3-7 mei 2004 DE VERENIGING IN ACTIE INHOUD

Ver. Uitg. Marc Thoulen - N°7317

Nieuwsbrief Stad en Gemeenten van Brussel-Hoofdstad

Nr 2004/3 - 7 mei 2004

119slechter Stel u niet tevreden met half werk … In mei 1999 keurt de wetgever enkele dagen vóór de ontbinding van de Kamers een wet tot wijziging van de Nieuwe Gemeentewet goed met het oog op de invoeging voor de gemeenten van de mogelijkheid om administratieve sancties te nemen inzake politie. Bijna dag op dag vier jaar later keurt de Kamer een wetsontwerp goed tot wijziging van de in mei 1999 ingevoegde beschikkingen. Aan dat ontwerp heeft diezelfde Kamer zopas de laatste hand gelegd, na een kleine omweg langs de Senaat. Het is droevig te moeten vaststellen dat noch in 2004, in 2003 of 1999 onze verenigingen van gemeenten gehoord werden, ondanks herhaalde vragen en argumenten die we zonder valse bescheidenheid als weldoordacht durven bestempelen. Vreemde houding ten aanzien van een wetsontwerp waarvan één van de auteurs enkele maanden vóór de goedkeuring door de Kamer onverbloemd toegaf op het Congres van de Federatie van Gemeentesecretarissen van het Brussels Gewest dat hij het ontwerp ingediend had om een debat uit te lokken en zelfs verbaasd was dat er nauwelijks kritiek op kwam 1! Een greep uit de argumenten. Het afschaffen van het verbod op de dubbele bestraffing, zonder dewelke de administratieve sancties het doel dat de wetgever vooropstelde niet echt kunnen bereiken. Dan is er ook het niet invoegen van bepaalde misdrijven (zoals dreiging met aanslagen), die nauwelijks verband houden met de basistaken van de gemeente, maar de verantwoordelijkheden verruimen. Het zeer lage plafond van de boetes werd ook gehekeld, vooral in geval van recidive. En tot slot was er vooral de stigmatisering van de toenemende moeilijkheden die verbonden zijn aan het wetsontwerp – zonder de rechten van de verdediging daarom ten goede te komen – zodat die onmogelijk toe te passen lijkt zonder financiële en logistieke bijstand aan de steden en gemeenten om het hoofd te bieden aan de bijkomende kosten voor personeel en werking. En daar komt nog bij dat de tekst verward overkomt, waardoor commentatoren en gebruikers zich in allerlei bochten moeten wringen om alles te ontcijferen 2. Is dat de prijs die betaald moet worden voor een politieke consensus over een ontwerp waarover reeds een ruim principeakkoord bestond?

EDITO

De wet is wat ze is, maar nu zitten we ermee. Dus moeten we ermee leren leven. Met veel goede wil heeft de Vereniging de uitnodiging van de minister van Binnenlandse Zaken aanvaard om samen het ontwerp van uitvoeringsbesluit en de verklarende omzendbrief te bespreken. Al was het maar om nog erger te voorkomen. Moet de wetgever zijn pennenvrucht nog eens ter hand nemen? We zouden het bijna gaan hopen … Anders gaan we - wie weet? - misschien teruggrijpen naar onze goeie ouwe politiestraffen …

Vincent Ramelot, Marc Thoulen 1 Cf. artikel van Jacques Bouvier in nr. 2004/1 van dit tijdschrift 2 Cf. artikel van Vincent Ramelot in dit nummer.

DE VERENIGING IN ACTIE Als antwoord op een gezamenlijke brief met een overzicht van de punten die een probleem blijven vormen voor de politiehervorming, werden de Vlaamse, Waalse en Brusselse vereniging samen ontvangen door de minister van Binnenlandse Zaken, de heer Patrick Dewael. Er werd ingegaan op de knelpunten in de werking van de SSGPI en de SCDF, de overdracht van de gebouwen van de gewezen rijkswacht, de herziening van de financiering van de dotatie, de uitbouw van het Astrid-netwerk en de activering van het boetefonds. Allemaal problemen die evenwel minder nijpend zijn in Brussel, dat veeleer kampt met moeilijkheden in de recrutering en de stabiliteit van het personeel. De Vereniging waakt erover dat een oplossing niet ten koste van het Gewest gaat. De criteria voor de verdeling van het boetefonds onder de politiezones van de drie gewesten baren de Brusselse Vereniging zorgen. Het Bureau is begonnen met een diepgaande analyse daaromtrent. Het Bureau heeft tevens beslist om aan de staatssecretaris voor Administratieve Vereenvoudiging, de heer Vincent Van Quickenborne, de resultaten van een rondvraag bij de Brusselse gemeenten over te maken. De enquête werd verricht met de vriendelijke samenwerking van de GTI19 en had betrekking op verschillende maatregelen: de afschaffing van de eensluidend verklaring, de stempelcontrole, het aanbrengen van fiscale zegels op aanvragen voor rijbewijzen en de centralisering van de strafbladen. De Vereniging vraagt tevens dat de maatregelen die uiteindelijk goedgekeurd zullen worden na raadpleging van alle betrokken partijen, dat ook in overleg met haar zouden worden. Vervolg pagina 2

INHOUD pagina Op de agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 De Brusselse OCMW's en de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Gemeentelijke vzw en overheidsopdrachten: dubbelzinnige verhoudingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Hervorming administratieve sancties: een beetje vóór, veel tegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 ACDUS: eendracht maakt duurzame macht . . . . . . . . . . . 18 De inventaris van uw tips inzake duurzame ontwikkeling . . 19

olg Verv

DE VERENIGING IN ACTIE

Op 23 april heeft de mobiliteitscel voor een dertigtal deelnemers van kabinet Anciaux, het Parket, de politiezones en de gemeenten een vergadering georganiseerd van het Forum van de mobiliteit en de verkeersveiligheid gewijd aan de depenalisering van bepaalde parkeerovertredingen. In overeenstemming met de wet van 7 februari 2003, die op 1 maart 2004 in werking getreden is, worden het kortparkeren, het betaald parkeren en het parkeren op voorbehouden plaatsen voor omwonenden niet langer strafrechtelijk vervolgt. De wet preciseert echter niet op welke artikelen van de wegcode dit van toepassing is en laat dus een interpretatiemarge van de regelgevende teksten. Het doel van de vergadering was de voornaamste betrokkenen samen te brengen om een gezamenlijke gedragslijn uit te stippelen en de artikelen aan te stippen waarop de hervorming betrekking heeft. Die uitwisseling heeft vruchten afgeworpen, aangezien het kabinet beloofd heeft de situatie te verduidelijken door de wet te wijzigen. Het Parket heeft duidelijk gemaakt dat het alle overtredingen bedoeld bij artikel 27 van de wegcode als gedepenaliseerd beschouwt. Het Forum voor duurzame ontwikkeling heeft in samenwerking met de ACDUS en het GSSO meegewerkt aan een repertorium van acties rond duurzame ontwikkeling. In dat kader werden 38 projecten geselecteerd in uiteenlopende domeinen zoals mobiliteit, gezondheid, internationale solidariteit, energie, participatie, … Het repertorium is een eerste steen: de ambitie is van het hele Brusselse Gewest een

regio “in duurzame ontwikkeling” te maken. In dat vooruitzicht is de publicatie een inspiratiebron voor ieder, ongeacht diens rol, plaats en activiteitensector. De gids zou beschikbaar moeten zijn op het ogenblik dat u dit leest, in papieren versie en tevens op onze website. Het artikel van Frédéric Madry in dit nummer geeft nadere details. Op 22 en 23 april hield de Vereniging van de Stad en de Gemeenten, in samenwerking met respectievelijk haar Waalse en Vlaamse zustervereniging twee studiedagen over het zonale veiligheidsplan en de aspecten van kwaliteit. Deze studiedagen waren het resultaat van een samenwerking met het CGL, dat zich buigt over de concepten van kwaliteit bij de politie en community policing. Er werd zoveel mogelijk gestreefd naar twee equivalente studiedagen, zonder dat ze daarom identiek waren: de ene vond plaats in Wépion en de andere in Antwerpen. Ook waren er sprekers over en weer uitgenodigd, zodat men aan de beide kanten van de taalgrens in de ervaringen van de andere kon delen. De twee dagen konden rekenen op een massale belangstelling. Zowel de zones uit het Brussels Gewest als uit de andere gewesten waren aanwezig. Kleine zones en grote zones, sterk verstedelijkte of meer landelijke zones konden dankzij de formule van workshops hun knowhow en ervaringen uitwisselen. Ook het feit dat zowel medewerkers van het CGL als van het kabinet van de minister van Binnenlandse Zaken aanwezig waren, zorgde voor een extra noot. Marc Thoulen

OP DE AGENDA Europese programma's: de deadlines staan op onze website, rubriek Internationaal > Europese aangelegenheden > Oproepen tot indiening van voorstellen 15/5: Prijs Jonge actieve burgers – 1/6: Leonardo da Vinci – 1/6: Jumelage – 7/6: Tewerkstelling en sociale zaken – 9/6: E-Ten

Datum/plaats

☞

Wat ?

11/05 Groep ARCO

Atelier interactif: titres-services et entreprise d'économie sociale- se faire agréer ou pas ? Syneco

Sandra Finchelstein - Syneco (vzw), Livingstonelaan 6 bus 2 1000 Brussel - Tel. 02/285.48 65 - Fax: 02/285.41.36 [email protected] - Tarief: 36,3 euro (leden Syneco) 43,6 euro (niet-leden) - http://www.syneco.be

12/5 VSGB

Overheidsopdrachten en politiezones Infosessie georganiseerd door de VSGB

VSGB – Chantal Matthys – Aarlenstraat 53 bus 4 – 1040 Brussel Tel. 02 233 20 04 – Fax 02 280 60 90 [email protected] - Inschrijven kan via www.vsgb.be Zie aankondiging in deze Nieuwsbrief

12/05 19/05 02/06 09/06

Brussel bekeken als rasterstad Wijkdemocratie en duurzame ontwikkeling De stadsrepubliek: de participatieve democratie Slotconferentie "Brussel als Stad"

Instituut voor PostAcademische vorming van de VUB Pleinlaan 2, M132 - 1050 Brussel Tel. 02-629 20 93 Fax 02-629 21 39 [email protected] http://www.vub.ac.be/iPAVUB/eeuwvandestad Tarief: 40 euro/conferentie

12-13/05 Charleroi

Les valeurs démocratiques comme stratégies de prévention CIFoP

Centre interuniversitaire de formation permanente (CIFoP) Nicole Paquet - 1B, Av. Général Michel - 6000 Charleroi Tel. 071 654 265 - Fax 071 328 676 - [email protected]

13/5 27/5

Desserte ferroviaire et master plan de Bruxelles La logique verte

Conferenties “Brussel als stad : Kernbegrippen uit het Witboek toegepast op Brussel”

2

Inlichtingen

Nieuwsbrief 2004/03

Middagen van de planning - Katya Delacroix - Broh - Vooruitgangsstr. 80 1035 Bsl - Tel 02 204 23 56 - [email protected]

olg v r e V

OP DE AGENDA

Wat ?

Datum/plaats

Vorming in gemeentelijk management – residentieel seminaries 12-14/05 26-28/05 16-18/06

To "open software" or not ? (Rochehaut - Auberge de la Ferme) Coaching individuel et motivation (De Panne - Hotel Donny) La régionalisation de la loi communale (Blankenberge - Floreal Club)

(vzw) - Rue Samson 27- 7000 Mons Acties voor een woonwijk - Ideeën voor een antrekkelijke han- Centrummanagement 065 88 54 66 - Fax 065 31 87 62 - [email protected] delskern - Ontmoetingen met Minister Arena (19 – 20.30 u) Tel. http://www.amcv.be

13/05

Dring dring: Uitreiking van de gouden fiets en Met de fiets naar het werk: 's Middags nodigen de 19 gemeentebesturen hun personeel en alle fietsers uit voor een fietstocht door de gemeente en een picknick in een park

14/05 Deadline

Deadline om te reageren op het voorontwerp van het Federaal ICDO Plan inzake Duurzame Ontwikkeling 2004-2008 http://www.plan2004.be – Zie Nieuwsbrief Nr 2004/02

14/05 CIBG

Irisnet-terminals – Breedband en scholen – Project gemeentelijke LAN – Mobile Data – Camerabewaking – 3e Userclub Irisnet

Pro Velo – Jean-Luc Legrand Tel. 02/517.17.65 - 0477/717.515 [email protected] http://www.provelo.be

CIBG – Kunstlaan 21 – 1000 Brussel Tel. 02 282 47 70 - http://www.cibg.irisnet.be Université des femmes (vzw) – Middaglijnstraat 10 - 1210 Brussel Tel. 02 229 38 72 - Fax 02 229 38 34

Housing Rights Protector Award - for a government and/or other institution that has demonstrated an exceptional commitment to respecting or protecting housing rights

Centre on housing rights and evictions (COHRE) Fax 00 41.22.733.8336 - [email protected] http://www.cohre.org/nominations

22/05

Werelddag van de culturele verscheidenheid voor dialoog en ontwikkeling Internationale dag van de biodiversiteit

Verenigde Naties http://www.un.org/french/events/ref43.html

25-27/05 Brussels Expo

Telecom cITy

TMABusiness Events - Tel. 02 706 81 81 - Fax 02 706 81 80 [email protected] - http://www.tmab.be - tarief: 32 euro

