}& groningen Aan Provinciale Staten
Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Antwoord op Bijlage Onderwerp
- h DEC. 2012 2012-50.029/49/A.14, W 407511 Mulder J.R. (050) 316 4528
[email protected] 1 GS reactie op brief van dhr. Ockels d.d. 18 juni 2012 m.b.t. de Superbus op traject Groningen-Heerenveen
Geachte dames en heren.
LU
O
ec
Inhoud Naast de presentatie in uw Staten heeft de heer Ockels ook een presentatie gegeven in het portefeuillehoudersoverieg verkeer en vervoer (hierna POW) van de Regio Groningen Assen (hierna RGA). Vervolgens is het P O W afgesproken dat het programmabureau RGA het voortouw neemt bij het houden van een expertmeeting en het maken van een rapportage over de mogelijkheden van Superbus op het traject Groningen-Heerenveen. Op 5 juli 2012 is deze expertmeeting, waarbij de heer Ockels aanwezig was, georganiseerd. De expertmeeting heeft geleid tot de volgende overwegingen: 1. Superbus is een mooi en innovatief project. 2. Superbus past slecht in de regionale bereikbaarheidsstrategie, waarbij het spoor de ruggengraat van het OV-systeem is en de bus passagiers aanvoert voor de trein. Bovendien is de kostendekkingsgraad van Superbus op deze HOV-as relatief laag. 3. De kosten voor aanleg van de infrastructuur en verdere ontwikkeling zijn hoger dan het beschikbare bedrag voor de spooriijn Heerenveen-Groningen. PS Fryslan heeft overigens al besloten om de hiervoor gereserveerde bedragen her te besteden. 4. De economische spin-off van Superbus voor de regio is beperkt en het project is risicovol.
o 06-HB-SG-001
Aanleiding De heer Ockels heeft in juni 2012 een presentatie gegeven over het concept superbus. Vervolgens heeft de heer Ockels een verzoek bij de provincie ingediend waarin gevraagd wordt om de superbus te beschouwen als alternatief op de spooriijn Groningen-Heerenveen. Op 4 en 5 juli 2012 heeft u ons verzocht om onze reactie op het verzoek van de heer Ockels. Met deze brief informeren wij u over onze reactie. Onze reactie komt pas nu omdat in het portefeuillehouderoverieg verkeer en vervoer van 28 september jl. het verslag en de conclusies van de expertmeeting van 5 juli 2012 zijn vastgesteld, resp. overgenomen.
I H f, w>1
. t'kfOfjfn noimeiï d n ^!)M va* 1 rh ^^ ^ e^^de of t unt h opvrdqci* * .j i*
i t \ jr> I ' 1 ting: 050 316*108
En daarmee de conclusie dat het niet zinvol is om verder te gaan met het onderzoeken van de mogelijkheden van superbus voor het traject GroningenHeerenveen. Volledigheidshalve is de rapportage van de expertmeeting als bijlage bij deze brief gevoegd. Na de zomervakantie is de eindrapportage van de expertmeeting vastgesteld en aan Wubbo Ockels gezonden. In de POW vergadering van 28 september 2012 is deze rapportage aan de orde geweest en is de conclusie van de expertmeeting overgenomen. Wij sluiten ons hierbij aan. Ook heeft de heer Melkert op 28 september op verzoek van de heer Ockels commentaar geleverd op de rapportage van de expertmeeting. Dit commentaar, inclusief de reactie van de regio is in het P O W van 22 november aan de orde geweest maar heeft niet geleid tot een andere conclusie. Afsluiting Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:
, voorzitter.
, secretaris. Bijlage: Nr.
Titel
1
Rapportage expert-meeting Superbus
Bijgevoegd ja
Ter inzage in de Statenkast nee
provincie groningen Aan het college van Gedeputeerde Staten van Groningen
I
[email protected]
i
www.provincieeroningen.nl
I OSO 314 40 21 Datum Briefnummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail
^{^1}) VL provincie 3 ^ ^ K ^ groningen
Ing. d.d.:
^ JUL 2012
Corr.nr: 4 juli 2012 Afd.: 407015 F.W. Woudstra 06-15868910
[email protected]
Zaaknr.:
S^
Bijlage
2
Onderwerp
Reactie college op voorstel van dhr. Ockels d.d. 18 juni 2012 met betrekking tot de Superbus
BIJL.
JIN 1
Geachte college. Op 18 juni jl. heeft de heer Ockels een verzoek bij de provincies ingediend (zowel GS als PS) om een jaar lang te overwegen launching customer te zijn. Het verzoek is één jaar lang het budget voor de spoorlijn Groningen-Heerenveen te bevriezen en de mogelijke implementatie van Superbus op dat traject te bestuderen. Volledigheidshalve zijn de brief met bijlage van de heer Ockels bijgevoegd.
