Accommodatiebeleid Venlo

Accommodatiebeleid Venlo 15 december 2011

Aan

Gemeente Venlo Afdeling MO Dhr. F. Wijers

Van

Hospitality Consultants Smallepad 13 - 15 Postbus 2186 3800 CD AMERSFOORT

Auteurs

Margot Icking Marco Verhoef

Project

Accommodatiebeleid Venlo

Betreft

Eindrapportage

Ons kenmerk

Datum

Amersfoort, 15 december 2011

© 2011 Hospitality Consultants Behoudens uitzonderingen door de wet gesteld mag, zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de rechthebbenden c.q. door de rechthebbenden gemachtigden, niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op de gehele of gedeeltelijke bewerking.

| 27

| 27

INHOUDSOPGAVE 1 1.1 1.2 1.3 1.4

Inleiding Welzijnsaccommodaties Accommodatiebeleid Aanpak en verantwoording Leeswijzer

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Huidige situatie Aantal, omvang en capaciteit Ontwikkelingen in aanbod Ligging en verzorgingsgebied Doelgroepen, gebruik en bezetting Betekenis voor de wijk Eigendomsconstructie Financiële kenmerken Beheer en exploitatie

6 6 7 8 10 11 13 14 15

3

Visie en uitgangspunten

19

4 4.1 4.2 4.3

Criteria en meetlat Het idee van een meetlat Criteria op de meetlat Beoordeling en toepassing

21 21 21 25

| 27

4 4 4 5 5

| 27

Inleiding Welzijnsaccommodaties De gemeente Venlo beschikt over 30 welzijnsaccommodaties. Voorbeelden zijn gemeenschapshuizen, verenigingsgebouwen en jeugd- en jongerenaccommodaties. Het zijn accommodaties waar welzijn en ontmoeting centraal staat. De accommodaties zijn openbaar toegankelijk en laagdrempelig en vervullen een brede maatschappelijke betekenis, passend bij het gemeentelijk beleid ‘ Huizen van de wijk’ (visie Wonen Welzijn Zorg, notitie Thuis zijn in de buurt). De accommodaties worden beheerd door instellingen zonder winstoogmerk en met inzet van vrijwilligers. Het zijn bovendien accommodaties die in eigendom zijn van de gemeente en/of waar de gemeente een (directe) financiële relatie mee heeft. Het gaat dus nadrukkelijk niet om (commerciële) voorzieningen, zoals zalencentra, horecavoorzieningen en ontmoetingsruimten in woon-/zorgcomplexen. Deze vallen buiten de scope van het accommodatiebeleid en daar gaan we in dit document niet nader op in. Dat neemt overigens niet weg dat ook deze accommodaties een maatschappelijke functie kunnen vervullen. Accommodatiebeleid Dit document geeft een toelichting op het aanbod binnen de gemeente Venlo en geeft de visie van de gemeente op dit soort voorzieningen weer. Het bevat het herziene gemeentelijk accommodatiebeleid. Het bestaande beleid is vastgelegd in de beleidsnota Welzijnsaccommodaties (2005). In deze eerdere beleidsnota is ingezet op bundeling van functies en middelen in een overkoepelende stichting. Dit werd door betrokken partijen onderschreven, maar stuitte bij de implementatie op weerstand. Effectuering van dit beleid heeft niet plaatsgevonden. Knelpunten en ontwikkelingen vragen om herziening van beleid Op dit moment doen zich diverse knelpunten en ontwikkelingen voor die vragen om een herziening van het bestaande beleid. Zo zijn er sterke signalen van overcapaciteit, bestuursproblemen en verslechterende exploitatieresultaten en is de rol van de gemeente niet altijd eenduidig en duidelijk. Het gevolg is dat steeds meer accommodaties bij de gemeente aankloppen voor (financiële) ondersteuning. Feitelijk is het wachten op de eerste accommodaties die de deuren noodgedwongen moeten sluiten. Om verdere problemen (en ongewenste sluiting van accommodaties) te voorkomen, zal de gemeente Venlo – mede in het licht van bezuinigen – keuzes moeten maken over de instandhouding van accommodaties en de rol die de gemeente hierin vervult. Op termijn kunnen waarschijnlijk niet alle accommodaties meer overeind worden gehouden en moet de gemeente partijen (gericht) ondersteunen om de continuïteit van de accommodaties te kunnen waarborgen. De keuzes moeten ook bezien worden in het licht van het concept Huis van de Wijk. Concept Huis van de Wijk In Venlo is enige jaren geleden het concept Huis van de wijk geïntroduceerd. Hiermee is beoogd dat in de wijk voor en door de wijkbewoners activiteiten van met een grote diversiteit worden georganiseerd, waardoor er veel meer dan in het verleden een gedragenheid ontstaat van deze activiteiten. De inzet van vrijwilligers daarbij is van groot belang. Het Huis van de wijk heeft een spilfunctie binnen de leefgemeenschap, het moet een magneet zijn. De huizen van de wijk zijn goed verspreid over Venlo en elke buurt of stadsdeel beschikt over zo'n accommodatie. Het huis van de wijk wordt ook bestuurd door de wijkbewoners. De huizen van de wijk zullen worden voorzien van ondersteuning van uit verschillende partijen, zoals gebruikers, corporaties en de gemeente. Het gemeentelijk welzijnsaccommodatiebeleid blijft in de toekomst beperkt tot de huizen van de wijk. Dit

| 27

betekent dat op termijn afscheid genomen kan worden van een aantal accommodaties, waar het de gemeentelijke juridische positie en beleidsinhoudelijke verantwoordelijkheid betreft. Afwijking kan plaatsvinden op grond van bijzondere omstandigheden. Dit kunnen bijvoorbeeld specifieke jeugdhonken of scouting betreffen. Op naar een eenduidige visie en helder inzicht Om heldere en juiste keuzes te kunnen maken, is een eenduidige visie en inzicht in de huidige situatie nodig. Ook moet er zicht zijn op de resultaten die worden behaald (denk aan de bezetting of het exploitatieresultaat), ontwikkelingen die zich voordoen en de kansen of bedreigingen die dat oplevert. De afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) - de afdeling waar het welzijnsbeleid onder valt – wil daarom het bestaande beleid tegen het licht houden en komen tot een helder toetsingskader en een inventarisatie van de huidige situatie. MO zoekt naar een meerjarenperspectief en hanteert een integrale benadering. Het huidige sectorale beleid zorgt voor onduidelijkheid, zowel binnen de gemeente als richting het maatschappelijk veld. Het zorgt er ook voor dat het inzicht op gemeentelijk niveau ontbreekt. Dit uit zich in een scheefgroei in vraag en aanbod, maakt de sturingsmogelijkheden beperkt en brengt (extra) kosten en risico’ s met zich mee. Aanpak en verantwoording In samenspraak met een werkgroep met ambtelijke en maatschappelijke vertegenwoordigers, zijn uitgangspunten en criteria geformuleerd aan de hand waarvan keuzes kunnen worden gemaakt. De criteria vormen samen een meetlat waarlangs accommodaties kunnen worden beoordeeld en afwegingen kunnen worden gemaakt. Aansluitend hierop heeft een inventarisatie van de bestaande accommodaties plaatsgevonden. Hiertoe zijn beschikbare gegevens en documenten bestudeerd en heeft een telefonische consultatie van de welzijnsaccommodaties 1 plaatsgevonden. De volgende gegevens hebben we,voor zover beschikbaar, in kaart gebracht:  Naam, adres, functie  Omvang en capaciteit  Ligging en verzorgingsgebied  Doelgroepen, gebruik en bezetting  Eigendomsconstructie (eigenaar, huurder, contractuele afspraken)  Beheerconstructie (instelling, horeca, tarieven, personeel, subsidie)  Financiële kenmerken (boekwaarde, afschrijving en rente, onderhoudskosten) Leeswijzer Dit document bevat de resultaten van de inventarisatie oftewel een beschrijving van de huidige situatie (hoofdstuk 2), de gemeentelijke visie op welzijnsaccommodaties (hoofdstuk 3) en een toelichting op de meetlat en de criteria die hierin zijn opgenomen (hoofdstuk 4). De inhoud van dit document zal binnen het College worden besproken (december 2011) en vervolgens ook aan de Raad en het maatschappelijk veld worden voorgelegd (begin 2012).