25/05 OCMWrusthuis (WB)

Anderhalf jaar toepassing van het recht op maatschappelijke integratie. Welke integratie: sociale of professionele? VSGB - Afdeling Maatschappelijk Welzijn

Latifa Hazim – Aarlenstraat 53 - 1040 Brussel Tel. 02/233 20 34 - Fax 02/280 60 90 - [email protected] Zie aankondiging in deze Nieuwsbrief

Achats d'énergie (Brussel - Hotel Le Plaza - 750 - 1450 euro) Réforme du code du logement en Région bruxelloise (Brussel - Hotel Crowne Plaza - 700 euro) Actualité du droit et du contentieux de la fonction publique (Brussel - Hotel Sofitel Toison d'or - 1120 euro) Panorama des marchés publics - Actualité 2004 (Elsene - Hotel Sofitel Toison d'or - 1120 euro)

IFE - Laurence Carbone of Annabelle Béjenne Charlerloisesteenweg 51B 1060 Brussel Tel. 02 533 10 15 Fax 02 534 89 81 [email protected] http://www.ifebenelux.com

15/05 Deadline 21/05

IFE seminaries 25-27/05 26/05 08-09/06 22-23/06

☞

Marion Schuberth ULB – CP 145 - F. Rooseveltlaan 19 - 1050 Brussel Tel. 02 650 45 47 Fax 02 650 49 80 [email protected] Tarief: 250 euro

13/05 "Agastache & Tonka"

14/05 Centre Amazone Femmes en ville

☞

Inlichtingen

27/05 Faculté universitaire Saint-Louis

Participation du public au processus de décision en matière d'environnement et d'urbanisme

Centre d'Etude du Droit de l'Environnement (CEDRE) D. Misonne of C. Berckmoes - Kruidtuinlaan 43 - 1000 Brussel Tel 02 211 79 50 - Fax 02 211 79 51 [email protected] - 100 euro

31/05 Deadline

Johnson & Johnson fonds voor de gezondheid 8e oproep tot indiening van kandidaturen

Koning Boudewijnstichting - An Van Campenhout Tel. 02.549.61.90 - Fax 02.512.00.35 [email protected] - http://www.kbs-frb.be

05/06

Wereldmilieudag Verenigde Naties

Verenigde Naties - resolutie 2994 (XXVII) van 15.12.1972 http://www.un.org/french/events/ref43.html

05/06

9e olympiade van de gemeenteambtenaren

Organisatiecomité - Michel Hemerijck – Gemeentebestuur Vorst Tel. 02.370.26.12 - Fax 02.376.89.76 [email protected]

23/6 VSGB

Algemene Vergadering van de Vereniging

VSGB – Aarlenstraat 53 bus 4 – 1040 Brussel Tel. 02 233 20 04 – Fax 02 280 60 90 – [email protected]

Nieuwsbrief 2004/03

3

ONDER DE LOEP

DE BRUSSELSE OCMW'S EN DE KRUISPUNTBANK VOOR SOCIALE ZEKERHEID Stand van zaken van de aansluiting Sinds de jaren zeventig heeft het project om alle instellingen van de sociale zekerheid met elkaar te verbinden verschillende evoluties gekend. De grote sociale databank die doet denken aan "1984" en zijn "Big Brother" , heeft plaats geruimd voor een ambitieuzer project, mede mogelijk gemaakt door de ontwikkeling van de netwerktechnologie. In de loop van de jaren tachtig is de keuze gevallen op een uitwisselingsnetwerk voor sociale gegevens, waar iedere instelling van het netwerk verantwoordelijk blijft voor zijn gegevens. De Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ) werd in 1990 1 opgericht bij de FOD Sociale Zekerheid. De OCMW’s hebben het doel vooropgesteld om via deze aansluiting in de toekomst het unieke dossier 2 te kunnen realiseren.

Inleiding Het Regeerakkoord voorziet in het hoofdstuk maatschappelijke integratie in de aansluiting van de OCMW’s op de KSZ 3. Mevr. Lambert, adviseur bij het kabinet van de minister van Maatschappelijke Integratie, kondigde aan dat het systeem voor alle OCMW’s operationeel zou moeten zijn vanaf 1 januari 2006. Die datum is gebaseerd op het feit dat op 1 januari 2005 alle scenario’s in productie bruikbaar zullen zijn. De OCMW’s zullen dus over een termijn van 12 maanden beschikken om hun definitieve aansluiting te realiseren en hun terugvorderingen in te voeren. Deze termijn betreft enkel de verklaringen van het leefloon bij de POD Maatschappelijke Integratie. 4 De verbinding gebeurt via de sociale software met een communicatiemodule met de Kruispuntbank. Om deze aansluiting mogelijk te maken moeten de OCMW’s een reeks aanpassingen en investeringen doorvoeren. De eerste stap is het aanstellen van een veiligheidsconsulent die de dienst belast met de veiligheid binnen het OCMW zal leiden.5 Naast hun rol als assistent en begeleider van de OCMW’s hebben de drie verenigingen van OCMW’s, waaronder de Afdeling Maatschappelijk Welzijn van de VSGB, in het kader van een jaarlijkse overeenkomst met de minister van Maatschappelijke Integratie een stand van zaken opgemaakt van de aansluiting van de OCMW’s op de KSZ. Hieronder stellen wij u de belangrijkste resultaten voor het Brusselse Gewest voor.

Voor de "productie", d.w.z. vooraleer de OCMW’s definitief op de KSZ aangesloten zullen zijn en reële gegevensuitwisselingen in de KSZ kunnen doen, doorlopen ze een leerfase waarin ze de stromen naar het rijksregister, de invoer van een dossier of het verzenden van een multifunctionele aangifte kunnen testen. Op technisch vlak zijn er drie scenario’s ontwikkeld voor de aansluiting op de KSZ: - scenario "webbrowser", voor de kleine OCMW’s (minder dan 30 dossiers), dus niet van toepassing in Brussel; - scenario "met prefix", het standaardsysteem "in house file" dat momenteel reeds operationeel is voor een reeks stromen, of het XML-systeem, dat momenteel in een testfase zit en dat binnenkort in productie zou worden gebracht; - scenario « full-XML », dat nog ontwikkeld moet worden, maar waarrond een werkgroep in de KSZ actief is; de eerste tests zouden verricht moeten kunnen worden vanaf september..

Stand van zaken In de loop van het eerste trimester van het jaar 2004 is er na ontmoetingen tussen een adviseur van de Afdeling Maatschappelijk Welzijn van de Brusselse Vereniging en vertegenwoordigers van de 19 Brusselse OCMW’s een stand van zaken opgemaakt betreffende de aansluiting op de KSZ. Hier volgt een overzicht van de resultaten, met commentaar van de informaticapartners van de Brusselse OCMW’s.

1 Wet van 15.01.1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, B.S. 22.02.1990 – inforum 5002. 2 Onder " uniek dossier " verstaat men dat ieder gegeven slechts eenmaal door de instelling die er verantwoordelijk voor is op " gestandaardiseerde " wijze wordt ingegeven. Iedere instelling die het gegeven nodig heeft, zal het daar gaan zoeken waar het opgeslagen is. 3 Regeringsverklaring en Regeerakkoord, Een creatief en solidair België. Zuurstof voor het land, juli 2003, blz. 42-43. 4 Vanaf het ogenblik dat het OCMW is aangesloten, stuurt het rechtstreeks zijn terugvorderingen door via de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid om de subsidies te verkrijgen die de Belgische Staat verschuldigd is. 5 Een ontwerp van KB dat op 1 juni 2004 de datum vastlegt van de inwerkingtreding van het KB van 12 augustus 1993 houdende de veiligheid van de informatie in de instellingen van de sociale zekerheid, wat de OCMW’s betreft, is goedgekeurd op de Ministerraad van Oostende in april 2004.

4

Nieuwsbrief 2004/03

olg v r e V

ONDER DE LOEP

De partners De Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid is een organisme van publiek recht waarvan de taken vastgelegd worden in de organieke wet van 1990 en gepreciseerd in het beheerscontract gesloten met de Belgische staat, vertegenwoordigd door de minister van Sociale Zaken. De KSZ is verantwoordelijk voor de uitwerking en coördinatie van de gegevensstromen tussen de OCMW’s en de andere sociale partners van de sociale zekerheid en biedt een brede waaier aan documentatie aan op zijn website 6. De OCMW’s zijn vertegenwoordigd in het Algemeen Coördinatiecomité 7 met één effectief lid aangeduid door de Afdelingen OCMW van de Verenigingen en een plaatsvervangend lid. SmalS-MvM is opgericht door de instellingen van de sociale zekerheid. Deze vzw moet een optimale en proactieve steun geven aan de Sociale Zekerheid inzake informaticabeheer en aanverwante diensten. In het kader van het project voor aansluiting van de OCMW’s op de KSZ heeft SmalS-MvM van de POD Maatschappelijke Integratie de opdracht gekregen om de uitwisselingen te beheren tussen de OCMW’s en de KSZ. Daarnaast verspreidt ze op vraag van de OCMW’s informatie over de bestaande stromen en de technische, organisatorische en veiligheidsvereiste voor de aansluiting. De POD Maatschappelijke Integratie is bevoegd voor alle materies betreffende de wet, maar eveneens de reglementering betreffende het recht op maatschappelijke integratie in het kader van de wet van 2002 8 en de sociale hulp in het kader van de wet van 1965 9. Ze beheert het algemene aansluitingsproces van de OCMW’s op de KSZ. Bij de gefaseerde uitwerking van de aansluiting moeten de OCMW’s in een eerste fase het leefloon elektronisch aangeven bij de POD Maatschappelijke Integratie via het KSZ-netwerk om hun terugbetaling te verkrijgen. In een tweede fase wordt het project uitgebreid naar sociale bijstand in het kader van de wet van 1965 10.

De sociale dienst en het sociale werk In de 19 OCMW’s zijn er in totaal 650 maatschappelijk werkers. Dat zijn eerstelijns sociaal assistenten (rusthuizen, ziekenhuizen, SPI-dienst), maar ook assistenten die in de sociale dienst strictu senso werken. Afhankelijk van de grootte van het OCMW varieert het aantal maatschappelijk werkers tussen 8 en 120. In december 2003 keerden de Brusselse OCMW’s het leefloon (volledig en gedeeltelijk) uit aan 18.816 personen en de aan het leefloon gelijkgestelde uitkering aan 9.575 personen. Voor het leefloon alleen hielpen de OCMW’s voor dezelfde maand december tussen de 93 en 3.152 personen 11.

De voordelen en de wensen Het belangrijkste voordeel dat wordt aangehaald voor de aansluiting, is de tijdswinst die het systeem biedt bij het verzamelen van gegevens over klanten en ook het verminderen van fouten bij de gegevensinvoer. In geval van een vertrouwensbreuk met de cliënt, d.w.z. als deze geen (goede) informatie meer communiceert over zichzelf, zal het altijd mogelijk zijn om de nodige gegevens te verzamelen en zo fraude tegen te gaan. Vanuit financieel standpunt zullen doordat "de controle van terugvorderingen door de inspectiediensten a posteriori uitgevoerd zal worden" 12 de achterstallen door vertragingen bij terugbetalingen zeker verminderen. De kosten zullen ook dalen omdat de OCMW’s minder documenten moeten voorleggen en het aantal afspraken met de cliënt zal afnemen. Deze beperking van de administratieve lasten en de verbetering van de "dienstverlening" aan de klant zullen een positieve impact hebben op het imago van de OCMW’s. De sociale diensten willen niet dat de aansluiting de relatie tussen de sociale assistent en de cliënt verstoort. De cliënt zou zich tegen de assistent kunnen keren bij een slechte werking van het systeem. Men mag niet vergeten dat de mogelijkheden die de KSZ biedt om geactualiseerde informatie te vergaren de cliënten reeds kunnen beangstigen, ondanks garanties voor de bescherming van het privé-leven 13 en het beroepsgeheim 14.

6 www.ksz-bcss.fgov.be 7 Koninklijk besluit van 26.06.2003 tot wijziging van het KB van 07.03.1991 houdende samenstelling en organisatie van het Algemeen Coördinatiecomité van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, B.S. 11.12.2003. 8 Wet van 26.05.2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, B.S. 31.07.2002 - Inforum 176605 9 Wet van 02.04.1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door de OCMW‚s, B.S. 06.05.1965 - Inforum 25204. De Brusselse OCMW's en de Kruispuntbank voor Sociale Zekerheid 10 Een ontwerp van KB over de uitbreiding van het netwerk van de sociale zekerheid naar de OCMW’s, voor wat betreft hun opdrachten inzake recht op sociale bijstand, in toepassing van het artikel 18 van de wet van 15 januari 1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de sociale zekerheid, werd goedgekeurd op de Ministerraad van Oostende. 11 De gegevens komen van de Conferentie van Voorzitters en Secretarissen van de OCMW’s van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. 12 Toespraak van Mevr. Alexandra Lambert voor de Brusselse OCMW’s op 10 maart 2004. 13 Wet van 8.12.1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, B.S. 18.03.1993 – inforum 50479. KB van 17.12.2003 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van bepaalde sectorale comités opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer, B.S. 30.12.2003. 14 Art. 28 van de wet van 15.01.1990 houdende oprichting en organisatie van een Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid, B.S. 22.02.1990 – inforum 5002.

