3.25 Uitstroom en eindopbrengsten. 1. Onze visie 1.2 De vereniging van de EN3 scholen

3.25 Uitstroom en eindopbrengsten 1. Onze visie 1.2 De vereniging van de EN3 scholen 2: De school 2.1 Directie: 2.2 Aanmelden leerlingen 2.2.1 kennismaking 2.3 Het onderwijs 2.3.1 Combinatiegroepen. 2.3.2 Kleuters 2.3.3 Groep 3 tot en met 8 2.4 Activiteitenplan 2.4.2 De methoden. 2.5 Lestijd. 3: De zorg aan onze leerlingen 3.1 Komst van kinderen. 3.2 Het volgen van de ontwikkeling 3.3 informatievoorziening naar ouders 3.4 De speciale zorg voor kinderen 3.5 Het schrijven van groepsplannen en individuele plannen 3.6 Passend onderwijs 3.6.1 Extra ondersteuning/ arrangement (voorheen “rugzakje”) 3.7 Onderwijs aan excellente leerlingen 3.7.1 De Plusklas 3.7.2 Dotato 3.8 Eindtoets groep 8 3.9 De intern begeleider 3.10 Dyslexie 3.11 ADHD, autisme of sociaal onhandig 3.12 Sociale vaardigheiden weerbaarheidstraining 3.13 Verlengde leertijd, doublure of versnellen. 3.14 Toelating van kinderen met een handicap 3.15 Verlaten van de school 3.15.1 Verlaten van de school na groep 7 3.15.2 Verlaten van de school wegens schorsing of verwijdering 3.16 Onderwijskundig rapport 3.17 Schoolmaatschappelijk werk 3.18 Jeugdgezondheidszorg 3.19 Logopedie 3.20 Centrum voor Jeugd en Gezin 3.21 Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 3.22 Onderwijs aan zieke leerlingen. 3.23. Schema – Leerlingen die extra zorg nodig hebben 3.24. Schema Commissie Arrangeren

4: Ouders 4.1 De oudercommissie. 4.1.1 Activiteiten van de 4.1.2 Ouderbijdrage: 4.1.3 Ouderavond 4.1.4 Oud Papier 4.2 Medezeggenschapsraad 4.3 De GMR 4.4 Klachtenprocedure. 5: Activiteiten van de school op alfabetische volgorde: 5.1 Avondwandelvierdaagse. 5.2 Dierendag. 5.3 Dodenherdenking. 5.4 Gemeentelijke schoonmaakdag. 5.5 Jaaropening en jaarsluiting. 5.6 Kleuterfeest. 5.7 Koningsdag. 5.8 Kunst en Cultuur Drenthe 5.8.1 Waarom het Cultuurmenu? 5.8.2 De praktijk 5.9 Meesters- en juffendag. 5.10 Schaatslessen. 5.11 Schoolkamp 5.12 Sinterklaas 5.13 Sportdag. 5.12 Startactiviteit. 5.13 Voetbaltoernooi. 6: Overige informatie op alfabetische volgorde: 6.1 Bieb in school 6.2 Buitenschoolse opvang. 6.3 Fruit en drinken. 6.4 Fietsen. 6.5 Kleurplaten. 6.6 Overblijven. 6.7 Pleinwacht / bel. 6.8 Schoolfotograaf. 6.9 Sponsoring 6.10 Vakanties Herfstvakantie: 13 okt. t/m 17 okt. 6.11 Verjaardagen. 6.12 Verzekeringen. 6.13 Vrijgeven. 7: Een aantal schoolregels 7.1 Algemeen 7.2 Op het plein. 7.3 In de gymzaal.

Christelijke basisschool de Hoeksteen De Spil 7 7918 AX Nieuwlande Telefoon: 0528-351301 E-mail: [email protected] Website: hoeksteennieuwlande.en3.nl Schooltijden: Maandag, dinsdag donderdag en vrijdag: 8.30 uur-12.00 uur 13.00 uur-15.00 uur Woensdag: 8.30-12.15 uur Groep 1 : alleen dinsdagmiddag school. Groep 2t/m 4 woensdag en vrijdagmiddag vrij. Groep 5 tot en met 8 woensdagmiddag vrij. Gymtijden: Dinsdagmiddag: groep 3-4, 5, 1-2, en 8 Woensdag: groep 6-7 en 3-4 Donderdagmiddag: groep 5, 2 en 8 Vrijdagmiddag: groep 6-7 Ziekmelding. Als uw kind de school niet kan bezoeken dan horen wij dit graag van u. Wilt u dit dan telefonisch doorgeven vóór 08.30 uur? Wij stellen het op prijs dat u bezoeken aan de dokter, tandarts of ziekenhuis zoveel mogelijk buiten schooltijd laat plaatsvinden.

Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Pagina 2

1: Onze visie

Deze hoeksteen komt terug in het logo van onze school. Jezus als hoeksteen Op andere plaatsen in de bijbel, in het boek Petrus bijvoorbeeld, wordt Jezus vergeleken met de hoeksteen. Veel tijdgenoten van Jezus irriteerden zich aan Hem. Na zijn dood en opstanding is Hij het steunpunt geworden voor allen die in Hem geloven. Ook wij willen in ons onderwijs steunen op Hem.

Wij willen een betrouwbare, goede school zijn. Een school waar je op kan bouwen. In ons logo hebben wij proberen weer te geven waar we voor staan. De naam `De Hoeksteen´ In de bijbel wordt er op verschillende plaatsen over een Hoeksteen gesproken. In Psalm 118, vers 22 staat: ‘De steen die de bouwers afkeurden is een hoeksteen geworden’. Vlak daarvoor, in vers 19 en 20, wordt gesproken over iemand die de poort van de tempel binnengaat…. In de tijd van de bijbel werden stenen voor een muur uitgehouwen uit de rotsen. Daardoor was geen steen gelijk. De metselaar moest passen en meten bij het bouwen van een muur. Soms kreeg hij een steen in handen die niet recht was. Een steen met een hoek. Dan irriteerde hij zich en gooide hij deze steen aan de kant. Wanneer de metselaar met de poort van deze muur bezig was en met metselen bovenaan de poort kwam, had hij een steen nodig die schuin afliep. De sluitsteen of hoeksteen. De steen waar hij zich eerst aan irriteerde werd nu de belangrijkste steen van het bouwwerk. Op deze steen rustte de poort en de hele muur.

De School als hoeksteen Als school willen we dat kinderen op ons kunnen steunen. Alle stenen in de muur verschillen. Ze verschillen in kleur, grootte, vorm etc. Ook kinderen verschillen. Ze hebben verschillende interesses en leren op verschillende manieren. De één leert makkelijk en heeft behoefte aan meer uitdaging en een ander heeft juist meer ondersteuning nodig.

We vinden het belangrijk dat elk kind zich veilig en thuis voelt op ‘De Hoeksteen’ en onderwijs krijgt dat bij hem of haar past. Voor al deze verschillende kinderen willen we een hoeksteen zijn waarop ze kunnen bouwen. Het Logo Het logo stelt de poort voor met in het midden de hoeksteen. Kind centraal Van de hoeksteen in het logo is een kind gemaakt. Het kind staat in het midden van de boog. In het verleden stond de leerkracht of de lesstof centraal. Het kind moest zich daaraan aanpassen. Wij stellen het kind centraal. In ons onderwijs zoeken we steeds naar wat het kind nodig heeft. Daar sluiten we bij aan. Plezier In het logo is ook een kind te zien dat wijdbeens over de school springt. Dat symboliseert een kind dat het naar de zin heeft; er plezier in heeft.


Pagina 3

De kleuren De kleuren van het logo zijn terug te vinden in het meubilair van de school. Tot slot Wij zijn een christelijke school en steunen op Jezus. Als school willen we betrouwbaar zijn en een steunpunt zijn voor de kinderen en hun ouders. In heel ons onderwijs staat het kind centraal. Vandaar:

We willen graag dat alle kinderen, ongeacht hun culturele achtergrond zich op onze basisscholen veilig en thuis voelen. Wij stellen centraal wat kinderen wel kunnen in plaats van wat zij niet kunnen. Aansluiten bij hun ambities en hen stimuleren hun talenten te ontplooien, is volgens ons een belangrijke voorwaarde om dat te bereiken. Onder het motto ‘EN3, de Kracht van Kleinschaligheid’ willen wij ons de komende jaren richten op het behouden en verbeteren van de kwaliteit van ons onderwijs en onze scholen. Hierover en over andere zaken, verwijzen wij u graag naar onze website, www.EN3.nl.