De eigenaar/exploitant van Feestzaal “ De Waeg” heeft aangegeven niet aan de inventarisatie deel te willen nemen. 1

| 27

Huidige situatie Dit hoofdstuk bevat een beschrijving van de huidige situatie, gebaseerd op de gegevens zoals bekend bij de gemeente en de telefonische consultatie van de beherende instellingen. Achtereenvolgens gaan we in op de omvang & capaciteit, ligging & verzorgingsgebied, doelgroepen, gebruik & bezetting, de eigendoms- en beheerconstructie en de financiële kenmerken. Eventuele opvallendheden per accommodatie worden benoemd. Aantal, omvang en capaciteit De gemeente Venlo beschikt over een uitgebreid aanbod aan welzijnsaccommodaties. In totaal gaat het om 30 accommodaties die op basis van de gekozen afbakening zijn meegenomen in het onderzoek. Het betreft hoofdzakelijk gemeenschapshuizen en wijkcentra, daarnaast gaat het om voorzieningen voor jeugd en jongeren en verenigingsgebouwen. Tabel 1 geeft de accommodaties weer. Tabel 1: Huidige welzijnsaccommodaties in de gemeente Venlo Naam accommodatie Straat + huisnummer

Plaats

Wijk

Hamarplein 2

Belfeld

Belfeld

Antoniusplein 2

Blerick

Blerick-Midden

Boulevard Hazenkamp

Albert Verweystraat 6

Blerick

Blerick-Midden

De Egelantier

Egelantierstraat 107

Blerick

De Klingerberg

Het Vac

Vossenerlaan 80

Blerick

De Vossener

Wijkgebouw De Waeg

Horsterweg 203

Blerick

Ubroek

Gemeenschapshuis pastoorshof Lomm

Kapelstraat 19

Lomm

Lomm

Cultureel Centrum de Haandert

Haandertstraat 6/8

Tegelen

Centrum

Jongerencentrum Picus

Spechtstraat 54/56

Tegelen

Op de Heide

Gemeenschapshuis De Kiesstolp

Schoolstraat 29

Velden

Velden

Jeugdhonk De Metten Jfkclub

Genooierweg

Velden

Velden

Gemeenschapshuis D’ n Dörpel

Gulikstraat 202

Venlo

Hogekamp/Stalberg

Gemeenschapshuis De Bantuin

Pastoor kierkelsplein 20

Venlo

‘ t Ven

Gemeenschapshuis De Windmeule

Straelseweg 162a

Venlo

Venlo Noord

Gemeenschapshuis De Witte Kerk

Agnes Huynstraat 3

Venlo

Venlo Noord

Jongerencentrum @Noord

Wolweverstraat 1

Venlo

Venlo Noord

Huis van de Wijk Venlo-Oost/De Wegwijzer

Ericaweg 6

Venlo

Venlo Oost

Gemeenschapshuis De Maagdenberg

Maagdenbergweg 27

Venlo

Venlo Oost

Gemeenschapshuis Zwanehaof

Reigerstraat 2

Venlo

Venlo Zuid

Jeugdvereniging Meulewiekers

Hulsterweg 7

Venlo

Venlo Zuid

De Klosterhoaf

Wal 32

Gemeenschapsaccommodatie Hamar t Raodhoes Het Muspelheim

Gemeenschapshuis Zalzershaof

Gemeenschapshuis Trianon

Ontmoetingscentrum Glazenap

Jongerenactiviteitencentrum Jacx

Ald Weishoes

De Vogelhut

Gemeenschapshuis Don Bosco

Salawaku

| 27

Vastenavondkampstraat 73

Zalzerskampweg 64

St. Sebastianusstraat 2/4

Spechtstraat 58

Drie Decembersingel 44

Grote Kerkstraat 31

Merelweg 1

Leutherweg 88

Hagerhofweg 20

Arcen

Blerick

Blerick

Steyl

Tegelen

Venlo

Venlo

Venlo

Venlo

Venlo

Arcen

Blerick-Noord

Hout-Blerick

Steyl

Op de Heide

Blerick-Midden

Venlo Centrum

Venlo Oost

Venlo Oost

Venlo Zuid

De capaciteit in netto vloeroppervlak (NVO) bedraagt bij benadering 2 19.613m2. Dit komt neer op een aanbod van gemiddeld 0,19m2 NVO per inwoner in de gemeente Venlo. Om een beeld te geven van landelijke normen: een aanbod van 0,09 tot 0,15 m² NVO per inwoner mag als gangbaar worden beschouwd. Dit betekent dat het aanbod in Venlo gemiddeld aan de hoge kant is. Ontwikkelingen in aanbod Binnen de gemeente Venlo spelen meerdere ontwikkeling in het aanbod van welzijnsaccommodaties. De meest concrete ontwikkelingen zijn:  Ontwikkeling BMV Velden. Dit wordt een brede maatschappelijke voorziening met een clustering van onder meer sociaal-culturele functies, een bibliotheek, onderwijs, binnenen buitensport en kinderopvang. Besloten is om gemeenschapshuis De Kiesstop over te laten gaan naar BMV Velden. Het gemeenschapshuis is nu een solistische vestiging. Het gebouw is toe aan renovatie. De kosten die hiermee gemoeid zijn wegen niet op tegen verhuizing naar nieuwbouw.  MFA Arcen. Dit wordt een multifunctionele accommodaties waar verschillende functies geclusterd worden, waaronder basisonderwijs, binnensport en kinderopvang. Gemeenschapshuis De Klosterhoaf gaat over naar de nieuwe MFA. In de huidige situatie is De Klosterhoaf een solistische vestiging. Het gebouw is functioneel verouderd. De nieuw op te richten Stichting MFA/BMV wordt verantwoordelijk voor het beheer van beide accommodaties. Voor BMV Velden wordt waarschijnlijk een aparte juridische entiteit opgericht voor de horeca-exploitatie. Het bestuur van de nieuwe stichting zal bestaan uit vrijwilligers; de personele inzet een combinatie van vrijwilligers en betaalde krachten. De huidige stichtingen – Stichting Gemeenschapshuis De Kiesstolp en Stichting Gemeenschapshuis De Klosterhoaf – worden opgeheven.  ’ t Raodhoes. De gemeente heeft in het verleden het eigendom van de accommodatie overgedragen aan ’ t Raodhoes BV in ruil voor hun oude accommodatie. ’ t Raodhoes BV ondervindt problemen in de exploitatie. De onderhoudslasten van het gebouw en de kosten voor het dagelijks beheer drukken zwaar op de exploitatie. De gemeente heeft daarom plannen om het gebouw terug te kopen. Hierdoor moet de continuïteit gewaarborgd worden.  Gemeenschapsaccommodatie Hamar. Het bestaande gebouw voldoet deels niet meer en wordt vervangen. Het gaat om de grote zaal en activiteitenruimten. De binnensport en bibliotheek blijven behouden. In deze rapportage en de analyse van het huidig aanbod is nog geen rekening gehouden met bovenstaande ontwikkelingen. Verwachting is dat de gevolgen van de ontwikkeling in termen van capaciteit (aantal, oppervlakte) en gebruik beperkt zijn. Accommodaties worden min of meer in dezelfde omvang teruggebouwd en vaste gebruikers gaan mee over. De gevolgen hebben vooral betrekking op beheer (organisatie en kosten) en exploitatie. Ook krijgen de nieuwe accommodaties door clustering van functies een bredere maatschappelijke betekenis. Ligging en verzorgingsgebied Figuur 1 geeft de ligging en spreiding van de welzijnsaccommodaties in de gemeente Venlo weer. De meeste accommodaties zijn gesitueerd in de kernen Blerick en Venlo. Dit zijn ook de kernen met het grootste inwonertal. Om tot een totaaloverzicht te komen van het aantal m2 NVO, zijn verschillende bronnen geraadpleegd, waaronder de gemeente Venlo, beherende instellingen en de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG). Waar cijfers in m2 BVO zijn geïnventariseerd, is een bruto/netto verhouding van 0,7 aangehouden. Een overzicht van de geïnventariseerde gegevens per accommodatie, de meeteenheid en de bron is opgenomen in bijlage 1. 2

| 27

Figuur 1: welzijnsaccommodaties in Venlo en Blerick (links), Arcen, Velden en Lomm (rechtsboven) en Tegelen en Belfeld (rechtsonder)

