Als we kritiek hebben, wordt er wat mee gedaan

info.mr Tijdschrift voor medezeggenschapsraden • Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond

2 Juni 2010

‘Als we kritiek hebben, wordt er wat mee gedaan’ Manon Groenenberg voelt de invloed van de gmr

Wie regisseert de scholen als de bevolking krimpt? pagina 4

Nee mogen zeggen tegen weer een nacht op schoolkamp pagina 13

Functiemix: balanceren met verdeelsleutels pagina 21

Altijd op de hoogte

Gratis voor nieuwe leden

‘De belangrijkste trends’ ‘Ik zou niet weten hoe ik bij zou moeten blijven zonder het Onderwijsblad!’, zegt Jelle Loohuizen, leerkracht op De School op de Berg in Amersfoort. Er gebeurt zoveel: nieuwe methodes, nieuwe inzichten. Het blad zet de belangrijkste trends voor me bij elkaar.’ Leden van de AOb ontvangen elke veertien dagen het Onderwijsblad.

voor ten minste een jaar en betaal het eerste half jaar slechts € 25,–

Ja, ik word AOb-lid Voorletters en naam*

M/V

Geboortedatum*

Privé-adres*

Telefoonnummer

Postcode en woonplaats*

E-mail

Bruto-inkomen*

Naam school

Schaal en regelnummer

Betrekkingsomvang: fulltime | parttime

Rekeningnummer*

(de contributie wordt per maand afgeschreven)

Adres school

Schoolcode Postcode en plaats

Handtekening*

Datum*

* = verplicht om in te vullen Opsturen naar: AOb, Antwoordnummer 4346, 3500 VE Utrecht (een postzegel is niet nodig)

www.aob.nl • 0900 463 62 62 info.mr juni

Inhoud

11. Loopbaanbeleid

20. De Werkvloer

4. Krimp

Hoe houd je leerkrachten op leeftijd fris

Vraag en antwoord over mr-kwesties.

en gemotiveerd?

Het primair onderwijs in Friesland zucht onder dalende leerlingaantallen.

6. Nieuws Aan bemiddeling komt de landelijke geschillencommissie wms nauwelijks toe en communiceren blijft een vak.

8. Mijn mr

functiemix toe te passen. In sommige

is meer dan een papieren wettelijke

situaties is het balanceren geblazen met

verantwoordelijkheid.

de verdeelsleutels.

17. Voor elkaar gebokst

23. Afgehamerd

Succesverhalen uit de mr-praktijk.

Interessante uitspraken van de

18. Financiële coach

Meulen.

Laat je niet gek maken door cijfers.

Info.mr verschijnt vier maal per jaar

Niet elke school weet blindelings de

Scheiding tussen toezicht en bestuur

Medezeggenschap volgens Jetse van der

Colofon

21. Functiemix

14. Governance

geschillencommissie.

Vijf vragen aan: Manon Groenenberg

en is een uitgave van de Algemene Onderwijsbond voor de personeelsge-

Ze geeft één dag per week gymnastiekles, ‘doet’ de ict op

leding van medezeggenschapsraden.

school en is één dag per week vrij geroosterd voor mr- en

Het blad wordt verzonden ter attentie

gmr-werk. “Ik heb echt een ontzettend leuke taak op

van de mr op elke school voor primair

school.” Manon Groenenberg (40) werkt drie dagen per

en voortgezet onderwijs. Bij de AOb

week op SBO Het Kompas, in Hoofddorp. Een school voor

geregistreerde mr-leden ontvangen

speciaal basisonderwijs met 140 leerlingen, die onder de

info.mr op hun huisadres.

Aloysiusstichting valt. Deze bestuurt 21 scholen, verspreid over Nederland

Extra abonnementen: € 24 per jaar. Opgave via [email protected]

Eén dag per week met (g)mr werk bezig, toe maar! Bevlogen? “Já. Ik ben er op m’n vorige school toevallig ingerold maar het blijkt een schot in de roos. Ik bemoei

Redactie-adres:

me graag op een positieve manier overal mee. Ik vind het interessant om te weten: wanneer heb jíj

Redactie Info.mr

de mogelijkheid om in een proces te springen en het beleid te beïnvloeden.”

AOb, Postbus 2875, 3500 GW Utrecht [email protected], 0900 463 62 62

Waarom kies je voor het speciaal basisonderwijs?

www.aob.nl

“Ik heb ook op een ‘gewone’ basisschool voor de klas gestaan maar vind dat je niet voldoende tijd

Hoofd- en eindredactie

hebt om sommige kinderen de zorg te bieden die ze nodig hebben. Hier hebben we groepen met

Miro Lucassen, Anka van Voorthuijsen

twaalf tot zeventien kinderen. Dan is er meer individuele aandacht. Je merkt, en hoort van ouders,

Redactieraad Marcel Koning, Saskia

dat kinderen ineens weer met plezier naar school gaan. ”

van der Schaaf, Robert Sikkes, Gerard Willemsen, Marina de Wit

Een gmr met leden die verspreid zitten tussen Den Helder en Roermond. Waar vergaderen jullie?

Foto’s Joost Grol

“Vier keer per jaar een hele woensdag in Utrecht in denksportcentrum Den Hommel. ’s Middags

Cartoon Frits Verschuren

schuift het bestuur aan.”

Grafisch ontwerp Typetank Druk Senefelder Misset

Hoe blijf je bij elkaar betrokken binnen zo’n grote stichting? “We hebben als gmr laatst een landelijke dag georganiseerd voor alle medezeggenschapsraden. Dat

Advertentie-exploitatie

was ontzettend leuk. Een deel van het programma was georganiseerd door de afdeling scholing van

VVP, Verenigde Periodieken,

de AOb, een deel was informeel. Dat gaan we één keer in de drie jaar doen.”

Postbus 433, 2040 AK Zandvoort, 023 571 93 34, [email protected]

Wat speelt er op gmr-niveau? “Mogelijke sluiting van Het Dok, die school hoort bij een justitiële inrichting. Dat betekent dat er misschien vijftig man personeel op straat staat. Op zich een mr-kwestie maar misschien kunnen we als stichting iets met een werkgelegenheidsplan, daarom willen we als gmr de vinger aan de pols houden. En we zijn bezig met onze visie en missie en aan het nadenken over goed leiderschap. Zeker als gmr voel ik dat we invloed hebben: als we kritiek hebben wordt er wat mee gedaan.”

juni 2010

info.mr

3

Friesland discussieert over samenwerking en dorpen zonder school

Wie regisseert bij krimp? Tekst Anka van Voorthuijsen Beeld Typetank

De bevolkingskrimp in Limburg haalt al langer het nieuws, maar ook Friesland begint er steeds meer van te merken. Daar sluit elk jaar minstens één basisschool noodgedwongen de deuren. Hoe gaan directies en medezeggenschapsraden daarmee om?

wing is waarmee je een school nog in stand kan houden. Iedereen weet dat 85 procent van de kosten naar personeel gaat en 15 procent naar verf, de cv-ketel en de rest. Als 45 leerlingen bijvoorbeeld het omslagpunt is, dan kom je bij een dorpsschool met 35 leerlingen al tien keer 4.000 euro te kort, dat is driekwart baan. Hoeveel is zo’n school de gemeenschap waard? Veel? Dan

De Leeuwarder Courant stond eind vorig

nodig en grondig worden gevoerd, vindt zijn

moet je de tekorten van een school dus accep-

jaar vol boze ingezonden brieven. Allemaal

collega Albert Helder van onderwijsgroep Fier.

teren of moet de gemeente voor die personeels-

opgewonden reacties op een interview met

Die heeft in de noordwesthoek van de pro-

kosten bijleggen. Dan leg je de verantwoor-

Wubbo Wever, algemeen directeur van de

vincie 19 openbare basisscholen. “De krimp

delijkheid op de plek waar die hoort.” Helder

Stichting Gearhing, het bevoegd gezag van

gaat langzamer dan koorts, maar we moeten

bepleit een regisseursrol voor de gemeenten en

29 openbare basisscholen in Zuidwest Friesland.

wel aan de slag.” In januari beschreef de pro-

het instellen van een expertisegroep door orga-

Wever gooide de knuppel in het hoenderhok

vincie de demografische ontwikkelingen voor

nisaties als de VOS-ABB en de AOb. “Dat is echt

door te stellen dat een kleine basisschool niet

de komende 15 jaar: aanhoudende dalende

hard nodig.”

alleen maar open moet blijven om de leefbaar-

kindertallen. Als algemeen directeur van Fier

heid in een dorp te behouden. Daar is het

mist Albert Helder regie op het vraagstuk van

Samenwerking

onderwijs niet voor bedoeld, betoogde hij. “Het

de bevolkingskrimp, zegt hij. “De gemeenten

Wubbo Wever pleitte voor meer samenwer-

gaat om de kwaliteit van het onderwijs.”

moeten echt hun regie-rol pakken. Wij vinden

kingsscholen: geen zuilen meer in de kleine

Hij kreeg de volle laag. De verontwaardiging

er als scholen natuurlijk iets van en we hebben

dorpen. Twee scholen van 60 leerlingen zitten

in de regionale media was immens. “Een dorp

er al volop mee te maken, maar we zijn niet de

samen nog steeds onder de 145 leerlingen en

zonder school is als een mens zonder hart”,

regisseurs. Het initiatief hoort bij de gemeenten

houden dus recht op de kleine scholentoeslag.

vond de voorzitter van dorpsbelang Goingarijp.

te liggen. Ik wil wel graag meepraten over de

Een school met 30 leerlingen krijgt daarnaast

En zelfs Geert Mak mengde zich in de discussie:

vraag hoe je kwalitatief goed onderwijs en de

9000 euro per leerling, bij een school met 90

“Een school is de motor van een dorp” en “hier

werkgelegenheid kunt garanderen.”

leerlingen gaat het om 4800 euro per leerling.

worden heel veel kinderen met het badwater

Blijven leunen op de kleine scholentoeslag met

“De samenwerkingsschool is voorlopig het beste

weggegooid.”

zijn norm van 145 leerlingen is te makkelijk,

antwoord op het vraagstuk van de krimp”, vindt

vindt hij. “Het is een eenvoudig rekensomme-

ook Albert Helder. “Je houdt twee brin-nummers

Regie

tje. Binnen Fier hebben we een school van 32,

en twee verschillende typen onderwijs.” Maar

Wever houdt zich sindsdien op de achtergrond,

maar ook één met 268 leerlingen. Je moet je

dit gaat natuurlijk alleen op als er nog twee

maar de discussie moet in het noorden hoog-

afvragen wat een redelijke financiële onderbou-

verzuilde scholen zíjn in een dorp. De discussie

4

info.mr

juni 2010

over het opheffen van de laatste school is een

hebben een paar keer informatiebijeenkomsten

zit dicht tegen de opheffingsnorm aan. Lara

andere, vindt hij. “Dat ligt heel gevoelig, daar

georganiseerd om de vragen te inventariseren

Breuker: “We hebben hier onlangs weer een bij-

zijn we nog helemaal niet uit.” Daarbij dient ook

en de onrust weg te nemen. Leerkrachten waren

eenkomst gehad met de algemeen directeur van

de politiek de financiële en maatschappelijke

bijvoorbeeld bang dat ze verplicht zouden kun-

Fier, waarin hij ons de prognoses uit de doeken

afwegingen te maken, vindt Helder.

nen worden om op de algemeen bijzondere

heeft gedaan. Dat was weinig goed nieuws. Die

Bij de vier gemeenteraden waar Fier mee te

school les te gaan geven. Die angst hebben we

krimp merken we hier erg. Er worden sowieso

maken heeft, ligt op dit moment een voorstel

weg kunnen nemen.”

geen nieuwe mensen aangenomen, en voor

voor een samenwerkingsbestuur: een algemeen

Het zal niet voor het laatst zijn dat de gmr hier-

jonge leerkrachten lijkt het erop dat er voorlopig

bijzondere basisschool, een eenpitter, wil aan-

mee te maken heeft, vermoedt ze. Een aantal

geen vaste baan inzit.”H

sluiten bij het totnogtoe openbare regionale

scholen in de noordoosthoek van de provincie

samenwerkingsverband Fier. “Samen met de gmr hebben we een lang traject achter de rug. Het heeft veel tijd gekost, maar ik ben tevreden met wat er nu ligt. Dat moet dus nog wel worden afgetikt in vier gemeenteraden.”