Nieuwsbrief 2004/03

5

olg v r e V

ONDER DE LOEP

In ieder geval wensen het merendeel van de OCMW’s niet dat het objectieve en administratieve werk de voorrang krijgt op het subjectieve en menselijke werk. De OCMW’s zijn er zich van bewust dat dit gereedschap hun de mogelijkheid zal bieden om statistieken uit te werken om het beleid van de federale overheden te oriënteren, maar ze hopen, in een geest van uitwisseling, eveneens statistieken te ontvangen die hen de kans zullen bieden om een beleid te voeren dat aangepast is aan hun plaatselijke realiteit.

De veiligheidsconsulent In de Brusselse OCMW’s is de aangewezen of de vermoedelijke veiligheidsconsulent meestal een personeelslid verschillend van de Secretaris. De OCMW’s doen zelden een beroep op een externe consulent. Slechts twee OCMW’s hebben nog geen veiligheidsconsulent aangesteld. Op de Ministerraad in Oostende is een ontwerp van koninklijk besluit goedgekeurd dat bepaalt dat op 1 juni 2004 het koninklijk besluit van 12 augustus 1993 houdende de veiligheid van de informatie in de instellingen van de sociale zekerheid voor wat de OCMW’s betreft in werking treedt. Dit verplicht de OCMW’s een veiligheidsconsulent aan te stellen om de dienst belast met de veiligheid te leiden. Om hen daarbij te helpen, hebben de OCMW’s een omzendbrief ontvangen die de minimale veiligheidsnormen beschrijft die moeten worden nageleefd 15. Het artikel 13 van hetzelfde besluit verduidelijkt dat iedere OCMW m.b.t. alle aspecten van de informatieveiligheid, slechts beroep mag doen op de diensten van één enkele erkende gespecialiseerde veiligheidsdienst. Ons onderzoek toont aan dat de kost van de externe consulent van SmalS-MvM minimaal 2.592 € per jaar bedraagt voor één OCMW, maar dat deze kostprijs verhoogt naar gelang de complexiteit van het OCMW-netwerk. SmalS-MvM organiseert opleidingen voor de veiligheidsconsulenten van de OCMW's: een "algemene" vorming van 3 dagen aan 210 € en een "gedetailleerde" opleiding voor iets minder dan 960 €. Voor bepaalde OCMW's slorpen die bedragen het jaarbudget voor opleiding op.

vorderingsstaat van de beveiligingsprojecten en uiteraard ook de minimale veiligheidsnormen. Vijf OCMW’s hebben nieuwe of volledig gerenoveerde gebouwen waar met bepaalde veiligheidsaspecten rekening is gehouden en in drie gebouwen zijn momenteel verbouwingswerken in uitvoering. Een kwart van de OCMW’s hebben gemeld dat ze problemen hebben met ruimte of veiligheid. De verplichting om bepaalde minimale veiligheidsnormen te behalen of de nood om bijkomend personeel in dienst te nemen kunnen de problemen met de gebouwen nog vergroten.

Het informatica-personeel en -materiaal Zesenvijftig informatici beheren de 2.700 geïnformatiseerde werkplaatsen van de OCMW’s, hetzij iets minder dan 50 plaatsen per informaticus. Twee OCMW’s hebben geen informaticus en vijf andere besteden het informaticaonderhoud uit. Bij gebrek aan gegevens kon er geen schatting gemaakt worden van de totale jaarlijkse kostprijs voor informatica. Een Brusselse OCMW heeft gemiddeld 140 geïnformatiseerde werkplaatsen, die doorgaans allemaal in een netwerk opgenomen zijn. Er is één geïnformatiseerde werkplaats beschikbaar per 2,4 werknemers. De verantwoordelijken van de sociale dienst, de verantwoordelijken van de administratieve dienst en nagenoeg alle maatschappelijk werkers beschikken over informaticamateriaal. 16 Verhoudingen van de OCMW’s waar het vermelde personeel volledig of gedeeltelijk beschikt over de vermelde uitrusting: IT-materiaal

Internet aansluiting

Publilink of andere beveiligde aansluiting

100 %

63 %

89 %

100 %

63 %

85 %

Maatschappelijk werkers 95 %

53 %

68 %

Verantwoordelijke sociale dienst Verantwoordelijke administratieve dienst

Gebouwen en veiligheid Wat de veiligheid betreft bij de toegang tot de gebouwen, opgenomen in de lijst van de minimale veiligheidsnormen, variëren de te realiseren investeringen in functie van de

Slechts de helft van de OCMW’s geven bepaalde maatschappelijk werkers toegang tot Internet, maar de aansluitingsgraad stijgt indien het gaat om Publilink. Voor de maatschappelijk werkers bedraagt die verhouding 68 %.

15 Omzendbrief van 09.11.2000 " Toetreding van de OCMW’s tot het netwerk van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid - Ref. TC/24.10.00 " – inforum 191922. De beschrijving is eveneens beschikbaar op het volgende adres http://www.ksz-bcss.fgov.be > documentatie > veiligheid. 16 Opgelet: wij hebben geen precieze gegevens over de staat van het informaticamateriaal.

6

Nieuwsbrief 2004/03

ONDER DE LOEP

Sociale software De softwarefirma’s WGHB is de meest gebruikte software in het Brusselse Gewest. In feite heeft de informatica-holding Adinfo, de beheerder van de sociale software Cevi, Logins, WGH, WGHB (ex-Logins) en Ciger, nagenoeg een monopolie met een marktaandeel van 80 %. Uit gesprekken blijkt dat het commercieel logisch zou zijn dat Adinfo de sociale software centraliseert in één programma. Stesud is de enige concurrent. De Brusselse OCMW’s organiseren user-clubs in functie van de software. Enkel die van de Adinfo software zijn actief. De WGHB-gebruikers (ex-Logins) hebben zelfs een subgroep voor de aansluiting op de KSZ. Momenteel is er geen Stesud userclub actief in het Brusselse gewest. De OCMW’s zijn vaak niet geneigd om van leverancier te veranderen voor de sociale software, voornamelijk omdat hun software gecombineerd is met andere software zoals die van de boekhouding, het human resources management en de lonen, het beheer van de RVT of nog de facturatie van de diensten. De module " aansluiting KSZ " De kosten Voor de software van Adinfo variëren de prijzen in functie van het aantal inwoners van de gemeente. De OCMW’s zullen twee producten moeten kopen. In de eerste plaats is er de module "communicatie Kruispuntbank", die de dialoog van toepassing tot toepassing (APPC) tussen de KSZ en de OCMW, via SmalS-MvM mogelijk maakt. Deze module is dezelfde voor alle Adinfo-cliënten. Voor deze module bestaat eveneens een onderhoudscontract met een maandelijkse premie. Per OCMW komt dit gemiddeld neer op 5.466,51 € (zonder BTW) voor het eerste jaar en 1.260,58 € (zonder BTW) voor het tweede jaar. Vervolgens moet het OCMW de module "integratie met de sociale toepassing" aankopen, die het mogelijk maakt de nodige interface te creëren voor de rechtstreekse raadpleging binnen de sociale software. Deze module is anders naar gelang van de gebruikte sociale software (Ciger, WGH, WGHB). Het onderhoud van die module is in het contract van de module "communicatie Kruispuntbank" inbegrepen. De softwarefirma Adinfo heeft reeds opleidingen ontwikkeld voor de gebruikers. Men moet twee halve dagen opleiding voorzien. De maximale gefactureerde prijs voor deze opleiding bedraagt 78,15 € (zonder BTW) per halve dag per persoon. In de prijs is de syllabus over de module inbegrepen. De prijs kan schommelen naar gelang van het aantal inschrijvingen en de plaats van de opleiding.

olg v r e V

Voor de OCMW’s die de sociale software van Stesud gebruiken, is het eenvoudiger. De module voor de aansluiting op de KSZ maakt deel uit van het wettelijke onderhoudscontract, aangezien de aansluiting wettelijk verplicht is. Stesud levert een gebruiksaanwijzing met de aansluitingsmodule. Stesud factureert zijn opleidingen aan 320 € (zonder BTW) per halve dag, dit voor een groep gebruikers. Zij vinden zes personen het ideale aantal deelnemers. De evaluatie en de ontwikkelingen Een eerste evaluatie van de module "aansluiting KSZ" door de OCMW’s toont aan dat de module in ieder geval overeenstemt met de minimale eisen. Momenteel integreren de programma’s bepaalde door de KSZ gevalideerde stromen voor de scenario’s met prefix. De OCMW’s vragen echter verbeteringen aan de aansluitingssoftware, bijvoorbeeld een automatische verwerking van boodschappen / antwoorden en ook de integratieprocedure naar de KSZ. Ze zijn bepaalde aspecten van hun vragen reeds in hun user-club aan het bespreken. Wat de toekomstige ontwikkelingen van de aansluitingsmodules betreft, en meer bepaald het scenario full-XML, verschillen de strategieën van de softwarefirma’s. Via Ciger en WGH neemt Adinfo deel aan de werkgroep fullXML en wacht het op het definitieve protocol. Aangezien het protocol full-XML vandaag nog steeds niet vastligt, kan Adinfo geen zekerheid geven over de full-XML-ontwikkeling noch over de termijnen. Stesud heeft ervoor geopteerd om het scenario full-XML niet te ontwikkelen. Aangezien ze de investeringen voor de scenario’s met prefix nog niet afgeschreven hebben, zullen de ontwikkelingen in full-XML de totale factuur voor hun cliënten de hoogte in jagen. Om deze meerkost te vermijden heeft Stesud ervoor gekozen om niet aan de ontwikkelingen te beginnen. De aansluiting op de KSZ SmalS-MvM telt zestien Brusselse OCMW’s die in de aanvaardingsfase zijn. Dertien OCMW’s doen tests, maar slechts negen realiseren een voldoende hoog aantal. In het Brusselse Gewest is er nog geen enkel OCMW dat werkelijk productiestromen realiseert, ook al zijn er wel geregistreerd als zijnde in productie. In totaal zijn er vier OCMW’s die aanvragen om tot productie over te gaan. Wat de aansluiting betreft, gebruiken alle OCMW’s Publilink en zullen zij hun gegevens waarschijnlijk uitwisselen met de KSZ via de APPC. Wat de kosten van de aansluiting betreft, is er een kostprijs van ongeveer 20 € per maand per werkplaats. Nieuwsbrief 2004/03

7

ONDER DE LOEP

Vanaf 20 plaatsen wordt een studie uitgevoerd en wordt er een korting toegekend. Zeven OCMW’s hebben bovendien een aansluiting via Irisnet en anderen zouden geïnteresseerd zijn om over te stappen op een Irisnet-aansluiting. Een aantal OCMW’s hebben een Publilink-aansluiting via het Irisnet-netwerk. Voor deze laatste is de aansluitingskost op Publilink verminderd met 60 % omdat het onderhoud van het netwerk ten laste valt van Irisnet. De contacten die wij met Publilink en Irisnet gehad hebben, tonen aan dat de twee leveranciers hun dienstenaanbod aan de lokale Brusselse overheden wensen te versterken in het kader van een partnerschap. Irisnet is in onderhandeling met de Kruispuntbank om een goedkeuring te krijgen voor een aansluiting op de KSZ. Een voorstel tot akkoord is inmiddels aan Irisnet voorgelegd. Een aantal technische parameters, waarvan bepaalde reeds in onderhandeling zijn met SmalS-MvM, zijn aan dit akkoord verbonden.

4) Materiaal Naar gelang van de ingewonnen informatie kunnen de behoeften aan bijkomend materiaal ook herzien worden: firewall, antivirus, nieuw netwerk, banden, batterij server, backup, …

Subsidies Uitgaande van de behoeften kunnen de OCMW’s een begroting opstellen, om de te realiseren investeringen in cijfers om te zetten. De vergadering van de werkgroep van de maand mei, geleid door de Afdeling Maatschappelijk Welzijn van de VSGB, zal de mogelijkheid bieden om de begrotingsposten te bepalen voor het budget voor de aansluiting. Deze begroting zal de financiële noden van de OCMW’s vastleggen.

De behoeften

Men kan niet ontkennen dat de aansluiting op de Kruispuntbank nieuwe uitgaven met zich mee zal brengen. Momenteel is het nog niet mogelijk om de precieze kostprijs voor ieder Brussels OCMW te ramen. Voor de OCMW’s is de aansluiting op de KSZ een verplichting om in te toekomst de terugbetalingen van de POD Maatschappelijke Integratie nog te kunnen genieten. Toch lijkt het dat momenteel op federaal niveau geen enkele bijzondere subsidie wordt voorzien om dit project te ondersteunen. De kosten moeten wellicht door de lokale overheden gedragen worden.

In het vooruitzicht van een aansluiting op de KSZ hebben de gesprekspartners reeds een aantal behoeften aangestipt.

Besluiten

De voornaamste problemen bij de aansluiting houden verband met het bestaan van verschillende sites - 9 OCMW’s zijn in dat geval - en de snelheid van de banden, omdat bepaalde OCMW’s een vertraging van hun netwerk hebben vastgesteld als gevolg van de aansluiting.

