Aan de slag met het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven Het ontwikkelmodel Samen Leren Inhoud Geven is een handvat om de dialoog te voeren over de ontwikkeling naar een lerende organisatie. Door hierover met elkaar het gesprek aan te gaan kan een school een antwoord vinden op vragen als ‘Waar staan wij nu?’ en ‘Waar willen wij naartoe?’. Het model kan schoolbesturen en scholen helpen om beter zicht te krijgen op de eigen ontwikkelpunten. De mate waarin, en de snelheid waarmee scholen verbeterstappen doormaken hangt af van de ambitie en uitgangssituatie van de school.
Stappenplan U kunt als bestuur dit stappenplan gebruiken om aan de hand van het ontwikkelmodel een beeld te krijgen van de uitgangssituatie en ambitie van uw scholen. De uitkomst laat van elke school een startmoment zien waaruit vervolgens doelen geformuleerd kunnen worden. Door de directeuren samen te laten werken krijgt u van iedere school de ontwikkeling scherp in beeld.
Stap 1 Introduceer de aanpak en het ontwikkelmodel Doel: directeuren laten ervaren wat het ontwikkelmodel is door informatie te verzamelen om de huidige ontwikkeling van de school zichtbaar te maken.
Uitvoering: bestuurder of vertegenwoordiger werkgroep, eventueel in samenwerking met de ontwikkelexpert Opzet: gezamenlijke (al geplande) plenaire sessie met alle directeuren Duur: 1 uur Nodig: kopieën van het ontwikkelmodel (A3) of de digitale versie van het ontwikkelmodel via onze website (http://bit.ly/1mPZfpT). U kunt de directeuren het ontwikkelmodel van tevoren toesturen
15 minuten: introductie ontwikkelmodel • Introduceer de aanpak Samen Leren Inhoud Geven en het doel van deze sessie. • Introduceer het ontwikkelmodel en bespreek de vijf aspecten. • Geef een korte toelichting op het model en op de faseringen. Doe dit aan de hand van uw eigen voorbeelden. Zie enkele voorbeeldvragen in bijlage A. Bestuur: uw scholen in beeld. • Nodig directeuren uit hierop te reageren.
20 minuten: kennismaken ontwikkelmodel • Vraag elke directeur om op alle vijf aspecten globaal de fase te bepalen in de huidige situatie van de eigen school. • Aansluitend in tweetallen: vraag directeur met collega-directeur beelden uit te wisselen over elkaars situatie. Let op: dit hoeft niet te leiden tot consensus. • Vraag aan een aantal tweetallen om kort de opbrengsten van de uitwisseling plenair terug te koppelen.
25 minuten: eigen keuze aspecten ontwikkelmodel • Introduceer stap 2: de directeur gaat in de eigen school op zoek naar informatie om de huidige situatie in het ontwikkelmodel te onderbouwen. - Optie: geef aan dat elke school start met het aspect ‘georganiseerd leiderschap’. • Vraag elke directeur om in totaal drie aspecten te selecteren waarmee hij/zij in de eigen school aan de slag gaat. • Aansluitend in drietallen: vraag directeuren met collega-directeuren concrete beelden uit te wisselen. Start met het aspect ‘georganiseerd leiderschap’. Zie enkele voorbeeldvragen in bijlage B. Directeur: uw school in beeld. • Vervolg met de andere aspecten en laat directeuren samen verkennen hoe het portfolio er voor henzelf uit kan zien. • Vraag een aantal koppels om plenair een korte reactie te geven. • Maak met de groep afspraken over stap 2: hoeveel tijd hebben ze nodig om informatie te verzamelen? • Maak een afspraak over stap 3: delen van uw school in beeld en de portfolio.
Stap 2 Verzamel beelden en informatie op uw eigen school Doel: directeuren gaan in de eigen school op zoek naar informatie om de huidige situatie in het ontwikkelmodel van stap 1 te onderbouwen en de ontwikkeling van de school zichtbaar te maken via uw school in beeld. Vervolgens gaan zij aan de slag met hun portfolio. Uitvoering: directeuren in samenwerking met teamleden Opzet: informatie verzamelen Duur: periode van vier tot acht weken Nodig: ontwikkelmodel (A3), opbrengst stap 1, camera/smartphone
• Gebruik bijlage B. Directeur: uw school in beeld om uw portfolio op te bouwen. Geef op de drie aspecten aan welke informatie u denkt te vinden. • Reserveer elke dag twee maal drie minuten: - Kijk vooruit: bepaal welke informatie en beelden u vandaag kunt (of wilt) verzamelen. - Kijk terug: reflecteer op de dag en op de informatie en beelden zoals u die gedurende de dag heeft verzameld. Leg deze vast in uw portfolio en voeg de verzamelde informatie en beelden toe. • Bespreek tijdens (regulier) overleg met uw team de opbrengsten van uw portfolio. Vraag teamleden om aanvullende informatie en tips om de ontwikkeling in de school vast te leggen. Herhaal indien nodig. • Bereid stap 3 voor: u krijgt 15 minuten om beelden, ervaringen en inzichten met betrekking tot uw portfolio te delen en samen met uw collega’s te bespreken. - Bekijk uw portfolio en bepaal welke inzichten, verwondering, kennis en/of vragen u wilt delen met uw collega-directeuren. - Bepaal op basis van de door u verzamelde informatie en beelden in welke ontwikkeling uw school zich bevindt op de drie aspecten. - Leg dit vast in uw portfolio.
Stap 3 Delen van uw school in beeld en het portfolio Doel: directeuren beelden, ervaringen en inzichten met betrekking tot de eigen schoolontwikkeling laten uitwisselen en de huidige ontwikkeling vaststellen. Verkennen van ambitie.