De stekker eruit

Ook de gmr blijkt tevreden. Het is erg belang-

Daniëlle Rubing, ouder en lid van de mr van de openbare Menno van Coehoornschool

rijk dat je als (g)mr tijdig wordt geïnformeerd,

in Leeuwarden, heeft haar kinderen onlangs ergens anders aan moeten melden. De

benadrukt Lara Breuker, leerkracht op basis-

Menno van Coehoorn sluit deze zomervakantie de deuren definitief. De school heeft

school de Pôlle in Marssum en voorzitter van

nog 45 leerlingen. “In de stad is dat dodelijk weinig”, zegt Daniëlle. Eind vorig jaar

de gmr van Fier. Ze steekt de loftrompet over

meldde de directie dat de overkoepelende stichting Proloog de stekker eruit ging

de algemene directie. “We horen alle relevante

trekken. Een paar jaar eerder was de Menno van Coehoorn nog gefuseerd met de

informatie heel erg snel en kunnen in een vroeg

Tjerk Hiddes en de Goudenregen: samen vormden ze Oudoost, met drie locaties. Er

stadium meedenken. We hebben van begin tot

was een plan voor nieuwbouw en de drie vestigingen zouden tot die tijd open blijven.

eind meegedaan in een traject waarbij er nu het

“Maar die belofte kunnen ze dus niet hard maken. Het kost teveel, de nieuwbouw

advies ligt voor die samenwerkingsschool. Een

is uitgesteld. Er ligt een slecht inspectierapport, de school krijgt een slechte naam,

openbare en een bijzonder neutrale gaan samen

ouders halen hun kinderen weg, en het tij valt niet meer te keren.” De mr had natuur-

en zoiets zorgt natuurlijk voor veel onrust bij

lijk wel door dat het niet goed ging, maar kreeg bij Proloog geen antwoord op vra-

het personeel, vooral op de openbare school.

gen, zegt Daniëlle. “We hebben al mr dus echt véél te laat te horen gekregen dat we

Omdat we er in een vroeg stadium bij betrok-

gingen sluiten. Toen konden we echt niets meer inbrengen.” Sluiting is niet meer te

ken waren, hebben we steeds de vinger aan de

voorkomen, erkent ze. “Het kostenplaatje is helder uiteengezet. Ik zag ook: dit slaat

pols gehouden: wat leeft er op de scholen, wat

helemaal nergens meer op. Als ik de directeur van Proloog was, deed ik hetzelfde.”

willen leerkrachten weten over hun positie. We juni 2010

info.mr

5

r m s ieuw

N r m euws

i N r ws m

Nieu

Waar houden mr’s zich mee bezig? Groot en klein medezeggenschapsnieuws uit het hele land. Tips voor deze rubriek zijn welkom bij: [email protected]

Communiceren blijft moeilijk Gebrekkige communicatie tussen ouders en school is nog steeds de belangrijkste reden om een klacht in te dienen bij de Landelijke Klachtencommissie Onderwijs. Er kwamen in 2009 in totaal 132 klachten binnen en daarvan had 29% te maken met communicatie. Ook veiligheid op school en het optreden van de school jegens een leerling (allebei 16 procent van het totaal) was reden om naar de LKO te stappen. In 13 procent van de klachten draaide het om kritiek op de schoolorganisatie, 11 procent had betrekking op onderwijskundige begeleiding en in 5 procent van de gevallen boog de commissie zich over een klacht over de manier waarop de school met een klacht was omgegaan. De cijfers zijn afkomstig uit het jaarverslag van de Landelijke Klachtencommissie, die is ondergebracht bij de Stichting Onderwijsgeschillen.

Nauwelijks bemiddeling bij geschillencommissie

den: daarbij valt eigenlijk niks te bemiddelen.

Mr-verzet tegen fusie

De tweede reden dat er nauwelijks mediation wordt toegepast zit ‘m er volgens de commissie

De medezeggenschapsraden van het ROC A12

in dat zij nauwelijks geschillen ‘rauwelijks’ krijgt

in Ede en de mr van het Arentheem College in

De landelijke commissie voor geschillen wms

voorgelegd. Meestal is er al een lang traject aan

Arnhem zijn allebei tegen een bestuurlijke fusie

heeft in 2009 in totaal 23 geschillen op haar

onderhandelen en praten voorafgegaan aan de

van hun opleidingen met christelijke scholen-

bordje gekregen. Hoewel de commissie er naar

gang naar de geschillencommissie. Alles is al uit

gemeenschap Het Streek in Ede. Het fusievoor-

streeft een deel van de geschillen via bemidde-

onderhandeld: nu willen beide partijen een dui-

nemen is begin dit jaar aangekondigd door de

ling op te lossen, is dat maar in één geval gelukt.

delijke uitspraak.

bestuurders van Het Streek en het regionaal

Dat blijkt uit het onlangs verschenen jaarverslag.

De commissie wil graag weten wat voor effect

opleidingscentrum. De mr van het Streek heeft

De commissie heeft wel een idee hoe het komt

haar uitspraken hebben op het geschil of con-

zich wel vóór een samensmelting uitgesproken.

dat het aantal bemiddelingen zo laag ligt. In de

flict en de school. Een extern onderzoeksbureau

Volgens de tegenstanders is de financiële positie

eerste plaats krijgt ze vooral interpretatiever-

onderzoekt dit momenteel. De resultaten wor-

van Het Streek erg zwak en zou er een topzwaar

schillen voorgelegd: het draait dan vaak om de

den later dit jaar bekendgemaakt.

bestuur ontstaan. Bovendien is een groot deel

vraag of de (g)mr, of een geleding of het ouder-

In 2009 behandelde de commissie veertien

van de medewerkers van de opleidingen tegen

of leerlingdeel van de mr al dan niet advies of

geschillen uit het voortgezet onderwijs en

een fusie.

instemmingsrecht heeft in een zaak waarover

negen uit het primair onderwijs. In dertien

Volgens het bestuur zitten de partijen voorlopig

het bestuur een besluit wil nemen. De commis-

gevallen legde het bevoegd gezag een geschil

nog met elkaar om tafel en is er dus nog niets

sie moet dus een oordeel vellen over de vraag

voor, tien keer kwam het initiatief van (g)mr,

definitief besloten.

hoe een bepaalde tekst uitgelegd dient te wor-

eenmaal van de geledingen of een deelraad.

6

info.mr

juni 2010

r

School moet niet te snel zelfstandig verder

Hommeles in Enschede, gmr uit elkaar

De Onderwijsraad vindt dat scholen niet te snel

Het rommelt al een tijdje rond de medezeg-

aan de overlegtafel zitten.

uit een bestaand bestuursverband moeten stap-

genschap bij de Scholingsboulevard van drie

Het Stedelijk Lyceum, een school met zeven

pen. “Een school is geen circustent die je hier

samenwerkende scholen voor vo en mbo in

locaties en vierduizend leerlingen, sluit de boe-

afbreekt en zomaar elders weer opbouwt”, aldus

Enschede. Inmiddels slaat het rumoer over naar

ken al jaren af met verlies. Volgens de bestuurder

voorzitter Fons van Wieringen in de Volkskrant.

een van de partners, het Stedelijk Lyceum. Daar

moet het personeelsbestand krimpen en dienen

Het advies ‘Verzelfstandiging in het onderwijs’

is de gemeenschappelijke medezeggenschaps-

de locaties te snijden in hun onderwijsaanbod.

van de Onderwijsraad reageert daarmee op de

raad half mei per direct afgetreden als gevolg

De uitwerking van een plan van aanpak om deze

trend van de afgelopen jaren, dat juist sterke

van interne onenigheid. Drie ouders in de raad

problemen op te lossen en de mate van mede-

scholen uit bestuurlijke samenwerkingsver-

leggen zich hier niet bij neer. Zij willen de kwes-

zeggenschap hierover zijn volgens de plaatse-

banden stappen omdat ze vinden dat de eigen

tie voorleggen aan de landelijke geschillencom-

lijke krant de splijtzwam in de gmr gebleken. De

identiteit van de school onder druk staat in de

missie wms.

docenten, de leerlingen en één ouderlid van de

soms megaschoolbesturen die de laatste jaren

Financiële tekorten en een gespannen relatie

gmr kozen voor aftreden toen het conflict niet

zijn ontstaan.

met de nieuw aangetreden bestuurder Peter

oplosbaar bleek. Zij vinden dat er nu nieuwe

Besturen moeten hun scholen wel de ruimte

Nieuwstraten liggen volgens de berichtgeving in

verkiezingen voor de gmr moeten komen. Drie

geven om eigen onderwijswensen te realiseren.

Twentsche Courant Tubantia aan de basis van het

andere ouders zijn het hier niet mee eens.

Te veel eenvormigheid is onwenselijk, vindt de

uit elkaar spatten van de gmr. Een groep kritische

De wethouder van onderwijs heeft in antwoord

Onderwijsraad. Voordat sprake is van aansluiting

ouders klaagt in Enschede al enige tijd over de

op vragen uit de gemeenteraad laten weten

bij een ander schoolbestuur, of verzelfstandiging

miljoenentekorten bij het Stedelijk Lyceum en

dat hij niets kan ondernemen om het conflict

van een school, moet het bestaande bestuur alle

de Scholingsboulevard. Over de medezeggen-

de wereld uit te helpen: “Het is een interne

mogelijkheden onderzoeken om de school bin-

schapsreglementen vallen eveneens harde woor-

kwestie.” Ook bestuurder Nieuwstraten wacht

nen boord te houden, aldus de Onderwijsraad.

den, vooral waar het gaat om de combinatie van

met formele stappen tot het stof weer is neerge-

Dat lukte bijvoorbeeld bij het Zwols gymnasium

vmbo/mbo in de Scholingsboulevard. Daar vre-

daald. Hij heeft wel een tijdelijk overlegplatform

Celeanum, dat een soort ‘status aparte’ heeft

zen de ouders dat hun invloed vrijwel verdwijnt

van alle vestigingen ingesteld om verder te kun-

gekregen binnen het Openbaar Onderwijs

als ze straks niet meer samen met het personeel

nen praten met betrokkenen.