1) Geactualiseerde informatie De OCMW’s hebben vooral nood aan meer geactualiseerde informatie 17 over de taken van de veiligheidsconsulent en de modaliteiten van de migratie naar de KSZ en ook de gegevens die beschikbaar zijn via de KSZ en hun definitie. Deze informatie is eveneens onmisbaar om de behoeften aan personeel, materieel en opleiding precies te kunnen weergeven. 2) Personeel Op basis van geactualiseerde informatie zouden de OCMW’s kunnen bepalen of het al dan niet relevant is bijkomend administratief of informaticapersoneel aan te werven. Een reorganisatie van de sociale dienst binnen de OCMW’s zou hieraan vast kunnen hangen. 3) Opleidingen De OCMW’s voorzien eveneens opleidingen voor informatici die de aansluiting op de KSZ beheren, maar ook voor de gebruikers, de sociale assistenten. De softwarefirma’s bieden doorgaans reeds opleidingen aan.

Uit onze stand van zaken blijkt dat de Brusselse OCMW’s volledig aansluiten bij het project van de KSZ en de aansluiting, voor zover de KSZ werkt zoals aangekondigd, voor zover iedereen het spel meespeelt (alle OCMW’s, ziekenfondsen o.a.) en bij wijziging van de situatie van de cliënt (bijv. R.R.) automatische boodschappen automatisch naar de OCMW’s worden doorgestuurd. Naast de hierboven opgesomde voorwaarden wensen de OCMW’s dat de aansluiting op de KSZ efficiënt verloopt, dat de sociaal assistenten met kennis van zaken werken (administratie, veiligheid, wetten) en dat de cliënten een menselijke en administratieve behandeling aangeboden krijgen. Om hun werk goed te kunnen doen, hebben de OCMW’s in de eerste plaats behoefte aan duidelijke en actuele informatie. Op basis van die elementen zullen ze hun behoeften op financieel vlak kunnen bepalen voor de aanwerving van bijkomend personeel en de investeringen in informaticamateriaal.

17 In dat vooruitzicht wordt er binnen de stuurgroep een omzendbrief opgesteld met alle bijgewerkte informatie van vier omzendbrieven die vroeger reeds aan de OCMW’s toegestuurd werden.

8

olg Verv

Nieuwsbrief 2004/03

Christian Lejour

WETGEVING bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 19.03 t/m 22.04.2004 VERKIEZINGEN MB van 09.04.2004 tot vaststelling van de modellen van de onderrichtingen voor de kiezer in de kieskantons die voor het gebruik van een geautomatiseerd stemsysteem zijn aangewezen bij de gelijktijdige verkiezingen voor het Europese Parlement, de Vlaamse Raad, de Waalse Gewestraad, de Brusselse Hoofdstedelijke Raad, de Brusselse leden van de Vlaamse Raad en de Raad van de Duitstalige Gemeenschap. B.S. 16.04.2004 – 193805 MB van 09.04.2004 wijz. MB 10.03.1999 tot vaststelling, in de kantons en gemeenten die gebruik maken van een geautomatiseerd stemsysteem, van de volgorde waarin de stemmen worden uitgebracht bij gelijktijdige verkiezingen. B.S. 16.04.2004 – 193802 Onderrichtingen van 15.04.2004 voor de voorzitters van de hoofdbureaus bij de verkiezingen van het Europese Parlement, van de Vlaamse Raad, van de Waalse Gewestraad, van de Brusselse Hoofdstedelijke Raad, van de Brusselse leden van de Vlaamse Raad en van de Raad van de Duitstalige Gemeenschap. B.S. 20.04.2004 – 193895 Administratieve onderrichtingen van 15.04.2004 voor de voorzitters van de stembureaus met geautomatiseerde stemming. B.S. 20.04.2004 – 147772 Onderrichtingen van 15.04.2004 voor de voorzitters van de stembureaus met traditionele stemming en de stemopnemingsbureaus. B.S. 20.04.2004 – 83930

KB van 31.03.2004 wijz. KB 12.12.2001 betr. de dienstencheques. B.S. 16.04.2004 193800

FINANCIËN / BELASTINGEN BBHR van 18.12.2003 [subsidies - GesCo] ➡ zie Personeel BBHG van 19.02.2004 wijz. BBHR van 16.07.1998 tot bepaling van de initiatieven van gewestelijk belang die in aanmerking kunnen komen voor de driejarige ontwikkelingsdotatie en van de investeringsprojecten die in aanmerking kunnen komen voor verhoogde subsidiëringspercentages in toepassing van de art. 14, 28 en 29 van de ordonnantie 16.07.1998 betr. de toekenning van subsidies om investeringen van openbaar nut aan te moedigen. B.S. 23.03.2004 193171 KB van 22.12.2003 [financiële tussenkomst - Europese toppen] ➡ zie Politie / Veiligheid

Ordonnantie van 18.03.2004 betr. de erkenning en de financiering van de plaatselijke initiatieven voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid en de inschakelingsondernemingen. B.S. 30.03.2004 193380 KB van 29.01.2004 tot uitvoering van art. 44 van de wet van 26.05.2002 betr. het recht op maatschappelijke integratie. [eenmalig voorschot op de Staatstoelage] B.S. 01.04.2004 182565 KB van 17.03.2004 wijz. KB 23.12.2002 tot toekenning van een verhoogde staatstoelage aan de OCMW's van sommige steden en gemeenten voor specifieke initiatieven gericht op sociale inschakeling. B.S. 16.04.2004 – 193809

REGIE / INTERCOMMUNALES Ordonnantie van 11.03.2004 [nationaliteitsvoorwaarden] ➡ zie Personeel MB van 06.02.2004 tot uitvoering van de art. 5 en 38 van het BBHR van 06.11.2003 met betrekking tot het financieel beheer van de gemeentebedrijven. B.S. 14.04.2004 193737

STEDENBOUW / LEEFOMGEVING

PERSONEEL Ordonnantie van 11.03.2004 tot verruiming van de nationaliteitsvoorwaarden voor de toegang tot betrekkingen in het gemeentelijk openbaar ambt en de Intercommunales. B.S. 23.03.2004 193175 BBHR van 18.12.2003 wijz. BBHR van 05.02.1998 tot bepaling van de verdelingscriteria voor de subsidies toegekend aan lokale besturen die gesubsidieerde contractuelen tewerkstellen. B.S. 23.03.2004 193180

SOCIALE ZAKEN KB van 29.01.2004 tot uitvoering van art. 12 van de wet van 02.04.1965 betr. het ten laste nemen van de steun verleend door de OCMW's. B.S. 25.03.2004 193254

KB van 22.12.2003 houdende de toekenningsmodaliteiten van een financiële tussenkomst voor 2003 ten laste van het 'Fonds ter financiering van sommige uitgaven die verbonden zijn met de veiligheid voortvloeiend uit de organisatie van de Europese toppen te Brussel' aan de Brusselse politiezones voor de aanmoediging van de rekrutering en van de fidelisering van het aanwezige personeel. B.S. 26.03.2004 193277

POLITIE / VEILIGHEID KB van 05.03.2004 tot vaststelling van de taaltrappen van de federale politie en van de algemene inspectie van de federale politie en van de lokale politie, met het oog op de toepassing van artikel 43ter van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18.07.1966. KB van 05.03.2004 tot vaststelling van de taalkaders van de taaltrappen van de federale politie en van de algemene inspectie van de federale politie en van de lokale politie. B.S. 19.03.2004 193086, 193091 KB van 29.02.2004 wijz. de bezoldigingsregeling van sommige leden van het administratief en logistiek kader van de politiediensten. B.S. 22.03.2004 193145 MB van 03.03.2004 wijz. MB van 05.12.2002 tot vaststelling van de personeelsformatie van de federale politie. B.S. 23.03.2004 193164

Omz. van 05.02.2004 betr. bedrijfsvervoerplannen. B.S. 22.03.2004 193158 BBHR van 29.01.2004 betr. de stedenbouwkundige vergunningen van beperkte duur. B.S. 24.03.2004 193234 BBHR van 29.01.2004 tot vaststelling van de inwerkingtreding van sommige bepalingen van de ordonnantie van 18.07.2002 wijz. ordonnantie van 29.08.1991 houdende organisatie van de planning en de stedenbouw. B.S. 24.03.2004 193227 BBHR van 19.02.2004 wijz BBHR van 26.09.1996 houdende de regeling van de verhuur van woningen die beheerd worden door de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij of door de openbare vastgoedmaatschappijen. B.S. 24.03.2004 193230 Ordonnantie van 19.02.2004 betr. enkele bepalingen inzake ruimtelijke ordening. B.S. 29.03.2004 193323 Ordonnantie van 18.03.2004 betr. de milieueffectenbeoordeling van bepaalde plannen en programma's. B.S. 30.03.2004 193374 Ordonnantie van 18.03.2004 inzake toegang tot milieu-informatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. B.S. 30.03.2004 193377

VERENIGING VAN DE STAD EN DE GEMEENTEN VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST AFDELING MAATSCHAPPELIJK WELZIJN

LENTEONTMOETING

2004

Anderhalf jaar toepassing van het recht op maatschappelijke integratie. Welke integratie : sociale of professionele ? op dinsdag 25 mei 2004 van 9 tot 17 uur in de lokalen van het OCMW-rusthuis van Watermaal-Bosvoorde Inlichtingen : Latifa Hazim – Tel. 02 233 31 25 - [email protected] - Zie ook op onze website www.vsgb.be

Nieuwsbrief 2004/03

9

ONDER DE LOEP

De gemeentelijke VZW en de overheidsopdrachten DUBBELZINNIGE VERHOUDINGEN Op 19 maart 2004 organiseerde de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Gewest in samenwerking met Dexia een opleidingsvoormiddag over de gemeentelijke vzw en de recentste wijzigingen aan de wet van 27 juni 1921. Eén van de punten waarop dieper ingegaan werd, was de verhouding tussen de gemeentelijke vzw en de regelgeving betreffende de overheidsopdrachten. Men bekijkt de verhoudingen tussen de vzw en de reglementering over overheidsopdrachten best vanuit twee standpunten: 1. Is de gemeentelijke vzw een aanbestedende overheid? Onder welke voorwaarden? En op welke elementen baseert men zich om tot die conclusie te komen? 2. Is de gemeentelijke vzw een inschrijvende entiteit of heeft zij bevoorrechte relaties met de gemeente die ze opgericht heeft?

De vzw, aanbestedende overheid? Een vzw is een privaatrechtelijke rechtspersoon 1. Het lijkt dus logisch dat die persoon niet onder de regels valt die van toepassing zijn op de publiekrechtelijke rechtspersonen– met inbegrip van de regels met betrekking tot de overheidsopdrachten. Meteen wordt duidelijk dat als dit ook zo zou zijn, de gemeenten in de verleiding zouden komen om steeds meer taken toe te vertrouwen aan juridische constructies die ontsnappen aan de verplichtingen van de overheden! Daarom heeft men in wettelijke elementen voorzien die verhinderen dat de gemeente aan deze verleiding zou bezwijken en zo blijven bepaalde algemene belangen gewaarborgd. In de eerste plaats bepalen we wat een gemeentelijke vzw is en in welke mate het bijvoeglijk naamwoord "gemeentelijk" rechten en verplichtingen met zich meebrengt.

1. Wat is een gemeentelijke vzw? Er bestaat geen wettelijke definitie voor een gemeentelijke vzw. Het gaat om een notie die uit de rechtsleer en de rechtspraak voortvloeit, die trouwens geen eenduidige of definitieve omschrijving voortgebracht heeft.

We kunnen de gemeentelijke vzw definiëren aan de hand van een organieke benadering, door het accent te leggen op de bijzondere banden die de vzw met de gemeente heeft. Op die manier heeft een auteur de gemeentelijke vzw ooit omschreven als een vzw die een lokaal openbaar belang dient, en waarbij de gemeentelijke overheden als oprichters of leden fungeren, en rechtstreeks of onrechtstreeks ontvangende partij zijn, en waarover de gemeentelijke overheid een regelmatige controle heeft 2. Een andere definitie legt de nadruk meer op het functionele aspect van de vzw: ”Als gemeentelijke vzw’s worden beschouwd deze vzw’s waaraan de gemeenten een bepaalde dienstverlening hebben toevertrouwd (b.v. in het kader van de exploitatie van culturele of sportinfrastructuur, jeugdhuizen, recreatie, toerisme, e.a.) die ook zou kunnen verzorgd worden door een gemeentelijke dienst” 3. Welke belangrijke elementen moeten we uit die definities onthouden? De gemeentelijke vzw is een privaatrechtelijke rechtspersoon die onder de vorm van een vzw een lokaal openbaar belang behartigt dat haar door de gemeente toevertrouwd werd, en waarbij de gemeentelijke overheid optreedt als oprichter of als lid en ontvangende en toezichthoudende partij is. Maar ondanks deze criteria valt de vzw niet onder het toepassingsgebied van de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten.

2. Is de gemeentelijke vzw onderworpen aan art. 4 WOO? Zoals al gezegd werd, vloeit uit de hoedanigheid als "gemeentelijke" vzw als dusdanig geen enkel recht of geen enkele verplichting voort. Met andere woorden, gemeentelijk

1 In die zin: Vraag nr. 24 van de heer Paul Breyne op 31 juli 1995, in V&A, Kamer, G.Z. 1995-1996, blz. 1059. 2 J-P. MAWET, "Le cas des asbl communales", in Mouv. Comm., 1992/10, blz. 449, eigen vertaling. 3 F. HAEX, "De Gemeentelijke vzw’s: een situatiebeschrijving", De Gemeente, 1/1990, geciteerd door de Minister-President van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als antwoord op een parlementaire vraag (Vraag nr. 150 van de heer Vandenbussche op 17 juli 1990, V&A, Raad van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Parl. Doc. RBHG, G.Z. 1992-1993, blz. 2651).

