Aan de keukentafel. Een evaluatie van het vrijwilligersproject Budgetcoach Breda. mevrouw drs. A. Dorrestein

Aan de keukentafel Een evaluatie van het vrijwilligersproject Budgetcoach Breda

mevrouw drs. A. Dorrestein

het PON, kennis in uitvoering

Tilburg, november 2010

Colofon

Het PON heeft dit onderzoek verricht in opdracht van Ad Mol en Gerrit Kruis, initiatiefnemers van Budgetcoach Breda Auteur Anneke Dorrestein PON Publicatienummer lik hier als u tekst wilt invoeren. ISBN Klik hier als u tekst wilt invoeren. Datum november 2010

© 2010 het PON, kennis in uitvoering. Het auteursrecht van deze publicatie berust bij het PON. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en publicatie in een andere vorm dan dit rapport is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van het PON. Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld, kan het PON geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten.

Meer informatie: www.hetpon.nl

Inhoudsopgave Samenvatting

5

1 1.1 1.2 1.3

Inleiding Opdracht en doel Opzet rapportage Verantwoording

9 10 10 11

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3

De hulp aan cliënten Beeld van cliëntsituaties Oorzaak van problemen Achtergrondkenmerken Hulp van budgetcoach Verandering door begeleiding Cliënten Budgetcoaches Tandemhulpverleners

13 13 14 16 17 18 18 19 19

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3

De tandemconstructie Waardering van Budgetcoach Breda De hulpverleners De budgetcoaches Tandemconstructie Waarde van de tandemconstructie Obstakels Randvoorwaarden tandemconstructie

24 24 24 24 25 25 27 28

4 4.1 4.2 4.3 4.4

De budgetcoaches Achtergrondkenmerken De stap naar vrijwilligerswerk Motivatie en voldoening Persoonlijke vaardigheden en ondersteuning

31 31 31 32 34

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6

Conclusie en aanbevelingen Bijdrage aan integrale schuldhulpverlening Bijdrage aan voorkomen onderuitputting sociale voorziening Bijdrage aan vermindering sociale uitsluiting en armoede Bijdrage aan versterking maatschappelijke cohesie Toegevoegde waarde Aanbevelingen

36 36 37 37 38 38 39

Bijlagen Bijlage A Uitvoering opdracht Bijlage B Overzicht van de kwantitatieve gegevens

43 45 47

Samenvatting In Breda hebben twee initiatiefnemers in oktober 2007 het project Budgetcoach Breda opgezet. In dit project bieden vrijwilligers met levens- en werkervaring hulp aan mensen die in de schulden zitten, geen uitweg meer zien en ondersteuning nodig hebben. Budgetcoach Breda werkt in de uitvoering van de schuldhulpverlening samen met het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn (IMW) en de Kredietbank. In de loop van haar bestaan heeft Budgetcoach Breda haar contacten uitgebreid naar andere organisaties die nu ook cliënten naar hen verwijzen. Het project is voor drie jaar (2008-2010) gefinancierd door het Fonds Maatschappelijk Ontwikkeling Breda dat is opgericht door de gemeente Breda. De twee initiatiefnemers hebben het PON verzocht een onderzoek uit te voeren naar de realisering van de doelen van Budgetcoach Breda en de meerwaarde van het project. In de periode juni-oktober is het onderzoek uitgevoerd. De volgende vragen waren hierbij leidraad: Heeft het project bijgedragen aan de integrale schuldhulpverlening in de gemeente Breda? Heeft het project bijgedragen aan het voorkomen van onderuitputting van sociale voorzieningen? Heeft het project bijgedragen aan de vermindering van sociale uitsluiting en armoede? Heeft het project bijgedragen aan het versterken van de maatschappelijke cohesie? En wat is de toegevoegde waarde van het schuldhulpverleningsproject voor de integrale schuldhulpverlening? Onder welke condities dient Budgetcoach Breda, na beëindiging van de ontwikkelingsperiode, voortgezet te worden? Cliënten, budgetcoaches, hulpverleners en een aantal (beleids)medewerkers van verschillende organisaties die betrokken zijn bij het project zijn bevraagd. We hebben dit gedaan aan de hand van een vragenlijst aangevuld met face-to-face gesprekken. 1. 2. Wij geven hier de belangrijkste feiten, conclusies en aanbevelingen weer. Voor uitgebreide beantwoording van de onderzoeksvragen en voor de aanbevelingen, verwijzen we naar hoofdstuk 5 Conclusies en aanbevelingen.

Problematiek Bij de cliënten van budgetcoaches speelt een zware problematiek. Ruim 40% van de cliënten heeft vijf jaar of langer problematische schulden. Een groot deel is werkloos, of zit in de ziektewet en is laaggeschoold. Naast de schuldensituatie is in de regel sprake van psychosociale problematiek. Mensen zijn vaak door een combinatie van factoren in een schuldensituatie geraakt. Toch geven de meeste cliënten aan dat het niet kunnen omgaan met geld en het niet op tijd hulp vragen doorslaggevende factoren zijn.

49BSamenvatting

5

Resultaten In alle groepen die we hebben bevraagd stellen respondenten vast dat cliënten veranderen door de hulp van budgetcoaches. Ze leren hun financiële administratie op orde te krijgen: 88% van de budgetcoaches constateert dit en 74% van de hulpverleners. Ruim 60% van de cliënten geeft aan dat zij weer over oplossingen kunnen nadenken en leert hoe een en ander aan te pakken. De helft van de cliënten ervaart weer de ruimte om zelf initiatief te nemen. Gezien de zware problematiek die bij cliënten speelt, zijn dit opmerkelijk goede resultaten.

Aandachtspunt Er bestaat het risico dat het aantal mensen dat permanent ondersteuning nodig heeft, de doorstroming in het cliëntenbestand belemmeren. Wellicht biedt de Wmo mogelijkheden om meer permanente administratieve begeleiding te financieren. Het inschakelen van hulp uit het netwerk zou een goede optie zijn, omdat deze administratieve begeleiding lichter van aard kan zijn dan het werk van de budgetcoach; het gaat dan immers om een redelijk draaiende huishouding op de rails te houden.

Waarde van samenwerken met budgetcoaches/vrijwilligers • Het werk van de budgetcoach is een waardevolle aanvulling op hun werk, vinden hulpverleners. Het is de combinatie van gerichte praktische en deskundige hulp bieden in de schuldensituatie - iets waar hulpverleners nauwelijks aan toe komen - en hun benaderingswijze van de cliënt. Bijna alle cliënten zien huisbezoek als meerwaarde van de budgetcoach (85%). Cliënten voelen zich serieus genomen door de budgetcoach en kunnen met hen overal over praten. Zij hebben van de budgetcoach geleerd hoe hun financiële administratie aan te pakken en te ordenen. Daarnaast ervaren cliënten dat budgetcoaches goed bereikbaar en toegankelijk zijn. Hulpverleners vinden het een pré dat er geen wachtlijst is. Als ze cliënten aanmelden, kunnen ze vrijwel meteen aan de slag. •

Verwijzers/hulpverleners die een beroep doen op een budgetcoach ervaren dat het secretariaat van Budgetcoach Breda slagvaardig is. De wachttijden zijn kort en de informatie over de voortgang bij het maken van een match tussen cliënt en budgetcoach is passend. Dit geeft bij de gebruikers het gevoel dat Budgetcoach Breda helemaal geen wachttijden kent. Deze situatie is een pleidooi voor het handhaven van de bezetting van het secretariaat door vrijwilligers. Zij zijn direct verbonden met de vrijwillige hulpverlening, de coaches; ze realiseren zich dat ze een vitale schakel vormen in het tot stand brengen van de ‘matches’ en het bewaken van de voortgang van de begeleidingstrajecten.

De motivatie van budgetcoaches De budgetcoaches halen hun grootste voldoening uit het contact met cliënten en het iets kunnen doen voor hen. Ze zetten graag hun werkervaring en levenservaring in bij mensen die dit kunnen gebruiken. Ze vinden het intercollegiaal contact en de trainingen, maar ook het informele contact met de projectleiders belangrijke voorwaarden om hun werk te kunnen doen.

49BSamenvatting

6

Aandachtspunt In de praktijk van alledag vormen de budgetcoaches nauwelijks een groep. Iedere coach heeft een aantal cliënten en werkt samen met één of meer hulpverleners. Contacten met collega-coaches moeten worden georganiseerd; die komen niet vanzelfsprekend tot stand. Bijeenkomsten van budgetcoaches zijn wel erg belangrijk. Men wisselt ervaringen uit; men ervaart dat men met gelijkgestemden werkt aan het verminderen van veel menselijke zorg en pijn; er komt een netwerk met een eigen cultuur tot stand. Het aantrekkelijke van die cultuur is dat het ergens over gaat. Het is van belang dat die cultuur wordt gekoesterd. Die eigenheid is een belangrijke factor voor de zin die budgetcoaches aan hun werk beleven. De cultuur van de vrijwilligersorganisatie staat naast de cultuur van de professionele organisatie. De vrijwilligersorganisatie moet niet opgaan in de professionele organisatie. Het is van belang dat het eigen karakter van de vrijwilligersorganisatie ook wordt uitgedragen.

Inbedding Budgetcoach Breda Het is van belang dat de inbedding van het project Budgetcoach Breda aansluit op het beleid van de gemeente Breda. Het gemeentebestuur acht het noodzakelijk dat instellingen de krachten bundelen om hulpverlening, inclusief schuldhulpverlening, meer effectief te maken. Het valt te overwegen een overlegvorm te maken waarin de Bredase instellingen de beoogde samenwerking op uitvoeringsniveau in de schuldhulpverlening versterken en bewaken. Niet voor niets zeggen vrijwel alle budgetcoaches dat een goede samenwerking met andere organisaties een voorwaarde is om hun werk met de cliënt goed te kunnen doen.

49BSamenvatting

7

49BSamenvatting

8

1 Inleiding Het aantal mensen dat worstelt met een financiële schuldenlast groeit. We zien dit terug in de melding van voedselbanken dat het aantal mensen dat een beroep op de voedselbanken doet toeneemt. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud, september 2009) concludeert in haar onderzoek Rondkomen in economische onzekerheid dat Nederlanders die het afgelopen jaar hun baan hebben verloren, twee keer zo vaak betalingsproblemen hebben als mensen met een baan. Geen geld meer kunnen opnemen, aanmaningen ontvangen en de huur of hypotheek niet op tijd kunnen betalen is vaak het begin. Zo’n acht procent van de Nederlanders is tussen mei 2008 en mei 2009 zijn baan kwijtgeraakt of is gedwongen minder te gaan werken. Wie schulden heeft, kiest niet zelden voor de oplossing het ene gat met het andere te vullen. Totdat afbetalen uit lopend inkomen niet langer meer kan. Rekeningen worden ongeopend op een stapel gelegd. Huisuitzettingen kunnen het gevolg zijn. In 2007 was er even sprake van dat het aantal dakloze gezinnen dat zich meldde bij de maatschappelijke opvang toenam. In Breda hebben twee initiatiefnemers in oktober 2007 het project Budgetcoach Breda opgezet om mensen die geen uitweg meer zien in hun financiële situatie te ondersteunen in het op orde stellen van zaken. De initiatiefnemers wilden met hun project iets doen aan sociale uitsluiting en armoede in de zin dat zij mensen die vastzitten in hun schuldenlast, ondersteunen hier uit te komen om weer een sociaal leven te kunnen leiden. De ondersteuning wordt uitgevoerd door coaches die vijftig jaar of ouder zijn en als vrijwilliger graag een zinvolle bijdrage willen leveren aan de samenleving. Daarmee draagt de werkwijze van het project ook bij aan maatschappelijke participatie. Op dit moment worden er 47 cliënten begeleid en zijn er 32 budgetcoaches. In 2008 waren dit er 16 en telde het project 15 coaches. In de uitvoering van het project werken zij samen met het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn Breda (IMW-Breda) en de Kredietbank Breda (KB). Het project is voor drie jaar gefinancierd door het Fonds Maatschappelijk Ontwikkeling Breda dat is opgericht door de gemeente Breda. Op deze wijze kon het project haar vorm krijgen. De financiering loopt eind 2010 af. En daarmee zit het pionierswerk van de initiatiefnemers erop. Zij willen hun project overdragen. De vraag is nu op welke wijze het project na 2010 voortgezet kan worden. Daarnaast wilden de twee initiatiefnemers een evaluatie van de doelen van het project. Zij vroegen het PON als onafhankelijke organisatie om aan de hand van onderzoek hun vragen te beantwoorden.