Zwolle. De school wilde zich aanvankelijk aansluiten bij het OSZG, waarin een aantal andere categorale gymnasia samenwerken. Zo ver kwam het dus niet. Volgens een woordvoerster van de mr, die in hetzelfde artikel aan het woord komt, draait het om de vraag: ‘Is het bestuur er voor de school, of is de school er voor het bestuur?’ Meer over de gebeurtenissen bij Celeanum in de rubriek ‘Voor elkaar gebokst’ op pagina 17.

Geen lol in omgang met mr Directeuren van reformatorische scholen beleven nog weinig genoegen aan de omgang met hun medezeggenschapsraad. Dat blijkt uit een onderzoek van Driestar Educatief onder directeuren uit de eigen achterban (protestants christelijke en reformatorische opleidingen) naar de aantrekkelijke en minder aantrekkelijke kanten van hun baan. Het onderzoek ‘Van ontluikend talent naar excellent leiderschap’ werd gepubliceerd in het Reformatorisch Dagblad. Volgens onderzoeker drs. I. de Muijnck is het geconstateerde gebrek aan mr-genoegen bij reformatorische scholen een kwestie van onwennigheid, zegt hij in een artikel in het RD. “Voor de meeste directeuren is het een nieuw fenomeen. Directeuren van protestant christelijke scholen zijn er al langer aan gewend en kijken er positiever tegenaan.”

juni 2010

info.mr

7

Mijn mr Jetse van der Meulen

‘In onze lerende organisatie is de werkdruk groot’ Tekst Anka van Voorthuijsen Beeld Joost Grol

Sportdocent Jetse van der Meulen zit in de mr van UniC in Utrecht. “Bij zo’n jonge school kun je je in de mr met hele essentiële zaken bezighouden.”

Een medezeggenschapsraad waar de leerling-

‘elektronische leeromgeving’.

ling is immers ‘goed’ voor zo’n 4000 euro per

geleding het hoogste woord voert? Dat hadden

UniC is een jonge school nog, met krap

jaar. Vanuit de directie komen er dus bezuini-

we nog niet eerder meegemaakt. Maar binnen

500 leerlingen, waar bij het verschijnen van dit

gingsvoorstellen aan de orde. Waarbij iedere

de mr van UniC (spreek op z’n Engels uit: Joenik)

tijdschrift net de eerste lichting vwo’ers het cen-

aanwezige in de mr natuurlijk van harte hoopt

in Utrecht laten de leerlingen zich opvallend

traal schriftelijk examen heeft afgelegd. Het zijn

dat er zich in tweede instantie méér leerlingen

goed gelden. Dat is misschien een beetje te

spannende tijden, blijkt tijdens de vergadering

aan zullen melden zodat UniC toch dichter bij

danken aan de meerdaagse LAKS-scholing die

waar we aan mogen schuiven. De redactie van

honderd brugklassers komt. Die mogelijkheid

een aantal van deze leerlingen net achter de rug

Dubbele Punt, de schoolkrant van UniC, meldde

is in Utrecht vrij groot: een aantal havo-vwo-

heeft. Ze zijn hier he-le-maal op de hoogte van

eerder die week dat het aantal aanmeldingen

scholen in de stad heeft te maken met overinte-

hun rechten. De map ‘Rule Your School’ van

voor het komende schooljaar behoorlijk tegen-

kening. Extra lokalen neerzetten gebeurt niet,

datzelfde Landelijk Aktie Komitee Scholieren ligt

viel. Er schreven zich slechts zestig brugklassers

Utrecht verloot de beschikbare plaatsen. De

prominent op tafel.

in, veel minder dan de gehoopte honderd.

uitgelote leerlingen moeten dus op zoek naar

Het nieuws verscheen ook op de voor de

een alternatief. “Maar we gaan nu snel onder-

buitenwereld toegankelijke website van de

zoeken hoe die tegenvallende cijfers te verklaren

UniC is een school voor ‘eigenzinnig havo en

schoolkrant, en daar is niet iedereen onverdeeld

zijn”, kondigt mr-lid en sportdocent Jetse van

vwo-onderwijs’, meldt de eigen website. Nu

gelukkig mee. Hoeveel ‘vrijheid van drukpers’

der Meulen aan. Hij wil weten waarom UniC bij

nog gehuisvest in een voormalig kantoorpand

heeft de redactie eigenlijk? Het komt aan de

minder kinderen bovenaan het lijstje staat dan

- kleurrijk gepimpt tot moderne schoolomge-

orde bij het onderwerp leerlingenstatuut waar-

verwacht. “Die analyse is echt noodzakelijk.”

ving - maar volgend jaar is de nieuwbouw klaar.

van een conceptversie vandaag ter bespreking

Directeur Dave Drossaert reageert in de verga-

Daar gaat UniC verder als ‘een school die leerlin-

op tafel ligt. De vrijheid blijkt in de praktijk niet

dering: “Die trend moeten we echt keren en we

gen aflevert die niet alleen veel kennen en kun-

onbeperkt. Later die week is het bericht over

willen ook leerlingen bij dat onderzoek betrek-

nen, maar ook iemand zijn’. Het onderwijs vindt

de tegenvallende aanmeldingen van de site

ken: wat is het beeld dat er van onze school

deels projectmatig plaats, er wordt niet gewerkt

gehaald.

bestaat, en wat kunnen we daaraan doen?

Eigenzinnig

met lesuren maar met dagdelen, leerlingen

Hebben we ons te weinig geprofileerd? Volgend

werken samen in ‘maatjescirkels’ en elk leerjaar

Bezuinigen

heeft een eigen leef- en werkruimte. Iedereen

De tegenvallende aanmeldingen betekenen

misschien, maar nu betekent het echt bezuini-

beschikt over een laptop, er is sprake van een

vooral ook tegenvallende inkomsten: elke leer-

gen.”

8

info.mr

juni 2010

jaar krijgen we een nieuw gebouw, dat scheelt

“We zijn dit jaar voor het eerst compleet.”

Waarna een soort Babylonische spraakverwar-

tie constateerde een (te) groot verschil tussen

ring ontstaat over onderwijstijd, lestijd, klokuren

de cijfers voor de schoolexamens en de uitslag

en thuiswerken. Vooral de ouders haken af in de

van het centraal schriftelijk. De school erkent dat

discussie over wat ‘960 uur’ nu eigenlijk precies

laatste probleem. “Het verschil tussen de manier

betekent. Uiteindelijk zal het erop neerkomen

van werken op UniC en de manier waarop zo’n

dat leerlingen in de bovenbouw meer tijd thuis

examen verloopt is te groot”, kijkt Jetse terug op

zullen werken om geld te sparen. De directeur

vorig jaar. “Nu hebben we als docententeam de

geeft toe: “Dat is een heel plat argument, beslist

leerlingen daar beter op voorbereid, examen-

niet onderwijskundig.” Zelfs na de voorgestelde

training gegeven. Ze zijn hier op school abso-

bezuinigingen blijft er een tekort, meldt hij ook

luut niet gewend dat ze drie uur achter elkaar

eerlijk. “Daarover ga ik met mijn bestuur in de

stil moeten zitten. Tijdens het centraal schrifte-

fronten nog aanpassingen mogelijk, binnen het

slag. Ik wil natuurlijk wel de kwaliteit van het

lijk moet dat wél.”

concept natuurlijk. We zijn dit jaar voor het eerst

onderwijs kunnen garanderen.”

Het examen leefde dit jaar ook veel meer bin-

compleet, een volwaardige school tot en met 6

Waar zit de ruimte voor de mr nog in deze

nen het gebouw, vindt Jetse. “Het is een issue,

vwo met een compleet docententeam.”

situatie? Niet bij de oudervertegenwoordiging,

er is een stunt, er hangt een scheurkalender die

Er is sowieso een grote betrokkenheid hier,

weet één van deze leden: “Wij hebben als

aftelt naar de examens, de hele school is ermee

constateert hij: “Van directie, docenten, ouders

oudergeleding geen instemmingsrecht bij

bezig.” En kritiek? Daar ontkom je niet aan als

én leerlingen.” Toch is het moeilijk om de perso-

bezuinigingen.”

nieuwe school met een vernieuwend onderwijs-

neelsgeleding in de mr goed gevuld te krijgen,

systeem, denkt hij. Voor hem is het één van de

zegt Jetse eerlijk. De reden? “Ik denk deels

redenen om deel uit te willen maken van de mr:

omdat we zo’n jonge school zijn. We zijn een

Er is goed onderzoek nodig naar het tegenval-

“Bij zo’n jonge school is het onderwijskundig

lerende organisatie, de werkdruk is groot.”

lend aantal aanmeldingen, vindt de complete

beleid nog in bespreking. De details, de visie,

mr. De leden vermoeden dat het deels te maken

dat zijn vrij essentiële zaken waar je je als mr dan

Schoolkrant

heeft met een artikel dat vorig jaar vlak na de

mee bezig kunt houden. De teamplannen bij-

De mr-vergadering is van een ongekende leven-

examens in de regionale pers verscheen. Een

voorbeeld per leerjaar, die hebben we als mr een

digheid. Dat komt niet in het minst door de

aantal UniC-ouders liet zich daarin kritisch uit

paar keer teruggestuurd met de kanttekening:

inbreng van de leerlingen, die gretig gebruik

over het niveau van het onderwijs, en de inspec-

kijk daar nog eens goed naar. Er zijn op allerlei

maken van de ruimte die ze krijgen. Wanneer g

Examentraining

juni 2010

info.mr

Uw mr in mijn mr Mag uw mr ook gezien worden? Heeft u iets te vertellen waar andere medezeggenschapsraden hun voordeel mee kunnen doen? Geef u dan op voor de serie ‘Mijn mr’: [email protected]

9

mag de schoolkrant nu iets publiceren? Alleen als de redactie daar toestemming voor heeft? “Als een docententeam notulen rond zou laten slingeren staat daar niet ‘vertrouwelijk’ boven, maar zo’n tekst is duidelijk niet bedoeld voor publicatie.” Kwestie van niet laten slingeren dus, constateert de aanwezige redacteur.

Vijf tips van Jetse van der Meulen • P ubliceer de notulen van elke mr-vergadering op de website van school. •W  ij hebben een ouder als voorzitter: dat werkt prima. • Z org dat er elke vergadering één echt belangrijk aspect op de agenda staat.

Leerlingenstatuut

•H  oudt het tijdens de vergadering kort, helder en zakelijk.