10

Nieuwsbrief 2004/03

ONDER DE LOEP

of niet, de vzw valt niet onder de reglementering op de overheidsopdrachten. Om te weten of de vzw onder die reglementering valt, moet men zich beroepen op de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten (WOO), en meer in het bijzonder op artikel 4, § 2, 8°: "§ 2. [De bepalingen van de wet op de overheidsopdrachten] zijn eveneens van toepassing op: 8° de rechtspersonen die op de datum van de beslissing om tot een opdracht over te gaan: - opgericht zijn met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn, en - rechtspersoonlijkheid hebben, en - waarvan • ofwel de werkzaamheden in hoofdzaak gefinancierd worden door de overheden of instellingen 4 vermeld in § 1 en in § 2, 1° tot 8°; • ofwel het beheer onderworpen is aan toezicht van die overheden of instellingen; • ofwel de leden van de directie, van de raad van bestuur of van de raad van toezicht voor meer dan de helft door die overheden of instellingen zijn aangewezen. […]." Er is in ieder geval sprake van meerderheidsfinanciering vanaf het ogenblik dat meer dan de helft van de financiële middelen van de rechtspersoon ter beschikking worden gesteld door één of meerdere overheden die onder de wet op de overheidsopdrachten vallen 5. Laten we de identificatiecriteria van de gemeentelijke vzw vergelijken met die van de aanbestedende overheid: - gedelegeerd lokaal openbaar belang, gemeente is sticher, lid of toezichthouder enerzijds, - rechtspersoon opgericht om te voldoen aan behoeften van algemeen belang, organieke of controlecriteria anderzijds, kortom, criteria die - hoewel ze niet volledig dezelfde zijn toch voldoende gelijkenissen vertonen. We kunnen dus stellen dat artikel 4, § 2, 8°, WOO ook betrekking heeft op vzw’s die door de gemeente worden gesticht… maar oprichting door een gemeente alleen volstaat niet om die vzw’s onder die regelgeving te doen vallen! 6 Niet iedere vzw die door één of meerdere gemeenten wordt

olg v r e V

opgericht, voldoet immers aan de criteria van artikel 4, § 2, 8° van de wet en niet iedere vzw valt dus onder de categorie van de "aanbestedende" vzw’s. Dit is bijvoorbeeld het geval bij vzw’s die noch grotendeels gefinancierd, noch gecontroleerd, noch bestuurd worden door een gemeente 7; en dat is ook het geval bij vzw’s die gesticht worden om te voldoen aan andere behoeften dan behoeften van algemeen belang. Vzw’s die instaan voor het beheer van 8: - de gemeentelijke bibliotheek, - het gemeentelijk sportcentrum, - een jeugdhuis, -… zijn a priori aanbestedende entiteiten, zijnde vzw’s die een "taak van gemeentelijk belang" op zich nemen 9. Een vzw die niet opgericht werd voor dienstverlening aan de bevolking maar wel aan het gemeentebestuur zelf (of aan de verschillende besturen die de vzw hebben opgericht), zou daarentegen niet mogen vallen onder de wet op de overheidsopdrachten. Een vzw die belast is met het geven van juridische, economische adviezen, … is daar een voorbeeld van. Ieder geval dient dus afzonderlijk bekeken te worden.

3. Is de gemeentelijke vzw een administratieve overheid? Deze vraag heeft een meervoudig belang: een administratieve overheid is onderworpen aan de wetgeving op het taalgebruik in de administratie, aan de wetgeving op de formele motivering van de bestuurshandelingen, enz. Maar onze aandacht gaat uit naar de rol die de Raad van State zou kunnen spelen ingeval beroep wordt aangetekend tegen de beslissing van de vzw in het kader van de procedure voor aanbestedingen. Het is immers zo dat enkel de handelingen van administratieve overheden het onderwerp kunnen uitmaken van een vordering tot nietigverklaring voor de Raad van State 10 (bijvoorbeeld: handelingen in het kader van een toewijzingsprocedure). Het is dus zaaks te weten of de aanbestedende vzw een administratieve overheid is en bijgevolg of de controle van de aanbesteding die ze doet door de Raad van State of door een rechter van rechterlijke orde gebeurt. Het antwoord op deze vraag lijkt vanzelfsprekend… maar schijn bedriegt! De Raad van State zegt immers in zijn arrest

4 5 6 7

D.w.z. aanbestedende overheiden "van nature", zoals de Staat, de provincies, de gemeenten, … D. BATSELE, P. FLAMME, P. QUERTAINMONT, "Initiation aux marchés publics", Brussel, Bruylant, 1999, blz. 37. D. BATSELE, P. FLAMME, P. QUERTAINMONT, op. cit., blz. 37. Die mogelijkheid bestaat in ieder geval; cf. "De gemeente, hefboom van lokale economische ontwikkeling", Koning Boudewijn Stichting - Academia, 1991, blz. 149. 8 Cf. de definitie van de gemeentelijke vzw door F. HAEX, loc. cit. 9 Uitdrukking gebruikt door de Minister van Binnenlandse Zaken in zijn antwoord op vraag nr. 24 van de heer Paul Breyne op 31 juli 1995, V&A, Kamer, Parl. Doc. Kamer, G.Z. 1995-1996, blz. 1061. 10 Art. 14, § 1, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State. Nieuwsbrief 2004/03

11

ONDER DE LOEP

nr. 87.354 van 17 mei 2000 "Ambachtelijke constructie" 11, "de omstandigheid dat [een vzw] ertoe gehouden is de regelgeving betreffende de overheidsopdrachten na te leven omdat haar subsidies worden toegekend, niet tot gevolg heeft dat ze daardoor een administratieve overheid wordt, noch dat haar een deel van de openbare macht wordt toevertrouwd", waardoor de Raad van State zichzelf onbevoegd verklaart om te oordelen over een beroep dat werd aangetekend tegen de beslissing van toewijzing van de vzw. Er bestaat dus geen automatisch verband tussen de onderwerping aan de wetgeving op de overheidsopdrachten en de hoedanigheid van administratieve overheid. Daarom is het voor ons van belang om na te gaan of onze vzw een administratieve overheid is. De doctrine en de rechtspraak hebben vier criteria uitgewerkt aan de hand waarvan men kan bepalen of een rechtspersoon een administratieve overheid is – en dat, in voorkomend geval, ondanks "een zekere privé kleuring" 12: - oprichting door openbare besturen; - de stichtende openbare besturen spelen een rol bij de werking en het beheer van de overheid, rechtsreeks of via een controlemechanisme; - vervulling van opdrachten van algemeen belang; - de mogelijkheid om unilaterale beslissingen te nemen die rechten en verplichtingen met zich meebrengen ten gunste of ten laste van derden. Die vier criteria zijn "cumulatief of eenvoudigweg alternerend uitgewerkt" door de Raad van State 13. Het vierde criterium (de mogelijkheid om unilaterale beslissingen te nemen) springt in het oog en wordt zelfs essentieel in de recente rechtspraak van het administratief rechtscollege 14, wat een verklaring kan zijn voor het arrest "Ambachtelijke constructie": heel wat vzws’ dragen alle kenmerken van een administratieve overheid, behalve de mogelijkheid om unilaterale beslissingen te nemen. Iedere aanbestedende macht heeft echter de mogelijkheid om unilateraal de bepalingen van een opgemaakt contract te wijzigen na een procedure van overheidsopdrachten 15. Kunnen we dan stellen dat iedere aanbestedende macht een gedeelte van

olg v r e V

het openbaar gezag bezit en bijgevolg ipso facto een administratieve overheid is? Neen, antwoordt de Raad van State, omdat de mogelijkheid om unilaterale wijzigingen aan te brengen voortvloeit uit de reglementering op de overheidsopdrachten, maar niet verward mag worden met de mogelijkheid om unilaterale beslissingen te nemen die rechten en plichten met zich mee kunnen brengen ten gunste of ten laste van derden. Er bestaan als het ware twee soorten mogelijkheden om unilaterale beslissingen te nemen: de mogelijkheid die eigen is aan iedere aanbestedende macht en, veel ruimer, de mogelijkheid die eigen is aan iedere administratieve overheid – het "gedeelte van het openbaar gezag". Hierdoor is de Raad van State in het arrest "Ambachtelijke constructie" van mening dat de onderwerping van de vzw aan de reglementering op de overheidsopdrachten haar geen gedeelte van het openbaar gezag verleent… 16

De vzw, inschrijvende entiteit? 1. Kan een gemeente een vzw oprichten om in bepaalde behoeften te voorzien? Wie zou hier in België negatief op durven te antwoorden? Op grond van de regel van de gemeentelijke autonomie kunnen één of meerdere gemeenten een vzw oprichten om de vzw het beheer van één van haar (of van hun) bijzondere bevoegdheden toe te vertrouwen. We herinneren eraan dat de gemeentelijke autonomie een dubbele betekenis heeft 17: 1. autonomie in de keuze van de materies die de gemeente bestempelt als materies van algemeen belang; 2. autonomie in de beheerswijze van die materies. Wat kan men aan een gemeentelijke vzw delegeren? Zoals we hierboven zagen, kunnen één of meerdere gemeenten een vzw stichten of herenigen om het beheer van één van haar (of van hun) bijzondere bevoegdheden over te dragen. Alles wat van gemeentelijk belang is, dus... behalve bevoegdheden die wettelijk aan de gemeente of aan een orgaan toegekend zijn; die bevoegdheden kunnen in geen enkel geval aan een andere rechtspersoon gedelegeerd worden 18.

11 Gepubliceerd in Revue de Droit communal, 2002/2, blz 235-236. 12 D. DE ROY, "Etre ou ne pas être… autorité administrative. Vers de nouvelles questions existentielles pour les asbl satellites des institutions communales ?", in Revue de Droit communal, 2002/2, blz. 202. 13 D. DE ROY, loc. cit., blz. 202. 14 Maar ook in de rechtspraak van het Hof van Cassatie; cf. in dat opzicht arrest B.A.T.C. van 10 september 1999 (gepubliceerd in A.P.T., 1999/3, blz 236238 + conclusies van de Procureur-Generaal): "[Attendu que,] même si elle a été créée par une autorité administrative et est soumise au contrôle des pouvoirs publics, une société anonyme qui ne peut prendre des décisions obligatoires à l’égard de tiers ne perd pas son caractère de droit privé; que le fait qu’une mission d’intérêt général lui est confiée est, à cet égard, dénué de pertinence". 15 Art. 7 van het koninklijk besluit van 26 september 1996 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken: "Ongeacht de wijze waarop de prijzen worden bepaald, is de aanbestedende overheid gerechtigd de oorspronkelijke opdracht eenzijdig te wijzigen, voor zover het voorwerp ervan onveranderd blijft en, zo nodig, mits een rechtmatige compensatie." 16 Cf. D. DE ROY, loc. cit., blz. 207-209. 17 P. LEWALLE, "Les A.S.B.L. communales. Organisation, missions et contrôles", in A.P.T., 1986/2, blz. 151. 18 In die zin: P. LEWALLE, loc. cit., blz. 155; cf. ook J-P. MAWET, loc. cit., blz. 452: "[N]e peut-on pas adopter la position selon laquelle les compétences spécifiquement accordées au conseil communal (NLC, art. 119 à 122), au collège échevinal (NLC, art. 123 à 132) ou au bourgmestre (NLC, art. 133 et 134) sont de stricte interprétation? A contrario, se voyant confier toute autre mission d’intérêt communal par l’article 117 de la nouvelle loi communale (NLC), le conseil communal pourrait également modaliser comme il l’entend cette compétence. Cette position nous semble modestement avoir le mérite de la clarté."

12

Nieuwsbrief 2004/03

olg v r e V

ONDER DE LOEP

Kunnen dus op geen enkele manier gedelegeerd worden: - de administratieve politie, waarvan de reglementering toevertrouwd wordt aan de raad door art. 119 e.v. NGW, en de uitvoering aan het college of de burgemeester volgens art. 130 en 133, 2de lid; - de burgerlijke stand, die toevertrouwd wordt aan het college van burgemeester en schepenen (art. 125, 1e lid, NGW) en aan de burgemeester of aan de schepen die de burgemeester vervangt voor de taken als ambtenaar van de burgerlijke stand (art. 125, 2e lid, NGW); - ... 19

2. Kan men een beroep doen op een vzw om aan overheidsopdrachten te ontsnappen?

Deze uitzondering in acht genomen, kunnen de gemeenten aan een vzw (of algemeen aan een andere rechtspersoon die ze gecreëerd hebben of waarvan ze lid zijn, zoals autonome gemeentebedrijven, intercommunales,…) opdrachten delegeren voor het uitoefenen van de bevoegdheden die de gemeente bezit krachtens artikel 117 NGW, met andere woorden de bevoegdheid om alles wat het gemeentelijk belang aangaat, te reglementeren en te beheren: schoonmaak van de straten, beheer van de gemeentelijke bibliotheek en gemeentelijke eigendommen zijn slechts enkele voorbeelden van een per definitie niet exhaustieve lijst!