«/)
In de Statenvergadering van 4 juli is besloten u te vragen te reageren op de brief van dhr. Ockels. Een afschrift van uw reactie aan dhr. Ockels zouden wij graag ter informatie willen ontvangen. De Commissie Mobiliteit en Energie kan deze informatie dan te zijner tijd betrekken bij de behandeling van de voordracht over de spooriijn Groningen-Heerenveen (nr. 20/2012). Behandeling van de voordracht in de Commissie is voorzien op 5 september. Ik wil u vragen om, indien mogelijk, hier rekening mee te houden. Ik vertrouw erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Voorzitter Provinciale Staten:
O
06-HB-SG.OM
De provincie Groningen weri^t volgens normen die zijn vastgelegd in een handvest voor dienstverlening. Dit handvest vindt u op onze website of kunt u opvragen bij de afdeiing Communicatie eo Kabinet, Publie)<svoorlicbting: 050 3164160
oatu.Ti Onskenme.-K comadpersoon iPiefoon/fax
E-r>iaii Onderwerp
18 juni 2012 370/wJo/ASSET prof .dr. W . J . Ockels + 3 1 ( 0 ) 1 5 27 8 9 5 7 6 / + 3 1 ( 0 ) 1 5 27 8 3 6 6 1
[email protected] Superbus Project Technische Universiteit Delft
Aan: Minister drs. M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus Drs. L.M.C. Ongering (Ministerie lenM) Tweede Kamer Commissie Infrastructuur en Milieu Minister drs. M.J.M. Verhage (Ministerie EL&I) Dr. B. Leeftink (DG Ministerie EL&I) Burgemeester Tjeerd van der Zwan (Heerenveen) Burgemeester B.C. Hoekstra (Leek) Burgemeester Francisca Ravestein (Opsterland) Burgemeester T. van Bekkum (SmalÜngerland)
Faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek Instituut, Applied Sustainable Science, Engineering and Technology Bezoek Kluyverweg 1 2629 HS Delft Correspondentie Postbus 5058 2600 GB Delft
www.if.tudelft.nl/asset
Burgemeester K.B. Dijkstra (Grotegast) Burgemeester B. Sv/art (Zuidhorn) Burgemeester Peter Rehwinkel (Groningen) Gedeputeerde J.H.J. Konst (Fryslan) Gedeputeerde M. Boumans (Groningen) De Provinciale Statenleden Groningen De Provinciale Statenleden Fryslan Gedeputeerde mr S.A.E. Poepjes (Fryslan) Burgemeester Ferd J.M, Crone (Leeuwarden) Gedeputeerde A r d v a n der Tuuk (Drenthe) Burgemeester K.S. Heidoorn (Assen) Wethouder A. Langius (Assen) Gedeputeerde J.H.M. Bond Mei (Noord-Holland) Gedeputeerde J. Lodders (Flevoland) Gedeputeerde J^N.J. Appelman (Flevoland) Burgemeester Aucke van der Werf (Noordoostpolder) Commissaris van de Koningin Leen Verbeek
B e t r e f t : V o o r s t e / S u p e r b u s O V p r i m e u r H e e r e n v e e n - G r o n i n g e n , v e r z o e k a a n de. P r o v i n c i e s t e b e s t u d e r e n l a u n c h i n g c u s t o m e r t e z i j n , v e r z o e i ( a a n /Minister E L & I o m I n n o v a t i e t e verzefceren e n v e r z o e k a a n d e M i n i s t e r I & M o m de r e g e l g e v i n g t e ontwikkelen voor hogesnelheid bus.
Zeer geachte Minister van Economische zaken, Landbouw en Innovatie, Minister van Infrastructuur en Milieu, gedeputeerden en statenleden van Groningen en FryslSn, burgemeesters en wethouders van Heerenveen, Drachten, Leek, Zuidhorn en Groningen en andere beslissingsmakers t.a.v, een nieuwe OV verbinding Heerenveen-Groningen, Ik doe hierbij het 1) Voorstel Superbus primeur Heerenveen-Groningen, met 2) het verzoek aan de Provincies Gronmgen en Fryslên om één jaar lang te overwegen launching customer te zijn en 3) het verzoek aan de Minister EL&I om een Innovatieverzekering en 4) verzoek aan de Minister l&M om de regelgeving te ontwikkeling voor hogesnelheid bus. Deze integrale aanpak is gekozen om alle betrokken partijen dezelfde kennisbasis aan te bieden en U bent allemaal nodig en daarom adresseer ik U allen om daarmee zo snel mogelijk te kunnen handelen en daarmee de kans die zich nu voordoet optimaal te kunnen benutten. Er is weinig tijd en er is een prachtige kans. Ad 1, Het voorstel is om op het traject Heerenveen Groningen de eerste pilot voor de demonstratie van het Superbus Openbaar Vervoersysteem te realiseren, een wereldprimeur!