Uitvoering: bestuurder of vertegenwoordiger werkgroep, eventueel in samenwerking met de ontwikkelexpert Opzet: gezamenlijke (al geplande) plenaire sessie met alle directeuren Duur: 1,5 uur Nodig: ontwikkelmodel (A3) en de directeuren nemen hun portfolio mee
10 minuten: introductie • Introduceer het doel van deze sessie. • Vraag directeuren hoe het proces van informatie verzamelen is verlopen. Wissel bijvoorbeeld eerst uit in tweetallen en vraag enkele inzichten plenair te delen. • Vraag wie in het verzamelen van de informatie op school andere beelden heeft vastgelegd in vergelijking met de eigen beelden uit stap 1. • Maak drietallen en stel een tijdbewaker aan.
45 minuten: uitwisselen portfolio (in drietallen) • In drie ronden van elk 15 minuten gaan directeuren met elkaar beelden, ervaringen en inzichten met betrekking tot het portfolio delen. Dit zoals gevraagd in de laatste stap van de voorbereiding. • Start met één directeur en wissel na 15 minuten. • Sluit elke ronde af met de vraag: welk inzicht heeft het verzamelen van informatie en beelden opgeleverd?
15 minuten: definitief vaststellen uitgangspositie (in drietallen) • Laat de koppels op basis van de portfolio’s en de inzichten van de vorige ronde bepalen in welke fase de scholen zich bevinden op de drie aspecten. - Laat hen dit per school noteren in het ontwikkelmodel. - Laat de directeuren elkaar adviseren. • Directeuren bekijken hierna de opbrengsten en lezen de adviezen van hen collega’s. • Laat de directeuren hun collega’s om toelichting vragen.
20 minuten: afronden en verkennen ambitie • Vraag twee groepen om plenair een korte terugkoppeling te geven op de uitwisseling. Bijvoorbeeld met de vraag: wat heeft de uitwisseling voor u opgeleverd? • Vraag hoe de directeur het portfolio wil gebruiken in de verdere ontwikkeling van de aanpak Samen Leren Inhoud Geven. • Verken op hoofdlijnen de ambities op de vijf aspecten. Bijvoorbeeld met de stelling: voor georganiseerd leiderschap is onze ambitie op bestuursniveau voor onze scholen fase vier, sta op als u het hiermee eens bent.
A. Bestuur uw scholen in beeld Koers Geef aan in welke ontwikkeling u schat dat het bestuur zich bevindt, kijkend naar bijvoorbeeld de totstandkoming van het strategisch beleidsplan. Enkele vragen die u hierbij kunt stellen zijn: • Wat denkt u dat uw leerlingen (in verschillende kernen/scholen) nodig hebben om te leren? • Wie heeft u betrokken bij het bepalen van de koers en het opstellen van het strategisch beleidsplan? • Met welke partners werkt u samen?
> Wat ziet u hiervan terug op de scholen? Georganiseerd leiderschap In welke ontwikkeling staat u met uw directeuren? Enkele vragen die u hierbij kunt stellen zijn: Hoe betrekt u uw directeuren bij de totstandkoming, uitvoering en evaluatie van het strategische beleid? Hoe maakt u gebruik van de kwaliteiten van uw directeuren?
> Wat ziet u hiervan terug op de verschillende scholen?
B. Directeur uw school in beeld Welke concrete beelden en informatie ondersteunen het beeld van de situatie in het ontwikkelmodel waar uw school zich in bevindt? Wat betekent dit voor de informatie en beelden die u ziet in de huidige ontwikkeling van uw school? Het fysieke principe is hier leidraad: • Ga op zoek naar concrete informatie die u op foto kunt vastleggen. • Vraag teamleden in de school om mee te zoeken op team-, bouw- en groepsniveau. • Hoe en waarover bent u met uw teamleden in gesprek? - Kijk twee of drie dagen terug naar welke gesprekken u met uw teamleden heeft gevoerd. Welke vragen hebben zij u gesteld en welke vragen heeft u hen gesteld? • Bekijk uw team eens goed. Kunt u de individuele kwaliteiten van uw teamleden benoemen? Kijkend naar uw schoolontwikkeling: - Hoe zetten uw teamleden hierop in? - Is dit zichtbaar in de school, in het team of in de groep? - Hoe zichtbaar denkt u dat u bent? • Hoe bent u de afgelopen week met ouders in gesprek geweest? - Welke gesprekken heeft u inhoudelijk gevoerd? - Waar heeft u deze gesprekken gevoerd? - Bent u de meest logische gesprekspartner? • Hoe zien uw teamvergaderingen eruit? - Wat staat op de agenda? - Wie brengt onderwerpen in? - Wie wordt uitgenodigd?
Over School aan Zet
Elke dag werken leraren, middenmanagers, schoolleiders en bestuurders vol energie aan beter onderwijs voor hun leerlingen. Dat leidt vaak tot mooie resultaten, maar is niet altijd toekomstgericht. School aan Zet is een programma voor scholen binnen het po, vo en so dat scholen activeert om de kwaliteit van het Nederlandse onderwijs verder te verbeteren. Wij zijn overtuigd van de kracht die er bij scholen en besturen aanwezig is, maar dat die krachten gebundeld kunnen worden om duurzaam beter onderwijs te realiseren. Voor meer informatie over School aan Zet en de faciliteiten die School aan Zet biedt kijkt u op www.schoolaanzet.nl.
Colofon Deze handleiding is een uitgave van School aan Zet. Voor vragen over de handleiding kunt u contact opnemen met School aan Zet:
[email protected] / 070-3119719. © Buiten het downloaden zijn alle rechten op dit product voorbehouden aan: School aan Zet Postbus 556, 2501 CN Den Haag e-mail:
[email protected]
School aan Zet wordt uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van OCW en de PO-raad
