensioenen - Kontakten met verschillende organisaties in Nederland. Per mei 2011 is het deputaatschap terug gebracht tot 3 leden en 1 adviseur. Zoals in het de vorige rapportage is aangegeven is er in februari 2011 een bezoek gebracht aan de broederschap op Kalimantan Barat. Dit bezoek stond in het teken van afscheid nemen. De kerken op KalBar zijn zelfstandige kerken geworden. Ze geeft er blijk van dat ze in staat zijn zichzelf te regeren. Ook evangelisatie wordt door de broederschap voortvarend ter hand genomen. Op het terrein van zelf voorziening worden er stappen in de goede richting gemaakt. Zoals in eerdere jaren is gerapporteerd wordt de financiële betrokkenheid van de Friese kerken tot 2015 verder afgebouwd tot een niveau wat verantwoordt wordt geacht. Na 2015 ontstaat er dan een situatie van hulpbehoevende kerken op afstand. De kerken op KalBar zijn in de afgelopen periode getroffen door een sterfgeval in de leiding van de gemeenschap. Br. Klemens Sabuna werd door de Here ontheven van zijn aardse taak. Broeder Klemens was directeur van de theologische opleiding. Hij is 48 jaar geworden. In 2011 hebben een tweetal broeders van KalBar onze Generale Synode bezocht. De twee predikanten met de meeste dienstjaren, de brs. Amien D. en Lasen S. zijn door de Gemeenschap aangewezen als afgevaardigden. Aangezien deze broeders alleen het Bahasa Indonesia beheersen was er altijd een tolk nodig. 33

Rapport Friese Zendingsdeputaten (FZD) ad art. 24 KO inzake Kalimantan Barat

Een tweetal jonge broeders hebben een door IRTT georganiseerde cursus bezocht. Deze jonge broeders beheersen de Engelse taal in voldoende mate om de in het Engels gegeven cursus te kunnen volgen. Onze adviseur ds. J.Th. Jonkman gaat per januari 2015 met emeritaat DV. Naar de mening van uw deputaten is er op dat moment geen noodzaak om het deputaatschap FZD nog langer in stand te houden. De zilveren koorde die er dan noch is met KalBar kan worden overgedragen aan het deputaatschap ZHT. Deze zal de Overijsselse zendingsdeputaten vragen de praktische uitvoering ter hand te nemen. Tenslotte, We zien dat onze goede God het werk in 1951 door mensen op Kalimantan Barat begonnen, heeft willen zegenen. Er is een gemeenschap van mensen gegroeid die hun Verlosser hebben leren kennen. Een gemeenschap waarin Sola Vide, Sola Scriptura en Sola Gratia vast verankerd is. En daarom: Soli Deo Gloria. Voorstel aan de PS Fryslân 2011:

1.

Het werk van de zendingsdeputaten goed te keuren.

2.

De deputaten, de broeders H de Jong, J. Lawerman en F.L.T. Rots opnieuw te benoemen voor 1 jaar.

Namens de Friese Zendingsdeputaten: H.de Jong, voorzitter

F.L.T. Rots, secretaris.

Bijlage: Lijst van gebruikte afkortingen FZD GGRI KB / KalBar SMP ATR ZHT DVN BBK OZD

34

Friese Zendingsdeputaten Gereja Gereja Reformasi di Indonesia (Gereformeerde Kerken in Indonesië) Kalimantan Barat (kortweg: KalBar) Middelbare opleiding voor voortgezet onderwijs (MAVO) Theologische opleiding Zending, Hulpverlening en Training De Verre Naasten Betrekkingen Buitenlands Kerken Overijsselse Zendings Deputaten

Aanbieding financieel verslag 2011 en begroting 2012

Friese Zendingsdeputaten Aan de P.S. Fryslân Harlingen, 29 maart 2012 Onderwerp: Financieel verslag 2011 Begroting 2012 Geachte broeders en zuster, De Friese Zendingsdeputaten hebben het genoegen u hierbij het financieel verslag van de arbeid van de zending over het jaar 2011 en de begroting voor 2012 aan te bieden. De stukken zijn daar waar nodig van toelichtingen voorzien, om u een zo helder mogelijk inzicht te verschaffen over de gang van zaken op financieel gebied. Mocht u nog vragen hebben of suggesties willen doen dan vernemen we dit graag van u. Ten aanzien van de stukken nog het volgende ter toelichting: Jaarrekening 2011 De jaarrekening sluit met een positief exploitatieresultaat van € 3292,00 ten opzichte van de begroting. * budgetfinanciering: In 2011 is zeker vooruitgang geboekt in het aanleveren van een deugdelijke financiële rapportage door de verschillende kasbeheerders. Eind 2011 zijn alle kwartaalbudgetten voor 2011 overgemaakt

* legaat Damwoude Van de Geref. Kerk in Damwoude is wegens opheffing een legaat –groot €17.153,00 – binnengekomen. De FZD hebben gemeend dit bedrag door te betalen aan Litindo conform het besluit van de PS 2011 (6. Alvast goed te keuren dat voor de komende jaren eventuele incidentele baten ten goede worden gebracht aan het werk van Litindo.)

De FZD stellen voor om het exploitatieresultaat 2011 toe te voegen aan de reserves

35

Aanbieding financieel verslag 2011 en begroting 2012

Begroting 2012 In de begroting voor 2012 is uitgegaan van € 23,18 per ziel. Dit conform de in 2010 door de PS verleende goedkeuring om het quotum voor 2012 ten opzichte van dat van 2011 met ten minste 1,5 % te laten stijgen ten behoeve van de verhoging van de bijdrage voor het zendingswerk in Zuid-Afrika. Het dalen van het zielenaantal van de Gereformeerde Kerken in Fryslân gaat door. Deze daling blijft binnen de door de FZD gemaakte raming van het zielenaantal in de meerjarenbegroting 2011-2015. Het zendingswerk in Zuid-Afrika kan in 2011 rekenen op € 100.969,00. Dit is in 2012 een verhoging van € 2346,00 t.o.v. 2011. Binnen de huidige afspraken komt de achteruitgang in inkomsten volledig ten laste van het zendingswerk op Kalimantan Barat. Gezegd moet worden dat het zendingswerk op Kalbar in 2012 hier niet onder zal lijden; immers er zijn nog “reserves Kalimantan-Barat “ en deze zullen ingebracht worden. Meerjarenbegroting 2011-2015 De meerjarenbegroting, ingediend en goedgekeurd op de PS van 2011, behoeft geen wijzigingen te ondergaan Samenvattend bevelen wij u aan om het volgende te besluiten: 1. De jaarrekening 2011 vast te stellen (op basis van het verslag van de kascontrolecommissie) en decharge te verlenen voor het gevoerde beleid. 2. Het quotum 2012 definitief vast te stellen op een bedrag van € 23,18 per ziel. 3. Alvast goed te keuren dat het quotum voor 2013 met tenminste 1,5% mag stijgen t.o.v. 2012. 4. De begroting 2012 vast te stellen 5. Het exploitatieresultaat 2011 toe te voegen aan de reserves. Wij bidden u de zegen van de Here toe bij al uw arbeid en bevelen het werk van de zending in het bijzonder bij u aan. Met hartelijke groet, Namens de Friese Zendingsdeputaten, H. de Jong, voorzitter 36

J. Lawerman, penningmeester

Jaarrekening 2011 FZD Bespreking van het exploitatieresultaat Samenvatting van de exploitatieresultaten De exploitatierekeningen over 2011 en 2010 kunnen als volgt worden samengevat: Werkelijk 2011 x € 1.000

Begroot 2011 x € 1.000

Werkelijk 2010 x € 1.000

163

163

164

10 24 34 99

12 25 35 99

12 22 21 96

167

171

151

-4

-8

13

1

1

1

-3

-7

14

Som van de baten Lasten Algemene kosten Kosten tractement Nederland Kosten Kalimantan Barat Kosten Zuid-Afrika Som van de lasten Baten minus lasten Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone exploitatie Uitgaven conform beleid

-4

-5

-20

Resultaat inclusief uitgaven conform beleid

-7

-12

-6

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve Balans per 31 december 2011

10

10

7

Exploitatieresultaat

3

ACTIVA

Balans per 31 december 2011

€

€

€

€

-2

1

31-dec-11

31-dec-10 €

€

8.278 €

€

Vlottende activa ACTIVA Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa

31-dec-11

31-dec-10 15.799

Vlottende activa Liquide middelen

65.202

91.131

Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa Totaal activazijde

8.278 73.480

15.799 106.930

Liquide middelen

65.202

91.131

Totaal activazijde

73.480

106.930

PASSIVA

Eigen vermogen Reserves Kalimantan Barat PASSIVA Nog te besteden middelen Nog te besteden middelen Eigen vermogen Reserves Kalimantan Barat Kortlopende schulden Overige schulden en overlopende passiva Nog te besteden middelen Nog te besteden middelen Kortlopende schulden Totaal passivazijde Overige schulden en overlopende passiva

Totaal passivazijde

31-dec-11 €

€

€

€

31-dec-10 €

€

€

€

3

38.015 31-dec-11

44.956 31-dec-10

35.465

40.692

38.015 -

44.956 21.282

35.465

-

73.480

21.282 40.692

21.282

106.930

-

21.282

73.480

106.930

37

Jaarrekening 2011 FZD Exploitatierekening over 2011 Baten

Werkelijk 2011 € €

€

Bijdragen samenwerkende kerken Bijdragen en giften

163.240 -

Som van de baten

Begroot 2011 € €

163.240 163.240

Werkelijk 2010 €

162.923 950 163.240

163.873

Lasten Algemene kosten Kosten tractement Nederland Kosten Kalimantan Barat Kosten Zuid-Afrika

10.012 24.201 33.827 98.623

Som van de lasten Baten minus lasten

11.800 24.500 34.550 98.623 166.663

12.349 22.440 21.183 96.123 169.473

3.423-

6.233-

11.778

594

1.000

1.212

Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone exploitatie

2.829-

5.233-

12.990

Uitgaven conform beleid

4.112-

5.000-

20.078-

Resultaat inclusief uitgaven conform beleid

6.941-

10.233-

7.088-

10.233

10.233

7.273

3.292

-

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve Exploitatieresultaat

Grondslagen van de jaarrekening Algemeen Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Algemeen De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Financiële vaste activa De onder de financiële vaste activa opgenomen vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vorderingen

5

Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid. Bestemmingsreserve De bestemmingsreserve wordt gevormd voorzover gelden zijn ontvangen buiten de normale inning van quota om. Deze gelden worden aangewend voor specifieke doeleinden.

38

152.095

185

Jaarrekening 2011 FZD Toelichting op de balans Vlottende activa Vorderingen Overige vorderingen en overlopende activa

31-dec-11 €

Bijdragen samenwerkende kerken Overige vorderingen

31-dec-10 €

8.278 8.278

Liquide middelen

15.799 15.799

31-dec-11 €

ABN-AMRO-Bank, rekening-courant ABN-AMRO-Bank, spaarrekeningen ABN-AMRO-Bank, obligaties

31-dec-10 €

27.221 10.182 27.799 65.202

22.680 40.652 27.799 91.131

De obligaties hebben betrekking op een tweetal obligaties van elk € 15.000. Aan het eind van de looptijd worden deze obligaties tegen de nominale koers (€ 15.000) afgelost. De obligatieleningen worden afgelost in 2012 en 2014.

Eigen vermogen Reserves Kalimantan Barat Stand per 1 januari Af: onttrekking rechtstreeks uit de reserve

44.956 10.23334.723 3.292 38.015

Exploitatieresultaat

Nog te besteden middelen

31-dec-11 €

Fries Studiefonds Jeugdfonds Legaten

52.044 7.27344.771 185 44.956

31-dec-10 €

3.333 7.697 24.435 35.465

6.325 8.938 25.429 40.692

Fries Studiefonds Betreft een bedrag wat rechtstreeks bij de zending is gestort. In het verleden werden studiekosten gedeclareerd bij het Fries Studiefonds. De studiekosten worden in mindering gebracht op de nog te besteden middelen, voor zover daar nog middelen voor beschikbaar zijn. Jeugdfonds Betreft onder andere de opbrengst van een actie van de jeugd7van de kerk te Hardenberg. Het geld is specifiek bedoeld voor jeugdwerk. Een deel van een in het verleden ontvangen legaat is aan dit fonds toegevoegd. Legaten Betreft een in 2002 ontvangen legaat (€1.579) en een in 2004 ontvangen legaat (€ 27.809) Vanaf 2007 worden onder andere gelden besteed waardoor kansarme kinderen de gelegenheid krijgen tot het volgen van opleidingen, overeenkomstig de wil van de erflaatster.

39

Jaarrekening 2011 FZD Kortlopende schulden

Overige schulden en overlopende passiva

31-dec-11 €

Door te betalen posten Pastorie- en kerkbouw Bijdrage Litindo

31-dec-10 €

-

282 5.000 16.000

-

21.282

Toelichting op de exploitatierekening Baten

Bijdragen samenwerkende kerken Bijdragen en giften Ontvangen legaat wegens opheffing Doorbetaald legaat

Werkelijk 2011 €

Begroot 2011 €

163.240 17.153 17.153163.240

163.240 163.240

Werkelijk 2010 € 162.923 950 163.873

Het ontvangen legaat heeft betrekking op een ontvangst uit de voormalige kerk van Damwoude. Dit betreft een ontvangst in verband met de opheffing van die kerk. Het geld is doorbetaald ten behoeve van Litindo.

Algemene kosten

Porti en telefoon Reis- en vergaderkosten Diverse onkosten DVN-dag PR Zendingsblad

Kosten tractement Nederland

Bijdrage tractement Hardenberg-Centrum Emeritaatsregeling

Werkelijk 2011 €

Werkelijk 2010 €

136 983 174 8.719

150 750 900 500 9.500

528 744 2.447 8.630

10.012

11.800

12.349

Werkelijk 2011 € 20.351 3.850 9

24.201

40

Begroot 2011 €

Begroot 2011 €

Werkelijk 2010 €

20.500 4.000

18.640 3.800

24.500

22.440

Jaarrekening 2011 FZD Kosten Kalimantan-Barat

Kosten werkbezoek Tractementen Evangelisatie ATR (Theologische opleiding) Vervoermiddelen Huisvestingskosten Activiteiten en diverse onkosten Reis- en verblijfskosten Medische zorg HUPEM - HUGGRI - Verbindingsman Uitgaven in Nederland Diverse uitgaven / onvoorzien Koersverschillen

Werkelijk 2011 € 7.146 7.512 4.187 9.942 1.011 29 178 1.488 2.334 33.827

Begroot 2011 €

Werkelijk 2010 €

7.000 9.000 4.000 10.000 750 500 500 500 1.800 500 34.550

7.780 4.375 6.617 1.350 3461.159 248 21.183

Ingaande 2009 worden bedragen vanuit Nederland rechstreeks op de betreffende rekeningen op Kalimantan Barat overgeboekt. De overboekingen in Euro's zijn voor de FZD de werkelijke kosten. Hierdoor is geen sprake meer van koersverschillen. Wel kunnen de kosten in Euro's hoger of lager uitvallen als gevolg van koersschommelingen.

Kosten Zuid-Afrika

Aandeel kosten zendingswerk Zuid-Afrika Verhoging bijdrage

Werkelijk 2011 € 98.623 98.623

Begroot 2011 €

Werkelijk 2010 €

96.123 2.500 98.623

96.123 96.123

In 2006 heeft nader overleg plaatsgevonden over de verhoging van de bijdrage uit de verhoging van het quotum. De verhoging van het quotum komt geheel ten goede aan het zendingswerk in Zuid-Afrika. Financiële baten en lasten Rentebaten

Werkelijk 2011 €

Ontvangen rente Koersresultaat obligaties

Uitgaven conform beleid

Bijdragen pastorie-/ kerkbouw / ATR Bijdrage Litindo

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve

594 594

Werkelijk 2011 €

1.000 1.000

Begroot 2011 €

Werkelijk 2010 € 1.212 1.212

Werkelijk 2010 €

4.112

5.000

4.078

-

-

16.000

4.112

5.000

20.078

Werkelijk 2011 € 11

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar

Begroot 2011 €

10.233

Begroot 2011 € 10.233

Werkelijk 2010 € 7.273

De rechtstreekse mutatie in de reserve Kalimantan Barat is in beginsel gelijk aan de uitgaven conform beleid.

Overige gegevens Voorstel bestemming exploitatieresultaat Voorgesteld wordt om het resultaat toe te voegen aan de reserves. Dit voorstel is reeds in de balans verwerkt.

41

Begroting 2012 FZD Begroting 2012 Baten

€

Begroot 2012

Begroot 2011 €

Werkelijk 2011 €

Bijdragen samenwerkende kerken Bijdragen en giften

164.810 -

163.240 -

163.240 -

Som van de baten

164.810

163.240

163.240

Algemene kosten Kosten tractement Nederland Kosten Kalimantan Barat Kosten Zuid-Afrika

13.050 24.990 25.650 100.969

11.800 24.500 34.550 98.623

10.012 24.201 33.827 98.623

Som van de lasten

164.659

169.473

166.663

Lasten

Baten minus lasten

151

6.233-

3.423-

Financiële baten en lasten

500

1.000

594

Resultaat uit gewone exploitatie

651

5.233-

2.829-

Uitgaven conform beleid

5.000-

5.000-

4.112-

Resultaat inclusief uitgaven conform beleid

4.349-

10.233-

6.941-

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar

4.349

10.233

10.233

-

-

3.292

Exploitatieresultaat

2

42

Begroting 2012 FZD Toelichting op de begroting Algemeen De begroting is opgezet op basis van de zo reëel mogelijk ingeschatte kosten voor 2012. In de begroting is uitgegaan van uitgaven in Euro's. De koers van de Rupiah is in de afgelopen jaren aan een forse daling onderhevig geweest, wat uiteraard een gunstig effect op de werkelijke exploitatie-uitkomsten heeft gehad. Wel dient men zich te realiseren dat een stijging van de koers tot een negatief effect op de exploitatie-uitkomsten kan leiden. Ontwikkeling van het quotum Er is uitgegaan van een quotum van €23,18 per ziel (2011 €22,85). Het zielenaantal van de Friese kerken is op basis van het handboek 2012: 7.110. In 2011 was dat 7.144. Gestreefd wordt naar een gelijkblijvend dan wel licht stijgend quotum, gerelateerd aan de stijging van de inkomens in Nederland. Om de bestaande werkzaamheden aldaar (Kalimantan Barat en Zuid-Afrika) te kunnen voortzetten op de huidige wijze is toenemend werkkapitaal nodig. Om die reden heeft de PS Fryslân enkele jaren geleden de jaarlijkse verhoging van het quotum voor de zending vastgesteld op 1,5%. Bijdrage Zuid-Afrika Afgesproken is dat de verhoging van het quotum in zijn totaliteit ten goede komt aan het werk in Zuid-Afrika. Specificatie van de posten Baten

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

Werkelijk 2011 €

164.810 164.810

163.240 163.240

163.240 17.153 17.153163.240

Bijdragen samenwerkende kerken Bijdragen en giften Ontvangen legaat wegens opheffing Doorbetaald legaat

Voor de raming van de bijdrage samenwerkende kerken is uitgegaan van een zielenaantal van 7.110 en een quotum van €23,18 per ziel. Algemene kosten

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

150 500 600 2.000 300 9.500 13.050

150 750 900 500 9.500 11.800

Porti en telefoon Reis- en vergaderkosten Diverse onkosten DVN-dag PR Zendingsblad

Werkelijk 2011 € 136 983 174 8.719 10.012

3

43

Begroting 2012 FZD Kosten tractement Nederland

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

20.910 4.080

20.500 4.000

20.351 3.850

24.990

24.500

24.201

Bijdrage tractement Hardenberg-Centrum Emeritaatsregeling Overige kosten tractement

Werkelijk 2011 €

Ds. Jonkman ontvangt zijn tractement van de kerk van Hardenberg - Centrum. Het aandeel van de zending daarin wordt naar die kerk overgemaakt. Ingaande 2010 is de bijdrage verlaagd van 50% naar 30%. Kosten Kalimantan-Barat

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

8.100 3.000 10.000 750 1.800 2.000

7.000 9.000 4.000 10.000 750 500 500 500 1.800 500

7.146 7.512 4.187 9.942 1.011 29 178 1.488 2.334

25.650

34.550

33.827

Kosten werkbezoek Tractementen Evangelisatie ATR (Theologische opleiding) Vervoermiddelen Huisvestingskosten Activiteiten en diverse onkosten Reis- en verblijfskosten Medische zorg HUPEM - HUGGRI Uitgaven in Nederland Diverse uitgaven / onvoorzien

Werkelijk 2011 €

Ten opzichte van de meerjarenbegroting zijn de kosten voor evangelisatie opgevoerd als gevolg van een beleidswijziging. Dit geldt eveneens voor de post Diverse uitgaven/onvoorzien: hierin is een bijdrage voor CeriA opgenomen Kosten Zuid-Afrika

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

98.623 2.346

96.123 2.500

98.623 -

100.969

98.623

98.623

Aandeel kosten zendingswerk Zuid-Afrika Verhoging bijdrage uit quotum

De verhoging van het quotum voor 2012 is als volgt berekend: 7.110 zielen maal €0,33

4

44

Werkelijk 2011 €

Begroting 2012 FZD Financiële baten en lasten Rentebaten

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

500

1.000

594

500

1.000

594

Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

5.000

5.000

4.112

5.000

5.000

4.112

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve Kalimantan Barat Begroot 2012 €

Begroot 2011 €

Werkelijk 2011 €

4.349

10.233

10.233

4.349

10.233

10.233

Ontvangen rente

Uitgaven conform beleid Bijdragen pastoriebouw en kerkbouw

Onttrekking rechtstreeks aan de reserve KalBar

Werkelijk 2011 €

Werkelijk 2011 €

5

45

Controle boeken FZD

Aan: de Particuliere Synode van de Gereformeerde Kerken in Fryslân Onderwerp: Verslag beoordeling van de jaarrekening 2011 van de Friese Zendingsdeputaten Wij hebben op 24 april 2012 de jaarrekening van de Friese Zendingsdeputaten aan een beoordeling onderworpen. De beoordeling heeft plaatsgevonden aan de hand van een door de deputaten opgesteld werkprogramma. In de aan ons ter beschikking gestelde gegevens en de uiteenzetting zijn geen onregelmatigheden aangetroffen. Op basis van de verrichte werkzaamheden stellen wij voor om aan de penningmeester decharge te verlenen. Drachten, 24 april 2012

P.W. Boonstra G. Mulder

46

Jaarrapportage 2011 / 2012 van de deputaten ad art. 24 KO voor zending in Zuid-Afrika

Jaarrapportage 2011/2012 van de deputaten voor zending in Zuid-Afrika Aan de Particuliere Synode Fryslân, de classis Appingedam, de classis Grootegast en de classis Warffum. Inleiding: Het werk van de zending in Zuid Afrika mocht het afgelopen jaar voortgaan onder de zegen van onze Heer. En wij mochten er als onderdeel van een visitatieteam uitgebreid ter plekke kennis van nemen. Het werk van de deputaten hebben dit jaar voor een groot deel in het teken gestaan van de visitatie. In het verslag van dat bezoek doen wij uitgebreid verslag van het bezoek aan Zuid-Afrika en onze bevindingen. Het visitatierapport moet worden beschouwd als integraal onderdeel van de rapportage 2011-2012. Samenstelling van het college van zendingsdeputaten Het college bestaat volgens het samenwerkingsakkoord uit 12 leden. Uit de PS Fryslân de brs. H. Jellema, voorzitter; D. de Jong, penningmeester; ds. M.E.Buitenhuis en ds. J.H.Tempelman. Br. de Jong heeft aangegeven om gezondheidsredenen te moeten stoppen. Hij zal in 2012 zijn werk als penningmeester overdragen aan br. Tj.van der Vaart uit Ureterp. Ds. Tempelman woont nog steeds onze vergaderingen bij, hoewel hij vorig jaar al heeft aangegeven zijn deputaatschap te willen beëindigen. In feite is er dus sprake van een vacature. Uit de classis Appingedam: br. H. Kruizenga en br. O.D. van Yren. Br. Kruizenga heeft aangegeven zijn deputaatschap te willen beёindigen. In zijn plaats zr. L.Zwarts-Smits uit Ten Boer worden benoemd door de classis Appingedam Uit de classis Grootegast: de brs. J. van der Vinne, secretaris, ds. R. Sietsma, algemeen adjunct en br. H. de Groot Uit de classis Warffum: zr. C.M. Rietema-de Jager en br. K.R. Doornbos, voorlichter. In de vacature van mevr. Mulder kon voorzien worden door de benoeming van br.K.R. Groothuis uit Winsum. Vergaderingen In de verslagperiode mei 2011 – mei 2012 hebben de deputaten vergaderd op 26 mei. In die vergadering waren ds. D.M. Boersma en zijn vrouw te gast. Op 9 juni is een reguliere tweemaandelijkse vergadering gehouden. Op 16 september is in een kleine cursus van DVN aandacht besteed aan de komende visitatie. Op 6 oktober werd een reguliere tweemaandelijkse vergadering belegd met daarin veel aandacht voor de naderende visitatie. Op 24 november waren ds. Tj. De Boer en zijn vrouw te gast in onze vergadering. 8 december 2011, 1 februari 2012 en 5 april 2012 waren weer onze reguliere vergaderingen. Contacten in Nederland van de zendingsdeputaten In het verslagjaar zijn de vergaderingen van ZHT/DVN met de Zendende Instanties bijgewoond door H. Jellema en H. de Groot. Opnieuw is er over de plaats van ZHT gesproken. De synode van Harderwijk 2011 heeft deputaten ZHT opgedragen “het besluit van de GS 1999 met betrekking tot de samenwerking verder te concretiseren en in goed overleg met alle betrokken Zendende Instanties een regeling op te stellen waarin consistentie, coördinatie en integratie van de zending-hulpverlening- en traningsactiviteiten van de GKv ’s

47

Jaarrapportage 2011 / 2012 van de deputaten ad art. 24 KO voor zending in Zuid-Afrika tezamen met onderlinge verantwoordelijkheden, taken en bevoegdheden in een eenvoudige, adequate structuur eenduidig zijn vastgelegd”. (Besluit 5d). In drie vervolgbesluiten (5 e t/m g) heeft de synode een richtlijn hierbij omschreven. Op basis hiervan is door de deputaten ZHT in samenwerking met DVN een ‘Projectplan’ geschreven. Dit ‘Projectplan’ is begin november ’11 de ZI ’s voorgelegd en besproken. In de vervolgvergadering van december ’11 is het ‘Projectplan’ door de vergadering van de ZI ’s op een aantal hoofdpunten en met name op de voorgestelde structuur afgewezen. Met name is er veel bezwaar vanuit de ZI ’s tegen de centrale plaats en bevoegdheid die de deputaten ZHT/DVN in deze regeling uiteindelijk zou hebben. De autonome plek van de ZI ’s is lastig in een regeling op deputatenniveau GS vast te leggen. De ZI ’s zijn zeker bereid tot meer samenwerking en het benutten van eenduidige regelingen. Ook ondersteunen alle ZI ‘s het (bewezen) nut van sterke samenwerking met DVN, dat inmiddels een professionele instantie is geworden. In maart is er opnieuw vergaderd waarbij de ZI ’s hun belangen op tafel hebben gelegd. Een commissie is nu bezig hieruit voor de plaatselijke kerk. Als regel tegenwoordig georganiseerd in grotere regionale verbanden van samenwerkende kerken bouwstenen samen te brengen die een basis vormen voor de beoogde samenwerking. Zending is in de eerste plaats een roeping/taak De ZDNL participeren in het tijdschrift Naast, helaas zijn we dit jaar niet in staat geweest de jaarvergadering bij te wonen. In de jaarrapportage 2010/2011 werd melding gemaakt betreffende de emeriteringsregelingen van Ds. Boon en Ds. de Boer. Inmiddels zijn de deputaten in het voorjaar 2012 eens geworden met VSE over afbouw van de beide bestaande regelingen. Voor ds. de Boer zal tot zijn emeritering (in 2019) het contract met de classis Grootegast van kracht blijven. Voor ds. Boon blijft het contract nog vijf jaar van kracht of zoveel korter als ds. Boon uit dienst treed als zendeling van de VGK Maranata. Daarna vervalt deze. Uiteraard blijven de opgebouwde emeritaatsaanspraken wel van kracht. Contacten met Zuid Afrika Met de Sendingdeputate Suid Afrika(SDSA) is via de mail is het normale (veelvuldige) contact geweest. Veel ging over de a.s visitatie. Op 19 september 2011 hebben we met br. T. de Wit uit Pretoria enig voorwerk verricht. We spraken af dat de visitatie als focus zou hebben de volhoudbaarheid, niet zozeer voor het zendingswerk, maar wel voor de consequenties van dat werk zoals inzet van de beperkte menskracht, hulpbehoevende kerken in Zuid-Afrika en ondersteuning van studenten. Ontwikkelingen Het reilen en zeilen van het zendingswerk leest u in het visitatieverslag 2011. De meest in het oog springende zaken zijn in het kort: a. Een is een duidelijke scheiding in financiёel opzicht gemaakt tussen zending en andere kerkelijke zaken. b. Er is besloten tot beёindiging van het zendingswerk in Soshanguve CC, het werkgebied van ds. de Boer. c. Ds. de Boer gaat tijdelijk werken in Mamelodi i.v.m de daar gerezen problemen. d. Voor de jaren 2012-2015 is er met de deputaten art. 19 een overeenkomst aangegaan voor ondersteuning studenten. We leveren een financiёle bijdrage voor de studie van