Het leerlingenstatuut dat door de mr-leerlingen

• Z org voor duidelijkheid over ieders rol en wat je van elkaar verwacht.

is opgesteld is nogal formeel van stijl, vinden de aanwezige docenten en ouders. Het gebruikt termen als ‘vrijheid van opsmuk en uitdossing’, ‘vrijheid van drukpers’, ‘lijfstraffen zijn niet

niet voor tegenspraak zorgen en kan daarom

niet erg handig, want te groot, vinden docenten

toegestaan’. Waarom hebben ze daarvoor geko-

beter slim verwijzen naar wat al elders vastligt.

en ouders. Het personeel mag volgens de regle-

zen? Het antwoord is ontwapenend eerlijk: “Dat

Er moeten verkiezingen komen voor een nieuwe

menten zes kandidaten leveren, maar die zijn

maakt het echter. Officiëler, vonden we.”

mr, en de oudergeleding bereidt die voor. Het

er waarschijnlijk niet. Drie ouders zijn er zeker

Al snel is duidelijk dat niet alles te regelen valt:

levert weer veel stof tot praten op. Waarom

wel. De leerlingen, die nu met zes stuks in de mr

hoeveel onderbroek mag er te zien zijn boven

wordt er in het voorliggende stuk gesproken

zitten, staan te trappelen om de lege plekken

een laaghangende spijkerbroek, hoe kort

van tegenkandidaten? Kandidaten is vriendelij-

van de docenten op te vullen. Dat blijkt tot hun

mogen de rokjes, wat precies is aanstootge-

ker. En wanneer zijn de verkiezingen? Nog voor

verbijstering niet mogelijk. Echt niet? Echt niet,

vend? “Blijf met elkaar in gesprek, daar gaat

de zomer? Lukt dat wel? Iedereen vindt er wat

bezweren de aanwezige ouders en docenten.

het om”, luidt het advies van de directeur. Veel

van. Duidelijk is dat de mr zal krimpen. Het is de

Dat zoeken ze straks voor de zekerheid nog even

onderwerpen zijn bovendien al in andere regle-

bedoeling om terug te gaan van achttien naar

na, in de map van het LAKS. H

menten geregeld. Het leerlingenstatuut moet

een raad van twaalf leden, de huidige omvang is

“Door formeel taalgebruik lijkt het leerlingenstatuut officiëler.”

10

info.mr

juni 2010

Het leven, de mr en de loopbaan Modern personeelsbeleid houdt een extra oogje op de levensfase van de werknemers. De vraag hoe dat gebeurt, komt ook op de agenda van de medezeggenschapsraad. Zowel voor beginnende als ervaren collega’s heeft goed leeftijdsbewust personeelsbeleid iets te betekenen. Tekst Gerard Willemsen Cartoon Frits Verschuren

Leerkrachten geven jarenlang hun beste krachten aan het onderwijs. Het effect daarvan veran-

organisatie relevant en te beïnvloeden zijn.

positie in een levensfase gevolgen heeft voor de uitvoering van de werkzaamheden. De leer-

dert met de jaren. Daarom streven organisaties

Levensfases

altijd naar een evenwichtige opbouw van het

Iedere werknemer heeft een eigen unieke loop-

beïnvloedt zelf in aanzienlijke mate hoe hij nu en

personeelsbestand. Ze redden het niet met

baan, waarbij enkele duidelijk te omschrijven

in de toekomst functioneert.

alleen goedkope beginners, want die moeten

levensfases een rol spelen. Na een introductie

ondanks een gedegen opleiding toch heel wat

in de organisatie komt het presteren op stoom

Een alerte mr

leren in de praktijk. Een groep met uitsluitend

en dat gaat zo een tijdje opwaarts verder, al dan

Levensfasebewust personeelsbeleid heeft gevol-

ervaren krachten mist vernieuwing van jeugdig

niet vergezeld van promoties en nieuwe func-

gen voor van alles en nog wat in de organisatie.

elan: tijd voor bijscholing. Voor de groep oudere

ties. Op een gegeven moment is de leerkracht

Het speelt een rol bij maatregelen voor de

werknemers bestaat al jaren een regeling ter

aan het top van zijn kunnen beland en treedt

lange termijn en bij incidentele beslissingen.

verminderen van de werkdruk: de BAPO. Deze

stabilisatie in. In de daarop volgende fase gaan

De personeelsgeleding in de mr moet dus als

Bevordering Arbeids Participatie Ouderen mikt

de jaren tellen en kan het moment van afbouw

vertegenwoordiger van het personeel alert zijn

op een langere inzetbaarheid in het arbeidspro-

en stapsgewijs terugtreden aanbreken. Dat

bij het totstandkomen van dit beleid en de uit-

ces door 52-plussers vier en 56-plussers acht uur

geldt niet voor iedereen, blijkt uit vele praktijk-

voering. De wet medezeggenschap op scholen

per week korter te laten werken. Zo voorkom je

voorbeelden. Een levensfasebewust personeels-

(wms) geeft daar ruimte voor met de opdracht

vroegtijdige uitval en halen meer leerkrachten

beleid dient er wel rekening mee te houden, net

aan de mr om te waken tegen discriminatie op

gezond hun pensioen.

als met de eigen aspecten van andere moment

welke grond dan ook. Dat geldt dus ook voor

De werkgever is aan zet bij levensfasebewust

in het beroepsleven. Levensfasebewust perso-

ongerechtvaardigd onderscheid op grond van

personeelsbeleid, maar de mr heeft een plaats

neelsbeleid is dus niet typisch iets voor ouderen

leeftijd. Denk aan het aantrekken van nieuw

aan de overlegtafel. Op een ander schaalniveau

en beperkt zich al helemaal niet tot de uitvoe-

personeel, het regelen van de werkmethoden,

zitten overheid, werkgeversverenigingen en

ring van de BAPO.

het opstellen van roosters en bij het vertrek van

vakbonden er ook over te praten. De weerslag

Zijn de mr en de werkgever het eens over dit

werknemers door ziekte of pensionering.

daarvan treft de mr aan in afgesloten cao’s en

beleid, dan is er nog geen reden om achterover

Het speelveld voor levensfasebewust perso-

wettelijke regelingen. Het hoeft de mr in dit

te leunen. Levensfasebewust personeelsbeleid

neelsbeleid is zowel voor werkgever als mr

spervuur van informatie niet te duizelen, als

vraagt ook iets van de medewerkers, namelijk

afgebakend in de cao’s. Daar staan allereerst

de medezeggenschapsraad zich maar weet te

dat de leerkracht beseft waar hij in dit proces

talrijke concrete bepalingen in over taakbeleid,

beperken tot de onderwerpen die in de eigen

verkeert. De werknemer moet weten dat zijn

functie-inhoud en verlofregelingen. Net zo h

juni 2010

kracht heeft een eigen verantwoordelijkheid en

info.mr

11

belangrijk zijn algemene intentieverklaringen

Vaak duiken er ook onrealistische verlangens

in de inleidende teksten. Een pmr in het pri-

op of blijkt een idee niet serieus bedoeld. Zulke

mair onderwijs kan bijvoorbeeld een beroep

punten vallen af. Wat overblijft, speelt mee bij

doen op de keuze voor solidariteit uit de cao.

het opstellen van een plan van aanpak. Dat plan

Levensfasebewust personeelsbeleid moet volgens de cao’s door elke afzonderlijke werkgever worden uitgevoerd. De reikwijdte en de spelregels zijn centraal verplicht voorgeschreven, maar aanvullende afspraken op lokaal niveau zijn een zaak van bestuur en pmr. Daarbij heeft de werkgever veel speelruimte, als het overleg

‘Breng in kaart hoe het er voor staat met leeftijdsopbouw, geslacht, en deeltijdfactor’

plus de maatregelen die wet en cao voorschrijven vormen samen het te voeren levensfasebewust personeelsbeleid. Houd wel in de gaten dat de weegschaal niet te zwaar doorslaat onder alle afspraken en reglementen. Een goed beleid kan ook bestaan uit een over en weer duidelijk uitgesproken intentie, gekoppeld aan tijdige

maar tot overeenstemming leidt.

evaluaties van de gang van zaken.

Ligt er nog geen voorstel op tafel, dan beveelt

De pmr heeft bij het vaststellen van het beleid

de AOb aan om een brede werkgroep samen

adviesrecht en op belangrijke onderdelen

te stellen met afgevaardigden uit het manage-

instemmingsrecht. De AOb adviseert medezeg-

ment, de afdeling personeelszaken, de pmr en

genschapsraden om bij de start van het traject in te zetten op instemmingsrecht voor het volle-

een aantal oudere en jongere medewerkers. Zij krijgen de opdracht om een gemeenschappe-

werknemers. Functioneringsgesprekken, enquê-

dige leeftijdsfasebewuste personeelsbeleid. Legt

lijke basis te vinden. Problemen inventariseren

tes en PAGO-onderzoeken door de Arbodienst

de pmr dit goed vast, dan vereenvoudigt dat de

is een goed begin. Let daarbij ook op punten

zijn goede bronnen, maar ook vakbondsinter-

vervolgprocedure aanzienlijk. Niemand hoeft

waarvan niet iedereen het problematische

venties en vroegere ervaringen van de pmr kun-

meer te twijfelen welk onderdeel adviesplichtig

karakter direct herkent. Breng in kaart hoe het

nen informatie opleveren.

is en welke punten instemming vereisen. H

ervoor staat met leeftijdsopbouw, geslacht en

De werkgroep kan beoordelen welke wensen

deeltijdfactor. Ga na of er wensen leven bij de

op basis van de wet en de cao te realiseren zijn.

12

info.mr

juni 2010

Maatwerk hoort bij leeftijdsbewust personeelsbeleid

Nee mogen zeggen tegen nacht op schoolkamp

Tekst Anka van Voorthuijsen ‘Ouderwijsbeleid’ heette het bij zijn vorige werk-

‘ontzie-beleid’. Lemeer: “Wij hebben in die tijd

iedereen van alles meenemen, van waveboard

gever. Frens Lemeer, nu directeur van een SBO-

geleerd om op te passen met algemene ontzie-

tot skates: “Hartstikke leuk en geen centje last

school in Weert, vindt leeftijdsbewust perso-

maatregelen. We hadden relatief veel ouderen.

gehad die pauzes.”

neelsbeleid van het grootste belang op scholen

Als die minder voor de klas staan, dan heb je een

en hij zegt het uit ervaring. Meer dan acht jaar

probleem.”

was Lemeer directeur van de jenaplanschool van

Lerende organisatie Het gaat bij leeftijdsbewust personeelsbeleid

de stichting jong Leren in Maastricht. Op studie-

Pleinwacht

dagen was er altijd meer aandacht voor algeme-

Uit de gesprekken bleek ook dat vooral bepaalde

“Je moet de discussie aangaan en zorgen dat

ne problemen, zegt hij: “Onderwijsinhoudelijke

taken extra zwaar waren voor de oudere leer-

mensen worden gehoord, je moet als school

ontwikkelingen, maar ook pesten op school

krachten. Frens Lemeer: “Dan ging het over

open staan voor input.” Dat geldt ook voor de

of moeilijke ouders. Op een gegeven moment

zaken als de administratie van de groep bijhou-

inbreng van jonge leerkrachten: “Die bleken

bleek dat de oudere leerkrachten iets misten.”

den. Het papieren gedoe in de naschoolse uren,

vaak coaching te willen om moeilijke gesprek-

Speciaal voor die groep kwam er een rondetafel-

avonden en weekenden. Dat hoorden we vaak.

ken met ouders te kunnen voeren. Bij jong Leren

conferentie, herinnert hij zich, met de titel Hou

Maar ook: mee op schoolkampen, waar je ook

waren er Lio-middagen: een speciaal aanbod

de vlam brandend!. “Door de verkorting van de

moet overnachten op de groep. Pleinwacht

voor Lio’s om ze wegwijs te maken op school,

salarisschalen is het de laatste jaren veel norma-

draaien.”

