Aan de Gemeenteraad
Raad
: 17 december 2009
Status
: Opiniërend
Punt no.
: 22
Onderwerp
: Beleidsvisie Duurzaamheid Achtkarspelen
Korte toelichting In deze beleidsvisie willen wij u een beeld schetsen van de mogelijkheden voor Achtkarspelen die het onderwerp duurzaamheid ons biedt. Het doel is om deze discussie breed te voeren. Ons voorstel is dan ook om - met inachtneming van de discussie in de raad / de inbreng van de fracties - dit onderwerp nader uit te werken in een definitief raadsvoorstel Beleidsvisie Duurzaamheid Achtkarspelen, Duorsum yn de Walden. Besluitvorming kan in de raadsvergadering van 14 januari 2010 plaatsvinden, waarna de in uitvoering te nemen projecten, zoals het NME beleid en het minimaproject, aan u voorgelegd worden.
Nadere toelichting Inleiding In Gewogen Ambitie III heeft de gemeenteraad prioriteit toegekend aan het thema Duurzaamheid en een voorzet gedaan voor een aantal plannen dat zij nader uitgewerkt wilde zien. Om invulling te geven aan deze wens is er een (ambtelijke) projectgroep ingesteld. De projectgroep bestaat uit een vaste kerngroep, die afhankelijk van de thematiek uitgebreid werd met interne en externe deskundigen. De kerngroep heeft op verzoek van de raad een miniconferentie georganiseerd, waarin samen met burgers en bedrijfsleven is gesproken over hoe we duurzaamheid in Achtkarspelen vorm kunnen geven. Tijdens deze themasessie is het huidige beleid op hoofdlijnen geïnventariseerd, zijn taakstellingen en activiteiten benoemd waarmee het duurzaamheidsbeleid geïntensiveerd en uitgebreid kan worden. Ook de verantwoordelijke wethouders waren bij de themasessie aanwezig. De aanbevelingen en conclusies van deze interdisciplinaire bijeenkomst zijn meegenomen in deze visie. Voorliggende nota is tot stand gekomen door een interdisciplinaire aanpak, waarbij alle relevante beleidsafdelingen betrokken zijn geweest. Het heeft beslist veel te lang geduurd alvorens de raad vervolgstappen op het duurzaamheidspad heeft kunnen zetten. Gebrek aan personele capaciteit, wisselingen van de wacht op ambtelijk niveau en intensieve bemoeienis van de betrokkenen bij een veelheid aan ambitieuze projecten, zoals de implementatie van de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG), in invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsecht (WABO), lagen ten grondslag aan deze trage start van een onmiskenbaar belangrijk beleidsterrein. Wat is duurzaamheid Duurzaamheid is een ontwikkeling die voorziet in de behoefte van de huidige generatie door verduurzaming van beleid, producten, het denken en handelen, zonder daarmee voor toekomstige generaties hier en elders de mogelijkheden in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien. Er is sprake van duurzame ontwikkeling als economische, sociaal-culturele en ecologische belangen op een evenwichtige wijze worden afgewogen.
Raad : 17 december 2009
Punt no.: 22
Blad: 2
Zo moet economische groei niet ten koste gaan van mensen en het milieu, maar juist zo veel mogelijk ten gunste van mens en milieu. Waar mogelijkheden zijn voor milieuverbetering, moet gezocht worden naar economisch voordeel op korte of langere termijn. Kan de raad zich vinden in deze algemene definitie van duurzaamheid? De visie Visie • • •
2020 Achtkarspelen klimaatneutraal. Blijvende aandacht voor duurzaamheid binnen alle beleidsterreinen. Een aanpak gericht op samenwerking met bedrijven, inwoners en maatschappelijke instellingen. • Actieve communicatie over duurzaamheid intern en extern.