“Op De Hoeksteen kun je bouwen. “

1.2

De vereniging van de EN3 scholen

Onze school is één van 4 christelijke basisscholen van EN3, de vereniging voor Protestants Christelijk onderwijs in Elim, Nieuweroord, Nieuwlande en Noordscheschut. EN3 gaat bij al haar werk uit van het evangelie van Jezus Christus. - Op deze scholen geven 45 personeelsleden les aan meer dan 500 kinderen. - Alle scholen zijn als voldoende beoordeeld door de inspectie. - Alle scholen zijn zichtbare bijzondere scholen - We streven naar kwaliteit, eigenheid, sfeer en klantvriendelijkheid - De scholen staan midden in de samenleving en zijn proactief - Met een speciale plusklas voor groep 7 en 8 is er specifiek aandacht voor (hoog)begaafde kinderen - De scholen hebben moderne schoolgebouwen met in alle leslokalen een digitaal schoolbord Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Lid worden Wij stellen het op prijs als u lid bent/wilt worden van de vereniging. In feite zijn de christelijke scholen van de ouders/verzorgers van de kinderen. Door lid te worden van de vereniging kunt u mede de ontwikkeling van de school bepalen. U kunt zich aanmelden bij de directeur van uw eigen school. Kosten zijn € 5,- per persoon, en € 7,50 voor twee volwassenen in een huishouden. Adressen van bestuursleden vindt u achterin deze schoolgids. 1.3 Inspectie. Onze school heeft een inspecteur. Als de inspecteur onze school bezoekt, worden de gang van zaken, de ontwikkelingen, methodes, enz. besproken. Ook beoordeelt de inspecteur ons activiteitenplan, onze schoolgids en ons schoolplan. Het beleid van de rijksoverheid is erop gericht om alle vragen bij één loket binnen te laten komen. Dat loket is Postbus 51. Verder kunt u de site www.onderwijsinspectie.nl bezoeken. Heeft u klachten over het onderwijs, dan kunt u gratis 0800-8051 bellen. Klachten over seksuele intimidatie, seksueel misbruik, ernstig psychisch of fysiek geweld, kunt u melden bij het meldpunt vertrouwensinspecteurs 0900-1113111 (lokaal tarief)

Pagina 4

2: De school De Hoeksteen is sinds januari 2014 gevestigd in het MFC De Opsteker. Een nieuw gebouw met veel lichtinval en uitzicht over de landerijen. Een mooie plek voor een dorpsschool. De Hoeksteen beschikt over 6 leslokalen, een teamkamer, directiekamer, IB ruimte en in het hart van de school een leerplein. Inpandig in het gebouw is ook de gymzaal. We zijn een moderne school en hebben de school met nieuw meubilair volgens de eisen van deze tijd in kunnen richten.

bekeken en meestal kan er in een klas worden gekeken om de sfeer te proeven. Hiervoor kan het hele jaar door een afspraak worden gemaakt met juf Roelanda van der Felz. In het voorjaar organiseren wij een open morgen waarbij u in de gelegenheid wordt gesteld om de school te komen bekijken en de sfeer te proeven. Tijdens deze open morgens zijn er ook ouders van de ouderraad aanwezig om uw vragen te beantwoorden. Na een bezoek, gesprek en/of het lezen van de schoolgids kan men besluiten het kind bij ons aan te melden via het inschrijfformulier. Voor de inschrijving krijgen de ouders/verzorgenden enkele weken voordat het kind op school komt een uitnodiging voor een intakegesprek met de directeur en de kleuterjuf. Tijdens het intakegesprek verwachten we veel informatie van u over de ontwikkeling van uw kind om zo een goed beeld te krijgen. Na dit gesprek kan het kind officieel ingeschreven worden. Daarnaast overleggen we wanneer uw kind kennis komt maken. We bieden de mogelijkheid aan om 5 dagdelen voor de 4e verjaardag mee te draaien in de groep.

2.1 Directie: Binnen de vereniging van EN3 is Hans Salomons directeur van 2 scholen. Naast de Hoeksteen is hij ook directeur van de Regenboog in Noordscheschut. Op de momenten dat hij niet aanwezig is op de Hoeksteen, is Roelanda van der Felz aanspreekpunt van de Hoeksteen. 2.2 Aanmelden leerlingen Onze school staat open voor kinderen van alle gezindten. Alle kinderen die op het reguliere basisonderwijs thuis horen en waarvan de ouders onze uitgangspunten en doelstellingen respecteren zijn welkom. 2.2.1 kennismaking Als ouders hun kinderen op onze school willen plaatsen, bieden wij de gelegenheid eerst kennis te komen maken. De school wordt dan van binnen Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

De kinderen kunnen gedurende het hele jaar instromen.  Kinderen die voor 1 oktober jarig zijn komen in groep 1 en gaan door naar groep 2.  Kinderen die na 1 oktober maar voor 1 januari 4 worden (najaar kinderen) worden in groep 1 geplaatst. Aan het eind van het schooljaar wordt met de ouders/verzorgenden overlegd of zij door gaan naar groep 2.  Kleuters die na 1 januari 4 worden komen in de 1a groep en starten het volgende schooljaar in groep 1 Ook bij deze keuzes staat het kind centraal en zal de ontwikkeling bepalen welk advies de ouders krijgen. Pagina 5

eigen manier van werken die aansluit bij onze visie dat kleuters het best leren tijdens spel. Vandaar het samenvoegen van deze groepen. Voor de groepen 3 tot en met 8 wordt per schooljaar bekeken waar de beste combinaties gemaakt kunnen worden. Ook bij het maken van deze keuzes staan de kinderen centraal. De laatste jaren zitten er tussen de 108-118 leerlingen op de Hoeksteen.

2.3 Het onderwijs Op onze school streven we naar goed onderwijs. We richten ons onderwijs zo in dat het transparant is naar alle geledingen binnen de school. We hebben het kind centraal staan en vinden het belangrijk dat kinderen zich kunnen ontwikkelen in een veilige leeromgeving. We volgen de kinderen in hun ontwikkeling. Door onze opbrengstgerichte manier van werken bieden we onze leerlingen de beste kansen om zich volop te ontwikkelen. We stellen doelen en passen het onderwijs hierop aan. Leerkrachten volgen regelmatig cursussen om zich verder te professionaliseren.

2.3.2 Kleuters Wij vinden dat kleuters het best leren door spel. We bieden een uitdagende leeromgeving die past bij de kleuter. Dat zie je terug in: o Het werken met thema’s die dicht bij de belevingswereld van een kleuter liggen. o Het bieden van veiligheid door duidelijke structuur en regels. o De inrichting van het kleuterlokaal. Veel uitdagende hoeken om spelend ervaringen op te doen. o Veel aandacht voor rollenspel waardoor een kind leert gevoelens te uitten en inleven in een ander. o Uitdagende materialen. o het rooster, door afwisseling van rustige en actieve activiteiten. Vanuit een veilige omgeving werken we met een beredeneerd aanbod waarin we de ontwikkeling van het kind volgen. Dit heeft als voordeel dat we de thema’s aan kunnen passen aan de actualiteit.

2.3.1 Combinatiegroepen. Op de Hoeksteen werken we met enkele combinatiegroepen. De groepen 1 en 2 zijn gecombineerd. De kleutergroep vinden we een speciale afdeling binnen onze school met een Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Pagina 6

In ons leerlingvolgsysteem van kleuters onderscheiden we de volgende ontwikkelingsgebieden:  Visuele waarneming  Taal-denken  Auditieve waarneming  Rekenvoorwaarden  Grote motoriek  Fijne motoriek  Expressie  Taakwerkhouding  Sociaal emotionele ontwikkeling We krijgen op deze manier een goed beeld van de hele ontwikkeling van de kleuter. Ook in de kleutergroep werken we opbrengstgericht. Zo bouwen we een stevige basis voor het verdere leerproces . 2.3.3 Groep 3 tot en met 8 We volgen het kind verder en hebben doorgaande leerlijnen waarin de kinderen begeleid worden. We kijken wat de onderwijsbehoeften van een kind zijn en zetten die centraal. Dit noemen we handelingsgericht werken (HGW) Het handelingsgericht werken bestaat uit 4 fasen: 1) Signaleren: het signaleren van leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. 2) Analyseren: Het benoemen van de onderwijsbehoeften van leerlingen. 3) Plannen: de leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften clusteren en een groepsplan opstellen. 4) Realiseren: Het plan in de praktijk brengen.

2.4 Activiteitenplan Elke groep heeft een eigen jaarplanning. Op een overzicht staat de verdeling van alle schoolvakken die aan de orde komen, hoeveel tijd er aan besteed wordt, door wie de lessen wordt gegeven enzovoort. Al deze gegevens staan in ons activiteitenplan, dat we jaarlijks opstellen. 2.4.1 De vak- en vormingsgebieden                

onderwijs in de Nederlandse taal, waaronder lezen en schrijven onderwijs in de Engelse taal godsdienstige vorming rekenen/ wiskunde aardrijkskunde geschiedenis de natuur, waaronder biologie maatschappelijke verhoudingen, waaronder staatsinrichting geestelijke stromingen sociale redzaamheid, waaronder gedrag in het verkeer bevordering gezond gedrag tekenen en handvaardigheid zintuiglijke en lichamelijke opvoeding muziek spel en beweging computergebruik

Al deze vak- en vormingsgebieden zijn beschreven in ons schoolplan. U kunt dit op school inzien.

2.4.2 De methoden. In de groepen 1 en 2 werken we met een beredeneerd aanbod. De methodes worden gebruikt als bronnenboek. Vaak wordt gebruik gemaakt van Schatkist Seizoenen, Taal en Rekenen, Ik ben Bas en Ga je mee Bas. In de groepen 3 tot en met 8 gebruiken we de volgende methoden: Schrijven: Pennenstreken Rekenen: De wereld in getallen Aanvankelijk lezen: Veilig leren lezen Ned. Taal: Taal op Maat Begrijpend lezen: Tekstverwerken en Nieuwsbegrip. Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Pagina 7

Technisch lezen: Estafette Aardrijkskunde: Geobas Geschiedenis: Wijzer door de tijd Biologie: Nieuws uit de natuur Engels: The team Verkeer: Klaar….over Godsdienst: Kind op maandag Gymnastiek: Basislessen bewegingsonderwijs Sociaal emotionele: Kinderen……… omgaan met Burgerschap en Intergratie: vanaf groep 5 gebruiken we het tijdschrift Samsam. 2.5 Lestijd. Leerplichtige kinderen in de groepen 1 t/m 4 krijgen minimaal 880 uur les per jaar. De leerlingen in de groepen 5 t/m 8 hebben recht op minimaal 1000 uur les per jaar. Deze aantallen worden door de inspectie gecontroleerd.

