Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
16:06
Pagina 1
‘Wie gaat er nou traplopen tot de vijftiende’ Pag. 4
WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
Hoe houd je een broodkorst langer knapperig? Pag. 7
Een gevecht met ranja, bakmeel en een tepelvoering Pag. 22
1E JAARGANG/ 22 MAART 2007
RESOURCE
#25
Pag. 8
VITAMINEPILLEN ONTMASKERD
Resource colofon
28-02-2007
17:19
Pagina 2
2
COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentrum, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN 1389-7756. Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen, tel. 0317 466666, fax 0317 466667, e-mail
[email protected]; secretariaat Linda Glasmacher en Sandra van den Brink-Vermeulen. Geopend van 8.30 tot 12.30 uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algemeen nieuws), telefoon 0317 466680, e-mail
[email protected]; Lieke de Kwant (eindredactie), telefoon 0317 466685, e-mail
[email protected]; Yvonne de Hilster (eindredactie, studenten), telefoon 0317 466687, e-mail
[email protected]; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon 0317 466684, e-mail
[email protected]; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon 0317 466691, e-mail
[email protected]; Win Bras (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Sander Esser ( studenten), telefoon 0317 466666, e-mail
[email protected]; Laurien Holtjer (studenten), telefoon 0317 466689, e-mail
[email protected]; Willem Koert (voeding, biotechnologie), telefoon 0317 466681, e-mail
[email protected]; Koen Moons (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Henrik Schmale (international pages), telefoon 0317 466666, e-mail
[email protected]; Albert Sikkema (Van Hall Larenstein), telefoon 0317 466669, e-mail
[email protected]; Joris Tielens (economie, buitenland), telefoon 0317 466688, e-mail
[email protected]; Martin Woestenburg (groene ruimte), telefoon 0317 466682, e-mail
[email protected]. Landelijk nieuws: Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackermans, Bart de Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Smit, Hoge Noorden, Jurjen Bersee Illustraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido de Groot Vormgeving/ Hans Weggen, telefoon 0317 466686, e-mail
[email protected]. Basisvormgeving/ Office for Design, Loek Kemming Druk/ Dijkman Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonnementen/ Studenten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anderen kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon 0317 466666. Advertenties intern/ Onderdelen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Informatie bij het secretariaat. Kleintjes is de rubriek voor niet-commerciële advertenties. Kosten E5 (studenten en medewerkers E3,50) per 30 woorden. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor media-advies, Passage 13, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023 5714745. Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke mededelingen van eenheden van Wageningen UR aan studenten en personeel kunnen gratis in Resource worden geplaatst. Inlichtingen: 0317 466666.
Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
16:06
Pagina 3
3
RESOURCE WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/
#25 1E JAARGANG/ 22 MAART 2007
KOERT
KNUFFEL ‘Bovendien werken ze bij een topinstelling’, zegt Martin Kropff. ‘WUR staat voor wereldklasse.’ ‘Yes sir’, beaamt Dijkhuizen. ‘Superioriteitsheffing’, noteert Breukink tevreden. ‘En hoeveel leer je zelf wel niet, als je jonge mensen onderwijst?’, vraagt Kropff retorisch. ‘Als je kennis deelt, wordt kennis alleen maar meer.’ ‘Wonderlijk eigenlijk’, zegt Dijkhuizen. ‘Zelfverwezenlijkingstoeslag’, zegt Breukink. ‘Ik vul nog even geen bedrag in.’ De drie machtigste mannen van Wageningen werken aan het nieuwe begrotingsmodel voor de leerstoelgroepen. Dat moet een einde maken aan de groeiende klachtenstroom over het geringe bedrag dat Wageningen besteedt aan onderwijs. Het model moet het krijtjesvolk voor eens en voor altijd duidelijk maken hoeveel moois ze allemaal krijgen. ‘Bureaus, kamerplanten, wc-papier, gas en elektra, riolering en paperclips – alles moet erin!’, riep Dijkhuizen uit toen hij Breukink opdracht gaf het model te maken. ‘Kunnen we de medewerkers niet zelf voor hun paperclips laten betalen?’, zei Breukink nadenkend. ‘Misschien kunnen we automaten neerz…’ ‘Later, cijferknul. Eerst het model.’ Dat was vijftien minuten geleden. Nu proberen Breukink en Dijkhuizen zoveel mogelijk factoren voor hun model te bedenken. Ze hebben Kropff gevraagd of hij daarbij wil helpen. ‘Ik vind studenten ook zulke warme mensen’, zegt Kropff. ‘Onderwijzen is genieten van intermenselijke warmte.’ ‘Knuffelpremie’, schrijft Breukink. Dijkhuizen kijkt knikkend naar Breukinks groeiende lijst. ‘Als je toch ziet wat die docenten allemaal hebben en wij niet’, zegt hij. ‘Wie ontvangt er anno 2007 nog warmte in zijn werk?’ ‘Misschien is dit een goed moment voor een groepsknuffel?’, suggereert Kropff, die zojuist een leiderschapstraining heeft gevolgd. ‘De beste manier om warmte te krijgen is warmte geven.’ Dijkhuizen en Breukink wisselen een blik van ontzetting met elkaar uit. ‘Leg jij Martin nog eens uit wat de bedoeling is’, zegt Dijkhuizen. Willem Koert
BOVEN HET MAAIVELD Pag. 5 Hennep voelt als linnen maar kreukt minder
‘Het stond in koeienletters op de voorpagina’ OVERSPRINGENDE ZIEKTEVERWEKKERS
Pag. 10 ‘Ik ken geen docent die onderwijs laat lopen vanwege een financieringskwestie.’
Plantenziektekundige Bart Thomma werd vrijdag 16 maart gebeld door een journalist van de radio. Het was niet de eerste journalist die hij aan de lijn had. Na een artikel in Resource en een persbericht over zijn onderzoek naar ziekteverwekkers die overspringen van planten naar mensen, hadden zich verschillende media gemeld.
Pag. 23
De radiojournalist vertelde Thomma dat hij over het onderzoek had gelezen in de Telegraaf. ‘Ik heb er toen één gekocht om te kijken wat er in stond. Ik heb de hele krant doorgebladerd, maar kon het artikel niet vinden. Totdat ik de krant weer dichtvouwde. Ik schrok me rot. Het stond in koeienletters op de voorpagina.’ ‘Virus springt van plant op mens’ stond er over de volle breedte. Een prima samenvatting van Thomma’s verhaal, met één ongerechtigheid. Thomma heeft in zijn inventarisatie gezocht naar schimmels en bacteriën die de oversteek van plant naar mens maken, niet naar virussen. Het woord virus was bij vergissing in het persbericht over zijn publicatie terechtgekomen. ‘Niet alleen ik zelf, maar ook de leerstoelgroep Virologie was er niet blij mee dat onterecht de indruk wordt gewekt dat plantenvirussen overspringen op mensen. Daarnaast ben ik verbaasd dat de Telegraafjournaliste alle nuanceringen over de aard van het gevaar dat ons bedreigt heeft genegeerd. Dat heeft voor mij de lol er wel een beetje afgehaald. Maar goed, ik ben de eerste plantenziektekundige die de opening van de grootste krant van Nederland wist te halen en heb ook heel leuke dingen overgehouden aan de publiciteit. Ik ben nu bezig met een stuk voor Bionieuws over mijn onderzoek. NRC-Handelsblad heeft de originele publicaties opgevraagd en het Agrarisch Dagblad had ook een heel aardig stukje waar ik weer nieuwe informatie in kwijt kon die niet in het Resourceverhaal stond.’ / KV
Wageningse Navigator doet Lenny Kravitz na
Omslagfoto Guy Ackermans
Page 21 ‘If we do not put our money where our mouth is, who will?’
Resource 0725 4-7
21-03-2007
15:09
Pagina 4
2
4
IN ‘T NIEUWS 15 MAART T/M 21 MAART 2007
DE LIFT IS NOG ALTIJD SNELLER
WAGENINGERS DOEN NIET MEE AAN PROEF IN GEVANGENIS
De weg naar de bovenste verdieping van studentenflat Asserpark in Wageningen telt 265 treden. Donderdag 15 maart renden twintig studenten ze voor hun plezier zo snel mogelijk op. Sportstichting Thymos organiseerde het Open Wageninings Studentenkampioenschap Traplopen.