48

Jaarrapportage 2011 / 2012 van de deputaten ad art. 24 KO voor zending in Zuid-Afrika drie theologische studenten die studeren aan Mukhanyo Theological College uit verkregen legaten en een jaarlijkse bijdrage van DVN. Voorlichting De voorlichtingscommissie bestond in 2011 uit de volgende personen: Jannet Oosterveld: secretariaat, programmering visitaties uit Zuid-Afrika, beheer materiaal Margreet Kremer: voorlichting aan de scholen, beheer van de projecten(rekening) Renger Doornbos: zendingsdeputaat (portefeuille voorlichting), algehele coördinatie, externe contacten. Jaap Rietema voorlichting in het blad Naast In Nederland zijn door de voorlichtingscommissie de bezoeken van ds. en mw. Dirk Maurits en Rinette Boersma en ds. em mw. Tjeerd en Mieke de Boer gecoördineerd en er is aan diverse kerken en scholen voorlichting over de zending gegeven. Daarnaast is door de voorlichtingscommissie diverse malen op verzoek voorlichting gegeven aan scholen en kerken. Ook is een begin gemaakt met de vernieuwing van de website: www. zending-za.nl . Veel informatie is tevens te lezen op de weblog van de zendelingen. Ds. Tj. De Boer: http://volgdeboereninzuidafrika.wordpress.com/ Ds. P. Boon: http://soshanguve.wordpress.com/ Ds. D.M. Boersma: http://broodkruimels.wordpress.com/ Financiën Voor het jaar 2013 wordt het quotum van 2012 aangehouden. Dus we stellen deze keer geen quotumverhoging voor.De koers is op dit moment gunstig en bovendien is er in Zuid_Afrika een pastorie verkocht waardoor de financiёle situatie zo’n voorstel toelaat. Voorstellen 1 De Zendingsdeputaten stellen voor • Aan de PS Fryslân: de br’s H. Jellema en ds. M.E. Buitenhuis opnieuw te benoemen. Br. D. de Jong eervol ontslag te verlenen voor alle werk dat hij gedaan heeft als penningmeester en in zijn plaats br. Tj. Van der Vaart uit Ureterp te benoemen. • Aan de classis Appingedam: br. O.D. van Yren opnieuw te benoemen, br. H Kruizenga eervol ontslag te verlenen en in zijn plaats mevr. Zwarts-Smits uit Ten Boer te benoemen. • Aan de classis Grootegast: de br ’s J. van der Vinne, ds. R. Sietsma en H. de Groot opnieuw te benoemen. • Aan de classis Warffum: zr. C.M. Rietema-de Jager en br. K.R. Doornbos opnieuw te benoemen. 2

De zendingsdeputaten stellen voor • Aan de classes Appingedam, Grootegast en Warffum: het quotum voor 2013 vast te stellen op € 24,75.

49

Financieel verslag Nederland 2011

Financieel verslag Nederland 2011 Algemene uitgangspunten Tenzij anders vermeld zijn de activa en passiva in dit financieel verslag opgenomen tegen de nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Lasten worden genomen wanneer zij bij het opmaken van dit verslag bekend zijn en baten worden genomen als zij gerealiseerd zijn. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van voorzieningen voor oninbaarheid, indien noodzakelijk geacht. 1. BALANS PER 31 DECEMBER 2011 EN PER 31 DECEMBER 2010

ACTIVA

31-12-2011 €

€

Vaste activa: Computer- en voorl.apparatuur

-

-

31-12-2010 €

€

-

-

Vorderingen: Bijdragen samenwerkende kerken : Classis : Grootegast Classis : Appingedam Classis : Warffum PS Friesland

23.518 10.653 6.235 -

40.406

8.165 6.378 8.849 -

23.392

1.590

Rente

2.819

Liquide middelen: Rabobank -betaalrekening Rabobank -projectenrekening Rabobank -telespaarrekening

1.333 14.121 133.000

Totaal activa

PASSIVA

148.454

21.681 9.349 145.000

190.450

202.241

31-12-2011 €

€

176.030

31-12-2010 €

€

Nog te besteden middelen 172.517

Projectgelden voor bijzondere bestemmingen

182.017

Kortlopende schulden: Zending Zuid- Afrika Projectgelden ( PR Commissie ) Overige schulden Totaal passiva

50

3.812 14.121 -

17.933 190.450

10.875 9.349 -

20.224 202.241

Financieel verslag Nederland 2011

OVERZICHT DIVERSE BATEN EN LASTEN 2011

2010

BATEN Bijdrage Classis Grootegast

123.946

123.479

Bijdrage Classis Appingedam

65.562

65.881

Bijdrage Classis Warffum

86.926

85.757

Bijdrage PS Friesland

98.623

96.105

1.590

2.819

Rente Giften Totaal baten

40

500

376.687

374.541

37.409

34.680

665

643

LASTEN Kosten zendelingen ( zie toelichting ) Kosten secretariaat / financiën Kosten voorlichting ( zie toelichting )

14.717

19.060

Deputaatkosten

1.094

877

Deputaatkosten ( visitatie )

3.676

0

315

351

Bankkosten Afschrijving Totaal lasten Toevoeging ( zending Zuid- Afrika )

0

0

57.876

55.611

318.811

318.930

376.687

374.541

51

Financieel verslag Nederland 2011

TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER Nog te besteden middelen € 172,517,00

31-12-2011 €

31-12-2010 €

Projectgelden voor bijzondere bestemmingen : Stand per 1 januari van het boekjaar

182.017

Ontvangen : sub-totaal

184.017

0

0

182.017

184.017

Betalingen : af- Mukhanyo Suppport Fund

7.000

0

af-Gift Bellville

2.500

2.000

172.517

182.017

31-12-2011

31-12-2010

Stand per 31 december van het boekjaar

Kortlopende schulden Zendind Zuid-Afrika € 3,812,00

€ Stand per 1 januari van het boekjaar

€ 10.875

91.945

318.811

318.930

Toevoegingen : Toevoegingen : gerealiseerd in het boekjaar DVN : ondersteuning studenten VGKSA sub-totaal

8.063

22.722

337.749

433.597

Betalingen : Betaalde voorschotten zending ZA

-325.874

-400.000

DVN : ondersteuning studenten VGKSA

-8.063

-22.722

Stand per 31 december van het boekjaar

3.812

10.875

31-12-2011

31-12-2010

Overige schulden: € 0,00

€

€

Voorlichtingskosten

0

0

Overige

0

0

Stand per 31 december van het boekjaar

0

0

52

Financieel verslag Nederland 2011

TOELICHTING DIVERSE BATEN EN LASTEN Kosten zendelingen

2011

2010

€

€

Pretoria/Maranata: Emiteringsbijdragen

27.720

27.360

AOW /AnW bijdragen 2008

0

83

AOW /AnW bijdragen 2010

733

5.518

AOW /AnW bijdragen 2011

4.743

0

0

1.522

789

0

Pretoria/Maranata: ( Ds Mnisi ) Pretoria/Maranata: ( Ds D Boersma ) Pretoria/Maranata: ( Ds T de Boer ) Pretoria/Maranata: ( Ds P Boon )

3.424

0

0

197

37.409 Kaapstad/Belville Totale kosten zendelingen

Kosten voorlichting

Abonnementen "NAAST" Kosten voorlichting DVN dag

0

34.680

0

0

37.409

34.680

2011

2010

€

€ 13.620

13.561

1.097

3.176

0

2.323

14.717

19.060

53

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

VERSLAG VAN DIE BOEKHOUER VAN DIE SA SENDINGDEPUTATE VIR DIE JAAR GEËINDIG 31 DESEMBER 2011 Verlede jaar het ons ‘n groot tekort gehad hoofsaaklik weens kapitaaluitgawes. Die afgelope jaar het die SDSA ‘n oorskot voor kapitaaluitgawes gerapporteer wat ‘n wisselkoerswins van R245 000 insluit. Die enigste kapitaal toekennings was vir ‘n toesegging van R250 000 aan Belhar vir die opknap van die pastorie, wat reeds in 2010 toegesê was, sowel as die aankoop van ‘n pastorie vir Akasia (R700 000), waar ds. DM Boersma werksaam is. Die totale kapitale toekennings het R950 000 beloop. Die 2 pastorieë in Kaapstad is verkoop en ons het meer as R2.6 miljoen in algemene reserwes teruggeplaas. Gedurende die jaar is die emeriteringsvoorsiening vir ds. Breytenbach ook finaal oorgeplaas na Bethal toe, en ons het geen verdere verantwoordelikhede meer hiervoor nie. Die feit dat die sendingwerk in Kaapstad nie uitgebrei het nie en slegs met een sendeling voortgaan het ‘n positiewe effek op ons syfers gehad. Ons verwag dat dieselfde nog in die 2012 boekjaar sal gebeur. Die visitasie van verlede jaar, tesame met die kerkverbandelike indaba wat in November 2011 gehou is, het tot gevolg dat onder andere die sendingwerk weer onder die loep geneem gaan word, om te verseker dat ons optimaal te werk gaan om mannekrag en finansies te benut en om te bepaal tot waar die sendingwerk kan groei in ons huidige omstandighede. Finansies en mannekrag bly ‘n uitdaging in ‘n klein kerkverband, en dit is goed dat ons hieroor begin besin. Weens moeites met die sendingwerk in Kaapstad het ons geen 5 jaar planne kon opstel nie. Ongelukkig kan ons nie sonder die insette van die Kaapse sending sulke planne finaliseer nie. Ons hoop is dat dit hierdie jaar kan realiseer. Verder is die wisselkoer tans redelik stabiel. Die begrootte wisselkoers was laer as die werklike wisselkoers, vandaar dat ons weer ‘n wisselkoerswins kon realiseer. Die finansies van die sendingwerk in SA het aansienlik verbeter die afgelope jaar, en ons is tans nie meer in ‘n gevaarsone nie. Hieroor kan ons baie dankbaar wees. Dit maak die werk vir die sending deputate minder spannend, en ons hoef nie voortdurend te fokus op werwing van fondse nie. Ons bly egter besef ons heeltemal afhanklik ons is van ons hemelse Vader wat sorg vir die sendingwerk in Suid Afrika. Ons bid dan ook dat ons wysheid en insig sal ontvang vir die werk wat Hy ons gee om te doen. Ons vra u voortdurende voorbidding vir die werk wat in Suid Afrika gedoen word.

_____________________________ Namens Sending Deputate Harm Snijder Pretoria 11 Mei 2012

54

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE BALANSSTAAT OP 31 DESEMBER 2011 BATES NIE BEDRYFSBATES Allan Gray belegging

Nota

2

2011 R

2010 R

2.821.652

3.058.997

BEDRYFSBATES

4.499.450

1.690.937

Bank en kontant Investec geldmarkrekening Fondsbeheer Nederland Kontant in transito Bydraes ontvangbaar Kontrolerekening Bellville Kontrolerekening Maranata Kontrolerekening Mamelodi

992.015 2.655.654 39.961 224.560 110.968 476.292

300.151 913.469 96.354 155.707 60.968 164.288

7.321.102

4.749.934

Reserwes

6.529.039

4.029.197

Algemene reserwe Gebeurlikheidsreserwe Fondse met spesiale doel

2.073.724 4.065.608 389.707

-217.181 3.889.801 356.576

792.063

720.737

792.063

32.728 688.009

7.321.102

4.749.934

3 4 5

TOTALE BATES RESERWES EN LASTE

6 7

LASTE Bedryfslaste Fondsbeheer Nederland Kontrolerekening Mamelodi Krediteure TOTALE RESERWES AN LASTE

4 8

55

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE INKOMSTESTAAT VIR DIE JAAR GEëINDIG 31 DESEMBER 2011 Werklik 2011

Nota INKOMSTE Grootegast Friesland Appingedam Warffum Suid Afrika Bydrae Maranata Ekstra bydraes VGKSA DVN ondersteuning: MTC studente

9

Ander inkomste Rente en beleggings inkomste Skenkings Wisselkoersverskille

1,2

Begroot 2011

Verskil 2011

Werklik 2010

Begroot 2010

Verskil 2010

3.889.906

3.990.108

-100.202

4.197.971

4.135.355

62.616

1.140.303 907.332 603.170 799.719 166.920 183.130 89.332

1.152.470 907.304 614.891 800.395 145.200 183.000 100.000 86.848

-12.167 28 -11.721 -676 21.720 130 -100.000 2.484

1.210.094 941.829 645.634 840.419 169.697 178.000

1.220.981 942.407 665.753 851.539 132.000 100.000

-10.887 -578 -20.119 -11.120 37.697 78.000

212.298

222.676

-10.378

289.503 125.534 163.969

100.000 50.000 50.000

189.503 75.534 113.969

381.946 97.215 284.731

150.000 100.000 50.000

231.946 -2.785 234.731

254.318

-

254.318

Totale inkomste

4.433.727

4.090.108

343.619

4.579.917

4.285.355

294.562

UITGAWES

3.836.526

4.425.488

-588.962

5.235.969

5.305.926

-69.957

2.630.000 480.000 150.000 129.130 60.000 97.350 144.385 1.821 3.500

3.174.592 554.768 72.532 150.000

-544.592 -74.768 -72.532 129.130 -150 -20.295 321 -3.340 -37.000 -600 -4.500 1.695 70.375 -8.000 -24.707 -

2.777.802 1.427.469 8.117 150.000 293.779 80.000

2.820.655 1.416.400 307.720 150.000 178.832 80.000

-42.853 11.069 -299.603 114.947 -

173.999 2.144 34.200 3.300

284.875 1.500 1.500 3.000 7.000 600 4.500 4.000

-110.876 644 32.700 300 -7.000 -600 357 2.992 -8.000 24.180 211.784 2

932.581

-656.052 -2.551.765

Toekennings aan Maranata Toekennings aan Bellville Toekennings aan Mamelodi Toekennings aan Mokhanyo Theological College MTC studente koste: DVN ondersteuning Toekenning Deputate Art 11 Toekenning Emeritering Nicholson Algemene koste Nederland Bankkoste Diverse onvoorsien Ouditeursfooie Sendingberaad Skryfbehoeftes en drukwerk Telefoon, posgeld Vergader en reiskoste Visitasiekoste Voorligtingkoste : SA Voorligtingkoste : Ned Wisselkoersverskille Waardevermindering Tekort / surplus vir die jaar voor kapitaaltoekennings Kapitaaltoekennings Verkoop van Pastorië Kaapstad Oordrag na algemene reserwe Netto -tekort / surplus vir die jaar na oordragte Opgehoopte surplus begin van die jaar Opgehoopte -tekort / surplus eind van die jaar

56

9 9

7.695 70.375 1,2

62.269

597.201 -950.000 2.643.703 2.290.905 -217.181 2.073.724

60.000 97.500 164.680 1.500 3.340 3.500 37.000 600 4.500 6.000 8.000 86.976

-335.380

4.857 6.992 61.524 211.784 2

716.868 -2.490.949 2.273.768 -217.181

8.000 37.344

-1.020.571

364.519

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE AANTEKENINGE TOT DIE FINANSIëLE STATE VIR DIE JAAR 31 DESEMBER 2011 1. Rekeningkundige beleid Die finansiële state word op die historiese koste grondslag opgestel, en inkorporeer die volgende rekeningkundige beleid: 1,2 Buitelandse valuta transaksies Alle buitelandse valuta transaksies word teen die begrotingskoers geboekstaaf ( Euro 1 = R9.20). Die jaareindsaldos van buitelandse valuta word teen jaareindkoerse getoon, en die verskil word in die inkomstestaat getoon as 'n valutawins of -verlies. (Koers op 31 Des 2011 Euro 1= R10.483) 1.3 Gebeurlikheidsfonds n Gebeurlikheidsfonds is geskep uit die reserwes wat vanaf Friesland oorgedra is na Suid Afrika, sowel as die steun wat Assen uit hulle reserwes toegesê het. Opgehoopte reserwes wat in Suid Afrika ontstaan het die afgelope aantal jare is ook aangewend om die gebeurlikheidsfonds te skep. Hierdie fonds word aangewend vir die befondsing van addisionele mannekrag, eenmalige gebeurtenisse, uitbreiding van die sendingwerk of repatrieering van 'n sendeling na Nederland 2 Allan Gray Belegging Aftreefonds voorsiening Ander beleggings

389.707 2.431.946 2.821.652

Die beleggings se kosprys het R1784587.45 beloop, en word nou getoon teen markwaarde soos op 31 Desember 2011 3 Investec geldmarkrekening Die belegging dra rente teen ongeveer 4.5 - 6% per jaar, en word maandeliks teen die belegging gekapitaliseer. 4 Fondsbeheer Nederland Saldo aan die begin van die jaar Bydraes ontvang Kostes aangegaan: Nederland Oordragte na Suid Afrika Betalings namens Suid Afrika Rente ontvang Skenkings Wisselkoersverskille Saldo aan einde van die jaar

96.354 3.450.524 -188.296 -3.243.772 -344.163 14.628 368 254.318 39.961

57

Financieel verslag Zuid-Afrika 2011

SUID AFRIKA SENDING DEPUTATE AANTEKENINGE TOT DIE FINANSIëLE STATE VIR DIE JAAR 31 DESEMBER 2011 (VERVOLG) 5 Debiteure Hierdie bedrag verteenwoordig die bydrae vanaf Pretoria Maranata wat in Januarie 2012 ontvang is. 6 Gebeurlikheidsreserwe Saldo begin van die jaar Belegging markwaarde aanpassing Saldo aan einde van die jaar

3.889.801 175.804 4.065.605

7 Fondse met spesiale doel Saldo begin van die jaar Beleggingsinkomste Oordrag na VGK Bethal Aanpassing van belegging na markwaarde Saldo aan einde van die jaar

356.576 8.922 24.209 389.707

Hierdie fonds is in 'n Allan Gray Belegging belê ter voorsiening vir die weduwee van ds Nicholson se aftrede. Verwys na nota 3. 8 Krediteure Aankoop Pastorie Akasia Gelde namens ZDNL betaalbaar aan MTC ondersteuning ds Flip Buys Oudit fooie

58

700.000 78.263 13.800 792.063

Begroting Zuid-Afrika 2012

Begroting Zuid-Afrika 2012 Pagina 2

SENDING SUID-AFRIKA TOTALE BEGROTING VIR DIE SENDING IN SUID-AFRIKA - 2012

2012 ZAR

Koers Inkomste Bydrae - VGKSA Ekstra bydraes VGKSA Bydrae - VGK Maranata 4de Sendeling Bydrae - P.S. Friesland - struktureel Bydrae - Klassis Grootegast Bydrae - Apingedam Bydrae - Warffum DVN studente bydrae Skenkings Rente verdien

4.481.650 165.000

Uitgawes Deelbegroting Deelbegroting Deelbegroting Deelbegroting Deelbegroting

Maranata Bellville Mamelodi SD-SA AK-NL

-Tekort/Oorskot vir die jaar

2012 € 10,50

2011 ZAR

2011 € 9,20

193.980 1.060.500 1.314.708 695.426 922.037 50.000 80.000

426.824 15.714 18.474 101.000 125.210 66.231 87.813 4.762 7.619

4.090.108 145.200 100.000 183.000 907.304 1.152.470 614.891 800.395 86.848 50.000 50.000

444.577 15.783 10.870 19.891 98.620 125.268 66.836 86.999 9.440 5.435 5.435

4.467.440 3.124.110 849.400 50.000 239.180 204.750

425.470 297.534 80.895 4.762 22.779 19.500

4.183.836 3.028.740 531.500

454.765 329.211 57.772

411.076 212.520

44.682 23.100

14.210

1.353

-93.728

-10.188

59

Begroting Zuid-Afrika 2012

Pagina 2

MISSION FREE REFORMED CHURCH PRETORIA MARANATA OPERATIONAL BUDGET BUDGET

Direct personnel costs Missionaries Stipend Company contributions Retirement provision Medical cost Students Book fees Class fees General allowance Travel allowance

2011

RAND

RAND

2.280.298 2.280.298 1.288.778 19.243 579.632 392.645 -

2.197.251 2.144.183 1.215.828 17.496 553.909 356.951 53.068 2.500 42.888 7.680

Other costs Vehicle costs Fuel and maintenance Insurance Security and license fees Depreciation

843.812 338.282 167.000 68.443 9.038 93.801

831.489 332.543 167.000 63.374 8.369 93.801

Housing Municipal charges Maintenance manse Rent Settling in allowance Security

248.095 76.800 60.000 95.457 15.838

230.010 96.958 30.000 88.387 14.665

Public relations Local

10.000 10.000

10.000 10.000

Communication Telephone Internet

64.696 56.696 8.000

58.497 52.497 6.000

Other Municipal cost - mission points Work Permit Computer cost

15.000 5.000 10.000

15.000 5.000 10.000

132.739 3.000 17.000 20.000 4.000 24.000 5.000 25.000 14.739 20.000

150.439 2.200 17.000 20.000 4.000 24.000 4.800 20.000 13.865 19.574 25.000

Administration costs Bank charges Sundry unforeseen Administrative assistant remuneration Rental and costs - copier Rental of property for mission work Audit fees Printing and stationery Insurance - other Depreciation - other Introduction costs Working material Study / congress and related costs Evangelism costs Congress and conferences Mission Team expenses Meeting and other travel cost Total expenses Total expenses per month

60

BUDGET

2012

-

15.000 5.000 15.000

35.000

35.000 15.000 5.000 15.000

3.124.110

3.028.740

260.343

252.395

Begroting Zuid-Afrika 2012

Pagina 3

SENDING VRYE GEREFORMEERDE KERKE - BELLVILLE LOPENDE BEGROTING

Direkte Personeelkoste Sendeling

Basiese Traktement

Toelaes (Kinder, Ampsjare, Boeke, Vakansie, Onthaal) Emeritering en Lewensdekking Mediese koste

BEGR2012

BEGR 2011

427.700,00

304.000,00

83.500,00

48.000,00

220.700,00

60.000,00

63.500,00

180.000,00

33.000,00

43.000,00

TOTALE DIREKTE PERSONEELKOSTES

427.700,00

304.000,00

Motorkoste

133.000,00

94.500,00

Onderhoud

16.000,00

21.000,00

Indirekte Personeelkoste Brandstof

Versekering

Waardevermindering Huisvesting

Huur van Pastorie Munisipale kostes

Onderhoud pastorie Versekering

45.000,00

12.000,00

36.000,00

7.500,00

60.000,00

30.000,00

154.200,00

39.000,00

38.000,00

25.000,00

2.200,00

4.000,00

100.000,00 14.000,00

0,00

10.000,00

Diverse kostes

27.700,00

16.500,00

ADSL & Internet

4.100,00

2.500,00

Telefoon

Rekenaarkoste Boeketoelae

Skryfbehoeftes

10.000,00 2.800,00

10.000,00

8.000,00 5.000,00

0,00

800,00

1.000,00

314.900,00

150.000,00

Sendingsterreinkoste

75.100,00

42.000,00

Onderhoud van perseel

18.000,00

10.000,00

TOTALE INDIREKTE PERSONEELKOSTES Direkte Lopende Sendingskostes Huur van perseel vir samekomste Munisipalekoste van perseel Sekuriteitskoste

5.400,00

5.000,00

0,00

8.000,00

6.000,00

0,00

Versekering

4.200,00

4.000,00

Studiemateriaal vir Katekisasieklasse

2.000,00

5.000,00

9.000,00

0,00

Studiemateriaal vir Bybelstudie

Studiemateriaal vir Bybelskool/Sondagskool

Toerusting vir aanbiedings/studiegroepe Waardevermindering van Toerusting Werksmateriaal vir sendeling Studie en verwante koste Vergader en reiskoste

Sendingsvoorligting - Plaaslik Administratiewe koste Bankkoste

Diverse onvoorsien

Huur en kostes fotostaatmasjien Ouditfooie

Skryfbehoeftes en drukwerk

2.500,00

29.000,00 0,00

0,00

1.000,00 0,00

0,00

8.000,00

12.000,00

12.000,00

0,00

0,00

12.000,00

12.000,00

19.700,00

23.500,00

6.400,00

7.000,00

2.300,00

3.000,00

7.000,00

1.000,00

3.500,00

4.000,00

7.000,00

2.000,00

TOTALE DIREKTE LOPENDE KOSTES

106.800,00

77.500,00

TOTAL KOSTES VIR SENDINGSVELD

849.400,00

531.500,00

61

Pagina 4

Begroting Zuid-Afrika 2012

SENDING SUID-AFRIKA DEELBEGROTING VAN DIE DEPUTATE IN SUID-AFRIKA en NEDERLAND - 2012

Koers Algemene koste - Suid-Afrika Bankkoste Diverse onvoorsien Ouditfooie Skryfbehoeftes en drukwerk Telefoon en posgeld Vergader- en reiskoste Visitasie uit Nederland Koste vir sendingberaad Voorligtingkoste: plaaslik Voorligtingskoste: buitelands Ondersteuning Nicholson Ondersteuning Belhar (Art 11) Ondersteuning MTC

Begroot 2012 ZAR

Begroot 2012 € 10,50

Begroot 2011 ZAR

Begroot 2011 € 9,20

1.500 1.500 3.500 600 4.500 6.000 0 8.500 10.000 83.880 79.200 40.000

143 143 333 57 429 571 810 952 7.989 7.543 3.810 -

1.500 1.500 3.500 600 4.500 6.000 0 37.000 8.000 40.976 97.500 60.000 150.000

163 163 380 65 489 652 4.022 870 4.454 10.598 6.522 16.304,35

239.180

22.779

411.076

44.682

Diverse algemene koste Inskrywing Sendingsblad Sekretariaat/finansies Deputaatskapkoste Voorligtingskosten

3.150 144.900 9.450 10.500 36.750

300 13.800 900 1.000 3.500

1.840 142.600 8.280 13.800 46.000

200 15.500 900 1.500 5.000

Totale uitgawes Nederland

204.750

19.500

212.520

23.100

Totale uitgawes SA Algemene koste - Nederland

62

Begroting Zuid-Afrika 2012

Pagina 5

SENDING VRYE GEREFORMEERDE KERKE SASD KOSTES BEREKENINGE Begroting vir 2012 1

2012

Koers:

Reiskoste: Spesiale beraad 3 Nederlandse deputate Retour Nederland/SA Retour JHB KPST Diverse koste

2

Reiskoste vir vergaderings 2 Deputate 1 keer @ 2000 per keer Kaap toe Diverse vergaderkoste