3: De zorg aan onze leerlingen 3.1 Komst van kinderen. Voordat een kind 4 jaar is geworden mag het een aantal dagdelen mee doen met de groep om het gewenningsproces te bevorderen. Onze school kent geen wachtlijsten zodat we het kind direct na de 4e verjaardag kunnen toelaten. Vanaf het 5e jaar is het kind leerplichtig. Kinderen die van een andere school komen, bv door verhuizing worden in dezelfde jaargroep geplaatst waar ze op de vorige school zaten. We doen ons best om de nieuwkomers snel wegwijs te maken in de regels en de gebruiken van de groep en de school.


Voor instroom van jonge risicoleerlingen hebben ouders melden informatieplicht aan de betreffende school. Het overdrachtsformulier peuterspeelzaal of kinderdagverblijf wordt op school afgegeven. De school bekijkt of het kind geplaatst kan worden op basis van het ondersteuningsplan waarin staat welke zorg we kunnen bieden. Het kind kan worden besproken in de Commissie Arrangeren (voorheen zorgteam) Wanneer de school de zorg niet aankan wordt er binnen 6 weken een alternatief aangeboden. In die tussentijd wordt het kind (nog) niet ingeschreven! Zie het schema bij 3.23; leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. 3.2 Het volgen van de ontwikkeling van de kinderen Van ieder kind wordt een leerling-dossier bijgehouden. Hierin komen bijvoorbeeld de rapportverslagen, screening door de logopedist, verslagen van gesprekken met ouders, onderzoeken, observaties, toets gegevens en eventueel handelingsplannen. Dit schooljaar gaan we overstappen naar een ander administratiesysteem, nl. ParnasSys. De intern begeleider beheert de dossiers en bewaakt de privacy. Voor het volgen van de leerlingen gebruiken we toetsen die delen van de leerstof uit de methode afronden. Daarnaast gebruiken we landelijk genormeerde toetsen. De gegevens van deze toetsen worden verwerkt via de computer. De meeste toetsen zijn van het Cito. Deze procedure van toetsen noemen we het leerlingvolgsysteem (Lovs-Cito) Op vaste tijden in het jaar worden deze toetsen afgenomen. Het overzicht van de afnamemomenten staan op een toets kalender. De uitslagen van de toetsen worden twee keer per jaar met de intern begeleider besproken. De uitslagen van de Cito toetsen zijn ook op de rapporten te vinden, zodat ouders daar inzage in hebben. Uiteraard kijkt de leerkracht regelmatig het werk wat de kinderen hebben gemaakt na. Het is belangrijk om leerlingen feedback te geven op Pagina 8

hun gemaakte werk en het geeft de leerkracht inzicht in de mate waarin de leerlingen de leerstof hebben begrepen. Soms gebeurt het nakijken samen met het kind. Er zijn opdrachten die kinderen zelf kunnen en mogen nakijken. Het nakijken en bespreken van het gemaakte werk is een belangrijk leermoment. Voor het volgen van de sociaal emotionele ontwikkeling vullen de groepsleerkrachten twee keer per jaar een observatielijst in; de Sociale Competentie Observatielijst (SCOL) De leerlingen van de bovenbouw vullen daarnaast ook zelf een vragenlijst in. Op basis van groepsoverzichten en leerling overzichten krijgen we een beeld van de sociaal emotionele ontwikkeling van onze leerlingen. 3.3 informatievoorziening naar ouders Intakegesprek Ongeveer 6 weken voordat uw kind naar school gaat krijgt u een uitnodiging voor een intake gesprek. In dit gesprek vertelt u over uw kind en kunt u vragen stellen .

deze avond krijgt u belangrijke informatie over het komende schooljaar. Entreetoets De ouders van groep 8 krijgen een persoonlijke uitnodiging voor de informatieavond. Tijdens dit gesprek wordt de entreetoets met de ouders besproken. De informatie over groep 8 krijgt u op papier mee.

10 minutenavond U krijgt vanaf groep 1 twee keer per schooljaar een uitnodiging om te komen praten over de vorderingen van uw kind. kijkmomenten Gedurende het schooljaar wordt u drie keer per jaar uitgenodigd een kijkje te nemen in de klas(sen) van uw kind(eren). Uw kind leidt u rond en laat zien wat hij/zij wil laten zien. Kijkweek Tijdens de kijkweek kunt u een les bijwonen in de groep van uw kind. U kunt zich vooraf inschrijven. Rapporten De kinderen van groep 3 tot en met 8 krijgen twee keer per jaar een rapport. De kleuters krijgen aan het eind van het jaar een rapport. Ouderbezoek schoolkeuze De leerkracht van groep 8 komt op huisbezoek om advies te geven over de schoolkeuze.

Ouderbezoek De kleuterjuf komt na 4-6 weken op huisbezoek om te vertellen hoe het met uw kind gaat op school. Wanneer dit bezoek in het najaar plaats vindt, krijgen de ouders geen uitnodiging voor het eerste 10-minuten gesprek.

Weekinfo Iedere vrijdag ontvangt u via de mail onze nieuwsbrief met daarin informatie van onze school. ‘Loop maar binnen’ moment Naast al deze geplande momenten bent u altijd welkom om binnen te lopen wanneer u iets wilt bespreken of om even in de groep te kijken.

Informatieavond In het begin van het schooljaar houden alle groepen een informatieavond voor de ouders. Op Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Pagina 9

3.4 De speciale zorg voor kinderen Ieder kind heeft recht op de aandacht en zorg die het nodig heeft. Niet iedereen is gelijk. Kinderen verschillen van elkaar in aanleg, tempo en emotionele ontwikkeling. Op onze school proberen we zoveel mogelijk rekening te houden met deze verschillen. Omgaan met verschillen betekent dat er aandacht is voor de specifieke onderwijs-behoeften van ieder kind. Vanaf dit schooljaar worden deze onderwijsbehoeften ook beschreven in een document. Dit overzicht noemen we heel toepasselijk “Ieder Kind in Beeld” 3.5 Het schrijven van groepsplannen en individuele plannen Het groepsplan is de kern van de zorgstructuur op de scholen binnen EN3. Aan het begin van het schooljaar stellen de leerkrachten groepsplannen op voor de vakken technisch lezen/begrijpend lezen, spelling en rekenen. Deze plannen worden gemaakt op basis van observaties van onderwijsbehoeften, observaties van vaardigheden zoals bv. Het Beredeneerd Aanbod van de kleutergroepen, toets resultaten van de methoden en resultaten van landelijke Cito toetsen. Het groepsplan wordt ingedeeld in:    

instructiegevoelige leerlingen instructieafhankelijke leerlingen instructieonafhankelijke leerlingen leerlingen met specifieke behoeften (leerlingen die een eigen leerlijn volgen)

Voor rekenen en taal/spelling hebben we methoden waarin leerlingen op verschillende niveaus kunnen werken zodat onze groepsplannen daarbij aansluiten.


Op een aantal vaste momenten in het schooljaar worden de groepsplannen geëvalueerd en opnieuw opgesteld. Ouders worden geïnformeerd wanneer resultaten van hun kind afwijken van de gestelde doelen. Door het zgn. handelingsgericht werken heeft de leerkracht een goed overzicht van de groep en weet welke leerlingen meer leerstof nodig hebben en welke leerlingen meer instructiebehoefte hebben. Kortom de leerkracht is op de hoogte van de onderwijsbehoeften van de leerlingen en gaat daar naar handelen. Aan het eind van het schooljaar wordende resultaten doorgesproken met de toekomstige groepsleerkracht zodat we een doorgaande lijn kunnen waarborgen. 3.6 Passend onderwijs Nieuw samenwerkingsverband PO 2203 Afdeling Hoogeveen Met ingang van augustus 2014 zijn onze scholen binnen EN3 onderdeel geworden van een nieuw samenwerkingsverband PO 2203. Dit samenwerkingsverband bestaat uit veel meer schoolbesturen dan voorheen ons samenwerkingsverband 4.02 bestond. Om tot één werkwijze te komen zijn sommige externe routes aangepast en worden er soms andere termen gebruikt. SWV 4.02 zal met ingang van augustus a.s. worden opgeheven. De eerste hulp komt van de groepsleerkracht. Deze heeft via observaties van het speelwerkgedrag of het nakijken van het gemaakte werk of er meer uitleg of andere hulp nodig is. Tijdens het zelfstandig werken geeft de groepsleerkracht deze extra hulp. Dit kan aan de Pagina 10

instructietafel of tijdens het lopen van de rondes door de groep. Kinderen kunnen door middel van een blokje met een vraagteken aangeven of ze hulp nodig hebben. Aan het begin van het schooljaar weet de groepsleerkracht op basis van de beschreven onderwijsbehoeften en de groepsplannen welke kinderen extra aandacht nodig hebben. In het kort de werkwijze van Passend Onderwijs a. De groepsleerkracht neemt verantwoorde afstemmingsbeslissingen op grond van observatiegegevens, aangevuld met de analyse van toets gegevens. b.Bij gesignaleerde afstemmingsproblemen geeft de groepsleerkracht extra aandacht en/of ondersteuning. Dit wordt beschreven in het groepsplan. c. Als de groepsleerkracht constateert dat eigen oplossingen niet werken, vraagt deze ondersteuning bij de intern begeleider en/of directeur. Bij hardnekkiger problemen wordt een specifiek plan opgesteld. d. Als de intern begeleider constateert dat binnen de school geen passende oplossing voor handen is kan advies worden gevraagd bij de Commissie Arrangeren (voorheen zorgteam). Aanspreekpunt voor de scholen is de coördinator van deze commissie. Het advies kan leiden tot een observatie en/of onderzoek van een schoolondersteuner of orthopedagoog. De leerkracht en/of intern begeleider wordt ondersteund om leerlingen op de basisschool van passend onderwijs te voorzien.