Pag./van
1/2
T^ilöi»ch« UB{v*/&ite:it.i>em:;
Voonstel Siipeiiyus pruïieiir Heer-eiiveeii-Groiiingei Prof.dr.Wubbo J. Ockels Juni 2012
.Saiiieiivailiiiw;
Het voorstel is om op het traject Heërenveén Groningen de eerste pilot voor de demonstratie van hef Superbus Openbaar Vervoersysteem te realiseren, een wereldprimeur! We zorgen er zo voor dat de voordelen van de innovatie en de economische en sociale spin-off in Nederiand plaatsvinden en dat de basis wordt gelegd voorSuperbus als exportproduct. Dè lokaal beschikbare fondsen van de provincies Gronirigen en Fryslan zijn voldoende om naast het bouwen van de infrastructuur ook de voertuigen te produceren (in ppp) en de lijn voor exploitatie gereed te hebben voor 2020 met een positieve business casel De provincies Groningen en Fryslan met eventueel Flevoland worden gevraagd Superbus een fair play ground te geven nu de spoorlijn niet door gaat. Het verzoek is één jaar lang het budget te bevriezen en de mogelijke implementatie van Superbus op dat traject te bestuderen. Het is mijn inschatting dat één jaar voldoende is voor een voldoende zorgvuldige studie en besluitvoorbereiding. Ik weet dat er een aantal onjuiste getallen circuleren en de beeldvorming soms nog gebrekkig is maar er is reeds veel bekend en belangrijke partijen zoals potentiële industriële partners (bv Siemens Nederland) hebben alle belang bij een S(X)edig resultaat. Oe beschikbam fondsen mogen dan voldoende zijn om de pilot te ondernemen, de mogelijke risico's, van zo'n innovatie zullen een hindernis vormen voorde -gedurfdèbeslissingJn het voordeel van Superbus OV. Het lijkt unfair dat de provincies naast het ondernemerschap ook alle risico's moeteri dragen, derhalve het verzoek aan de minister een Innoyatieverzékehng in te richten ter ondersteuning van een positieve besluitvorming voor Superbus. Superbus is de eerste hogesnelheidsbus van de wereld. Er is uiteraard nog geen^ regelgeving voor het rijden met Superbus op de speciale hogesnelheidsbaan. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu en RWS en RDW zijn nodig Om als eerste zo'n regelgeving te ontwikkelen.
Voorstel Superbus Heerenveen Groningen;, Gckels 18 juni 2012
Datum
18 juni 2012
■teomertf
370/Wjo//\SSF r
Pag./van
2/2
We zorgen er zo voor dat de voordelen van de innovatie en de economische en sociale spin-off . in Nederland plaatsvinden en dat de basis wordt gelegd voor Superbus als exportproduct. De lokaal beschikbare fondsen van de provincies Groningen en FryslSn zijn voldoende óm naast het bouwen van de infrastructuur ook de voertuigen te produceren (in ppp) en de lijn voor exploitatie gereed te hebben voor 202Q met een positieve; business case! Ad 2, De provincies Groningen en-Fryslan met eventueel Flevoland worden gevraagd Superbus een fair play ground tègeven nu de spoorlijn niet door,gaat. Hef-verzoek^is één jaar lang, het budget te bevriezen en de mogelijke: implementatie van'Supërbus op dat traject tè bestuderen. Het is mijn inschatting dat één jaar voldoende is vooreen voldoende, zorgvuldige studie en besluitvoorbereiding. Ik weet dat er een aantal onjuiste gelallen circuleren en de beeldyorniing soms nog gebrekkig is maar ér is reeds veei bekend en belangrijke partijen zoals potentiële industriële partners (bv Siemens Nederland) hebben aile belang bij een spoedig resultaat. Ad 3, De beschikbare fondsen niogen dan voldoende zijn om de pilot te ondernemen, de mogelijke risico's van zo'n innovatie zuilen een hindernis vormen voor ^de -gedurfde- beslissing in het voordeel van Superbus OV. Het lijkt unfair dal de provincies naast het ondernemerschap ook alle risico's moeten dragen, derhalve het verzoek aan- de minister een innovatieverzekering, in te richten ter ondersteuning van een positieve, besluitvorming yoor-Supërbus. Ad 4. Superbus is de eerste hogesnelheid: bus van de wereld. Er is uiteraard nöggeen regelgeving voor het rijden:met Superbus op de speciale hogesneihèidsbaan. Het niinistérie van Infrastructuur en Milieu en: RWS en ROW zijn nodig om alseerste zo'n regelgeving te ontwikkelen. Hoogachtend.
iWV''l>
prof,dr. Wubbb J. Ockels, Leider Superbus Project TU Delft en Algemeen directeur Superbus B .V.