In 2020 zijn wij als gemeentelijke organisatie klimaat neutraal en is de CO2 uitstoot van onze gemeente met 30 procent gedaald. Dit is een forse ambitie voor de komende jaren. De grootste uitdaging hierbij is het overbrengen van deze boodschap. Wanneer duurzaamheid bij iedereen, van kind tot woningbouwcorporatie, van ambtenaar tot bedrijf, tussen de oren zit kunnen we werken aan een duurzame samenleving. Milieucommunicatie is het belangrijkste middel om aan bewustwording te werken waarbij natuur- en milieueducatie een belangrijk instrument is. Globaal houdt dit doel in dat Achtkarspelen op een duurzame wijze moet voorzien in haar eigen energiebehoefte. Een ambitie die vraagt om een visie en een koerswijziging. Met deze ambitie wordt duurzaamheid immers neergezet als leidend principe en niet een verbijzondering van beleid. De overgang naar een klimaatneutrale gemeente kenmerkt zich dan ook als een transitieproces. In dit visiedocument worden de uitgangspunten weergegeven. Er wordt een voorzet gegeven voor een omslag van milieubeleid naar duurzaamheidbeleid, met een jaarlijks duurzaamheidprogramma (Actieplan) waarin concrete projecten worden uitgewerkt. Er is daarbij gekozen voor een indeling op basis van de 3 P’s. People, Planet en Profit. Dit visiedocument vormt dan ook een instrument waarmee zowel intern als extern gecommuniceerd kan worden over duurzaamheid in Achtkarspelen. Duurzaamheid is immers een breed begrip dat zich op allerlei manieren laat vertalen. In dit visiedocument wordt duurzaamheid vertaald naar de ambities van het college en de gemeenteraad. Kan de raad zich vinden in de gekozen duurzaamheidsvisie? De doelstellingen Deze Visie laat zich in combinatie met de drie P’s en de vele afspraken die er zijn gemaakt op Europees, landelijk en provinciaal niveau, vertalen naar onderstaande doelstellingen op langere en kortere termijn. Ambities People 2020 - Herkenbare en vooruitstrevende inspirerende voorbeeldfunctie voor ondernemers, bewoners en maatschappelijke instellingen. Ambities Planet 2020 - Een CO2 neutrale organisatie; compensatie van CO2 emissie is overbodig. - Een CO2 reductie van 30% voor de hele gemeente. Ambities Profit 2020 • Duurzaamheid als basisvoorwaarde voor al onze inkoop, aanbestedingen en contracten. • Stabiele duurzame economische ontwikkeling gericht op de kwaliteit van menselijk welzijn.
Raad : 17 december 2009
Punt no.: 22
Blad: 3
Kan de raad zich vinden in de gekozen doelstellingen? Definitie Duorsum yn de Wâlden: De doelstellingen samen vormen de basis voor de definitie van het duurzaamheidsbeleid in Achtkarspelen. We willen een gezonde gemeente zijn zowel economisch als sociaal en ecologisch. Bovendien willen we gezond blijven nu én in de toekomst. Dit doel willen we echter niet bereiken ten koste van andere delen van de wereld. Duorsum yn de Wâlden: “Een ontwikkeling die zorgt voor een gezond en duurzaam leef- en werkklimaat in de Wâlden, voor nu en in de toekomst, voor hier en elders.” Kan de raad zich vinden in deze specifiek voor Achtkarspelen geformuleerde doelstelling? De aanpak Om de doelstellingen te realiseren zijn concrete plannen en voorstellen neergelegd in de “menukaart” duurzaamheid. De plannen op de menukaart zijn in 4 categorieën in te delen; communicatie, bouwen en wonen en energie. Daarnaast is in het actieprogramma nog een thema opgenomen over het stimuleren van duurzaam ondernemen binnen Achtkarspelen. De volgende projecten staan op de menukaart: Communicatie • Optimaliseren communicatie Duurzaamheid • Uitbouwen en opwaarden Natuur en Milieu Educatie (NME) • Aanhaken bij landelijke acties energiebesparing Bouwen en wonen • Duurzame gemeentelijke gebouwen • Stimuleren duurzaam bouwen particulieren • Energiebesparing bestaande woningbouw (corporaties) • Ontwikkelen duurzame woonwijken (charette) Duurzame energie • Gemeentelijke CO2 monitor • Minimapakket “duurzame energie” • Duurzame energie uit landschap Duurzaam ondernemen • duurzaam ondernemen stimuleren Kan de raad zich vinden in de gekozen aanpak? Kosten Het programma is als zodanig opgezet en bevat projecten die deel uit maken van het bestaande beleid en de uitvoering daarvan. De projecten, zoals Bodem- en Baggerbeleid, het Waterplan en de Onkruidbestrijding worden kostenneutraal met de bestaande personele capaciteit uitgevoerd. Ook bevat het projecten die vooral uitgevoerd worden door maatschappelijke partners zoals de woningbouwcorporaties. Er worden convenanten afgesloten, waarvan de uitvoering ten laste zal komen van deze corporaties die door de gemeente ondersteunend wordt bijgestaan. Dit gebeurt met de bestaande personele capaciteit. Ten slotte bevat het programma projecten waarvan de uitvoering ten laste van de gemeentelijke begroting komen. In Gewogen Ambitie III is door de raad 400.000 euro beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het duurzaamheidbeleid in de komende vier jaren van 2010 tot en met 2014. Als voorwaarden werd gesteld dat er een duurzaamheidsbeleid zal worden geformuleerd met daarin duidelijke visie en doelen. De raad wil beleid vaststellen waarin de ambitie voor de komende jaren omschreven wordt.