1

0BInleiding

9

1.1 Opdracht en doel Het schuldhulpverleningsproject Budgetcoach Breda is opgezet met als doel: 1 Een verbetering van de integrale schuldhulpverlening in de gemeente Breda. 2 Het voorkomen van onderuitputting van sociale voorzieningen. 3 Een bijdrage leveren aan de vermindering van sociale uitsluiting en armoede. 4 Het versterken van de maatschappelijke cohesie. Met het evaluatieonderzoek gaan we na of de vier genoemde doelen van het project zijn gerealiseerd. Ook stellen we vast welke toegevoegde waarde het schuldhulpverleningsproject heeft voor de integrale schuldhulpverlening. Vervolgens geven we aan onder welke condities Budgetcoach Breda, na beëindiging van de ontwikkelingsperiode, voortgezet kan worden. Tot slot is het voor de overdracht van het project belangrijk een methodiekbeschrijving op te stellen en deze in een handzaam product om te zetten. Voor het ontwikkelen van het project als instrument zijn eveneens een aantal doelen gesteld. Deze zijn omschreven in het jaarverslag van 20 november 2008. Deze doelen zijn in de afgelopen drie jaar gerealiseerd. Zo is er een functieomschrijving budgetcoach, met name in relatie tot bestaande functies in de schuldhulpverlening, ontwikkeld vanuit de praktijk van begeleiding. Ook is een wervingsmodel opgezet voor 50+’ers met daaraan gekoppeld training en scholing voor deze doelgroep. Daarnaast is er een training en scholing opgezet om budgetcoaches in hun werk te ondersteunen. Verder is een pool van budgetcoaches gevormd en wordt deze aangevuld door werving. Organisaties die te maken hebben met schuldhulpverlening kunnen een beroep doen op Budgetcoach Breda en organisaties die werken met 50+’ers in maatschappelijke heroriëntatie kunnen vrijwilligers aandragen.

1.2 Opzet rapportage In het volgende hoofdstuk geven we een beeld van de cliënten die hulp ontvingen van Budgetcoach Breda in het kader van integrale schuldhulpverlening. Ook laten we zien hoe zij deze vorm van hulp ervaren en waarin de aangeboden hulp verschilt van de hulp die zij eerder kregen. Verder beschrijven we de veranderingen die deze hulp bij cliënten teweeg heeft gebracht. Het zijn veranderingen waargenomen door cliënten zelf, door budgetcoaches en door hulpverleners. In hoofdstuk drie gaan we in op de praktijk van de integrale schuldhulpverlening, de zo in Breda genoemde tandemconstructie. We zien hoe hulpverleners van verwijzende organisaties en budgetcoaches de tandemconstructie ervaren, maar ook welke randvoorwaarden zij zien voor het slagen van de tandemconstructie. In hoofdstuk vier geven we een beeld van de budgetcoaches. Wie zijn de mensen die dit vrijwilligerswerk doen, wat is hun motivatie, hoe komen zij in contact met het project, geeft het werk hen voldoening en wat hebben ze nodig om dit werk als vrijwilliger te kunnen doen?

1

0BInleiding

10

Tot slot beantwoorden we in hoofdstuk vijf de onderzoeksvragen en geven we aan onder welke condities Budgetcoach Breda het beste voortgezet kan worden na beëindiging van de ontwikkelingsperiode. Onze werkwijze hebben we in bijlage A opgenomen. De methodiekbeschrijving van het project Budgetcoach Breda is in een aparte brochure verschenen. Voor de leesbaarheid hebben we in de tekst zo min mogelijk percentages genoemd. Deze hebben we in bijlage B in tabellen per onderwerp weergegeven. De verwijzing hiernaar is in de tekst opgenomen.

1.3 Verantwoording De gegevens die ten grondslag liggen aan het rapport zijn verkregen van cliënten, budgetcoaches, hulpverleners en (beleids)medewerkers van verschillende organisaties die betrokken zijn bij het project. Bij cliënten hebben we dit gedaan aan de hand van een papieren vragenlijst en daarnaast zijn vier cliënten geïnterviewd. De budgetcoaches en hulpverleners zijn bevraagd aan de hand van een online vragenlijst. Daarnaast hebben we met 4 hulpverleners gesproken. Eerder waren 5 budgetcoaches in een ander verband geïnterviewd. Deze informatie konden wij voor dit onderzoek gebruiken. De face-to-face gesprekken geven een dieptebeeld van de ervaringen die mensen vanuit hun functie met het project hebben. Verder zijn gesprekken gevoerd met (beleids)medewerkers van het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn (IMW), de Kredietbank (KB), Samen Naar Werk (SNW), MEE en Prisma en met twee beleidsmedewerkers van de gemeente. Ook is gesproken met de intakebegeleider van het project Budgetcoach Breda en de begeleider collegiaal werkoverleg. Verder is documentanalyse gedaan. Een nadere beschrijving van de werkwijze vindt u terug in bijlage A. De respons op de online vragenlijst voor hulpverleners die hebben samengewerkt met een budgetcoach was 82%. Verdeeld over de organisaties was de respons: IMW 81%, Kredietbank 100%, SNW 100% en van de overige organisaties 75%. In aantal zijn in totaal 51 hulpverleners uitgenodigd om de vragenlijst in te vullen en zijn 42 hulpverleners op de uitnodiging ingegaan. De respons op de online vragenlijst van de budgetcoaches was 83%. In aantal zijn er 29 budgetcoaches via de mail benaderd en hebben 24 budgetcoaches de vragenlijst ingevuld. De respons van de cliënten was 50%. Zij hebben een papieren vragenlijst beantwoord. In aantal gaat het om 26 cliënten.

1

0BInleiding

11

1

0BInleiding

12

2 De hulp aan cliënten Bij veel mensen die in een problematische schuldensituatie verkeren, liggen de oorzaken en gevolgen van hun situatie op financieel en psychosociaal vlak. Financiële en psychosociale problemen zijn met elkaar verweven. Daarom is in Breda de integrale schuldhulpverlening opgezet. Zij richt zich op het oplossen van de financieeltechnische kant van schulden en tegelijkertijd op het realiseren van gedragsverandering om nieuwe problemen te voorkomen. Integrale schuldhulpverlening vereist een goede samenwerking tussen de ondersteunende organisaties en het vereist dat hulpverleners aandacht hebben voor beide aspecten van de problematische situatie. Het project Budgetcoach Breda wilde met haar inzet bijdragen aan de verbetering van integrale schuldhulpverlening in Breda. Ook wilde zij de onderuitputting van sociale voorziening tegengaan en de sociale uitsluiting en armoede onder mensen verminderen. Verder wilde het project bijdragen aan versterking van de maatschappelijke cohesie. In dit hoofdstuk bezien we wie de mensen zijn die Budgetcoach Breda heeft bereikt. Gaat het bij hen om problematische schuldensituaties waarbij de oorzaken en gevolgen op financieel en psychosociaal vlak liggen? Welke hulp kregen zij voordat de budgetcoach zijn intrede deed? En wat is de mening van cliënten, budgetcoaches en hulpverleners over de resultaten van de tandemhulpverlening voor de cliënt?

2.1 Beeld van cliëntsituaties Wanneer wij cliënten van budgetcoaches vragen naar hoe hun leven eruit zag voordat de budgetcoach zijn intrede deed, geeft het gros van de mensen aan dat er sprake was van schulden. De rekeningen stapelden zich op (65%) en velen zagen geen enkele uitweg meer (54%). Meer dan de helft voelde zich depressief (54%) en bij ruim een derde van de cliënten ging het slecht met hun gezondheid (35%). Bijna een kwart van de mensen verloor het contact met anderen (23%) en ruim een tiende sloot zich op in huis en kwam de deur niet meer uit (12%). Vrijwel alle mensen hadden voor de komst van de budgetcoach hulp van andere instanties. Het grootste deel van de cliënten kreeg hulp van het IMW (73%). De Kredietbank staat met 42% op de tweede plaats. 31% van de mensen kreeg hulp van een psychiater of psycholoog. Ook vond meer dan een kwart van de cliënten steun bij familie of vrienden (27%). Eenzelfde percentage kreeg hulp van de Sociale Dienst (27%). Enkele mensen noemen ook de huisarts (19%).

2

1BDe hulp aan cliënten

13

Een meerderheid van de cliënten kreeg zowel hulp bij de schuldensituatie als bij de andere problemen die speelden (65%). Ruim een tiende van de cliënten had alleen hulp bij hun schuldensituatie (12%) en krap een vijfde kreeg alleen hulp bij de psychosociale problemen (19%). De meeste mensen zitten al geruime tijd in de schulden. Meer dan vijf jaar geldt voor bijna de helft van de cliënten die de vragenlijst hebben beantwoord (42%). De helft van hen worstelt al meer dan tien jaar met hun schuldensituatie. 33% van de cliënten die de vragenlijst hebben beantwoord, verkeert tussen de 1 en 3 jaar in een problematische schuldensituatie. Figuur 1 Duur schuldensituatie N=26

4% 21% > 10 jaar 33%

5-10 jaar 3-5 jaar 1-3 jaar 21%

< 1 jaar

21%

Een aantal cliënten kent vanuit hun jeugd het leven met een schuldensituatie. Bij een aantal cliënten speelt de problemen sinds ze het ouderlijk huis hebben verlaten. Sommige cliënten hebben terugkerend financiële problemen. Maar bij de helft van de 26 cliënten is het een nieuwe situatie, waarvan de meeste aangeven dat het door een gebeurtenis in hun leven is ontstaan en bij de overigen spelen meerdere gebeurtenissen een rol bij het ontstaan van de problematische schuldensituatie. Bij één cliënt was nog geen sprake van schuld, maar is preventief hulp ingezet.

2.2 Oorzaak van problemen De meeste mensen geven als oorzaak van de schuldensituatie aan dat zij niet op tijd hulp hebben gezocht (54%), maar ook het niet met geld om kunnen gaan wordt door 46% van de mensen genoemd. Daarnaast spelen verlies van werk (35%), te veel geld lenen (27%), problemen door partner (27%), ziekte (23%), te hoge hypotheeklasten (12%), niet weten hoe zaken op te lossen, omdat men niet bekend is met de Nederlandse samenleving (15%), en soms verslaving (8%) een rol. Vaak wordt een combinatie van factoren aangegeven.

2


14

We hebben cliënten gevraagd in welke mate de aangegeven factoren een rol spelen. In onderstaande tabel hebben we de oorzaken op rij gezet en de mate waarin zij volgens cliënten een rol hebben gespeeld bij het ontstaan van de schuldensituatie. Om vertekening van de percentages te voorkomen hebben we het aantal cliënten vermeld dat de reden heeft aangegeven.

Tabel 1 Oorzaken van schuldensituatie en de mate waarin deze een rol spelen bij het ontstaan van de schuldensituatie naar het aantal cliënten die dit hebben aangegeven Aantal cliënten

Enigszins

Belangrijke mate

Hele belangrijke mate

Niet op tijd hulp zoeken

14

29%

29%

43%

Niet goed met geld om kunnen gaan

12

33%

8%

58%

Verlies van werk

9

11%

44%

44%

Te veel geld lenen

7

-

14%

86%

Partner

7

-

57%

43%

Ziekte

6

33%

17%

50%

Onbekendheid Nederlandse samenleving

4

-

50%

50%

Te hoge hypotheeklasten

3

-

-

100%

Verslaving

2

50%

-

50%

Voor de meeste mensen, 14 van de 26, speelt het niet op tijd hulp zoeken een belangrijke tot hele belangrijke rol voor het ontstaan van hun problematische schuldensituatie evenals het niet goed met geld om kunnen gaan. Verder spelen het verlies van werk en te veel geld lenen een (hele) belangrijke rol. Wanneer de partner heeft bijgedragen aan de schuldensituatie dan blijkt dit ook een (hele) belangrijke rol te spelen voor het ontstaan van de schuldensituatie. Uit de gesprekken met cliënten komt naar voren dat het meestal een samenloop van omstandigheden is die tot de schuldensituatie heeft geleid. Het terugvallen in inkomen en het niet op tijd hulp vragen, zijn belangrijke oorzaken voor het ontstaan van de schuldensituatie, maar ook het niet met geld om kunnen gaan, of in het dagelijks leven geen administratie kunnen opzetten en bijhouden, spelen een grote rol. Het onvermogen een administratie te kunnen bijhouden is in de vragenlijst niet genoemd als mogelijke oorzaak.