8;!lia£3e(n)
TöDelft iHlrodiiilii In,pen eerder stadium :heeft;u al kennis kunnen nennen van Superbus, een belangrijke innovatie in het openbaar vervoer. '^Dehogesneiheid bus kan een gelijke omwenteling brengen in, busvervoer als dat het geval was met de hogesnelheidstrein in het treinvervoer": (Victor Lee, hoofd delegatie HongKong) Hierbij breng ik u op de hoogte van de stand van zaken en de strategie en geplande:-activiteiten voorde;, rest van 2012 en het voorstel voor een Superbus-O V pilot: Heerenveen-Groningen als alternatief voor de spoorlijn. Dit jaar is een belangrijk jaar voor Superbus. De stap van het ontwerpen, produceren en testen van het eerste experimentele prototype (eerste trap van het Superbus Ontwikkelingsprogramma) zal moeten overgaan naar een openbaar vervoer pilot welke naar alle waarschijnlijkheid in de vomi van een publiek-private partnership zal zijn ( 2 * trap: industrieel prototype en kleine serie productie met daarbij een stuk infrastructuur). Voor deze pre-commerciële en commerciële activiteiten is de Superbus BV in samenwerking met de TU Delft opgericht. Het geld voor de eerste trap is nu op, we moeten door. De Superbus activiteiten zijn erop gericht Superbus:ZO:;,snel..mogelijk tot een succes te maken, dat wil zéggen het realiseren van de oorspronkelijk uitgesproken verwachting van het kabinet (besluit 14 april 2006) dat Superbus een innovatie in,openbaar vervoer en mogelijk een exportproduct is. Het;experimentele prototype van de TU Delft heeft'veel aandacht ontvangen. In het bijzonder hebbén de media een uitgebreide coverage Van Superbus gegeven. Een hoogtepunt is CNN: httpi//edition.cnn;corn/2011/11/23/tech/inrioy3tion/supefbus-fast;Conimu^^ maar;Ook de'Washington Post, BBC, Spiegel TV, Discovery Channel en de nationale Chinese TV en nog; vele anderen zoals het overzicht taat zien (zie annex). Meer dan 2 miljoen mensen hebben via YouTube naar Superbus gekeken, (zie annex). Het prototype wordt vrijwel dagelijks gebruikt voor testen en demonstraties op het voormalige vliegveld Valkenburg bij Katwijk. In het ontwikkelingsprogramma is samen met de RDW hard gewerkt aan het verkrijgen van een kenteken dat op 15 mei 2012 door minister Melanie Schultz is overhandigd. Daarnaast worden regelmatig demonstraties gegeven aan politici, bestuurders, media en het algemene publiek (zie annex).
Voorstel Superbus Heerenveen Groningen , Ockels 18 juni 2012
4 T o Delft
Hét traject Heerenveeri Groningen kan als eerste pilot voor de demonstratie van het Superbus OV dienen. De beschikbare fondsen zijn voldoende óm naast de infrastructuur ook de productie van voertuigen te realiseren met behulp van public-pfivate-partnership en de lijn te exploiteren met een positieve business case! Voor het traject Heerenveen-Groningen is een bedrag van ongeveer 600 miljoen euro beschikbaar vopr de^aanlegvan een, openbaar vervoerverbinding als restant van de Zuiderzeelijn(ZZL). Het blijkt niet mogelijk een hogesnelheidstrein (HST) voor dit bedrag aan te leggen en-de business case voor een eenvoudige treinverbinding is negatief. Het "Breed Bestuurlijk Qverleg" heeft onlangs een negatief advies afgegeven voor het aanleggen van spoor aan de Priavinciale Staten-(24 mei 201-2). Superbus had reeds een voorlopig voorstel om Heerenveen-Groningen door middel van Superbus te verbinden aan de bestuurders en stakeholders betrokken bij de verbinding Heerenveen-Groningen gestuurd (maart 2012). Bij de onderbouwing van het voorstel behandeld Superbus : •
Infrastructuur en onderhoud
•
Voèrtuigproductie, technologie en kosten
•
Logistiek, exploitatie en business case
•
Implementatie en regelgeving
•
Economische spin off.
•
Miliêu-impact
•
Veiligheid
•
Risico's, innovatie verzekering
Infrastructuur: Voor de infrastructuur heeft Superbus vier wegenbouwers (BAM, Volker Wessei, Heijmans, Strabag) benaderd met de vraag of, zij een Superbusbaan kunnen aanleggen met bijbehorende kunstwerken en veiligheid voor 300 miljoen euro. Alleen Strabag is gekomen met een uitgewerkt voorstel dat inderdaad de haalbaarheid laat zien om voor 300 miljoen een adequate infrastructuur te bouwen. Zie artist impression hieronder. De Superbusbaan: wordt in de middenberm van de autosnelweg aangebracht. Daar waar niet voldoende ruimte aanwezig is, wordt de autosnelweg verbreed. De veiligheid staat voorop. Het beheer en onderhoud wordt VoorstelSuperbus Heerenveen Groningen, Ockels 18 juni 2012
3
W Delft
^XJ
bekeken, in samenwerking met Rijkswaterstaat. «Het^wegdekwordt een zogenoemde . Winnerway een systeem waarbij de zomenvarmte wordt opgeslagen;in de;grond. 's Winterswordt de weg vorstvnj gehouden door deze warnite terug te pompen. De;ohderhoudskosten van deze. vyèg :zijri bijzonder laag mede vanwege de geringe tempèratuürwissèllrigen: door het jaar heen. (<1%/jaar)
■ f
'^.r / r / M i l ^ \^-'
ww
5 ;■ i n
i>
■Si.'
,f ■
n
L. Superfeus maakt ook gebruik van het bestaande wegennet,als gewone bus met,de:daarbij behorende regelgeving. Superbus heeftdaartoe een kenteken als gewone bus. Voor het; gebruikvan de speciale Superbusbanen is een nieuwe regelgeving nodig. Hiertoe wordt samengewerkt met ROW. Rijkswaterstaat en TNO, Voorop.staat deveiligheid. De veiligheidwordt.naast operationele .regelgeving door een aantal technische middelen ondersteürid zoalsVoorstel Superbus Heerenveen Groningen ,Ocke is 18 juni 2012
T y Delft
.
■: : »
T^^i'i-KSu-Ur-ivs-rfSttett 0-U'
*
/
*
'
.