3

Inkomste Suid Afrika: 1100 siele @ R150

1100

5

5.059 2.676 3.548 11.283

Voorligting Gauteng na Kpst

-

-

-

R 4.000 2.000 6.000

€

Nederland Friesland Grootegast Appingedam Warffum

4

R

€

Totale koste

150

24,75 24,75 24,75

Reiskoste 4 persone

10,5

8.000

R 165.000

101.000 125.210 66.231 87.813 380.254

1.060.500 1.314.708 695.426 922.037 3.992.670

Diverse

Totaal R 2.000 10.000 10.000

Reiskoste: beraad

R

3 uit KPSTD na beraad Diverse koste

6

Aantal Voorligting na Nederland Kaapstad Maranata

6.000 2.500 8.500 Reiskoste 2 2

18.000 18.000

Koste NL 23.940 23.940

Totaal 41.940 41.940 83.880

63

Accountantsverklaring Nederland 2011

64

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretoria) Zuid-Afrika 2011

65

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Inhoud Inhoud Voorwoord 1. Inleiding, begrippen en uitgangspunten 1.1. Introductie 1.2. Samenstelling visitatiecommissie en manier van werken 1.3. Enkele begrippen 1.4. Uitgangspunten

Pagina 1 2 3 3 4 5 6

2. Volhoudbaarheid of ‘sustainability’ van het zendingswerk 2.1. Menskracht 2.2. Middelen en structuren 2.3. Financiën

8 8 11 14

3. Visitatie in de gemeente Kaapstad 3.1. Bevindingen 3.2. Actiepunten

16 16 21

4. Visitatie in de gemeente Tshwane 4.1. Algemene indrukken en ervaringen 4.2. Algemene en speciale actiepunten

22 22 35

5. Bijlagen 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6.

39 41 45 47 48 50

Brief van SDSA aan ZDNL Instructie voor de visitatie Programma van de visitatie Programma INDABA Brief aan kerkenraad te Bellville Inhoudsopgave elektronisch dossier (op aanvraag)

1

66

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Voorwoord Dit zendingsvisitatierapport heeft een bijzonder karakter. De oorzaak daarvan is gelegen in het feit dat er in de gereformeerde kerken in Zuid-Afrika (VGK) en Nederland (GKv), die dit zendingswerk in samenwerking doen, zorg is ontstaan over de vraag of dit werk wel vol te houden is, op de manier waarop we het bezig zijn te doen. Die zorg spitst zich toe op de werkwijze en op de kosten. Wat betreft de werkwijze kan de zorg in hoofdzaak zo verwoord worden: zijn we door onze manier van werken niet bezig om financieel afhankelijke (hulpbehoevende) kerken te stichten? Wat betreft de kosten is de daarmee samenhangende vraag: Gaan de kosten die er door deze manier van werken zijn, ons niet boven het hoofd groeien? Niet alleen op het gebied van directe zendingskosten, maar ook voor andere gebieden, met name de posten ‘hulpbehoevende kerken’, ‘theologische opleiding’ en ‘hulpbehoevende studenten’? De Zendingsdeputaten van de VGK in Zuid-Afrika (SDSA) hebben daarom in een brief voorgesteld, dat de visitatie zich richt op vragen die met deze zorgen verband houden. Deze brief is bijgevoegd als eerste bijlage (5.1.). Het gaat om vragen, zoals: hoe kunnen de gaven van alle betrokkenen worden gebruikt, zonder dat de kosten ons boven het hoofd groeien? Moet alle werk betaald worden? Moet elke geïnstitueerde gemeente een eigen predikant hebben? Passen we de Nederlandse kerkorde niet teveel ‘klakkeloos’ toe op het zendingsterrein? Hoe kunnen betaalde werkers zo efficiënt mogelijk worden ingezet? Hoe gaan we om met het aanbieden van een theologische opleiding in zendingsgebieden? Moeten gegadigden voor zo’n opleiding onbeperkt toegelaten worden en financiële steun ontvangen, en welke criteria gelden daarvoor? Hoe gaan we om met armoede? Hoe kunnen we financieel verantwoord gedrag ondersteunen en versterken? Kunnen we – onbeperkt – een beroep doen op zusterkerken in het buitenland, voor financiële steun? Zo nee, wanneer dan wel? En meer. Deze brief is het gevolg van het aanstellen van een ‘Deputaatschap Financial Review’ (DFR) door de synode van de VGK, die als opdracht kreeg om de situatie van de kerken ‘door te lichten’. Dit deputaatschap heeft de andere kerkelijke deputaatschappen verzocht om hieraan mee te werken. Ook heeft het DFR een conferentie uitgeschreven, INDABA (voor het programma, zie: 5.4.) genoemd, waar deze vragen en zorgen bestudeerd zijn, en die het sluitstuk vormde van de zendingsvisitatie. Om deze reden hebben de SDSA voor de zendingsvisitatie een programma opgesteld (bijlage 5.3.), die begon met een ‘Workshop’ op 21 en 22 oktober in de Johannes Calvijn School te Pretoria, voor beide zendingsdeputaatschappen (SDSA en ZDNL) en de twee zendingscommissies van de VGK in Zuid-Afrika; en die eindigde met de INDABA op 11 en 12 november voor alle betrokkenen, in de Maranata kerk te Pretoria; terwijl de eigenlijke zendingsvisitatie in de tussenliggende periode een plek heeft gekregen, zoals uit het programma (5.3.) blijkt. Onze hoop en bede is dat onze trouwe God en hemelse Vader deze visitatie wil gebruiken voor de bouw van zijn Koninkrijk. In Pretoria verbleef het visitatieteam in CIARA Lodge, en in Kaapstad in ‘All-ways’ Guest House waar we goede tijden genoten, en van waaruit we goed konden werken. Hartelijk dank voor die goede zorgen, waarvan we dankbaar hebben genoten! Speciale dank gaat ook uit naar broeder Klaas de Vries, die zijn personenbus twee weken lang belangeloos afstond voor de visitatiecommissie. Dat was meer dan geriefelijk! 2

67

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

1. Inleiding, begrippen en uitgangspunten De inleiding tot dit rapport bestaat uit vier delen. Het eerste deel (1.1.) is een algemene introductie. Het tweede deel (1.2.) geeft de samenstelling en de manier van werken van de visitatiecommissie aan. Het derde deel (1.3.) verklaart enkele begrippen, en het vierde deel (1.4.) geeft de uitgangspunten aan. Deze zijn van belang. De visitatiecommissie heeft deze uitgangspunten aan het begin van de visitatie opgesteld naar aanleiding van de gegeven instructie, die in het Nederlands is opgenomen als bijlage onder 5.2. Het Engelse origineel van de instructie bevindt zich in het elektronisch dossier, dat op aanvraag beschikbaar is. De hoofdstukken 2 tot en met 4 zijn de inhoudelijke delen van het rapport. Hoofdstuk 2 geeft een voorbeschouwing en algemene bevindingen betreffende beide zendingsgebieden. Hoofdstuk 3 geeft specifiek bevindingen, aanbevelingen en actiepunten voor de Kaap en hoofdstuk 4 dezelfde punten voor Tshwane (Gauteng) en meer afsluitend algemeen. In hoofdstuk 4.2. zijn dezelfde onderwerpen terug te vinden als in hoofdstuk 2. Deze onderwerpen zijn vastgesteld aan het begin van de visitatie, en ondanks de soms wisselende samenstelling van de commissieleden, tot in deze rapportage vastgehouden. Het overleg van de visitatiecommissie met SDSA heeft een algemeen karakter. De gespreksverslagen zijn echter opgenomen in hoofdstuk 4 (Tshwane), om de eenvoudige reden dat de gesprekken daar plaats vonden. Inhoudelijk gaat het dan om het geheel van het zendingswerk.

1.1.

Introductie

De kerk van Christus op aarde weet en voelt zich gedrongen om het Evangelie uit te dragen. Dit komt voort uit de opdracht die Christus gegeven heeft in Matteus 28:19-20a: “Ga dus op weg en maak alle volken tot mijn leerlingen, door hen te dopen in de naam van de Vader en de Zoon en de heilige Geest, 20 en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb.” Als zusterkerken van Nederland en Zuid-Afrika weten we ons verbonden in de uitvoering van deze opdracht. We willen dit doen in verbondenheid met elkaar én met diegenen die gehoor geven aan dit Evangelie. We stonden ook stil bij Psalm 133: “Hoe goed is het, hoe heerlijk, als broeders bijeen te wonen!” God geeft mogelijkheden aan de kerken in Zuid-Afrika en Nederland voor de uitvoering van deze opdracht. Die mogelijkheden zijn verschillend van aard. Onze situatie als kerken uit twee werelddelen is ook heel verschillend. Maar we mogen ons verenigen en zo samen werken aan de zendingsopdracht.

3

68

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

1.2.

Samenstelling visitatiecommissie

Voor ZDNL: 1. Ds. Marco Buitenhuis; 2. Ds. Henk Folkers (adviseur, op uitnodiging van DFR); 3 & 4. Ds. Roel & Madeline Sietsma; 5. Broeder Jaap van der Vinne, secretaris ZDNL; Voor SDSA voor de visitatie van het zendingswerk van Pretoria/Maranata: 6. Broeder Hans Moes; 7. Broeder Jaap Smit; Voor SDSA voor de visitatie van het zendingswerk van Kaapstad: 8. Broeder Hilko Lubbinge; 9. Ds. Piet Magagula; Secretaresse voor de visitatie: Zuster Madeline Sietsma.

Werkwijze:

De visitatiecommissie is begonnen met het bespreken van de instructies (5.2.). Op grond daarvan is afgesproken waar de nadruk in de gesprekken op zou worden gelegd. Steeds zou de aandacht gericht worden op de zaken die aan de basis liggen van de levende zorgen (zie het Voorwoord). Door te vragen naar het zelfstandig worden; het voorkomen van structurele afhankelijkheid, het bevorderen van ownership, en de financiële verantwoordelijkheid voor de eigen gemeente, hoopten we er een beter zicht op te krijgen. Ook hebben we uitgangspunten opgesteld (1.4.), die we hanteren voor de bespreking van die zorgen. De visitatie was vrij uitgebreid. Door de uitbreiding van de gebruikelijke bezoeken en gesprekken met een Workshop aan het begin, en de INDABA aan het einde, besloeg de visitatie ruim drie weken, en in die periode is dagelijks vergaderd en zijn er gesprekken gevoerd. Om te voorkomen dat het verslag te groot zou worden, hebben we niet alles wat genotuleerd is in dit rapport opgenomen. We hebben ons beperkt tot de hoofdlijnen, en de verslagen die niet direct noodzakelijk zijn voor het begrijpen van deze hoofdlijnen, hebben we verzameld in een elektronisch dossier. Zie voor de inhoud 5.8. Dit dossier kan door degene die hier inzage in wil, opgevraagd worden bij het zendingsdeputaatschap.

4

69

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

1.3.

Enkele begrippen

Uitleg van enkele begrippen, woorden en namen: DFR ‘Deputaatschap Financial Review’ (DFR) – zie Voorwoord Gauteng: Provincie, waarbinnen Tshwane zich bevindt; GKv: Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in Nederland (zie http://www.gkv.nl) Indaba: bijeenkomst om iets te bespreken; top, conferentie, happening Kaapse vlakte: Een centraal deel van het Kaapse grootstedelijke gebied, waar Belhar, Wesbank en Leiden deel van uitmaken; Kaapstad: grootstedelijke gemeente in de zuidpunt van Zuid-Afrika, waar Bellville, Belhar, Wesbank en Leiden deel van uitmaken; Maranata kerk: Één van de twee kerken van de VGK in Pretoria, Koekoekweg 1518, Bergtuin, Pretoria, geïnstitueerd in 1997; Pretoria kerk: In onderscheiding van Maranata: VGK te Pretoria, Fratesweg 775, Rietfontein, Pretoria; SDSA: Zendingsdeputaten van de VGK in Zuid-Afrika. Dit zijn de vertegenwoordigers van de samenwerkende kerken, die verantwoordelijk zijn voor het zendingswerk; Sendingspan: zendingsteam, de naam voor alle bij elkaar samenkomende medewerkers (in de zending in Tshwane); SK (Sendingkommissie): Zendingscommissie, een commissie van mensen met gaven, benoemd door de zendende kerk, die de praktijk van het zendingswerk aanstuurt. Er zijn op dit moment twee SK’s, één van Maranata/Pretoria en één van Bellville; Tshwane: Grootstedelijke gemeente, waarvan zowel Pretoria, Soshanguve, Akasia, Mamelodi en Nellmapius deel uitmaken; VGKSA ook: VGK: Vrye Gereformeerde Kerke in Suid-Afrika (zie http://www.vgk.org.za) ZDNL: Zendingsdeputaten van de GKv in Nederland. Vertegenwoordigers van drie samenwerkende classes in de provincie Groningen en van de PS Fryslân. Zij steunen het zendingswerk. Één keer per drie jaar nemen deze kerken met een afvaardiging deel aan de zendingsvisitatie in Zuid-Afrika; Zendende kerk: de kerk die formeel verantwoordelijk is voor de uitzending van een zendeling naar een zendingsgebied. Er zijn voor het zendingswerk in Zuid-Afrika op dit moment drie zendende kerken: Maranata (te Pretoria); Mamelodi (Tshwane) en Bellville (Kaapstad); Zendingsgemeente: in dit rapport wordt hiermee een nog niet geïnstitueerde kerk bedoeld, die dus nog niet zelfstandig is.

5

70

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

1.4.

Uitgangspunten

Voor onze visitatie hebben we een aantal relevante uitgangspunten geformuleerd. Hiermee bedoelen we de principiële gedachten, die ons inziens gestoeld zijn op het Woord van God, en zoals we die ook herkennen in de gereformeerde zendingsleer, en anderzijds betrekking hebben op de levende vragen en zorgen. We voelen ons verderop in dit rapport niet genoodzaakt om opnieuw een principiële verantwoording te geven van de hieronder genoemde uitgangspunten. 1.4.1. Kerkverband Het kerkverband van de VGKSA is een gegeven. Het is gegroeid en het bestaat. Voor de inrichting van dit verband, met een classis Noord en Zuid, verwijzen we naar de internetpagina van dit verband, vermeld in 1.3. Het is ons uitgangspunt dat we in de zending meewerken aan de opbouw en verdieping van dit verband. Dit schept verplichtingen en uitdagingen. Een gemeente die wordt geïnstitueerd, is vrij en verantwoordelijk om zelf de keuze te maken bij welk kerkverband zij zich wil aansluiten. Er is dus geen dwang of verplichting. Ook is de kerk van Christus op aarde altijd uit op samenwerking met hen die we herkennen als gelovigen of kerken van de Heer Jezus Christus. Dit gebeurt in het kerkverband als er samensprekingen zijn met gemeenten vanuit de GKSA (de Dopperkerken) of anderen. Principieel gezien is het daar niet toe beperkt. We zijn geroepen tot eenheid met alle ware gelovigen en kerken. 1.4.2. Integratie Het is ons uitgangspunt, dat zendingsgemeenten goed geïntegreerd dienen te worden in het kerkverband. De VGKSA hebben gekozen voor één kerkverband. De consequenties die dit heeft, worden steeds weer onder ogen gezien en door de kerken verder uitgewerkt. Dit stelt hoge eisen aan de integratie van zowel bestaande kerken als jong ontstane gemeenten door zendingsactiviteiten. Hoe leef je samen als totaal verschillende kerken die zo’n verschillende achtergrond hebben, zowel cultureel, als historisch? Dit stelt specifieke eisen aan het functioneren van het kerkverband, waar concreet-praktische oplossingen voor nodig zijn. 1.4.3. Inschakeling van alle beschikbare gaven Het is ons uitgangspunt, dat alle beschikbare gaven ingeschakeld dienen te worden, en dat menskracht die beschikbaar komt uit en voor het zendingswerk goed wordt opgeleid en ingeschakeld. Hiermee wordt ‘verinheemsing’ (indigenisatie) van het zendingswerk gerealiseerd. Dit heeft betrekking op zowel broeders als zusters, ambtsdragers, kerkenraden en predikanten. Verinheemsing betekent, dat buitenlandse zendelingen geleidelijk vervangen worden door Zuid-Afrikaanse zendelingen. Buitenlandse zendelingen kunnen nog ingeschakeld worden, als ze een bijzonder gave hebben in een gebied, waar nood wordt geconstateerd. 1.4.4. Verantwoordelijkheid Een uitgangspunt is, dat mensen verantwoordelijkheid nemen voor hun leven en werk. Dan zullen kerken zoveel mogelijk streven naar zelfregering en zelfuitbreiding en nemen zelf verantwoordelijkheid hiervoor. Dit noemen we eigenaarschap (‘ownership’). Kerkleden weten 6

71

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

zich zo verantwoordelijkheid voor het functioneren van hun gemeente. Hierbij worden alle kerkleden op een passende manier ingeschakeld. 1.4.5. Financiële verantwoordelijkheid Het is ons uitgangspunt, dat een zelfstandige kerk ook financieel onafhankelijk (selfsupporting) dient te zijn. Financiële afhankelijkheid van het buitenland is voor een kerk of een kerkverband ongewenst. Alleen wanneer financiële onafhankelijkheid als doel wordt gesteld en er ook naartoe wordt gewerkt, blijven het kerkverband en het zendingswerk haalbare kaart (‘volhoudbaar’ of ‘sustainable’). Voor het zendingswerk willen we een uitzondering maken. Het zendingswerk zal afhankelijk blijven van buitenlandse steun, omdat het historisch zo gegroeid is, dat het door Nederland begonnen en betaalde zendingswerk onmogelijk zonder deze steun gedaan kan worden. Het kan goed omschreven worden als een ‘gezamenlijk project’, waarvoor door de kerken in Zuid-Afrika en Nederland hoofdelijk (via quota) wordt bijdragen. Gezien de verschillende aantallen gemeenteleden, zal de verhouding van de financiële bijdragen per land van afkomst (ZA en NL) altijd zeer ongelijk blijven. Ons uitgangspunt is, dat de ‘drie selfs’ (‘self-governing, self-supporting and self-extending’) nog steeds werkbare doelen zijn, zowel voor plaatselijke kerken als voor het kerkverband, al mogen ze niet verabsoluteerd worden.

7

72

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

2.

Volhoudbaarheid of ‘sustainability’ van het zendingswerk

Ter inleiding: De titel van hoofdstuk 2 is het gevolg van de bijzondere instructie voor deze visitatie: hoe houden we het gezond en hoe houden we het vol? Dit hoofdstuk heeft drie onderdelen: 2.1. Menskracht; 2.2. Middelen en structuren en 2.3. Financiën. Bij het bezoeken, bekijken en bespreken van het zendingswerk, hebben we dus in het bijzonder gelet op de vraag: bewerken we niet teveel afhankelijkheid? En: wordt er genoeg gedaan aan ‘ownership’; het stimuleren van het besef dat gemeenteleden bezig zijn met de opbouw van hun eigen gemeente? Wordt het gevoel van eigenwaarde van allen bevestigd? En: is er perspectief om het - ook materieel - vol te kunnen houden; enerzijds zelfstandig, maar toch ook in verbondenheid met elkaar? Dit hoofdstuk bevat onze gezamenlijk besproken indruk en weerslag van onze bezoeken, vergaderingen en gesprekken. In hoofdstuk 3 en 4 staan deze activiteiten van de commissie concreet beschreven. De aanbevelingen in hoofdstuk 4.2. corresponderen met de onderwerpen uit dit hoofdstuk 2. Het verband tussen een onderwerp en een aanbeveling kan duidelijker worden, als ze nog eens naast (of na) elkaar worden gelezen. Zie voor 2.1.A.Zendelingen dus: 4.2.1.Zendelingen, enzovoort.

2.1.

Menskracht - Optimale benutting van menskracht

A. Zendelingen Zendingswerk wordt gedaan door zendelingen. Wel is het de vraag hoe lang een zendeling in een gebied dient te blijven; of hij ook tegelijk in meerdere gebieden kan werken, en hoe hij onderhouden dient te worden. Wat betreft de eerste vraag hebben we tijdens de visitatie de bespreking meegemaakt van de situatie in Soshanguve CC. Een rapport is besproken tijdens de vergadering van de SK, waar de ontwikkeling van de afgelopen 20 jaar is besproken. Het blijkt dat niet verwacht kan worden, dat er nog groei zal gaan plaatsvinden. Aan de kerkenraad van de zendende kerk (Maranata) zal worden voorgesteld om het zendingswerk in CC na 20 jaar te beëindigen. Hier treedt de zendeling terug. Het is voor ons als visitatiecommissie niet vanzelfsprekend, dat de uit het buitenland afkomstige zendeling die in CC werkte, in een nieuw gebied gaat beginnen. Het verdient de voorkeur, dat een lokale beginnende zendeling beroepen wordt voor het beginnen van zendingswerk op een nieuwe plaats, en de ervaren terugtredende zendeling uit Soshanguve CC een taak krijgt als mentor, coach of begeleider. (Zie de aanbevelingen in hoofdstuk 4.2.) Ook wanneer een gemeente naar zelfstandigheid groeit, komt er een moment dat de zendeling heeft terug te treden. In Belhar (de Kaap), Mamelodi en Soshanguve Noord zijn zo drie geïnstitueerde kerken ontstaan, waar geen zendelingen meer werken, maar eigen predikanten. Als algemene leidraad kan gelden, dat wanneer er een kerkenraad wordt aangesteld, de zendeling terug dient te treden. De kerkenraad wordt gevormd en de gemeente als zelfstandige kerk geïnstitueerd, zo gauw ambtsdragers uit hun midden door de zendingsgemeente verkozen zijn. Bekwame broeders 8

73

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

die de zendeling helpen voor instituering kunnen ‘oudsten’ genoemd worden en behoeven niet verkozen te worden. Dit geldt ook, als er geen eigen predikant zou zijn. Ook dan ontvangt de kerkenraad de leiding, en dient de zendeling terug te treden (zie ook afdeling 4.2 onder punt 7 - zelfstandigheid). Als het nodig is dat er in die fase hulp verleend wordt aan de jonge kerk, gebeurt dat vanuit de classis, ook als die hulp gegeven worden door iemand die zendeling is. De verantwoordelijkheid voor zulke steun ligt dan dus bij de classis, en niet bij de zendende kerk. Wat betreft de tweede vraag (kan een zendeling tegelijk in meerdere gebieden werken), is gewezen op een eerder besluit om dit niet te doen, vanwege minder goede ervaringen. Toch is dit opnieuw onder ogen gezien, omdat er ook goede ervaringen bestaan. In Zuid-Afrika zijn voorbeelden bekend van zendelingen, die vier of vijf zendingsposten dienen, terwijl ze gesteund en geholpen worden door oudsten van de gemeenten, die preken lezen en diensten leiden. Het zou goed zijn, dat dit ook in ons zendingswerk een concrete mogelijkheid wordt. Wat betreft de vraag hoe een zendeling onderhouden moet worden, zijn de mogelijkheden genoemd van het tentenmakermodel (de zendeling die zijn eigen kost verdient, en zijn zendingswerk in zijn ‘vrije tijd’ doet); en van parttime werk. Als zou worden besloten tot het dienen van meerdere gebieden, verandert het werk voor de zendeling inhoudelijk ook. Hij wordt dan meer een coach voor de oudsten en vrijwilligers in de gemeenten die hij dient, en wellicht ook een mentor voor onervaren of vrijwillige werkers, of voor theologiestudenten. Op deze manier wordt de integratie bevorderd, tegen minder kosten. De beperking of begrenzing van het aantal zendelingen, ervan uitgaande dat dit afgestudeerden op M.Th of B.Th. niveau betreft, heeft wel gevolgen voor het wervings- of ondersteuningsbeleid van theologische studenten. Zie D. B. Mannen Het is van groot belang dat mannen worden voorbereid op het ambt, en opgeleid worden om leiding te geven aan gemeenten. Het is van belang om hier vanaf het begin mee aan het werk te gaan. In het bezoek van de visitatiecommissie aan Soshanguve F4, hebben we gezien hoe dit de aandacht heeft van de zendelingen, in dit geval ds. Magagula. Hij laat merken dat hij de mannen in de gemeente ziet, door hen aan te spreken, en ook door hen een goede plaats in de kerkdiensten te geven, ook als ze (nog) geen ambtsdrager zijn. Ook erkent hij de eigen, ZuidAfrikaanse cultuur door de broeders te bevestigen in hun waardigheid als man. Dit bevordert eigenaarschap (zie 1.4.4.), en is een goede voorbereiding voor de eventuele latere instelling van de ambten. Onder meer door de vergaderingen van het Sendingspan worden de vaardigheden en ervaringen op dit gebied (de benadering van mannen) doorgegeven. C. Vrouwen Het is net zo van belang, dat alle gaven worden benut, ook de leidinggevende en andere gaven van vrouwen. Dit betreft vaak het diaconale dienstbetoon, waarin vrouwen hun gaven inzetten. We hebben dit gezien en meegemaakt in de gemeente te Wesbank (de Kaap). Daar nemen de zusters in de uitvoering van een diaconaal plan het voortouw. Ook op andere gebieden kunnen zusters in meerdere opzichten hun gaven gebruiken en diensten vervullen. In Gauteng is ook een diaconaal plan. We hopen dat dit plan spoedig nog meer ter hand genomen en uitgevoerd zal worden. Het lijkt de visitatiecommissie toe, dat we niet uit afweer tegen de gedachte van vrouwen in het ambt, moeten aarzelen om zusters in de gemeente de 9

74

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

leiding toe te vertrouwen, als er (te weinig of) geen mannen zijn, en zij daartoe gaven hebben, en ertoe bereid en ervoor beschikbaar zijn. D. Studenten De studie theologie is van belang en van waarde voor de kerk en de zending. Iedereen die dat wil, kan en mag een studie theologie volgen, maar voor de kerk en de zending is dit ook een aandachtspunt, met het oog op de vervulling van de vacatures voor predikanten en zendelingen. Het is volgens de visitatiecommissie een kwestie van goed beleid, dat er goede afstemming is tussen het aantal studenten in de theologie, dat financieel wordt gesteund door de kerken en de zending, en het te verwachten aantal vacatures, dat er binnen dezelfde gemeenschap is. Op dit punt is de visitatiecommissie bezorgd. Er zijn op dit moment twee afgestudeerde studenten, die nog geen beroep hebben gekregen, en er zijn op dit moment binnen het gehele kerkverband vier ondersteunde studenten. Maar er zijn geen zes vacatures. Hoe vinden deze broeders verder hun weg? (Zie hierover de aanbevelingen). Wat betreft het onderwerp integratie is de commissie deels bezorgd met het oog op de benadering van studenten. Er wordt namelijk geen algemeen geldende maatstaf toegepast in de keuze van het opleidingsinstituut. Theologische studenten van de zendingsvelden worden volgens het synodebesluit van 2011, afhankelijk van de regio naar het Mukhanyo Theological College (MTC) en het George Whitefield College (GWC) gestuurd met een toegevoegd aanvullend programma. Maar studenten van de oudere kerken worden naar een andere, gereformeerde universiteit in het buitenland gestuurd. Een deel van de visitatiecommissie vindt dit standpunt van de synode, die een ongelijke behandeling tot gevolg heeft, niet passen en niet wenselijk binnen het ene kerkverband. Studenten zouden allen, ongeacht hun achtergrond, voor hun studie theologie zoveel mogelijk gebruik moeten maken van hetgeen in eigen land op dit gebied voorhanden is. Dat kunnen de twee genoemde MTC en GWC zijn. Dit geldt ook voor een B.Th. studie. Vervolgens is een studie in buitenland verantwoord en nodig, als het gereformeerde karakter dit vereist (de confessionele betrouwbaarheid); of als het hogere wetenschappelijke niveau dit rechtvaardigt. Maar dit geldt dan voor alle studenten in zijn algemeenheid, en niet slechts voor studenten van de ‘oudere’ [concreet: blanke] kerken, zoals het persverslag van de synode stelt. Het argument, dat tijdens de visitatie daarvoor werd gegeven, dat de theologische universiteiten in Hamilton en Kampen geen studenten uit ‘derde wereld milieu’ zouden willen inschrijven, is bij navraag ontzenuwd: het tegenovergestelde is het geval. Zij willen deze studenten graag en hebben ze ook daadwerkelijk. Binnen de visitatiecommissie komt echter ook het standpunt voor, dat een verschillende culturele achtergrond wel reden kan zijn voor een ander opleidingsadvies. Met het kleine ledenaantal van de VGK is een eigen theologische opleiding geen haalbare mogelijkheid. Het lijkt de commissie, dat er voldoende bestaande, door de overheid geaccrediteerde, en door de kerken erkende theologische opleidingen van gereformeerd karakter zijn, waar studenten naartoe verwezen kunnen worden, en waar ze – mits kritisch – goed kunnen studeren, zodat een eigen opleiding niet strikt noodzakelijk is. Het is belangrijk deze weg, om gebruik te maken van één erkende, gezamenlijke route, als die er is, dan ook te volgen. Het heeft als voordeel niet alleen dat er een gelijkheid onder de predikanten en zendelingen heerst, maar ook dat afgestudeerde studenten dan een gecertificeerd diploma hebben, zodat ze in voorkomende gevallen ook op andere gebieden dan in hun eigen kerkgemeenschap een erkend bewijs van hun niveau en opleiding hebben. Het zou dus ook voor hen die hun B.Th. halen aan het MTC of het GWC goed zijn dat er een afspraak komt voor de keuze van één instituut, waar iemand na het behalen van een B.Th. 10

75

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

graad geadviseerd wordt heen te gaan, om daar zijn M.Th. te kunnen halen, als iemand daarvoor de gaven en mogelijkheden heeft.