informatie te geven over hun rechtspositie.”

ler geworden dat iemand in de eindschaal pas

Vooral het verplicht slapen op schoolkampen

Op de scholen draaide op een gegeven moment

halverwege zijn/haar loopbaan is. Om de vlucht

was weinig populair bij oudere leerkrachten.

een soort maatjesproject waarbij jonge leer-

uit de klas te voorkomen, moet je dan goed

“Dat nekt me, hoorden we vaak. Scholen met

krachten werden gekoppeld aan ouderen: “Dat

nadenken over werkbeleving van en toekomst-

schoolkampen voor meerdere groepen heb-

bleek heel waardevol. Zo word je echt een

scenario’s voor deze collega’s.”

ben dat opgepakt: meer ouders mee, minder

lerende organisatie.” Tussen de diverse scholen

Er was grote belangstelling vanuit het personeel

nachten, zorgen dat er leerkrachten uit de

van de stichting bleven verschillen bestaan. Dat

voor de rondetafelbijeenkomsten: meer dan

kleuterbouw mee konden.” Het draaien van

moet kunnen, vindt Lemeer. “Als je maar open

90 van de bijna 140 mensen die in aanmerking

pleinwacht bleek eveneens een probleem, en

bent over de verschillen, en ze kunt en wilt ver-

kwamen (45-plus) deden mee. “We wilden mét

ook daar valt best iets op te vinden, is Lemeers

klaren. Bij leeftijdsbewust personeelsbeleid gaat

hen praten, niet over hen.” Onder leiding van

ervaring. “Je kunt fulltimers met groepsverant-

het echt om maatwerk. En zeker niet alleen om

een deskundige van pensioenbedrijf Loyalis

woordelijkheid daarbij vaker ontzien. Zorgen

‘ontzie-beleid’. Je wilt als directeur toch niet dat

werden de ouderen uitgedaagd om in een

dat bijvoorbeeld ook de directeur, de reme-

je collega’s BAPO pakken, alleen maar om het

gezamenlijk interview met zo’n tien personen

dial teacher en de onderwijsassistenten in het

vol te kunnen houden? Ze verdienen dat een

zelf onderwerpen en knelpunten aan te dra-

systeem mee draaien. Je plein goed inrichten

werkgever het initiatief neemt om maatwerk

gen: wat mis je, wat voor ideeën heb je, wat is

zodat er een hoop te beleven valt, dat scheelt

binnen ouderwijsbeleid vorm te geven.” H

belangrijk? Op vervolgbijeenkomsten kwamen

ook.” Op zijn nieuwe werkplek organiseerden

zaken aan de orde als pensioenvoorziening, en

de leerlingen een keer wieltjes-dagen: mocht

juni 2010

vooral om maatwerk, vindt Frens Lemeer.

info.mr

13

Meer modellen mogelijk voor scheiding toezicht en bestuur

Vele marsroutes naar governance Tekst Miro Lucassen Beeld Typetank Cartoon Frits Verschuren

Schoolbesturen mogen van de wet niet langer zowel besluiten nemen over de dagelijkse gang van zaken als toezicht houden op de algehele kwaliteit. Ook voor kleine organisaties stuurt de overheid aan op een scheiding van verantwoordelijkheden met het trefwoord governance. De medezeggenschapsraad zal eerst merken dat de structuurdiscussie aandacht opeist en krijgt vervolgens in het overleg te maken met gewijzigde verhoudingen. Wil de mr bijsturen? Dan moet de raad er snel bij zijn en zorgen voor voldoende kennis in eigen gelederen. Schaalvergroting in het onderwijs leidt al enkele

goed onderwijs: ouders, leerlingen, personeel,

voldoen. Een nieuwe structuur is daarbij niet

jaren tot reorganisaties waarbij menige boven-

gemeenten en plaatselijke organisaties in wel-

per se noodzakelijk, maar in de praktijk leidt de

schoolse directeur zich mag tooien met de

zijn, sport en dergelijke.

discussie over het toezicht dikwijls wel tot allerlei

titel ‘voorzitter college van bestuur’. De ‘oude’

De scheiding van bestuur en toezicht krijgt van

wijzigingen.

bestuurders van stichting of vereniging dragen

het rijk een duwtje in de rug door recente wets-

“De raden van toezicht zijn nog steeds in

hun wettelijke verantwoordelijkheden aan zo’n

wijzigingen. Het Engelse woord governance,

opkomst,” constateert AOb-bestuurder voor het

college over en trekken zich min of meer terug

dat niet meer betekent dan bestuur, heeft in

primair onderwijs Hélène Jansen. Zij dringt erop

in een raad van toezicht. Zo legt de school de

deze Nederlandse kwestie de extra betekenis

aan om de bestuursvorm met een college van

hele verantwoordelijkheid voor het dagelijkse

gekregen van een goede en efficiënte inrichting

bestuur en een raad van toezicht te vermijden

werk in handen van een of meer professionals.

van de organisatie met heldere afspraken over

in kleine organisaties: “Ik heb niks tegen raden

Het toezicht op hun handelen gebeurt van

wederzijdse verantwoording.

van toezicht, als ze maar niet meer gaan kosten.

afstand door mensen met een brede maat-

Zowel in het primair als het voortgezet onder-

Vaak zie je dat de keuze voor een bestuursvorm

schappelijke ervaring, ook buiten het onderwijs.

wijs moet elk bestuur zich afvragen of de struc-

eerst wordt gemaakt en daarna blijkt het gevolg:

Zij moeten de brug vormen tussen de profes-

tuur voldoet aan deze omschrijving en maat-

meer management en een grotere afstand

sionals en de groepen die belang hechten aan

regelen nemen om aan de eisen van de wet te

tussen bestuur en de werkvloer. De nieuwe

14

info.mr

juni 2010

bestuurder regelt een hoger salaris of zelfs een beloning buiten de cao om, wat ten koste gaat van de gelden voor het onderwijs.”

Breekijzer in beloningsinformatie

Arbeidersdemocratie

Hoe zwaar drukken de kosten van toezicht en bestuur op de schoolbegroting? Die vraag

Vooral het klassieke openbaar onderwijs voelt

kan elke mr voortaan beantwoorden nu scholen informatie over de individuele beloning

de drang om in actie te komen: de scholen

van bestuurders en toezichthouders niet meer mogen verstoppen achter bezwerende

waarbij de gemeente het bestuur vormt, direct

formules over privacy. AOb-bestuurder Hélène Jansen: “De nieuwe wetgeving verplicht

als gemeenteraad of via een bestuurscommis-

de scholen om de bezoldiging van individuele bestuurders en leden van de raad van

sie. Hoewel ook in zo’n situatie een scheiding

toezicht te vermelden. Daar kan de medezeggenschapsraad wat mee. Invoering van

tussen bestuur en toezicht in te richten valt,

een nieuwe organisatiestructuur mag de kosten niet opstuwen, want dat gaat ten koste

brengen steeds meer gemeenten hun openbaar

van het primaire proces.”

onderwijs onder in een stichting. Dat is Martien Hietbrink een doorn in het oog. De voorzitter van de algemene vereniging voor medewerkers in het onderwijs (AVMO), de openbare afdeling

aan een stichting en als gemeente alleen nog de

arbeidersdemocratie. Het accent moet liggen

van de AOb, strijdt al jaren tegen deze ontwik-

jaarrekening controleert?”

bij de docenten. We moeten dan wel de ver-

keling. Ouders, personeel en gemeente verlie-

Alleen al met die vraag zou de mr op openbare

antwoordingsplicht goed regelen. De directeur

zen door de omzetting van openbare scholen

scholen een pleidooi voor omzetting naar een

of rector is als primus inter pares in dienst van

naar stichtingen met een raad van toezicht hun

stichting kunnen pareren, aldus Hietbrink.

de vereniging en zijn werk moet ook worden

invloed op het onderwijs, stelt hij. De aandrang

Wil de gemeente hoe dan ook van zijn ver-

gecontroleerd.” De AVMO presenteert het wets-

van directies en besturen om te kiezen voor de

antwoordelijkheid voor het lokale openbaar

voorstel dit najaar.

stichtingsvorm verdient een tegenwicht en dat

onderwijs af, dan zou de school eerder in een

Intussen mogen medezeggenschapsraden in

kan ook, aldus de AVMO: “Die stichtingen zijn

vereniging terecht moeten komen dan in een

het openbaar onderwijs van Hietbrink hard op

per definitie niet democratisch gecontroleerd

stichting. In de visie van de AVMO vormen niet

de rem trappen wanneer voorstellen tot struc-

en voldoen niet aan de wettelijke regel dat

de ouders het ledenbestand van zo’n openbare

tuurwijziging op tafel liggen. “Het omzetten

openbaar onderwijs van overheidswege moet

schoolvereniging, maar het personeel. Een

naar stichtingen gebeurt vrijwel overal aan de

worden aangeboden. Wat is nog het verschil

wetsvoorstel om dit mogelijk te maken is in

hand van standaardrapporten over professio-

met bijzonder onderwijs als je alles mandateert

de maak. Hietbrink: “Je hebt het eigenlijk over

nalisering en slagvaardigheid. De mr kan er h

juni 2010

info.mr

15

bijna nooit weerwoord aan bieden, omdat er geen duidelijk alternatief lag. Ons voorstel geeft ze handvatten, maar ze moeten het wel zelf doen. Een organisatiemodel als dit staat staat en valt met betrokkenheid van de personeelsleden.” Dat de verenigingsleden en hun bestuur ook werkzaam zijn op de eigen school, is volgens de AVMO wel reden om goede afspraken te maken, maar geen argument om het idee van tafel te vegen. Hietbrink: “Vergeet niet dat personeel in de mr nu ook in een dubbele positie zit. Je hebt invloed op het beleid, maar de beleidsmaker kan jouw carrière op school maken en breken.”