Raad : 17 december 2009
Punt no.: 22
Blad: 4
Bij het kiezen van uitvoeringsprojecten ligt er beleid waaraan getoetst kan worden. Na vaststelling van deze Beleidsvisie Duurzaam Achtkarspelen kan er met gebruikmaking van dit budget met de uitvoering van de projecten gestart worden. De laatste projecten worden met de bestaande personele capaciteit uitgevoerd. Dat wil zeggen dat de projecten worden geleid door een interne werkgroep, een projectleider en drie medewerkers, die parttime de projecten aanstuurt. De daadwerkelijke uitvoering kan door interne gemeentelijke afdelingen of door externe specialisten, mogelijk door inhuur, gestalte gegeven worden. Ook zal gezocht worden naar cofinanciering in de vorm van subsidies of andere bijdragen. De afzonderlijke projecten, met de financiële onderbouwing, zullen alvorens met de uitvoering begonnen wordt, aan de raad ter besluitvorming worden voorgelegd.
Kan de raad zich vinden in de bekostiging van de uitvoering van deze duurzaamheidsvisie
Prioriteit en uitvoering De uitwerking van de projecten op de menukaart kan, en hoeft, niet allemaal tegelijk plaats te vinden. Er zal een prioritering moeten plaatsvinden. Communicatie is de meest logische beginstap. Zonder dit op orde te hebben zullen de andere projecten niet goed uit de verf komen en zullen geen inspirerende voorbeelden zijn. Het communicatie handboek en het logo, het “gezicht” voor duurzaamheid in Achtkarspelen, is daarom als eerste opgepakt. Alle volgende projecten kunnen hier hun voordeel mee doen. Natuur- en milieueducatie is voor een groot deel communicatie. Bij nagenoeg alle communicatie rond duurzaamheid kan NME een bijdrage leveren aan het educatieve element, voor groot en klein, van de projecten. Immers, duurzaamheid moet tussen de oren van iedereen een plek krijgen en NME is daarvoor hét instrument! Binnenkort wordt u daarom het beleidplan voor NME gepresenteerd. Ook het aanhaken bij bestaande acties is reeds van start gegaan en moet worden gezien als doorlopend proces. Het bepalen van een nulpunt, of vertrekpunt, voor de CO2 besparing is daarna een vervolgstap. Op basis hiervan zullen keuzes moeten worden gemaakt. Dit project start eind 2009. Het zelfde geldt voor duurzame gemeentelijk gebouwen. Nu de energielabels bekend zijn kunnen maatregelen worden getroffen. De projecten voor het minimapakket, duurzaam ondernemen en het stimuleren van duurzaam bouwen bij particulieren kunnen gelijktijdig worden op gestart in de eerste helft van 2010. Voor deze projecten is de regie van de gemeente nodig maar voor de uitvoering is expertise nodig die we extern zullen zoeken. Daarnaast zijn er nog een aantal zaken die op dit moment nog even tijd nodig hebben voordat er concreet mee aan de slag kan worden gegaan. Het betreft hier het ontwikkelen van duurzame woonwijken en de duurzame energie uit landschap. Eerder constateerden we al dat duurzaamheid een doorlopend proces is. Er zullen dus in de loop van de tijd projecten worden toegevoegd aan de menukaart. Ook kunnen afgeronde projecten van de menukaart verdwijnen.
Kan de raad akkoord gaan met de wijze van prioritering en de gekozen systematiek? Afsluitend In deze notitie hebben wij u een beeld willen schetsen van de mogelijkheden voor Achtkarspelen die het onderwerp duurzaamheid ons biedt. Doel is om deze discussie breed te voeren. Wij willen hier echter geen voorschot nemen op de uitkomsten van de discussie in de raad.
Raad : 17 december 2009
Punt no.: 22
Blad: 5
Het ligt echter in de lijn van de eerdere uitspraken in onder andere Gewogen Ambitie III om een vervolg aan dit onderwerp te geven door daadwerkelijk, programmatisch met duurzaamheid verder te gaan. Voorstel Ons voorstel is dan ook om - met inachtneming van de discussie in de raad / de inbreng van de fracties - dit onderwerp nader uit te werken in een definitief raadsvoorstel Beleidsvisie Duurzaamheid Achtkarspelen, Duorsum yn de Walden.
Buitenpost, 3 december 2009 Burgemeester en Wethouders van Achtkarspelen, secretaris,
burgemeester,
mr. E. van der Sluis
T.J. van der Zwan
Bijlagen Ter inzage Ambtenaar Portefeuillehouder
: : : :
Duorsum yn de Wâlden Jan Bronsveld en Minke Spoelstra Sj. Stellinga