In de voorafgaande fase is als eerste de schoolondersteuner betrokken bij de school. Een school kan bij vragen of zorgen over een leerling zonder aanmelding telefonisch advies vragen aan een schoolondersteuner. Wanneer de schoolondersteuner op school komt vult de school het aanvraag formulier in en stuurt deze digitaal door naar de afdeling Hoogeveen. Handtekeningen van ouders worden op een apart toestemmingsformulier op school bewaard. De leerling wordt ingeschreven en het dossier wordt opgebouwd. De schoolondersteuner bezoekt de school en geeft handelingsgerichte adviezen. Mogelijk dat de schoolondersteuner al met een advies komt om een ontwikkelingsperspectief (OPP) op te stellen. Dit is in deze fase nog niet verplicht. De schoolondersteuner kan het advies geven, wanneer dat nog niet door de school is gebeurd, tot meer onderzoek, zoals bijv. een psychologisch onderzoek. De schoolondersteuner kan ook in samenspraak met de intern begeleider, de schoolmaatschappelijk werker, contactpersoon Centrum voor Jeugd en Gezin, bij het advies betrekken, wanneer er sprake is van een zorgwekkende thuissituatie. 3.6.1. Extra ondersteuning/ arrangement (voorheen “rugzakje”) e. Als blijkt dat de geboden adviezen niet uitvoerbaar zijn binnen de normen van de basisondersteuning van SWV PO 2203 (dat wat een school zelf moet kunnen aanbieden aan zorg) kan een arrangement worden aangevraagd. Ook kan gedacht worden aan een verwijzing naar een andere basisschool, wanneer die andere school wel de expertise in huis heeft. Bij aanvraag van het arrangement gebruikt de school het digitale formulieren voor aanvraag arrangement- school- in. Ouders vullen digitaal het formulier voor aanvraag arrangement- ouders- in. Het arrangement bestaat uit de inbreng en de samenwerking van de school, de ouders en eventuele partners, gericht op het kind en zijn of


Pagina 11

haar ontwikkelingsperspectief (OPP) en de daaraan te verbinden doelen. De schooldirecteur is (altijd in nauw overleg met de ouders) de aanvrager van het arrangement. Het arrangeren is maatwerk voor de leerling, waarbij ouders, leerkracht, intern begeleider en een lid van de Commissie Arrangeren zijn betrokken. In dit stadium moet de school een ontwikkelingsperspectief voor de leerling hebben opgesteld. Als de school een wenselijk arrangement heeft geformuleerd wordt dit voorgelegd aan de Commissie Arrangeren. Bij toekenning van het arrangement wordt de vergoeding vastgesteld met een begin- en einddatum1 Arrangementen zullen de komende twee jaren veelal curatief zijn (gericht op het oplossen van ..) Over een jaar wanneer de rugzakjes omgezet zijn in arrangementen kan er mogelijk sprake zijn van meer preventieve arrangementen (gericht op het voorkomen van..). De begroting zal hierin leidend zijn. De Commissie Arrangeren bestaat uit de orthopedagoog (bij voorkeur dezelfde die het eventuele onderzoek heeft uitgevoerd, de schoolondersteuner ( bij voorkeur dezelfde die bij de school betrokken is) en de voorzitter. Daar waar extra expertise nodig is, m.n. vanuit cluster 3 en 4 kan de komende twee jaar nog een beroep op de ambulante diensten worden gedaan. Arrangementen kunnen pas afgegeven worden, wanneer scholen aantoonbaar kunnen aangeven dat zij basiskwaliteit leveren. Arrangementen zijn op de leerling en/of leerkracht gericht. De schooljaren 2014-2015 en 2015-2016 zijn overgangsjaren, waarin steeds duidelijker zal worden wat de bekostigingsmogelijkheden zijn, scholen scherper gaan aangeven welke zorg ze wel en niet kunnen leveren en het algehele beleid in het nieuwe samenwerkingsverband PO 2203 zal 1

De einddatum ligt willekeurig in het schooljaar; dit om piekbelasting bij een evt. tweede aanvraag te voorkomen.


geëvalueerd en bijgesteld worden. (Zie 3.23 Schema werkwijze Commissie Arrangeren) 3.7 Onderwijs aan excellente leerlingen 3.7.1 De Plusklas Binnen onze vereniging hebben we een Plusklas voor leerlingen uit groep 7 en 8. Dit schooljaar wordt dat een gecombineerde groep 7/8 die één dag in de week les krijgt van meester Rolf ten Hoor op basisschool “de Hoeksteen” in Nieuweroord. In het lesprogramma is opgenomen: maken van projecten en presentaties, uitdagende stof op gebied van taal en rekenen, filosoferen en debatteren, techniek, vreemde taal en werken rond actuele thema’s. De basisschool “Het Mozaïek” uit Hollandscheveld doet hier ook aan mee. Voor het signaleren van excellente leerlingen gebruiken we het “Protocol voor Signalering en Diagnostisering van intelligente en begaafde kinderen” Binnen onze school kunt u terecht bij Sandra Pastoor voor eventuele vragen. Zij maakt deel uit van de werkgroep. 3.7.2 Dotato Dotato is een Italiaanse naam voor excellent. Het christelijk voortgezet onderwijs in Hoogeveen biedt de mogelijkheid om (hoog)begaafde leerlingen uit groep 8 uitdagend onderwijs te laten volgen. Er is een werkgroep die aanmeldingen en contact met het voortgezet onderwijs coördineert. Leerlingen uit groep 8 die in aanmerking komen, gaan negen keer naar het Roelof van Echten College. Tussentoets groep 6 en eindtoets groep 8 De NSCCT Leerlingen uit groep 6 krijgen in februari een capaciteiten test de NSCCT van Centraal Nederland. Deze test meet de capaciteiten van leerlingen. Het geeft de groepsleerkracht een second opinion over de leermogelijkheden van hun leerlingen. Leerlingen die onderpresteren kunnen op deze manier worden opgespoord en het geeft de leerkracht de mogelijkheid om leerstof aan te bieden die past bij de capaciteiten, zodat we er ‘uit halen wat erin zit’. Pagina 12

3.8 Eindtoets groep 8 Elke leerling in groep 8 krijgt vóór half maart een schooladvies; welk type voortgezet onderwijs het beste bij de leerling past. We kijken naar schoolprestaties, aanleg en ontwikkeling tijdens de hele basisschoolperiode. Naast dit schooladvies komt er een tweede gegeven bij in de vorm van het resultaat op de centrale eindtoets. Het ministerie heeft een aantal toetsen daarvoor goedgekeurd. Onze school heeft op dit moment nog geen keuze gemaakt. Het schooladvies is leidend bij de plaatsing in het voortgezet onderwijs. De eindtoets wordt dit schooljaar afgenomen in de maand april. De eindtoets is wettelijk niet verplicht voor leerlingen die: - zeer moeilijk lerend zijn - meervoudig gehandicapt zijn - korter dan vier jaar in Nederland wonen en de Nederlandse taal nog niet voldoende beheersen. De groepsleerkracht van groep 8 begeleidt de procedure van advies en aanmelding voor het voortgezet onderwijs. 3.9 De intern begeleider De intern begeleider (ib-er) coördineert de zorg van de leerlingen. Dit kan zijn op het gebied van lezen, taal rekenen enz. of op het gebied van gedrag, sociaal-emotionele ontwikkeling. Dit houdt o.a. in: het adviseren en begeleiden van groepsleerkrachten ten aanzien van zorgleerlingen, het bewaken en bijhouden van toets gegevens en evaluaties, contacten met het zorgteam onderhouden. Op gezette tijden vindt er overleg plaats tussen de groepsleerkracht en de intern begeleider. Tijdens dit overleg worden leerlingen uit de groep besproken. We spreken over leervorderingen, gedragsproblematiek, het effect van handelingsplannen en de sfeer in de groep. Nadrukkelijk krijgt ook het sociaal emotioneel welbevinden van de leerlingen aandacht. Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Tussentijds overleg is ook mogelijk. De intern begeleider heeft met regelmaat contact met andere intern begeleiders binnen onze vereniging en binnen het samenwer-kingsverband. Zo kunnen we van elkaar leren en deskundigheid uitwisselen die ten goede komt aan de leerlingen en de school. 3.10 Dyslexie Sinds januari 2009 wordt diagnostiek en behandeling van ernstige en hardnekkige dyslexie vergoed door de zorgverzekeraar. Vanaf 2014 vallen alle kinderen in de basisschoolleeftijd onder deze regeling. Wanneer een leerling daarvoor in aanmerking komt levert de school het nodige dossier aan. Ouders kunnen bij de eigen zorgverzekeraar informeren hoe de vergoeding is opgenomen in het basispakket. Wanneer u vragen heeft over het vervolgtraject kunt u contact opnemen met de intern begeleider van onze school: Sandra Pastoor Wanneer blijkt dat er sprake is van dyslexie krijgt de leerling een dyslexieverklaring. Deze verklaring is belangrijk i.v.m. het aanschaffen van hulpmaterialen van bv. Dedicon. 3.11 ADHD, autisme of sociaal onhandig Omdat kennis over gedragsproblematiek steeds toeneemt, worden kinderen als zodanig eerder herkend dan vroeger. Voor het kind is het belangrijk dat het onderwijs is afgestemd op mogelijkheden. Soms kan het gedrag van invloed zijn op concentratie en aandacht waardoor het leren wordt belemmerd. Ook op dit gebied willen we met ouders meedenken en zo nodig advies geven. 3.12 Sociale vaardigheiden weerbaarheidstraining Wanneer uit observaties blijkt dat het kind gebaat is bij sociale vaardigheidstraining neemt de groepsleerkracht contact met u op. De trainingen kunnen bij het SWW worden gevolgd. Na de aanmelding heeft u een gesprek met de schoolmaatschappelijk werkster voor een intake gesprek. Ook kunt u zelf contact opnemen met SWW. Het dagelijks spreekuur is van 9.00 tot Pagina 13