2.2.

Middelen en structuren

A. Structuur zendende kerk – SK - zendingsgebied Er is een structuur die functioneert, waarin het initiatief voor de zending bij de zendende kerk ligt. De zendende kerk benoemt als regel een zendingscommissie (SK) die met gaven en deskundigheid de praktijk van het zendingswerk (en dan ook het werk van de zendeling) aanstuurt. In schema:

Dit lijkt in schema niet zo moeilijk, maar in de praktijk loopt het niet altijd goed. Een moeilijk punt blijkt vaak te zijn, wie nu in feite het beleid bepaalt. De deskundige werkers, in overleg met de Zendingscommissie, of de ambtelijk bevoegde kerkenraad? Misschien is het goed zo te formuleren: Zendingscommissie en Zendingswerkers bereiden beleid voor. Zij brengen voorstellen op de kerkenraad. Deze stelt het beleid vast en controleert de uitvoering ervan via rapportage van de Zendingscommissie, die zich weer baseert op de rapportage en ervaringen van de werkers zelf. De bepaling van het beleid is dus óók een zaak van de kerkenraad. Dit dient verder te worden uitgewerkt via de instructies aan de Zendingscommissie en de zendingswerkers, opdat er een harmonieuze samenwerking kan plaatsvinden. Het blijkt dat een heldere instructie van groot belang is, ter voorkoming van misverstanden. Visitatoren willen dit benadrukken, omdat in het verleden juist op dit punt leergeld is betaald. We doen daarom wijs die lering ter harte te nemen. In Tshwane zijn twee zendende kerken, Maranata en Mamelodi. De laatste maakte al gebruik van de SK van Maranta voor het zendingswerk in Nellmapius. Tijdens de visitatie kwam naar voren, dat het op deze manier toch niet goed functioneert. Zendende kerk voor Nellmapius zijn is een te zware opgave voor de kerk van Mamelodi. Dit kwam naar voren tijdens een gesprek in de ontmoeting van visitatoren met een afvaardiging van de kerkenraad van Mamelodi. Aan de afvaardiging is geadviseerd om ontheffing te 11

76

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

vragen van de taak als zendende kerk, en dit terug te geven aan de classis. Dit advies wordt dringender, nu het duidelijk is dat de kerk van Mamelodi niet alleen op dit gebied, maar breed gezien door een moeilijke periode gaat. Het lijkt de visitatiecommissie goed, dat er per classis één zendende kerk is. Voor de classis Noord ligt het voor de hand, dat dit Maranata zou zijn, en voor de classis Zuid: Bellville. Als dit voorlopig nog niet zover is, verdient het aanbeveling dat er toch één SK per classis zorg draagt voor alle zendingswerk. Tegelijk kunnen de leden van een SK uit meerdere kerken van de classis komen. De SK van Kaapstad kan bijvoorbeeld leden hebben vanuit de Bellville en de Belhar gemeenten, die vanuit hun eigen kerkenraad zijn aangewezen en benoemd. Dit geldt – mutatis mutandis – net zo voor de SK van Maranata. Deze SK kan dan aan verschillende zendende kerken afzonderlijk rapporteren over het werk, en naar de classis in een gecombineerd rapport. In het schema verdubbelen dan de eenheden ‘kerkenraad zendende kerk’ en ‘zendingsgebied met zendeling en zendingsmedewerkers’; maar er blijft één SK die naar beide toe communiceert en omgekeerd (zie schema hieronder).

In de Kaap functioneert de structuur tussen zendende kerk (Bellville), zendingscommissie en het zendingsgebied niet goed. Dit is met zowel de kerkenraad als de SK van Bellville besproken, en heeft geleid tot een concrete aanbeveling. Het is het advies van de visitatiecommissie dat de kerkenraad en SK van Bellville allereerst, onder leiding van een mediator (facilitator) in gesprek met elkaar te gaan, om zich met elkaar te verzoenen en elkaar opnieuw vertrouwen te schenken. Vervolgens is het van belang dat ze opnieuw gaan functioneren, volgens de al eerder opgestelde instructies. Het verdient aanbeveling die opnieuw kort en bondig naar elkaar toe te bevestigen, na eventuele aanpassingen; maar die dan ook na te komen. Ook de communicatie van de SK naar SDSA dient vlotgetrokken te worden. SDSA weet op dit moment niet wat er zich in de Kaap allemaal afspeelt. Visitatoren willen benadrukken dat onderling vertrouwen een basisvoorwaarde is voor het werk. Als zich hierin obstakels voordoen, verdient de aanpak daarvan prioriteit. Zonder onderling vertrouwen kunnen de beste schema’s en bedoelingen niet slagen. 12

77

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

De verhouding tussen Bellville, Belhar en het zendingsgebied Leiden is naar de mening van visitatoren niet duidelijk. Belhar is zelfstandige kerk, maar niet benoemd als zendende kerk voor het werk in Leiden. Toch is dit voor de kerkenraad in Belhar niet duidelijk. Belhar lijkt in de veronderstelling te verkeren dat men wel zendende kerk is. Bijkomstig ingewikkeld daarbij is, dat degenen die vanuit Leiden lid van de kerk worden, wel als leden van de kerk van Belhar worden geregistreerd. Dit maakt het geheel onduidelijk. Het is van belang dat hier met wijsheid en liefde toch duidelijkheid gecreëerd wordt. Omdat ook de verhouding tussen SK en haar ‘opdrachtgever’, de kerkenraad te Bellville, vertroebeld is, is de SK ook niet naar behoren betrokken bij het zendingswerk in Leiden, zodat hier gesproken wordt van een noodsituatie. De vrijwilliger werkt, met alleen informeel overleg met de kerkenraad van Belhar, in feite naar eigen inzicht, zonder aansturing. Het is dringend nodig, dat de status van de positie van deze vrijwilliger wordt omschreven. Hijzelf geeft aan het werk te doen van een zendeling, en zelfs meer dan dat. Maar hij is niet in enig ambt bevestigd. Dit heeft dringend aandacht nodig. B. Betrokkenheid van gemeenteleden, de INDABA als voorbeeld De betrokkenheid van gemeenteleden uit de kerken bij het zendingswerk, of zaken die daaruit voortvloeien, is van grote waarde. We hebben de bezoeken van gemeenteleden uit de zendende kerken aan het zendingsgebied meegemaakt, en de positieve waarde daarvan geproefd. Het contact tussen het vrouwelijke commissielid en de echtgenotes van zendelingen bevestigt dit sterk. Zij gaven te kennen dat betrokkenheid voor hen veel betekent, en omgekeerd, dat het gemis aan betrokkenheid, of ongelijke behandeling van zendelingen en predikanten en zendingsgemeenten en oude gemeenten, op sommige momenten als een struikelblok functioneert en een moeite is. Ook na de Indaba is evaluatief opgemerkt, dat zo’n gezamenlijke ‘studie-oefening’, waarin voorgangers en afgevaardigden met verschillende achtergronden, en vanuit alle gemeenten en zendingspunten twee dagen deelnemen, van grote, positieve waarde is. Dan wordt samen gesproken over de moeiten om het financieel rond te krijgen; om eerlijke quota vast te stellen; om samen verantwoordelijkheid te dragen. Dit versterkt het ‘eigenaarschap’, het besef dat we inderdaad samen verantwoordelijk zijn. Op die manier krijgen ‘oudgediende’ gemeenteleden meer gevoel van eigenaarschap voor het zendingswerk, en omgekeerd gemeenteleden vanuit ‘jonge zendingsgebieden’, meer gevoel van eigenaarschap voor hun kerkverband. Een kruisbestuiving vindt plaats. De bijdragen op de Indaba van meerdere collegae, vanuit verschillende gebieden en achtergronden, waren hiervan duidelijke voorbeelden. Het verdient aanbeveling om regelmatig in deze samenstelling bijéén te komen. C. Samenwerking Andere gereformeerde kerken (GKSA) zijn aanwezig, aangrenzend aan ‘ons zendingsgebied’. Het is goed, maar ook nodig om met andere kerken van gereformeerde signatuur contact te zoeken, werkzaamheden op elkaar af te stemmen en waar mogelijk samen te werken. Dit strijdt niet met 1.4.1.

13

78

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

2.3.

Financiën

A. Zelfstandigheid, onderlinge hulp en eigenaarschap Dat de zelfstandigheid en onafhankelijkheid van zendingsgemeenten wordt nagestreefd, is een goede zaak. Ook in financieel opzicht. Als er structureel hulpbehoevendheid en afhankelijkheid ontstaat, verdient dit het om aangepakt en verbeterd te worden. Een armere kerkgemeenschap hoeft niet per definitie afhankelijk of hulpbehoevend te worden. Maar hulp ontvangen van geloofsgenoten, of zusterkerken of een zusterkerkverband is ook Schriftuurlijk. Zie daarover 2 Korintiërs 8 en 9. Ook een kerk die niet zelfstandig een eigen predikant kan onderhouden, heeft nog wel het recht om zelfstandig kerk te zijn. Een gemeente zonder eigen (betaalde) predikant dienen we dus niet per definitie te beschouwen als een ‘hulpbehoevende kerk’. Niet de hoogte van bijdragen of inkomsten maakt een gemeente tot zelfstandige gemeente, maar het gegeven dat er een bevestigde kerkenraad is. Op dit gebied is een verandering van denken nodig. Een laag inkomen, en zelfs armoede zijn geen synoniemen van hulpbehoevend of afhankelijk. De zelfredzaamheid van de (op zich genomen rijke) zendende kerken moet nagestreefd worden. Hulp uit het buitenland is een bijbelse mogelijkheid. De genoemde collecte voor Jeruzalem (2 Korintiërs 8 en 9) ging ook over de grenzen heen. Eigenaarschap mag door zendende kerken ook (internationaal) gezamenlijk gevoeld worden. Afhankelijkheid moet worden voorkomen. B. Fondsen en fondswerving Fondsen voor langere termijn zijn belangrijk. Ook kortlopende fondsen kunnen gebruikt worden. De verwachting is dat het huidige budget vanuit NL niet meer zal toenemen (in Euro’s). Mede daarom is het belangrijk om de hoogte van de begroting van het zendingswerk, voor zover het onze samenwerking betreft, te consolideren. Dit betekent niet dat de groei noodzakelijkerwijs consolideert. Uitgaven consolideren, maar de groei en vruchten mogen uiteraard toenemen. De insteek moet niet zijn om de kwantiteit van de zendingsinvesteringen te vermeerderen, maar om te richten op de kwaliteit, door middel van verdieping. Als dat leidt tot uitbreiding zonder toename van kosten, is dat een zegen. C. Betaalde en onbetaalde medewerkers Bij het inschakelen van vrijwilligers moet opgepast worden voor ongelijkheid. Betaalde medewerkers dienen onder gelijke voorwaarden te worden betaald, en vrijwilligers dienen ook gelijk te worden behandeld. De behandeling van de vrijwilliger vanuit het buitenland op de Kaapse vlakte baart de visitatiecommissie zorgen. Die zorgen zijn uitgesproken naar de SK van Bellville. Door de onder 2.2.A beschreven onduidelijkheid en communicatiestoring tussen de kerkenraad van Bellville en de SK, kon de SK in deze moeite niet handelend optreden naar deze vrijwilliger toe. De SK werd door de kerkenraad op dit gebied overruled, doordat de kerkenraad van Bellville zelf toestemming gaf aan de kerkenraad van Belhar voor deze vorm van vrijwiligerswerk. Het is de mening van de visitatiecommissie dat geen vergoeding moet worden gegeven aan deze vrijwilliger, die immers een eigen inkomen heeft, op grond van het gelijkheidsbeginsel. Een vergelijkbare vrijwilliger in Soshanguve ontvangt ook niets voor zijn vrijwilligerswerk. Het is wel mogelijk dat een betaalde zendeling optreedt als coach van (meerdere) onbetaalde vrijwillige zendingsmedewerkers. In dat geval kunnen met een beperkt aantal betaalde krachten meerdere kerken ondersteund worden. 14

79

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

D. Institueren tot een zelfstandige kerk Met de instituering van een zendingsgemeente als zelfstandige kerk komt naast een ambtelijke ook een financiële verantwoordelijkheid mee. Op de dag van instituering eindigt het zendingswerk. Nazorg om verder te kunnen groeien in zelfstandigheid moet daarom begeleid worden vanuit het kerkverband. Hierbij moet opgepast worden voor verkeerde ‘afhankelijkheid’, waardoor de zelfstandigheid en verantwoordelijkheid van de nieuwe gemeente onder druk komt te staan. Vanwege de draagkracht van het kerkverband is het belangrijk om niet te snel tot instituering over te gaan. De ingestelde ambten moeten echt levensvatbaar zijn. Instituering heeft te maken met zorgvuldigheid en goede criteria. Vragen die allereerst beantwoord moeten worden, zijn de principiële: naar de trouw aan God en zijn Woord, en de belijdenis en de naleving daarvan. Maar dan dienen ook de vragen beantwoord te worden naar het aantal leden; naar groei en groeiverwachting; naar het aantal vrouwen en mannen; naar het aantal potentiële ambtsdragers; en naar het functioneren van de financiën. Er dient een gezond financieel plan te zijn. Het is belangrijk dat het kerkverband zorgt voor eenduidige en goede criteria voor het zelfstandig worden van zendingsgemeenten. Instituering heeft te maken met zorgvuldigheid en goede criteria. Vragen die beantwoord moeten worden zijn: of God naar zijn Woord en ons belijden daarvan, wordt nagevolgd; de vraag naar het aantal leden; naar groei en groeiverwachting; naar het aantal vrouwen en mannen; naar het aantal potentiële amtsdragers, en naar het functioneren van de financiën. Er dient een gezond financieel plan te zijn. Het is belangrijk dat het kerkverband zorgt voor eenduidige en goede criteria voor het zelfstandig worden van zendingsgemeenten. E. Hulpbehoevende kerken Zorg voor hulpbehoevende kerken ligt primair bij het kerkverband. Het is niet de bedoeling dat het zendingsgeld hiervoor gebruikt wordt. Daarbij is het belangrijk dat ook het kerkverband het op langere termijn financieel kan volhouden. Om die reden is het ook belangrijk dat instituering van zendingsgemeenten tot zelfstandige kerken zorgvuldig gebeurt. Niet vanzelfsprekend moet het kerkverband zorgen voor een – betaalde – voorganger voor elke gemeente. F. Projectenboekje Projecten kunnen mooi en goed zijn. Maar hulp kan ook schade veroorzaken, als het verkeerd wordt gehanteerd. Daarom moet kritisch gekeken worden, welke projecten er in het projectenboekje kunnen worden vermeld. Voor de motivatie van de achterban is het belangrijk dat er wel geld gegeven kan worden aan concrete, zinvolle projecten. Deze mogen het ‘eigenaarsbesef’ van de gemeente niet bedreigen.

15

80

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

3. Visitatie in de gemeenten te Kaapstad Inleidend: 3.1. beschrijft samengevat, wel in chronologische volgorde, de indrukken en ervaringen van de visitatiecommissie. Dit betreft 12 ontmoetingen, vergaderingen en/of gesprekken. De volledige verslagen zijn te vinden in het elektronisch dossier. Het onderdeel 3.2. beschrijft de daaruit voortvloeiende samenvatting en actiepunten, die de visitatiecommissie op 10 november gezamenlijk heeft vastgesteld en voorstelt, speciaal voor dit zendingswerk.

3.1.

Indrukken en ervaringen

1. Eerste vergadering met kerkenraad van Bellville (03/11)

Na hartelijke ontvangst en begroeting, kennismaking en christelijke opening, houden we een inleidend gesprek over het zendingswerk en de structuur ervan. Hieruit blijkt dat het naleven van de structuren niet zo goed gaat en dat de verhoudingen ook niet goed en duidelijk zijn. Er is sprake van een langdurige conflictueuze verhouding, die teruggaat op de door ds. Breytenbach in gang gezette discussie over een zendingsvisie, en die met name is opgelaaid vanwege de inschakeling van een buitenlandse vrijwilliger. De spanning ligt met name tussen de SK en de kerkenraad, maar speelt duidelijk ook door in de verhouding met het zendingsgebied en de mensen daar. De factoren die een duidelijke rol spelen zijn: onduidelijkheid over de structuur en de hantering en naleving daarvan; het instellen van twee adhoc-commissies naast de SK; communicatiegebreken en –storingen; en gebrek aan vertrouwen. Aan de verbetering van de relaties wordt al geruime tijd gewerkt, maar het is een moeizaam proces dat maar langzaam gestalte begint te krijgen. De kerkenraad zou wel graag een advies willen van visitatoren, hoe dit weer goed op de rails kan worden geholpen. Daartoe hebben de visitatoren de bestaande instructies nodig van zowel de SK als ook van de adhoc commissies die zijn aangesteld. Deze zullen direct worden verstrekt, en dan zullen de visitatoren proberen om met een advies te komen, dat in een volgende ontmoeting besproken kan worden.

2. Bezoek aan en gesprek met zendeling ds. Carl van Wyk in de kerk te Wesbank (04/11)

Na hartelijke ontvangst en begroeting, kennismaking en christelijke opening vertelt zendeling ds. Carl van Wyk over het werk in Wesbank. Hij vertelt van de moeiten van de afgelopen jaren. Twee zaken die diep ingegrepen hebben zijn de verdwijning en het overlijden van ds. Nicholson en het vertrek van ds. Breytenbach naar Bethal. Ook zijn er moeiten in de gemeente geweest op vertrouwelijk gebied (financiën en beheer). Toch is de inzet positief. Het gaat goed in de gemeente en het besef van ownership groeit en versterkt. Volgende week zondag (13/11) doen zes mensen geloofsbelijdenis. De verhouding met de SK is nog niet goed, geeft ds. van Wyk aan. De SK wijst ds. van Wyk op zijn eigen beslissings- en werkruimte, terwijl hij in sommige zaken (als voorbeeld diende het preekrooster) wel graag assistentie van de SK zou krijgen. Ook geeft ds. Van Wyk voorrang aan de kerkenraad als hoogste gezag, boven de SK, en zo komen dan kerkenraad en zendeling tegenover de SK te staan. Het bleek dat zaken uit het verleden niet afgehandeld zijn, en niet afgesloten. Dat speelt nog door in het heden. 16

81

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Ds. van Wyk is blij en dankbaar met verbeteringen die er ook zijn. Ook is hij dankbaar voor de pastorale zorg die hij krijgt van zijn ouderling. Voor hem en zijn gezin, dat ook aandacht nodig heeft, is dit van grote waarde.

3. Jeugdavond (04/11)

Op vrijdagavond heeft de visitatiecommissie de jeugdavond in Wesbank bezocht. De jeugd van Wesbank komt hier samen voor Bijbelstudie en ontspanning, en deze avond was gecombineerd met de jeugdavond van Leiden, terwijl er ook jeugd uit Bellville aanwezig was, zodat de kerk redelijk vol was. Als leiding was vrijwilligersechtpaar Koning aanwezig, ds. Carl van Wyk en (vrijwillig) maatschappelijk werkster Lynette Arends. De avond werd informeel begonnen met voetbal (buiten), daarna geopend met zang en Bijbeloverdenking, terwijl het hoofdonderwerp was: ‘Dwelms’ (verdovende middelen). Dit werd goed ingeleid door Lynette, en door middel van rollenspel en bespreking goed door de jeugd verwerkt.

4. Eerste gesprek met de zendingscommissie (SK) van Bellville (05/11)

Na hartelijke ontvangst en begroeting, kennismaking en christelijke opening, wordt op deze avond aan twee punten voor de agenda prioriteit gegeven. Dat zijn: de structuur en het functioneren van de SK, de kerkenraad en de zendeling(en) in hun onderlinge verhouding; en het omgaan met het vrijwilligersechtpaar. Het eerste. De SK benoemt moeiten uit het verleden, maar geeft aan dat de verhouding met de zendeling nu goed te noemen is. De huidige moeite concentreert zich in de maatregelen die de kerkenraad genomen heeft, waarmee ze de SK passeert, en zelf beslissingen neemt in het zendingswerk, zonder de SK daarin te betrekken. Ook in de vorming van Adhoc commissies is de SK minimaal of niet vertegenwoordigd. Maar het bijzondere is, dat inhoudelijk, over de vraag hoe het zendingswerk gedaan moet worden, de mening van SK en de kerkenraad redelijk overéén komen. Op dit moment is er onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid voor het werk in Leiden. De geïnstitueerde kerk van Belhar beschouwt het als haar zendingswerk, maar formeel is ze niet benoemd tot zendende kerk. Hoe dit wel ligt, is onduidelijk, ook omdat de gemeenteleden uit Leiden wel als leden van Belhar worden bijgeschreven. Voor de uitvoering van het zendingswerk in Leiden zou de SK graag zien dat zij daarvoor als SK werden ingeschakeld. Uit de manier van besluitvorming, die de kerkenraad van Belhar heeft gebezigd, krijgt de visitatiecommissie, net als de SK, de indruk, dat de structuur van de samenwerking, met inschakeling van SK en SDSA, voor deze kerkenraad niet duidelijk is, en wellicht moeilijk. Het zendingswerk als zendende kerk is een te zware taak voor de kerk van Belhar. De vrijwilliger die in Leiden werkzaam is, is daar aangesteld met een taakomschrijving - maar zonder bevestiging in een ambt - door de kerkenraad van Belhar. Dit is gedaan zonder toestemming van de SK, maar met de steun van de kerkenraad te Bellville. Deze situatie zou moeten worden opgehelderd.

5. Gesprek met de kerkenraad van Belhar, te Belhar (05/11)

Na hartelijke ontvangst en begroeting door vijf ambtsdragers, die de kerkenraad vertegenwoordigen, en kennismaking en christelijke opening, geeft de voorganger, ds. Pieter Abrahams een indruk van het gemeenteleven van deze jonge kerk. In dit leven krijgt de training van ambtsdragers de volle aandacht. Het vertrek van ds. Breytenbach wordt hier, net zoals in Wesbank, behoorlijk gevoeld. 17

82

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Met betrekking tot het zendingswerk blijkt verder uit dit gesprek, dat de kerk van Belhar zich geheel verantwoordelijk voelt voor het zendingswerk in Leiden, en ook verdere ambities heeft om in andere deelwijken te beginnen (Delft). Of men nu formeel zendende kerk is of niet, men voelt zich wel zendende kerk voor het werk in deze gebieden. De armoede trekt een zware wissel op het kerkelijk leven in Belhar, en ook op het zendingswerk. Ongeveer driekwart van de gemeente is werkloos(!) De communicatie die nodig is om steun te krijgen, bijvoorbeeld bij DVN, is een grote moeite. De structuur voor de aanpak van het werk wordt in het gesprek verder niet duidelijk. Er is wel contact met de SK, maar niet structureel of toereikend. Er is een gebrek aan capabele mannen om dingen goed op te zetten. Er is ook gebrek aan financiën voor materiële middelen. Er is wel vertrouwen in het vrijwilligersechtpaar Koning, dat gekomen is. Bij de visitatiecommissie blijft de indruk achter, dat de opgave om zendende kerk te zijn een te zware taak is voor de kerk van Belhar, hoewel er wel goede redenen zijn om hen actief bij het zendingswerk te betrekken.

6. Zondagviering in de Kaap (06/11)

Op zondagmorgen is door de visitatiecommissie de kerkdienst te Wesbank bijgewoond. Daar ging de eigen zendeling, ds. Carl van Wyk voor. Het was een goede kerkdienst, waardoor we werden opgebouwd. Op zondagmiddag is door de visitatiecommissie de kerkdienst te Belhar bijgewoond. In afwijking van het preekrooster, besloot de (Nederlandse) vrijwilliger om met zijn gemeenteleden vanuit Leiden naar Belhar te komen, om zodoende een gecombineerde dienst te hebben. In deze dienst ging de Nederlandse vrijwilliger voor en las een uit het Nederlands in het Afrikaans vertaalde preek. Dit stelde de visitatiecommissie teleur, omdat de lokale voorganger van Belhar op deze wijze achterin de kerk plaatsnam, en zodoende niet gehoord werd. Op zondagavond was er een informele avond bij een lid van de SK van Bellville, met alle leden van de SK, en de visitatoren en de zendeling. Het was een goede avond en een goede zondag.

7. Gezamenlijke vergadering met de Diaconale Raad van Wesbank (07/11)

De diaconale raad, bestaande uit zusters van Wesbank, onder leiding van een diaken van Wesbank, geeft diaconale hulp in praktische vorm. In deze buurt is veel werkloosheid en armoede, schoolverzuim en ook Aids. De helft van de kosten van het diaconale werk worden gefinancierd vanuit Bellville, en de andere helft door de gemeente te Wesbank zelf! Er is een ‘groenteproject’, waardoor 25 gezinnen gezond voedsel ontvangen, en er wordt geholpen met tegoed om stroom te kunnen kopen. Soms wordt wel eens een geldbedrag gegeven. Er zijn plannen voor uitbreiding en het zelf verbouwen van groente. Ook is er een kinderproject, om te helpen kinderen naar school te krijgen. Het verzuim in de schoolgang is enorm. We krijgen een fantastische indruk van dit werk!

8. Vergadering met deputaat Art. 19 (07/11)

Met de deputaat wordt gesproken over de steun aan theologische studenten. Dit wordt al geruime tijd gedaan als deel van het zendingswerk. Aan de zijde van Zuid-Afrika zal dat vanaf 2012 echter als een speciale post worden behandeld, niet meer als zending, maar als steun voor hulpbehoevende studenten. 18

83

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Met DVN is overeengekomen, dat zij, onder voorwaarden, 25% bijdragen aan deze steun voor vier theologische studenten. ZDNL zal 50% bijdragen, zodat er 25% wordt verwacht van de kerken in Zuid-Afrika zelf. Of de kerken in Zuid-Afrika dit halen, wordt besproken op de INDABA en besloten op de synode van 2012. Op dit moment worden er vier studenten ondersteund. Degenen die iemand toelaten voor steun, zijn de deputaten Curatoren van de theologische opleiding. Zij oordelen op grond van kennis en geschiktheid, en niet op grond van kerkelijke behoefte. Het risico hiervan is dat het aantal ondersteunde studenten onnodig groot kan worden. Wel hebben SDSA besloten dit te consolideren. Overigens ontvangen niet alle studenten in de theologie ondersteuning. Met deputaat is afgesproken om contact te houden over de samenwerkingsovereenkomst met DVN voor dit doel.