Het gemiddeld aanbod aan m2 NVO per inwoner verschilt per kern. Tabel 2 geeft dit weer. Vooral in Lomm, Arcen en Velden, kernen in de voormalige gemeente Arcen en Velden, is het aanbod bovengemiddeld. Dit is niet ongebruikelijk voor kleinere kernen. Het benodigd vloeroppervlak voor het faciliteren van verschillende maatschappelijke voorzieningen staat vaak op gespannen voet met de beperkte omvang van het verzorgingsgebied. Dit wil overigens niet zeggen dat dit ook leidt tot lage bezettingscijfers. Over het algemeen hebben kleinere kernen juist een actiever verenigingsleven. Overigens ligt het aanbod aan m2 NVO per inwoner in Tegelen en Belfeld, gemeenten die in 2001 zijn samengevoegd met Venlo, beduidend lager. Tabel 2: aanbod per plaats in m2 NVO en gemiddeld aanbod per inwoner in m2 NVO Plaats Inwonertal Aantal Totaal Aantal m2 NVO accommodaties m2 NVO per inwoner Venlo 38.780 13 7.656 0,20 Blerick

27.585

8

4.763

0,17

Lomm Arcen

1.015 2.490

1 1

533 662

0,53 0,27

Velden

5.125

Tegelen (incl. Steyl)

19.315

Totaal

99.785

Belfeld

| 27

5.475

2

1.604

4

3.140

30

19.173

1

816

0,31

0,16 0,15 0,19

Opvallend is ook het verschil in aanbod tussen de grotere kernen Venlo en Blerick. In de tabellen 3 en 4 zoomen we nader in op het aanbod in deze kernen. Tabel 3: aanbod per wijk in de plaats Venlo Wijk Inwonertal Aantal accommodaties Centrum

3.830

1

Oost

15.100

5

Totaal

38.780

Zuid Noord

Noord-Oost

9.395 7.620 2.835

3 3 1

13

Totaal m2 NVO

Aantal m2 NVO per inwoner

997 2.583

0,11 0,34

1.500

2.033 543

7.656

0,39

0,13 0,19 0,20

De wijk Oost heeft de grootste dichtheid aan welzijnsaccommodaties. Er zijn vijf accommodaties. Het aanbod in m2 NVO per inwoner is daarentegen lager dan het gemiddelde in Venlo. Gemeenschapshuis D’ n Dörpel is met 1.500m2 NVO veruit de grootste accommodatie in Oost. D’ n Dörpel ligt in het noorden van de wijk en heeft een gunstige ligging ten opzichte van andere accommodaties. De andere vier welzijnsaccommodaties in de wijk Oost liggen op relatief korte nabijheid (zie figuur 2, rode arcering). Vooral Gemeenschapshuis Don Bosco, Huis van de Wijk VenloOost/De Wegwijzer en De Vogelhut, relatief kleine accommodaties met een netto oppervlak tussen 240 en 315m2, liggen dicht bij elkaar. Hierdoor bestaat de kans dat ze ‘ in dezelfde vijver vissen’ . Figuur 2: aanbod in de wijk Oost

Figuur 3: aanbod in de wijk Noord

In de wijk Noord liggen drie accommodaties, te weten De Witte Kerk, jongerencentrum @Noord en gemeenschapshuis De Windmeule. De wijk Noord is in inwonertal de helft van de wijk Oost, maar heeft een groter aanbod; het aanbod in m2 NVO per inwoner ligt met 0,34 dan ook ruim boven het gemiddelde. Het grote aanbod wordt vooral veroorzaakt door De Witte Kerk met een oppervlak van bijna 2.000m2 NVO. Jongerencentrum @Noord is gehuisvest in multifunctioneel centrum In-Genode. Dit centrum is via een tussengang fysiek verbonden met gemeenschapshuis De Witte Kerk. Laatste opvallendheid is het grote aanbod in m2 NVO per inwoner in het centrum van Venlo. Dit wordt volledig veroorzaakt door de accommodatie Ald Weishoes.

| 27

Tabel 4: aanbod per wijk in de plaats Blerick Wijk Inwonertal Aantal accommodaties Blerick Midden

6.595

3

De Vossener

3.930

1

Blerick Noord Blerick Zuid De Klingener

Hout-Blerick Boekend Ubroek Totaal

5.605 3.195 4.055 2.690 770 745

27.585

1 0 1 1 0 1 8

Totaal m2 NVO

Aantal m2 NVO per inwoner

315 0

0,06 0

3.181

400 315 315 0 237

4.763

0,48

0,10 0,08 0,12 0 0,32 0,17

Het aanbod in Blerick bestaat over het algemeen uit kleinere welzijnsaccommodaties, verspreid over de verschillende wijken. Uitzondering is de wijk Blerick Midden. In deze wijk liggen drie accommodaties; ’ t Raodhoes, Boulevard Hazenkamp en Jacx. ‘ t Raodhoes en Bouelevard Hazenkamp zijn grootschalige welzijnsaccommodaties met geheel Blerick als verzorgingsgebied. Jacx is een jongerenactiviteitencentrum. In de wijk Ubroek ligt wijkgebouw De Waeg. De wijk zelf telt slechts 745 inwoners. De accommodatie ligt op korte afstand van de wijken Blerick Midden en Blerick Noord en zal zodoende ook voor deze wijken een functie vervullen. In de overige wijken van Blerick is het aanbod aan welzijnsaccommodatie zowel in absolute zin als aanbod in m2 NVO per inwoner naar verhouding laag. Doelgroepen, gebruik en bezetting Doelgroepen De meeste accommodaties zijn toegankelijk en/of hebben een activiteitenaanbod voor alle doelgroepen. Wel constateren een aantal beherende instellingen dat specifieke doelgroepen meer gebruik maken van hun accommodatie dan andere doelgroepen. De Windmeule wordt bijvoorbeeld veel gebruikt door ouderen vanwege de aanwezige voorzieningen voor minder validen. Opvallend is dat er geen welzijnsaccommodaties zijn die zich uitsluitend richten op senioren. Wel zijn er zes accommodaties met een focus op jeugd. Deze accommodaties liggen evenwichtig verspreid over de gemeente Venlo (zie afbeelding 4). Tabel 5 geeft een overzicht van de jeugdaccommodaties.

| 27

Afbeelding 4: jongerenaccommodaties in Venlo

Tabel 5: jeugdaccommodaties in de gemeente Venlo Accommodatie Kern

Wijk


Blerick

Blerick-Midden


Tegelen

Op de Heide


Venlo

Venlo Noord

De Vogelhut

Venlo

Venlo Oost


Vereniging Meulewiekers*

Velden

Venlo

Velden

Venlo Zuid

* heeft ook activiteiten voor volwassenen

Gebruik en bezetting Het gebruik van accommodaties is sterk variërend. Dit blijkt uit de inventarisatie onder beherende instelling. In een aantal accommodaties wordt professioneel beheerd en geëxploiteerd. De beherende instelling biedt zelf activiteiten aan volgens een vooraf bepaald programma en er gelden vaste openingstijden. De meeste accommodaties wordt echter beheerd door vrijwilligers. Vaak organiseren deze beherende instelling geen activiteiten, maar stellen de accommodatie ter beschikking voor vaste en incidentele gebruikers. De openingstijden zijn afhankelijk van deze gebruikers. Wanneer er geen vaste gebruikers actief zijn en/of ruimten voor incidenteel gebruik zijn verhuurd, zijn de meeste accommodaties gesloten. Er is dan geen inloopfunctie. Op basis van de inventarisatie onder beherende instellingen kan geconcludeerd worden dat veel accommodaties ’ s ochtends niet of beperkt gebruikt worden. In 64 procent van de gevallen wordt aangegeven dat er ’ s ochtends activiteiten plaatsvinden. De frequentie is echter sterk uiteenlopend. Het kan gaan om slechts een enkele ochtend in de week. ’ s Middags en ’ s avonds worden de accommodaties beter benut. In 90 procent van de gevallen is de accommodatie in gebruik; ’ s avonds ligt dit percentage op 95 procent. Ook hier geldt dat de bezetting per dag sterk verschilt. De accommodaties worden met name doordeweeks gebruikt. Alle beherende instellingen geven aan dat de accommodatie op doordeweekse dagen gebruikt worden. In het weekend worden accommodatie beduidend minder benut. Maar liefst 64 procent van de beherende instellingen geeft aan dat de accommodatie in het weekend niet of slechts incidenteel gebruikt wordt. Doordat het gebruik van accommodaties sterk wisselt, kunnen veel beherende instellingen niet aangegeven hoeveel bezoekers er wekelijks in de accommodatie komen. Dit wordt vaak niet geregistreerd. In dertien gevallen is wel een inschatting gemaakt van het aantal bezoekers per week. De cijfers lopen uiteen van nog geen 23 bezoekers per week tot 425 bezoekers. Het gemiddeld aantal bezoekers per week bedraagt 178 per accommodatie. Extrapoleren we het gemiddeld aantal bezoekers van alle accommodaties (30), dan komt het wekelijks aantal bezoekers aan welzijnsaccommodaties in de gemeente Venlo op 5.349, oftewel 0,28 bezoeker per m2 NVO. Op basis van ervaringen landelijk is een bezoekersaantal tussen 0,42 en 0,83 bezoeker per m2 BVO gangbaar. Ook dit onderbouwd het vermoeden dat het aanbod in de gemeente Venlo aan de hoge kant is. Betekenis voor de wijk De betekenis van een accommodatie voor de wijk wordt bepaald door meerdere factoren. Enerzijds is van belang dat de accommodatie in fysieke zin geschikt is voor het huisvesten van verschillende activiteiten. De aanwezigheid van een horecavoorziening en meerdere (multifunctionele) ruimten zijn daar een graadmeter voor. Anderzijds is van belang dat de accommodatie toegankelijk is voor wijkbewoners en er activiteiten plaatsvinden van maatschappelijke aard. Indicatoren om dit objectiveren zijn de mogelijkheid voor incidentele huur door verenigingen en bewoners en de aanwezigheid van voorzieningen op