2


15

Joris is 35, woont alleen en heeft een fijne baan die goed betaald wordt.* Na een aantal emotionele gebeurtenissen in zijn leven ging hij meer en meer naast zijn werk een leven buitenshuis leiden, wat hem ook veel geld kostte. Hij had nooit geleerd een financiële administratie te voeren en nu kwam daar helemaal de klad in. De rekeningen en alle andere brieven werden ongeopend aan de kant geschoven. Alleen de huur van zijn woning maakte hij op tijd over. Diep in hem was er het besef dat hij het dak boven zijn hoofd moest beschermen. Al snel dienden de schuldeisers zich aan. Joris heeft ten lange leste schuldsanering aangevraagd. Op dat moment stond er een uitstaande schuld van € 4000,--. Veertien maanden heeft hij gewacht voordat zijn aanvraag werd behandeld. Inmiddels was zijn schuld verdubbeld. Eenmaal in de schuldsanering kreeg hij automatisch begeleiding van een hulpverlener. Deze was gericht op zijn emotionele problemen. De financiële administratie kreeg geen aandacht. Er is mij nooit gevraagd of ik alles wel geordend had, een administratie bijhield. Dus toen ik uit de schuldsanering kwam, had ik al weer andere schulden. Dat schoot echt niet op (..). Toen Joris in de tweede schuldsanering zat, zag hij op televisie iets over budgetcoaching. Dat leek hem echt iets voor hem. Hij heeft dit aangekaart bij de hulpverlener en is hiervoor aangemeld. De budgetcoach die bij me thuis kwam zag meteen wat er aan de hand was. Die vroeg ook naar mijn administratie en zo. Ze zag dat alles ongeopend lag en wat een chaos het was. Met haar heb ik geleerd alles te ordenen. Ik heb er zelf hard aan gewerkt en ben ook eerlijk in alles geweest. Ik heb niks achter gehouden. Joris heeft nu ruim een jaar een budgetcoach. Dit jaar kon hij voor het eerst sinds tien jaar iets van zijn vakantiegeld aanschaffen. Hij laat trots zijn bijdetijdse computer zien. Hij is reuze geholpen met het bestaan van budgetcoaching. Ik kan nog niet zonder steun, maar misschien op den duur wel. Een punt van aandacht draagt Joris wel aan. De budgetcoach moet via de hulpverlener communiceren met de Kredietbank die de schuldsanering van de cliënt beheert. Joris heeft de ervaring dat de hulpverlener regelmatig vergeet om zaken van de cliënt aan de Kredietbank door te geven, zodat afspraken niet gerealiseerd worden en vorderingen of afsluitingen toch doorgang vinden. De cliënt moet dit met de budgetcoach dan weer recht zetten. * Om redenen van privacy is de naam gefingeerd.

2.3 Achtergrondkenmerken We zien dat slechts een klein deel van de cliënten die de vragenlijst hebben ingevuld een betaalde baan heeft. De anderen moeten leven van een uitkering. Bijna de helft is werkloos, krap een kwart is arbeidsongeschikt en een paar cliënten hebben nooit betaald werk gehad. Ruim een derde van de cliënten heeft alleen het basisonderwijs gevolgd, en eenzelfde percentage heeft een opleiding op MBO-niveau afgerond.

2


16

Een groot deel van de cliënten is alleenstaand ouder, of alleenstaand. Meer dan de helft van de cliënten heeft alleen een Nederlandse culturele achtergrond. De overigen hebben ook een andere culturele achtergrond, zoals Marokkaans, Irakees, Antilliaans, Ghanees, Indonesisch of Maleisisch. De leeftijd van de cliënten varieert van 22 jaar tot 75 jaar. Twee cliënten zijn ouder dan 65, 4 cliënten zijn vijftigers, 6 cliënten veertigers, 6 cliënten dertigers en 8 cliënten twintigers. Het zijn vooral vrouwen die begeleid worden.

Duur hulp Het project bestaat nog niet zo lang en de meeste cliënten hebben dan ook een relatief korte periode ervaring met de hulp van een budgetcoach. Tussen 3 en 6 maanden geldt voor ruim een derde van de cliënten en tussen een half jaar en 1 jaar voor een kwart van hen. Eveneens en kwart van de cliënten heeft tussen 1 en 2 jaar hulp van een budgetcoach. Voor een overzicht van de achtergrondkenmerken van cliënten verwijzen we naar tabel 2 en 3 in bijlage B.

2.4 Hulp van budgetcoach De taken van budgetcoaches zijn binnen het project uitvoerig beschreven. Kortweg gesteld hebben zij de taak cliënten te helpen bij het op orde krijgen van de administratie, zicht krijgen op de schuldensituatie en het onder controle krijgen van de balans in hun uitgaven en inkomenpatroon. Hoe verloopt dat in de praktijk? Wat zeggen hun cliënten hierover? De budgetcoach biedt hele praktische hulp, zoals het ordenen van de paperassen, de administratie op orde krijgen. Vrijwel alle cliënten zeggen hierbij door de budgetcoach geholpen te zijn. Maar ook zegt drie kwart van de cliënten dat de budgetcoach hen heeft geholpen bij het weer zicht krijgen op de inkomsten en uitgaven en het in beeld krijgen van de schuldensituatie. Daarnaast zet de budgetcoach in op het handelingsperspectief van de cliënt, zoals het overzichtelijk maken van mogelijke oplossingen voor de financiële problemen. Ook dat heeft een meerderheid van de cliënten ervaren. En verder heeft de helft van de cliënten zich gesteund gevoeld bij het leren omgaan met de situatie. Budgetcoaches zetten zich ook in om wegen te openen, of deze cliënten te laten zien, om financiële ondersteuning te krijgen. Dat ervoer bijna een derde van de cliënten. In onderstaande tabel zijn de items en percentages weergegeven.

2


17

Tabel 2 Hulp die budgetcoaches naar de mening van cliënten hebben geboden (N=26) Soort hulp

%

Ordenen paperassen, administratie

96%

Zicht geven op inkomsten en uitgaven

77%

Zicht geven op schuldensituatie

73%

Zicht geven op mogelijke oplossingen financiële situatie

65%

Je leren om te gaan met de situatie

50%

Mogelijkheden voor financiële ondersteuning aanreiken

31%

Waarin verschilt de budgetcoach in zijn benadering met hulpverleners die mensen eerder hadden? Twintig cliënten kunnen hier iets over zeggen. De anderen kunnen niet vergelijken. Het is de persoonlijke uitstraling die een belangrijk verschil maakt. Cliënten voelen zich serieus genomen, zij voelen zich bij hun budgetcoach op hun gemak en ervaren dat zij met de coach overal over kunnen praten. Daarnaast leren ze van hun coach hoe een en ander aan te pakken. Ook dat de coach goed bereikbaar is, is een verschil met de andere hulpverlener. Maar het meest gewaardeerde verschil tussen budgetcoaches en hulpverleners dat door vrijwel alle cliënten is aangegeven is dat de coach bij de cliënt thuis komt.

2.5 Verandering door begeleiding Werpt de hulp die de budgetcoach biedt ook zijn vruchten af? We vroegen het cliënten, budgetcoaches en hulpverleners. 2.5.1 Cliënten Wanneer we cliënten vragen naar de resultaten die zij bemerken nu ze hulp van een budgetcoach krijgen geeft een ruime helft van hen aan dat ze door de steun van de budgetcoach weer zelf over oplossingen kunnen nadenken en hier naar op zoek gaan (62%). Een andere verandering die cliënten waarnemen is dat zij weer zelf het initiatief durven te nemen (50%). Toch blijkt uit de zelf geformuleerde antwoorden en uit de interviews met cliënten dat deze resultaten alleen maar mogelijk zijn doordat de steun van de budgetcoach ervoor zorgt dat er weer rust in hun hoofd komt. Deze rust is voorwaarde om de volgende stap te zetten. Een aantal cliënten heeft weer betaald werk of vrijwilligerswerk gevonden, of is een cursus gaan volgen. Twee cliënten geven aan dat door de hulp van de budgetcoach is voorkomen dat zij op straat zijn beland. Een cliënt heeft het antwoord op de vraag naar veranderingen aangevuld met: Ik durf nu meer eerlijk te zijn over mijn financiële situatie. Ik word meer ontspannen. Ik ben bezig om hierin structuur te krijgen.

2


18

Zoals eerder gezegd hebben de meeste cliënten een relatief korte periode ervaring met de hulp van een budgetcoach. Toch zijn er twee cliënten die vertellen dat ze uit de schulden zijn. 2.5.2 Budgetcoaches De budgetcoaches zien dat hun werk meerwaarde heeft voor de cliënt. Maar liefst 67% ziet dit bij alle cliënten en 33% bij een deel van hun cliënten. Waar zit die meerwaarde van de budgetcoach in vroegen wij de budgetcoaches. Vrijwel iedereen vindt het een belangrijke meerwaarde dat de budgetcoach op een andere manier werkt dan een reguliere hulpverlener (80%). Een aantal budgetcoaches heeft aangegeven dat het informele contact, het feit dat de budgetcoach bij de cliënt thuiskomt en meer tijd kan uittrekken zorgt voor de meerwaarde van hun werk. Zo schrijft een budgetcoach: Door hele regelmatige (wekelijkse) bezoeken kun je met (nieuwe) problemen snel en efficiënt aan de slag. Een ander schrijft: De persoonlijke benadering bij de mensen thuis maakt de hulp laagdrempelig. De meerwaarde van hun werk die budgetcoaches zien sluit aan bij de meerwaarde die cliënten ervaren. Ook vindt een derde van de budgetcoaches het een meerwaarde dat zij preventief kan werken. Een derde van de budgetcoaches is van mening dat de tandemconstructie een meerwaarde heeft voor cliënten. Als positieve resultaten van hun werk zien budgetcoaches dat cliënten hun zelfvertrouwen weer terugkrijgen of opbouwen en dat zij weer initiatief nemen of ontwikkelen. Een ander winstpunt dat budgetcoaches aangeven is dat hun cliënt weer ruimte krijgt in zijn hoofd om zich met andere dingen bezig te houden, zoals bijvoorbeeld weer denken aan werk. Niet voor niets geeft een aantal budgetcoaches aan dat hun cliënt naar werk heeft gezocht, betaald werk heeft gevonden, een cursus is gaan volgen, vrijwilligerswerk is gaan doen, of weer aan een hobby begint. Maar ook zaken als dat mensen weer hoop krijgen, de samenleving weer positief tegemoet treden, of dat iemand weer aandacht aan zichzelf besteedt, op zijn gewicht let, zichzelf verzorgt, of dat de depressie vermindert, worden genoemd als positieve veranderingen bij de cliënt door de ondersteuning van de budgetcoach. Een kwart van de budgetcoaches geeft aan dat door hun inzet nieuwe schulden bij cliënten zijn voorkomen. Hoe nauw verweven het psychisch welbevinden en de schuldensituatie zijn, blijkt uit het feit dat het overgrote deel van de budgetcoach waarneemt dat cliënten leren hun financiën te beheren. 2.5.3 Tandemhulpverleners Budgetcoach Breda werkt in opzet samen met het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn (IMW) en de Kredietbank. Hulpverleners van het IMW en medewerkers van de Kredietbank melden cliënten voor hulp aan bij Budgetcoach Breda. In de loop van haar bestaan heeft Budgetcoach Breda haar contacten uitgebreid naar andere organisaties die nu ook cliënten naar hen verwijzen.

2


19

Wanneer hulpverleners cliënten aanmelden bij Budgetcoach Breda, werken zij samen met de budgetcoach aan de ondersteuning van de cliënt om uit zijn problematische situatie te komen. Men spreekt dan van een tandemconstructie. De hulpverleners worden tandemhulpverleners genoemd. We hebben hulpverleners die met een budgetcoach samenwerken of dit hebben gedaan gevraagd naar hun bevindingen over de resultaten bij cliënten. 1 43 Hulpverleners hebben de vragen beantwoord. Van hen geeft 83% aan dat zij de ontwikkelingen bij hun cliënt volgen. Een groot deel van de hulpverleners ziet veranderingen bij hun cliënt (85%). Hoewel 7 hulpverleners aangeven tijdens de tandemhulpverlening de ontwikkelingen bij de cliënt niet te volgen, zien ook zij resultaten bij hun cliënt. Drie kwart van hen ziet dat de cliënt leert zijn financiën te beheren. De administratie wordt zeer grondig doorgenomen en geordend wat een houvast biedt voor de toekomst, licht een hulpverlener toe. Een ander schrijft: Cliënt vervalt niet meer in oude financiële problemen en kan hierdoor regie in leven vasthouden. Of: Cliënt heeft overzicht in zijn administratie en financiën. Een andere verandering die meer dan de helft van de hulpverleners bij hun cliënt ziet, is dat er rust komt bij de cliënt, deze weer ruimte in zijn hoofd heeft om zich op zijn leven te richten. Zo schrijft een hulpverlener: Cliënt ervaart duidelijk minder druk en spanning rondom financiën wat de gehele gezinssituatie ten goede komt. En het geeft de cliënt rust dat er iemand met ze meekijkt, adviseert en indien nodig handelt. Maar ook dat de cliënt zijn zelfvertrouwen herwint of opbouwt ziet de helft van de hulpverleners als een positieve ontwikkeling. Net als budgetcoaches zien tandemhulpverleners dat hun cliënt weer initiatief ontplooit. Zij geven aan dat sommige cliënten naar werk hebben gezocht, betaald werk of vrijwilligerswerk hebben gevonden, of een cursus zijn gaan volgen. De tandemhulpverleners zien ook positieve ontwikkelingen bij cliënten die niet of veel minder worden aangegeven door de budgetcoaches. Het gaat om het oppakken of het beter aankunnen van de ouderschapstaken. Een aantal hulpverleners ziet dat hun cliënt zijn kinderen (weer) aankan en ook weer de ouderavonden bezoekt. Voor een overzicht van de veranderingen bij cliënten die budgetcoaches en hulpverleners bij hun cliënten zien, verwijzen we naar tabel 6 in bijlage B.

