Aanleiding Het klimaatbeleid, vastgesteld d.d. door de Raad heeft een looptijd van 2012 tot eind 2015. Na de zomer 2015 is het Klimaatteam gestart met de evaluatie.
Herziening Klimaatbeleid Noord-Beveland De tijd is aangebroken om terug te blikken naar wat de doelen waren, wat we hebben gedaan om dat te bereiken en te bezien hoever we zijn gekomen. Vervolgens kan met deze informatie en huidige landelijke en regionale ontwikkelingen, trends en gestelde doelen nieuw beleid opgesteld worden. Analyse Klimaatbeleid 2012 – 2015, In het verleden had de gemeente ambitieuze milieubeleidsplannen, zoals o.a. “Duurzame klei” De daarin opgenomen hoogdravende doelen bleken moeizaam haalbaar en miste realiteitsgehalte. De conjunctuur anno 2011 stond onder spanning, geld was niet onbeperkt beschikbaar. Er diende haalbare en realistische doelen gesteld te worden voor verduurzaming van de maatschappij die ook gewaardeerd zouden worden. Geen hoogdravende doelen zonder enige realiteitsgehalte. De houding was met kleine stappen vooruit te komen, niet met grote sprongen te vallen. Het Klimaatbeleid 2012 – 2015 werd met bovenstaande uitgangspunten “Sober maar doelmatig” qua opzet. En nog bleek het lastig. De crisis sloeg hard toe, gemeenschapsgeld diende zorgvuldig besteed te worden. Maatregelen met een terugverdientijd van meer dan 10 jaar werden als niet gewenst betiteld. Veel maatregelen strandde op deze voorwaarde. De maatschappij en de private sector kregen ook met tegenslagen te maken, suggesties om hun bedrijfsvoering te verduurzamen werden niet enthousiast ontvangen. Investeren was moeilijk, ondanks de visie dat verduurzaming de kosten voor bedrijfsvoering op de langere termijn zou verlagen. De kosten gaan voor de baten en daar was beperkt ruimte voor.
Wat hebben we gedaan Er zijn 8 speerpunten benoemd. Ieder speerpunt had een, aanleiding, doelstelling, activiteit een monitoring en een begroting. Per speerpunt is een coördinator verantwoordelijk voor de voortgang. Gemeentelijke gebouwen Budget is beschikbaar gesteld om gemeentelijke gebouwen te verduurzamen. Verschillende onderzoeken zijn verricht om diverse gebouwen effectief te verduurzamen. De insteek “sober en doelmatig” dwong ons te focussen op een korte terug verdien tijd. Ook werd strak samengewerkt met de afdeling gebouwenbeheer. Reguliere onderhoudswerken werden gekoppeld aan verduurzamingsdoelstellingen. Vermeden werd dat verduurzaming leidde tot verstoring van onderhoudswerk. Dit zou kostentechnisch negatief effect hebben. Zo duurt het langer dan voorzien om de meeste gebouwen te voorzien van PV-panelen. Als bekend is dat dakbedekking binnen 5 jaar vervangen zou worden werd er geen PV-systeem aangebracht.
In 2009 is voor het gemeentehuis het verplichte een EPA-U1 maatwerkrapport opgesteld door Technip-EPG BV. De score was teleurstellend, we hebben een E-label en dat terwijl we niet eens zo veel gas verbruiken. Voor het gemeentehuis zijn verschillende verduurzamingsopties onderzocht, slechts een beperkt aantal zijn doorgevoerd. Van de 7 voorgestelde maatregelen hadden er slechts 2 een terugverdientijd van minder dan 10 jaar. De tvt liep bij sommige maatregelen op tot meer dan 30 jaar, erg lang waardoor de ingreep niet als rendabel werd gezien. Met onze huis installateur zijn voorstellen nader onderzocht en zijn er verbeteringen doorgevoerd. De verlichting in de Raadzaal verbruikt extreem veel energie, het is indirecte verlichting tegen een matte (niet spiegelende) schaal. De verlichting produceert zoveel hitte (per unit een 180 w halogeenbuisje) dat de raadzaal gekoeld moet worden met een aparte koelunit. Doordat er geen andere fittingen passen in de dure design armaturen zijn vele zoektochten gestrand.