Onderzoekers van de afdeling Humane Voeding gaan vooralsnog geen onderzoek doen naar het agressiedempende effect van voedingssupplementen in Nederlandse gevangenissen. ‘We hadden onvoldoende vertrouwen in de opzet van het experiment’, zegt dr. Marianne Geleijnse. ‘We vonden dat die niet voldeed aan onze maatstaven.’
Beneden in de hal wacht om half acht een bonte mengeling studenten op het startschot. Eén voor één gaan ze naar boven rennen in een poging de snelste tijd te halen. Jos Tielen, die in zijn gewone kloffie meedoet, mag als eerste. Wouter van Thymos telt af - ‘drie, twee, één, go’ - en drukt op zijn stopwatch. Jos vertrekt als een speer, steeds drie of vier treden tegelijk nemend. Boven luistert collega Anne mee via haar mobieltje. Na een minuut komt de sportieveling in zicht. ‘Je bent er bijna’, moedigt ze aan. Een verdieping lager klinkt gejuich als hij langskomt. Bewoners van 15A hebben er een stoel en een biertje bij gepakt. ‘Er komt hier anders nooit iemand langs. Wie gaat er nou traplopen tot de vijftiende.’ Jos is boven in 1 minuut en 23 seconden, met rood hoofd. Daarna volgen één voor één de andere deelnemers. Op de laatste verdiepingen worden de verschillen snel duidelijk. Sommige studenten kunnen door hun zware benen dan al niet veel meer dan wandelen. Ze hebben minuten nodig om bij te komen. ‘Ik ben iets te snel begonnen, had moeite een goed ritme te vinden en moest ook even wandelen’, hijgt Daan, student Bos- en natuurbeheer, als hij na 1 minuut 49 boven is. Hij loopt vaker hard, en draagt ook zijn looptenue, maar vindt dit erger dan de Grebbeberg. Marloes Miedema houdt het tempo er wel
Edwin Kroon is doodop van het traplopen. / foto GA goed in. Ze mist de laatste tree waardoor ze struikelend over de finish komt, maar wordt met haar tijd van 1 minuut 30 wel de snelste vrouw. Haar geheim? ‘Blijven ademen en steeds denken: nog maar één verdieping. Ik jog wel eens een kwartiertje voor een frisse neus, en doe wat aan voetbal, boksen en keep fit, maar meer ook niet.’
Jos wordt uiteindelijk de snelste man, en drie heren van het bestuur van Annie’s gaan in estafette het snelst naar boven (1 minuut 13). Toch is de lift nog altijd sneller. Het is 58 seconden naar de vijftiende, en 1 minuut 1 naar de zestiende, weet Sjoerd van 15A. / YdH
ROZE VARKENTJE BLOKKEERT VARKENSFLAT Op grond van zuiver rationele argumenten komt de varkensflat er niet, voorspelt Vincent Pompe, docent Ethiek van VHL Leeuwarden. De varkensflat moet namelijk opboksen tegen een hardnekkig beeld dat diep in het collectieve bewustzijn zetelt. ‘Het roze varkentje dat gezellig op het erf rondscharrelt tussen het andere vee. Dat kent iedereen uit zijn kinderjaren van het prentenboek Op de boerderij.’ De varkensflat lijkt een logische uitkomst van het rationaliseringsproces in de bioindustrie. Zowel ecologisch, economisch als maatschappelijk biedt een grootschalig agropark met tuinbouw en varkenshouderij louter voordelen. Zo wordt mest omgezet in meststof of energie voor de tuinbouwkassen, dient het groenafval als varkensvoer, en is er een eigen slachterij. Het varken vaart wel bij een gesloten krin-
gloopbehuizing: geen stress, nauwelijks ziekten, en meer licht, lucht en ruimte. Toch overheerst het beeld van ‘Auswitzachtige’ toestanden, constateerde Pompe donderdag 15 maart op het VHL-studium generale over de toekomst van de varkenshouderij. ‘Mensen handelen in beelden en die worden gevormd door ratio én emotie. Zolang het debat voorbijgaat aan de emotionele component zal de varkensflat een technocratische gestalte van de toekomst blijven.’ Tien jaar na de uitbraak van varkenspest zijn dierwelzijn en milieu flink verbeterd, en is de kans op ziekteverspreiding in de Nederlandse varkenshouderij ingedamd, concludeerden de sprekers in Leeuwarden eensgezind. Maar de sector loopt tegen grenzen aan. Groepsbehuizing vraagt meer ruimte; transportstress – volgens varkenshouder Edwin Snoek ingrijpender dan de pijn bij castratie – blijft een groot