Eerste voorbeeld: de opdracht die de gemeente wil uitbesteden, betreft de aankoop van boekenrekken voor de bibliotheek. Dit soort opdracht valt onder het sociale doel van de vzw: de vzw is bevoegd voor het beheer van de bibliotheek en bijgevolg ook voor het beheer van diens patrimonium.

Ja, maar … In 2003 heeft de Europese Commissie een gemotiveerde beslissing aan België meegedeeld (de Commissie heeft België trouwens onlangs in gebreke gesteld) waarin ze stelt dat de praktijk van lokale Belgische instanties die rechtstreeks, zonder bekendmaking of openstelling voor mededinging, opdrachten van economische aard (zoals het beheer van een PWA, een sportcentrum, enz.) aan een lokaal gemeentebedrijf, een intercommunale maar ook aan een vzw toewijzen, in strijd is met de regels inzake overheidsopdrachten en concessies (art. 6 en 9 van richtlijn 93/36/EG, art. 7 en 11 van richtlijn 93/37/EG, art. 11 en 15 van richtlijn 92/50 en art. 20 en 21 van richtlijn 93/38). Dergelijke praktijken zouden volgens de Commissie de vrijheid tot vestiging of de vrije prestatie van diensten in de betekenis van art. 43 en 49 van het EG-verdrag in het gedrang kunnen brengen! Bij de oprichting van die besturen – of de toewijzing van de desbetreffende bevoegdheden – zou de gemeente het bestuur moeten laten concurreren met de markt, versta hieronder de privéinschrijvers. Als deze extreem stricte interpretatie opgelegd zou worden, zou er een kleine revolutie kunnnen losbarsten in de gemeenten … Wait and see.

Een andere manier om de vraag te stellen: kan een gemeente de wet op de overheidsopdrachten omzeilen om haar vzw te bevoorrechten? We moeten twee gevallen onderscheiden: ofwel valt de opdracht die de gemeente wil uitschrijven onder het sociale doel van de vzw, ofwel is ze ermee verwant. Om de zaak te vereenvoudigen nemen we het voorbeeld van een vzw die door de gemeente opgericht werd om de gemeentelijke bibliotheek te beheren.

Toen de gemeente de vzw heeft opgericht en haar een opdracht heeft gegeven, heeft de gemeente haar bevoegdheden op dat vlak aan de vzw gedelegeerd. De vzw heeft dus de plaats van de gemeente ingenomen 20. "De substitutie houdt een terugtrekking in van de gemeente ten voordele van de [rechtspersoon]. Deze laatste vervangt de gemeente bij de regelgeving en het beheer met betrekking tot de opdracht die het onderwerp van de substitutie uitmaakt. In dat geval oefent de [rechtspersoon] in plaats van de gemeente de bevoegdheden uit die haar toekomen, uit hoofde van de substitutie" 21. Voor de gemeente die vervangen wordt, brengt de substitutie inderdaad het verlies van bevoegdheden met zich mee. Tweede voorbeeld: de schepen van cultuur wil een studie laten uitvoeren over het leesgedrag in de gemeente: bepalen wie leest, wat men leest, wanneer men leest, enz. Hij gaat ervan uit dat de gemeentelijke diensten een dergelijk onderzoek niet kunnen uitvoeren en overweegt dus de opdracht aan een derde toe te vertrouwen. Dat soort opdrachten maakt geen deel uit van het sociale doel van de vzw, maar is ermee verwant; de gemeentelijke overheid blijft dus bevoegd in deze materie. Kan de schepen het onderzoek rechtstreeks aan de vzw uitbesteden zonder enige vorm van proces? Naar onze mening, en wel te verstaan naar de rechtspraak van het EHvJ 22, is het antwoord daarop negatief omdat dit soort relaties beschouwd worden als een contract dat onder bezwarende titel werd afgesloten tussen twee onafhankelijke rechtspersonen. Rechtspersonen zijn onafhankelijk, zegt het Gerechtshof, als de medecontractant een juridsich onderscheiden rechtspersoon is van de aanbestedende overheid, wat niet het geval is in deze hypothese "waar tegelijkertijd 23 de territoriale

19 Cf. "La commune, levier du développement économique local", op. cit., blz. 151. 20 Parlementaire vraag nr. 24, loc. cit., blz. 1061. 21 P. THIEL, "L’application des marchés publics aux relations entre deux pouvoirs publics", Mouv. Com., 2000/3, blz.192. 22 EHvJ, zaak nr. c-107/98 van 18 november 1999 ("arrest Teckal"), geciteerd en becommentarieerd door P. THIEL, loc. cit., blz 191-199. 23 Eigen onderstrepingen. Nieuwsbrief 2004/03

13

ONDER DE LOEP

gemeenschap controle uitoefent op de persoon in kwestie zoals op de eigen diensten en waar die persoon het grootste deel van zijn opdracht verwezenlijkt met de gemeenschappen onder wiens hoede hij staat" 24. Met "controle zoals op de eigen diensten" bedoelen we, om het met de woorden van P. Thiel 25 te zeggen, de controle van hiërarchische aard. Als de gemeente die stichter of lid is, een dergelijke controle uitoefent over het beheer van de vzw, zou een hiërarchische controle echter moeilijk samengaan met de idee van autonomie die in principe moet voorafgaan aan de oprichting van de vzw – in het bijzonder in het geval van gemengde vzw’s (die hebben ook private partners hebben). Kortom, een gemeentelijke vzw die niet voldoet aan de twee voorwaarden zoals die door het Hof van Justitie worden uitgesproken, wordt beschouwd als "gewone" inschrijver… Bijgevolg kan de gemeentelijke overheid de vzw niet rechtstreeks een aanbesteding gunnen zonder procedure voor mededinging, enz. De enige manier om aan de wet op de overheidsopdrachten te ontsnappen, zelfs wanneer de vzw niet voldoet aan de voorwaarden van het Hof van Justitie, is dat de vzw zich beroept op "exclusieve rechten" die door het Europees recht aanvaard worden. Exclusieve rechten kunnen omschreven worden als "rechten die door een lidstaat aan een onderneming of aan een beperkt aantal ondernemingen toegekend worden, volgens criteria die niet objectief zijn, proportioneel en niet

olg Verv

discriminerend, en die substantieel de bevoegdheden van de andere ondernemingen beïnvloeden om [diensten te verlenen] op hetzelfde grondgebied, in substantieel gelijkaardige omstandigheden" 26. Een exclusief recht geeft het alleenrecht op het beheer van een dienst aan een specifieke onderneming 27. Hoe ontstaan exclusieve rechten? - ofwel via een uitdrukkelijke wettelijke beschikking (maar geen enkele beschikking van de wet op de vzw’s voorziet in dergelijke rechten). - ofwel via de statuten, door daarin nauwkeurig en exhaustief te noteren welke de opdrachten van de vzw zijn en door uitdrukkelijk het beheer en de exploitatie van het gedelegeerde doel over te dragen. Dit gezegd zijnde, besluiten we dat de theorie van de exclusieve rechten uitgewerkt werd voor rechtspersonen (privaatrechterlijke of publiekrechterlijke) die economische of industriële activiteiten uitoefenen, zoals bijvoorbeeld het monopolie van de energiedistributie dat aan de intercommunales wordt toegekend, enz. Is die theorie ook toepasbaar op vzw’s – vooral in het licht van de hiervoor besproken gemotiveerde beslissing van de Commissie? Dat lijkt moeilijk te bevestigen… Vincent Ramelot

24 Arrest Teckal, § 50, geciteerd door P. THIEL, loc. cit., blz. 197, vrije vertaling. 25 Loc. cit., blz. 197. 26 Europese Commissie, Doc. 500PC0276, Voorstel tot richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot coördinatie van de procedures voor het uitvaardigen van aanbestedingen in de water-, energie- en transportsector, Memorie van Toelichting, vrije vertaling. 27 Artikel 3, § 2, van de wet van 24 december 1993 met betrekking tot de overheidsopdrachten en bepaalde aanbestedingen voor leveringen en diensten: "Vallen niet onder de toepassing van de bepalingen van deze wet: diensten […] die toegewezen worden aan een aanbestedende overheid […] op basis van een uitsluitend recht dat ze uit hoofde van bekendgemaakte wettelijke of reglementaire bepalingen geniet en die verenigbaar zijn met het verdrag tot oprichting van de Europese Economische Gemeenschap."

Informatievergadering i.v.m. overheidsopdrachten en politiezones Datum: woensdag 12 mei 2004, van 9 tot 12.30 uur Plaats: VSGB, zaal 6 A (zesde verdieping), Aarlenstraat 53 te 1040 Brussel Doelgroep: het personeel van de politiezones De deelname is gratis, maar inschrijven is verplicht. Programma: 9u Welkomstwoord en inleiding (Vincent Ramelot, Adviseur bij de Vereniging) 9.15 u Begrippen en categorieën overheidsopdrachten (Yves Cabuy, administration des pouvoirs locaux du Ministère de la Région de Bruxelles-Capitale, of Raphaël de Pessemier, Directeur Plaatselijke Besturen van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) 10 u Gunningswijzen en bekendmaking, selectie- en toekenningscriteria, bijzondere kwesties (Claude Dardenne, Kanselarij van de Eerste Minister) 11.15 u Rol van het toezicht (Raphaël de Pessemier of Yves Cabuy) 12.30 u Conclusie (Hildegard Schmidt, Verantwoordelijke juridische dienst van de Vereniging) Inlichtingen: Vincent Ramelot – tel. 02 233 20 28 – [email protected] Inschrijvingen: Chantal Matthys – tel. 02 233 20 04 – [email protected] Inschrijvingsformulier beschikbaar op www.vsgb.be

14

Nieuwsbrief 2004/03

ONDER DE LOEP

Hervorming van de administratieve sancties EEN BEETJE VÓÓR, VEEL TEGEN Er was eens een gemeentelijke politieverordening … Jarenlang omvatte ze enkel politiestraffen en op zeer jonge leeftijd kwijnde ze reeds weg in geseponeerde dossiers op het parket. Tot de wetgever in 1999 vond dat het genoeg geweest was en dat de gemeenten andere middelen moesten krijgen om hun politiebevoegdheden uit te oefenen. Zo heeft de wetgever in enkele weken tijd – en in een dringendheid die helemaal niets te maken heeft met het feit dat de assemblees vlak daarna ontbonden zouden worden – een hervorming van artikel 119 van de Nieuwe Gemeentewet goedgekeurd, die de bestemmelingen echter op hun honger deed blijven …1 Vier jaar later, rond dezelfde tijd, haalde de wetgever het in zijn hoofd de hervorming te hervormen en keurde de Kamer van Volksvertegenwoordigers in een recordtempo - een krachttoer die wellicht niets te maken heeft met het feit dat de legislatuur ten einde liep - een wetsontwerp goed tot wijziging van de nieuwe gemeentewet 2 en in de vlucht ook nog een wetsontwerp tot wijziging van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming en de nieuwe gemeentewet 3. Geen geluk, de inspanningen van de volksvertegenwoordigers werden niet beloond, aangezien de Senaat beslist had het eerste ontwerp te bekijken (het tweede moest omwille van artikel 77 van de Grondwet door de “hoge vergadering” goedgekeurd worden) maar daar niet toe kwam vóór de ontbinding van de Kamers. Het was dus pas in februari 2004 dat de teksten door de Senaat goedgekeurd werden 4. Goedgekeurd, maar met de nodige amendementen, wat betekent dat een omwegje langs de Kamer een verplichte etappe was! Wat doet het ertoe? De Kamer begon aan haar herexamen en legde zich nogmaals ernstig toe op haar werk en de goedkeuring van de door de Senaat geamendeerde teksten. Zo gezegd, zo gedaan: de teksten werden goedgekeurd op 25 maart 2004 5. Hoe kunnen we de hervorming samenvatten? Het is uiteraard nog te vroeg om uit ervaring te spreken, maar als we de teksten analyseren en de commentaren doornemen, is het eerste woord dat bij ons opkomt: zonde. Oordeel zelf maar.