12.00 uur op het Bureau van de SWW, Het Haagje 119 te Hoogeveen. Telefoonnummer 0528-278855

3.13 Verlengde leertijd, doublure of versnellen. Wanneer blijkt dat het kind een achterstand heeft op sociaal emotioneel gebied of op leergebied kan het wenselijk zijn om nog een jaar in dezelfde jaargroep te blijven. Dit betekent niet dat het kind ‘alles weer over moet doen’. In sommige gevallen kan er op bepaalde vakgebieden gewoon door worden gewerkt bv. Met rekenen. Dit wordt zeer weloverwogen besloten met ouders, groepsleerkracht, intern begeleider en directie. Voor de overgang naar een volgende groep hebben we criteria opgesteld die we als school belangrijk vinden. Bij deze afweging hanteren we het “Protocol doubleren of versnellen’. Hierin staat ook beschreven onder welke omstandigheden we besluiten om excellente leerlingen te laten versnellen. Kleuters van oktober, november, december blijven niet “automatisch” nog een jaar in de kleutergroep. In principe gaan deze kinderen naar de volgende groep tenzij er goede redenen zijn om de kleuterperiode te verlengen. Dan is dat natuurlijk mogelijk. Ouders worden bij de afwegingen m.b.t. kleuterverlenging, doubleren of versnellen nauw betrokken. 3.14 Toelating van kinderen met een handicap Wanneer een kind op onze school wordt aangemeld die een handicap heeft (visueel, verstandelijk, lichamelijk, gehoor-,spraak- of taalproblemen) moet er antwoord worden gegeven op de vraag of plaatsing mogelijk is. Het welbevinden van het kind staat voorop. Directie, intern begeleider en de betreffende groepsleerkrachten nemen een weloverwogen besluit of het kind plaatsbaar is. Er moet vooraf duidelijk zijn welke begeleiding en voorzieningen er nodig zijn en wat onze school te bieden heeft. Wanneer de problematiek van het gehandicapte kind de zorgcapaciteit van onze school te boven gaat kan het kind helaas niet worden geplaatst en gaan we op zoek naar alternatieven in de regio.


Er kunnen zich situaties voordoen, waarin de grenzen aan de zorg voor de kinderen worden bereikt:

1. verstoring van rust en veiligheid: Indien een leerling een handicap heeft die ernstige gedragsproblemen met zich meebrengt ,leidend tot een ernstige verstoring van de rust en de veiligheid in de groep, dan is voor ons de grens bereikt waardoor het niet meer mogelijk is om kwalitatief goed onderwijs aan de gehele groep en aan het betreffende kind met een handicap te bieden. 2. Interferentie tussen verzorging/behandeling – onderwijs: indien een leerling een handicap heeft die een zodanige verzorging/ behandeling vraagt dat daardoor zowel de zorg en behandeling voor de betreffende leerling als het onderwijs aan de betreffende leerling onvoldoende tot zijn recht kan komen, dan is voor ons de grens bereikt waardoor het niet meer mogelijk is om kwalitatief goed onderwijs aan het betreffende kind met een handicap te bieden. 3. Verstoring van het leerproces voor de andere kinderen: indien het onderwijs aan de leerling met een handicap een zodanig beslag legt op de tijd en de aandacht van de leerkracht dat daardoor de tijd en aandacht voor de overige leerlingen in de groep onvoldoende of in het geheel niet kan worden geboden, dan is voor ons de grens bereikt waardoor het niet meer mogelijk is om kwalitatief goed onderwijs te bieden aan de (zorg)leerlingen in de groep. 4. evenredig deel aantal gehandicapte kinderen: Als school zijn we tot op zekere hoogte in staat gehandicapte leerlingen te plaatsen. Er is een grens. Omdat we nog maar heel weinig ervaring hebben stellen we het voorlopig als volgt: we kunnen een evenredig deel van het aantal gehandicapte kinderen in Nederland, op onze school plaatsen.

Pagina 14

3.15 Verlaten van de school Verwijzing groep 8 naar het voortgezet onderwijs Het vervolgonderwijs in de gemeente Hoogeveen heeft voor de verwijzing een Aanmeldingswijzer opgesteld. Hierin staat beschreven waar leerlingen aan moeten voldoen om in een bepaalde onderwijsvorm te kunnen instromen. De behaalde scores op de Cito toetsen vanaf midden groep 6 worden leidend voor de plaatsing in het VO. In september worden de leerlingen die waarschijnlijk leerwegondersteuning gaan krijgen aangemeld bij het Roelof van Echten. Deze leerlingen worden in september/oktober getest of ze daarvoor kunnen worden toegelaten. De centrale eindtoets zal worden gebruikt als een aanvullende onderbouwing bij het advies en plaatsing. Op de informatieavond in september worden de ouders van kinderen van groep 8 uitgebreid geïnformeerd over de te volgen stappen. Tijdens de open dagen op 12 en 16 februari 2015 kunnen de leerlingen van groep 8 alvast een kijkje nemen op hun favoriete scholen voor voortgezet onderwijs. 3.15.1 Verlaten van de school na groep 7 Soms kan het voorkomen dat een kind aan het eind van groep 7 de school verlaat. Meestal betreft dit kinderen met een ontwikkelingsperspectief (OPP) en een verlengde leertijd, doublure in de onderbouw of middenbouw. Deze kinderen hebben wel acht jaar basisonderwijs gevolgd. In overleg met ouders en het kind kunnen we vroeg in het schooljaar van groep 7 tot dit besluit komen. Het kind kan in overleg met activiteiten van groep 8 meedoen zoals: mee doen met open dagen voortgezet onderwijs en de afscheidsmusical. Ouders worden hierbij nauw betrokken. De informatie krijgt u van de groepsleerkracht of de intern begeleider. 3.15.2 Verlaten van de school wegens schorsing of verwijdering Een kind dat de rust en de veiligheid op school en in de groep ernstig verstoort, kan van onze school verwijderd worden. Het moet gaan om herhaald wangedrag dat een negatieve invloed heeft op Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

andere kinderen en de goede gang van zaken ernstig belemmeren. De directie beslist hierover. Wanneer het kind voorgoed wordt verwijderd moet het wel op een andere school geplaatst kunnen worden. De directie maakt de verwijdering of schorsing schriftelijk aan de ouders bekend. Ouders hebben recht op hoor en wederhoor. 3.16 Onderwijskundig rapport Wanneer het kind van school gaat wegens verhuizing of wegens een andere reden wordt een onderwijskundig rapport ingevuld. Dit zijn formulieren waarin staat hoe de stand van zaken is met betrekking tot leervorderingen e.d., zaken die van belang zijn voor de nieuwe school van het kind. Ook worden de Cito gegevens en eventuele handelingsplannen meegestuurd. Het onderwijskundig rapport kunnen de ouders van te voren inzien. 3.17 Schoolmaatschappelijk werk Sinds het schooljaar 2009-2010 zijn alle basisscholen van de gemeente Hoogeveen voorzien van een schoolmaatschappelijk werker. Voor onze school is dat Mirte Bleijenberg. Er bestaat ook de mogelijkheid om kinderen die in een echtscheidingssituatie leven en 9 jaar of ouder zijn, mee te laten doen aan een praatwerkgroep KIES. Dat kunnen kinderen zijn waarvan de ouders in harmonie uit elkaar zijn gegaan als zowel kinderen die met conflicten werden of worden geconfronteerd. Ze kunnen hier hun gevoelens en ervaringen met elkaar delen. Deze groep wordt begeleid door speciaal opgeleide deskundigen. Het Haagje 119 te Hoogeveen. Telefoonnummer 0528-278855 3.18 Jeugdgezondheidszorg Groep 2 en groep 7 worden jaarlijks gezien door een assistent van de GGD. Hierbij zijn de ouders niet aanwezig. Wanneer uit screening blijkt dat het kind extra zorg of aandacht nodig heeft worden er afspraken gemaakt bij de jeugdarts of bij de jeugdverpleegkundige. Ouders worden met het kind voor het spreekuur op school uitgenodigd. Ouders of leerkrachten Pagina 15

kunnen ook zelf kinderen aanmelden bij dit spreekuur. Deze manier van werken is meer gericht op maatwerk zodat kinderen die meer aandacht nodig hebben van de jeugdarts of jeugdverpleegkundige dit ook krijgen. Email adres en telefoonnummer GGD afdeling Jeugdgezondheidszorg: [email protected] 0591- 656565 3.19 Logopedie Eén keer per jaar worden alle kinderen van groep 2 door een logopediste van de GGD gescreend. Leerlingen met spraakproblemen kunnen via de huisarts worden doorverwezen naar een vrij gevestigde praktijk voor logopedie. Kinderen uit andere groepen kunnen op verzoek ook worden gezien door de logopediste. 3.20 Centrum voor Jeugd en Gezin Het Centrum Jeugd en Gezin Hoogeveen (CJG) is een netwerk waarin allerlei organisaties samenwerken zoals: de GGD, Icare, Jeugdgezondheidszorg, Welzijnswerk Hoogeveen, Bureau Jeugdzorg, peuterspeelzalen en het onderwijs. Ouders en professionals kunnen daar terecht voor hun vragen. Telefonisch bereikbaar onder nummer: 0528233049 . Informatie op de website: www.cjghoogeveen.nl 3.21 Meldcode Kindermishandeling Voor professionals wordt het verplicht werken voor kindermishandeling.