| 27

aanpalende (beleids)terreinen, zoals onderwijs, kinderopvang, sport en zorg. Tabel 6 geeft de betekenis van accommodaties voor de wijk weer. Tabel 6: betekenis van accommodaties voor de wijk Naam accommodatie Andere/aanpalende functies

H or ec a?

Wijkgebouw De Waeg

Niet bekend

Salawaku

Niet bekend

‘ t Raodhoes

Bouelevard Hazenkamp

Onderdeel brede MFA


Gymzaal, BSO

Ontmoetingscentrum Glazenap

1)

Jeugdvereniging Meulewiekers Jeugdhonk De Metten Jfkclub Het Vac

Het Muspelheim Gemeenschapshuis Zwanehaof

3)

Gemeenschapshuis Zalzershaof Gemeenschapshuis Trianon

Gemeenschapshuis pastoorshof Lomm Gemeenschapshuis Don Bosco

Ja

n.b.

Ja

Ja

n.b.

Nee

Ja

n.b.

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Gymzaal

Sporthal, bibliotheek

Ja Ja

Gaat over naar BMV Velden 4)

Gymzaal, Basisonderwijs Basisschool, PSZ, gymzaal

Gaat over naar MFA Arcen PSZ

Gymzaal (beperkt)

Ja

Ja Ja

Ja Ja Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja 5)

Ja

Nee

Ja Ja

Ja ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

Ja

1) In MFA zijn onder meer basisonderwijs, speciaal onderwijs, BSO, PSZ, een muziekschool en verschillende welzijns- en zorgvoorzieningen (kindergerelateerd) gevestigd. 2) Multifunctioneel centrum In-Genode is verbonden met gemeenschapshuis De Witte Kerk. 3) Met De Zwanehaof bedoelen we alleen het gemeenschapshuis; dit bestaat uit 1 ruimte. De Zwanehaof is onderdeel van een groter geheel; dit grotere geheel bestaat uit meerdere ruimten. 4) Basisschool en PSZ zijn gevestigd aan de Noordervaartlaan 45, maar gebouwen zijn verbonden. 5) Huis van de Wijk Venlo-Oost/De Wegwijzer is gelegen tussen een basisschool en een gymzaal. De gebouwen zijn fysiek gescheiden, maar vormen een morfologisch geheel.

| 27

Ja

Ja

Gemeenschapsaccommodatie Hamar


Ja

Ja

Gymzaal, PSZ

Basisschool, PSZ, kerk


Ja

Ja


Gemeenschapshuis De Kiesstolp (BMV Velden)

Ald Weishoes

Nee

Nee

PSZ


Ja

Ja



De Egelantier

Ja

Ja

Gymzaal

Basisschool, gymzaal

De Klosterhoaf (MFA Arcen)

Ja

Basisschool, consultatiebureau


De Vogelhut

Ja

Ja Kerk, PSZ

r mo gelij k?

Ja

Ja


mt en/ zal en?

Inci den tele huu

Ja

Gevestigd in Multifunctioneel centrum In-Genode 2)


Me erd ere rui

Ja

Uit de inventarisatie blijkt dat, voor zover bekend, alle accommodaties toegankelijk zijn voor verenigingen en (wijk)bewoners en de mogelijkheid bieden voor het huren van een ruimte op zowel structurele als incidentele basis. Op de Zwanehaof na beschikken alle accommodaties over meerdere zalen/ruimten. Maar de Zwanehaof is onderdeel van een groter complex met maatschappelijke voorzieningen. Ook is in bijna alle accommodaties een horecavoorziening aanwezig. In veel gevallen staat de welzijnsaccommodatie niet op zichzelf, maar is het een integraal onderdeel van een maatschappelijk cluster, bijvoorbeeld gecombineerd met een gymzaal of een basisschool. Ook vinden er activiteiten plaats binnen de welzijnsaccommodatie op aanpalende beleidsterreinen, zoals kinderopvang (peuterspeelzalen). Wel.Kom biedt deze voorziening aan in meerdere accommodaties. Het is belangrijk om bij het beoordelen van de accommodaties niet eenzijdig naar de welzijnsfunctie te kijken, maar ook de mogelijke bredere maatschappelijke betekenis van een accommodatie in oogschouw te nemen. Eigendomsconstructie Eigendom De gemeente Venlo is eigenaar van dertien accommodaties. Naar verwachting gaat de gemeente het eigendom van ’ t Raodhoes overnemen; het totaal komt daarmee op 14 accommodaties. In tabel 7 is een overzicht van de gemeentelijke accommodaties opgenomen. Afbeelding 5 geeft de spreiding van de gemeentelijke accommodaties in de gemeente Venlo weer (in blauw weergegeven). Hieruit blijkt dat alle accommodaties in de kleine kernen eigendom zijn van de gemeente. Daarnaast heeft de gemeente eigendommen in Tegelen en Venlo. Opvallend is dat de gemeente geen eigendommen heeft in Blerick. Wel.Kom heeft twee accommodaties in eigendom in Blerick. Verder zijn voornamelijk stichtingen eigenaar van de welzijnsaccommodaties. Tabel 7: Gemeentelijke eigendommen* Accommodatie

Adres

Plaats

Wijk


Pastoor kierkelsplein 20

Venlo

Venlo Noord Oost

De Vogelhut

Merelweg 1

Venlo

Venlo Oost


Kapelstraat 19

Lomm

Lomm


Haandertstraat 6/8

Tegelen

Centrum


Schoolstraat 29

Velden

Velden


Genooierweg

Velden

Velden

Jeugdvereniging Meulewiekers

Hulsterweg 7

Venlo

Venlo Zuid

Salawaku

Hagerhofweg 20

Venlo

Venlo Zuid






Hamarplein 2

Gulikstraat 202

Spechtstraat 54/56

Agnes Huynstraat 3

Wal 32

Belfeld

Venlo

Tegelen

Venlo

Arcen

Belfeld

Venlo Oost

Op de Heide

Venlo Noord

Arcen

* Exclusief ’ t Raodhoes: eigendom wordt naar verwachting door de gemeente overgenomen.