Andere wetgeving kan wel eens tegenstrijdig zijn aan het behalen van duurzaamheidsdoelen. Zo is legionella preventie zeer belangrijk voor sanitair-ruimte van publieke gebouwen waar contact met water mogelijk is. Om falen van wisselende beheerders te beperken worden daar waar mogelijk technische maatregelen genomen. Dit resulteert bijvoorbeeld in dagelijks spoelen van leidingwerk met water met een temperatuur, hoger dan 60 ºC. Onder deze omstandigheden zal je nooit je besparingsdoelstellingen van het gasverbruik halen. Deze legionella bestrijdingsmaatregelen zijn toegepast in onze gymzalen en het Wissebad. Duurzame energie; biomassa / wind Aan windenergie geen gebrek! Door het gigantische aanbod hebben we een aanzienlijk overschot wat er toe leid dat de gemeente als “energie neutraal” betiteld zou kunnen worden. Het bureau DWA heeft dit voor ons onderzocht en zij onderschrijven de stelling mits ieder Noord-Bevelands gezin groene stroom zou afnemen. Aangezien dit niet het geval is, kunnen we Noord-Beveland niet 100 % duurzaam betitelen. Indien we door welke omstandigheid dan ook, losgekoppeld zouden worden van andere eilanden, blijft het licht gewoon branden, energie in overvloed, dan zijn we meer dan zelfvoorzienend. Voor opwekking van groene stroom uit Biomassa zijn gesprekken gevoerd met de ZLTO. Even waren een aantal veehouderijen enthousiast maar strenge wetgeving smoorde kansrijke initiatieven. Toen vervolgens ook nog eens de melkprijs fors inzakte was de investeringsbereidheid geheel verdwenen. Met het vrijvallen van de melkquotum en verhoging van de melkprijs bestaat de kans dat initiatieven weer haalbaar zijn. Vooralsnog ligt de focus bij de veehouders op vergroten van de veestapel. Overigens heeft de ZLTO een zeer succesvolle actie gaande die het vervangen van asbest houdende dakbedekking door nieuwe asbest vrije platen vaak met PV-panelen stimuleert. Met deze actie is op Noord-Beveland meer dan 214.000 wpiek aangelegd, waar een bedrag van ca. € 230.000,- mee gemoeid is. Woningen: duurzaam bouwen Met de voorbeeldwijk op de Sportvelden van Wissenkerke bereikte Noord-Beveland landelijke bekendheid. Niet eerder was zo groots voor een gehele wijk de Passief huis norm toegepast. Door mee te liften in een Europees subsidie traject binnen het Interreg North Sea Region project kregen we extra ruimte voor begeleiding en onderzoek. Via Build with CaRe kregen we internationale bekendheid en leerde we veel van andere partners. Helaas sloeg de crisis hard toe. Gebrek aan kopers o.a. door ernstige versobering van de financieringsopties speelden de bouwers parten. De woningen die er inmiddels staan zijn wel super duurzaam. Volgens Woningborg, de instantie die de kwaliteit en luchtdichtheid toets
1
EPA-U staat voor Energie Prestatie Afspraak Utiliteitsgebouwen
aan de Passief huis norm, een niet eerder getoonde luchtdichtheid. Zien bouwen doet bouwen, we zijn hoopvol gestemd dat de wijk op termijn volloopt. Voor de toekomst is passief bouwen nog niet voldoende, “0 op de meter” is het na te streven doel. Daar moet fors op ingezet worden. Zowel voor nieuwbouw als bestaand. Met name bestaande bouw energie-neutraal maken vergt forse ingrepen. Woningen: Energiebesparingsacties Reeds voor van kracht worden van het klimaatbeleid 2012-2015 had de gemeente een riante regeling voor verduurzaming van privaat woning bezit. Hier werd bij de start gering gebruik van gemaakt maar alras steeg de bewustwording en was het jaarlijks beschikbare budget steeds sneller toegekend. Een zeer succesvolle regeling die maar weinig gemeenten hun burgers konden aanbieden. Een aantal keren is het vooraf gelimiteerde budget gul verhoogd om burgers niet teleur te stellen, vaak was het budget al voor de zomer besteed. Gesteld kan worden dat met het vrijgemaakte budget qua investering in verduurzamingsmaatregelen door de burgers meer dan verdrievoudigd is! Immers, voor de duurste componenten werd maximaal 33 % van de investering vergoed en heel vaak werd het maximale bedrag ook uitgekeerd. Jaar
Uitkering gemeente
2012 2013
€ €
55.002,67.443,-
2014 2015 Totaal
€ € €
65.303,43.552,233.300,-