1

2

Onder hulpverleners verstaan wij hier alle verwijzers, ook medewerkers van een organisatie die geen maatschappelijk werkers zijn.


20

Linda, moeder van een dochtertje van 2, wil het allerbeste voor haar kind.* Daarom zou ze graag verhuizen naar een wijk waar mensen goed met elkaar omgaan. Ze wil niet dat haar dochter dezelfde nare dingen meemaakt zoals zij die vroeger heeft gehad. Ze wil vertrekken uit de wijk waar ze nu woont, maar dat gaat niet. Ze heeft schulden en zit in de schuldsanering. Hoe dat komt? Het is een samenloop van omstandigheden. Ze vertelt over haar jeugd, de vele moeilijkheden die ze ervoer. Toen het eindelijk met haar de goede kant opging doordat zij bij haar grootouders ging wonen, overleed haar grootvader, haar steun en toeverlaat. Veertien was ze pas. Ze voelde zich losgeslagen en wist met haar verdriet geen raad. Ze zocht toevlucht in de drugs. Toen ze besloot zo niet verder te willen leven, ontmoette ze haar huidige partner. Ze stopte met haar drugsgebruik en werd al snel zwanger. Ze betrokken een goedkope huurwoning en leenden geld voor de inrichting. Ze moesten flink stoken om deze niet geïsoleerde woning warm te krijgen. De klap kwam toen een naheffing van € 4.300,-- in de bus viel. Ze kreeg te horen dat ze een hennepkwekerij had en dat verklaarde het bovenmatig elektriciteitsgebruik. Achteraf bleek de oorzaak een defecte elektriciteitsmeter te zijn. Het te veel dat ze ten onrechte heeft betaald is echter nooit teruggestort. Ze zal een proces moeten aangaan, maar heeft de moed niet dit te doen. Haar vriend heeft een vaste baan als loodgieter, maar mist eveneens de vaardigheid met geld om te gaan. Hij distantieert zich van het huishouden en legt alle verantwoordelijkheid voor het reilen en zeilen bij haar. Hij is explosief in zijn reacties en dat maakt haar gespannen. Ze is bang iets fout te doen en probeert zijn uitbarstingen te voorkomen. Naast de schuldensituatie heeft Linda er een zware emotionele belasting bij. De spanning en de zorg voor haar kind maken het voor haar moeilijk werk te zoeken. Ze voelt zich onzeker en angstig, vooral op straat. Linda ervaart enorm veel steun van de budgetcoach, die ze nu iets meer dan een jaar heeft. Elke week is er contact. De budgetcoach moedigt haar aan en wijst haar op regelingen waarvan ze gebruik kan maken, zoals het kindgebonden budget. Ze geeft complimentjes, als ze ziet dat ik iets goed heb gedaan. Ze geeft me net dat ene zetje. En ze geeft structuur, je gaat het echt anders doen. * Om redenen van privacy is de naam gefingeerd.

2


21

2


22

2


23

3 De tandemconstructie In 2003 heeft het bureau Q-consult voor het IMW (het Instituut voor Maatschappelijk Welzijn) in Breda een handboek voor de Lokale Integrale Schuldhulpverlening opgesteld. Het IMW werkte toentertijd samen met de Kredietbank en de afdeling Sociale Zaken van de gemeente aan integrale schuldhulpverlening. Budgetcoach Breda werkt in de uitvoering intensief samen met het IMW en de Kredietbank. Daarnaast is een convenant in voorbereiding met de Stichting Maatschappelijke Opvang Breda (SMO). Deze organisaties verwijzen cliënten naar het project en zij stellen hun kennis over hun doelgroep en over schuldhulpverlening aan het project beschikbaar. Andere organisaties die cliënten naar Budgetcoach Breda verwijzen zijn, GGZ Breeburg, Samen naar Werk, Pleegzorg Zuidwester, MEE, Home Start, SOB, Vluchte2 lingenwerk Nederland, Valkenhorst en Prisma.

3.1 Waardering van Budgetcoach Breda 3.1.1 De hulpverleners Het project Budgetcoach Breda wordt als organisatie door hulpverleners 3 van andere organisaties die cliënten verwijzen naar het project overwegend positief gewaardeerd. De bereikbaarheid en de behandeling van hun vragen door Budgetcoach Breda wordt, voor zover men hier ervaring mee heeft, als goed tot heel goed beoordeeld. Ook over de informatieverstrekking is men in ruime mate tevreden. Bijna iedereen beoordeelt deze als goed tot heel goed. Voor het inhoudelijk volgproces geldt hetzelfde. Twee hulpverleners zijn hier matig over te spreken en één beoordeelt het als slecht. Een soortgelijke beoordeling zien we terug voor het kwartaal evaluatiegesprek. Eén hulpverlener is hier matig over te spreken en één beoordeelt het als slecht. Het overgrote deel van de hulpverleners heeft echter goede ervaringen met het evaluatiegesprek over de hulp aan de cliënt dat na drie maanden tussen de budgetcoach, hulpverlener en intakebegeleider van Budgetcoach Breda plaatsvindt.

3.1.2 De budgetcoaches Ook de budgetcoaches zijn te spreken over het project als het gaat om de bereikbaarheid en de behandeling van hun vragen. Ze waarderen beide items als goed tot 2

3

3

De meeste budgetcoaches hebben samengewerkt met het IMW (96%), de Kredietbank (67%). Andere organisaties met wie is samengewerkt zijn: MEE (38%), Samen naar Werk (33%), Sociale Dienst (25%) Vluchtelingenwerk (17%), Prisma (13%), Opgeruimd staat netjes (13%), GGZ/BMD (8%) en ook nog organisaties als Novadic Kentron, Home Start. Zoals eerder opgemerkt verstaan wij onder hulpverleners alle verwijzers, ook medewerkers van een organisatie die geen maatschappelijk werkers zijn.

2BDe tandemconstructie

24

heel goed. De informatieverstrekking wordt eveneens goed tot heel goed beoordeeld. Hun waardering van het inhoudelijk proces komt vrijwel overeen met die van de hulpverleners. Drie budgetcoaches vinden deze matig en twee budgetcoaches kunnen hier (nog) geen mening over vormen. Het kwartaal evaluatiegesprek wordt door ruim de helft van de budgetcoaches als goed tot heel goed gewaardeerd, twee budgetcoaches beoordelen dit als matig en in verhouding kunnen vrij veel budgetcoaches, een derde, zich hier (nog) geen mening over vormen. Het collegiaal werkoverleg wordt door allen, op twee coaches na, als goed tot heel goed beoordeelt. Eén coach vond het matig en de ander kan hier (nog) geen mening over vormen. De casuïstiekbespreking wordt door driekwart van de budgetcoaches positief beoordeeld. De uitwisseling met andere budgetcoaches wordt door wat minder budgetcoaches positief beoordeeld. De budgetcoaches krijgen ook een interne opleiding om zich voor te bereiden op de inhoud van hun werk. Vrijwel iedereen beoordeelt deze opleiding als goed tot heel goed. Drie coaches hebben deze als matig ervaren. Het zicht krijgen op de plaats van het project binnen de integrale schuldhulpverlening als onderdeel van de interne opleiding wordt door een ruime helft van de budgetcoaches positief beoordeeld. Voor een overzicht van de waardering van de organisatie Budgetcoach Breda door hulpverleners en budgetcoaches verwijzen we naar tabel 7 in bijlage B.

3.2 Tandemconstructie In de loop van het project Budgetcoach Breda is in de samenwerking met de verschillende organisaties het begrip tandemconstructie ontstaan. Daarmee wilden de projectdragers uitdrukken dat de hulpverlener en de budgetcoach als vrijwilliger samen optrekken in de ondersteuning van een cliënt die in een problematische schuldensituatie verkeert. Al werkende is aan deze samenwerkingsvorm invulling gegeven. 3.2.1

Waarde van de tandemconstructie

Het overgrote deel van de hulpverleners vindt dat de tandemconstructie meerwaarde heeft voor hun werk met de cliënt (81%). Een aantal hulpverleners kan hier geen uitspraak over doen en een aantal zegt dat het in theorie een mooie vorm is, maar dat het in de praktijk anders uitpakt. Hulpverleners zien de meerwaarde vooral gelegen in het feit dat de budgetcoach meer tijd voor een cliënt heeft dan de tijd die zij kunnen vrijmaken voor een cliënt.

3


25

Samen Naar Werk is onderdeel van de Welzijnsinstelling Surplus en heeft als taak cliënten die naar hen worden verwezen te helpen binnen een jaar weer beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt. Voorliggende problemen worden samen met de cliënt aangepakt. Veel cliënten hebben problemen van financiële aard. Budgetcoach Breda is voor Samen naar Werk een uitgelezen mogelijkheid om mensen met schulden gericht te laten ondersteunen door vrijwilligers. De administratie op orde krijgen, een overzicht van de schulden maken, ongeopende post doornemen, et cetera, kunnen zij aan de vrijwilliger overlaten. De budgetcoach heeft een goede aanpak. Het is fantastisch dat het project een snelle instroommogelijkheid heeft. Er wordt meteen gehoor gegeven aan de vraag, zegt de medewerker enthousiast. De ervaring bij de reguliere hulpverlening is anders. Daar zijn lange wachtlijsten. Een ander belangrijk voordeel dat zij ziet is: Een budgetcoach is veel makkelijker bij een cliënt te introduceren. Hij vertegenwoordigt geen instantie maar komt als mens binnen. Hij zit als persoon aan de keukentafel. Bij deze groep mensen zorgt dat ervoor dat zo iemand ook kan komen. Het verlaagt de drempel om hulp te zoeken. En wat je ziet is dat budgetcoaches flexibel in hun tijd zijn. Ze kunnen komen op tijden die ook de cliënt uitkomt. Hun afstemming geeft de cliënt vertrouwen dat hij gezien wordt als mens. De invloed die de hulp van de budgetcoach op cliënten heeft verschilt. Er zijn cliënten die opgelucht zijn en de hulp gebruiken om verandering in te zetten. Er komt bij hen ruimte om weer met de toekomst bezig te zijn. Maar er zijn ook cliënten die de ‘eigenschap’ hebben alles uit te stellen. Bij hen is ook gedragsverandering nodig. Deze cliënten hebben meer tijd nodig en soms ook een andere aanpak. Wat de toekomst van het project betreft zegt ze: Het is goed dat er verschil is tussen vrijwilligers en professionals. Dat moet zo blijven. De kunst is om het goed samen te laten gaan. En op de vraag wat er moet gebeuren na de begeleiding die zij bieden: Overdragen aan mensen uit het netwerk van de cliënt. Daar kan meer aandacht voor zijn. Wij doen dit volgens de methode van Erwin Wieringa*. Dat werkt verrassend goed. * Erwin Wieringa is adviseur/consultant/trainer en gespecialiseerd in manieren om mensen met een beperking samen te laten leven met anderen. Hij heeft zich erop toegelegd de inclusiegedachte in de praktijk vorm te laten krijgen.

Ook krijgen zij door de bijdrage van de budgetcoach meer tijd om zich op de andere problemen van de cliënt te richten. Bijna de helft van de hulpverleners ziet dat een budgetcoach de mogelijkheid heeft om de cliënt ook praktische hulp te bieden bij de schuldenproblematiek. Een hulpverlener schrijft: Een budgetcoach kan vaker op huisbezoek gaan en zaken volgen en signaleren.