■
.
"
t
*
M
'
■'-
.
^
radar voor obstakeldelectie en surveillance met camera's en directe communicatie ntet en tussen verschillende Superbusvoertuigen. Het voertuig, technologie en kosten: Het voertuig is een geheel nieuw ontwerp en product. Ofschoon het een technologische vernieuwing is, zijn alle gebruikte systemen op zich niet nieuw. Voor de voertuigproductie is wel een ontwikkelingsstap nodig richting het ontwerp van een industrieel prototype, waarbij de effectieve productie van wat grotere aantallen een belangrijke doelstelling is. Hiertoe is contact aangegaan met verschillende partijen die de mogelijkheid hebben delen van Superbus te leveren. Tot nu toe zijn onderhandelingen met Siemens (aandrijfsysteem en communicatie) en Bosch (elektronica) met doel om de beschikbaarheid van de benodigde technologie te verifiëren. Ook kunnen de productiekosten in dit proces worden geraamd. Daarnaast is een nieuwe assemblagefaciliteit nodig die mogelijkerwijs in het Noorden kan worden gerealiseerd. Naar verwachting zullen er zo'n kleine 100 voertuigen nodig zijn voor de exploitatie van het gebied. De productiekosten zijn beraamd op 150 miljoen euro. Het voorstel van Superbus is om de Provincies Groningen en Heerenveen als launching customer te zien. Het resterend bedrag van 150 miljoen euro kan worden gebruikt om in samenweri<;ing met industrie de prototypeontwikkeling en het opzetten van de productiefaciliteit(en) te financieren. De provincies zulten dan aandeelhouder worden van Superbus BV in een public private partnership, mogelijk uitgebreid met een consortium van grote partijen als Siemens en Bosch. Logistiek, exploitatie en business case: Superbus gaat uit van een vraaggestuurd logistiek systeem. Vraaggestuurde logistiek is op diverse plekken al toegepast in de wereld. Voor het OV is dit nog niet vaak gebeurd. Het betekent dat de klant bepaalt wanneer hij of zij wil reizen en dat de Superbus zich daar zoveel mogelijk bij aanpast. Het is niet zo dat Superbus als een taxi van deur tot deur rijdt. Superbus rijdt van punt tot punt (niveau postcode). Daarbij probeert het op slimme wijze de vraag van verschillende passagiers te combineren. Superbus stopt zo'n drie tot vijf keer aan het begin van de rit en ook nog eenzelfde aantal keren aan het einde van de rit. Tussendoor stopt Superbus Er wordt over een relatief groot deel van de rit hard doorgereden. Daardoor wordtde gemiddelde snelheid hoog. Dat betekent ook dat dechauffeur veel passagiers-kilometers; kan produceren per uur. Dat verhoogt de omzet van het systeem en rtiaakt het mogelijk orii voorde prijs van een tweede klas treinkaartje deze service aan te beiden. Als er een:vaste vraag-ts,:bijvoorbeeld van abonnemnetshouders, dan biedt Superbus; ook een vast aanbod en-rijdt gewoon volgens dienstregeling. Ten aanzien van logistiek en exploitatie heeft Connexxion zich .ge'interesseerd verklaard Superbus te willen exploiteren op dit traject. Ook andere openbaarverv.oer maatschappijen hebben interesse getoond (Veolia), Er dient uileraard een adequate concessie te worden geleverd. Voorstel Superbus Heerenveen Groningen , Ockels 18 juni 2012
S
füDelft De huidige schatting van de vervoerswaarde en de daarbij behorende inkomsten is 19.8-21.1 miljoen per jaar teavijl de kosten van salarissen, onderhoud voertuigen en infrastructuur en energie 14.8 tot 16.7 miljoen bedragen. Er is dus sprake van een venvachte positief saldo van 5 miljoen euro per jaar. Er hebben zich reeds twee grote potentiële business partners aangeboden. Siemens en Bosch. Er zij duidelijke signalen dat indien de provincies in september toezeggen om voor een jaar Superbus te bestuderen als alternatief er een grote ondersteuning komt van de markt. Implementatie en regelgeving: De doorlooptijd voor de realisatie van infrastructuur wordt door Strabag geschat op 4-6 jaar. Hierbij is het van belang dat alleen een beperkte MER procedure wordt veriangd om dat het om een aanpassing gaat van de bestaande infrastructuur (A7). De bouwtijd zelf bedraagt circa 3 jaar. Hetontwerpen van het industriële prototype zal twee jaar kunnen kosten. De productie kan in 3 jaar worden opgezet bij voldoende financiering. Bovenstaande overziend kan geconcludeerd worden dat het nieuwe openbaar ven/oer Superbus in 6 jaar kan worden gerealiseerd. Deze periode valt goed samen met de geschatte tijd die nodig is om een industrieel prototype te ontwikkelen, een fabricage en assemblage faciliteit te creëren en de productie van 