Het is voornamelijk artikel 119bis NGW dat door de wetswijziging getroffen wordt. Verschillende paragrafen worden vervangen door nieuwe beschikkingen, die enerzijds formele wijzigingen aanbrengen in de tekst en anderzijds het materiële toepassingsgebied van de administratieve sancties wijzigen Toegegeven, niet alles in de nieuwe wetgeving is negatief. Laten we beginnen met de inbreng van de hervorming: 1. het statuut van de minderjarigen is eindelijk geregeld, aangezien artikel 119bis, § 2, 7e lid, nieuw, voorziet in de mogelijkheid om een administratieve boete op te leggen aan minderjarigen ouder dan 16 jaar, wat uiteraard veronderstelt dat jongeren onder de 16 jaar vrijgesteld zijn; zie echter de nuances infra; 2. artikel 119bis, § 6, 2e lid, nieuw, kent een bevoegdheid tot vaststelling van de overtredingen toe aan nietpolitieambtenaren; ook hier worden infra nuances aangebracht; 3. de afschaffing van Titel X van Boek II van het Strafwetboek en van de besluitwet van 29 december 1945 houdende verbod tot het aanbrengen van opschriften op de openbare weg biedt de gemeenten de mogelijkheid zelf bepaalde overtredingen te regelen en te bestraffen 6; 4. de gemeenten 7 de mogelijkheid bieden om feiten van vernieling, neerhaling, verminking of beschadiging van grafzerken, grafstenen, gedenktekens, etc. te bestraffen (art. 526 van het Strafwetboek), kwaadwillig omhakken, beschadigen of ontschorsen van bomen (art. 537 SW) en vernielen van afsluitingen, verplaatsen of verwijderen van grenspalen of hoekbomen (art. 545 SW) kan voor hen van belang zijn. In de kolom "Tegen" beginnen we met de gemiste kansen 1. het behoud van het beginsel van het verbod op de dubbele bestraffing, dat de wetgever jammer genoeg nog steeds lijkt te verwarren met de toepassing van het gezegde non bis in idem;

1 Wet van 13 mei 1999 betreffende de administratieve sancties in de gemeenten, B.S. 10 juni 1999. 2 Parl. Stuk Kamer, G.Z. 2002-2003, nr. 2366/001 t/m 2366/003. 3 Parl. Stuk Kamer, G.Z. 2002-2003, nr. 2367/001 t/m 2367/003. 4 Parl. Stuk Kamer, G.Z. 2002-2003, nr. 3-431/1 t/m 3-431/4 en nr. 3-431/1 t/m 3-431/4. 5 Op het ogenblik van het ter perse gaan van dit nummer waren ze nog niet gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. 6 Sommige, niet allemaal, omdat sommige nog steeds het voorwerp uitmaken van hogere regelgevingen (bijv. nachtlawaai in art. 12, § 1, van de ordonnantie van 17 juli 1997 betreffende de strijd tegen geluidshinder in een stedelijke omgeving) en andere volkomen verouderd zijn (bijv. dromen raden en voorspellen of verklaren - art. 563, 1°, Strafwetboek). 7 Art. 119bis, § 2, 3e lid, nieuw. Nieuwsbrief 2004/03

15

ONDER DE LOEP

2. het behoud van de drempel van 250 euro voor de boete, recidive, verzwarende omstandigheden en samenloop van overtredingen inbegrepen; 3. het ontbreken van enig element van procedure wanneer het college een uitspraak moet doen; 4. … In de kolom "Tegen" stippen we ook nieuwigheden aan die te betreuren zijn 1. De gemeenten hebben nu de mogelijkheid (een echte keuze?) om door middel van administratieve sancties de volgende misdrijven 8 te bestraffen: dreiging met een aanslag op personen of eigendommen (art. 327 SW), formulering van verkeerde aanwijzigen betreffende het bestaan van een gevaar voor een dergelijke aanslag (art. 328 SW), dreiging met gebaren of zinnebeelden van een dergelijke aanslag (art. 329 SW), dreiging onder een bevel of onder een voorwaarde met een dergelijke aanslag (art. 330 SW), opzettelijke slagen en verwondingen (art. 398 SW), beledigingen ten aanzien van een persoon (art. 448 SW), diefstal (art. 461 en 463 SW), zijnde overtredingen die volgens ons slechts weinig verband houden met de basistaken van de gemeente of met de politie-objecten bedoeld in artikel 135, § 2, NGW 9. Ons advies: begin er liever niet aan en laat de gerechtelijke overheden, die daartoe opgericht zijn, zich met die criminaliteit bezighouden. 2. Naast de politieambtenaren en hulpagenten van politie kunnen drie andere categorieën personen bij de vaststelling van overtredingen betrokken zijn: gemeenteambtenaren, personeel van vervoersmaatschappijen en van bewakingsfirma's. In dat opzicht geven we de volgende kritiek: - De gemeentebeambten “die beantwoorden aan de minimumvoorwaarden die door de Koning zijn bepaald” (art. 119bis, § 6, 2e lid, 1°) kunnen enkel de feiten vaststellen die een overtreding vormen op de gemeentereglementen kortom, uitgezonderd de feiten die aanleiding kunnen geven tot het mechanisme van samenloop. Wat betekent dat de betrokkenen de juridische aard van het feit zullen moeten analyseren (wat een zeer goede kennis van de wet veronderstelt!) alvorens te weten of ze al dan niet bevoegd zijn. Zullen de “minimumvoorwaarden inzake selectie, rekrutering en bevoegdheid” bovendien te verenigen zijn met het algemeen profiel van de gemeenteambtenaren die deze functies moeten vervullen (parkwachters, stadsstewards, …), waarvan velen reeds vaststellingen doen in het kader van de

olg Verv

wet van 24 december 1996 (fiscale overtredingen) of de ordonnantie van 25 maart 1999 (milieuovertredingen)? - Het personeel van openbare vervoersmaatschappijen krijgt eveneens een vaststellingsbevoegdheid (art. 119bis, § 6, 2e lid, 2°). Vraag: Hoe zullen die ambtenaren van de MIVB of de NMBS op de hoogte gesteld worden van de politieverordeningen van de 19 gemeenten? - Tot slot kan het personeel van bewakingsfirma's met wie de gemeente een overeenkomst afsluit (art. 119bis, § 6, 3e lid) niet zelf overtredingen vaststellen, maar ze wel aangeven bij de politieambtenaar of hulpagent van politie 10, wat - terloops gezegd - iedere burger uiteraard kan doen, zonder daarom onderworpen te zijn aan de bij wet vastgelegde formaliteiten! De privé-sector zo in de sfeer van de openbare veiligheid brengen is een politiek twijfelachtige keuze. Bovendien gaat de toevoeging van een etappe in het proces van de vaststelling van de overtredingen de procedure noch versnellen, noch vereenvoudigen, noch er de rechtszekerheid van versterken. 3. De procedure in geval van samenloop van overtredingen wordt grondig herzien: - In de eerste plaats doet de procureur des Konings overeenkomstig art. 119bis, § 8, 1e lid, voortaan een uitspraak over de opportuniteit van de strafrechtelijke vervolging en over de opportuniteit van administratieve vervolging. Zei u "scheiding der machten"? - Vervolgens zijn er de wijzigingen aangebracht aan art. 119bis, § 8, 2e lid; de Senaat heeft een vergetelheid van de Kamer willen rechtzetten (samenloop met art. 526, 537 en 545 SW was niet opgenomen in het in 2003 door de Kamer goedgekeurde ontwerp), maar het heeft het stelsel van de samenloop van overtredingen grondig gewijzigd: als het beoogde feit het voorwerp uitmaakt van een administratieve boete en een andere strafrechtelijke beschikking dan die beoogd bij art. 327 tot 537 en 545 van het Strafwetboek, is er - als we de wet goed lezen - voortaan geen enkel systeem van samenloop meer 11 ! Bijgevolg wordt de duur opengezet tot de schending van het beginsel non bis in idem (terwijl het ironisch genoeg de naleving van dat beginsel is dat de wetgever ertoe gebracht heeft het verbod op de dubbele bestraffing te behouden). - En dit spant de kroon: in deze twee leden speelt de samenloop automatisch als het beoogde feit het voorwerp uitmaakt van een administratieve boete of een van de strafrechtelijke

8 Art. 119bis, § 2, 3e lid, nieuw. 9 De voornaamste rechtvaardiging van de toekenning van die bevoegdheid aan de gemeenten lijkt te zijn dat de parketten niet vervolgen; zo krijgt de gemeentelijke overheid steeds meer de rol van bezemwagen… 10 Opmerking bij de Franse versie alleen: De wet vermeldt hier de term “agent de police”, terwijl dat “fonctionnaire de police” had moeten zijn. 11 Het proces-verbaal moet aan het parket overgemaakt worden (§ 7); maar dat geval wordt niet bedoeld door het mechanisme van samenloop (§ 8).

16

Nieuwsbrief 2004/03

ONDER DE LOEP

overtredingen … Ondanks het grammaticale bochtenwerk van de minister gedurende de bespreking in de Kamer 12, zou het parket zodra een feit een overtreding op een politieverordening vormt, er op de hoogte van moeten gebracht worden, ongeacht het bestaan van een strafrechtelijke overtreding voor hetzelfde feit! In ieder geval moet uiteraard de geest van de wet primeren op de letter en moet de beschikking "zoals ze geschreven zou zijn" toegepast worden als de wetgever zich duidelijk had uitgedrukt; en dus moet men beschouwen dat de samenloop speelt voor iedere strafrechtelijke overtreding, ook die welke niet het voorwerp uitmaken van art. 327 tot 330, 398, etc. van het Strafwetboek; en dat het parket in paragraaf 8 enkel de prioriteit voor de vervolging heeft wanneer er werkelijk samenloop van overtredingen is, zijnde overtreding op het gemeentereglement en op de strafrechtelijke beschikking. 4. Voor de echte liefhebber, bevat art. 119bis, § 8, 2e lid, nog twee pareltjes. Primo stipuleert het "Na het verstrijken [van de termijn van een maand] kunnen de feiten enkel nog administratiefrechtelijk worden bestraft" wat een herhaling vormt van de eerste zin van het lid. Secundo is het zo dat de gemeenteambtenaar de boete kan opleggen voor de afloop van de termijn van een maand “indien de procureur des Konings heeft laten weten dat, zonder het materieel element van de overtreding in twijfel te trekken, hij geen gevolg aan de feiten zal geven”: Maar in wiens naam zou hij de materialiteit van de overtreding in vraag stellen als hij niet vervolgt? 5. De tekst bevat nog beschikkingen die als voornaamste effect zullen hebben de procedure te vertragen en te bemoeilijken, zoals de ambtshalve aanstelling van een advocaat wanneer een minderjarige vervolgd wordt (art. 119bis, § 9bis, 1e lid), de verwittiging van de stafhouder (art. 119bis, § 9bis, 2e lid), de bemiddeling (art. 119ter), etc. 6. Wat de beroepsmogelijkheden betreft, had de Kamer bij de eerste goedkeuring hoop doen ontluiken, die de senatoren dadelijk de grond ingeboord hebben. De door de Kamer goedgekeurde tekst had immers als pluspunt dat hij de beroepsmogelijkheden verenigde (de Raad van State was niet meer bevoegd om kennis te nemen van een vordering tegen een beslissing van het College). De geamendeerde tekst wou die beslissing niet bekrachtigen en is teruggegaan naar het systeem waarin het beroep tegen de beslissing van het College voor de Raad van State ingesteld wordt, wat op zich

olg Verv

betreurbaar is; maar bovendien heeft de Senaat de amendementen zo opgesteld dat het niet duidelijk is wat bedoeld wordt: de formulering van het eerste lid doet uitschijnen dat de gemeente enkel in beroep kan gaan tegen de beslissingen met betrekking tot de boete en enkel in geval van niet-oplegging van de boete, terwijl de beroepsmogelijkheden van de overtreder geenszins beperkt zijn – beroep kan dus ook ingesteld worden voor de politierechtbank in geval van administratieve sanctie! Is dat wel de bedoeling van de wetgever? … 7. … Daar kunnen we aan twijfelen als we artikel 119bis, § 12, 3e lid lezen. Dat lid lijkt te bevestigen dat beroep voor de politierechtbank (of de jeugdrechtbank) enkel betrekking heeft op de administratieve boetes … maar waarom maakt men dan een onderscheid in de tweede zin tussen administratieve en (niet uitdrukkelijk gezegd) andere sancties? En als die laatste indruk bevestigd zou worden, op basis waarvan oordeelt de politierechtbank dan als ze het beroep beoordeelt tegen een schorsing van vergunning, een intrekking van vergunning of een administratieve sluiting? 8. Artikel 5 van de wet luidt als volgt: “Met uitzondering van dit artikel 13 treedt deze wet in werking op de door de Koning te bepaling datum.” De wet treedt dus in werking in twee fasen: eerst tien dagen na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad, datum waarop enkel dit artikel 5 in werking treedt; vervolgens de datum die de Koning bij KB vaststelt. De lezer vindt de auteur van deze commentaren wellicht nogal hard. Maar misschien wordt het nog begrijpelijker als men weet dat de verschillende verenigingen van steden en gemeenten ondanks de contacten die ze sinds 2000 gehad hebben met de minister van Binnenlandse Zaken en vervolgens met de minister van Justitie en die van Grootstedenbeleid, ondanks herhaalde voorstellen om bij de hervorming betrokken te worden, of tenminste gehoord te worden door de assemblees, of tenminste dat de geformuleerde minimale vragen in aanmerking genomen zouden worden - en dit in ieder stadium van het wetgevend proces - slechts als antwoord een beleefde weigering gekregen hebben “omdat de overheid dringend moet reageren en de bevolking een duidelijk signaal moet geven” 14. Zei u “duidelijk”? Vincent Ramelot

12 "De medewerker van de minister brengt in herinnering dat daarover al discussies zijn gevoerd. Uiteindelijk is de voorkeur gegeven aan het woord "of". Het betreft hier een omschrijving van de toepassingssfeer van de maatregel. De spreker bevestigt dat onder deze bepaling daden vallen waarop zowel een administratieve sancties kan staan, als een in de opgesomde artikelen van het Strafwetboek bedoelde straf. Men had evengoed het woord "en" kunnen gebruiken, en er in dat geval aan herinneren dat de straf en de sanctie niet samen kunnen worden opgelegd.” (Wetsontwerp tot wijziging van de nieuwe gemeentewet, Parl. Stuk, Kamer, G.Z. 2003-2004, nr. 0837/004, blz. 14). 13 Eigen onderstrepingen. 14 Antwoord van een parlementslid op een van onze brieven (vrije vertaling).