Zachte regels Vereniging, stichting of een andere vorm, voor Stefan Peij is dat niet per se waar het de komende jaren om draait in het onderwijs. De directeur van het cursusinstituut Governance University, tevens lector voor dit onderwerp op hogeschool INHolland, constateert wel dat grote scholen zich gemiddeld het best voegen naar de voorschriften voor scheiding van bestuur en toe-

tures in de raad van toezicht hoort voor zich te

zicht. Hij doet daar sinds 2008 onderzoek naar

spreken, zegt de lector. “Betrek de mr er altijd

in opdracht van de vo-raad. Een nieuwe fase van de studie gaat binnenkort van start. “Ik verwacht opnieuw een positief verband tussen de grootte van de organisatie en de inrichting van governance. Groot doet het beter en dat is niet echt verrassend. In grote organisaties ligt de inrichting van een bestuur met een raad van toezicht voor de hand.” De kleinere scholen kunnen de discussie niet meer naast zich neerleggen, waarschuwt hij:

‘Ik adviseer toezichthouders om één keer per jaar aan te schuiven bij overleg tussen mr en bestuurder’

bij. Trek samen op in het proces en kom tot een advies over kandidaten. Ik zie het liever zo dan de aanwijzing van een kwaliteitszetel die exclusief wordt benoemd via de mr. Dat is geen echte vertegenwoordiging, want iedere toezichthouder moet toch zonder last of ruggespraak aan de slag.” Voor kleine schoolbesturen is een dergelijk bestuursmodel te zwaar, vindt governancedeskundige Peij. Dat geldt vooral in het primair

“Incidenten en de behoefte aan controle leiden

onderwijs, waar besturen vaak slechts enkele

samen tot meer wetgeving. Scholen hebben

scholen onder hun hoede hebben. “Behoud de

financieel de ruimte gekregen, maar de over-

stichting of vereniging, maar verleg de focus

heid houdt een formele verantwoordelijkheid.

naar een toezichthoudend bestuur. Verzwaar de

Directe invloed is er niet meer en dus komen

van contact met de medezeggenschapsraad

functie van het bovenschools management iets,

er zachte regels als governance codes. Aan de

realiseren en daar actief iets aan doen. “De men-

maar trek niet een te grote broek aan. Dat moet

andere kant zie je ook dat voorlopers het moei-

sen moeten elkaar kennen, wat je bijvoorbeeld

je niet willen.” De grens valt volgens hem met

lijk hebben. Ik hoorde iemand uit het onderwijs

kunt organiseren door jaarlijks een gezamenlijke

enig gezond verstand door de betrokkenen zelf

eens zeggen: ‘Ze moedigen je aan om over de

strategiedag te houden met directie en mr

te bepalen: “Een echte bestuurder in een college

sloot te springen en trekken aan je jasje als je

samen. Bespreek hoe het gaat, investeer in de

kan dat werk ook in een ander type organisatie

afzet.’ De grote vraag voor de sector is hoe je

relatie. Voor de mr is het misschien eerst lastig

doen. Het gaat om meer dan een andere titel

de achterblijvers stimuleert om met governance

dat de toezichthouder wel vragen stelt, maar

voor het bovenschools management. Wanneer

aan de slag te gaan. Wetgeving is dan nuttig,

geen mening of oordeel teruggeeft. Dat kan ook

je enkele schooldirecteuren bij elkaar zet, heb je

want de sector maakt zelf weinig haast.”

niet, want de vertegenwoordiging van de orga-

nog geen college van bestuur.”

Medezeggenschapsraden moeten beseffen dat

nisatie blijft altijd bij de directie of het college

Het onderwijs heeft nog een flinke marsroute

een nieuw aangetreden toezichthouder geen

van bestuur. Verder adviseer ik toezichthouders

voor zich, verwacht Peij. “We krijgen wel veel

extra overlegpartner is, aldus Peij. De mr blijft

altijd om één keer per jaar aan te schuiven bij

vragen over de professionalisering van het

aan tafel zitten met de schooldirecteur, de gmr

het gewone overleg tussen mr en bestuurder.

bestuur en de raad van toezicht uit clubs die het

spreekt met de voorzitter van het college van

Niet om te praten, maar om te luisteren. Dat

eigenlijk al voor elkaar hebben of waar iemand

bestuur. “In de relatie tussen gmr en toezicht-

lijkt een onwennige situatie, want dan zit daar

zit die een fan is van governance. Dan kan een

houder past bescheidenheid. Het eerste aan-

iemand die niets zegt. Daar zal de mr aan moe-

training een breekijzer zijn om zaken aan de

spreekpunt is en blijft de uitvoerende directeur.”

ten wennen.”

orde stellen. Maar de clubs die het eigenlijk het

De raad van toezicht moet zich wél de waarde

Invloed van de mr op de vervulling van vaca-

hardst nodig hebben, komen niet vanzelf.” H

16

info.mr

juni 2010

Voor elkaar gebokst De aanhouder wint bij mr-werk. In elke aflevering van deze rubriek voorbeelden van succesvolle volhouders uit de praktijk, verzameld door trainers van de AOb. Tekst: Miro Lucassen

Verzacht de krimp met sociaal statuut

heid aangenomen. Nu zijn we nog wel in discus-

brengen bij de Onderwijsstichting Zelfstandige

sie over de bezuinigingen die de besturen willen

Gymnasia. Deze landelijke organisatie bestuurt

doorvoeren. Dat levert onduidelijkheden op in

zeven scholen en staat open voor uitbreiding.

Teruglopende aanmeldingen, daar kan geen

de formatieplannen. Dus hoe tevreden we ook

Op het moment dat het plan openlijk op

school onbewogen onder blijven. Maar de

zijn over het sociaal statuut, het heeft de mr

tafel lag, konden de verontruste ouders, mr

onrust hoeft niet zo hoog op te lopen als vorig

zeker niet werkloos gemaakt.”

en schoolleiding weer samen optrekken. Mr-voorzitter en ouder Joke Lerk-Sjobbema:

jaar gebeurde bij de samenwerkende christelijke scholen voor voortgezet onderwijs in Zwolle en omgeving, vonden de leden van de medezeggenschapsraad. Te laat kregen leerkrachten

“Vanaf dat moment konden we het samen

Speel de kaart van vertrek

doen. Zo’n proces kunnen docenten niet starten, zij staan dan toch op tegen hun werkgever.”

te horen waar ze na de vakantie voor de klas zouden staan en het bestuur wilde zonder blik-

Het gymnasium Celeanum voelde zich na de

Het bestuur Openbaar Onderwijs Zwolle deed

ken of blozen personeel een nieuwe standplaats

verzelfstandiging van het openbaar onderwijs in

er vervolgens alles aan om het eigenwijze gym-

opleggen.

Zwolle een vreemde eend in de bijt. Dat gevoel

nasium toch binnenboord te houden. Na uit-

“Onze scholen in Zwolle en Kampen worden

kreeg een extra impuls door bestuurders die

voerig overleg tussen rector, bestuur en mr lag

wel bestuurd door dezelfde mensen, maar

er in maart een samenwerkingsovereenkomst

het gaat om verschillende stichtingen in een

op tafel die de ruimte voor eigen schoolbeleid

samenwerkingsverband”, legt mr-lid Annemieke

veel groter maakt dan gebruikelijk. Toch blijven

Kaan van het Meander College uit. “Met de

de mr en de ouders waakzaam. Voorzitter Lerk:

vakbonden hebben we erop gewezen dat je

“Dit was het maximaal haalbare in een lang

mensen niet zonder meer kunt overplaatsen.

traject. Het is logisch dat zo’n groot schoolbe-

Na goede onderhandelingen is er een werkgele-

stuur beleid afstemt op gemiddelden. Maar

genheidsbeleid en een sociaal statuut tot stand

dat pakt altijd verkeerd uit voor scholen aan de

gekomen.”

randen, zoals het gymnasium of een vmbo. Zo

Dat document krikt het aantal aanmeldingen in

mochten wij geen Cambridge Engels aanbieden

deze krimpregio natuurlijk niet omhoog, dus er

omdat we al Grieks en Latijn hebben. Dat moest

blijven wel maatregelen nodig. Wanneer er op

volgens het bestuur op andere vwo-scholen

de ene school te veel leerkrachten zitten, kan

gebeuren. Al dat gesteggel over het programma

een vrijwilliger op detacheringsbasis proeven

gaf frictie en verhinderde ons om extra’s aan

van de vacature op een andere school binnen

te bieden voor onze talentvolle leerlingen. Ons

het samenwerkingsverband. Op deze manier

uitgangspunt is: geen centraal beleid, tenzij het niet anders kan. Voor iedere school is dat waar

ontstaat een soort bufferperiode die tot twee jaar kan duren.

hardop zeiden dat ze geen voorstander waren

het om draait: stuur je zelf aan en faciliteert het

Kaan: “Als personeel weten we nu in geval van

van het gymnasium op zich. Wat te doen? Het

bestuur de professionals of heb je te maken met

nood waar we aan toe zijn. En als gevolg van

personeel morde, maar een aanzet tot verzet

een bestuur dat zelf beleidsrijk wil optreden?

deze afspraken is de alertheid van bestuur en

kwam er pas toen ouders uit de medezeg-

Wanneer die bestuursfilosofie voor jouw school

rectoren toegenomen. Ze zijn er zeer op gericht

genschapsraad en de ouderraad de handen

niet geschikt is, zou ik zeker deze kaart spelen en

om alles volgens afspraak duidelijk te hebben op

ineen sloegen. Een projectgroep onderzocht de

onderzoeken of je naar een ander type bestuur

1 mei. Bij onze achterban is het sociaal statuut

mogelijkheden en kwam met het voorstel om

kunt overstappen.”

goed gevallen, het is met een grote meerder-

het Zwolse gymnasium los te weken en onder te

juni 2010

info.mr

17

Financiële coach kan mr inzicht verschaffen

Cijfers zijn écht wel te snappen! Het bestuur zegt dat bezuinigen noodzakelijk is. Zorg als mr dat je snapt waar de problemen vandaan komen, dan zijn er vaak andere oplossingen mogelijk. Schakel een financiële coach in. Tekst Anka van Voorthuijsen Beeld Joost Grol

Vraag een mr-lid naar zijn/haar ‘verbeterpunten’

iedereen mee als het over zaken als de datum van

en negen van de tien keer klinkt het: “Ik snap

de schoolkampen gaat, maar als de jaarstukken

niks van de financiën.” Dat moet echt veran-

en de balans op tafel komen, 200 pagina’s vol

deren, vindt Marten Kircz, hoofdbestuurder

cijfers, dan hoor je al snel: het zal wel.”

van de Algemene Onderwijsbond en docent

Deels komt dat omdat veel besturen er een

Nederlands. Want de wet medezeggenschap

handje van hebben de cijfers véél te laat aan

op scholen heeft het instemmingsrecht voor de

te leveren: zie er dan nog maar eens iets van te

personeelsgeleding bij zaken als taakbeleid goed

snappen als mr. “In zo’n geval is het dus heel

geregeld en het is belangrijk om daar gebruik

handig om –bijvoorbeeld via de AOb- een finan-

van te maken. “Veranderingen in het taakbeleid

ciële coach in te schakelen”, vindt Kircz.

kunnen grote personele consequenties hebben.