9. Bezoek aan Leiden - breigroep (08/11)

De visitatiecommissie heeft een bijeenkomst van de breigroep meegemaakt. Naast het handwerk, was er ook een moment voor Bijbelstudie, gebed, bezinning en een hapje voor de trek. Er ontspon zich een gesprek over de betekenis van het doen van belijdenis van geloof, en over de ‘ideale’ leeftijd daarvoor. Ook maatschappelijk werkster Lynette was aanwezig en er was tenslotte met haar deelname een gesprek over het belang van Afrikaanse muziekstijlen in de gereformeerde erediensten. 10. Gesprek met vrijwilligersechtpaar Koning te Bellville (08/11) Na de middag op diezelfde dag vond het gesprek plaats met vrijwilligersechtpaar Koning bij hen in hun woning. Zij werken, op uitnodiging van de kerkenraad van Belhar, in Leiden. Broeder en zuster Folkert en Hannie Koning hebben verteld van de overtuiging die ze hebben, dat God hen naar deze plaats geleid heeft, waar ze nu werken, maar ook van de moeiten die ze op deze weg zijn tegengekomen. Er blijkt in de Kaap een nasleep te spelen van de discussie over de zendingsvisie, op gang gebracht door ds. Breytenbach, die overigens niet veel vrucht oplevert. Het vrijwilligersechtpaar heeft verwijten naar de SK van Bellville, en beklaagt zich over het feit dat ze geen financiële vergoeding krijgen voor hun vrijwilligerswerk. De SK had echter niegt ingestemd met hun aanstelling, en terwijl echtpaar Koning als voorwaarde voor hun aanstelling door de kerkenraad van Belhar hadden gesteld, dat zowel de kerkenraad als de SK achter hun aanstelling moesten staan, hebben ze die aanstelling toch aangenomen, ondanks het uitblijven van de instemming van de SK, en dus ook helemaal buiten SDSA om. Er is dus om deze reden op de begroting geen plaats ingeruimd voor het werk van echtpaar Koning. De communicatie tussen echtpaar Koning en de SK is niet goed. De SK heeft een ontmoeting met echtpaar Koning geweigerd, en dit heeft hen geraakt. Ondertussen is door de kerkenraad van Belville wel gezorgd voor een (nieuwe) auto voor hen, en ook ontvangen ze een voorlopige woonvergoeding, die uit het Jan Hultzer Fonds wordt voorgeschoten. Broeder en zuster Koning uiten ook verwijten naar ZDNL, omdat ze zich door hen niet gesteund voelen. De visitatiecommissie legt uit aan broeder en zuster Koning, dat gemeenteleden die vrijwillig naar Zuid-Afrika gaan, en niet in het kader van de zending zijn uitgezonden, niet zomaar kunnen rekenen op materiële ondersteuning. Ook uit het oogpunt van gelijke behandeling (zie 2.3.C en 2.4.9) ligt dit niet voor de hand als een aparte begrotingspost. Ook wordt geconstateerd, dat het regelen van de positie van echtpaar Koning alsnog moet gebeuren, en ingepast moet worden in de vastgestelde structuur. 19

84

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

11. Tweede vergadering met de kerkenraad te Bellville (08/11)

Op de tweede vergadering met de kerkenraad, worden de bevindingen van de visitatiecommissie uit de ontmoetingen beschreven onder 3.1. sub 1, 2, 4, 5 en 10 met de kerkenraad gedeeld. De kerkenraad herkent de daarin beschreven moeiten, en geeft aan dat ze in al die moeiten, te weten: heel de discussie over zendingsvisie en –beleid; de positie en rol van de SK en de zendeling; de inschakeling van een vrijwilliger, juist de leiding heeft willen nemen. Omdat er een noodsituatie ontstaan was, achtte de kerkenraad het gerechtvaardigd in te grijpen, ook als dit niet volgens de instructies was. De kerkenraad constateert dat ook de SK steken heeft laten vallen op het gebied van de communicatie. Om die reden heeft de kerkenraad twee keer een adhoc commissie ingesteld, die feitelijk ging doen, wat normaal gesproken de SK doet, namelijk beleidsbepaling. Om die reden ook heeft de kerkenraad opdrachten verstrekt met betrekking tot het zendingswerk, en ook in verband met echtpaar Koning, buiten de SK om. Inhoudelijk was er echter geen noemenswaardig verschil in visie op zending en beleid tussen de kerkenraad en de SK. Volgens de visitatiecommissie heeft de kerkenraad de taak om de SK instructies te geven, en die daar ook aan te houden. Als een zendeling zich dus aandient bij de kerkenraad, dient de kerkenraad hem te verwijzen naar de SK, behalve in zaken van opzicht en tucht. De visitatiecommissie dringt er bij de kerkenraad op aan, in gesprek te gaan met de SK, voor verdere verbetering van hun relatie. Vervolgens is het goed de structuur en de instructies nog eens samen na te gaan, en voor elkaar te bevestigen. Die dienen dan ook gehouden te worden. De commissie beveelt aan om in ieder geval spoedig een eerste gesprek, gericht op herstel van vertrouwen, te voeren onder leiding van een mediator (facilitator).

12. Tweede vergadering met de zendingscommissie (SK) van Bellville (09/11)

Met de SK worden de dag erna de bevindingen van de afgelopen dagen besproken. De visitatiecommissie heeft de documenten, waarin structuur en instructies verwoord zijn, bekeken. Die bieden mogelijkheden om de taken goed te verdelen. De SK wordt aangeraden om aan te dringen op de handhaving van een duidelijke structuur, zoals die ook op schrift staat, waarin men zich houdt aan de instructies. Als eerste opdracht ligt er volgens de visitatiecommissie een gezamenlijk gesprek tussen kerkenraad en SK. Zowel de kerkenraad als de SK zijn hiertoe aangespoord, om dit te doen onder deskundige leiding van een mediator (facilitator). Het belangrijkste is het herstel van vertrouwen, en als gevolg daarvan de ruimte die ieder krijgt om zijn of haar taak uit te voeren volgens hetgeen is afgesproken (structuur en instructies). Op de vraag of de SK daartoe bereid is, ontvangt de visitatiecommissie een gemeend ‘ja’.

20

85

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

3.2.

Speciale aanbevelingen / actiepunten Zuid (de Kaap)

1. Samenvatting van bevindingen: 1. Er is in de Kaap bereidheid om zendingswerk te doen. Betrokkenen doen hun best om het werk te steunen. 2. In de structuur van het zendingswerk speelt onduidelijkheid. Het is niet duidelijk wat de verhouding is tussen Belhar en Leiden. Enerzijds blijken de gemeenteleden van Leiden kerkelijk onder Belhar te vallen, omdat Belhar een geïnstitueerde kerk is en er (tijdelijk ?) geen zendeling in Leiden is. Anderzijds is Belhar (nog) geen zendende kerk voor het werk in Leiden, al lijken ze soms wel in die veronderstelling te verkeren. Duidelijkheid zou hier waardevol zijn. 3. In de praktijk van het zendingswerk in Leiden is het niet duidelijk waarom de kerkenraad van Bellville zich rechtsreeks met dit werk en zo ook met het werk van de kerk van Belhar heeft bemoeid, in de zaak van beleid, en ook het aanstellen van een vrijwilliger. Hiermee is de SK gepasseerd, maar waarom? 4. Er is sprake van een duidelijk wantrouwen tussen de kerkenraad van Bellville en de SK van Bellville. De reden hiervan is niet duidelijk. Waarom is er dit gebrek aan vertrouwen? 5. Betrokkenen houden zich niet aan door hen zelf gemaakte en aanvaarde afspraken. Dit leidt tot onwerkbare verhoudingen. 6. De communicatie tussen betrokkenen loopt niet goed. 7. Er is een blijvende moeite tussen de zendeling van Bellville en de SK. Hoewel die minder groot is dan die geweest is, speelt die moeite toch nog een rol. Een achterhaald document speelt nog steeds een rol, en het is blijkbaar nog niet door alle betrokkenen aanvaard en verwerkt, dat dit document definitief van tafel is. 2. Actiepunten:

1.Er dient zo spoedig mogelijk een gesprek plaats te vinden tussen de kerkenraad en de SK van Bellville, onder leiding van een mediator (facilitator) van buiten, dat wil zeggen: iemand die niet belast is door een sterke betrokkenheid op deze zaak. Mogelijk iemand vanuit classis Noord, of iemand van buiten de directe kerkelijke gemeenschap van Bellville. 2. De structuur van het zendingswerk moet alle betrokkenen duidelijk voor ogen worden gesteld. Er dient een duidelijke en overzichtelijke instructie te worden aanvaard en gehanteerd voor en door de SK, de zendeling en de kerkenraad. Het verdient aanbeveling deze instructie op te stellen door middel van een ‘workshop’ met alle betrokkenen. De instructies dienen ook bepalingen met betrekking tot alle betrokkenen te bevatten, niet alleen de directe ‘rolspelers’ zoals SK, zendeling en kerkenraad, maar ook die op afstand, zoals SDSA; ze moeten dan per direct in werking treden. 3. De vraag naar de positie van de kerk van Belhar ten opzichte van het zendingswerk dient te worden opgeklaard. De vraag of Belhar zendende kerk kan zijn voor het werk in Leiden, dient te worden beantwoord. 4. De positie van vrijwilligersechtpaar Koning in de Kaap in het werk dat ze tijdelijk doen, moet worden duidelijk gemaakt. Ook de ambtelijke positie van broeder Koning moet worden duidelijk gemaakt. Is hij ambtsdrager? Indien niet, wat zijn dan wel zijn bevoegdheden? Vanwege de urgentie om de communicatie tussen de kerkenraad, de SK en het zendingswerk vlot te trekken, en het gesprek dat daarvoor nodig is, zijn de meest urgente van deze actiepunten per brief aan de kerkenraad toegestuurd, nog voor we vertrokken uit Zuid-Afrika (zie bijlage 5.5).

21

86

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

4. Visitatie in de gemeenten in Tshwane (Gauteng) Inleidend: De visitatie in Gauteng besloeg vooral de periode vóór de visitatie aan de Kaap, en werd afgesloten na die periode. Het onderdeel 4.1 beschrijft, samengevat en in chronologische volgorde, de indrukken en ervaringen van de visitatiecommissie. Dit betreft 22 ontmoetingen, vergaderingen en/of gesprekken. De volledige verslagen zijn te vinden in het elektronisch dossier. Het onderdeel 4.2. beschrijft de daaruit voortvloeiende samenvatting en actiepunten, die de visitatiecommissie voorstelt, zowel speciaal voor dit gebied, alsook in het algemeen (voor heel het zendingswerk).

4.1.

Indrukken en ervaringen

1. Eerste, informele vergadering van de visitatiecommissie met SDSA in de kerk van Pretoria/Maranata (20/10)

Na hartelijke ontvangst, begroeting en christelijke opening, gaat het in deze informele bijeenkomst vooral om kennismaking met elkaar en het visitatieprogramma. De probleemstelling voor de visitatie en de erop volgende INDABA worden uiteengezet: groei en sustainability/volhoudbaarheid; hoe verdragen die zich tot elkaar? Zijn er andere posities mogelijk dan: koersen op onbeperkt groeien, of harde grenzen stellen aan de groei, bepaald door het budget? Ook komt het onderwerp ‘bevoegdheid’ ter sprake. In het zendingswerk zullen de structuren en richtlijnen en instructies moeten worden gerespecteerd. Anders ontstaat wanorde. In Kaapstad staan met name het contact met de kerkenraad, met de SK en de adhoc commissie op het programma. Het programma wordt enigszins aangepast.

2. ‘Workshop’, georganiseerd door SDSA in de Johannes Calvijnschool (21 en 22/10)

Op vrijdagavond 21 oktober ’s avonds en zaterdag 22 oktober wordt de Workshop/het Beraad van MDSA, de SK’s en de leden van het visitatieteam gehouden in de Johannes Calvijn School, naast de kerk van Pretoria. Hoofdzakelijk worden de volgende zaken besproken: A. De meeste zendingsgemeenten, waar de ambten worden geïnstitueerd, zijn hulpbehoevende gemeenten. Dit geeft een grote financiële last voor het kerkverband, als ze financiële steun vragen (ze worden dan gerekend bij de ‘hulpbehoevende kerken’ volgens Artikel 11). Daar kan verschillend op gereageerd worden: 1. Je kunt die hulpbehoevende kerken gaan koesteren. Daarvoor zijn fondsen nodig. Als we die zelf niet hebben, houden we de hand op in het buitenland (Canada en Australië). Dit is nu nog overwegend de praktijk; 2. Je kunt ook weigeren om klakkeloos te voorzien in predikantensalarissen. De gemeente is dan niet direct hulpbehoevend, omdat er geen salaris uitbetaald hoeft te worden, en de gemeente wordt gestimuleerd om zelf op zoek te gaan naar middelen om een predikant te gaan onderhouden. B. Zaterdag is gesproken over de inschakeling van echtpaar Koning in het zendingswerk in de Kaap. Na enige bezinning staan de kerkenraad van Belhar en in het gevolg daarvan de SK van Kaapstad daar positief tegenover. Voorwaarde is wel, dat er een taakomschrijving is en de verhoudingen worden afgesproken. C. Er zijn communicatieproblemen tussen de kerkenraad van Belhar en de SK van Kaapstad, en hopelijk kan de visitatie bijdragen om dat te verbeteren. 22

87

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

D. Ook zijn vooral de meerjarenbegroting van MDSA besproken, en de strategische plannen van Maranata en Kaapstad. E. Er is een speciale ouderling vanuit Maranata voor zendingspastoraat. Dit wordt enorm gewaardeerd, en is inhoudelijk van grote betekenis. F. Verschillende onderwerpen worden nog besproken, waaronder de woonplaats van de zendeling: moet hij in z’n werkgebied wonen, of hoeft dat niet? G. Ook de vraag naar de vervulling van de vacature in de Kaap, na het vertrek van ds. Breytenbach. En het evenwicht in de verdeling van de zendingscapaciteit tussen Pretoria en de Kaap.

3. Zondagviering in Soshanguve en Pretoria (23/10)

Zondagmorgen wonen we om 08.00 uur de kerkdienst bij in Soshanguve F4. Het is een indrukwekkende dienst, waarin hartelijk wordt gezongen, geluisterd, goed opgelet door de jeugd en meegedaan door de gemeenteleden. Na het eerste uitgebreide deel, geleid door broeder John Mahlangu, werd de eigenlijke eredienst geleid door zendeling Pieter G. Boon. Na de dienst is er een gesprek met de mannengroep onder leiding van zendeling ds. Piet Magagula. Deze mannengroep is nog geen formele voorbereiding op het ambt, maar toch hebben de broeders taken en tonen verantwoordelijkheid voor de kerk. De voorganger doet z’n best om zo bij de mannen vroegtijdig verantwoordelijkheidsbesef voor de gemeente te bevorderen. Hij bevestigt dit door de mannen als mannen van hun cultuur te respecteren. Aan het begin van de avond woont het visitatieteam de kerkdienst in Pretoria bij.

4. Vergadering met het Mission Team (Sendingspan) van Gauteng (24/10)

Op maandagmiddag vindt de vergadering met het Mission Team/Sendingspan plaats in de kerk van Pretoria. Deze wordt geleid door student broeder John Mahlangu. Verder zijn er acht leden van het team aanwezig; studenten, afgestudeerden en zendelingen en de visitatoren. Na hartelijke begroeting en christelijke opening is er kennismaking.

a. Het thema voor de visitatie wordt onder de titel ‘ownership’ besproken. Ownership betekent dat je vanaf de instituering als gemeente zelfstandig gaat functioneren. We moeten de gemeenteleden trainen om géén hulpbehoevende kerk te worden. Maar we zijn daar wel toe geneigd. Mensen die arm zijn, stoppen we graag iets toe, in plaats van hen te trainen in zelfstandigheid. Over de vrijwillige bijdrage / de tienden, wordt opgemerkt, dat deze gevraagd kunnen worden als een voorwaarde voor lidmaatschap. Opvallend is dat de betrokkenen zelf dit als redelijk ervaren, terwijl zo’n drastische maatregel vanuit het zendingskader (SK) nogal kritisch wordt bekeken. Belangrijk is, dat ownership getraind moet worden, en niet alleen strikt financieel, maar ook in bredere zin. Het wordt algemeen bevestigd en besproken, dat de training van vaardigheden (skills) op dit gebied van groot belang is. Ds. Piet Magagula noemt ook enkele praktische voorbeelden: stimuleer mensen er trots op te zijn dat ze zelf dingen kunnen regelen, organiseren en verzorgen, dat bevordert ownership. Het is belangrijk hierbij niet teveel nadruk op geld alleen te leggen. Het tegenovergestelde zie je in kerken, die zoveel nadruk legt op het moeten bijdragen, dat men daar ongeveer alles opeist van hun leden, tot zelfs hun pensioen. Laten we als kerken niet die richting (van de Prosperity Theology) op gaan. Het gaat niet in de eerste plaats om geld, 23

88

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

maar om het Evangelie. Het gaat om heel de verantwoordelijkheid voor het onderhouden van de kerk en hoe je mensen daarbij betrekt. Nieuwe kontakten zijn mensen die willen geloven, zij zoeken troost en bemoediging. Voordat zij onderwezen worden in eigen (financiële) verantwoordelijkheid, zullen ze zich eerst moeten bekeren tot God, en Christus aannemen. Dat is de basis. Als die basis er (nog) niet is, kan uitgebreide discussie over geld ontmoedigend werken. Duidelijkheid, ook over structuren (wat is kerkenraad, SK e.d.) is vanaf het begin van groot belang b. Jeugd en management. De jeugd wil wel meer verantwoordelijkheid dragen, zij willen meer doen in de kerk. Ze willen graag actief en verantwoordelijk bezig zijn, en iets beteken in de kerk. Een goede ontwikkeling is erop gericht, dat de zendeling een stap terug doet en meer zelfstandigheid geeft aan de leden. Ownership houdt ook in dat je de dingen goed regelt en organiseert. Het is een vorm van management. De ervaring leert dat de studenten op Mukhanyo niet genoeg training krijgen in bovengenoemde. Het moet een punt van aandacht zijn. c. Zelfstandigheid Het is de zendelingen duidelijk, dat er veel gedaan moet worden, voordat een gemeente zelfstandig kan zijn: ambtsdragers trainen, de jeugd leiden, de kerkorde bespreken, enz. Het is ook belangrijk, dat duidelijk wordt aangegeven, ook naar jonge, locale zendelingen toe, dat, zodra een gemeente geïnstitueerd is, de zendeling vertrekt naar een andere zendingspunt. De kerk is niet van de zendeling, maar van de gemeenteleden. Dit, om te voorkomen dat zendelingen blijven ‘hangen’. d. Vrijwilligers en samenwerking Het concept ‘ownership’ staat of valt met de inschakeling van vrijwilligers. Anders is het een financieel onmogelijke opgave. Ook vrijwilligers hebben training nodig. En ze worden ingeschakeld bij alle dingen, heel het gemeenteleven, maar ook de erediensten. Het is het omzetten van geloof in geloofsdaden. In het Mission Team is sprake van goede samenwerking. Maar men vindt de organisatie van alle zendingswerk wel eens ‘topzwaar’.

5. Vergadering met de SK van Maranata (24/10)

Na begroeting en christelijke opening, houden we vergadering met de SK van Pretoria/Maranata. Op de agenda staat een bespreking van het rapport ‘the future of Soshanguve CC’, waarin de opstellers op verzoek van de kerkenraad van Maranata hun advies geven over het voortbestaan van dit zendingspunt. Hier is ruim 20 jaar zendingswerk gedaan, maar er is geen uitzicht op een zelfstandige gemeente, die zichzelf bestuurt, en verder zal uitbreiden. Op grond hiervan besluit de SK om aan de kerkenraad voor te stellen het werk in CC te beëindigen. De gevolgen worden besproken, en er is een plan voor afbouw en nazorg (gemeenteleden zullen zich kunnen aansluiten bij andere gemeenten en preekpunten in Soshanguve). Vervolgens wordt besproken, hoe het concept ‘ownership’ kan worden versterkt. Gesproken wordt over het functioneren van de projecten (uit het ‘Projectenboekje’); daar zit het risico aan dat mensen zich afhankelijk gaan opstellen. ‘Rijstchristendom’ moeten we niet stimuleren, maar voorkomen. Hulp moet bij voorkeur structurele verbetering betekenen. Hulp in de vorm van studiebeurzen is een goed middel. 24

89

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Tenslotte komt de moeite van het functioneren van Mamelodi ter sprake. Mamelodi is zendende kerk voor Nellmapius, maar dit betekent inhoudelijk niet veel. De SK doet het werk inhoudelijk. Besloten wordt dat de visitatiecommissie voorzichtig zal overleggen met de kerkenraad van Mamelodi, op 25 oktober, of de kerk gelukkig is met de opdracht om zendende kerk te zijn voor Nellmapius. Een optie is dat Mamelodi de zendingsopdracht teruggeeft aan Maranata.

6. Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. George en Portia Mnisi van Nellmapius bij hen thuis (25/10)

De visitatiecommissie wordt gastvrij en hartelijk ontvangen, door ds. George Mnisi en zijn vrouw Portia. De kinderen zijn ook thuis. Samen met ds. Dirk Maurits Boersma heeft ds. George Mnisi gekeken naar een nieuw zendingsgebied. Zelf had hij graag naar Soshanguve Extensions gewild. Er is een strategisch plan voor die wijk, maar voorlopig is dit plan in de koelkast, wegens een stop op verdere uitbreiding. Ds. Mnisi heeft nu op tijdelijke basis de zorg voor Nellmapius. Het is naar zijn mening best een moeilijk zendingspunt. Er zijn weinig mannen, wat het werk bemoeilijk. De meeste contacten zijn met vrouwen, waarvan de meeste ongehuwd samenwonen, wat heel veel problematiek met zich meebrengt. Bemoedigend is het zevental vrouwen dat in de maand november geloofsbelijdenis hoopt te doen. Samen wordt besproken, hoe vrouwen meer betrokken kunnen worden in het leiden van kerkelijke activiteiten. Als er alleen vrouwen zijn, is het goed om de talenten van die vrouwen ook te gebruiken. Belangrijk is het, in verband met de vorming van een kerkenraad en de instituering van de kerk, een plan achter de hand te hebben, dat gaat werken als er mannen beginnen te komen. Dat, om problemen te voorkomen in het gemeente leven. Ds. Mnisi is blij met het Mission Team. Hij functioneert er met plezier. Als hij vragen heeft, bespreekt hij die altijd in het MT of met Muruti (dominee) Tebogo van Mamelodi. Op de vraag of hij toekomt aan studeren en het lezen van theologisch materiaal, antwoordt hij dat daar niet zoveel tijd voor is. Maar, hij is van plan om volgend jaar een cursus kerkgeschiedenis te gaan doen. Dat zal een stimulans zijn tot studie.

7. Vergadering met een vertegenwoordiging van de kerkenraad van Mamelodi (25/10)

Voor de ontmoeting van de visitatiecommissie met de kerkenraad van Mamelodi, zijn drie afgevaardigden van de kerkenraad gekomen, de predikant en twee ouderlingen. Na hartelijke begroeting en kennismaking, en christelijke opening, wordt het zendingswerk in Nellmapius besproken, waarvoor Mamelodi zendende kerk is. Dit zendingswerk is gestart in 2002. De plaats Nellmapius groeit behoorlijk, vanwege uitbreiding van de wijk met veel nieuwbouwwoningen. In Nellmapius gaat het sinds de komst van ds. Mnisi beter. Hij heeft de gave om aan de nodige verdieping te werken met de mensen. Broeder Sam (afgestudeerd student) is goed in het aantrekken van mensen voor activiteiten en kerkdiensten. Ds. Mnisi is goed in het begeleiden van het geloofsleven van de gemeenteleden. Groot probleem is het ongehuwd samenwonen van veel leden, en ds. Mnisi werkt hier aan. Er is ook groei, en er zijn kinderen. Er zijn vier mannen, die ook leiding geven. Ook het geven van leidinggevende taken aan vrouwen, is voorwerp van studie. Tegelijk hoopt men op toename van het aantal mannen.

25

90

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Er wordt helaas nog niet veel gedaan aan leiderschapsvaardigheden en het trainen van leiders. Er is wel activiteit voor de jeugd, in de vorm van voetbal, geleid door Sam, en een keer per jaar is er jeugdkamp. Vanuit de kerkenraad wordt aangegeven, dat er voor Nellmapius een strategisch plan is. Het is niet voorhanden, en we hebben het niet kunnen inzien. Volgens dit plan wordt toegewerkt naar de instituering van Nellmapius. Met de SK is er een goede, maar koele verstandhouding. Formeel is Mamelodi zendende kerk, maar al het werk wordt door de SK van Maranata gedaan. Mamelodi is hier dankbaar voor. Er is goed contact tussen hen en de SK, als regel vier keer per jaar. Er is wel enige spanning geweest rond de aanstelling van ds. Mnisi, want Mamelodi had een andere kandidaat in gedachten. De SK heeft toen eenzijdig toch ds. Mnisi benoemd. Het contact met hem liep eerst wat stroef, maar is nu zonder meer: goed. Zo ook met Maranata. Maar al met al is het zendingswerk in Nellmapius voor Mamelodi toch wel een zware last. Men houdt het ten dele vol uit plichtbesef. De kerkenraad van Mamelodi zou nog steeds graag Sam willen beroepen als zendeling voor Nellmapius. Er is echter twijfel en onzekerheid over het budget. Dat was niet nodig geweest, volgens visitatoren, als de kerkenraad van Mamelodi maar op tijd een budget had aangevraagd. De reactie van de kant van de kerkenraad was, dat men in de veronderstelling leefde, dat dit wel gedaan was. Als dit nu nog gedaan moet worden, is haast geboden. Dit geldt ook voor de aanvraag voor steun bij kerkbouw voor Nellmapius. Van de kant van de kerkenraad van Mamelodi wordt aangegeven, dat het beter zou zijn als de last van de zendende kerk van hen werd afgenomen. Het wordt door Mamelodi nog wel gedaan, maar het kan door hen niet goed worden gedaan. Daarvoor is het te moeilijk. De afgevaardigden zullen dit bespreken met de voltallige kerkenraad en communiceren met de gemeente. Als men het zo eens wordt, kan het aan de classis worden voorgesteld. Tenslotte ontspon zich een gesprek over naam en bekendheid. Dit raakt de onderwerpen integratie en ownership. De kerk van Mamelodi heeft moeite met onze naam ‘Free Reformed Church’. Het klinkt hen en de bevolking vreemd in de oren. Maar Muruti Tebogo Mogale is voor de mensen niet vreemd. Een passende eigennaam voor deze kerk zou goed kunnen doen.

8. Bezoek met ds. Mnisi aan de school Lesedi te Soshanguve (26/10)

De dag erna heeft ds. Mnisi de visitatiecommissie geïntroduceerd op de school Lesedi, de gereformeerde school in Soshanguve GG of Noord. We maken kennis met schoolleiding en docenten en schoolkinderen. Ook zien we de kerkzaal van de kerk.

9. Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. Dirk Maurits en Rinette Boersma te Akasia (26/10)

Na hartelijke ontvangst in de pastorie, die ook kerkelijk centrum is, bespreken we het werk in Akasia. Vanaf het begin heeft echtpaar ds. Boersma zich gericht op Akasia, de buurt, waar ze wonen. Ds. Boersma richt zich vooral op discipelschap. Hij werkt met kleine groepen, en probeert de mensen te stimuleren om in kleine groepjes te studeren in de Bijbel, en zo te groeien als volgelingen van Christus. Hij wil deze visie houden om in kleine groepjes te blijven werken, ook als het groter mag worden. Over het leiderschap heeft hij nagedacht. Zijn ideaal is dat de leiders voortkomen uit de kleine groepen, zodat hij als zendeling coördinerend kan functioneren tussen de leiders van 26

91

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

die verschillende kleine groepen. Die leiders kunnen in zekere zin als voorlopers van ambtsdragers worden gezien. Er is een goed lopende kinderclub, en soms slaat dat een brug naar hun ouders, soms ook is er helemaal geen contact, en weten de ouders nergens van. Als er zich veel andere activiteit aandient, zoals sport en dergelijke, blijkt of de kinderen trouw blijven komen. Sommige wel, andere haken dan af. Soms tijdelijk, om later terug te komen. Akasia is een boeiend zendingsveld, uit het oogpunt van integratie. De minderheid is hier blank, en de meerderheid zwart. Blanken zijn moeilijker te bereiken dan de anderen. De sociale positie verandert ook. In Akasia zijn de blanken vaak de armen, en er zijn rijke zwarten. Tot nu toe zijn de kerkgangers en contacten slechts uit de zwarte bevolking. Het is moeilijk te voorspellen hoe de verdere ontwikkeling zal gaan. Ownership en financiële zelfstandigheid: Zelfstandigheid van de beginnende gemeente is uitgangspunt. De deelnemende leden tot nu toe, vinden het vanzelfsprekend, dat ze financieel bijdragen. Ze doen dat het liefst op moderne, efficiënte wijze (maandelijkse afdracht). De opbrengst is niet voldoende voor het onderhouden van een predikant. De bijdragen worden nu gebruikt voor (a) Diaconale doelen; en (b) Spaarfonds. Met dit laatste kan later eventueel kerkbouw worden betaald. Het is niet de bedoeling om geld te gaan oppotten. Ds. Boersma vindt de principes van het zichzelf bekostigen, en ownership van groot belang. Hij vindt geloofsgroei (kwalitatief) van meer belang dan numerieke groei. De beste methode in dit alles, is in zijn visie de kleine groep. Om te kunnen werken is kennis van de cultuur van groot belang. Het Mission Team ervaart ds. Boersma als positief, al kost het soms naar verhouding te veel tijd. Het Mission Team bewijst zijn waarde vooral, als er een goed gesprek plaats vindt, of samen een goede bestudering van een onderwerp wordt gedaan. Echtpaar Boersma ervaart de pastorale zorg door de ‘zendingsouderling’als zeer positief. Ze houden ook een boeiende webpagina bij.

10. Vergadering van visitatiecommissie met SDSA (26/10)

We komen als visitatiecommissie met SDSA bij elkaar in kantoor Snijder, en spreken eerst over Mukhanyo Theological College. Aan Mukhanyo is de afgelopen vijf jaar financiële steun gegeven. De toezegging loopt tot het einde van dit jaar. Er studeerden en studeren daar studenten van ons, en ook gaven enkele van onze zendelingen daar les. Dit is nu veel minder. Maar twee van onze voorgangers, Jerry Mhlanga en Tebogo Mogale zitten in het bestuur. Vanwege de financiële situatie, en het feit dat de VGK zelf een voorstel voor theologische opleiding doen, ligt de vraag op tafel of we door kunnen en willen gaan met financiële steun aan het MTC. De vraag is ook, als er steun gegeven wordt, of dit afgemeten moet worden aan het aantal van ‘onze’ studenten die daar studeren – momenteel drie -; of daar los van moet staan. De voorkeur verdient het laatste, omdat we MTC inzichzelf een warm hart toedragen, of er studenten van ons studeren of niet. Er wordt echter opgemerkt, dat we slechts het MTC financieel steunden, en andere opleidingen waar studenten heengaan niet. Er is een contract in de maak tussen de zending en DVN, voor steun aan studenten. DVN draagt hieraan 25% bij; ZDNL 50%, terwijl de overige 25% voor de kerken in Zuid-Afrika is. 27

92

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Kunnen de kerken deze last dragen, en dan ook het MTC nog steunen? Een optie is om de vraag terug te geven aan het deputaatschap Art. 19. Vroeger sprak de SK zich uit over de theologische studie, maar dit is nu voor Artikel 19. Afgesproken wordt, dat deze zaak, dat formeel de periode van de bijdrage beëindigd is, en dat de vraag nu bij hen voorligt, per brief wordt doorgegeven aan deputaten-curatoren. Aan MTC zal worden meegedeeld, dat een eventuele financiële bijdrage niet meer vanuit de zending zal worden gegeven, maar dat daarvoor het deputaatschap Theologische Opleiding moet worden benaderd. Nogmaals wordt besproken, dat het belangrijk is dat er een plan is voor aantallen te steunen studenten. Dit moet verband houden met de te verwachten vacatures. Dit voorkomt valse verwachtingen. Rond financiën en opleiding voor theologische studenten leven veel vragen. Ook principiële vragen over de keuze van een opleidingsinstituut. Maar kan SDSA daar nu nog op ingaan, en andere deputaatschappen bevragen, nu de taken meer en meer consequent verdeeld worden over de deputaatschappen? Maar redelijkerwijs mogen we toch vragen van elkaar, dat we een goede, Bijbelse visie hebben. Daarom is de INDABA van betekenis. Centraal daarin staat het onderwerp: Menskracht. Hoe krijg je die, en hoe onderhoud of betaal je die? De neerslag van de INDABA wordt doorgegeven aan de synode van 2012. Ten tweede spreken we over verlof. SDSA geeft aan dat het regelen van een verlof ook aan de kant van Zuid-Afrika veel werk betekent. Als het dat waard is, dan is het akkoord. SDSA vraagt of ZDNL willen aangeven of zij twee keer per jaar een verlofganger verwachten, of liever een keer per jaar? En of de echtgenote, of eventueel kinderen dan mee over moeten komen, of niet? Ten derde spreken we over de communicatie in de afgelopen periode. Daarin is een en ander fout gegaan, wel aan beide kanten. We verwachten en hopen dat we zorgvuldig, open en volledig zullen zijn in de communicatie, ook in de komende tijd. Dat is bevorderlijk voor het werk en een goede relatie. En als er iets is, mogen we elkaar ook als broers en zussen aanspreken.

11. Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. Piet en Salamina Magagula te Soshanguve bij hen thuis (27/10)

Na hartelijke ontvangst thuis bij ds. Magagula, spreken we over het leven van het gezin en over het werk in F4, dat begonnen is in 2009. Daarin komen onder andere de volgende zaken naar voren. a. De kerk en de kerkdiensten zijn open voor iedereen. Het Avondmaal is alleen voor wie belijdenis van hun geloof hebben gedaan; b. Vrouwen geven vaak eerder gehoor aan de oproep om te komen, dan mannen. Daarom worden de mannen van vrouwen met wie contact is, speciaal opgezocht en met respect aangesproken en uitgenodigd. Benadrukt wordt dat zij hierin een rol en taak hebben; c. Er wordt deelgenomen aan de mannendag op 16 december, de nationale ‘geloftedag’ (traditioneel: verzoeningsdag, de herdenking van de slag bij Bloedrivier); d. Evangelisatie via huis-aan-huisbezoeken wordt gedaan om een inhoudelijk gesprek; e. Begrafenissen worden bezocht om daar het Evangelie te kunnen verkondigen; f. In de kerkdiensten hanteren we onze eigen stijl, die anders is dan van de Pinkstergemeenten; 28

93

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

g. We hechten belang aan intensief jeugdwerk, geven jeugdcursussenen over omgaan met vriendschap en seksualiteit. Als het kan doen ze ook mee met het jeugdkamp, deze zomer. We betrekken de jeugd ook intensief bij het gemeenteleven. De jeugd wordt ook opgevoed in ownership: in eigen verantwoordelijkheid je taak uitoefenen; h. Een belangrijk onderdeel van het werk is bezoekwerk. Dit heeft geleid tot grote herkenbaarheid van de zendeling; i. Diaconaal dient de groentetuin als methode. De opbrengst betekent groente voor zieken, en ook wordt er groente verkocht. Naast groente wordt er ook wel kleding (verkregen uit Pretoria) uitgedeeld; j. Het gebouw is met opzet passend eenvoudig. Men probeert het onderhoud zelf te bekostigen.

12. Voorlichting met zuster Nellie Kleyn van Khothatsong (27/10)

Zuster Nellie Kleyn ontvangt ons hartelijk, en leidt ons rond naar en in een Hospice, waarmee Khothatsong samen veel doet. We krijgen een indruk van het reilen en zeilen van het hospice. Daarna gaan we naar de verpleegpost, naast de kerk van de VGK te F4, en maken kennis met de ambulante zorg van Kothatsong: de Home Based Care. We bezoeken met de thuiszorgwerker enkele Aidspatiënten. Tenslotte maken we kennis met het Tuinproject en het voorlichtingswerk van Khothatsong. Er is ruim contact tussen dit werk van Khothatsong en de gemeente van F4 in Soshanguve.

13. Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. Tjeerd en Mieke de Boer (28/10)

Na hartelijke ontvangst in hun woning door ds. Tjeerd en Mieke de Boer, vertellen ze over hun tweede verblijf in Zuid-Afrika, vanaf 2007. Het eerste verblijf was van 1983 – 1992, in Mamelodi. Het grote verschil is de politiek-culturele verandering. De werelden van niet blanken en blanken zijn dichter bij elkaar gekomen, al is er geen gelijkheid. Het werk in Soshanguve CC is in een beslissende fase gekomen, en het voorstel is nu om het werk daar te beëindigen. Dit is op overtuiging gebaseerd (zie verslag 5), maar het is geen gemakkelijk besluit geweest. Het doet ook best zeer. De leden zullen worden begeleid naar andere gemeenten, en daarbij worden geholpen, bijvoorbeeld met vervoer. Voor zendeling ds. de Boer betekent dit dat er een nieuwe periode aan zal komen. Verschillende mogelijkheden worden besproken, variërend van zendingswerk in een andere plaats, of een mentorrol naar jongere werkers toe, of helper voor een gemeente in nood; tot mogelijke terugkeer naar Nederland. Hij stelt zich dienstbaar op, en wacht een oproep of roeping af, maar beseft wel dat hij lokale zendingswerkers niet in de weg mag staan, en dat wil hij nadrukkelijk ook niet. De mogelijkheid van mentoraat, zodat een zendeling meerdere gemeenten dient, die het grootste deel van de tijd zichzelf helpen met plaatselijke medewerkers en ambtsdragers, is nog niet goed uitgedacht. Ook het tentenmakermodel behoort tot de mogelijkheden. De gedachte moet beter doordringen, dat niet alles wat wenselijk is, direct betaald wordt. Ook studenten zullen eerst moeten proberen zelf fondsen te werven (bijvoorbeeld: binnen hun eigen familie) voor hun eigen studie, voordat ze aankloppen om steun. Wat betreft studie instelling zou het goed zijn dat er voor een instelling werd gekozen voor alle studenten. Mukhanyo is prima, en voor verdere opleiding zou Potchefstroom een goede, gereformeerde keuze zijn. 29

94

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Ds. de Boer waardeert het Mission Team als bijzonder positief; het is erg leerzaam. Het vertrouwen en de openheid zijn uitstekend. Hij houdt een boeiend weblog bij, en gaat bedachtzaam om met zijn tijd; een vereiste, met name sinds zijn ziekte (de tumor in zijn hoofd, enkele jaren geleden); en de operatie en het herstel daarna. Dit gaat goed.

14. Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. Jerry en Togo Mhlanga te Soshanguve (28/10)

De visitatiecommissie wordt hartelijk ontvangen bij ds. Jerry en Togo Mhlanga, in hun woning te Soshanguve. Ze hebben een tweeling van twee maanden, en nu samen vier kinderen. Er is veel contact tussen gemeenteleden en dit zendelingenechtpaar. Jonge gemeenteleden helpen bij de verzorging van de kinderen, of komen in dit huisgezin in de werkkamer studeren of bijpraten. Het gaat goed met de gemeente te Soshanguve-WW (Zuid). Er is een goede band met de zendende kerk (Maranata); en met de SK, en met de zendingsouderling. Deze contacten worden gewaardeerd. Er is niet veel contact met de gemeenteleden van de zendende kerk. Dit zal met cultuur- en taalverschil te maken hebben. Ds. Mhlanga studeert via het Puritan Reformed Theological Seminary in Grand Rapids (MI., USA), en gaat daarvoor regelmatig naar de school zelf, maar moet de studie vanwege het drukke gezin nu wat temperen. Voor ds. Mhlanga is de nadruk op zelfstandigheid en ownership van grote betekenis. Zijn mening is dat ruime steun voor een zendingsgemeente die gemeente passief maakt. Vanaf het begin moeten gemeenteleden beseffen dat ze een taak hebben om hun voorganger te onderhouden. De steun moet spoedig worden afgebouwd. Ook de tentenmakersconstructie verdient nader bestudering, misschien ook ten dele, zodat iemand een half salaris krijgt, en zelf de andere helft bijverdient. Je voorganger te zien werken kan als voorbeeld voor de gemeenteleden ook stimulerend zijn. Ook is het mogelijk om als gemeenten samen een voorganger te onderhouden. Dan moeten er wel bekwame ambtsdragers zijn, en daarom is het trainen van mannen tot het ambt en tot het voorgaan in de diensten van belang. Er zijn op dit moment elf mannen, en binnenkort hopen er nog vijf geloofsbelijdenis te doen. Soshanguve-WW is nog niet toe aan instituering. Het ‘selfsupporting’ is er nog niet. Dat vraagt verdere training. Zaken als armoede, verwendheid, egoïsme (hebzucht) of ook jaloezie, of onverschilligheid spelen daarbij een rol. In de gemeente wordt daarom een cursus voor financiële bewustwording voorbereid. Er is nog veel werk te doen op het gebied van onderricht aangaande seksualiteit, en jeugdwerk. Afgestudeerde broeder Sam is hierbij behulpzaam. Ds. Mhlanga voelt zich goed thuis in het Mission Team. Hij begeleidt twee theologische studenten.

15.Zondagviering in Akasia en Pretoria/Maranata (30/10)

Op zondagmorgen maken we de dienst mee in Akasia, waar zendeling ds. Dirk Maurits Boersma voorgaat. Het is een boeiende dienst, en er zijn de gemeenteleden en contacten uit de eigen wijk, waaronder vluchtelingen uit andere Afrikaanse landen (Zimbabwe, Kongo); en gasten. De middagdienst maken we mee in Maranata/Pretoria.

30

95

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

16.Bezoek aan en gesprek met zendeling en gezin ds. Pieter en Jenny Boon (31/10)

Na hartelijke ontvangst bij zendeling ds. Pieter en Jenny Boon, spreken we over ownership en volhoudbaarheid van het zendingswerk. Het zendingsgebied van ds. Boon is Soshanguve XX (ook wel Soshanguve VV genoemd), en dit werk ontwikkelt goed, maar de gemeente is nog niet toe aan instituering. Daarvoor moet het aantal nog groeien, en de inzet van mannen in de gemeente. In de gemeente helpen in het weekend wel theologische studenten. De gemeente is redelijk welvarend tot rijk, en er is weinig werkloosheid. We bespreken de manier waarop een toekomstig voorganger onderhouden kan worden. Dit kan in combinatie met een andere gemeente, of de tentenmakersconstructie kan worden overwogen. Het is belangrijk de gemeente niet te verwennen. In deze gemeente is het toezeggen tot een maandelijkse bijdrage via een machtiging voorwaarde voor lidmaatschap. In de gemeente is dit geaccepteerd, en men is eraan gewend. Moeiten in de gemeente liggen op het gebied van echtscheiding en het inschakelen van toverij bij medische klachten en moeiten. Naast kerkplanting in Soshanguve XX besteedt ds. Boon ook tijd aan de begeleiding van studenten; is hij coördinator van het Mission Team; is hij lid van BBK en coördinator van de school Lesedi en de kleuterschool. Voor wat betreft het onderhoud van Theologische studenten is ds. Boon van mening dat er meer op kan worden aangestuurd dat ze zelf fondsen verwerven voor hun studie. Maar als dit niet lukt is het een optie om hen te steunen. Het Mission Team ervaart hij als bijzonder positief. Ds. Boon heeft een actieve rol in het deputaatschap BBK van de VGKSA. Zijn opstelling naar de zusterkerken in Nederland is kritisch, en dat heeft spanning veroorzaakt vanuit Nederland. De visitatiecommissie heeft er bij ds. Boon op aangedrongen, vanwege de band met Nederland (het zendingswerk in ZA wordt hoofdzakelijk gefinancierd vanuit de GKv in Nederland) zo mogelijk niet als kritische deputaat BBK naar Nederland op te treden, vanuit het principe “beter niet te bijten in de hand die je voedt.” Het aantal leerlingen aan de Lesedi school, dat voor 15% bestaat uit kinderen van gereformeerde ouders, loopt terug. Veel ouders sturen hun kinderen graag naar het centrum; naar Engelstalige scholen in Pretoria. Aan het slot van het gesprek heeft ds. Boon enkele vragen. Een daarvan betreft het beleid van de VSE, nu de VGKSA de emeritering zelf financieel wil organiseren. De VSE wil daar echter geen overdrachtsuitkering voor doen. Ds. Boon karakteriseert dit als ‘on-ethisch’. De visitatiecommissie kan hier weinig aan doen of van zeggen, maar dringt er bij ds. Boon op aan, dat zijn deelname aan de VSE niet opgezegd wordt, als niet tegelijk een andere vergelijkbare en goede regeling in werking treedt. Ds. Boon geeft ook aan dat het wellicht goed is dat zijn termijn in het zendingswerk binnen niet al te lange tijd afloopt, met het oog op het gezin. Tenslotte vraagt hij zich af, of het zendingswerk in Zuid-Afrika overgeorganiseerd is. Naast de kerkenraad van de zendende kerk; het Mission Team in het veld, en de SK in beide classes, is ook nog een orgaan zoals SDSA wellicht overbodig. Zaken kunnen vanuit Nederland wellicht ook rechtstreeks met beide SK’s worden gedaan? De pastorale zorg aan het gezin door de zendingsouderling wordt zeker gewaardeerd. Familie Boon waardeert zeer de steun en het meeleven vanuit Nederland, zoals bij verjaardagen. 31

96

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

17.Vergadering van visitatiecommissie met SDSA (31/10)

We spreken over de structuur van het zendingswerk, en over het mandaat dat we hebben. In feite maken in Zuid-Afrika de SK’s het beleid, en SDSA zijn administratief, en coördinerend. Maar daarmee overbodig? In ieder geval niet voor de communicatie tussen het zendingswerk in Zuid-Afrika en de achterban in Nederland. Dat loopt tegenwoordig uitsluitend via SDSA. Op dit punt kunnen de visitatiecommissie en SDSA niet instemmen met ds. Boon (verslag 16). We spreken verder over financiën en zelfstandigheid, en de vraag wordt gesteld of de financiën die er zijn in het zendingswerk (elk jaar is het geld gegarandeerd aanwezig) de gemeenten zwak en afhankelijk hebben gemaakt? Want dat lijken de zendingsgemeenten te zijn. En hebben we ze ook in geestelijk opzicht zwak en afhankelijk gemaakt? Hebben we de moed een gemeente te institueren zonder geld te geven voor een predikantensalaris? Ook de financiële boekhouding, accountability en goede orde lijken wel eens iets te hebben van cultuurbepaald zijn. In sommige zendingsgemeenten is er financiële chaos, en ze dienen geen begroting in. Is het dan verkeerd, cultureel gezien, die orde toch als eis te stellen? Is het misschien een Bijbelse eis? (God is geen God van wanorde). De stelling: “In Zuid-Afrika geen ownership zonder leadership” ontmoet herkenning en begrip. Maar als de financiën krapper worden, groeit er meer ownership, dan wordt de noodzaak beter gevoeld. De conclusie is dat SDSA nog niet opgeheven kan worden. Over hulpbehoevende kerken wordt opgemerkt dat dit niet alleen zendingsgemeenten betreft. Het is oppassen om niet per definitie de zendingsgemeenten uitsluitend en alleen als hulpbehoevend te categoriseren. Het probleem is wel breed. We (VGKSA) lijken wel een hulpbehoevend kerkverband. Overigens moeten de hulpbehoevende kerken zelf ook een keer aangeven hoe ze de weg naar zelfstandigheid denken te kunnen gaan. Tenslotte bespreken we de vraag naar samenwerking met andere kerken. Het blijkt niet duidelijk te zijn, of er zendingswerk in of dichtbij onze zendingsgebieden in Mamelodi en Soshanguve is. Dat is jammer. Ook kunnen we veel leren van het christelijk-gereformeerde en nederlands-gereformeerde zendingswerk in Vendaland en KwaZulu-Natal.

18.Vergadering met de kerkenraad van Maranata/Pretoria (01/11)

De visitatiecommissie komt samen met een afvaardiging van de kerkenraad van de zendende kerk Maranata, waar we hartelijk worden ontvangen, en de bijeenkomst op christelijke wijze wordt geopend. De commissie geeft een indruk van de visitatie tot nu toe, en legt een verband tussen de spelende problematiek van volhoudbaarheid en de Bijbel. Zo werkte Paulus voor zijn eigen levensonderhoud. Hierna geeft de kerkenraad van Maranata een indruk van hoe zij het ervaren zendende kerk te zijn. De zending is best een groot project. Men heeft 5 zendingspunten en 6 zendelingen onder zijn verantwoordelijkheid, en dat is best een behoorlijke verantwoordelijkheid. Het contact met de SK is goed. Men vergadert 4 keer per jaar, samen, en gemiddeld elke maand is er een kerkenraadslid die een bezoek brengt aan een kerkdienst op het zendingsterrein. Sporadisch vindt er ook een uitwisseling van voorgangers plaats. Toch blijft het een vaag gevoel, dat de betrokkenheid beter zou kunnen, maar de vraag is: hoe? Over het functioneren van de SK is de kerkenraad zonder meer positief. Maar de kerkenraad heeft niet echt grip op het zendingsgebeuren, en in die zin is de situatie wel kwetsbaar. 32

97

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

Ook is er niet een hechte band tussen zendende kerk en het zendingsveld. De natuurlijke ‘click’ is er niet, daarvoor is het cultuurverschil te groot, ook het taalverschil is een handicap. Ook is de sfeer in het zendingswerk wel eens ‘dynamisch’, terwijl die in de kerk meer conservatief is. Dat geeft wel eens spanning. De kerkenraad staat op een zekere afstand, maar dat geeft ook wel een bepaalde objectiviteit. Dat kan voordelig zijn. De kerkenraad heeft een positieve indruk van het functioneren van het zendingsteam. De kerkenraad heeft niet een duidelijke visie op de vraag naar de volhoudbaarheid. Wel is men zich er van bewust, dat er iets veranderen moet. De ervaring van de afgelopen jaren leidt wat betreft de kerkenraad tot een minder snelle instituering van een nieuwe gemeente. Men verlangt iets meer accountability en responsibility, voor men tot instituering overgaat. Wat betreft de financiële expansie, wil de kerkenraad benadrukken dat men voor de zending geen fondsen aan het zoeken is in het buitenland. Dat ging om andere doelen. Over het projectenboekje is gesproken. Dit mag geen verwarring of ongelijkheid geven, maar het is wel een manier om mensen in Nederland gelegenheid te geven te doneren op een betrokken manier. Over samenwerking met andere kerken, bijvoorbeeld de GKSA staat de kerkenraad op het standpunt, dat dit op het zendingsveld onder de zelfde voorwaarden mogelijk moet zijn als voor de reeds bestaande kerken. Ook is een kerk die geïnstitueerd wordt vrij om te kiezen bij welk kerkverband men zich aansluit. Overigens is men niet op de hoogte van het bestaan van zendingswerk van de GKSA in de buurt van onze zendingsgemeenten in Soshanguve of Mamelodi. Het belang om ambtsdragers op te leiden wordt als groot gezien. Dit opleiden van ambtsdragers hoort bij de hoofdtaken voor een zendeling. In principe moet een kerk bij instituering van de ambten zo ver zijn, dat men kan functioneren, ook als de zendeling vertrekt, en er niet (direct) een eigen predikant kan worden beroepen. Er moet dus niet alleen aandacht worden gegeven aan evangelisatie en het bekeren van ongelovigen, maar ook aan gemeentevorming, goed leiderschap en gemeente-opbouw. De classis kan hierin een rol spelen, bijvoorbeeld door preekbesprekingen. Tenslotte bespreken we aan de hand van een schema van ds. Henk Folkers (vergelijkbaar met dat onder 2.2.A) de verhouding tussen kerkenraad, SK en het zendingswerk op de werkvloer. De kerkenraad heeft wel het hoogste gezag, maar neemt niet in het dagelijks leven de touwtjes in handen. Daartoe heeft ze de SK gemachtigd. De SK zal aan de andere kant geen vergaande besluiten nemen zonder te weten dat dit de goedkeuring van de kerkenraad wegdraagt. De werkvloer is de plaats waar de besluiten en visies worden uitgevoerd en in praktijk gebracht. Na elkaar te hebben bemoedigd, spreken we de hoop uit elkaar te ontmoeten op de Indaba, en besluiten we met een dankgebed.

19.Bezoek aan MTC ‘Mukhanyo’ en project Nakekela te KwaMhlanga (02/11)

De visitatiecommissie bezoekt Mukhanyo Theological College (MTC). We worden hartelijk verwelkomd door, en hebben een gesprek met dr. Brian A. de Vries, over de inhoud van het onderwijs en de structuur van de instelling. Vanuit het MTC is ook ds. Tebogo Mogale (Mamelodi) hierbij aanwezig. Uit het verband van de VGKSA zit ook ds. Jerry Mhlanga in de staf. MTC verzorgt dagonderwijs en ook ‘distance courses’, deeltijdcursussen die vanuit huis kunnen worden gedaan, tot het niveau Bachelor in Theology (B.Th.). Er zijn in totaal nu meer 33

98

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

dan 160 studenten, in verschillende talen, waarvan de belangrijkste het Engels is. Daarnaast is er een ‘upgradingscourse’ voor onderwijskrachten, om hen naar hoger niveau te brengen. Deze heeft ook nog eens 110 deelnemers. MTC geeft erkende diploma’s uit, en is duidelijk Bijbels en Calvinistisch. Ze onderscheidt zich door haar onderwijs in en voorlichting over de Afrikaanse theologie. De visie van MTC is optimistisch, en dat is gebaseerd op de grootheid van Gods beloften. Volgens de Vries is dit optimisme daardoor gerechtvaardigd. Hierna maken we een ‘devotional hour’ mee, waar - eveneens - Brian de Vries een overdenking geeft, na optreden van het MTC-koor. Daarna bezoeken we het Nakekela project in KwaMhlanga, waar we rondgeleid worden door de arts, die daar als vrijwilliger werkt (haar man is docent bij het MTC). Het is indrukwekkend, hoe Aids patiënten worden opgevangen en gesteund.

20. Vergadering van visitatiecommissie met SDSA (10/11)

Tijdens deze vergadering van de visitatiecommissie met SDSA is het visitatiegedeelte aan de Kaap besproken. Het is duidelijk dat er moeiten zijn, maar wat is de kern van het probleem? Het is in Pretoria niet duidelijk waarom er bijvoorbeeld geen royale afvaardiging van de Kaap naar de Indaba komt; waarom de communicatie niet beter verloopt. De SDSA voelt zich daardoor soms machteloos, en ook in dit opzicht hulpeloos: zonder communicatie en overleg kan het werk niet goed gedaan worden, maar er is geen opening om dit weer vlot te trekken.

21. INDABA (11 en 12/11)

De Indaba duurde van vrijdagmorgen 11 november, tot zaterdagmiddag 12 november. Na de opening en kennismaking, is een agenda afgewerkt (bijlage 5.4.), waarin verschillende onderwerpen zijn belicht. Deze staan op het programma vermeld. Van de Indaba zal een afzonderlijk verslag verschijnen, vanuit de kerkelijke organisatie van de Indaba. Naast thematische lezingen, die gericht waren op de hoofdvragen [sustainability (hoe houden we het vol?), ownership (eigen verantwoordelijkheid) en: wat hoort er bij het zelfstandig kerk-zijn?] waren de latere bijdragen concreet gericht op de vraag hoe het zendingswerk ingericht dient te worden om het gezond en haalbaar te laten zijn, en op concrete voorstellen voor de berekening van kerkelijke quota. Voor het volledige verslag verwijzen we naar het verslag van de VGKSA.

22. Zondagviering in Pretoria en Maranata/Pretoria (13/11)

Voor de visitatiecommissie was dit de vierde zondag in het zendingsgebied. ’s Morgens woonde de commissie de dienst bij in Pretoria, en na de dienst werd daar ook door heel de gemeente samen geluncht. De middagdienst werd bijgewoond in Maranata.

34

99

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

4.2.