3


26

Ook budgetcoaches zien dat de tandemconstructie op een positieve manier bijdraagt aan de ondersteuning van een cliënt, zij het in mindere mate dan de hulpverleners. In tegenstelling tot de 81% van de hulpverleners zegt de helft van de budgetcoaches volmondig ja op de vraag of de tandemconstructie een positieve bijdrage levert. Een vijfde vindt het in theorie een goede werkvorm, maar heeft in de praktijk andere ervaringen en een vijfde van de budgetcoaches heeft zowel positieve als negatieve ervaringen met deze werkvorm. Twee budgetcoaches geven te kennen hier niet over te kunnen oordelen. De belangrijkste positieve uitwerking van de tandemconstructie is volgens budgetcoaches dat de cliënt ruimte in zijn hoofd krijgt en de rust gaat ervaren om met de hulpverlener andere zaken aan te pakken. Ook het feit dat de budgetcoach de hulpverlener van informatie kan voorzien waardoor hij de cliënt efficiënter kan helpen zien zij als een voordeel van de samenwerking tussen een budgetcoach en een hulpverlener. Een ander voordeel van deze samenwerking die de budgetcoaches zien is dat zij zich bij de cliënt alleen hoeven te richten op het op orde krijgen van de financiën, waardoor ze daar meer tijd aan kunnen besteden. Dat cliënten zich bij de budgetcoaches alleen op hun schuldensituatie kunnen richten, omdat zij de andere problemen met de hulpverlener kunnen bespreken, ziet een aantal budgetcoaches als een voordeel. Sommige budgetcoaches zien als voordeel dat zij cliënten ook gerichte informatie kunnen over zaken die buiten de schuldhulpverlening liggen. Voor een overzicht van de waarde die de tandemconstructie en inzet van budgetcoaches heeft volgens hulpverleners en budgetcoaches, verwijzen we naar tabel 8 in bijlage B. 3.2.2

Obstakels

De vijf hulpverleners die in praktijk obstakels zien voor een tandemconstructie in de integrale schuldhulpverlening geven als redenen aan dat het omgaan met problematische mensen veel vergt van vrijwilligers. Ook het feit dat het Budgetcoachproject een wachtlijst had, werd door een van hen als negatief ervaren. Eén hulpverlener had het gevoel dat Budgetcoaches de neiging hebben om de reguliere hulpverlener opdrachten te geven. Een andere hulpverlener heeft de indruk dat er geen goede samenwerking is: Ik heb niet het idee dat er een goede samenwerking is tussen budgetcoach en IMW. Een hulpverlener merkt op dat de ervaring wisselen, met de één een goede samenwerking en met de andere niet. Een andere vindt dat er een onduidelijk taakverdeling is tussen budgetcoach en reguliere hulpverlener. Het grootste struikelblok voor de goede samenwerking tussen budgetcoaches en hulpverleners zien budgetcoaches gelegen in de grote werkdruk in de reguliere hulpverlening. Een enkeling heeft geen goede ervaring met de houding van de hulpverlener. Deze was moeilijk te bereiken voor overleg wat een gevoel bij de budgetcoach gaf dat de cliëntsituatie op het bordje van de coach terechtkwam en de hulpverlener er geen omkijken meer naar had.

3


27

De zorg om de gevolgen van de grote werkdruk in de reguliere hulpverlening komen terug in de ervaringen van budgetcoaches. Op vragen naar de ervaringen van budgetcoaches met de bereikbaarheid van de hulpverlener geven veel budgetcoaches aan dat zij lang op antwoord moeten wachten. Bijvoorbeeld een reactie op het voortgangsverslag. De helft van de budgetcoaches heeft deze ervaring, hetzij af en toe hetzij altijd. En ook geven budgetcoaches te kennen soms helemaal geen reactie te krijgen. Hetzelfde geldt voor het telefonisch contact met de hulpverlener. Bijna de helft van de budgetcoaches die telefonisch contact met de hulpverlener heeft gezocht, heeft de ervaring lang te moeten wachten op een reactie. En sommigen hebben de ervaring helemaal niet teruggebeld te worden. Voor een goede samenwerking tussen budgetcoach en hulpverlener is het ook noodzakelijk te weten wie de hulpverlener of contactpersoon van de cliënt is. Bijna de helft van de budgetcoaches geeft te kennen dat er veel tijd overheen gaat voordat duidelijk wordt wie de contactpersoon is. Daarnaast wisselen contactpersonen nogal eens, zo is de ervaring van de budgetcoaches. Verder vindt ruim een derde van de budgetcoaches dat zij geen adequate informatie krijgt. Een overzicht van de ervaringen van budgetcoaches met de bereikbaarheid van hulpverleners vindt u in tabel 9 van bijlage B.

3.3 Randvoorwaarden tandemconstructie We hebben hulpverleners gevraagd wat zij als randvoorwaarden zien voor het goed functioneren van een tandemconstructie. Een goede samenwerking tussen de hulpverlener en de budgetcoach wordt door de meeste hulpverleners als randvoorwaarde gezien. Vervolgens de voorwaarde dat voor aanvang van het coachingstraject de hulpverlener de budgetcoach voorstelt aan de cliënt. En ook dat vooraf een gesprek heeft plaatsgevonden tussen intaker, maatschappelijk werker en de budgetcoach. Eveneens als belangrijke voorwaarde wordt gezien dat de taken van de budgetcoach en die van de hulpverlener zijn afgebakend. Niet voor niets geeft ruim de helft van de hulpverleners aan dat een protocol voor de taken van de budgetcoach van belang is en iets minder hulpverleners zien een protocol voor de hulpverlener als voorwaarde. Een goede match tussen budgetcoach en cliënt is een andere belangrijke voorwaarde voor hulpverleners om de tandemconstructie te doen slagen. Ook het inhoudelijk volgen van het proces bij de cliënt vinden hulpverleners van belang. Daarnaast vinden zij een goede intakeprocedure van belang om een juiste match tussen budgetcoach en cliënt te kunnen maken. Een andere voorwaarde die door een kleine helft van de hulpverleners als voorwaarde wordt genoemd is dat budgetcoaches een volwaardige plaats hebben in de organisatie.

3


28

Een aantal hulpverleners heeft als aanvulling op de voorwaarden een opmerking of suggestie geplaatst: Leg afspraken tussen budgetcoach en maatschappelijk werker schriftelijk vast en onderteken ze beiden. De bereikbaarheid van budgetcoach en maatschappelijk werker moet goed zijn, zodat tijdig kan worden bijgestuurd/overlegd. Een goede communicatie tussen hulpverlener en budgetcoach is van belang. Het protocol dient richting te geven en niet statisch te zijn. Ook de budgetcoaches hebben we de vraag voorgelegd wat zij als randvoorwaarden zien om hun werk goed te kunnen doen. Evenals onder de hulpverleners wordt een goede samenwerking tussen de hulpverlener en de budgetcoach het meest aangegeven als randvoorwaarde. Ook een goede intakeprocedure vinden zij van belang voor een goede match tussen cliënt en coach. Want een goede match zorgt ervoor dat je je werk ook goed kunt doen, vindt driekwart van de budgetcoaches. Verder vinden ook budgetcoaches het belangrijk dat voordat zij met hun werk bij een cliënt starten er een kennismakinggesprek tussen de intaker, maatschappelijk werker en budgetcoach plaatsvindt. Onder budgetcoaches wordt de afbakening van taken tussen budgetcoaches en hulpverleners minder dan onder hulpverleners gezien als voorwaarde om hun werk goed te kunnen doen of voor het slagen van de tandemconstructie, namelijk 33% van de budgetcoaches tegenover 66% van de hulpverleners. Een protocol van wat je wel en niet mag doen als budgetcoach vindt ruim een derde van de coaches belangrijk. Onder de budgetcoaches vindt ruim de helft dat de budgetcoach een volwaardige plaats dient te hebben in een organisatie. Een overzicht van de voorwaarden en het percentage hulpverleners en budgetcoaches die dit van belang vinden voor het werken in een tandemconstructie vindt u in tabel 10 in bijlage B.

3


29

Prisma biedt zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Een medewerkster die samen met budgetcoaches werkt zegt: De laatste twee jaar kom ik steeds meer gezinnen tegen die ernstige financiële problemen hebben. Vroeger was het meer wat orde op zaken stellen en kwam het goed. Maar nu is de situatie veel ingewikkelder. Zijn er deurwaarders, is er de gang naar de rechter, speelt schuldsanering. Een oorzaak is hiervoor moeilijk aan te wijzen. Mogelijk speelt de economische crisis een rol, maar zeker ook de vele eigen bijdragen die mensen moeten betalen.* Over de budgetcoach zegt ze het volgende: Het is een enorm grote steun. De budgetcoach kan zoveel praktische zaken regelen en heeft ook kennis van zaken. Ik zou daar veel te veel tijd aan kwijt zijn en niet meer toekomen aan opvoedingsondersteuning. We zien ook dat de indicatie met de nieuwe AWBZ voor een half jaar of een jaar wordt afgegeven en niet meer voor langere tijd. Nu kan ik in deze korte tijd mijn eigenlijke werk doen en wordt tegelijkertijd de schuldensituatie aangepakt. En haar ervaringen met de budgetcoach? De budgetcoach weet waar hij over spreekt. Hij heeft kennis van zaken. Zit mee aan tafel en ziet dat het een gezamenlijk traject is. De hulpverlener, budgetcoach en cliënt doen het samen, vertelt zij. Ook de cliënt krijgt een eigen rol van de budgetcoach. Er wordt niet met de vinger gewezen, maar op een menselijke wijze een beroep gedaan op de eigenheid en verantwoordelijkheid van de cliënt. Er is begrip als een cliënt dingen niet heeft gedaan, bijvoorbeeld toch iets te veel uitgegeven, maar er wordt wel aan gewerkt dat de cliënt sterker wordt hierin. Wat geeft nou de meerwaarde? Dat mijn handen vrij komen om mijn eigenlijk werk te doen. De houding van de budgetcoach naar de cliënt. Ze zijn gelijkwaardig, zonder druk. Deze houding kunnen ze ook hebben omdat ze niet onder druk van een organisatie hoeven te werken. Wat ook ideaal is dat er geen wachtlijst is. Na de aanmelding kun je meteen aan de slag. Dat is goed voor de cliënt. Ze voelen dat de vaart erin zit, dat stimuleert hen om ook zelf zaken aan te pakken. Ze krijgen de boodschap dat wat gezegd wordt, ook op korte termijn wordt gerealiseerd. Ze ervaren dat het serieus is en serieus met hen wordt omgegaan. Er is ook een goede en heldere procedure is: intake, kennismaking met gezin, evaluatie. We kunnen gezamenlijk daadkrachtig optreden. * Dit bracht ook een GGZ-medewerkster in een gesprek met ons naar voren.

3


30

4 De budgetcoaches De oorspronkelijke insteek van het project Budgetcoach Breda was om vooral 50+’ers voor dit vrijwilligerswerk te werven. Men hoopte zo de kwaliteiten van ouderen ten behoeve van een maatschappelijk doel in te zetten waarmee hun potentie ook nuttig blijft voor de samenleving. Dit vergroot de maatschappelijke cohesie, zo was de veronderstelling. Of zoals de initiatiefnemers van het project dit noemen: Meedoen, goed voor elkaar. Ervaren coaches dit ook? In dit hoofdstuk schetsen we een beeld van de mensen die zich als budgetcoach inzetten voor het project. Ook geven we aan onder welke voorwaarden zij naar hun mening hun werk als budgetcoach kunnen doen.

4.1 Achtergrondkenmerken Van de 24 budgetcoaches zijn 16 coaches de 50 gepasseerd. Op twee na zijn de overigen veertigers. Het project kent ook een twintiger. Van de 24 budgetcoaches zijn er 16 een vrouw. Kijken we naar de genoten opleiding dan heeft meer dan de helft van de budgetcoaches een opleiding afgerond op HBO-niveau. Een aantal budgetcoaches is universitair geschoold, een aantal heeft een opleiding op MBO niveau afgerond en voor een paar budgetcoaches is het een opleiding op VMBO-niveau. Vrijwel niemand heeft naast de Nederlandse cultuur nog een andere culturele achtergrond. Een aantal coaches heeft een betaalde baan, maar ook is een aantal coaches werkloos, of arbeidsongeschikt. Zij hebben wel een betaalde baan gehad. Het grootste deel van de budgetcoaches is met pensioen. Voor een overzicht van de achtergrondkenmerken van budgetcoaches verwijzen we naar tabel 11 in bijlage B.