Huiselijk

Geweld

en

die met kinderen werken om met een meldcode te huiselijk geweld en


De meldcode heeft tot doel beroepskrachten te ondersteunen in de omgang met signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Een meldcode bevat een stappenplan. Dit stappenplan leidt de beroepskracht vanaf de signalering tot de eventuele melding door het proces heen. Zo wordt duidelijk wat er wordt verwacht van de beroepskracht bij signalering van huiselijk geweld of kindermishandeling en hoe rekening houdend met het beroepsgeheim op een verantwoorde wijze komen tot een besluit over het doen van een melding. Het stappenplan ligt op school ter inzage.

3.22 Onderwijs aan zieke leerlingen. Elk kind heeft recht op onderwijs, ook als het ziek is. Wanneer een leerling langdurig ziek is, thuis of in het ziekenhuis, dan zorgt de school ervoor dat de leerling betrokken blijft bij het onderwijs. Een aangepast leerprogramma kan het kind de nodige afleiding geven en zal het contact tussen school en kind waarborgen. Ook wordt voorkomen dat de achterstand te groot wordt om na de ziekteperiode de draad weer op te pakken. Om de begeleiding van zieke leerlingen zo optimaal mogelijk te realiseren kunnen wij als school een beroep doen op de consulenten Onderwijs aan Zieke Leerlingen. Zij kunnen een leerkracht adviseren bij het aanpassen van de leerstof aan de mogelijkheden van het kind. In overleg met de school en de ouders kan de consulent 1 à 2 keer in de week het kind bezoeken en met de leerstof bezig zijn. Verder hebben zij zicht op de aard en de consequenties van ziekten.

Pagina 16

3.23. Schema – Leerlingen die extra zorg nodig hebben

3.24. Schema Commissie Arrangeren Schematische weergave werkwijze Commissie Arrangeren ( CA) (voorheen zorgteam) Deelnemers: Schoolondersteuners, orthopedagogen en voorzitter School: Interventies op schoolniveau hebben onvoldoende effect*

Schoolondersteuner: - Handelingsadvies - Begeleiding (bijv. observatie/VIB) - Advies t.a.v. onderzoek/aanvraag arrangement

Orthopedagoog: - Handelingsgericht diagnostisch onderzoek - Voorbereiden aanvraag arrangement m.b.v. Schema profiel-analyse**


Pagina 17

Commissie Arrangeren (CA): - Besluit m.b.t. al dan niet toekennen arrangement - Doorverwijzing Commissie Toewijzing (CT)

Commissie Toewijzing (CT): - Besluit m.b.t. al dan niet afgeven toelaatbaarheidsverklaring SBO/SO 3.25 Uitstroom en eindopbrengsten Hieronder is het advies te lezen dat onze leerlingen kregen na groep 8: ’11-‘12

VMBO (basis/kader) 27 % HAVO-TL 27 % HAVO-VWO 46 %

’12-‘13


’13-‘14


Uitkomsten van de eindtoets groep 8: 2011-2012 Schoolvorderingen Intelligentie

CBS de Hoeksteen 108,6 100,9


Totaalgemiddelde 104,2 102,0 Pagina 18

2012-2013 Schoolvorderingen Intelligentie


Totaalgemiddelde 104,7 101,8

2013-2014 Schoolvorderingen Intelligentie


Totaalgemiddelde 105,9 101,7

4: Ouders 4.1 De oudercommissie. De oudercommissie bestaat uit ouders van onze school. De nieuwe leden worden door de leden van de ouderraad persoonlijk gevraagd. De kandidaat O.C.leden worden bekend gemaakt aan de ouders. Binnen 10 dagen kunnen tegenkandidaten worden voorgesteld, die schriftelijk bevestigen dat zij bij verkiezing zitting zullen nemen in de oudercommissie. De oudercommissie vergadert circa 10 keer per jaar. Hierbij is een teamlid aanwezig. 4.1.1: Activiteiten van de oudercommissie: De oudercommisie organiseert en ondersteunt bij de volgende activiteiten:  Feesten: Sinterklaas, Kerst, Palmpasen, afscheid groep 8, paasmaaltijd en Fancy-Fair.  Schoolreisjes, schoolkamp.  Excursies.  Sportieve evenementen zoals schoolvoetbal, schoolkorfbal en wandelvierdaagse.  Werkzaamheden in en rond de school. 4.1.2 Ouderbijdrage: De ouderbijdrage, die een vrijwillig karakter heeft, wordt gebruikt voor activiteiten die niet door het rijk worden


vergoed. Wanneer de ouderbijdrage niet wordt betaald, worden de onkosten van de activiteiten in rekening gebracht. De ouderbijdrage bedraagt €3,- per kind per maand. Het bedrag wordt automatisch geïncasseerd. U kunt op het machtigingsformulier aangeven of u per maand, kwartaal of per jaar wilt betalen. Het bedrag wordt rond de 26e van de maand afgeschreven. 4.1.3 Ouderavond In november organiseert de oudercommissie een ouderavond. Het jaarverslag wordt voorgelezen en financieel jaarverslag en de begroting worden doorgenomen. Na de pauze wordt er meestal een gastspreker uitgenodigd om een onderwerp onder de aandacht te brengen. 4.1.4 Oud Papier De oudercommissie regelt de inzameling van het oud papier. Op iedere derde zaterdag van de maand staan 2 containers bij school om het papier in te doen. Het geld dat hiermee wordt verkregen wordt gebruikt voor activiteiten die niet door het rijk worden vergoed. Ouders/verzorgers worden ingedeeld om hier een bijdrage te leveren. Dit komt neer op 1 keer per schooljaar een zaterdagochtend helpen bij de oud papier container. Aan het begin van het schooljaar krijgt u een rooster via de oudercommissie.

Pagina 19

4.2 Medezeggenschapsraad Op 1 februari 1982 is de Wet Medezeggenschap Onderwijs ingegaan. In deze wet is het meedenken en meebeslissen van ouders en leerkrachten geregeld. Het bestuur moet voor het besluiten neemt in een aantal gevallen instemming of advies vragen aan de medezeggenschapsraad. Bijvoorbeeld: De vakantieregeling, de inzet van personeel en sollicitatieprocedures. Daarnaast ziet de MR toe op hoe het beleid op school, vooral hoe dit een praktische vertaling krijgt. U moet hierbij denken aan beleid vanuit wetgeving, maar ook vanuit EN3 beleid. Ook kan de MR signalerende rol spelen of het beleid en de wet wel passend vertaald wordt, of dat er mogelijk juist op bepaald gebied nog beleid en afspraken missen. Wilt u meer weten over de rechten en plichten van de MR en op welke onderdelen de MR nu precies instemmings- of adviesrecht heeft, kijk dan op de website van de school. In het werkplan van de MR staat dat precies beschreven. De medezeggenschapsraad bestaat uit ouders en leerkrachten. Tot leden van de medezeggenschapsraad kunnen ouders gekozen worden, die de grondslag en doelstelling van de school kunnen ondertekenen en een kind hebben dat tenminste 1 jaar op school is. De zittingsduur is 3 jaar en een MR-lid is 1 x herkiesbaar. Voor het ledenoverzicht verwijzen wij u naar de bijlage. Het schema van aan en aftreden vindt u op de website in het werkplan van de MR. De MR vergadert in principe 5x per schooljaar. De data vindt u in het werkplan en in de jaarplanning. De vergaderingen zijn openbaar dit betekent dat ouders en leerkrachten kunnen komen om de vergadering mee te horen en zien, wel


dient van te voren gemeld te worden als u van dit recht gebruik wilt maken. De MR maakt notulen van de vergaderingen, deze zijn openbaar. De MR van de Hoeksteen heeft ervoor gekozen deze op de website te plaatsen. Jaarlijks past de MR in het begin van het schooljaar het werkplan aan en wordt deze, na bespreking tijdens de eerste vergadering op de website geplaatst. Het jaarverslag wordt aan het eind van het schoolseizoen gemaild en ook op de website geplaatst. 4.3 De GMR De GMR (gemeenschappelijke medezeggenschapsraad) bestaat sinds 24 april 2006. Vanuit elke school hebben een personeelslid en een ouder zitting in deze raad, dit is een afvaardiging vanuit de MR. De GMR doet voor de zogenoemde bovenschoolse zaken dat wat de MR doet op de Hoeksteen. Zij vergaderen 4x per jaar met het bestuur van EN3 en zij hebben instemmings- en adviesrecht naar het bestuur op verschillende onderdelen. Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan personeelsbeleid, zorg voor leerlingen op de scholen, beschikbare leermiddelen en kwaliteit van het onderwijs. Voor het ledenoverzicht verwijzen we u naar de bijlage De G.M.R. (gemeenschappelijke medezeggenschapsraad) bestaat sinds 24 april 2006. Vanuit elke school hebben een personeelslid en een ouder zitting in deze raad. Voor het ledenoverzicht verwijzen we u naar de bijlage. 4.4 Klachtenprocedure. A Klachten met betrekking tot uw kind over het gegeven onderwijs of de organisatie van de school.