Minimale investering particulieren € 165.006,€ 202.329,€ € €
196.509,130.566,694.410,-
Tot eind 2013 heeft de gemeente tijdelijk een informatieruimte ingericht gehad waarin allerlei soorten verduurzamingstechnieken werden getoond. Eens per maand was de ruimte op een dinsdagavond geopend en konden bezoekers verschillende isolatiematerialen voelen, ruiken en zien. Het isolerend effect van diverse soorten glas voelen, een WTW-unit van dichtbij zien en over meer van dergelijke zaken informatie vergaren. De bezoekers waren enthousiast maar kwamen niet in grote getale. Blijkbaar zijn mensen zich niet bewust van de winst die te behalen valt. Er is een infra roodcamera aangeschaft. Op verzoek van burgers kon met deze camera “koude lekken” getraceerd worden. Een zeer specifieke meting die enkel in de winter onder specifieke omstandigheden (vóór zonsopkomst) uitgevoerd kan worden. De Energie Coöperatie Noord-Beveland is in 2012 op puur particulier initiatief opgericht. Een paar zeer gedreven burgers pakte het stokje op, de maatschappij moet verduurzamen en meer sociale cohesie te vormen. Eerste doel was om 2.000 huishoudens op Noord-Beveland te voorzien van een PV-systeem. Een ambitieuze doelstelling. De gemeente heeft de ECNB een opstartbudget verstrekt en samen met de ZMF zijn er informatieavonden georganiseerd. De doelstelling van 2.000 is bijgesteld, dat bleek te hoog gegrepen. Met monitoring van bestaande systemen tracht men twijfelaars over de streep te trekken. Er zijn geen lespakketten gemaakt waarmee leerlingen thuis hun ouders enthousiast kunnen maken om te gaan verduurzamen. Wel is er een gastles gegeven aan de Noord-Bevelandse “bollebozenklas” door onze gemeentelijke beleidsmedewerker. De door de organisatie gebruikte elektriciteit is voor 100 % duurzaam ingekocht. Daarbij is de voorkeur uitgesproken dat deze opgewekt zou worden door windenergie uit de nabije omgeving en is er niet gekozen voor waterkracht opwekking in Scandinavië. Verkeer en Vervoer Een lastig werkgebied. Mensen zijn moeilijk te bewegen tot andere manieren van transport. Op Noord-Beveland zijn samen met het Waterschap veel vrij liggende fietspaden aangelegd.
Bezoekende toeristen maken hier veelvuldig gebruik van. Verder benut, naar de middelbare school gaande, jeugd in de zomermaanden de fiets, in de winter de bus. De busverbindingen trachten we zoveel mogelijk af te stemmen op de vraag, zowaar geen eenvoudige opgave. Met de regionale aanbieder van openbaar vervoer is overleg gepleegd om de dorpen bereikbaar te houden en om schooljeugd naar Goes of Middelburg te brengen. De gigantische pieken in het aanbod van schooljeugd maakt deze regeling nog een hele uitdaging. Binnen de verschillende dorpen rijdt een “buurtbus” waardoor linksom of rechtsom er wel een verbinding naar buiten het eiland te bereiken is. Ook de Eurobus voor bejaarden is afgelopen jaar vernieuwd. De door inzet van vrijwilligers gerunde bus heeft al vele kilometers afgelegd met onze Noord-Bevelandse ouderen. Verder is de “Noord-Beveland-Express” gelanceerd. Een toeristenbus die langs campings en havens rijdt en toeristen bij dag-attracties kan afzetten. Denk aan het Banjaardstrand, de vissershaven van Colijn, Uithaven in Kamperland en natuurlijk de diverse dorpskernen. Het woon-werkverkeer van onze ambtenaren is stabiel. Gedurende de zomer willen collega`s nog wel eens de fiets pakken. In de winter zijn het maar enkelen. Wel is er een positieve trend waarneembaar. De elektrische fiets maakt het eenvoudiger om de toch wat langere woonwerk afstand te overbruggen, een aantal collega`s maakt daar gebruik van. Het word drukker in de fietsenstalling. In 2013 is het wagenpark van de gemeente vervangen. Er is gekozen voor de schoonste reguliere Euro 5 motoren. Geen exotische brandstoffen, daar bestond b.n.i. geen draagvlak voor. Stichting E-laad heeft gratis in ieder dorp een laadpaal voor elektrische auto`s geplaatst. In 2 dorpen zijn deze laadpalen verwijderd. Het gebruik van de laadpalen is nog steeds minimaal. Er bestaat vooralsnog weinig draagvlak om daar als gemeente in te investeren. De E-rijder dient zelf maar voor zijn brandstof te zorgen. De