Bevindingen en actiepunten; algemeen en Tshwane (Gauteng)

De elementen van dit hoofdstuk zijn dezelfde als die van hoofdstuk 2, al is de nummering en indeling verschillend. Het verdient aanbeveling deze bevindingen en actiepunten te lezen in het licht van de corresponderende overwegingen van hoofdstuk 2.

1. Zendelingen

Het is verklaarbaar dat er nog zendelingen ‘van buiten’ zijn, maar het is tijd dat zij geleidelijk afvloeien, en plaats maken voor lokale zendelingen, zoals dit al gebeurt. Het is van belang in deze koers te volharden, en geen zendelingen meer ‘van buiten’ te beroepen. Het is nu bewezen dat er ook vanuit het eigen midden voldoende capabele broeders gevonden worden, die opgeleid kunnen worden tot voorganger en/of zendeling. Dat er een afgestudeerde beschikbaar is, maar nog niet beroepen, roept de vraag op, of de inzet van lokale zendelingen voldoende wordt gewaardeerd. Steun en positieve bevestiging kunnen hier van betekenis zijn. Actiepunten: 1.Er worden in principe geen zendelingen meer ‘van buiten’ beroepen. Maar zij worden, als dit mogelijk is, beroepen vanuit de lokale kandidaten. 2.De mogelijkheid van part-time werk voor zendelingen en predikanten, en het dienen van meerdere gemeenten moet meer worden bestudeerd en overwogen. 3.Beginnende lokale (inheemse) zendelingen gaan werken met begeleiding van meer ervaren zendelingen of voorgangers. 4.Het verdient aanbeveling dat de ervaren zendeling met gaven op het gebied van coachen en begeleiden, die terugtreedt na het afronden van het werk in Soshanguce CC, gaat optreden als coach of mentor voor beginnende zendelingen, voorgangers, gemeenten en studenten. Actie: SK’s, SDSA, en kerkenraden zendende kerken.

2. Mannen

Er is aandacht voor de benadering van en inschakeling van mannen, vanaf het begin van het zendingswerk. Dit kan en mag nog meer gebeuren. Daarbij kijken zendelingen ook naar culturele waarden. Hoe kun je die op christelijke wijze erkennen en inschakelen binnen het zendingswerk? Dit blijkt vruchtbaar te zijn en bevorderend voor de betrokkenheid van de mannen bij de gemeente. Het Mission Team is een goede plaats om dit samen te bespreken, te bestuderen en te leren. Actiepunt: de benadering van mannen, en hun training met het oog op het aanstaande ambt, krijgt prioriteit bij gezamenlijk overleg, met het doel elkaar hierin te stimuleren en hierbij te helpen. Actie: Zendelingen en zendingsmedewerkers; leden Sendingspan.

3. Vrouwen

Van de inbreng van zusters en vrouwen wordt nog wel eens erg bescheiden gedacht. Maar zij mogen vrijmoedig worden ingeschakeld. Ook mogen zij leiding geven, als er geen mannen zijn op dit gebied. We moeten oppassen voor een reactie op het verschijnsel ‘vrouwelijke ambtsdragers’. Dat is niet aan de orde. Het gaat om de inschakeling van alle gemeenteleden, met al hun gaven. Actiepunt: We schakelen zusters en vrouwen vrijmoedig nog meer in, met al hun gaven, en bereiden tegelijk voor dat zij, als het de tijd daarvoor is, de leiding van broeders ambtsdragers aanvaarden. Actie: Zendelingen en zendingsmedewerkers; leden Sendingspan. 35

100

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

4. Studenten

Actiepunt: 1.Het verdient aanbeveling dat er duidelijker afstemming komt, tussen het aantal studenten in de theologie, dat financieel wordt gesteund door de kerken en de zending, en het te verwachten aantal vacatures, dat er binnen dezelfde gemeenschap is. Actie: SDSA, Dep. Cur. Theologische Opleiding en DFR Actiepunt: 2.Het verdient aanbeveling, dat de VGKSA, met het oog op de voorbereiding voor het ambt van predikant of zendeling, zich naar kandidaat-studenten toe gelijk uitspreken over de theologische opleiding, zowel voor het B.Th. niveau, als voor het M.Th. niveau. Studenten worden dan niet meer op grond van hun afkomst (zendingsgemeente of oudere kerk) - zoals in het laatste synodebesluit - naar verschillende onderwijsinstellingen verwezen, als ze zich melden voor kerkelijke steun bij hun studie om zich voor te bereiden op het ambt. Op grond van hun gaven en het doel dat gesteld wordt, dienen ze een gelijk studie-advies te krijgen, maar, rekening houdend met het eerste actiepunt van deze paragraaf (afstemming van het aantal). Actie: Dep. Cur. Theologische Opleiding en SDSA. Actiepunt: 3.Het verdient aanbeveling, dat de theologische studie gedaan wordt aan een door de kerken erkende, en door de overheid geaccrediteerde onderwijsinstelling. Voor studenten in de theologie, die zich richten op het B.Th. niveau, zijn het MTC en GWC goede studieplaatsen. Actie: Dep. Cur. Theologische Opleiding, SDSA en Synode Actiepunt: 4.Het verdient aanbeveling, dat ook voor de opleiding tot M.Th. als voorbereiding op een kerkelijk ambt, de kerken kiezen voor een gelijke gereformeerde opleidingsplaats voor alle studenten. Een eigen opleiding zit er niet in. De voorkeur gaat uit naar een universiteit binnen de Zuid Afrikaanse context (Potchefstroom). Na onderzoek blijkt dat de Gereformeerde opleidingen in het buitenland (als Hamilton en Kampen), openstaan voor alle studenten. Aan alle studenten voor theologie vanuit de kerken, moeten gelijke opleidingseisen worden gesteld en aan hen moeten gelijke opleidingsmogelijkheden worden geboden. Actie: Dep. Cur. Theologische Opleiding en Synode

5. Structuur

Actiepunt: 1.De structuur voor het zendingswerk wordt verder gestroomlijnd. Het verdient aanbeveling dat er één zendende kerk per classis is, zoals er ook één SK per classis is. Maranata wordt dan zendende kerk voor Nellmapius. Alle zendingswerk wordt aangestuurd door de SK in die classis. Dit gebeurt al in Tshwane. In de Kaap is Bellville zendende kerk voor het zendingswerk. Actiepunt 2.In de Kaap dient het zendingswerk in Leiden (en Delft) weer gebracht te worden onder de aansturing van de SK Bellville. Ook de communicatie van de SK naar SDSA moet en kan dan worden hersteld. Alleen op deze manier kunnen ook ZDNL en SDSA optimaal werken. Actie: SDSA, SK’s en kerkenraden zendende kerken

36

101

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

6. Betrokkenheid

Net zoals in de Kaap, is er ook in Tshwane hartelijke bereidheid om het zendingswerk te doen. Betrokkenen doen hun best om het werk te steunen. Actiepunt: De betrokkenheid van de oudere kerken en hun leden op de zendingsgemeenten, het zendingswerk en de zendingscontacten kan nog worden gestimuleerd. Meer voorlichting kan stimulans geven. Het is weldadig als deze betrokkenheid plaats vindt, en gemeenteleden uit de eerstgenoemde kerken belangstelling tonen voor het zendingswerk, en omgekeerd. Iedereen die zo geeft, krijgt ook heel veel terug. Dit bevordert de zending en de integratie. Initiatieven zoals gezamenlijke conferenties, waarvan wij als voorbeeld de INDABA meemaakten, zijn hiervan goede voorbeelden. Actie: SDSA, SK’s d.m.v. voorlichting in eigen kring

7. Zelfstandigheid

Een gemeente wordt als zelfstandige kerk geïnstitueerd als de ambten worden ingesteld. De zendeling trekt zich dan terug. Dit betekent niet per definitie dat een geïnstitueerde kerk een eigen predikant moet gaan hebben of onderhouden. Financiële afhankelijkheid van een kerk is ongewenst, en financiële zelfstandigheid is belangrijk, en voorkomen dient te worden dat er in het begin een ‘hulpbehoevende kerk’ ontstaat. Dat is niet nodig als onder een kerk wordt verstaan: een gemeente met geïnstitueerde ambten. De drie ‘selfs’ (self-governing, self-supporting and self-extending) zijn nog steeds werkbare doelen, zowel voor plaatselijke kerken als voor het kerkverband. Steun vanuit het deputaatschap hulpbehoevende kerken aan gemeenten van het kerkverband, dient zich te beperken. Dit voelt op zekere punten wel eens hardvochtig aan, maar het versterkt het besef van ownership. Dit betekent naar het zendingswerk toe, dat ze hierop kan anticiperen. Actiepunt: 1.Een geïnstitueerde kerk heeft niet vanzelfsprekend een eigen predikant, of recht daarop, en kan zich dus niet zonder meer vanaf haar instituering ‘hulpbehoevende kerk’ noemen. Actie: Dep. Art. 11, DFR en Synode Actiepunt: 2.Het is de taak van de zendeling de gemeente bewust te maken van de verantwoordelijkheid om voor de eigen predikant te zorgen; en vrijmoedig een begin te maken met de uitvoering daarvan, doormiddel van het vragen van ‘tienden’, een eigen bijdrage, of welke vorm het meest geschikt is voor dit doel. Actie: Zendeling, zendingsmedewerkers en Sendingspan

8. Fondsen en projecten

De fondsen voor Zending zullen vanuit Nederland niet toenemen. De uitgaven voor de zending worden geconsolideerd. Door te handelen volgens aanbevelingen 1, 2, 3 en 7 kan het werk toch doorgaan. Hiermee wordt tegelijk aanvaard dat het zendingswerk afhankelijk blijft van buitenlandse steun. De historische wijze waarop dit zo gegroeid is, en de gezamenlijkheid van het zendingsproject in Zuid-Afrika, vormen twee voldoende redenen om deze uitzondering zo te rechtvaardigen. Actiepunt: 1.De financiering van het zendingswerk door de VGKSA en de GKv (Nederland) wordt niet allereerst beschouwd als een vorm van (financiële) afhankelijkheid, maar als een gezamenlijk project, waarin alle deelnemers gelijkelijk in verhouding en per hoofd hun 37

102

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

bijdragen betalen (bijdragen in ZA en NL worden per ziel en per aantal zielen berekend). Op die manier wordt een negatief zelfbeeld in ZA voorkomen, en kan het gezamenlijk project gezond functioneren. Voor deze cultuuromslag zal wellicht een nieuw samenwerkingscontract moeten worden geschreven, dat een langere termijn omvat dan de gebruikelijke vijf jaren en ook de verantwoordelijkheden beschrijft in de nieuwe situatie. De groei - in de zin van vruchten op het werk - is iets dat niet berekend kan worden. Actie: SDSA; ZDNL Actiepunt: 2.Studiebeurzen zullen niet onbeperkt worden gegeven, maar alleen vanuit het zendingsgeld worden bekostigd (met eventuele steun van partners), als er een plan is voor hun kerkelijke inkadering. Theologische opleiding en kerkelijke steun voor hulpbehoevende kerken vallen buiten het zendingsbudget. Actie: Dep. Cur. Theologische Opleiding en DFR, Actiepunt: 3.Met het projectenboekje wordt gepast omgegaan. Het mag het besef van eigenaarschap van zendingsgemeenten niet bedreigen, en wordt daarom met terughoudendheid aanbevolen en gebruikt. Actie: SK’s en SDSA; en Propagandacommissie ZDNL

9. Betaald/onbetaald

Actiepunt: De vrijwilligers die in de zending werken of meehelpen worden gelijk behandeld. Vrijwilligers komen dus niet met een budget op de zendingsbegroting. Door hen gemaakte onkosten zoals zendingsmateriaal en brandstof kunnen uit de lopende middelen worden vergoed. Actie: SK’s, SDSA

10.Instituering/hulpbehoevend?

Actiepunt: Een gemeente wordt kerk, als de ambten geïnstitueerd worden. Dit maakt een gemeente niet per definitie duur of hulpbehoevend. Een kerk is de door Christus verzamelde gemeente van gelovigen, en ze bepalen zelf hun bijdragen, inkomsten en uitgaven. Ze kunnen hulp vragen en ontvangen van zusterkerken. Of ze een predikant kunnen onderhouden, en hoe - misschien part-time, of samen met andere gemeenten - is een vraag op zichzelf. Ook ambtsdragers, onbetaald, kunnen de gemeente besturen. Actie: Dep. Art. 11 en DFR

38

103

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5. Bijlagen 5.1.

Brief van SDSA aan ZDNL

MISSION DEPUTIES SOUTH AFRICA Aan die Sendingsdeputate Nederland

15 September 2011

Voorstel tov die hantering van die visitasie 2011 Geagte deputate, Uit vorige korrespondensie het dit al gebleik dat ons as SDSA en SK’s die hele sendingswerk in SA in oënskou wil neem. Ons versoek is dat ons met hierdie visitasie spesifieke aspekte van die werk gaan beoordeel. Agtergrond Die VGKSA is tans in ’n proses gewikkel om die volhoubaarheid van die kerklike werk, waarvan die sending ’n baie groot bydraer is, te oorweeg. Die sinode het vir dié doel ’n deputaatskap (Financial Review – DFR) aangestel wat onder andere ’n Indaba moet reël om die saak van volhoubaarheid, metodiek en finansiële implikasies bespreekbaar te maak, en om uiteindelik aan ‘n Ad-hoc sinode te rapporteer. Die DFR roep daarom die betreffende deputaatskappe op om hulle strategieë te heroorweeg, te kyk na benutting van mannekrag en ook die befondsing te herbereken. Die visitasie eindig op die Indaba – SDSA het bewus gekies vir hierdie volgorde nl. Sendingsberaad > Visitasie > DFR Indaba. In hierdie hele proses het ons toegang tot die buitelandse visitatore tot en met die Indaba. SDSA is van mening dat die visitatore vanuit ‘n meer objektiewe siening na ons werk kan kyk. Die SDSA het vroeër vanjaar ‘n gesprek gehad met ds Folkerts en gevra vir sy insette – insette wat hoe uit die boks ook al, denke stimuleer. Hy het ondervinding op sendingsgebied en sy betrokkenheid was op ander maniere. Hy het ook al lesse geleer uit die sendingswerk, lesse waar ons moontlik uit kan leer. Ons is van mening dat hy ook baie positief kan inwerk op die visitasie en die Indaba. Ons wil dus voorstel dat hy ook genooi word as deel van die visitasie span. Die Visitasie As ons nou kyk na die visitasievrae wat in die verlede gebruik is en wat nou voorgestel is, is ons versoek om sekere sake wat in die vrae uitkom, nie nou deel te maak van die visitasie. Hiermee wil ons nie die belangrikheid van hierdie vrae onderskat of minimaliseer nie. Al die vrae is belangrik om aandag aan te gee. Ons voorstel is om die vrae onder punt 1 en 2 intern te hanteer binne die volgende 12 maande en hierdie jaar se visitasiespan te laat fokus op die strategiese sake. Die vrae onder punt 3 is belangrik, aangesien dit aansluit by selfstandigwording. Die vrae onder punt 4 en 6 spreek strategiese punte aan soos hantering van mannekrag en finansiële selfstandigheid wat nodig is om te heroorweeg. [Noot: punt 3 is in de instructie geworden: punt 1 – Groei etc.; punt 4 is geworden: punt 2, enzovoort] Die vrae onder punt 5 [lees: 3] fokus op die werkslading en effektiwiteit van die sendelinge. Dit kan aanduidings gee oor die oorbelading of onderbenutting van bestaande mannekrag. Die vrae onder punt 7 [lees: 5] moet nog verder uitgewerk word. Soos dit tans staan is dit baie kripties. Ons moet nog meer detail inwerk om die visitatore meer leiding te gee. Die vraag is: Wat wil ons hierdie keer bereik met die visitasie? Die SDSA is al geruime tyd besig met die vraag oor die volhoubaarheid van die werk van sending binne ons klein kerkverband. Terselfdertyd aanvaar ons ons roeping vir hierdie werk. Ons wil ons

39

104

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

benadering en werkswyse binne die sending evalueer om met moontlike alternatiewe voor ‘n dag te kom. Dit beteken waarskynlik ‘n hele strategiese verandering. Ons het dit goedgedink om die visitatore te taak met hierdie beoordeling aangesien hulle nie direk by die werk betrokke is nie en met ‘n nuwe bril na alles kan kyk en met aanbevelings/voorstelle kan kom om die werk op ‘n meer volhoubare manier aan te pak. Die sendingswerk het ook ‘n verwantskap met ander deputate en die kerkverband kyk daarom na die kerkverbandelike werk en sy volhoubaarheid. Ons doelwit is dus om adviese en aanbevelings uit hierdie visitasie te ontvang waarmee ons en die SK’s aan die werk kan spring en te gebruik om ons strategiese planne, benadrings en begrotings aan te meet en dienooreenkomstig aan te pas. Ons vertrou dat u ons problematiek verstaan en dat u ook die noodsaaklikheid van hierdie visitasie insien en sal ondersteun om ons as SDSA en ook die kerkverband in SA te kan dien met u insette. Graag hoor ons u kommentaar en/of terugvoer in hierdie verband. Die saak is redelik dringend aangesien die visitasie binne ‘n maand plaasvind en ons die laaste voorbereidings vir die visitasie en beraad wil afhandel. Met vriendelike broeder- en sustergroete __________________ R Snijder Voorsitter Aanhangsel: Voorgestelde Visitasie vrae

40

105

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.2.

Instructie voor de visitatie

A. Nederlands

Instructies voor het visitatie team 2011 (opgesteld door SDSA, en terugvertaald uit het Engels naar het Nederlands): De focus van de visitatie is dit jaar gericht op de strategie en de methodologie van het zendingswerk binnen het kerkverband. Welke lessen hebben we tot op heden geleerd, en wat kunnen we doen om vastgeroeste gewoonten te veranderen? Hoe vestigen we een verbondenheid, waarin toch ruimte is voor onafhankelijkheid? Dat wil zeggen: zendingskerken die zelfstandig kunnen bestaan, maar tegelijk een sterke band met het kerkverband hebben? Om inzicht te krijgen in deze dingen, hebben we geprobeerd als richtlijnen instructies op te stellen die het visitatie team moet onderzoeken, evalueren en waar nodig voorzien van aanbevelingen, met betrekking tot de volgende aspecten: Speciaal voor de zendingskerken, zendelingen en zendinsteams: 1. Groei op weg om een zelfbesturende geïnstitueerde kerk te zijn 1.1.Zelf besturing / Eigenaarschap 1.1.1. Of de leden “eigenaar” van de kerk zijn; 1.1.2. Of de leden leiding nemen in kerkelijke activiteiten; 1.1.3. Of de leden de noodzaak herkennen om materiële zaken voor elkaar te krijgen, en die ook zelf voor elkaar krijgen; 1.1.4. Of de leden begrip hebben om een zelf besturende kerk te zijn; 1.2.

De gerichtheid van de zendeling op het prediken van het Evangelie en geestelijke groei onder de leden (Handelingen 6 – de apostel gaat door met de verbreiding van het Evangelie) 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 1.2.4.

Wat is de groei (geestelijk en in getallen) vergeleken met de vorige visitatie in 2008? Zijn er speciale gaven van broeders, die gebruikt zouden kunnen worden in het zendingswerk? Is er de mogelijkheid om op korte termijn te komen tot instituering van de ambten? Wat zijn de factoren die bijdragen tot de mogelijke sluiting van een zendingspost?

2. Wat is de visie van de zendeling met betrekking tot: 2.1. Zendingswerkers, die de zendeling helpen in evangelisatie, en een groter gebied bestrijken; 2.2. Betrokkenheid bij theologische opleiding; 2.3. Alternatieven, die de deelname van gemeenteleden en hun gevoel van eigenaarschap zullen aanmoedigen; 2.4. Zendingskerken die zichzelf moeten redden, zonder alternatieve hulp van buitenaf; 2.5. Is de huidige structuur functioneel en een effectieve manier van Zending? 41

106

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

3. Hoe is het functioneren van de zendeling: 3.1. Op het zendingsveld dat hem is toegewezen; 3.2. Binnen een strategisch plan – maakt hij deel uit van het proces van strategische planning, en is hij op de hoogte van het strategische plan? 3.3. In de zendende kerk waar hij en zijn gezin bij hoort, en zijn geestelijke houding ten opzichte van zijn roeping; 3.4. Met betrekking tot zijn persoonlijk hanteren van de beschikbare tijd; 3.5. En zijn functioneren binnen het zendingsteam; 3.6. En zijn bekwaamheid en de mogelijkheid voor verdere academische ontwikkeling; 3.7. Hoe is de pastorale zorg van de zendelingen en hun gezinnen; 3.8. Welke impact hebben sociaal-economische omstandigheden op zijn werk? 3.9. Ontvangen jonge zendelingen coaching in hun eerste jaren als zendeling? 3.10. Kan een zendeling het zendingsteam of de aangewezen structuur daarvoor benaderen met zaken of vragen die met zending te maken hebben? Speciaal voor zendingscommissies en kerkenraden 4. Zendingswerk (bestaand, en het vestigen van nieuwe zendingsposten) 4.1. Hoe is de visie en missie van de zendingscommissie en het opbouwen van een strategisch plan hier omheen; 4.2. Wat zijn factoren, die het strategisch plan beïnvloeden (beperkende factoren en kansen / gelegenheden); 4.3. Hoe staat het met het gebruik van bestaande menskracht en het onderzoeken van alternatieven; 4.4. Hoe staat het met het gebruik van de jeugd in zendingswerk activiteiten en het toezicht en overzicht daarover; 4.5. Hoe staat het met het gebruik van gebeurtenissen als gelegenheid om het Evangelie te verbreiden (bijvoorbeeld sportgebeurtenissen); 4.6. Wat is de effectiviteit van de bestaande benadering en/of structuren in het zendingswerk; 4.7. Is er een alternatieve benadering van het zendingswerk, dat de effectiviteit vergroot; 4.8. Wat is de uitvoerende rol van de zendeling afgemeten aan de uitvoerende rol van gemeenteleden; 4.9. Hoe staat het met de deelname van de leden van de zendingskerk in het zendingswerk? (domino effect) 5. Zendings financiën (ook bespreken met de SDSA) 5.1. Is er een noodzaak om (in Zuid-Afrika) te komen tot een centraal adres voor het vergaren van fondsen? 5.2.Lost geld alle problemen op? 5.3. Is er een visie, die beschrijft hoe de methodologie van de zending wordt veranderd, en dat de beschikbare menskracht daarin meer effectief wordt gebruikt? 5.4. Is het terecht om voortdurend fondsen aan te boren vanuit de hele wereld, om ons zendingswerk in Zuid-Afrika vooruit te helpen? 5.5. Mogen we de groei van ons zendingswerk beperken vanwege beperkte menskracht en financiële grenzen? Indien niet, motiveer dat svp.;

42

107

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.6. Welke aandacht wordt er geschonken aan de financiële onafhankelijkheid van een pas geïnstitueerde kerk, om het zendingswerk te verzekeren, en ook de zelfbesturende kerken volhoudbaar te laten zijn? 6. Structuren 6.1. Zendingscommissie (in samenhang met punt 4) 6.1.1. Hoe is het met het functioneren en de status van de zendingscommssie? 6.1.2. Hoe gaat het met het ontwerpen, toepassen en het zicht op de uitvoering van de strategische plannen? 6.1.3. Hoe is het met de communicatie en de samenwerking tussen de zendingscommissie en de kerkenraad en de steun naar elkaar toe? 6.1.4. Hoe is het met de relatie met de zendelingen en het zendingsteam? 6.1.5. Hoe is het met de beschikbare menskacht en hoe wordt die gebruikt? 6.1.6. Hoe zijn de relates tussen met name het zendingswerk en de samenwerkende ondersteunende kerken? 6.1.7. Hoe is de relatie met de SDSA?. 6.2.

Kerkenraad

6.2.1. 6.2.2. 6.2.3. 6.2.4.

Hoe is de relatie met de zendeling? Hoe is de relatie met de zendingscommissie en de SDSA? Hoe is de relatie met de samenwerkende kerken? Hoe is de relatie met en de steun van de leden van de leden van de zendingsgemeente(n)?

Speciaal voor de SDSA en andere deputaten 7. Gesprek met Zendingsdeputaten en andere deputaatschappen 7.1. Punten voor het gesprek met SDSA 7.1.1. De besluiten van de synode van 2011; 7.1.2. De communicatie en de relatie van SDSA met ZDNL; 7.1.3. De relatie met andere deputaatschappen; 7.1.4. De strucutren voor de financiële steun; 7.1.5. De omvang en inhoud van financiële steun aan nieuw geïnstitueerde kerken; 7.1.6. Reservemiddelen en emeritaatsvoorzieningen; 7.1.7. Vooruit denken; 7.1.8. Het bespreken van de punten 5.1 t/m 5.6 7.2.

Andere deputaatschappen, indien nodig 7.2.1. De middelen en voorzieningen voor de aanvullende opleiding na het volgen van de MTC opleiding (Mukhanyo), de MTC+ geheten, financiële steun, studiebeurzen, contact met curatoren deputaten voor theologische opleiding; 7.2.2. Deputaten Art. 11 (hulpbehoevende kerken); 7.2.3. Deputaten Art. 19 (hulpbehoevende studenten); 7.2.4. Hoe is de relatie met DVN wat betreft hulp of studiebeurzen voor studenten? 7.2.5. Hoe staat het met het uit elkaar halen van de verschillende functiegebieden en het zelfstandig functioneren van de deputaatschappen ten opzichte van elkaar? 43

108

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

7.2.6.

Zijn deze deputaatschappen voornamelijk ondersteuning van het zendingswerk?

gericht

op

de

Algemeen 8. Zorgen/Vragen: 8.1. Hoe is de weg naar financiële zelfstandigheid? 8.2. Wat moet gedaan worden met een ‘overschot’ aan theologische studenten, en in de toekomst een mogelijk overschot aan zendelingen? 8.3. Wordt er genoeg gedaan aan de opleiding van gemeenteleden met betrekking tot het gebruik van hun gaven in hun eigen gemeenten? Dat betekent: de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van organisatie, bestuur en financiëel beheer. 8.4. Wat te denken van het gebruik van een Bijbelschool als middel om het Evangelie te verbreiden, als een nieuwe, andere methode, in zekere zin tegenovergesteld aan het ‘formele zendingswerk’, waarbij ‘Huisgemeenten’ worden gevormd? 9.

“Voedsel voor verdere gedachten” 9.1. Wij zijn geneigd om ons te richten op structuren en beleidspunten als een oplossing voor problemen. Maar we zouden de vraag moeten overdenken of we genoeg doen aan het bestuderen van de Bijbelse / Gereformeerde leer binnen de contekst van Afrika, en die vertalen naar een christelijke levensstijl en naar een christelijk functioneren van de kerk; 9.2. De rol van het gebed in het zendingswerk dient meer aandacht te krijgen; 9.3. Het bevorderen van ‘discipelschap’ onder de leden (van zowel de zendende kerken als de nieuwe zendingsgemeenten): breder dan het trainen van mannen om ambtsdragers te worden zodat we de kerk kunnen institueren. Welke bronnen zijn beschikbaar om mensen te trainen voor veel activiteiten in de kerk, zoals: 9.3.1.

9.4.

9.3.2. 9.3.3.

Bouwen aan een dienende opstelling / houding. Leden meten leren initiatieven te nemen en niet bang te zijn voor of te wachten op anderen; De kleine groep / Bijbelstudie leiders Het barmhartigheidswerk

Het opbouwen van een eigen financiële verantwoordelijkheid in de zendingsgemeenten is belangrijk. Maar, dit moet niet alleen gedaan worden door het trainen van vaardigheden, maar allereerst door Christocentrisch Bijbels onderwijs over het dienen en eren van God, gegrond op zijn genade. Kunnen we dit ook evalueren? Geven we dit als zendelingen genoeg aandacht en zijn we het hiermee eens?

Deze instructies zijn een poging om het visitatie team te helpen om hun toetsing te doen en hun bevindingen te rapporteren. De SDSA en anderen zijn bezorgd over de vraag hoe we omgaan met het zendingswerk en wat het effect van dit werk en het werk van andere deputaatschappen is op het kerkverband.

44

109

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.3.