4.2 De stap naar vrijwilligerswerk Hoewel de meeste coaches ervaring hebben met vrijwilligerswerk (67%) is het werken als budgetcoach voor iedereen nieuw. Hoe zijn ze op het spoor gekomen van dit vrijwilligerswerk? De meeste coaches zijn getipt door mensen uit hun netwerk (38%), maar ook via Breda Actief is men op de hoogte geraakt van het bestaan van dit project (29%), of via een mediabron (29%). Eén coach leerde Budgetcoach Breda kennen vanuit zijn werk als processpecialist incasso en is er als vrijwilliger gaan werken.

4

3BDe budgetcoaches

31

Budgetcoach Ingrid kwam een jaar geleden bij het project.* Aangespoord door enthousiaste verhalen hierover in haar omgeving meldde zij zich aan en volgde de cursus. Die bijeenkomsten waren nogal theoretisch. De klappers heb ik maar mee naar huis genomen en in de kast gezet. Interessant vond ik de bijeenkomsten, die over de praktijk gingen. Over de praktijkgevallen die werden besproken. Over de vaardigheden die nodig zijn om de problemen te doorzien. De bijeenkomsten waar over de praktijk werd gesproken binnen de groep die werd opgeleid, vond ik het meest interessant. Daar mag wat mij betreft wel wat meer aandacht aan worden besteed. Over de leiders is zij zeer te spreken. De projectdragers Ad Mol en Gerrit Kruis betrekken de coaches erbij. Leggen hun ideeën aan de coaches voor. Je hoort er van. Je weet waar ze mee bezig zijn. Ik ben zeer gecharmeerd van deze stijl. Ik heb er eigenlijk altijd naar gezocht. Ik vind het prettig dat je er toe doet. Je doet zinnig werk. En wat maakt dit werk interessant? Het heerlijke van het budgetwerk is de vrijheid. Ik geniet daarvan. Het is niet zo strak gebudgetteerd. In dit project staat de mens nog centraal en niet de productie. Dat maakt een groot verschil. * Om redenen van privacy is de naam gefingeerd

4.3 Motivatie en voldoening Wat is de motivatie van mensen om zich als vrijwilliger in te zetten voor Budgetcoach Breda? De meeste budgetcoaches wilden mensen die in een moeilijke situatie zitten een helpende hand bieden (58%). En 29% van de coaches koos er ook voor om juist mensen te helpen die in een schuldensituatie zitten en bij wie ook andere problemen spelen. Een aantal mensen wilde met dit werk hun kansen op de arbeidsmarkt vergroten (21%). Een budgetcoach merkt op: Het verrijkt mijn leven. De budgetcoaches hebben een pittige taak als vrijwilliger in de integrale schuldhulpverlening. Hoe ervaren zij hun werk als coach in de langdurende begeleiding? De helft van de coaches die hier ervaring mee heeft vinden het een uitdaging en leuk om te doen. Ook geeft een derde van hen aan dat langdurende begeleiding soms erg zwaar is, zeker als dit naast het betaalde werk wordt gedaan, en een paar coaches vinden het soms deprimerend. Het werk geeft op één coach na, alle budgetcoaches voldoening. Maar het kan wisselen, de ene keer geeft het voldoening de andere keer niet. Dat geldt voor 29% van de coaches. Het meest voldoening geeft het contact met cliënten, het iets kunnen doen voor iemand. Maar ook het contact met collega’s is voor budgetcoaches van belang om zich gevoed te voelen door het werk. Daarnaast geven de trainingen budgetcoaches

4

3BDe budgetcoaches

32

plezier in hun werk.

4

3BDe budgetcoaches

33

Ruim de helft van de coaches geeft aan dat hun werkervaring of hun levenservaring aangewend kan worden om mensen die in zo’n problematische situatie verkeren te ondersteunen. Dat geeft hun voldoening. Maar ook de waardering die coaches voelen van de projectleiders draagt eraan bij dat het werk hen motiveert. De samenwerking met hulpverleners geeft een kleine derde van de coaches voldoening in hun werk.

Budgetcoach Joyce is vanaf het begin als vrijwilligster bij het project betrokken.* Ze houdt van boekhouden. Ze heeft het altijd gedaan, de administratie en de belasting. Zowel thuis als in haar baan. Ik ben nu met pensioen en doe het op vrijwillige basis. Het is erg leuk om als budgetcoach te ervaren dat je bij officiële instanties makkelijker binnenkomt dan de cliënt zelf. Om te pleiten met de cliënt erbij. Om dingen goed op papier te zetten, een brief te schrijven, enzovoort. Je komt dan eerder bij de juiste mensen, dan wanneer de cliënt het alleen probeert. De cliënt wordt vaak emotioneel of boos of kan het niet goed verwoorden. Als we het samen doen wordt er eerder met je meegedacht om tot een oplossing te komen. En wat maakt dit werk interessant? Het geeft voldoening een regeling te treffen, waarbij voorkomen wordt dat mensen uit hun huis worden gezet. Dit dreigde bij mijn laatste cliënt. De eerste keer, dat ik er was, kwam een deurwaarder binnen om alles op te nemen wat er in het huis stond. Ook die kosten komen ten laste van de cliënt. Dat vind ik tragisch. Je hebt dan binnen de kortste keren weer extra kosten, nog hogere schuld. Het mee kunnen helpen om problemen op te lossen geeft haar energie. En dat ze dit als vrijwilliger kan doen. Je bent als vrijwilliger toch een beetje een buitenstaander. Buiten alle reguliere instanties. Dat je echt aan de kant van de cliënt staat. Want zowel de sociale dienst als het maatschappelijk werk geven vaak aan, dat als de cliënt zich niet aan afspraken houdt, dat zijn eigen keuze is. Zijn eigen verantwoordelijkheid. En wij als vrijwilligers hebben vaak zoiets van: daar zit meer achter. We gaan dan na wat er aan de hand is. We gaan er extra naar toe. Ze ziet evenwel dat er mensen zijn die mogelijk nooit zonder begeleiding kunnen. Zij kunnen hun eigen situatie niet goed aan. Een financiële huishouding is ook best ingewikkeld. Daar moet aandacht voor zijn. * Om redenen van privacy is de naam gefingeerd

4.4 Persoonlijke vaardigheden en ondersteuning We hebben budgetcoaches gevraagd wat zij belangrijke ondersteuning vinden of voorwaarden om hun werk als budgetcoach te kunnen doen. Bijna drie kwart van de coaches geef te kennen dat training en coaching belangrijk is om het werk te kunnen doen. Maar nog groter is de wens onder de coaches dat er een goede samenwerking is met de betrokken organisaties in de stad, zoals het IMW en de kredietbank. Verder is het nodig de problemen los te laten en deze niet mee naar huis nemen.

4

3BDe budgetcoaches

34

Ook een dosis relativeringsvermogen en een lange adem zijn nodig om het werk te kunnen doen. Verder is het volgens de budgetcoaches belangrijk de verantwoordelijkheid voor de probleemsituatie niet van de cliënt over te nemen en is het nodig om een goede balans te vinden tussen empathie en jezelf beschermen. Kortom: goed afbakenen. Coaches blijven gemotiveerd door uitwisseling met collega’s en sommigen door vorderingen te zien bij hun cliënten. De waardering van de projectleiders speelt ook, zij het in mindere mate, een rol om het werk te kunnen doen. Overigens werd de informele omgang tussen projectleiders en coaches door 67% van de coaches genoemd als randvoorwaarde bij de tandemconstructie. Voor een overzicht van aspecten die budgetcoaches voldoening geven in hun werk en de voorwaarden die zij zien om hun werk te kunnen doen, verwijzen we naar tabel 12 in bijlage B.

4

3BDe budgetcoaches

35

5 Conclusie en aanbevelingen In dit hoofdstuk beantwoorden we de onderzoeksvragen. Heeft het project bijgedragen aan de integrale schuldhulpverlening in de gemeente Breda? Heeft het project bijgedragen aan het voorkomen van onderuitputting van sociale voorzieningen? Heeft het project bijgedragen aan de vermindering van sociale uitsluiting en armoede? Heeft het project bijgedragen aan het versterken van de maatschappelijke cohesie? 3. En wat is de toegevoegde waarde van het schuldhulpverleningsproject voor de integrale schuldhulpverlening? Onder welke condities dient Budgetcoach Breda, na beëindiging van de ontwikkelingsperiode, voortgezet te worden?

5.1 Bijdrage aan integrale schuldhulpverlening 4. Uit de gegevens blijkt dat bij vrijwel alle cliënten niet alleen financiële problemen spelen, maar ook hun psychische weerbaarheid kwetsbaar is. Zo voelt ruim de helft zich depressief en ging het bij een derde van de cliënten slecht met hun gezondheid. Er waren mensen die het contact met de buitenwereld verloren. Integrale schuldhulpverlening is bij hen op zijn plaats. 5. Cliënten en hulpverleners zijn overwegend positief over de bijdrage die Budgetcoach Breda levert aan integrale schuldhulpverlening. 6. Voor hulpverleners heeft Budgetcoach Breda een toegevoegde waarde. Dit blijkt zowel uit de cijfers als uit de gesprekken. Zij bemerken dat het werk van de budgetcoach een aanvulling op hun werk als professional. De budgetcoach werkt gericht aan het orde op zaken stellen van de financiële situatie van hun cliënt. Daar komen zij zelf door hun hoge caseload nauwelijks aan toe. Ook de andere wijze van werken die vrijwilligers hebben is een welkome aanvulling op het werk van professionals. Het gaat om huisbezoek (85% van de cliënten ziet dit als meerwaarde), goed bereikbaar zijn voor de cliënt (55% van de cliënten ziet dit als meerwaarde). Cliënten voelen zich serieus genomen (60%), kunnen het overal over hebben met hun budgetcoach (60%) en zij hebben geleerd van de coach hoe een en ander aan te pakken (60%). 7. In gesprekken met hulpverleners blijkt dat deze houding ook drempelverlagend is voor de cliënt. Hulpverleners werden meteen geholpen met hun vraag. Bij aanvang was het project niet gebonden aan een instelling en werd geleid door twee mensen met een breed sociaal netwerk en zo kon het project een toegankelijke positie innemen. Het secretariaat werd door twee vrijwilligsters met grote zorgvuldigheid en efficiëntie beheerd.

5

4BConclusie en aanbevelingen

36

5.2 Bijdrage aan voorkomen onderuitputting sociale voorziening 8. Dit doel van het project hebben we voor ons onderzoek ruimer gesteld, namelijk zijn mensen ook mogelijkheden gaan zien, of zoeken, om hun problematische schuldsituatie op te lossen? 9. Uit de cijfers blijkt dat een grote groep cliënten langer dan vijf jaar in een problematische schuldsituatie verkeert (42%), de helft hiervan zelfs langer dan tien jaar. In de gesprekken met cliënten spreekt naast de ernst van de schuldensituatie ook hun psychische kwetsbaarheid. 10. Het is daarom des te opmerkelijker dat in alle groepen die we hebben bevraagd respondenten vaststellen dat cliënten veranderen door de hulp die zij krijgen. Ze leren hun financiële administratie op orde te krijgen: 88% van de budgetcoaches constateert dit en 74% van de hulpverleners. 11. 62% van de cliënten geeft aan dat zij weer over oplossingen kunnen nadenken en 50% van de cliënten ervaart weer de ruimte om zelf initiatief te nemen. En ze leren hoe een en ander aan te pakken (60%). 12. 13. Budgetcoaches zetten zich in om cliënten te attenderen op regelgeving waarvan zij gebruik kunnen maken. Of hiermee ook de onderuitputting van sociale voorziening wordt voorkomen is met dit onderzoek niet vast te stellen. Zeker is dat budgetcoaches ervoor zorgen dat meer mensen van een sociale voorziening gebruik maken. 14.