| 27

Afbeelding 5: gemeentelijke eigendommen

Huurconstructie Twee van de gemeentelijke accommodaties, te weten de jeugdaccommodaties De Vogelhut en Picus, worden verhuurd aan de welzijnsorganisatie Wel.Kom. De overige elf accommodaties worden verhuurd aan stichtingen. Uit informatie van de afdeling Vastgoed van de gemeente Venlo3 blijkt dat er geen consistent beleid wordt gevoerd ten aanzien van de huurovereenkomsten. Zo betaalt Stichting De Treffers omgerekend ca. € 25,- per M 2 BVO per jaar voor de huur van gemeenschapshuis D’ n Dörpel terwijl St. Jeugd- en Verenigingsbelangen Lomm jaarlijks een symbolische huur van € 1,- betaalt voor gemeenschapshuis Pastoorshof Lomm. Overigens moet de huur in relatie gezien worden tot eventuele exploitatiesubsidies. Een lage (niet kostendekkende) huur kan namelijk beschouwd worden als een verkapte subsidie. Niet bekend is of de door de gemeente in rekening gebrachte huren kostendekkend zijn. Financiële kenmerken In hoeverre de inzet van gemeentelijke accommodaties effectief en efficiënt is, hangt sterk af van de kosten die gemoeid zijn met het eigenarenbeheer. Tot het eigenarenbeheer worden kosten gerekend die voortvloeien uit vastgoedbezit. Denk aan investeringen, kapitaallasten, afschrijving, onderhoudskosten (regulier en groot onderhoud), verzekeringen en belastingen, leegstandrisico, contractbeheer en overhead (managementkosten). Om een afweging te kunnen maken over het aanhouden of afstoten van gemeentelijke accommodaties, is het essentieel zicht te krijgen op de kosten, afgezet tegen eventuele huurkosten indien ‘ op de markt’ gehuurd moet worden. Daarnaast moet in een dergelijke afweging rekening gehouden worden met de waarde van de gemeentelijke accommodaties. Op het moment van schrijven van deze rapportage was er inzicht in de huursommen van drie gemeentelijke accommodaties. 3

| 27

Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen de marktwaarde en de boekwaarde. Afhankelijk van de kwaliteit, functionaliteit, ligging et cetera vertegenwoordigt het vastgoed een marktwaarde. In de praktijk ligt de marktwaarde van maatschappelijke accommodaties lager dan de boekwaarde. Dit betekent dat er een ‘ verlies’ genomen moet worden. Het vraagt een andere inventarisatie om de financiële gegevens van gemeentelijke accommodaties inzichtelijk te krijgen. De beschikbare informatie is op veel aspecten niet inzichtelijk of slechts van een aantal objecten. De gemeentelijke financiële gegevens zullen nog afzonderlijk in kaart worden gebracht. Het gaat onder meer om:  Kwaliteit en (multi)functionaliteit  Investeringen  Rentelasten  Afschrijvingen  Afschrijftermijn/-duur  Kosten planmatig en groot onderhoud  Huurcontracten (inkomsten, contractduur, opzegtermijnen) Dit zijn deels ook criteria die terugkomen op de meetlat. Beheer en exploitatie Organisatiestructuur en bestuurlijke kracht Tabel 8 geeft een overzicht van de beherende instellingen van de welzijnsaccommodaties. Uit het overzicht blijkt dat beheer en exploitatie van de accommodaties sterk gefragmenteerd is. Alleen Wel.Kom heeft met zes accommodatie in beheer enig schaalniveau. Deze accommodaties worden gerund met professionele krachten. In de overige gevallen worden beheertaken, zowel bestuurlijk als uitvoerend, gedaan met vrijwilligers, soms aangevuld met enkele betaalde krachten. Er wordt gekozen voor betaalde krachten omwille van meer professionaliteit (bijvoorbeeld horecamedewerkers) of vanwege gebrek aan vrijwilligers. Uit de inventarisatie is gebleken dat een aantal beherende instelling kampt met een (dreigend) tekort aan bestuurders. Hierdoor komt de bestuurlijke kracht onder druk te staan. De huidige situatie is aan de hand van de gesprekken met beherende instelling zoals weergegeven in afbeelding 6. Enige nuance is op zijn plaats, aangezien niet alle instellingen zich expliciet hebben uitgesproken over de bestuurlijke situatie. Groen betekent dat de beherende instelling de bestuurlijke samenstelling op orde heeft; oranje dat er (langdurige) vacatures zijn voor een bestuurlijke functie. Grijs wil zeggen dat de situatie niet bekend is en blauw zijn de accommodaties in beheer bij Wel.Kom. Beherende instellingen die volledig draaien op vrijwilligers geven aan dat er steeds minder bereidheid is voor vrijwilligerswerk. Dit geldt overigens ook voor de uitvoering. Het is een trend die landelijk waarneembaar is. Dit pleit wellicht voor het creëren van meer schaalniveau.

| 27

Tabel 8: beherende instellingen, aard instelling en personele inzet Naam accommodatie Beherende instelling

Aard instelling


St. Gemeenschapshuis De Klosterhoaf

Vrijwilligers

‘ t Raodhoes

‘ t Raodhoes BV

Vrijwilligers

Gecombineerd

Het Muspelheim

St. Jeugdwerk Joh. De Doper

Vrijwilligers

Vrijwilligers

De Egelantier

Stichting De Klink Blerick

Vrijwilligers

Vrijwilligers

Gemeenschapshuis Zalzershaof

St. Activiteitencentrum Hout-Blerick

Vrijwilligers

Gecombineerd


St. Jeugd- en Verenigingsbelangen Lomm

Vrijwilligers

Gecombineerd

Gemeenschapshuis Trianon

Stichting Gemeenschapshuis Tegelen

Gecombineerd

Gecombineerd


Wel.Kom

Professioneel

Betaald


St. Gemeenschapshuis De Kiesstolp

Vrijwilligers

Gecombineerd


St. Jeugdhonk De Metten

Vrijwilligers

Vrijwilligers


Stichting De Treffer

Vrijwilligers

Vrijwilligers

Ald Weishoes

Wel.Kom

Professioneel

Betaald


St. gemeenschapshuis De Windmeule

Vrijwilligers

Gecombineerd


Wel.Kom

Professioneel

Betaald


Wel.Kom

Professioneel

Betaald


Stichting Jeugdhuis De Maagdenberg

Vrijwilligers

Vrijwilligers

Gemeenschapshuis Zwanehaof

St. Gemeenschapshuis De Zwanehaof

Vrijwilligers

Gecombineerd


Bouelevard hazenkamp Het Vac

Wijkgebouw De Waeg

Cultureel Centrum de Haandert Ontmoetingscentrum Glazenap

Jongerenactiviteitencentrum Jacx Gemeenschapshuis De Bantuin

Gemeenschapshuis De Witte Kerk De Vogelhut

Gemeenschapshuis Don Bosco Jeugdvereniging Meulewiekers

Stichting De Hamar

Wel.Kom

Professioneel

St. Vossener Activiteiten Centrum

Niet bekend

Stichting Gemeenschapshuis Tegelen St. Exploitatie Ontm.centrum De Glazenap

Wel.Kom

Vrijwilligers

Gecombineerd Vrijwilligers

Professioneel

Stichting gemeenschapshuis De Bantuin

Stichting De Witte Kerk Wel.Kom

Vrijwilligers

Gecombineerd Professioneel

Stichting Hoop doet leven

St. Jeugdvereniging Meulewiekers 64

Salawaku

Vrijwilligers

Niet bekend

Vrijwilligers Vrijwilligers

Afbeelding 6: mate waarin er voldoende bestuurders zijn/ geworven worden

Exploitatie Een aantal beherende instellingen heeft in de inventarisatie concrete uitspraken gedaan over de huidige exploitatie en het vooruitzicht. Opvallend is dat er geen correlatie lijkt te zijn tussen het aanbod op wijkniveau en de exploitatieresultaten van accommodaties. In totaal hebben 12 beherende instellingen uitspraken gedaan over de lopende exploitatie en de verwachting voor de nabije toekomst. In alle gevallen zijn dit instellingen die volledig draaien op vrijwilligers. Uit de inventarisatie kan geconcludeerd worden dat 75 procent vooralsnog een (vrijwel) sluitende exploitatie heeft. Kleine verliezen gedekt worden vanuit eigen middelen. Ruim de helft hiervan geeft wel aan dat de exploitatie in toenemende mate onder druk staat. Enerzijds stijgen de kosten, anderzijds nemen de inkomsten af.