Hij zag het afgelopen jaar een paar keer hoe een

Als een mr eerlijk toegeeft dat het de financiële

directeur in het voortgezet onderwijs in februari

onderbouwing van het beleid niet snapt, dan is

een bezuinigingsplan bij de mr op tafel legde

het hoog tijd om een second opinion te vragen

met grote personele consequenties. In mei moet

aan een externe deskundige.”

het formatieplan rond zijn. “Dan worden we

De AOb biedt sinds enige tijd soelaas op dat

op het laatste moment gelukkig gebeld door

gebied: het is al langer mogelijk om als mr een

een mr: we snappen er niks van.” Kircz: “Ons advies aan de mr kost minder dan 3000 euro.

basiscursus financiën te volgen en voor gevorderden bestaat er een rekenmodule, ook bekend als

Marten Kircz: ‘Röntgenfoto van inkomsten

Dat is niets vergeleken met een adviesbureau,

de veel geprezen en zeer doelmatige formatie-

en uitgaven.’

dat vraagt tien keer zoveel en die worden gerust door een schoolbestuur ingeschakeld hoor.”

planner. Verder kan elke mr ook deskundig advies op maat krijgen van een financiële expert van

ten die ze op dat gebied hebben: bijvoorbeeld

De uitgave aan advies kan de mr goed verkopen

de bond. Marten Kircz: “Ik zie dat het best goed

vijf dagen per jaar recht op scholing in het voort-

aan de directie. Laat je niet van de wijs brengen

gaat in de medezeggenschap. Maar veel leer-

gezet onderwijs. Terwijl dat vooral op financieel

door opmerkingen als ‘vertrouw je ons soms

krachten maken nog geen gebruik van de rech-

gebied heel nuttig kan zijn. Binnen de mr praat

niet’, adviseert hij. Het gaat om inhoudelijke

18

info.mr

juni 2010

Kijk ... getallen moet je afronden. Want ... als ze rond zijn, kunnen ze rollen. Da’s logisch ...

en belangrijke zaken waar de mr gefundeerd

duur bureau, grote fouten had gemaakt. Toen

dat zo’n financiële röntgenfoto duidelijk kan

over mee moet kunnen praten. De directie is

dat mr en bestuur werd verteld, besloot het

maken wáár de tekorten precies vandaan

verplicht om de noodzakelijke gegevens voor

bestuur het betreffende bureau aan te klagen

komen: te dure interim-directeur ingehuurd?

zo’n financiële doorlichting te geven. Het gaat

Een waanzinnig hoog afdrachtpercentage aan

onder meer om de cfi-brief, het formatieplan

het bestuursbureau? Een onafhankelijke

en de schoolboekenregeling. Een deel van die

financiële expert ontdekt waar het knelt.

informatie is voor wie weet waar hij moet zoe-

Kircz merkt dat veel medezeggenschapsraden

ken ook vindbaar op internet. Kircz: “Wij leveren

het een grote stap vinden om extern financieel

een boodschappenbriefje aan welke gegevens we nodig hebben. En met die gegevens is onze financiële coach in staat om binnen zeven werkdagen een glasheldere röntgenfoto van de inkomsten en uitgaven te maken. Die lichten we mondeling toe en daardoor kun je als mr goed meepraten met bestuur of directie.”

advies te vragen. “Maar je hebt er recht op. Je

‘Veel besturen hebben er een handje van de cijfers veel te laat aan te leveren’

moet willen weten hoe de zaken er financieel voorstaan, of er varianten mogelijk zijn bij een bezuinigingsplan en wat die dan voor consequenties hebben. Dat hoor je na zo’n onderzoek.” En, benadrukt hij: “We komen op zo’n school helemaal niet de revolutie volgens de

Hij realiseert zich: als het om de financiën gaat

AOb preken. We kijken technisch en analytisch.

dan speelt er veel emotie mee, worden er piket-

Vergeet niet: besturen in het vo zijn eigenlijk

paaltjes geslagen en verschanst iedereen zich

kleine ondernemers die met belastinggeld een

in de loopgraven. “Maar het gaat om féiten.

bedrijfje runnen. Goede controle is noodzakelijk.”

Om cijfers. Probeer de emoties eruit te laten.”

H

Soms werkt een directie ook best mee, is hem

wegens wanprestatie. Onlangs ontdekte een

gebleken. “Niet alle scholen zijn financieel goed

nieuwe rector wat lijken in de kast, erfenis van

Meer informatie over begeleiding op maat

georganiseerd. Dat ziet zo’n coach snel, dat er

zijn voorganger. Toen hebben we met zowel

voor medezeggenschapsraden staat op de

bijvoorbeeld teveel aan personeel wordt uitge-

mr als directie de resultaten van het financiële

website www.aobscholing.nl

geven. Laatst ontdekte onze financiële expert

onderzoek besproken en dat leverde erg veel

dat een door een bestuur ingeschakeld, heel

op.” De ervaring heeft hem inmiddels geleerd

juni 2010

info.mr

19

De werkvloer Vragen, opmerkingen, problemen met het werk op school? De medezeggenschapsraad kan zich ermee bemoeien. Vragen voor deze rubriek zijn welkom op [email protected]

1 • Kunnen we mr-lidmaatschap afdwingen? Op een van onze scholen lukt het maar niet

werk en moet de school daarom tijd beschikbaar

dient te zijn. De school mag geen belemmerin-

om voldoende leerkrachten voor de mr te

stellen in de jaartaak van betrokkene. Het grote

gen opwerpen en de mr-leden moeten adequaat

vinden. Is er een manier om vanuit de gmr

verschil met alle andere werkzaamheden: over

kunnen functioneren. Als er in zulke goede

mensen te dwingen om het lidmaatschap van

de toewijzing en wijze van uitvoering van mr-lid-

omstandigheden toch te weinig belangstelling

de personeelsgeleding op zich te nemen?

maatschap heeft de schoolleiding geen zeggen-

is om in de mr zitting te nemen, dan heeft de

schap, dat is namelijk een zaak van de achterban

school aan zijn verplichtingen voldaan. Het is wel

Kandidaatstelling voor de mr is een vrijwillige

bij de verkiezingen. Ook het team kan collega’s

zinvol om op de school zonder mr-kandidaten na

keuze. Niemand kan een leerkracht dwingen

niet dwingen om in de mr te gaan.

te gaan waar het gebrek aan belangstelling aan

om zitting te nemen, ook al is voor personeels-

De wettelijke plicht om een mr te hebben bete-

ligt en op die punten actie te ondernemen.

leden het mr-lidmaatschap onderdeel van het

kent dat er een medezeggenschapsreglement

2 • Wij zijn het wachten op de begroting beu We hebben onze directeur meerdere malen

In elke begroting staat wat de school van plan

advies aan de mr dienen te worden voorgelegd.

om de begroting voor 2010 gevraagd, maar

is te doen met de beschikbare gelden in een

De begroting is immers niet meer dan een vorm

het stuk kwam pas in maart. Ook vorig jaar

toekomstige periode. Meestal bedenkt de

om zulke besluiten voor een bepaalde periode

was de begroting te laat en gedurende het

directie deze plannen en na goedkeuring van

vast te leggen. Ook zonder zo’n vorm blijft

jaar is deze meerdere malen veranderd en

de begroting begint de uitvoering. Het is ook

het adviesrecht uit de wet medezeggenschap

opnieuw vastgesteld. Het bestuur zegt dat

mogelijk op dezelfde voet verder te gaan als in

op scholen in stand. Dat geldt voor elk besluit

er niets aan te doen is, maar intussen doet

de voorafgaande periode, maar zo’n beslissing

dat betrekking heeft op de hoofdlijnen van het

de school uitgaven die nergens op gebaseerd

dient ook eerst bij de mr te komen voor advies.

meerjarig financieel beleid.

zijn en waar wij ons zorgen over maken. Hoe

Het gaat immers om een afwijking van het eer-

Verder kan de mr aan het bestuur vragen

kunnen wij dit beter regelen met ons

dere besluit om die begroting alleen voor 2009

waarom op uw school de begroting stelselmatig

bestuur, zodat we bijtijds over de uitgaven

te laten gelden.

te laat komt. De kans is groot dat er het een en

kunnen adviseren?

In uw geval kan de mr het bestuur laten weten

ander schort aan de procedures bij de opstelling

dat alle beslissingen met financiële gevolgen

van de stukken. Daar is het bestuur toch echt

tijdens de ‘begrotingsloze’ periode vooraf voor

zelf verantwoordelijk voor.

3 • Bestuur schrapt opeens LC-functies Bij ons op school zijn twee LD-functies openge-

Afspraak is afspraak, maar het is altijd lastig

dan blijft de LC-formatie in stand. Er ontstaan

steld als gevolg van de functiemix. Wij hebben

wanneer zulke bijzondere clausules ter discussie

dan twee vacatures LC. Wil het bestuur dit

als mr een specifieke voorwaarde op schrift

komen te staan. Bepalend voor de speelruimte

anders invullen, dan moet het de instemming

gesteld voor we akkoord gingen: wanneer

van bestuur en mr zijn het formatiebeleid en

van de mr zien te bereiken met een aanpassing

twee zittende LC-personeelsleden de nieuwe

het formatieplan. Die stukken heeft het bestuur

van het formatieplan op basis van de nieuwe

functies krijgen, moeten de opengevallen

na overleg met de mr vastgesteld. Komen er

financiële situatie. Houd daarbij in het achter-

LC-posities weer worden opgevuld. De school-

vervolgens extra afspraken bij, dan is het ver-

hoofd dat ook uw bestuur extra geld van het rijk

leiding heeft dit in januari mondeling toege-

standig om die naar het formatieplan te laten

ontvangt om leerkrachten beter te belonen.

zegd, maar nu krijgen we te horen dat er geen

verwijzen.

financiële ruimte is. Wat kunnen we doen om

Gaat het in dit geval om extra LD-formatie

nakoming van de afspraak af te dwingen?

bovenop de bezetting die de school al heeft,

20

info.mr

juni 2010

Functiemix: balanceren met verdeelsleutels Functies omschrijven, sollicitatieprocedures uitvoeren, benoemingen afkondigen. De praktische invoering van de functiemix kan uitdraaien op een complexe tango voor schoolbestuur en medezeggenschapsraad. Geven de cao-afspraken altijd de juiste maat en ritme aan? Tekst Miro Lucassen Beeld Typetank

Elke school heeft een eigen verhaal bij de

Het Altra College koos voor een andere oplos-

nog niet van de functiemix af: na 2012 komen

invoering van de functiemix. In het voortgezet

sing, op voorstel van het bestuur. De nu beschik-

er weer leerkrachten in aanmerking voor een

onderwijs zijn de vwo-scholen met een piek

bare LC-functies gaan naar leerkrachten met een

stap voorwaarts. Dan zijn er nieuwe afspraken

aan hoog ingeschaalde eerstegraads docenten

extra taak op het gebied van scholing en coördi-

nodig en begint het overleg weer van voren af

een bekend voorbeeld. In het primair speciaal

natie. “Het gaat om leerkrachten die ook oplei-

aan. Haast maken is niet nodig, vinden zowel

onderwijs is LB al lang de norm, terwijl het regu-

der in de school zijn en de drie coördinatoren

bestuur als mr. Het voortgezet onderwijs scha-

liere primair onderwijs juist nu de stap van LA

voor de onderbouw, middenbouw en boven-

kelt mogelijk over van de cao primair onderwijs

naar LB voor een flinke groep mogelijk maakt.

bouw. Daarmee voldoen we tot het schooljaar

naar die voor voortgezet onderwijs en als dat

Hoeveel leerkrachten een stap vooruit kunnen

2011/2012 aan het minimum. Om promotie

gebeurt, moet er nog veel meer veranderen.

maken, hangt zowel van de sector af als van

naar LC te maken moet je bij ons een opleiding

de specifieke situatie per organisatie. Zo wil-

hbo-plus hebben en medeverantwoordelijkheid

Internationaal

len de wetgever en de cao-partners de grootst

dragen voor personeel en organisatie, terwijl je

Ook op de International School of The Hague,

mogelijke rechtvaardigheid en evenwichtigheid

wel voor de klas blijft staan.”

dé onderwijsinstelling voor kroost van

bereiken bij de uitvoering van de maatregel.