Pagina 20

1. Wanneer u als ouders klachten over bovenstaande heeft, gaat u eerst naar de desbetreffende leerkracht. 2. Leidt dit niet tot een bevredigende oplossing, dan kan het probleem worden besproken met de directie van de school. Het directielid zal hoor en wederhoor toepassen. 3. Levert dat ook geen bevredigende oplossing op, dan kunt u zich schriftelijk wenden tot het schoolbestuur. Het bestuur past ook hoor en wederhoor toe en zal uiterlijk binnen een maand reageren (ook kunt u zich schriftelijk tot de medezeggenschapsraad wenden). 4. Ten slotte kunt u zich richten tot de Klachtencommissie van de Besturenraad, waarbij het bestuur is aangesloten. Dit reglement ligt op de school ter inzage. B Klachten over het onderwijs en de organisatie in het algemeen. 1. U gaat allereerst naar de directie van de school. 2. Levert dat geen bevredigende oplossing, dan kunt u zich schriftelijk tot het schoolbestuur wenden. Het bestuur past ook hoor en wederhoor toe en zal uiterlijk binnen een maand reageren (ook kunt u zich schriftelijk tot de medezeggenschapsraad wenden). 3. Mochten de partijen er nog niet uitkomen, dan kan men zich richten tot de Klachtencommissie van de Besturenraad. Het schoolbestuur heeft zich hierbij aangesloten. Het reglement ligt op school ter inzage. De vertrouwenspersoon vanuit het bevoegd gezag is de heer G.Kleine en vanuit het team mw. S. B. Pastoor. Het adres van de klachtencommissie is: Klachtencommissie Christelijk Onderwijs Postbus 694 2270 AR Voorburg tel. 070- 3861697 e-mail [email protected] Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

5 Activiteiten van de school op alfabetische volgorde: 5.1 Avondwandelvierdaagse. Onze leerlingen kunnen elk jaar meedoen aan de wandelvierdaagse. Het initiatief berust bij de Culturele Vereniging van Nieuwlande. De organisatie voor onze school is in handen van de oudercommissie.

5.2 Dierendag. In oktober mogen de kinderen op school ook dierendag vieren. Via de weekinfo leest u meer over de datum en gang van zaken. 5.3 Dodenherdenking. Groep 7 en 8 van “De Driesprong” en van “De Hoeksteen” hebben de beide oorlogsmonumenten in Nieuwlande geadopteerd. Elk jaar op 4 mei ’s avonds komen de kinderen van beide groepen op onze school bijeen. Bij de monumenten worden vóór 20.00 uur de beide kransen gelegd. Na 2 minuten stilte om 20.00 uur volgen nog het Wilhelmus en enkele andere liederen o.l.v. Juliana de Bazuin. Daarna krijgen de kinderen op school een herinnering aan de herdenking. 5.4 Gemeentelijke schoonmaakdag. Elk jaar gaan de kinderen uit groep 7 onder leiding van mensen van de gemeente en een leerkracht of ouder in groepjes door Nieuwlande om het dorp te ontdoen van zwerfvuil. Gewapend met prikstok en vuilniszak wordt er die ochtend veel opgehaald. De gemeente hoopt dat de jeugd op deze manier haar eigen afval op de juiste manier opruimt. Jong geleerd is oud gedaan. 5.5 Jaaropening en jaarsluiting. Op de allereerste schooldag van het nieuwe schooljaar openen we met alle Pagina 21

kinderen en het team het nieuwe schooljaar. Op de laatste dag van het schooljaar sluiten we gezamenlijk.

1998 het Cultuurmenu in samenwerking met culturele instellingen in Hoogeveen en de gemeente.

5.6 Kleuterfeest. In september gaan de kleuters op schoolreis.

5.8.2 De praktijk Kinderen komen door het Cultuurmenu in hun eigen omgeving in aanraking met kunst. Uw kind leert naar verschillende kunstvormen te kijken, te luisteren, ervan te genieten en zich een mening te vormen. Daarnaast zal uw kind op verschillende manieren zich kunstzinnig en creatief uiten in verschillende kunstvakken.

5.7 Koningsdag. De Culturele Vereniging Nieuwlande organiseert samen met de oudercommissie van de school een spelletjesmorgen op Koningsdag. 5.8 Kunst en Cultuur Drenthe Onze school doet dit seizoen weer mee aan het Cultuurmenu. Dat betekent dat uw kind ook weer in het komende schooljaar kennis maakt met professionele voorstellingen en educatieve kunstprojecten.

Soms vinden de voorstellingen plaats in het speellokaal van een andere school. Aan het project wordt in de klas gewerkt. Website van K&C: www.kcdr.nl 5.9 Meesters- en juffendag. De verjaardagen van de juffen en meesters worden gezamenlijk gevierd op woensdag aan het eind van het schooljaar. 5.10 Schaatslessen. Ieder jaar volgen de leerlingen van groep 5/6 schaatslessen op de ijsbaan te Assen. De ouderraad stelt een vergoeding beschikbaar voor de ouders die meerijden.

5.8.1 Waarom het Cultuurmenu? Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vraagt de scholen aandacht te besteden aan kunst- en cultuureducatie. K&C (voorheen ‘Kunst& Cultuur Drenthe) biedt met het ‘Cultuurmenu’ onze school de mogelijkheid structureel en laagdrempelig aandacht te besteden aan de kunstdisciplines: audiovisuele kunst, beeldende kunst, dans, drama, literatuur, muziek en erfgoed. Elk jaar staat voor uw kind een ander kunstvak centraal. K&C organiseert sinds Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

5.11 Schoolkamp Ieder jaar gaan de groepen 7 en 8 op schoolkamp. De groepen 1 tot en met 4 zijn dan vrij. 5.12 Sinterklaas In groep 1 t/m 4 viert Sinterklaas met zijn Piet zijn verjaardag. In de groepen 5 t/m 8 wordt het Sinterklaasfeest op een andere manier in de klas gevierd. ’s Middags gaan de kinderen uit groep 5 t/m 8 de strijd aan om de Gouden Pepernoot. Groep 1 tot en met 4 hebben ’s middags vrij. Ze mogen wel samen met hun ouders komen kijken.

Pagina 22

Ieder oneven jaar komen de kinderen van groep 1 tot en met 4 ’s avonds hun schoen zetten in de pyjama.

Voor zover bekend vindt u de data van deze activiteiten op de jaarplanning.

6 Overige informatie op alfabetische volgorde: 6.1 Bieb in school Dit schooljaar starten we met de bieb in school, een samenwerking met de bibliotheek in Hoogeveen. In de loop van dit schooljaar hopen we dat de kinderen via onze school boeken kunnen lenen.

5.13 Sportdag. We nemen deel aan de jaarlijkse sportdag voor de buitendorpen in Hollandscheveld. De leerlingen uit de groepen 7 en 8 hebben spelen atletiekonderdelen tijdens de ochtend. ’s Middags is er een peanutbaltoernooi. 5.14 Startactiviteit. Op een van de eerste vrijdagen in het nieuwe schooljaar organiseert het team een startactiviteit voor alle ouders en kinderen. Het kan een fietstocht, spel of vossenjacht zijn die altijd wordt afgesloten met een barbecue. We beginnen om 17.00 uur en eindigen om 20.00 uur. De locatie is het schoolplein De dag wordt door de leerkrachten georganiseerd als bedankje voor iedereen die ons gedurende het schooljaar helpt met raad en daad! 5.14 Voetbaltoernooi. Het gemeentelijk schoolvoetbaltoernooi van Hoogeveen wordt in april gehouden. Er kan door een jongensteam (11 spelers) en door een meisjesteam (7 speelsters) worden meegedaan. De eventuele finaleronde is een week later. Het toernooi wordt op de velden van v.v. Hollandscheveld gehouden.


6.2 Buitenschoolse opvang. Met ingang van 1 augustus 2007 moeten de scholen deze opvang hebben geregeld. Onze school heeft momenteel geen contract met een organisatie afgesloten. Mocht er komend jaar behoefte zijn aan buitenschoolse opvang, dan gaan we stappen ondernemen. In ons dorp zijn enkele gastgezinnen waarmee wij u in contact kunnen brengen. 6.3 Fruit en drinken. Elke morgen krijgen alle kinderen voor de pauze gelegenheid om meegebracht fruit te eten. Alle kinderen kunnen vanaf 10.05 uur in de klas hun fruit of drinken nuttigen.