| 27

Personele inzet

Gecombineerd Gecombineerd

Betaald

Vrijwilligers

Gecombineerd Vrijwilligers

Betaald

Gecombineerd

Vrijwilligers Betaald

Vrijwilligers Vrijwilligers

De afname van inkomsten heeft meerdere oorzaken. Beherende instellingen ervaren in veel gevallen een tekort aan vrijwilligers, waardoor de accommodaties ‘ kansen’ laten liggen. Maar ook wordt over vrijwel de gehele linie een afname van het aantal gebruikers en bezoekers ervaren, enkele positieve uitzonderingen daargelaten. De bezuinigingen van de gemeente zijn hier volgens de beherende instellingen debet aan. De accommodaties worden hier veelal indirect door getroffen, doordat de bezuinigingen vooral de gebruikers van de accommodaties treft. Dit heeft zijn weerslag op het huishoudboekje van de accommodaties. In enkele gevallen maken beherende instelling gebruik van krachten van het werkvoorzieningschap. Deze krachten worden betaald door de gemeente. Ook door het beëindigen van deze inzet kunnen exploitaties onder druk komen te staan. In drie gevallen (25 procent) is expliciet aangegeven dat er sprake is van een negatief exploitatieresultaat. Dit zijn opvallend genoeg geen accommodaties uit de kern Venlo, maar respectievelijk uit Arcen, Blerick en Tegelen. Van ruim de helft van de accommodaties zijn geen exploitatiegegevens bekend. Aangenomen mag worden dat meerdere accommodaties te kampen hebben met negatieve exploitatieresultaten. Subsidies Het exploitatieresultaat van accommodaties kan niet los worden gezien van het subsidiebeleid van de gemeente Venlo. In veel gevallen is het exploitatieresultaat, direct of indirect, beïnvloed door subsidies. Vormen van subsidie die voorkomen zijn:  Exploitatiesubsidie (direct)  Activiteitensubsidie (direct)  Personele ondersteuning (indirect)  Geen/verlaagde huursom (indirect) Daarnaast worden veel gebruikers van welzijnsaccommodaties (verenigingen en instellingen) financieel ondersteund. Bezuinigingen op verenigingen en instellingen is in sommige gevallen al ‘ voelbaar’ bij welzijnsaccommodaties door teruglopende bestedingen. In sommige gevallen wordt de huur opgezegd. Om uitspraken te kunnen doen over de mate waarin beherende instellingen een gezonde en duurzame bedrijfsvoering hebben, is inzicht nodig in hoeverre ze direct en/of indirect financiële ondersteund worden door de gemeente. Dit is geen eenvoudige opgave. Om bijvoorbeeld te kunnen bepalen of er sprake is van een ‘ verkapte’ bijdrage in de huur, moeten alle kosten van het eigenarenbeheer in beeld gebracht worden. Alleen dan kan bepaald worden of een in rekening gebrachte huur een kostendekkende huur is of niet. De gemeente is een traject gestart om dit inzicht te krijgen.

| 27

Uitgangspunten Onderstaande uitgangspunten geven een beeld van het belang dat de gemeente Venlo heeft aan welzijnsaccommodaties en de kijk op hun rol in termen van eigendom, beheer en exploitatie. De uitgangspunten zijn gebaseerd op werksessies en bijeenkomsten met een ambtelijke vertegenwoordiging van de gemeente. 1. Venlo hecht grote waarde aan een actieve gemeenschap. Iedereen doet mee binnen zijn of haar mogelijkheden en er vinden veel activiteiten plaats. De gemeente Venlo biedt daarvoor ruimte, zowel in fysieke als financiële zin. 2. Welzijnsaccommodaties bieden ruimte voor ontmoeting. Hier vinden allerlei (maatschappelijke) activiteiten plaats. Daarmee leveren welzijnsaccommodaties een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid binnen de gemeente (of het stadsdeel/de wijk) en aan het behalen van de gemeentelijke beleidsdoelstellingen op het gebied van welzijn. 3. Welzijnsaccommodaties hebben een algemeen karakter en zijn toegankelijk voor iedereen, ook voor mensen met een ondersteuningsbehoefte. Het zijn laagdrempelige voorzieningen met een brede maatschappelijke betekenis. 4. De gemeente Venlo werkt vraag- en gebiedsgericht en hanteert een integrale benadering. Bij het maken van afwegingen en keuzes worden ook ‘ alternatieven in de omgeving’ meegenomen. Denk bijvoorbeeld aan sportkantines, zalencentra, commerciële horeca en ontmoetingsruimten en in woon-zorgcomplexen waar ook welzijn en ontmoeting plaatsvindt. 5. De vraag naar welzijnsaccommodaties wordt voornamelijk bepaald door de behoefte vanuit de bevolking. Het uitgangspunt is een goede spreiding van voorzieningen; overlap en ‘ witte vlekken’ worden zoveel mogelijk voorkomen. De behoefte per wijk kan verschillen, afhankelijk van het aantal inwoners en kenmerken en ligging van de wijk. 6. Vraag en aanbod moeten met elkaar in balans zijn. Structurele over- en ondercapaciteit worden zoveel mogelijk voorkomen en ook (teveel) onderlinge concurrentie is niet gewenst. Evenwicht in vraag een aanbod uit zich in een goede bezetting en voldoende exploitatiemogelijkheden/– resultaten. 7. Instandhouding van voorzieningen is geen doel op zich; voorzieningen zijn ‘ slechts’ een middel om doelstellingen te behalen. Accommodaties moeten nadrukkelijk/aantoonbaar een bijdrage leveren aan de leefbaarheid of de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. 8. De gemeente ondersteunt welzijnsaccommodaties voor zover zij objectief en aantoonbaar een bijdrage (kunnen) leveren aan de leefbaarheid of de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. 9. De wijze waarop de gemeente accommodaties ondersteunt, kan per accommodatie verschillen (maatwerk). Dit wordt bepaald door de behoefte en mogelijkheden van de accommodatie en de (financiële) mogelijkheden van de gemeente. Dit wordt in overleg tussen gemeente en beherende instelling/gebruikers bepaald. 10. De gemeente regisseert en stuurt en heeft inzicht in de accommodaties die in eigendom zijn van de gemeente en/of waarmee de gemeente een directe (financiële) relatie heeft. De gemeente houdt ‘ een vinger aan de pols’ , zowel om te voorkomen dat de gemeente voor (onaangename) verrassingen komt te staan als om helderheid aan gebruikers en maatschappelijke instellingen te bieden. Voor gemeentelijke eigendommen wordt dit nog in kaart gebracht. 11. De gemeente is verantwoordelijk voor het groot onderhoud en alle gebouwgebonden

| 27

verzekeringen/belastingen voor accommodaties die eigendom zijn van de gemeente. Accommodaties hoeven niet per se in eigendom van de gemeente te zijn; ook andere partijen kunnen welzijnsaccommodaties in eigendom hebben. 12. Bij de realisatie van welzijnsaccommodaties worden de (toekomstige) gebruikers nadrukkelijk betrokken bij zowel de inhoudelijke, ruimtelijke als organisatorische planvorming. 13. De verantwoordelijkheid voor het dagelijks beheer van welzijnsaccommodatie ligt primair bij de beherende instelling. De gemeente vervult hierin geen (uitvoerende) rol, maar kan partijen hierin ondersteunen. 14. Conform het gemeentelijk subsidiebeleid ontvangen partijen in principe geen structurele bijdragen (exploitatiesubsidie) voor het dagelijks beheer. Op het moment dat zich problemen voordoen, wordt bekeken hoe hier mee om te gaan.

| 27

Criteria en meetlat Dit hoofdstuk bevat de criteria aan de hand waarvan keuzes kunnen worden gemaakt en die in de meetlat zijn opgenomen. We beginnen met een toelichting op de opzet en werking van de meetlat, daarna staan we stil bij de criteria. Het idee van een meetlat Zoals in het vorige hoofdstuk beschreven, zal Venlo keuzes moeten maken, zowel ten aanzien van het aanbod aan welzijnsaccommodaties als de rol die de gemeente hierin vervult. Om weloverwogen keuzes te kunnen maken, is een meetlat ontwikkeld. Het achterliggende idee is dat alle accommodaties op dezelfde manier en zo objectief mogelijk worden beoordeeld én dat de gemeente haar tijd en geld investeert in ‘ de juiste accommodaties’ . Accommodaties die geen maatschappelijke betekenis hebben, niet aan de gestelde eisen voldoen of onvoldoende toekomstperspectief hebben, worden op termijn niet meer door de gemeente ondersteund. Het is aan de gemeenschap of de markt om deze voorzieningen in stand te houden. Met andere woorden, met behulp van de meetlat kan worden bepaald of de gemeente “ zich verantwoordelijk voelt voor de accommodatie en de accommodatie wenst te ondersteunen” . Criteria op de meetlat Onderstaande tabel geeft de criteria weer die op de meetlat worden opgenomen en op basis waarvan de welzijnsaccommodaties worden beoordeeld. Toetsing aan deze criteria is richtinggevend, maar niet allesbepalend. Criteria worden in onderlinge samenhang en in het licht van ontwikkelingen en mogelijkheden die zich voordoen, bekeken. De meetlat is een belangrijk hulpmiddel. De criteria hebben betrekking op de maatschappelijke functie van de accommodatie, het dagelijks beheer en exploitatie van de accommodatie en kenmerken van het gebouw. Direct onder de tabel volgt een toelichting op de verschillende criteria en de wijze waarop dit wordt beoordeeld.