Programma van de visitatie

20 Oktober – 15 November 2011 Datum 20 Oktober

Ochtend 09:00-12:00 Aankomst visitatiecommissie van ZDNL in het gasthuis rond 12.00 uur

Middag 13:00- 17:00

21 Oktober

Voorbereidingstijd voor de visitatiecommissie

22 Oktober

SDSA ‘Workshop’ in de Joh. Calvijnschool te Pretoria

23 Oktober Zondag 24 Oktober

Ochtendkerkdienst bijwonen in Soshanguve F4

25 Oktober

Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. G. Mnisi en zijn gezin, en kort bezoek aan Nellmapius

26 Oktober

Gesprek met en bezoek aan ds. G. Mnisi en zijn gezin en aan school Lesedi in Soshanguve Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. P. Magagula en zijn gezin in Soshanguve

Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. D.M. Boersma en zijn gezin in Akasia

Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. T. de Boer en zijn gezin

Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. Jerry Mhlanga en zijn gezin te Soshanguve

27 Oktober

28 Oktober 29 Oktober

Middag: gezamenlijke vergadering met het Mission Team van Gauteng in het kerkgebouw van Pretoria Aankomst commissielid Hans Moes

Bezoek aan Hospice Kothatsong, geleid door zr. Nellie Kleyn

Ochtendkerkdienst bijwonen in Akasia

31 Oktober

Gesprek met en bezoek aan zendeling ds. P.Boon

Bezoek aan fam. D.M. Boersma

1 November

3 November

Informele vergadering van SDSA met de visitatiecommissie van ZDNL in kerkgebouw Maranata SDSA ‘Workshop’ in de Joh. Calvijnschool te Pretoria

Avondkerkdienst bijwonen in Pretoria 18:30 u. Gezamenlijke vergadering met de zendingscommissie van Maranata, in het kerkgebouw Maranata Gezamenlijke vergadering met een vertegenwoordiging van de kerkenraad van Mamelodi in hun kerkgebouw Gezamenlijke vergadering van SDSA en ZDNL in kantoor Rapportage

Dag van ontspanning: bezoek aan wildtuin Pilanesberg

30 Oktober

2 November

Avond 19:30 -22:00

Bezoek aan MTC Mukhanyo In KwaMhlanga Deelname aan ‘Devotional hour’ en Bezoek aan het optreden van het MTC koor Nakekela – project Reis naar Kaapstad en vertrek commissielid Marco Buitenhuis terug naar NL

Avondkerkdienst bijwonen in Maranata om 17:30 Gezamenlijke vergadering van SDSA met ZDNL in kantoor Gezamenlijke vergadering met de kerkenraad van Maranata in hun kerkgebouw

Gezamenlijke vergadering met de kerkenraad te Bellville

45

110

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

4 November 5 November 6 November

Bezoek aan en gesprek met zendeling ds. C van Wyk in de kerk te Wesbank Gesprek met de zendingscommissie van Bellville Bijwonen van de kerkdienst te Wesbank

Gesprek met de kerkenraad van Belhar in hun kerkgebouw Bijwonen van de gez. kerkdienst van Belhar / Leiden in Belhar

7 November

Gezamenlijke vergadering met de Diac. Raad van Wesbank

8 November

Bezoek aan de breigroep Leiden

9 November

Dagdeel van ontspanning, bezoek aan de wijnstreek (waaronder Stellenbosch) Terugreis naar Pretoria

10 November

Bezoek aan en gesprek met vrijwilligersechtpaar Koning te Bellville

Bijwonen in Wesbank van de gecombineerde jeugdavond van Wesbank / Leiden

Vergadering met deputaat Art. 19 in gastenverblijf Gezamenlijke vergadering met de kerkenraad te Bellville Gezamenlijke vergadering met de zendingscommissie van Bellville Gezamenlijke vergadering van ZDNL met SDSA in kantoor

11 November

Speciale vergadering, uitgeschreven door de synode, met vertegenwoordigers uit alle geledingen van zendingswerk en deputaatschappen: INDABA, in de kerk Maranata

12 November

Voortzetting INDABA

13 November 14 November

Bijwonen kerkdienst in de kerk te Pretoria, Bijwonen van de (met viering HA en gezamenlijke lunch in de kerkdienst in kerk) Maranata/pretoria Rapportage en bespreking van bevindingen, opstellen van aanbevelingen

15 November

Voorbereiding voor vertrek en afscheid

Vertrek kort na 18.00 uur vanuit het gasthuis

46

111

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.4.

Programma INDABA

Agenda - Indaba - 11 en 12 Nov. 2011 Plek: Pretoria Maranata Kerksaal Vrydag 11 November 9h30 vir 10h00

Wie

Tyd Begin

Duur min

Opening en verwelkoming Probleem stelling: Is dit wat binne die VGKSA gedoen word volhoubaar? 2a Finansies – Op pad na ’n hulpbehoewende kerkverband? Mannekrag – Oorbelas en onderbekwaam? 3a Doelwit langtermyn: Om werklik kerk in die samelewing te wees sodat ons God verheerlik! Besin oor ons taak, moontlikhede, metodiek en volhoubaarheid van ons kerklike initiatiewe. 3b Korttermyn doelwit: Om die 30% verhoging in sinodale bydraes te probeer vermy.

HP

10h00 10h10

10

4

Fas

1 2

5 5a 5b 5c 5d 5e 5f 5g

6 5h 7 8

Agenda Metodiek Verwagtinge Inleidings met besprekings. Inleidings met bybelse begronding en met praktiese uitwerking Rentmeesterskap Gelykheid - Ryk en Arm Vryheid en Kulturele vryheid vs eenvormigheid Tee Wanneer is ’n groep mense (gemeente) ’n kerk – is daar vereistes? Tentmakerbedieninge – eie verantwoordelikheid of God gegewe moontlikhede Tee Wat beteken verantwoordelikheid en rekenskap gee? Mag ons skriftelike en rekeningkundige metodes afdwing? Wat is ons mannekrag dravlak: Om te begin is maklik – om te onderhou vra toewyding. Het ons ’n plig om mannekrag te ontwikkel? Gemeentelik of in kerkverband? Braai Opsomming van Indaba vir laat bywoners. Wat is ons finansiele dravlak Hoe bepaal ons ons dravlak. Wanneer is dit eties om steun van buiteland te vra? Watter beginsels, uitgangspunte en wyshede is in besonder toepaslik op die VGKSA? Stemming deur almal teenwoordig. Sluiting

10 10

Fas

Ete Tee

10 10h40 10h45 11h30 12h15

5 45 45 45

13h15 14h00 14h45 15h15

45 45 30

HS

16h00

Ete FAS HP

17h00 19h00 19h30

RM

21h45

30

21h30

Saterdag 12 Nov 8h00 vir 8h30. Tee 9a Opening 9b Opsomming vorige dag 10 Aanbiedings deur deputaatskappe: Beleid en finansieele oorsig. Oop bespreking. 10a Buitestaander se opsomming. 10b Sending – Opsomming van visitasie Tee 10c Art 11 – hulpbehoewende kerk ondersteuning 10d Teologiese opleiding Ete 10e Art 19 – Hulpbehoewende studente 11 Voorstelle: 11a Vasstelling sinodale bydraes: Wat word benodig – nuwe begrotings Hoe dra kerke by? 11b Hoe verkry ons ’n holistiese benadering? Waar lê ons grootste verskille? Wat is die belangrikste aspekte vir die toekoms? Opvolg van Indaba? Moet Deputate Finansiele Herbesinning voortgaan tot met volgende sinode 2014? 12 Aksie punte 13 Sluiting

HS FAS

8h00 8h30

HF ZNL Tee HP RM Ete BM

9h00 9h00 9h45 10h30 11h00 11h45 12h30 13h30

FAS

14h00

FAS

14h30

FAS RM

15h30 16h00

10 20 45 30 45 45 30 30

47

112

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.5.

Brief aan kerkenraad te Bellville

Aan de kerkenraad van de VGK te Bellville, scriba, e-mail: [email protected]; cc: [email protected] Van: zendingsvisitatoren, e-mail: [email protected] Geachte broeders,

Gauteng, 15 november, 2011

We hebben de visitatie van het zendingswerk afgerond, en kijken dankbaar terug op het bezoek dat we aan de Kaap mochten brengen, en aan de gastvrijheid die we mochten genieten in Bellville en in het zendingsgebied, waar zendingswerk wordt gedaan onder verantwoordelijkheid van de kerk te Bellville. Hoewel het rapport van de visitatie in zijn definitieve vorm nog niet gereed is, hebben we als visitatieteam toch al enkele aanbevelingen geformuleerd. Omdat ons inziens met de uitvoering daarvan niet gewacht moet worden, hebben we besloten om u deze aanbevelingen per brief toe te sturen. Dit is bedoeld om u en alle betrokkenen de helpende hand te bieden. We hopen dat u deze aanbevelingen ook zo kunt aannemen. Wij hebben als zendingsvisitatie-team geconstateerd a. dat de kerkenraad van Bellville zich meer dan eens rechtstreeks mengt in het zendingswerk, in zaken die volgens de instructies tot het taakveld van de SK horen. Op deze wijze wordt de SK gepasseerd, terwijl daar ons inziens geen geldige reden voor is; b. dat het op deze manier zo ver gekomen is, dat de bestaande instructie niet wordt nageleefd, ook niet door de kerkenraad, die de instructie heeft uitgevaardigd; c. dat er geen vertrouwen is tussen de kerkenraad en de SK van Bellville. De diepere reden hiervan, mocht die er zijn, is niet duidelijk; d. dat de communicatie tussen de kerkenraad en de SK niet volledig en open is. Op grond van deze constateringen, hebben we de volgende actiepunten geformuleerd, die we tijdens onze gezamenlijke vergadering ook al hebben uitgesproken. Vanwege de spoed die volgens ons vereist is, om hiermee aan het werk te gaan, sturen we u dit per brief toe, zodat u wat dit betreft niet eerst het volledige rapport hoeft af te wachten. Actiepunten: a. er dient zo spoedig mogelijk een gesprek plaats te vinden tussen de kerkenraad en de SK van Bellville, en indien nodig een vervolg, onder leiding van een facilitator van buiten, dat wil zeggen: iemand die niet belast is door een sterke betrokkenheid op deze zaak. Mogelijk iemand vanuit classis Noord, of iemand van buiten de directe kerkelijke gemeenschap van Bellville; b. De structuur van het zendingswerk moet alle betrokkenen duidelijk voor ogen worden gesteld. Er dient niet alleen een duidelijke en overzichtelijke instructie aanwezig te zijn, maar dan ook gehanteerd en gehouden te worden, zowel door de SK en de zendeling, alsook door de kerkenraad zelf. Het verdient aanbeveling deze instructie nog eens vast te stellen door middel van een ‘workshop’ met alle betrokkenen. De instructies dienen bepalingen met betrekking tot alle betrokkenen te bevatten. Niet 48

113

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

alleen de ‘directe rolspelers’ zoals SK, zendeling en kerkenraad, maar ook die op afstand, zoals SDSA. Het element dat spoed vraagt is ons inziens het gesprek tussen kerkenraad en SK, onder leiding van een onpartijdig facilitator. Het zou goed zijn dat tot dit gesprek nog voor de zomervakantie wordt besloten, en ook een datum voor dit gesprek wordt vastgesteld. Het is de visie van visitatoren, dat de kern van geconstateerde moeiten op het gebied van de zending, ligt in de verstoorde verhouding tussen kerkenraad en SK. Het is onze hoop dat een open gesprek, zoals onder actiepunt a bedoeld, het begin kan zijn van een herstelde vertrouwensband tussen de kerkenraad en de SK, waarin ieder elkaar weer vertrouwt in de verschillende taken, die ons zijn toegewezen. We bidden u allen hierbij de zegen toe van onze hemelse Vader. Namens zendingsvisitatoren, J.v.d. Vinne, H. Lubbinge, R. Sietsma Cc: kopie naar SK Ton Roos (secr.) [email protected] ; [email protected]

49

114

Rapport Zendingsvisitatie in Kaapstad en Tshwane (Pretotia), Zuid-Afrika 2011

5.6. a. b. c. d. e. f. g.

Inhoud elektronisch dossier

Volledige verslagen van gesprekken in de Kaap Volledige verslagen van gesprekken in Tshwane Instructies voor de visitatie (originele, Engelse versie) Bijdragen H. Folkers INDABA Bijdrage visitatiecommissie INDABA Persverslag van de synode van de VGKZA 2011 Instructies voor DFR (de organisatoren van de INDABA)

Dit elektronisch dossier (of een gedeelte ervan) is op aanvraag beschikbaar door een email te sturen aan: [email protected] of [email protected]

50

115

Rapport deputaten ad art. 49 KO (kerkverband)

Aan de Particuliere Synode ‘Fryslân’ van de Gereformeerde Kerken d.d. 6 juni 2012 te Leeuwarden p/a mevr. C.M. van der Wal Van Harinxmaplein 70 8931 DM Leeuwarden

Betreft: Rapport deputaten ad art. 49 K.O. Leeuwarden, 15 mei 2012

Geachte broeders, Namens deputaten ad art. 49 K.O. kan ik u rapporteren, dat sinds de vorige rapportage op de Particuliere Synode 2011 deputaten geen werkzaamheden hebben hoeven te doen ten bate van het provinciaal kerkverband. In de hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en u Gods zegen toewensend bij uw arbeid, teken ik, namens deputaten, met broedergroet, J.J. Verwey (samenroeper) Jentsjemar 2 8939 CL Leeuwarden

116

Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

            Wurkgroep Fryske Earetsjinsten Fryslân it Frysk Wurkgroep Fryske Earetsjinsten in Fryske preek in Grifformeard Tsjerkeboek   Confessio Belgica    WurkgroepFryslân  Fryslân Frysktalige oersetting Confessio Belgica                      Wurkgroep Algemiende Fryske Underwiis Kommisje 



117

Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

    Fryslân        FrisicusFryske Akademy   Fryslân  ije Fryske Bibel Oersetting (FBO)          1. Fryske Earetsjinsten Deputaatschap Fryske Earetsjinsten Fryslân       y hearre harren yn ús eigen taal fertellen fan Gods grutte dieden (Han. 2, 11 ústichter op ‘e hûd        



118



Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

    itkrewearjen foar Frysk yn Tsjerke  in Tsjerkeboek foar de Grifformearde tsjerken yn Fryslân en   2. De Heidelbergse Catechismus  Frysk iker – kommisjeDFE    learde mannenfan deiker – kommisje   Frysk    iker – kommisje iker – kommisje          Op hokker wize kin  keppele wurde oan de nije Fryske oersetting ? 3. Het Groot Kerkgebed    Frysk  Fryske   3. Iker – kommisje iker – kommisje      



119

Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

       Frysk     dizze learde mannen  te ikerjen   Krekt omdat dizze lju tige leard binne !)     5. De Dordtse Leerregels  Hjir wie gjin ferlet fan.   Yntertsjerklike Kommisje foar de Fryske Earetsjinsten   Confessio Belgica   yn linich Frysk     6. Website    Frysk Fryske Earetsjinst   7. Preken  hard copy  hifke op bonkjes  

120



Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

8. Gezangen   Frysk  Frysk Tuskentiden    Frysk     Lieteboek foar de Tsjerken.                        9. It Lieteboek 2012    Lieteboek foar de TsjerkenFryslân  LieteboekFryslân     



121

Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

          learde mannen   skriuwer  by dizze learde mannen       Frysk  Frysk  Frysk      Fryslân.    Fryslân Fryslân     Yntertsjerklike Kommisje foar Fryske Earetsjinsten YKFE wat it Grifformearde Deputaatskip op priemmen hat Tsjinstboeken, diel I en II by it Fryske folk   



122



Rapport 2011-2012 Deputaatskip Fryske Earetsjinsten (DFE)

it moetingsplak foar organisaasjes en persoanen dy’t mear wolle en kinne mei it Frysk yn en om tsjerke hinne.                Skriuwer acte de présence                   learde mannen  fiif learde mannen   Fryske Earetsjinsten.





123

Verantwoording financiën DFE

           



124

        



Brief van de Ikerkommisje bij de Friese vertaling van Heidelberger Kategismus     Gevolgde werkwijze            Verantwoording                     Gebruik                       



125

126

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

  

 

       

                       



127

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear



 

                           

          

           



                    

    



128



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                                                                          



    

 

129

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                



                                                           



130

  

 



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

    





        

         

 

          



           

    

       



     

 

131

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                                                    



132



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear



    

  

              

                            

            

           

  



        





 

133

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                  

           







           

                   



      



134



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

      

        

                         

                



         



      





 

135

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

       



        



          



            





  

          



        

 

136





De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

  

      



           







   

         



 

       

  



 

          





 

137

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                

            







      

         



         



          



138



 



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                       



             

 

         



            

  



139

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

  

    



       



            



          

  



       



      



140



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

              



 

         

  

  

                    





 

 

141

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

  

          



             









    

                    

 

142





De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

              

  

                



             



 

 

143

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

  

             



 

                     





144

 



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

           

  



        



        



              





 

145

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

               



                   

  

      





146





De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

        



       



       



       



                      

147

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

                         

        



       



148



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

      



   



  

        



         



        



        



          

149

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

       

  

 

      



           



        



          



150



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

    

 

         



            



        



         



    

 

151

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

          



        



             











        

        



          

152



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

      

 

          



        

  



 

         





 

153

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

            



 

             

       



               



154



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

             



        



 

                

             

155

De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

    



             



                

            





156



 



De Fryske tekst fan de Kategismus of ûnderwiis yn ‘e kristlike lear

               











      

           



        





 

157

158

Grut tsjerkegebed

                  

 

  





              



         





159

Grut tsjerkegebed

                           

  

                       



160



Grut tsjerkegebed

                                                    





161

Grut tsjerkegebed

                                                     



162



Grut tsjerkegebed

                                                      





163

Grut tsjerkegebed

                                                      



164



Grut tsjerkegebed

                                                      





165

Grut tsjerkegebed

                                                      



166



Grut tsjerkegebed

                                                      





167

Grut tsjerkegebed

                                                      



168



Grut tsjerkegebed

                                                

  

   





169

Grut tsjerkegebed

                                                      



170



Grut tsjerkegebed

                                              

 

     





171

Grut tsjerkegebed

                                                      



172



Grut tsjerkegebed

                                                      





173

Grut tsjerkegebed

                                                      



174



Grut tsjerkegebed

                                                      





175

Grut tsjerkegebed



                                                      



176



Grut tsjerkegebed



                                                        





177

Grut tsjerkegebed

                                            

  

        



178



Grut tsjerkegebed

                                                      





179

Grut tsjerkegebed

                                                      



180



Grut tsjerkegebed

                                                      





181

Grut tsjerkegebed

                                                      



182



Grut tsjerkegebed

   

  

             









183

Rapport van de deputaat-curator van de TUK

VERSLAG OVER DE THEOLOGISCHE UNIVERSITEIT KAMPEN VOOR DE PARTICULIERE SYNODE FRYSLÂN 2012 Inleiding Hierbij wordt aan de Particuliere Synode Fryslân 2012 door curatoren een verslag aangeboden over de Theologische Universiteit te Kampen (TUK) over het jaar 2011. In curatoren was vanouds de band zichtbaar tussen de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Theologische Universiteit als wetenschappelijk opleidingsinstituut voor aanstaande predikanten. De relatie tussen de TUK en de Friese kerken loopt via de curator, die door de Particuliere Synode Fryslân is voorgedragen en door de Generale Synode is benoemd. Sinds enige tijd is de positie van de curatoren veranderd. Evenals in de verslagen in voorgaande jaren wordt er ook nu op gewezen dat het verslag van de curatoren een beperkt karakter heeft, omdat curatoren geen deel meer uitmaken van het bestuur van de Universiteit. Taak van het Curatorium De taak van het Curatorium is om zorg uit te oefenen over zowel het gereformeerd en confessioneel karakter en als de kwaliteit en het wetenschappelijk karakter van het onderzoek en het onderwijs aan de TUK. In de lijn van het besluit van het Curatorium in 2010 om deze zorg op een aangepaste wijze uit te gaan voeren – en de aandacht niet langer te richten op de individuele docenten en assistenten in opleiding (AIO’s) en hun colleges – heeft het Curatorium ingezet op groepsgewijze contactoefening met de vier Onderzoeksgroepen en van daaruit bezien hoe het werk van elk van de docenten en AIO’s fungeert binnen het geheel van elk van de drie primaire processen. Daaraan hebben we in de verslagperiode nader invulling gegeven. Werkzaamheden van het Curatorium Via de leiders van de Onderzoeksgroepen (Bibliologie, Ecclesiologie, Practische Theologie en Systematische Theologie) hebben wij ons op de hoogte laten stellen van hun programma’s m.h.o. op onderwijs, onderzoek en kennisuitwisseling/ dienstverlening. De curatoren hebben zich verdeeld in vier groepen, die kennis hebben van de programma’s van de hun toegewezen Onderzoeksgroep, waarbij zij letten op de inhoud, beoogde publicaties, de vorderingen, het nut in relatie tot de doelstelling van de TU en het rendement ervan. In januari hebben de vier curatorengroepen in een plenaire vergadering hun bevindingen met elkaar gedeeld. Ook hebben ze aangegeven waar zij verdere verheldering zouden willen ontvangen, stimulansen zouden willen geven en/of correctie zouden willen voorstellen. 184

Rapport van de deputaat-curator van de TUK

Met de winst van deze vergadering hebben de curatorengroepen één of meer colleges bezocht van de bij de hun toegewezen Onderzoeksgroep behorende docenten en AIO’s. Daarna werd bij hen een werkbezoek gebracht. Tijdens deze bezoeken is aan de volgende punten aandacht besteed: - de werkzaamheden en ontwikkeling van de docent of AIO in zijn wetenschappelijke studies - idem in het onderwijs dat hij geeft - idem in zijn relatie met en werk in de kerken en extern Tijdens dit werkbezoek kon desgewenst ook gesproken worden over de huiselijke omstandigheden van de docenten, maar daarover hoeft niet meer gerapporteerd te worden, zoals dat voorheen wel het geval was. Over deze gesprekken werd gerapporteerd en doorgesproken in de maartvergadering van het Curatorium. Daar werd duidelijk dat er nog een stap gezet moest worden ten aanzien van onze nieuwe werkwijze. Curatoren moeten de studiegids grondig doornemen, het onderwijsconcept daaruit helder krijgen en zich afvragen hoe het staat met de confessionele identiteit en kwaliteit. Curatoren moeten thuis raken in de systematiek van een studie. Weten waarom het een wel onderwezen wordt en het andere niet. Of waarom het een meer gewicht krijgt dan het andere. Dan kan het onderwijs goed geëvalueerd worden, op een soortgelijke wijze als het onderzoek. Curatoren namen zich voor per onderzoeksgroep een nota aan te zullen leveren over a. het gereformeerd karakter, b. de knelpunten en c. te geven stimulansen m.b.t. het onderwijs, het onderzoek en kerkelijke dienstverlening van docenten. Daarnaast zijn de leerprogramma’s van Kampen vergeleken met die van de Theologische Universiteit te Apeldoorn, de Vrije Universiteit te Amsterdam (de seminaries van de Hersteld Hervormde Kerk, de Baptisten en de Doopsgezinden), de Protestantse Theologische Universiteit te Kampen en de Evangelische Theologische Faculteit te Heverlee (België) Daaruit werd in grote lijnen duidelijk dat het studieprogramma van de TUK zich gemakkelijk kan meten met dat van andere faculteiten en dat er in Kampen sprake is van een aantrekkelijk aanbod. Gedurende de afgelopen verslagperiode hebben curatoren ook aandacht gegeven aan afstudeervoordrachten en promoties (zes in getal!) die onder de hun toegewezen leerstoelen vallen. Zij ontvangen de afstudeerscripties en dissertaties daarvoor van te voren en wonen de eindbeoordeling daarvan bij. Zij beoordelen voor zichzelf deze scripties en dissertaties in relatie tot de doelstelling van de TU en op hun gereformeerd karakter en wetenschappelijk niveau. Zij bespreken hun bevindingen in de eerstvolgende vergadering van het curatorium. 185

Rapport van de deputaat-curator van de TUK

Verhouding Curatorium en Raad van Toezicht (RvT) Intensief is doorgedacht en doorgesproken over de taken en verantwoordelijkheden van het Curatorium, met als startpunt een interne notitie over deze materie. Zijn we niet een overbodige instantie geworden, alleen in stand gehouden om de band met de Particuliere Synode en zo met de kerken zichtbaar tot uitdrukking te brengen? De Generale Synode benoemt ons wel, maar vervolgens mogen we niet zelf aan de Generale Synode rapporteren. Dat moet via de RvT. Zouden we naar enkel een RvT (zoals voorheen het brede curatorium werd genoemd) moeten, of naar een RvT waaronder een commissie van theologen hangt die zich op verzoek van de RvT verdiept in het gereformeerde karakter van een zaak? We zijn ons er van bewust dat bij het opzetten van de huidige bestuursstructuur al gewaarschuwd is voor de onduidelijke positie van het Curatorium. Toen is al een ‘weeffout’ voorzien: de complicerende factor van ‘twee kapiteins op een schip’. Een extra complicerende factor is dat de TUK wettelijk nu ook verplicht is een werkveldcommissie in te stellen. De TUK heeft met die commissie tot nu toe geen haast gemaakt, omdat het Curatorium min of meer als zodanig functioneert. Maar wettelijk mogen in zo’n commissie juist geen theologen zitten die aan deze TUK opgeleid zijn. Parallel aan onze gedachtewisseling benoemde de RvT de adviescommissie Schutte/Kruse inzake de opdrachten van de Generale Synode. Met hen besprak het moderamen de knelpunten en de beoogde nieuwe manier van werken. De gedachten gaan uit naar de volgende constructie: de leden van het Curatorium worden benoemd door de Generale Synode op voordracht van de RvT. Daarbij wordt gedacht aan 4 broeders die werkzaam zijn in de theologie en 2 wetenschappers die werkzaam zijn aan een andere Universiteit. Het zal vooral moeten gaan om het toezien op de gereformeerde identiteit en de confessionele koers van wetenschappelijk onderzoek, onderwijs en kerkelijke dienstverlening. Het Curatorium zal dan geen gesprekken meer voeren met individuele docenten. Emeriti docenten Het Curatorium heeft in de afgelopen verslagperiode door middel van bezoeken contact gehouden met een aantal emeriti docenten. Verder is schriftelijk en door het bijwonen van de begrafenis betrokkenheid betoond bij het sterven van Professor J. Kamphuis en Prof. Dr. C. Trimp. Band tussen Kampen en de kerken De band tussen de TUK en de kerken is van wezenlijke betekenis. Om deze band te versterken wordt geïnvesteerd in nieuwe vormen van contact en informatie. Veel informatie over de TUK is publiek beschikbaar op de website www.tukampen.nl. Daarnaast wordt onder de leden van de plaatselijke kerken het nieuwe ‘TU Magazine’ verspreid. De eerste jaargang 2011 bevatte 3 nummers met veel actuele informatie. Verder is de TUK bezig een systeem op te zetten van plaatselijke 186

Rapport van de deputaat-curator van de TUK

‘contactpersonen’. Het is de bedoeling dat deze ‘contactpersonen’ een spilfunctie gaan vervullen in de ontmoeting en het gesprek tussen de kerken en de TUK. Zij worden de ‘ambassadeurs’ van de TUK. De kerken zijn inmiddels hierover benaderd en heeft een eerste ‘contactpersonendag’ plaats gevonden. Ook heeft het College van Bestuur in het afgelopen jaar een bijeenkomst gehouden voor afgevaardigden van kerkenraden. Samenvattende conclusie Curatoren mochten dankbaar vaststellen dat het onderwijs en het onderzoek aan de TUK Schriftgetrouw, confessioneel en over het algemeen van goed wetenschappelijk niveau is. Dat bovenstaande conclusie kan worden getrokken wordt door het Curatorium ervaren als Gods zegen op het gebed, dat mede vanuit de kerken voor de TUK is opgezonden. Tot die voorbede willen curatoren ook de kerken in het ressort van de Particuliere Synode Fryslân van harte blijven oproepen. 15 mei 2012

J.J. Verwey

187

188