100 voertuigen te realiseren. De beslissing voor de verbinding zal worden genomen door de provinciale Staten van Fryslan en Groningen, De beslissing wordt voorbereid door het "Breed Bestuurlijk Overieg" (BSO) . waarin naast de gedeputeerden de burgemeesters van de aanliggende gemeentes zitting hebben. De Provinciale Statenvergadering waarin het BBO advies zal worden behandeld vindt plaats i.n september aanstaande. Het voorstel van Superbus is om gedurende een jaar het budget te bevriezen en;de beslissing voor te bereiden voor mogelijke implementatie van Superbus OV, Daartoe zal een studieteam, moeten worden opgezet. Doel vari de uit te voeren studie is te onderzoeken hoe Superbus het best kan worden geïmplementeerd op de verbinding Heerenveen-Groningen, hoe dit gefinancierd kan worden, hoe de risico's kunnen worden afgedekt en welke baten deze verbinding geeft, zowel maatschappelijke als economische als voor het milieu. De definitieve beslissing-om de pilot Superbus te stari;en kan dan in september 2013 worden genomen. De realisatie kan dan nog voor 2020 gebeuren. Bij bovengenoemde planning wordt er van uitgegaan dat de overheid de nodige-steun geeft om de nieuwe regelgeving te ontwikkelen voor het hogesnelheidstraject. Hiertoe dient een nauwe samenwerking met RDW en RWS worden opgezet. Economie en economische spin off: T.a.v. de-economische spin-off wordt een o.a. studie gedaan doordè RUG-(Prof. Elhorst) en door Siemens. VoorstefSupei'bus He.erenveen SroningenyOckels l&juni 2012
T Ü Delft Elementen die hierbij een rol spelen zijn: de hightech en duurzaamheid van het voertuig eri de bijzondere situatie dal de verbinding Heerenveen-Groningen dè eerste Superbus realisatie is i n de wereld, een primeur. Dit gegeven zial ook een aanzienlijke toeristische trekpleis:ter zijn. Ook zullen onderwijsinstellingen Superbus kunnen gebruiken als: bijzonder stimulatie van jongeren, voor technologie en duurzaamheid. De regio wordt interessant en daarmeeyormt Superbus een: mogelijk middel tegen krimp. Superbus vormt een stimulans voor vele technologieën: elektrisch vervoer, koolstof strui^turen, IT en logistiek software,-communicatie, voertuig controle, veiligheid systemen. Op ieder van , deze terreinen kunnen potentiële spin-offs plaats vinden. Een studie naar de vervoerswaarde is gedaan door Infratheker en Quooste, beide studies laten zien dat een sterke toenamein passagiers wordt venA/acht (7.000-15.000 per dag). Connexxion heeft erVaring mét vraaggestuurd OV en heeft daan/oor speciale software ontwikkeld. De business case isdoor Connexxion ingeschat als positief. Provincie Flevoland heeft herhaaldelijk te kennen gegeven Siiperbüs als een bijzonder aantrekkelijke vomn van O V te zien, vooral vanwege deflexibiliteit en daardoor de bereikbaarheid van de hele regio. Flevoland ziet baar positie alseen mogelijke schakel tussen het Noorden en de randstad. Het kan dus verwacht worden dat;;het Superbus traject bij succesvolle pilot wordt uitgebreid naar de Randstad. Daarnaast is te venArachten dat Duitsland, als auto minded land, interesse zal tonen en daarmee liggen ook daar mogelijkheden tot uitbreiding. Belangrijk is dat het Superbus concept op redelijke korte termijn uitgebreid kan worden. Het snel kunnen uitbreiden is een specifiekekwaliteit van Superbus OV. Gezien de enorme belangstelling in het buitenland (zie annex) kan met redelijke zekertieid worden verwacht dat na een daadwerkelijke implementatie Superbus een export product wordt. De productiefaciliteit van de voertuigen zullen hiennee en sterk economisch voordeel krijgen Supertjusis alsnog uniek.:Er.is geen ander;hogesnelheidsbus systeem in de wereld. Deze situatie is te vergelijken met het Franse initiatief destijds, namelijk de hogesnelheidstrein,TGV. . Frankrijk heeft-als:initiatief nemer een aanzienlijk economisch vooi-deel (gehad). Milieu-impact: Schattingen van het aantal passagiers dat vanuit de auto naar Superbus gaat, .iS"4500 per dag, Als gevolg hiervan zij twee effecten die de CO2 uitstoot doen verminderen; 1): miridel" auto's en 2) betere doorstroming van het resterend autoverkeer. Het aantal auto's dat overeenkomt friet 4500 passagiers is 3.000 per dag. Deze rijden gemiddeld ~ 40 km per dag., Het verbruik is;dan ongeveer 8.000 liter per dag, 2 miljoen liter per jaar (1 litër/15 km). De corresponderende : . reductie CO2 uitstoot is 6.000 ton ! Het, effect Van beter doorstroming van het verkeer laat zich ook afschatten-. Het-is; bekend dat files kunnen ontstaan door maar een ^kleine toename van verkeersaanbod. Omgekeerd kan dus ook bij een redelijk geringe afnamen van hetaantalautorijders de vemi inde ring-van files;groot zijn, VoorstefSuperbus.Heerenveen Groningen , Ockels 18 juni 2012