| 27

Tabel 7: criteria van de meetlat Criteria en toelichting 1

2

3 4 5

6

7 8

9 10

11

12 13 14

15

MAATSCHAPPELIJKE FUNCTIE

Beoordeling en scores

Type activiteiten: De aard van de activiteiten die in de accommodatie plaatsvinden Toegankelijkheid: De mate waarin de accommodatie voor iedereen toegankelijk is Bezoekersaantal*: Het aantal mensen dat gebruik maakt van de accommodatie

Hoofdzakelijk maatschappelijke activiteiten (1) Hoofdzakelijk commerciële activiteiten (-1)

Bezettingsgraad*: De bezetting in dagdelen in relatie tot de openstelling

Meer dan xx% (1) Minder dan xx% (-1)

BEHEER EN EXPLOITATIE Exploitatieresultaat: De mate waarin de accommodatie afhankelijk is van subsidies

Geen structurele exploitatiesubsidie (1) Structurele exploitatiesubsidie (-1)

Behoefte binnen verzorgingsgebied*: De mate waarin behoefte is/wordt veracht aan welzijnsaccommodaties

Algemeen toegankelijk (1) Beperkt toegankelijk (-1) Meer dan xx (1) Minder dan xx (-1)

Meer dan gemiddeld (1) Minder dan gemiddeld (-1)

Aard van de instelling: Een typering van de beherende instelling

Maatschappelijke organisatie (1) Commerciële organisatie (-1)

Horeca: De mogelijkheden voor exploitatie van de horeca

Volledige of beperkte horecavergunning (1) Geen horecavergunning (-1)

Reserve en voorziening: De mate waarin de instelling in staat is (gebleken) te reserveren

Concurrentie*: De mate waarin alternatief aanbod binnen de wijk aanwezig is Tarief zaalhuur*: Tarieven die worden gehanteerd voor de verhuur van ruimten

Reserves aanwezig (1) Geen reserves aanwezig (-1)

Minder dan gemiddeld (1) Meer dan gemiddeld (-1)

Lager of gemiddeld (1) Hoger dan gemiddeld (-1)

HET GEBOUW Eigendomsconstructie: Partij die de accommodatie in eigendom heeft

Eigendom bij gemeente of gelieerde partij (1) Eigendom bij onafhankelijke derde (-1)

Waarde van het gebouw*: De waarde van het gebouw

Hoger dan gemiddeld (1) Lager dan gemiddeld (-1)

Staat van het gebouw: Mate waarin de accommodatie aan technische/functionele eisen voldoet

Voldoet aan de eisen (1) Voldoet niet aan de eisen (-1)

Multifunctionaliteit: Ja (1) Mate waarin het gebouw geschikt is voor meerdere Nee (-1) doelgroepen/act. 16 Clustering: Onderdeel van een cluster (1) Mate waarin de accommodatie onderdeel is van een Geen onderdeel van een cluster (-1) clustervoorziening * Normen nader te bepalen. Met ‘ gemiddelde’ bedoelen we het Venlose gemiddelde.

| 27

Maatschappelijke functie Het eerste waar een accommodatie op wordt beoordeeld, is de maatschappelijke functie en betekenis van de accommodatie. Dit zegt iets over de mate waarin een accommodatie een bijdrage levert aan of functie vervult voor de wijk en/of een bijdrage levert aan de gemeentelijke beleidsdoelstellingen. Een accommodatie vervult een (grotere) maatschappelijke functie naarmate:  Hier (hoofdzakelijk) maatschappelijke activiteiten plaatsvinden;  De accommodatie een rol vervult (of kan vervullen) als Huis van de Wijk;  De accommodatie voor iedereen toegankelijk is;  Meer mensen gebruik maken van de accommodatie;  De accommodatie een hogere bezetting kent;  Er (meer) behoefte is binnen het verzorgingsgebied aan welzijn/ontmoeting; Op de meetlat zijn daarom onderstaande criteria opgenomen. 1. Type activiteiten Dit zegt iets over de aard van de activiteiten die binnen de accommodatie plaatsvinden. Welzijnsaccommodaties hebben een maatschappelijke doelstelling, hier zouden dus overwegend maatschappelijke activiteiten plaats moeten vinden. Dat betekent niet dat er geen (semi-)commerciële activiteiten plaats kunnen vinden, maar dit moet nadrukkelijk niet de overhand krijgen. 2. Toegankelijkheid Dit criterium zegt iets over de mate waarin de accommodatie toegankelijk is voor alle inwoners van het verzorgingsgebied, passend bij de visie en uitgangspunten van de gemeente Venlo. 3. Bezoekersaantal Dit is het aantal mensen dat gebruik maakt van de accommodatie en zegt iets over de drukte binnen de accommodatie en het bereik van een accommodatie. Om accommodaties onderling te kunnen vergelijken, kan het bezoekersaantal worden afgezet tegen de omvang van de accommodatie (berekening: aantal bezoekers/m²) of de omvang van het verzorgingsgebied (berekening: aantal bezoekers/aantal inwoners). 4. Bezettingsgraad Dit is het aantal dagdelen dat er activiteiten plaatsvinden binnen een accommodatie en zegt iets over de mate waarin een accommodatie wordt gebruikt. De gemiddelde bezetting wordt afgezet tegen de openingstijden van de accommodatie; de openingstijden verschillen namelijk sterk per accommodatie en per periode (berekening: aantal dagdelen bezet/aantal dagdelen geopend). Een paar opmerkingen bij bovenstaande:  Aangezien de openingstijden per accommodatie verschillen, is er voor gekozen om de bezetting niet te relateren aan de maximale openstelling (365 dagen per jaar, 24 uur per dag), maar aan de werkelijke openstelling. Het eerste levert vanuit objectief oogpunt weliswaar beter vergelijkingsmateriaal op (de bezetting wordt steeds op dezelfde manier vergeleken, accommodaties zijn onderling vergelijkbaar), maar het leidt mogelijk tot verkeerde conclusies (lagere bezettingscijfers).  Door de bezetting te relateren aan het aantal werkelijke openingsuren, ontstaat een eerste beeld van de bezetting van een accommodatie. Dit zegt nog niets over de drukte of de verschillen per ruimte of periode. Het is nadrukkelijk bedoeld om een beeld te krijgen. De verwachting is dat het gedetailleerder in kaart brengen van de bezetting (bijv per ruimte) veel extra werk met zich meebrengt en voor veel discussie/onduidelijkheid zorgt; geadviseerd wordt om dit eventueel te doen als “ het eerste beeld” daarom vraagt. 5. Behoefte binnen verzorgingsgebied