Eén mr-lid heeft zich grondig verdiept in de

ambassadepersoneel en medewerkers van inter-

Een beter loopbaanperspectief in het onderwijs

functiemix, vertelt Blokker: “Hij heeft geïnfor-

nationale instellingen, spelen school-specifieke

moet immers gelden voor iedereen.

meerd bij andere scholen en de cao uitgeplo-

regelingen een rol in de marge van de func-

Op het Amsterdamse Altra College voor spe-

zen. Daarom weten wij dat ons bestuur precies

tiemix. Zo vereist het internationale karakter

ciaal onderwijs is een rechtvaardige verdeling

in de pas met de cao loopt.” De mr heeft inge-

van het onderwijs extra personeelsinzet die

gevonden, zegt IJf Blokker namens de mede-

stemd met het bestuursvoorstel, maar er ligt

niet onder de gebruikelijke bekostiging van het

zeggenschapsraad. Maar dat ging niet van-

nog wel een aanvullende kwestie op tafel: wat

ministerie valt. Specifieke ouderbijdragen, de

zelf, want Altra heeft negen locaties en er was

te doen als een in LC benoemde collega vertrekt

zogeheten school fee, overbruggen het verschil.

14,3 procent LC te verdelen. “In het voortgezet

of binnen Altra een andere functie aanneemt?

Zo houdt de ISH kleinere klassen voor specifieke

speciaal onderwijs hebben wij ook afdelingen

“Dan komt er een LC-functie vrij en hoe we die

vakken, vakleerkrachten voor gym en muziek

met slimme leerlingen. Het is heel moeilijk om

invullen staat nog niet omschreven. Wij pleiten

en extra ondersteuning in stand. Dit hoort bij

daar personeel voor te vinden in de LB-schaal.

voor een interne sollicitatieprocedure op de

het karakter van de school en moet volgens alle

Een leraar met eerstegraads bevoegdheid is

afdeling waar het aan de orde is. Zodat iedereen

betrokkenen zo blijven, maar de ouderbijdragen

een dief van zijn eigen portemonnee als hij zo’n

weet wie er in aanmerking komen en hoe het

lopen uiteen van 4000 euro per jaar op de basis-

baan neemt. Dus die afdeling had graag alle

verloopt. Natuurlijk gaan we ervan uit dat alle

school tot 6000 euro in de laatste jaren van het

LC-functies ontvangen uit de functiemix om

collega’s professioneel handelen, maar je moet

voortgezet onderwijs. Elke verhoging kan een

beter gekwalificeerd personeel aan te kunnen

toch de schijn van vriendjespolitiek zien te voor-

zware last zijn en de extra ruimte die de func-

trekken. Op zich is dat een begrijpelijk punt,

komen.”

tiemix geeft is dan ook meer dan welkom, zegt

maar het zou niet eerlijk zijn.”

Ook als dit rond komt, is de mr bij Altra College

mr-lid Kevin Curiston, leerkracht in groep 6: “De

juni 2010

info.mr

21

functiemix helpt ons bij het bereiken van onze educatieve doelstellingen en geeft collega’s gelegenheid om een stap vooruit te maken in

AOb: uitvoeren, niet uitstellen

hun loopbaan. Dat was altijd erg lastig, aange-

Niet overal verloopt de invoering van de functiemix in harmonie, merkt AOb-

zien het internationaal onderwijs slechts een

bestuurder Hélène Jansen op informatiebijeenkomsten in het land en via vragen

klein deel van het Nederlandse aanbod omvat

van leden. “Sommige besturen zijn het niet eens met de afspraken uit de cao.

en wij hier vooral werken met leerkrachten die

Dan creëren ze problemen om zaken tegen te houden of op een andere manier

zelf ook uit het buitenland komen.”

in te voeren dan afgesproken. We horen te vaak dat de indeling in een hogere

Ter discussie staat op de ISH nog wel hoe het

schaal gebeurt zonder transparante criteria. Dat is niet de bedoeling. Er hoort

verder gaat met de ruimte voor LC-functies in

een sollicitatiecommissie te zijn en een procedure waarbij de mr betrokken is.”

het primair onderwijs. Het is ook mogelijk die

De AOb heeft ook gemerkt dat LB-functies toch worden toebedeeld aan perso-

aan extra LB-banen te besteden en dat zou net

neel dat minder dan de helft van de tijd lesgeeft aan een klas kinderen. Jansen:

iets meer medewerkers recht geven op een

“Er wordt gesjoemeld met dit criterium in de cao. De LB-functies zijn bedoeld

carrièrestap. De mr geeft al sinds de eerste

voor leerkrachten die lesgeven.”

berichten over de functiemix veel aandacht aan

Voor het primair onderwijs stelt de AOb binnenkort een meldpunt in voor func-

het informeren van de achterban. Curiston:

tiemixperikelen. Leden krijgen een brief zodra het zo ver is. Iedereen kan er

“Voor de meeste collega’s is het lastig alle rele-

terecht om kwesties rond de invoering onder de aandacht van de bond te bren-

vante informatie te bemachtigen aangezien

gen. Advies en ondersteuning blijft beperkt tot leden en medezeggenschaps-

ze net als ik niet uit Nederland komen. Ze ver-

raden die het servicepakket afnemen. Het AOb-advies aan iedereen: houd vast

wachten terecht dat mr een oog houdt op hun

aan de minimumafspraken van de cao. Meer mag, minder is niet toegestaan.

belangen, ze adequaat vertegenwoordigt in de

Jansen: “Soms krijgt een mr voorstellen voorgelegd om de functiemix vertraagd

gesprekken met het management en ze infor-

of helemaal niet in te voeren. Dat kán helemaal niet. Er valt niets uit te stellen, de

meert over de stand van zaken. Gelukkig zijn de

cao heeft dit geregeld en daarmee heeft het rechtskracht. Zelfs al zou je het wil-

verhoudingen met het management heel goed

len, dan is de personeelsgeleding in de mr niet eens bevoegd om in te stemmen

op onze basisschool. We werken goed samen bij

met uitstel of afstel. Je handelt in strijd met het recht als je de functiemix niet

de invoering van de functiemix en de resultaten

uitvoert. De mr heeft wel informatie-, advies- en instemmingsrecht over de wijze

tot nog stemmen ons zeer tevreden.” N

van uitvoering.”

22

info.mr

juni 2010

Komen directie of schoolbestuur en de medezeggenschapsraad er niet uit, dan kan een conflict worden voorgelegd aan de Landelijke Commissie Geschillen WMS. In elk nummer van info.mr publiceren we enkele interessante zaken.

Wie zwijgt, stemt nog steeds niet toe In de medezeggenschap valt niet te werken met

besluit door te voeren. De bepaling is afkomstig

in strijd met de wet. Flexibiliteit bij de inrichting

het aloude gezegde ‘wie zwijgt, stemt toe.’ De

uit de landelijke modelreglementen. Maar deze

van de medezeggenschap geeft partijen wel alle

Ondernemingskamer van het Amsterdamse

poging om vertragingstactieken van een mr regle-

ruimte om betere of verder gaande afspraken te

gerechtshof heeft deze opvatting van de geschil-

mentair te verhinderen gaat te ver, oordeelt de

maken, maar niet om wettelijke bevoegdheden in

lencommissie bevestigd in hoger beroep. Het

Ondernemingskamer. Het omstreden voorschrift

te krimpen.

college van bestuur was naar de rechter gestapt

laat een mr namelijk geheel met lege handen ach-

In reactie op deze uitspraak hebben de samenwer-

om de eerdere uitspraak over de kwestie van tafel

ter: als de rechter deze werkwijze accepteert, valt

kende onderwijsorganisaties het modelreglement

te krijgen. Die staat beschreven in Info.mr 4 van

er ook geen geschil meer aan te spannen over een

medezeggenschap aangepast door lid 4 van arti-

2009.

doorgedrukt besluit. Dit zou medezeggenschaps-

kel 26 eruit te halen.

Volgens de letter van het medezeggenschaps-

raden er zelfs toe kunnen verleiden om standaard

Gerechtshof Amsterdam, 200.047.089 OK, 10

reglement heeft het bestuur wel een punt. Daar

niet in te stemmen met voorstellen zodra de grens

maart 2010

staat namelijk gewoon dat de gmr binnen zes

van zes weken in zicht komt. Dat is niet bevor-

weken moet reageren. Het bevoegd gezag zou

derlijk voor de kwaliteit van medezeggenschap,

dan de vrijheid hebben om het voorgenomen

vindt de Ondernemingskamer, maar het is vooral

Vakanties tellen niet voor de wet Zes weken is wel strikt zes weken als het gaat om

advies van de gmr toch mee door te gaan. Uiterlijk

De commissie benadrukt dat schoolvakanties

de termijn voor het indienen van een zaak bij de

op 28 december had de zaak bij de geschillen-

geen rol spelen in de wettelijke termijnen.

Landelijke Commissie Geschillen WMS. De gmr

commissie moeten liggen om kans te maken op

LCG WMS 104437, 25 maart 2010

van een onderwijsgroep kwam te laat naar de

behandeling, maar de gmr liet de kerstvakantie er

commissie met zijn bezwaren tegen clustering

overheen gaan en verzond de aanmelding van het

van de aangesloten scholen. De kwestie speelde

geschil op 6 januari. Te laat, of in juridische taal:

sinds oktober 2008 en op 17 november 2009

een niet verschoonbare termijnoverschrijding.

besloot het bestuur om er ondanks het negatieve

Daar valt met de wms geen mouw aan te passen.

Ruimte voor de financiële ratio Een gefuseerde school blijkt jarenlang boven zijn

het bestuur afhankelijk van de financiële ruimte

geen reden om nu elke algemene afspraak

stand te hebben geleefd en dus staat een per-

stappen neemt om van 20 weer naar 17,14 te

te blokkeren.

soneelsreductie voor de deur: er werkten meer

groeien en in de praktijk blijkt dat zelfs te lukken.

LCG WMS 104273, 3 maart 2010

leerkrachten dan het ministerie bekostigt. Maar de

Toch komt de instemming van de mr met het

personeelsgeleding in de mr vindt het te ver gaan

meerjarenformatieplan er niet: het personeel wil

om onder de norm van de overheid te duiken,

meer zekerheden. Daarmee vraagt de personeels-

zoals het bestuur wil met 1 leerkracht per 20 leer-

geleding te veel, vindt de commissie. Dat mr en

lingen. Dat moet 1 per 17,14 zijn.

bestuur het mogelijk in de toekomst niet eens

In overleg komt een formulering op tafel waarbij

worden over de beschikbare financiële ruimte, is

juni 2010

info.mr

De volledige tekst van de uitspraken is na te lezen op www.onderwijsgeschillen.nl

23

De•altijd•leergierige•collega

Het nieuwe cursusaanbod 2010/2011 staat nú online In de medezeggenschapsraad presteer je beter als je op de hoogte bent van de nieuwste ontwikkelingen. Neem de tijd die je toekomt om bij te blijven. Volg een cursus bij AOb scholing en neem gerust een paar mr-collega’s mee. Of laat de trainer maatwerk leveren op jullie school. Kies uit het brede assortiment voor leergierige leerkrachten en ouders op www.aobscholing.nl

Cursussen, conferenties en advies

AOb scholing Postbus 2875 3500 GW Utrecht

0900 463 62 62 [email protected] www.aobscholing.nl