7
Ty'Delft
<-^vi§ca?^vteÏLlfei,|5MïïL(iü©gïïiv;
. V
Veiligheid: :Op;.de operibare weg rijdt de Superbus volgens de büs regelseen voldoet aan dezelfde yeiligheidseisen. Bovendien isSuperbus zo ontworpen dat de constructie veilig is. Daarop is' Süperbu^s pok tjeqordeeld door de RDW- De constructie zoontworpen dat ze passief veilig isin geval van botsingen. De bestuurder stuurt actief het voertuig en wordt daarbij ondersteund door cruise.controi en op de autosnelweg ook door lane keeping". Voor het rijden op de hogesnelheidsbaan zijn extra voorzieningen getroffen. Superbus heeftradar rondom het voertuig. Dévoonjit kijkende radar wordt gebruikt voor anti-collislon. Tot 300 m ver kunnen objecten worden waargenomen. Indien dit het geval is remt Superbus automatisch af. Superbus staat bij noodrem in,250 m stil. De zijwaartse radar wordt gebruikt voorautomatische besturing waarbijde afstanden tot, de,vangrail constant worden gehouden. Voor dfe veilige afstand tussen voertuigen bij 250 km/uur is 500 meter genomen (2 maal de rem.weg). Bij hogesnelheid is de rol van de bestuurder te vergelijken met een airiine piloot, namelijk "supen/isor". Door het voertuig niet volledig automatisch en onbemand te laten rijden wordt ook de sociale veiligheid, gewaarborgd. Er is altijd een chauffeur die een oogje in het zeil houdt. Hij of zij kan wanneer nodig ingrijpen en eventueel hulpdiensten waarschuwen. De constructie van de Superbanen is zo dat aan weerszijden barrières staan die voortkomen, dat de Superbus,deSuperbaan'kan vertalen. Waar nodig,wp.rden ze zo ingerichtdat hulpdiensten . snel toegang hébben tot de Superbaan. De barrières zorgen er ook vöór-dat overig verkeer niet;. bedoeld of onbedoeld op de Superbaan kan komen, Risico^s, het Noorden als ondernemer, als SuperbuspionierJhnovatieyerze^^ Innovaties, dus nieuwe ontwikkelingen brengen altijd risico's met zich mee. Naarmate-^de vernieuwing meer afwijkt van het gebruikelijke zijn dè risico's ook vaak groter. Superbus is zo'n unieke innovatie en kent zijn gelijke niet op wereldschaal. Onlangs Heéftde Eurocommissaris mevrouw Geoghegan Quinn in Superbus gereden, Zij heeft Superbus uitgenodigd voor het eerste Europese Innovatie Forum 5.6 december 201't. In haar uitnodigingsbrief zei zij; "Thank you very much for showing me your Superbus" during my visit to Delff in July: I was very impressed with it! Projects tike yours are perfectly in-line with what we want to achieve with the Innovation Union. I would therefore like to invite you to take part in the European Commission's first annual Innovation Convention in Brussels on 5 and 6 December 2011." Maire Geoghegan Quinn 23 September 2011 Het Superbus OV moet netals iedere.innovatie ergens beginnen en dat betekend een onderneming. Overeenkomstig^het kabinetsbesluit van 14 april 2006 (Superbus als Innovatie èn exportproduct) is het van belang om, Superbus-als eerste in Nederiand te realiseren. Om de beslissing doorde;provincies vooreen Superbus pilot Heerenveén-;Groning.en mogelijk te Vdbrstel Superbus Heererlveen Groningen .Ockels: 18 juni 2012
-8
T ü Delft f(*ï3»niscii**Uj»t*.'«i*it<'(t D » H i
maken, is;een zorgvuldige analyse van de risico's noodzakelijk en dienen deze op een verantwoordelijke wijze te zijn;afgedekt;(verzékerd). Het moge duidelijk zijn dat indien deze onderneming succesvol is, Superbus voor gehe.el Nederiand een voordeel zal zijn. Een stukje Nederiandse trots dooreen unieke innovatie, én mogelijk een gewild exportproduct. Echter zonder extra ondersteuning zouden de risico's alleen voor het Noorden gelden. Deze situatie kan als unfair worden gezien. Innovatie is een belangrijke doelstelling van de regering. Het is tevens een belangrijke doelstelling van de Europese Unie. Het ligt daarom voor de hand van deze overheden een soortverzekeringte aanbieden aan het Noorden voor de risico's die zij loopt met dé introductie van Superbus. Hierbij kan een verbinding worden gemaakt met de initiatieven de Europese Commissie, namelijk de Innovatie Union en het Innovatie Fonds. Bovendien is er een convenant tussen de Commissie van Mevrouw Geoghegan Quinn en de Europese Investering Bank juist voor grote infrastructuren voor vervoer ( Risk Sharing Finance Facility ).