| 27

De behoefte aan welzijnsaccommodaties wordt primair bepaald door het aantal inwoners; hoe meer inwoners, hoe groter de vraag. Gemiddeld geldt een behoefte van 0,05-0,15 m² NVO per inwoner van het verzorgingsgebied. Afhankelijk van de sociaaleconomische kenmerken van de wijk, mag juist een grotere of kleinere vraag worden verwacht. Voor sociaaleconomisch ‘ zwakke wijken’ en/of wijken met een sterke sociale samenhang, wordt een grotere vraag verwacht (>0,15 m² per inwoner); voor ‘ sociaaleconomisch sterke wijken’ en/of wijken met weinig sociale samenhang, wordt juist een kleinere vraag verwacht (<0,05 m² per inwoner). Beheer en exploitatie Het tweede criterium waarop accommodaties worden beoordeeld, is de wijze waarop de accommodatie wordt beheerd en de resultaten die (kunnen) worden behaald. Ook kijken we naar de mate waarin de beherende instelling (financieel) aan de gemeente is gelieerd en/of (financiële) risico’ s op de gemeente kunnen worden afgewenteld. Op de meetlat zijn daarom onderstaande criteria opgenomen. 6. Exploitatieresultaat Dit is de mate waarin de beherende instelling in staat is (gebleken) om de accommodatie ‘ kostendekkend’ te exploiteren c.q. de mogelijkheden voor een sluitende exploitatie. Het gaat hierbij om de kosten en opbrengsten uit beheer en exploitatie van de accommodatie. Denk aan kosten voor schoonmaak, energie en klein onderhoud en opbrengsten uit de verhuur van ruimten en exploitatie van de horeca. Conform de visie en uitgangspunten van de gemeente Venlo, ontvangen instellingen in principe geen (structurele) exploitatiesubsidie. De beleidslijn is dat partijen hierin niet (financieel) worden ondersteund door de gemeente. 7. Aard van de beherende instelling Dit zegt iets over het waarmee de beherende instelling de welzijnsaccommodatie beheert en de mate waarin deze (financieel) aan de gemeente is verbonden. Hierbij maken we onderscheid tussen instellingen met een maatschappelijke doelstelling en instellingen met een commerciële doelstellingen (exploitatie voor eigen rekening en risico). 8. Reserves en voorzieningen Dit is de mate waarin de beherende instelling in staat is (gebleken) om reserves en voorzieningen op te bouwen. Het zegt iets over de toekomstbestendigheid van de accommodatie en de mate waarin (financiële) tegenvallers kunnen worden opgevangen. Naarmate een accommodatie over voldoende reserves beschikt, is het risico voor de gemeente kleiner. 9. Horecavergunning Dit zegt iets over de mogelijkheden die een accommodatie heeft om een horecavoorziening te exploiteren. Vaak is de horeca een belangrijke bron van inkomsten binnen welzijnsaccommodaties. Gezien het maatschappelijke karakter van de accommodaties en de instelling die de horeca exploiteert, zal het in veel gevallen gaan om een horeca ‘ met beperkte vergunning’ . 10. Concurrentie Dit zegt iets over de mate waarin ‘ concurrerend aanbod’ binnen de wijk aanwezig is. Dit is namelijk van invloed op de exploitatiemogelijkheden en – resultaten van een accommodatie. Primair gaat het om de vraag of binnen de wijk andere welzijnsaccommodatie(s) aanwezig is. In breder perspectief gaat het ook om de vraag of binnen de wijk ‘ andere voorzieningen’ aanwezig zijn waar welzijn/ontmoeting plaats kan vinden. Denk bijvoorbeeld aan zalencentra, (commerciële) horeca, ontmoetingsruimte in woon-zorgcomplexen of sportkantines.

| 27

11. Tarief zaalhuur Hierbij gaat het om de tarieven die door de beherende instelling aan gebruikers in rekening worden gebracht voor de huur van ruimten. De hoogte van de tarieven zegt iets over de mate waarin het ‘ aantrekkelijk’ is voor gebruikers om gebruik te maken van de accommodatie en is daarmee van invloed op het exploitatieresultaat en de bezetting van de accommodatie. Het gebouw Tot slot wordt ook het gebouw meegenomen in de beoordeling. Hierbij kijken we naar de kwaliteit en de waarde van het gebouw (zowel in financiële als maatschappelijke zin) en de mate waarin de gemeente hierop kan sturen. Idealiter ondersteunt de gemeente Venlo alleen accommodaties die aan de eisen (kunnen) voldoen, multifunctioneel inzetbaar zijn en waar zijn de gemeente op kan sturen. De volgende criteria zijn daarom op de meetlat opgenomen. 12. Eigendomsconstructie De mate waarin de gemeente wil/kan sturen op en zeggenschap heeft over een accommodatie, is mede bepalend voor de rol die de gemeente kan/wil vervullen. Een belangrijke factor hierin is de eigendomsconstructie. Als de gemeente (of een aan de gemeente gelieerde partij) eigenaar is van de accommodatie en/of de grond, heeft de gemeente meer zeggenschap en sturingsmogelijkheden. Er is dan eerder een (ondersteunende) rol voor de gemeente weggelegd. 13. Waarde van het gebouw De waarde van het gebouw zegt iets over het financieel belang (of risico) dat de gemeente heeft bij het gebouw (mits het in eigendom is van de gemeente). Dit kan worden uitgedrukt in een boekwaarde of WOZ-waarde. 14. Staat van het gebouw De staat van een accommodatie is de mate waarin de accommodatie aan de technische en functionele eisen voldoet (of kan voldoen). Het uitgangspunt hierbij is dat accommodaties minimaal aan geldende weten regelgeving moeten (kunnen) voldoen en dat investeringen in balans moeten zijn met de maatschappelijke en financiële waarde van het gebouw. 15. Multifunctionaliteit Dit is de mate waarin of het gemak waarmee een accommodatie door meerdere doelgroepen of voor verschillende activiteiten kan worden gebruikt. Naarmate het eenvoudiger of minder ingrijpend is om op termijn andere gebruikers of doelgroepen te huisvesten, wordt een accommodatie beter beoordeeld. 16. Clustering Dit zegt iets over de mate waarin een welzijnaccommodatie verbonden is met andere voorzieningen of onderdeel is van een groter geheel. Dit is van invloed op de mogelijkheden die het gebouw met zich meebrengt. Beoordeling en toepassing De meetlat bestaat uit een aantal criteria. Accommodaties worden ‘ langs deze meetlat gelegd’ en beoordeeld op elk van deze criteria (score +1 of -1). Iedere accommodatie krijgt zo een totaalscore. In totaal zijn 16 punten te behalen. Een inventarisatie van de huidige situatie biedt een eerste inzicht in de het functioneren van de huidige accommodaties. Hieruit blijkt dat de accommodaties op basis van beschikbare informatie deels al langs de meetlat gelegd kunnen worden, maar dat ook nog veel informatie ontbreekt om de accommodaties aan een volledige beoordeling te kunnen onderwerpen.

| 27

Inzicht in functie en functioneren De meetlat biedt inzicht in ‘ de functie en het functioneren’ van een accommodatie. De meetlat biedt ook inzicht in de ondersteuningsbehoefte of ‘ zwakke plekken’ van accommodaties en daarmee de (financiële) risico’ s voor de gemeente. Op basis daarvan kan onderscheid worden gemaakt tussen accommodaties waar de gemeente zich wel/niet verantwoordelijk voelt en wel/niet wenst te ondersteunen. Vervolgens kan worden bepaald hoe deze ondersteuning vorm krijgt. Conform de uitgangspunten ondersteunt de gemeente alleen accommodaties die een (brede) maatschappelijke functie hebben, voldoende exploitatiemogelijkheden kennen, multifunctioneel inzetbaar zijn, etc. De gemeente voelt zich niet verantwoordelijk voor de instandhouding van andere accommodaties. Wijze van ondersteuning door de gemeente De gemeente heeft belang bij de instandhouding van accommodaties die een belangrijke maatschappelijke functie vervullen. Afhankelijk van de ondersteuningsbehoefte en binnen de kaders van het gemeentelijk beleid (denk subsidie- en vastgoedbeleid) kan de gemeente deze accommodaties ondersteunen. Dit kan per accommodatie verschillen. Grofweg onderscheiden we verschillende manieren van ondersteuning:  Financieel: denk aan een eenmalige of structurele bijdrage van de gemeente;  Organisatorisch: denk aan ondersteuning in het dagelijks beheer;  Gebouwelijk: denk aan aanpassing van het gebouw of het verhelpen van knelpunten;  Inhoudelijk: denk aan ondersteuning bij het opstellen van het inhoudelijk programma;  Juridisch/procedureel; denk aan het verstrekken van vergunningen of kennis. De ondersteuning kan gericht zijn op het verhelpen van problemen en knelpunten (reactief), maar liever is de ondersteuning gericht op het voorkomen van problemen en knelpunten (proactief). Om problemen ‘ voor te zijn’ , moet de gemeente nadrukkelijk ‘ een vinger aan de pols’ houden en inzicht hebben/houden in het functioneren van een en de ontwikkelingen die zich voordoen. Idealiter wordt de gemeente jaarlijks geïnformeerd middels een jaarverslag en vindt periodiek afstemming plaats tussen de gemeente en de beherende instelling. Kanttekening Een belangrijke opmerking die hierbij moet worden gemaakt, is dat de meetlat ‘ slechts’ en hulpmiddel is. Het biedt inzicht in het functioneren en de potentie van een accommodatie, maar biedt ‘ geen volledig uitsluitsel’ . De resultaten moeten in breder verband en onderlinge samenhang worden bekeken en worden idealiter met betrokken partijen besproken. Afhankelijk van de resultaten en conclusies, is de insteek van het gesprek om concrete afspraken te maken over de wijze waarop de gemeente de accommodatie kan ondersteunen of juist om bestaande afspraken en ondersteuning af te bouwen c.q. stop te zetten.

| 27

Accommodatiebeleid Venlo

Recommend Documents