5.3 Bijdrage aan vermindering sociale uitsluiting en armoede Anders gesteld: draagt het project Budget Coach Breda eraan bij dat de cliënten die in hun project zijn begeleid of nog worden begeleid, meer aansluiting vinden in de samenleving? Draagt het project eraan bij dat voor cliënten hun financiële situatie weer overzichtelijk wordt en behapbaar is en dat zij enige financiële armslag krijgen? Ontstaat er een vorm van zelfredzaamheid, of neemt deze toe? 15. 16. Er zijn cliënten die de stap hebben gezet naar deelname aan de samenleving door bijvoorbeeld weer een hobby uit te oefenen, vrijwilligerswerk te doen of een baan te zoeken. Met de hulp van de budgetcoach is in de schuldensituatie en financiële administratie orde op zaken gesteld. Eenmaal dit geregeld is er weer ruimte in het hoofd om aan andere zaken te denken. Zoals cliënten dit noemen: rust in het hoofd krijgen. 17. Daarnaast zijn er cliënten die een baan hebben gevonden. 18. 19. Zoals in de vorige paragraaf gezegd is het een verdienste van de budgetcoaches dat cliënten leren hun financiële administratie op orde te krijgen: 88% van de budgetcoaches constateert dit en 74% van de hulpverleners. 20. De gesprekken met cliënten en hulpverleners bevestigen dit beeld. 21. 22. Of de zelfredzaamheid van cliënten door de hulp van een budgetcoach toeneemt, is nu nog niet vast te stellen. Het project bestaat slechts 2½ jaar en heeft een ontwikkelingstijd nodig gehad. Ook moeten we in ogenschouw nemen dat een

5


37

groot deel van de cliënten langer dan vijf jaar in een problematische schuldsituatie verkeert (42%). Vaststaat dat de eerste aanwijzingen positief zijn: mensen die weer op zoek gaan naar werk en die als vrijwilliger actief worden. Meer dan de helft van de cliënten geeft aan dat ze leren hun financiën te beheren. In die zin zijn de positieve resultaten bijzonder te noemen. 23.

5.4 Bijdrage aan versterking maatschappelijke cohesie In het project worden 50+’ers geworven om als budgetcoach in het project te werken. Op deze wijze worden de kwaliteiten van ouderen ten behoeve van een maatschappelijk doel ingezet. De veronderstelling is dat dit hun welbevinden vergroot, omdat zij zich nuttig blijven voelen. Tevens vergroot hun betrokkenheid de maatschappelijke cohesie, zo is de veronderstelling. Of zoals de initiatiefnemers van het project dit noemen: Meedoen, goed voor elkaar. Ervaren coaches dit ook? Inderdaad is meer dan de helft van de budgetcoaches ouder dan vijftig (67%) en de budgetcoaches zetten ook graag hun werkervaring en levenservaring in bij mensen die dit nodig hebben. Het is hun grootste voldoening contact te hebben met cliënten en iets te kunnen doen voor hen. Daarnaast is het intercollegiaal contact van belang in de voldoening die budgetcoaches vinden in hun werk.

5.5 Toegevoegde waarde Heeft de werkwijze van Budgetcoach Breda een toegevoegde waarde voor integrale schuldhulpverlening? Wat is deze toegevoegde waarde en op welke manier of waarin uit deze zich? Bij de beantwoording van de vraag over de bijdrage van Budgetcoach Breda aan integrale hulpverlening komt de toegevoegde waarde reeds aan de orde. Voor cliënten is de ongedwongen en menselijke houding van de budgetcoach een meerwaarde. De budgetcoach komt thuis op bezoek, schuift makkelijk aan de keukentafel, biedt praktische hulp, en ook een luisterend oor. Deze houding kan de vrijwilliger hebben, omdat hij zijn eigen tijd kan indelen en afstemmen op de cliënt en omdat hij op huisbezoek kan gaan. Anders dan een professional hoeft de vrijwilliger zich niet te laten leiden door instellingsregels. Hoewel de onafhankelijke positie van een vrijwilliger positief doorwerkt in zijn houding naar de cliënt is het ook zo dat de budgetcoach zijn werk goed kan doen, omdat hij geschoold en getraind wordt op het gebied van schuldhulpverlening en schuldsanering. Daarnaast werken zij vanuit de visie dat de cliënt de motor is van verandering en zitten zij aan de keukentafel bij de cliënt. Hun ‘vrije’ rol en hun kijkje in de keuken bij de cliënt zorgt voor de vertrouwensrelatie die zij met de klant opbouwen.

5


38

Daarnaast wordt de budgetcoach goed begeleid in de tandemconstructie door de intakebegeleider en vindt hij voor zijn werk feedback in een intervisie. Dit is voor zijn werk in de integrale schuldhulpverlening, zijn bijdrage aan de tandemconstructie, van groot belang. 24. Een andere toegevoegde waarde die Budgetcoach Breda heeft, is haar bijdrage aan samenwerking tussen professionals en vrijwilligers. Deze vindt plaats op individueel niveau en op organisatorisch niveau.

5.6 Aanbevelingen Uit het onderzoek komen vier belangrijke aspecten van het project naar voren die van essentieel belang zijn voor de meerwaarde die dit project biedt aan de integrale schuldhulpverlening in Breda en aan de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers. 1 Veel organisaties in Breda maken (naar grote tevredenheid) gebruik van Budgetcoach Breda. 2 Het project kent geen wachtlijst. De cliënten kunnen snel aan de slag met de aanpak van hun schuldensituatie. 3 De schuldhulpverlening wordt uitgevoerd door vrijwilligers die een andere manier van werken hebben dan professionals. 4 De schuldhulpverlening wordt uitgevoerd door vrijwilligers die voor dit werk trainingen hebben gevolgd en in hun werk begeleid worden. Voor behoud van de meerwaarde van het project Budgetcoach Breda is het volgende van belang: • Zorg voor een slagvaardig secretariaat. • Zorg voor voldoende instroom van vrijwilligers; houd werving levendig. • Zorg dat budgetcoaches het werk inspirerend blijven vinden, zodat ze niet vroegtijdig vertrekken. • Zorg voor trainingen, deskundigheidsbevordering en coaching van de budgetcoaches. • Zorg voor uitwisseling tussen budgetcoaches. • Onderhoud de relatie met andere Bredase instellingen die cliënten verwijzen. • Zorg dat de inbedding van het project Budgetcoach Breda aansluit op het beleid van de gemeente Breda.

Een slagvaardig secretariaat Verwijzers/hulpverleners die een beroep doen op een budgetcoach ervaren dat het secretariaat van Budgetcoach Breda slagvaardig is. De wachttijden zijn kort en de informatie over de voortgang bij het maken van een match tussen cliënt en budgetcoach is passend. Dit geeft bij de gebruikers het gevoel dat Budgetcoach Breda helemaal geen wachttijden kent. Deze situatie is een pleidooi voor het handhaven van de bezetting van het secretariaat door vrijwilligers. Zij zijn direct verbonden met de vrijwillige hulpverlening, de coaches; ze realiseren zich dat ze een vitale schakel vormen in het tot stand brengen van de ‘matches’ en het bewaken van de voortgang van de begeleidingstrajecten.

5


39

Zorg voor vrijwilligers, de budgetcoaches In de praktijk van alledag vormen de budgetcoaches nauwelijks een groep. Iedere coach heeft een aantal cliënten en werkt samen met één of meer hulpverleners. Contacten met collega-coaches moeten worden georganiseerd; die komen niet vanzelfsprekend tot stand. Bijeenkomsten van budgetcoaches zijn wel erg belangrijk. Men wisselt ervaringen uit; men ervaart dat men met gelijkgestemden werkt aan het verminderen van veel menselijke zorg en pijn; er komt een netwerk met een eigen cultuur tot stand. Het aantrekkelijke van die cultuur is dat het ‘ergens over gaat’. Het is van belang dat die cultuur wordt gekoesterd. Die eigenheid is een belangrijke factor voor de ‘zin’ in en van het werk van de budgetcoaches. De cultuur van de vrijwilligersorganisatie staat naast de cultuur van de professionele organisatie. De vrijwilligersorganisatie moet niet ‘opgaan in’ de professionele organisatie. Het is van belang dat het eigen karakter van de vrijwilligersorganisatie ook wordt uitgedragen.

De relatie met Bredase instellingen Ons advies om zorg te dragen dat het project in breder verband blijft opereren, wordt ook ingegeven door belangrijke ontwikkelingen in het zorgstelsel. Het project kan een bijdrage leveren aan het ondervangen van de gevolgen van de AWBZpakketmaatregel. Veel mensen met een beperking krijgen geen begeleidingsuren meer en moeten deze ondersteuning op een andere manier organiseren. Het is belangrijk dat de gevolgen van de pakketmaatregel snel ondervangen worden om ernstige situaties te voorkomen. Ook wordt voor de psychosociale ondersteuning minder uren of voor kortere tijd een indicatie afgegeven, waardoor het in het belang van de cliënt is dat de hulpverlener zich op de kerntaak kan richten en voor de andere zaken, zoals de schuldhulpverlening, een beroep kan doen op de budgetcoach. De economische crisis en de overheidsbezuinigingen kunnen ertoe leiden dat meer kwetsbare mensen in een schuldensituatie komen en zich isoleren van de samenleving. De gemeente krijgt door haar verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Wmo een steeds grotere rol in de zorg voor of ondersteuning aan mensen met een beperking, aan mensen die geïsoleerd komen te staan. Budgetcoaches weten deze mensen te bereiken en hulp te bieden. De samenwerking van organisaties op operationeel niveau is door de veranderde visie op het zorgstelsel en door de gewijzigde inrichting van het zorgstelsel noodzakelijk geworden.

Aansluiting Budgetcoach Breda op gemeentelijk beleid Het gemeentebestuur acht het noodzakelijk dat instellingen de krachten bundelen om hulpverlening, inclusief schuldhulpverlening, meer effectief te maken. Het valt te overwegen een overlegvorm te maken waarin de Bredase instellingen de beoogde samenwerking in de uitvoering van de schuldhulpverlening versterken en bewaken.

5


40

Het vrijwilligersproject Budgetcoach Breda biedt een mooie kans om de aanbevelingen die in het rapport Samen voor succes in armoedebestrijding: Breda (2010) 4 worden gedaan te realiseren. Het kan een voorbeeld zijn om de samenwerking tussen organisaties en de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers op uitvoeringsniveau ter bestrijding van armoede en een effectieve schuldhulpverlening gestalte te geven.

4

5

Samen voor succes in armoedebestrijding: Breda. Onderzoek en advies in het kader van de Nederlandse Stedenestafette 2010. A. Huygen, Dongen, van, M-C, Bulsink D. Verwey-Jonker instituut juli 2010.


41

Bijlagen

50BBijlagen

43

Bijlage A Uitvoering opdracht In de uitvoering van het evaluatieonderzoek is op verschillende wijze informatie verkregen om vast te stellen of de vier doelen van het project zijn gerealiseerd. Vertaald in vragen zijn dit: 1 Heeft het project bijgedragen aan de verbetering van integrale schuldhulpverlening in de gemeente Breda? 2 Heeft het project een bijdrage geleverd aan het voorkomen van onderuitputting van sociale voorziening? 3 Heeft het project een bijdrage geleverd aan de vermindering van sociale uitsluiting en armoede? 4 Heeft het project bijgedragen aan de versterking van de maatschappelijke cohesie? Verder is nagegaan welke toegevoegde waarde het schuldhulpverleningsproject heeft en onder welke condities Budgetcoach Breda, na beëindiging van de ontwikkelingsperiode, voortgezet kan worden. Er is aan de hand van een papieren en een online-vragenlijst informatie verkregen bij cliënten, budgetcoaches en hulpverleners. Ook zijn er face-to-face gesprekken geweest met vier cliënten en zeven budgetcoaches. Verder is documentanalyse gedaan. Achtergrondinformatie project De documentanalyse en de gesprekken met de projectleiders en het secretariaat gaven inzicht in de werkwijze van het project. Hoe vindt werving van coaches plaats, op welke wijze worden zij begeleid en hoe vindt de aanmelding van cliënten plaats. Andere vragen waren: met hoeveel coaches en cliënten begonnen? En hoeveel is dit nu? Wat is de situatie van het project wat betreft menskracht en locatie? Wat is het maximum haalbare? Op welke wijze is het georganiseerd? Hoe wordt dit alles gefinancierd en wat zijn de kosten? Is er een maximum aan aantal coaches en cliënten in relatie tot beschikbare uren/ menskracht voor begeleiding coaches en onderhouden relaties instellingen en locatie van het project? Hoeveel geslaagde uitstromers kent het project en hoeveel cliënten hebben de ondersteuning voortijdig beëindigd? Achtergrondinformatie cliënten en hun ervaring met budgetcoaching Aan de hand van de vragenlijst zijn de achtergrondkenmerken,van cliënten in kaart gebracht en de situatie waarin zij verkeren. Is er sprake van bepaalde groepen? Zijn de cliënten ouderen of juist jongeren, of zijn het alleenstaanden of alleenstaande ouders? Zijn het mensen met een nietNederlandse achtergrond? Is er sprake van Multi-problematiek? En welke? Is er sprake van intergenerationele problematiek? Hoe is/was hun sociale vaardigheid? Nemen/namen ze deel aan de samenleving? Door welke instanties zijn zij aangemeld?