trend om volledig elektrisch of hybride te rijden is fors ondersteund met belastingmaatregelen. Dit heeft geleid tot een enorme groei. Productie aantallen bedoeld voor heel Europa werden alleen in Nederland verkocht. Dit zorgt voor een impuls op het gebruik van laadpalen (nog niet ze merkbaar op Noord-Beveland) en heeft geleid tot een Zeeuws brede studie hoe om te gaan met de vraag naar laadinfra. Anderzijds kan de batterij van de elektrische- of hybride auto ook een belangrijke rol spelen in het egaliseren van de pieken op het elektriciteitsnet. Een belangrijke spil in het net van het “smart-grid”. Duurzaam inkopen De inkoop van de overheid moet duurzaam verlopen, met ingang van 2015 voor de gehele 100 %! Wetgeving dwingt daartoe. Landelijk zijn structuren opgezet om de duurzame variant van verschillende producten dwingend voor te schrijven. Het CIB dat onze grotere inkopen begeleid neemt duurzaamheid standaard op in de leveringsvoorwaarden. Uit een overleg met “budgethouders” bleek dat 90 % van de aankopen zo duurzaam mogelijk was. Een afweging was, beschikbaarheid van een duurzame variant, en een zinnige terugverdientijd van eventuele meerkosten. Openbare verlichting In samenwerking binnen de VZG werkt de gemeente aan duurzaamheid in de openbare verlichting door het delen van kennis. Deze samenwerking wordt in 2016 verder geprofessionaliseerd en geïntensiveerd door het oprichten van een OV-team. De samenwerking bestaat uit alle Zeeuwse gemeenten, provincie, waterschap en Zeeland Seaports. Tevens gaat het netwerkbedrijf hierin participeren. Dit moet het niveau van het beheer en onderhoud en projecten verder verbeteren. In 2015 is er een nieuw beleidsplan openbare verlichting vastgesteld. Dit plan is in samenwerking met gemeente Reimerswaal en Kapelle opgesteld.
Hierin wordt aandacht geschonken aan energie en het energieakkoord. Een relatief nadeel is dat we op Noord-Beveland een laag opgesteld vermogen hebben wat de omvang van de mogelijke besparing verkleind. Uiteraard betekend dit dat de gemeente in vergelijking met andere gemeenten al geen hoog energieverbruik heeft in de openbare verlichting. De lage vermogens resulteren in een verlichtingsniveau onder de landelijke richtlijnen. Aangezien de bewoners dit als voldoende ervaren en er dus weinig energie verbruikt wordt is dit lage lichtniveau middels het beleidsplan geformaliseerd. Bovendien is in het beleidsplan het VZG breed toegepaste dimprofiel(3B) opgenomen dit levert per armatuur een besparing op van rond de 20%. Daarnaast wordt er aan de hand van het beleidsplan een vervangingsachterstand ingelopen. Er wordt gewerkt aan de hand van een vastgestelde lijst standaard armaturen voor het overgrote deel betreft het zuinige LED armaturen. In 2015 is er een start gemaakt met het inlopen van de vervangingsachterstand door het vervangen van 140 armaturen Bedrijven De ZLTO heeft fors ingezet om de vervanging van asbest daken te combineren met het aanbrengen van PV-systemen. Vele agrarische ondernemers op Noord-Beveland hebben hier gebruik van gemaakt. Met de Vamil-regeling erbij betrof het een gunstige regeling. Te samen hebben ze een vermogen van 215.000 wPiek zonne-energie op de bedrijfsgebouwen liggen! Daarmee is een investering van meer dan € 220.000,- gemoeid. Een aanzienlijk aantal bedrijven heeft gebruik gemaakt van de regeling waarbij men korting kreeg op de grondprijs als men verduurzaming doorvoerde in de bedrijfsgebouwen te realiseren op bedrijventerrein Cruijckelkreeke. Met een puntensysteem kon met een kortingspercentage scoren. De regeling is verfijnt overgenomen in het samenwerkingsverband de Bevelanden. Voor RIP II is deze regeling ook van toepassing. Bouwen op RIP II kan pas duurzaam ontwikkeld worden als eerst de bestaande (private) bedrijventerrein vol zijn. Educatie Verantwoordelijk wethouder is menigmaal naar basisscholen geweest om uitleg te geven over duurzaamheid. Wat doet de gemeente? Wat doen de burgers? Wat kunnen de kinderen doen? Wat kunnen ze hun ouders vertellen? Aanleiding was vaak een les thema op school zoals bv de jaarlijkse “Warme Truiendag” of “De dag van de duurzaamheid”.