Voorstel Superbus Heerenyeen Groningen , Ockels 18 juni 2012
T o Delft „Annex:
nieuw concept OV innovatie: Superbus is aande ene kant een vorm van hogesnelheidsvervoer vergelijkbaar met de hogesnelheidstrein, maar deze "hogesnelheidsbus"" combineert de hogesnelheidsservice, waarvoor speciale rijbanen in het midden van de autosnelweg zijn voorzien, met de flexibiliteit van wegvervoer, Superbus kanals;"normale" bus hef bestaande wegennet gebruiken. Superbus isderhalveeen unieke nieuwe modaliteit in het OV. Superbus verbindt dus regio's naast .knooppunten zoalsslations, transferia en luchthavens. Superbus is een concurrent van de auto en in,mindere mate.van de trein en busverbindingen. De uitstraling, het imago, heeft eenzelfde emotie. Men „wil erin rijden. De flexibiliteit komt dichtbij die van een auto. Superbus zal voornarrielijk op aanvraag rijden, gebruikmakend van de huidige en toekomstige communicatiemiddelen zoals internet, smartphone. Superbus rijdt van postcode naar postcode. ■Opstap- en uitstappunlen zijn over.het algemeen te voet te bereiken. Superbus rijdt elektrisch met een maximumsneiheid van 250 km/uur. Er zijn speciale stopplaatsen waar een leeg accupakket door;een vol pakket u'rtgewisseld kan worden. De typische range op een accupakket wordt 200 km. : ■Historie: Het idee.Superbus: ontstond eind 2004 toen voor Prof Ockels de reis van Delft naar Groningen en terug door railproblemen 9 uur kostte. Superbus werd gedefinieerd met als uitgangspunt het "ideale "'openbaar vervoer; snel, duurzaam, luxe, van plaats vertrek naar bestemming zonder overstap,, uit- en instappende personen zijn niet storend voor de overige passagiers, veel privacy. Superbus werd als studieproject gestart binnen de Technische Universiteit Delft onder leiding van de initiatiefnemer. Meer dan 30 profesoren en andere deskundigen uit verschillende disciplines waren betrokken bij de eerste conceptuele ontwikkeling. Begin 2005 werd Superbus ingebracht in de Zuiderzeelijnstudie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het Superbusconcept van de TU Delft werd vergeleken met de Hogesnelheidstrein (HST) en met de Magneetzweefbaan (MZB). Superbus ontving hiervoor een subsidie van 300.000 euro. In april 2006 werd de Zuiderzeelijn studie afgesloten. Superbus bleek superieur op alle vier studieelementen, namelijk de ven/oerswaarde (extra passagiers) was 21% t.o.v. HST en MZB 11%, démüieu-impact was lager door bundeling met de autosnelweg en door het lagere energiegebruik per passagier-kilometer. de infrastructuur was aanzienlijk goedkoper (SB 3 miljard euro, HST 7 miljard euro, MZB 10 miljard euro) en de business case was veel gunstiger, Superbus heeft een positieve exploitatie met passagiersprijs gelijk aan die van de tweede klas trein. In ap.rir2Q06 besloot het Kabinet de Zuiderzeelijn niet aan te leggen. Wel kreeg Superbus een rR&D traject aangeboden met als rechtvaardiging dat Superbus een;bijzondere innovatie-is' in VoorstelSuperbus Weerenveen Groningen, Ockels ,18 juni 2012
10
TllDelft
—^■'
«""-U"
' rLo
^-,' ' V >
Twoni^cti»» Uowf'
openbaar vervoer en mogelijk een exportproduct Superbus heeft vervolgens een ontwikkelingsprogramma opgesteld bestaande uil drie trappen (ruinitevaartbenadering). Op basis van dit programma heeft de. minister besloten 7 miljoen euro beschikbaar te stellen (later is daar nog 2 miljoen euro aan toegevoegd) development program: Het Superbus ontwikkelingsprogramma bestaat uit drie trappen. Het begrip "trap" wordt gebruikt om aan te geven dat na het volbrengen vande eerste trap een tweede trap direct gestart dient te worden anders "valt" de verkregen "hoogte" weer terug naar analogie van een raket. De eerste trap is het ontwerpen en bouwen van een experimenteel prototype. De grootte orde van investering is 10 miljoen euro. De tweede trap wordt gezien als. een gedeeltelijk public-private partnership. In deze trap dient ;een industrieel prototype ontwikkeld te worden, rekening houdend met productie, logistiek en exploitatie (markt en business case). De derde trap is de mart
11
TU Delft T^c'iftf*-'!!* üniw*-»iit(ry!f &»tft
16 mei 2012 Leeuwarden demonstratie rit met Provinciale Statenleden en publiek 6 juni 2012 Groningen demonstratie rit met Provinciale Statenleden
Media aandacht:
Ruim 2 miljoen mensen hebben via YouTube naar Superbus gekeken The Superbus can drive' (5500.000 views) it's not a tram, not a bus ü's the Superbus HP (290.000 views) Superbus First Rido 17 $ep 2010 Lelystad (4000.000 views) Superbus at Dubai Ajtodrortie (360 000 views) Superbus First Ride 17 Sep 2010 Renqer's music (170.000-views)" Vredestein Uitrac Sessanta Superbus (90,000 views) Superbus in the snow (285.000 views)
VoorstelSuperbus Heerenveen Groningen , Ockels 18 juni 2012
■12
f^
Delft
. >.,. „
«■'1
'^.
Tef HiiHcfce Unii(«)'*ït*ft OéWt
' \
V
.1
^.'^ . / ■/•J
L.'
Voorstel Superbus Heerenveen Groningen , Ockels 18 juni 2012
\Z