probleem; en bij transport blijft het risico op insleep van ziekten aanwezig. Een agropark zou een duurzaam antwoord kunnen zijn. Volgens Pompe heeft de discussie nieuwe beelden nodig om varkensflats geaccepteerd te krijgen. ‘De consument houdt vast aan een holistisch beeld van het productieproces, maar koopt zijn vlees het liefst bij de kiloknaller.’ Jan de Wilt van het InnovatieNetwerk staafde de beweringen van Pompe met een recent praktijkvoorbeeld. Verregaande plannen van deze denktank voor een proefproject in het havengebied van Zaanstad - twee verdiepingen van 20 hectare voor 100 tot 150 duizend varkens - ketsten op het laatste nippertje af door plotselinge bezwaren van de wethouder. De Wilt weet haast zeker dat dit komt doordat de gemeente weerstand van het publiek vreesde. / WB
Het onderzoek in de gevangenissen voor jongvolwassenen is desalniettemin van start gegaan, maar dan zonder de Wageningers. De door Justitie betaalde ‘jovo-trial’ staat onder wetenschappelijke begeleiding van een forensisch psycholoog aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In het experiment krijgen gevangenen supplementen met extra vitamines, mineralen en visolie in de hoop dat daardoor het aantal ruzies en conflicten afneemt. Het onderzoek zou al in 2007 moeten eindigen, en heeft dan nog geen jaar in beslag genomen. ‘Ik betwijfel of de gedetineerden hun supplementen lang genoeg hebben geslikt’, zegt Geleijnse. ‘Als je de effecten van voeding op gedrag wilt onderzoeken heb je een langdurend onderzoek nodig. Voeding is geen medicijn waarvan je de uitwerking vrijwel direct ziet.’ Een ander struikelblok voor de Wageningers was het geringe aantal onderzoeksgroepen. ‘In de trial die nu loopt krijgen alle gevangenen of een supplement of een placebo. Als je effect ziet, weet je dus niet welke stof in het supplement dat veroorzaakt. Het meest voor de hand ligt dan een proefopzet waarin je de stof waarvan je het meest verwacht ook apart aan een groep proefpersonen geeft. Maar dat was niet mogelijk.’ Een reden daarvoor was dat de justitiële onderzoekers te weinig middelen tot hun beschikking hadden. ‘We zijn als goede vrienden uit elkaar gegaan’, aldus Geleijnse. / WK
KOPSHUIS EN HUCHT VERKOCHT Wageningen UR heeft het Jan Kopshuis en De Hucht verkocht aan de projectontwikkelaars Grootheest en Burgland. De ontwikkelaars gaan op beide locaties aan de Wageningse Generaal Foulkesweg woningen realiseren. De Hucht komt eind deze zomer leeg als Landgebruiksplanning is verhuisd naar Atlas. Het Jan Kopshuis komt volgend jaar leeg. De bibliotheek verhuist al in april naar Forum, maar er blijven nog medewerkers van ICT en de telefooncentrale werken. De verkoopprijs wil Vastgoed en Bouwzaken niet bekendmaken. / GvM
A B V
Ee Cu Ag tw op W
In na bij Wa du sc zij da op De ke wa de te m Wa te se la ou ov vo tru Ee th bo he no te ge ve gr ke be m re
Resource 0725 4-7
21-03-2007
15:09
Pagina 5
22 MAART 2007
5
RESOURCE #25
‘In Europa hebben we er een handje van om veel te ouwehoeren en niets te doen’
'AMERIKA LOST BROEIKASPROBLEEM OP' De Verenigde Staten zullen de opwarming van de aarde een halt toeroepen. Dat stelde weerman Harry Otten van Meteo Consult vorige week donderdag tijdens de De Wereldlezing over klimaatverandering.