Nieuwsbrief 2004/03

17

NIEUWS VAN HET GEWEST

ACDUS: eendracht maakt duurzame macht Gemeenten, het Gewest en andere actoren hebben samen een cel opgericht om hun werkzaamheden in het kader van duurzame ontwikkeling beter te coördineren. Even kijken naar de doelstellingen en taken van die cel. De Actiecel Duurzame Ontwikkeling, kortweg ACDUS, kan bijna haar eerste kaarsje uitblazen, ook al werd ze reeds opgericht op 19 december 2002, bij een beslissing van de Brusselse regering om een permanent steunpunt voor duurzame ontwikkeling in het leven te roepen, bestaande uit vertegenwoordigers van de sociale partners, nietgouvernementele organisaties, lokale besturen, ondernemingen en Brusselse verenigingen zoals WWF, ARAU, BRAL, GSSO, OXFAM en IEB. In zijn resolutie van maart 2002 wenste het parlement reeds dat het steunpunt tot taak zou hebben: - de uitwerking van lokale agenda's 21 te steunen 1; - de lokale deelname aan duurzame ontwikkeling te bevorderen; - de bevolking ontwikkeling;

te

sensibiliseren

voor

2. informatie bijeenbrengen over interessante initiatieven in het kader van Agenda 21 in België en in het buitenland, en daaruit de acties selecteren die in Brussel toegepast kunnen worden en er een positieve impact kunnen hebben; 3. een overzicht maken van de federale en Europese financiële instrumenten voor de subsidiëring van Brusselse initiatieven rond duurzame ontwikkeling; 4. de invoeging van milieuclausules bevorderen in de lastenboeken van de programma's voor de heropleving van steden; 5. stimuleren tot nadenken over de Brusselse lokale Agenda 21 die tot doel zou hebben de actieprogramma's van de 19 gemeenten en dat van het Gewest te overkoepelen.

duurzame

Het steunpunt is operationeel sinds juli 2003 en wordt gecoördineerd door de heer Guy De Mol. Momenteel is de structuur van de ACDUS gebaseerd op een samenwerking tussen het Brussels Instituut voor het Milieubeheer (BIM), de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Gewest (VSGB) en het Gewestelijk Secretariaat voor Stedelijke Ontwikkeling (GSSO). De krachtlijnen van de acties van de ACDUS worden vastgelegd door een stuurgroep bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende kabinetten van de Brusselse regering, verscheidene milieu- en sociale verenigingen, NGO's en bedrijven.

Die 5 opdrachten vormen een degelijk en coherent programma voor het eerste jaar. Het gaat er immers om een stand van zaken op te maken om te tonen wat er nu reeds gebeurt en dat voor het voetlicht te brengen (opdracht 1). Vervolgens moet er inspiratie aangebracht worden voor acties die verband houden met thema's die in het Brussels Gewest totnogtoe weinig aandacht krijgen (opdracht 2). Zodra de prioriteiten vast liggen, moeten ze ook gefinancierd kunnen worden (opdracht 3). Opdracht 4 gaat uit van de vaststelling dat de wijkcontracten reeds rekening houden met de problematieken van huisvesting, inrichting van de openbare ruimte en sociale cohesie in de buurt, maar dat de principes van ecologisch bouwen nog onvoldoende toepassing vinden. De eerste 4 opdrachten zullen de ACDUS uiteindelijk in staat stellen een globale en langetermijnvisie te ontwikkelen om te evolueren naar een Gewest in duurzame ontwikkeling (opdracht 5).

Voor het jaar 2004 heeft de stuurgroep de ACDUS 5 taken gegeven:

Wil u contact opnemen met de ACDUS?

- aanbevelingen i.v.m. duurzame formuleren voor het gewestbeleid.

ontwikkeling

te

Guy De Mol – tel. 02 775 78 18 1. de schijnwerpers richten op de meest relevante Brusselse initiatieven door in een eerste fase een repertorium met acties rond duurzame ontwikkeling te publiceren (zie infra);

[email protected]

1 Een lokale agenda 21 is gebaseerd op Agenda 21, een actieplan voor de 21ste eeuw van de Conferentie van de VN inzake Milieu en Ontwikkeling in 1992 te Rio. Lokale agenda 21 is een Agenda 21 die op lokaal niveau uitgevoerd wordt. Meer info op de website van het Federaal Planbureau http://www.plan.be/websites/ferado (Federaal Rapport Duurzame Ontwikkeling), rubriek Documenten.

18

Nieuwsbrief 2004/03

NIEUWS VAN HET GEWEST

olg v r e V

De inventaris van uw nuttige tips Eén van de eerste taken van de Actiecel Duurzame Stad is de meest relevante Brusselse initiatieven rond duurzame ontwikkeling in de schijnwerpers te plaatsen. Dat is inmiddels gebeurd met de publicatie van een repertorium. Als aanvulling daarop biedt onze website ook uitleg over andere interessante projecten waarvan we hieronder vier voorbeelden geven.

Het repertorium is het resultaat van een samenwerking tussen het BIM, het GSSO, het WWF en de VSGB. Het WWF heeft gezorgd voor de inleiding en de omschrijving van de projecten van verenigingen; het GSSO heeft zich ook toegelegd op projecten van verenigingen; de VSGB heeft de loep uiteraard gericht op de gemeenten …. maar ook op het gewest, terwijl het BIM op zoek gegaan is naar privéprojecten en tevens de algemene coördinatie van de opdracht op zich genomen heeft. Zo werden er 65 experimenten gevonden, waarvan 18 gemeentelijke. Voor het repertorium heeft de pluridisciplinaire deskundigenjury uiteindelijk 38 projecten uitgekozen, waarvan 10 gemeentelijke. De gids heeft enerzijds tot doel de aandacht te vestigen op acties die reeds beantwoorden aan de criteria van duurzame ontwikkeling en anderzijds te dienen als inspiratiebron voor acties in de toekomst.

Betrokkenheid voor meer respect Tegenwoordig kunnen we ons bijna niet meer inbeelden dat een park opnieuw ingericht zou worden zonder de buurt te laten meewerken aan het project, vooral als het park in een kansarme buurt ligt. In Sint-Joost-ten-Node hebben ze dat goed begrepen voor de herinrichting van het SintFranciscuspark. Zo'n samenwerking heeft tal van voordelen. Niet alleen worden de buurtbewoners samengebracht, wat de sociale cohesie verbetert, men komt ook tot een project dat beter beantwoordt aan de verwachtingen van de omwonenden, en de buurtbewoners gaan eveneens meer respect aan de dag leggen voor het resultaat. In de praktijk heeft de gemeenteschool die aan het park grenst, een schaalmodel gemaakt. Dat werd vervolgens op een kar geplaatst, waarmee alle druk bezochte plaatsen in de buurt aangedaan werden: cafés, bibliotheek, gemeentehuis, … Op basis van het schaalmodel en de foto's konden de mensen hun wensen kenbaar maken in verband met de inrichting van het park. Al die ontmoetingen werden gefilmd en later op een groot scherm vertoond in het park, tijdens een feestelijke avond. Vervolgens vonden verschillende werk- en informatievergaderingen plaats om

de plannen van de architecten en de meningen van de inwoners op elkaar af te stemmen. Maar duurzaamheid worden pas echt bereikt als de herinrichting van het park gepaard gaat met een doeltreffend beheer. Zo zal het beheer van dit park gebaseerd worden op een testproject dat het BIM toegepast heeft op het Dauwpark, wat ook in het repertorium opgenomen is. In dat project werd het beheer van het park toevertrouwd aan parkwachters-animatoren die in tegenstelling tot klassieke parkwachters niet alleen instaan voor de veiligheid maar ook voor de netheid van het park. Ze zijn bovendien ook belast met de organisatie van animatie-activiteiten voor de parkbezoekers. Ze zijn het gezicht van de inrichting, het aanspreekpunt voor de hele buurt en alle bezoekers. Hun rol ligt in het verlengde van het overleg dat van bij de aanvang van het project vooropstond.

Gezondheid en milieu voor allen Het project van de vzw "Entr'aide des travailleuses" tracht het nauwe verband aan te tonen tussen leefomgeving en gezondheid, in het bijzonder in sociaal achtergestelde kringen. Via twee specifieke projecten – "gevaar in huis" en de animatiekit "beheer van mijn woning" – hebben de initiatiefnemers gewerkt rond preventie en informatie omtrent huisvesting, woning en gezondheid. "Gevaar in huis" is een animatie rond mogelijke ongevallen in huis, met als doel de verschillende gevaren te leren kennen die schuilen in iedere kamer van een huis en op straat, en aan te leren welke houdingen – zowel preventief als curatief – men tegenover die gevaren zou moeten aannemen. Het huis bestaat uit 5 trompe-l'œil van de verschillende kamers: salon, slaapkamer, keuken, badkamer en een straat, met de voorwerpen uit het dagelijks leven, gaande van het tafelmes tot de luiertafel via geneesmiddelen, de frietketel, veiligheidselementen, … De animatoren doen de personen praten over de verschillende risico's en geven de nodige informatie voor preventie en remedie. Het doel van de animatiekit is het beheer van zijn woning te verbeteren door middel van folders die in een

Nieuwsbrief 2004/03

19

NIEUWS VAN HET GEWEST

olg v r e V

begrijpelijke taal opgesteld zijn en verschillende thema's behandelen: enkele tips om het elektriciteits- en gasverbruik te beperken, kakkerlakken bestrijden, en vocht en schimmel in huis. Uit voorgaande acties had men reeds geleerd dat het nuttiger is bij de mensen thuis op bezoek te gaan. De moeilijkheden in verband met huisvesting zijn immers zo dat het moeilijk is die van buitenaf te bekijken. Bovendien vinden de buurtbewoners het moeilijk of aarzelen ze om in een instelling informatie te gaan vragen. De folders zijn begrijpelijk voor iedereen, ook voor mensen die niet vlot kunnen lezen. Daartoe heeft de vzw gebruik gemaakt van tekeningen zodat er een minimum aan tekst nodig is. Het project van de Regionale Cel voor Interventie bij Binnenvervuiling is ook in het repertorium opgenomen en gaat over dezelfde problematiek. De interventiedienst bestaat uit 2 complementaire delen. Hij helpt zieken als de arts vermoedt dat de gezondheidsproblemen verband houden met de vervuiling binnen de woning. De dienst stelt een milieudiagnose en zoekt bronnen van chemische en biologische vervuiling in de woning. De vzw Habitat-Santé geeft advies en gaat op bezoek bij mensen die bezorgd zijn of hinder ondervinden van vervuiling in hun woning.

Frédéric Madry

Nieuwsbrief

Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vzw Aarlenstraat 53 bus 4 - 1040 Brussel Tel. 02/ 233.20.04 Fax 02/ 280.60.90 Nieuwe e-mail-adressen : Redactie : [email protected] [email protected] www.vsgb.be Gepubliceerd met de steun van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Dexia en Ethias

De Actiegids duurzame ontwikkeling is beschikbaar. U kan een gratis exemplaar bestellen door een e-mail te zenden naar [email protected] of te telefoneren naar 02 233 20 04. Alle geselecteerde projecten kunnen binnenkort ook geraadpleegd worden op www.vsgb.be, naast andere relevante gemeentelijke projecten die om een of andere reden niet in de gids opgenomen werden. Wij geven hier de volledige lijst van de gemeentelijke acties die in de gids staan én de relevante acties die er niet in vermeld zijn maar binnenkort op onze website te vinden zullen zijn: wijkantennes in Sint-Gillis, fietsbrigades in Schaarbeek, Evere en Sint-Joost-tenNode (in de gids), vzw "Coin de terre" in Jette, de kindergemeenteraad in Anderlecht, het ecologisch kinderdagverblijf Gabriel Petit in de stad Brussel (in de gids); de delegatie voor ontwikkeling van de vijfhoek van de stad Brussel (in de gids) vzw Kinderboerderij in Jette (in de gids). Lokale Agenda 21 van Etterbeek (in de gids), het huis van de participatie in Anderlecht, het huis van de uitvindingen in de stad Brussel, het observatorium van de huisvesting van Etterbeek, het Brussels jongerenparlement voor water in Elsene, fietspooling in Schaarbeek, Evere en SintJoost-ten-Node (in de gids), de herinrichting van het Sint-Fransiscuspark (in de gids), het project Gezondheid & Milieu in de Huidevetterwijk (in de gids), de dienst gesubsidieerde projecten in Sint-Jans-Molenbeek (in de gids), rationeel energiegebruik (REG) in de Schaarbeekse scholen (in de gids), en tot slot de drinkwaterfonteinen in Etterbeek.

Nr 2004/3 7 mei 2004 Directie Marc Thoulen Coördinatie Philippe Delvaux Redactie Philippe Delvaux, Céline Lecocq, Christian Lejour, Juliette Lenders, Frédéric Madry, Vincent Ramelot, Marc Thoulen Vertaling Liesbeth Vankelecom, Kevin Cuppens, Karen Foelen Secretariaat Michel De Greef, Fanny Gadisseur, Céline Lecocq Nieuwsbrief wordt gedrukt op 50 % gerecycleerd papier

20

Nieuwsbrief 2004/03