50BBijlagen

45

Andere vragen die aan de orde kwamen waren: Hoe hebben cliënten de begeleiding ervaren en welke elementen spelen hierbij een rol? Welke veranderingen hebben cliënten ervaren door de ondersteuning van coaches? We kijken naar zelfredzaamheid, zoeken van oplossingen, beheren van de financiën in de zin dat ze hier weer overzicht op hebben/krijgen. En we bezien ook hun deelname aan de samenleving, sociale contacten, activiteiten ondernemen? Is hierin iets veranderd? Hoe zien ze de toekomst? Zouden ze het straks zelf weer kunnen? Zo nee, wat hebben ze nodig? Zou het maatschappelijk werk een goede oplossing zijn? Waarom wel, waarom niet? Hoe lang heeft de begeleiding geduurd? Zijn mensen voortijdig afgehaakt en om welke reden? Achtergrondinformatie budgetcoaches en hun ervaring met budgetcoaching als vrijwilligerswerk Aan de hand van de vragenlijst, online en een papieren versie, hebben we informatie van budgetcoaches gekregen. We hebben de achtergrondkenmerken in kaart gebracht, zoals leeftijd, geslacht, opleiding, werkervaring, ervaringsdeskundige, motivatie. Maar ook hebben we informatie gekregen over vragen als: Hoe beleven zij het coachen? Worden ze voldoende begeleid? Wat spreekt hen aan van dit vrijwilligerswerk? Hoe ervaren ze de multi-problematiek van cliënten? Wat zien zij als knelpunten? Levert het werk hen voldoende op en/of is het ook uitputtend? Wat hebben zij nodig om dit vrijwilligerswerk te kunnen doen? Wat moet je als coach in huis hebben om dit werk te kunnen doen? Hoe ervaren ze het samenwerken met professionele hulpverleners, de zogenaamde tandemconstructie? Werkt deze samenwerking, gericht op integrale schuldhulpverlening, ook positief voor het ondersteunen van de cliënt en lost het de problematische situatie op? Welke aspecten van Budgetcoach Breda dragen in hun ogen bij aan de waarde die hun werk voor cliënten heeft? Welke veranderingen zien zij bij cliënten: deelname aan het sociaal leven; zelfredzaamheid; de weg vinden naar oplossingen? Wat hebben zij hieraan bijgedragen? Wat heeft het werken als coach hen opgeleverd? Zinnig werk, van betekenis zijn voor mensen die het moeilijk hebben, zij die aan de rand van de samenleving staan, of dat coaches zelf niet geïsoleerd thuis komen te zitten? Informatie van partner of instellingen met wie samengewerkt wordt Alle hulpverleners die met een budgetcoach hebben gewerkt zijn per e-mail benaderd om de onlinevragenlijst in te vullen. Op deze wijze verkregen we informatie over hoe de verwijzende organisaties de samenwerking met het project Budgetcoach ervaren, de zogenaamde tandemconstructie. Wat was voor hen de toegevoegde waarde van de tandemconstructie? Wat zien zij als knelpunten? Aan welke randvoorwaarden moet een tandemconstructie voldoen wil deze kans van slagen hebben?

50BBijlagen

46

Bijlage B Overzicht van de kwantitatieve gegevens

Tabel 1 Oorzaken van schuldensituatie en de mate waarin deze een rol spelen bij het ontstaan van de schuldensituatie naar het aantal cliënten die dit hebben aangegeven Oorzaken

Aantal cliënten

Enigszins

Belangrijke mate

Hele belangrijke mate

Niet op tijd hulp zoeken

14

29%

29%

43%

Niet goed met geld om kunnen gaan

12

33%

8%

58%

Verlies van werk

9

11%

44%

44%

Te veel geld lenen

7

-

14%

86%

Partner

7

-

57%

43%

Ziekte

6

33%

17%

50%

Onbekendheid Nederlandse samenleving

4

-

50%

50%

Te hoge hypotheeklasten

3

-

-

100%

Verslaving

2

50%

-

50%

Tabel 2 Duur hulp budgetcoach (N=26) Duur

%

3 tot 6 maanden

35%

0,5 tot 1 jaar

23%

1-2 jaar

23%

50BBijlagen

47

Tabel 3 Achtergrondkenmerken cliënten (N=26) Achtergrondkenmerken

%

Arbeidssituatie betaalde baan WW-uitkering arbeidsongeschikt nooit betaald gewerkt

23% 46% 23% 8%

man vrouw

27% 73%

20-30 jaar 30-40 jaar 40-50 jaar 50-60 jaar > 60 jaar

31% 23% 23% 15% 8%

basisonderwijs Vmbo (Mavo, Ulo, leerlingwezen, lagere ambachtsschool Havo/VWO (MMS, HBS, atheneum, gymnasium) MBO (Meao, MTS, politieschool, verpleegopleiding niet ingevuld

35% 15% 4% 35% 12%

Geslacht

Leeftijd

Hoogst genoten opleiding

Gezinssituatie alleenstaande ouder met kind(eren) gehuwd/samenwonend met kind(eren) alleenstaand en alleenwonend anders

46% 23% 27% 4%

alleen Nederlandse (nog) een andere culturele achtergrond

65% 35%

Culturele achtergrond

Tabel 4 Hulp die budgetcoaches naar de mening van cliënten hebben geboden (N=26) Soort hulp

%

Ordenen paperassen, administratie

96%

Zicht geven op inkomsten en uitgaven

77%

Zicht geven op schuldensituatie

73%

Zicht geven op mogelijke oplossingen financiële situatie

65%

Je leren om te gaan met de situatie

50%

Mogelijkheden voor financiële ondersteuning aanreiken

31%

50BBijlagen

48

Tabel 5 Verschil tussen hulp budgetcoach en hulp van hulpverleners naar de mening van cliënten Verschil hulp budgetcoach/hulp hulpverleners

% (N=20)

Locatie cliëntcontact budgetcoach bezoekt cliënt thuis

85%

De benadering van de cliënt, waardoor cliënt zich serieus genomen voelt cliënt zich op zijn gemak voelt cliënt overal over kan praten

60% 60% 60%

Budgetcoach biedt praktische hulp

60%

Budgetcoach is goed bereikbaar

55%

Tabel 6 Resultaten bij cliënten naar de mening van budgetcoaches en tandemhulpverleners Resultaten

Budgetcoaches N=24

Tandemhulpverleners N=41

Zelfvertrouwen weer terugkrijgen of opbouwen durft straat weer op

67% -

51% 3%

Initiatief nemen of ontwikkelen

42%

37%

Ruimte in hoofd om zich met andere dingen bezig te houden denken aan werk zoeken naar werk betaald werk gevonden cursus volgen vrijwilligerswerk doen

63%

60%

29% 25% 17% 13% 8%

6% 6% 3% 3%

Nieuwe schulden voorkomen

25%

-

Beheer financiën

83%

74%

-

11% 6%

Ouderschap kan kinderen weer aan gaat weer naar ouderavonden

50BBijlagen

49

Tabel 7 Waardering van de organisatie Budgetcoach Breda door hulpverleners en budgetcoaches Budgetcoaches N=24 Goed tot zeer goed

Tandemhulpverleners N=42 Goed tot zeer goed

100%

100%

Informatieverstrekking door Budgetcoach Breda

92%

94%

Inhoudelijk volgproces door Budgetcoach Breda (logboek/bezoekverslagen)

79%

90%

Kwartaal evaluatiegesprek

58%

94%

Interne opleiding budgetcoaches

88%

-

Zicht op plaats BCB in integrale schuldhulpverlening

63%

-

Collegiaal werkoverleg

92%

-

Casuïstiekbespreking

75%

-

Uitwisseling budgetcoaches

62%

-

Bereikbaarheid en behandeling vragen door secretariaat Budgetcoach Breda

Tabel 8 Waarde van de tandemconstructie, de inzet van budgetcoaches, volgens hulpverleners en budgetcoaches Budgetcoaches N=22

Tandemhulpverleners N=33

50%

81%

Budgetcoach heeft meer tijd voor cliënt

-

76%

Hulpverlener heeft nu tijd om zich op andere problemen van cliënt te richten

-

70%

Budgetcoach biedt praktische hulp

-

49%

Budgetcoach staat dichter bij cliënt

-

27%

Cliënt krijgt rust in zijn hoofd om andere problemen met hulpverlener aan te pakken

54%

-

Budgetcoach kan hulpverlener informatie geven, omdat hij regelmatig bij cliënt komt

46%

-

Budgetcoach hoeft zich alleen op de schuldenproblematiek te richten, waardoor hier gerichte aandacht aan besteed kan worden

42%

-

Cliënten kunnen zich bij budgetcoach alleen op de schuldensituatie richten

29%

-

Budgetcoaches kunnen cliënten ook informatie geven over zaken die buiten de schuldhulpverlening liggen

29%

-

Positieve bijdrage aan integrale schuldhulpverlening

50BBijlagen

50

Tabel 9 Ervaring van budgetcoaches met bereikbaarheid van hulpverleners Budgetcoaches N=24 Voortgangsverslag lang wachten op reactie geen reactie hierop krijgen

50% 46%

Telefonisch contact lang wachten voordat teruggebeld wordt niet teruggebeld worden

46% 29%

Contactpersoon/hulpverlener lang wachten voordat duidelijk is wie dit is frequente wisselingen van contactpersoon

46% 50%

Geen adequate informatie krijgen

38%

Tabel 10 Voorwaarden voor goede tandemconstructie en het percentage hulpverleners en budgetcoaches die deze belangrijk vinden Hulpverleners N=43

Budgetcoaches N=24

Goede samenwerking tussen budgetcoaches en hulpverleners

86%

79%

Voor aanvang van coachingstraject stelt de hulpverlener de budgetcoach voor aan de cliënt

68%

63%

Afbakening van de taken van de budgetcoach en die van de hulpverlener

66%

33%

Goede match tussen budgetcoach en cliënt

66%

75%

Voor aanvang van coachingstraject vindt gesprek plaats tussen intaker, maatschappelijk werker en budgetcoach

59%

75%

Goede begeleiding budgetcoach

56%

54%

Protocol voor de taken van de budgetcoach

54%

38%

Protocol voor de taken van de hulpverlener naar budgetcoach

44%

-

Inhoudelijk volgen van het proces bij de cliënt

46%

42%

Volwaardige plaats van budgetcoaches in de organisatie

44%

58%

Goede intakeprocedure om match te maken tussen cliënt en budgetcoach

42%

79%

Protocol aanname cliënten

12%

29%

Protocol aanname budgetcoaches

17%

21%

Informele omgang projectleiders en budgetcoaches

-

67%

Iemand om op terug te vallen in geval van complexe situatie

-

63%

Uitwisseling andere budgetcoaches

-

46%

Casusbesprekingen

-

38%

50BBijlagen

51

Tabel 11

Achtergrondkenmerken budgetcoaches (N=24)

Achtergrondkenmerken budgetcoaches

%

Arbeidssituatie betaalde baan werkloos arbeidsongeschikt (vervroegd) pensioen

25% 29% 4% 42%

man vrouw

33% 67%

< 40 jaar 40-50 jaar > 50 jaar

8% 25% 67%

Vmbo MBO (Meao, MTS, politieschool, verpleegopleiding) Havo/VWO (MMS, HBS, atheneum, gymnasium HBO WO

13% 17% 4% 54% 13%

Geslacht

Leeftijd

Hoogst genoten opleiding

50BBijlagen

52

Tabel 12

Aspecten die budgetcoaches voldoening geven in hun werk en de voorwaarden die budgetcoaches zien om het werk te kunnen doen

Wat geeft voldoening

Budgetcoaches N=24

Het contact met cliënten

87%

Iets voor de ander kunnen doen

65%

Contact met collega’s

57%

Training en deskundigheidsbevordering

57%

Levenservaring kunnen inzetten

57%

Werkervaring kunnen inzetten

52%

Waardering van projectleiders

48%

Samenwerking hulpverleners

30%

Voorwaarden om het werk te doen Goede samenwerking met andere organisaties

88%

Training en coaching

71%

Persoonlijke attitude problemen loslaten/niet meer naar huis nemen relativeringsvermogen verantwoordelijkheid niet van cliënt overnemen lange adem balans empathie en jezelf beschermen goed afbakenen

83% 67% 67% 63% 54% 46%

Uitwisseling met collega’s

54%

Resultaten zien bij cliënt

29%

Projectleiders waardering die zij budgetcoaches geven informele omgang met budgetcoaches

29% 67%

50BBijlagen

53

Aan de keukentafel. Een evaluatie van het vrijwilligersproject Budgetcoach Breda. mevrouw drs. A. Dorrestein

Recommend Documents