en n
r
riei-
Om de uitstoot van broeikasgassen door de verbranding van fossiele brandstoffen te verminderen, is een technologische vernieuwing nodig, stelde Otten. 'De oplossing zit in kernenergie, maar daarvoor voeren we in Nederland een te kortzichtige politiek.' De echte oplossing komt volgens Otten uit fusie. 'Dan is één gram stof voldoende om het IJsselmeer tot tachtig graden te verwarmen.' De vergaande technologische verandering die hiervoor nodig is, komt niet van Europa, denkt Otten. 'We hebben er een
handje van om heel veel te ouwehoeren en niets te doen. Het Europese initiatief om de uitstoot te beperken, is dan ook een wassen neus.' De echte verandering komt van de Verenigde Staten, stelde Otten. 'De omzetting van een fossiele brandstofeconomie naar een waterstofeconomie vergt veranderingen die economisch en politiek bepaald worden. Ik voorspel dat de klimaatverandering het kernthema wordt voor de Democraten in de verkiezingscampagne in 2008.' De tweede spreker op de Wereldlezing, prof. Rik Leemans van de leerstoelgroep Milieusysteemanalyse, onderschreef de stelling van Otten niet. Toch erkende ook hij dat er in bijvoorbeeld Nederland een te ver doorgevoerde democratisering heeft plaatsgevonden. Het feit dat gemeentes
en provincies in de ruimtelijke ordening meer te zeggen hebben gekregen, maakt het volgens Leemans moeilijk om eenduidige maatregelen te nemen om de gevolgen van de klimaatverandering tegen te gaan. Volgens Leemans zal het moeilijk zijn voor de natuur om zich aan te passen aan de klimaatverandering. 'Bij een opwarming van drie graden verandert zo'n dertig procent van de vegetatie. De berkenbossen in Zuid-Zweden bijvoorbeeld moeten rennen om de klimaatverandering bij te houden, maar ze rennen maar met veertig tot vijftig kilometer per eeuw. Degradatie gaat snel, dat is een kwestie van decennia. Hergroei en aanpassing zijn langzame processen die meerdere decennia en waarschijnlijk millennia zullen duren.' / MW
t
n-
g e
ar-
-
us ran n n as
e n
n-
T
s eg
At-
-
AFGESCHREVEN BOEKEN VOOR AMBON
DUITSE PRIJS VOOR HENNEP PRI Plant Research International (PRI) is in Duitsland in de prijzen gevallen met een project voor hennep als grondstof voor textiel. Het mag als één van de 365 bekroonde projecten rekenen op een dag belangstelling in het kader van het initiatief Deutschland, Land der Ideen van president Köhler. De presentatie van de resultaten is maandag 30 juli in Kleef. PRI doet sinds twee jaar mee aan het Nederlands-Duitse project voor de productie van henneptextiel, dat maandag 12 maart een oorkonde ontving. Het gebruikte hennepras, Chamaeleon, is ruim tien jaar geleden door PRI ontwikkeld en sinds een jaar of twee op de markt. De hennepvezels worden met onder hoge druk met stoom zodanig verfijnd dat ze samen met katoenvezels tot garen zijn te spinnen. Het project is interessant voor PRI omdat nieuwe gewassen pas succes hebben als er ook een afzetmarkt is. Dit initiatief brengt de hele keten – van boer tot kledingindustrie – bij elkaar, aldus onderzoeker dr. Marcel Toonen. Er zijn al spijkerbroeken en gordijnen gemaakt met vijftig procent hennep en vijftig procent katoen. 'Het voelt aan als linnen maar kreukelt minder', vertelt Toonen. De nieuwe garens kunnen ook gebruikt worden voor orthopedische hulpmiddelen. De oogst van 2006 wordt verwerkt in mengsels van zestig procent hennep met veertig procent katoen. PRI werkt nu samen met de projectpartners aan een economische analyse van de productieketen. Hennep heeft als voordeel boven katoen dat het duurzamer is. Bij de teelt, die gewoon in West-Europa kan plaatsvinden, is veel minder water nodig dan bij katoenteelt. Bestrijdingsmiddelen zijn zelfs helemaal niet nodig. / YdH