6.4 Fietsen. De fietsen kunnen op twee plekken in de fietsenrekken geplaatst worden. We Pagina 23

hebben een afspraak om niet te fietsen op het plein.

6.5 Kleurplaten De kleuters mogen een kleurplaat maken voor de verjaardag van vader, moeder, opa, oma en bij bruiloften en jubilea. Er hangt een verjaardagskalender waarop de speciale data ingevuld kunnen worden. De kleurplaten worden op vrijdagmorgen gemaakt voor de komende week. De kinderen van groep 3 en 4 krijgen voor deze feesten een kleurplaat om op school of thuis te kleuren . 6.6 Overblijven. Het bestuur geeft gelegenheid om leerlingen onder toezicht in het schoolgebouw en op het schoolplein de middagpauze door te brengen en is daarvoor ook verantwoordelijk. Het bestuur heeft een verzekering afgesloten tegen wettelijke aansprakelijkheid voor dat moment voor de overblijfkrachten en de kinderen. De oudergeleding van de MR heeft instemming gegeven over de wijze waarop het overblijven geregeld is. Door middel van een 2 jaarlijkse enquête onder de gebruikers en communicatie met de schoolleiding, de oudergeleding van de MR en de overblijfkrachten, houdt het bestuur kwaliteit in de gaten en besteedt ook aandacht aan de veiligheidsaspecten en de aanwezigheid van de bedrijfshulpverleners. Het bestuur geeft ook aan dat er mogelijkheden zijn tot scholing van de overblijfkrachten en biedt dit op verenigingsniveau aan. Tussen de middag kan uw kind op school overblijven. Dit wordt verzorgd door een aantal ouders. We willen graag dat het overblijven minstens 1 dag van tevoren wordt doorgegeven. Dat kan bij de conciërge. Voor schooltijd kunt u bij de conciërge een overblijfkaart kopen. U kunt Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

kiezen uit een kaart voor 5, 10 of 20 keer overblijven. Ze kosten respectievelijk € 5,00 , € 10,00 en € 20,00. De overblijfkaarten worden centraal op school bewaard. De kaarten zijn onbeperkt geldig. Wanneer de kaart vol is krijgt u een berichtje. De broodschoolkinderen eten gezamenlijk in de hal van de school. Op dinsdag en donderdag eten de kinderen van de onderbouw in de kleutergroep met een overblijfouder. De kinderen van groep 5 tot en met 8 eten met een andere overblijfouder in de hal. Per schooljaar wordt gekeken welke dagen de groep het best gesplitst kan worden. 6.7 Pleinwacht / bel. 10 minuten voor schooltijd is er op het plein pleinwacht aanwezig. Bij regenachtig weer mogen de kinderen 10 minuten voor schooltijd naar binnen. Op dinsdagmorgen, woensdag en donderdagmorgen mogen de kleuters vanaf 8.25 uur binnen komen. Op maandag en vrijdagmorgen wachten we op het plein tot de bel gaat en beginnen we in de kring. 6.8 Schoolfotograaf. De schoolfotograaf komt 1 keer per jaar foto’s maken. (najaar) 6.9 Sponsoring Het bestuur beslist per geval of het gebruik maakt van sponsoring door bedrijven of instanties en over de wijze waarop wordt omgegaan met uit sponsoring verkregen bijdragen. Deze vrijheid is per geval echter beperkt door het instemmingsrecht van ouders in de medezeggenschapsraad. 6.10 Vakanties Herfstvakantie: 13 okt. t/m 17 okt. Kerstvakantie: 22 dec. t/m 2 jan. Voorjaarsvakantie: 23feb. t/m 27 feb. Pagina 24

Goede vrijdag: 3 april Tweede paasdag: 6 april Koningsdag: 27 april Meivakantie: 4 mei t/m 15 mei Tweede pinksterdag: 25 mei Zomervakantie: 7 juli t/m 17 aug.

ingevuld. Daarna ontvangt u het formulier terug. Ongeoorloofd schoolverzuim moet worden gemeld bij de leerplichtambtenaar van de gemeente. Voor meer informatie kunt u terecht bij www.rechtopleren.nl Bij het kopje ouder/verzorger klikt u op vrijstellingen schoolbezoek. 7 Een aantal schoolregels.

6.11 Verjaardagen. De kinderen mogen hun verjaardag op school vieren. In hun groep krijgen ze een verjaardagskaart. In de teamkamer worden ze gefeliciteerd door de aanwezige meesters en juffen en krijgen een mooie sticker op hun kaart!. De leerkrachten vieren hun verjaardagen gezamenlijk op een woensdag aan het eind van het schooljaar. 6.12 Verzekeringen. Het bestuur heeft voor alle leerlingen een scholierenongevallenverzekering afgesloten. Die geldt voor op weg van huis naar school, tijdens het verblijf op school, gedurende activiteiten die in schoolverband plaatsvinden en bij het teruggaan naar huis. 6.13 Vrijgeven. Buiten de vakanties om, kan uw kind alleen in bijzondere gevallen een vrije dag krijgen. Het gaat dan om een bruiloft, jubileum of een begrafenis van naaste familieleden. Deze vrije dagen moeten wel worden aangevraagd bij de directeur. U krijgt dan een aanvraagformulier voor extra verlof mee dat door u moet worden Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

7.1 algemeen 1. De schooldeur is minimaal een kwartier voor schooltijd open. 2. Bij regen of extreme kou mag je 10 minuten voor aanvang van de school naar binnen. De leerkracht die pleinwacht heeft, roept de kinderen dan naar binnen. 3. Je zorgt dat je op tijd op school bent. 4. Je loopt rustig in de school. 5. Je kunt tijdens de pauze naar de w.c. gaan. 6. Bij regen tijdens de pauze mag je in je eigen klas blijven en een spelletje doen. 7. Je neemt geen snoepgoed mee naar school. 8. Je draagt geen aanstootgevende kleding op school. De petten doe je af in de school. Handschoenen doe je in de jaszak of in jouw mouw of in de daarvoor bestemde bak. In jouw laarzen zien we graag jouw naam en die kun je vlak bij de deur zetten. 9. Skeelers en ander spelmateriaal mag je op vrijdagmiddag meenemen. 10. Radio’s, mp3spelers, computerspelletjes, mobiele telefoons e.d. laat je thuis. 11. Je bent zuinig op elkaars eigendommen en op de schoolspullen. 12. Je zorgt ervoor dat de school en de schoolomgeving netjes blijft. Pagina 25

13. 14. 15.

Je praat netjes met elkaar. Op school schrijf je met een goede (school)balpen. Pennen, kleurpotloden en andere schrijfbenodigdheden berg je op in een etui.

7.2 Op het plein. 16. Alleen met toestemming mag je het plein verlaten. 17. Op het plein loop je met de fiets aan de hand. 18. Je komt alleen in het fietsenhok om je fiets weg te zetten of te pakken. . 7.3 In de gymzaal. In de sportzaal wordt er van je verwacht dat je gymschoenen draagt, waarmee je niet buiten loopt. Tijdens de gymles draag je een korte broek met een shirt, of een gympakje. Heb je vanaf groep 5 geen gymkleren meegenomen, dan blijf je in de klas.

Gerrie Kleine (penningmeester) [email protected] Nieuwlande Jan-Willem de Heij Elim Jacqueline Benjamins-van Dijken (Elim) Theresia Koekoek Noordscheschut Ria Stam Nieuweroord Adressen personeel: Hans Salomons [email protected]

directeur

Sandra Pastoor intern begeleider en leerkracht groep 5-6-7. [email protected] Roelanda van der Felz –Batterink Directieondersteuner en leerkracht groep 1-2 [email protected]

8. Tot slot: De nieuwe schoolgids. Deze gids is bedoeld voor u als ouder(s) en/ of verzorger(s) van uw kind. Het is en blijft een momentopname. Uw opmerkingen c.q. aanvullingen zijn van harte welkom en worden waar mogelijk in de volgende schoolgids verwerkt. Specifieke informatie over het nieuwe schooljaar krijgt u tijdens de informatieavond aan het begin van het schooljaar mee. 9. Adressenlijst Adressen bestuursleden: Frank Post (voorzitter) [email protected] Nieuweroord Elma Busz (secretaris) [email protected] Nieuweroord Schoolgids CBS de Hoeksteen 2014-2015

Jo-Hanneke van der Meij Leerkracht groep 1-2 [email protected] Gerda Veuger Leerkracht groep 3-4 Tel: 0593 370769 [email protected] Martine Niemeijer-Boersma Leerkracht groep 5 [email protected] Mirjam van de Belt Tel: 0524 222604 [email protected]

Pagina 26

Roelof Schonewille Leerkracht groep 8 [email protected] Jannie Okken Leerkracht [email protected] Lidewij Pol-Verhagen Onderwijsassistente [email protected] René A. van Zanten Conciërge [email protected] MR geleding: Oudergeleding: Sandra Gijmijnk, voorzitter Anita Pieterman Personeelsgeleding Martine Niemeijer Oudercomissieleden: Jolanda Morsink Jacqueline Guichelaar Sjaak Hoogendoorn Annet Benjamins Lammie Benjamins Frank Dekker Gustaaf Guichelaar Dick Mol Liesbeth Otten Marit Schonewille Antonette Verweij


Pagina 27

3.25 Uitstroom en eindopbrengsten. 1. Onze visie 1.2 De vereniging van de EN3 scholen

Recommend Documents