Een boek over geslachtsziekten op Curaçao uit 1966, of een pil over Agrikulturchemie uit 1908. Zomaar twee boeken die voor een euro per stuk op te halen zijn bij de bibliotheken van Wageningen UR. In het nieuwe Forumgebouw moeten naast honderden studenten straks ook bijna alle boeken en tijdschriften van Wageningen UR onderdak krijgen. Veel dubbele exemplaren die nu over de verschillende bibliotheken zijn verspreid, zijn dan niet meer nodig. Nu de verhuisdatum nadert, is het daarom tijd voor opruiming. De afgelopen weken haalden medewerkers er al tussenuit wat van hun gading was, en nu mag iedereen snuffelen. Bij de bibliotheek van Plant- en gewaswetenschappen is al een paar meter boek meegenomen. Ook mensen van buiten Wageningen komen op de ramsj af, vertelt Wouter Gerritsma. Zo waren mensen van een stichting voor fruit in Friesland geïnteresseerd in boeken over oude fruitrassen. Een stapeltje boeken over onderzoek in Suriname ligt klaar voor het Surinaamse onderzoekscentrum Celos. Een oudere alumnus struint alle bibliotheken af voor een universiteit op Ambon die vorig jaar geheel afbrandde. ‘Ik heb er gewerkt en ben er in december nog geweest. Ze hebben niks meer’, vertelt Lieuwe Anema. Vier kuub Engelstalige boeken en tijdschriften heeft hij al verzameld. Anema krijgt ze net als Celos gratis. ‘Omdat medewerkers eerste keus hadden zijn de krenten al een beetje uit de pap, maar dit geeft de mensen op Ambon toch weer wat referentiewerk.’ / YdH
Een spijkerbroek van hennep met katoen. / foto PRI
(INGEZONDEN MEDEDELING)
HERSTEL/
Projectontwikkelaar Roelofs & Haase is begonnen met het herstel van de veertig landbouwkundige proefvakken op voormalig universiteitsterrein Groot Hinkeloord in Wageningen. Ze zijn rond 1920 neergelegd voor onderzoek aan bodemontwikkeling en hebben de status van Rijksmonument. De vakken waren in 1999 bijna gesloopt toen de projectontwikkelaar het terrein kocht. Onderdeel van het herstel is de omstreden verplaatsing van twee rijen proefvakken bij de Generaal Foulkesweg richting de bergrand. Op de vrijgekomen plek wil de ontwikkelaar een kantoorpand bouwen. / GvM, foto GA
Kijk voor meer nieuws op de 'News and Events' site van Wageningen UR: www.intranet.wur.nl
Resource 0725 4-7
21-03-2007
15:09
Pagina 6
2
6
UIT ‘T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP
‘EEN DUIZENDSTE MILLIMETER IS VOOR ONS KOLOSSAAL’ ‘Er staan zes XPS-apparaten in Nederland, en dit is de enige die geschikt is voor biologische monsters’. Organisch chemicus Han Zuilhof is trots op zijn nieuwe aanwinst die de samenstelling van een heel dun laagje aan een oppervlak kan bepalen. Zuilhof doet onderzoek naar sensoren en microreactoren. Hij maakt vaak gebruik van siliciumchips met daarop een laagje eiwitten of andere biologisch actieve stoffen. Met de Bio-XPS kan Zuilhof meten wat er op zijn chip zit. De 1,2 miljoen euro die het apparaat kostte werd betaald door Nanoned, de subsidie-organisatie voor onderzoek in de nanotechnologie. De Bio-X-ray Photoelectron Spectrometer gebruikt röntgenstraling om elektronen los te maken van een oppervlak. De energie die nodig is om een elektron los te schieten zegt iets over de stof waar hij uitkomt. ‘Dit apparaat is bijzonder omdat wij hiermee biologische monsters kunnen meten. Je moet twee dingen doen met zo’n monster voordat je kunt meten. Het moet koud zijn – min 180 graden - en je moet het in een vacuüm brengen. Die combinatie is lastig met biologische preparaten. Als je eerst vacuüm zuigt verdwijnt het water uit je monster. Als je eerst koelt, komt er een laagje ijs op. Een duizendste millimeter ijs is niet veel, maar voor ons is dat echt een kolossale laag. Het is duizend keer dikker dan het laagje dat wij meten.’ Het nieuwe apparaat lost de problemen op door de omgeving van het monster wa-
E D K Chemicus dr. Marcel Giesbers bij de nieuwe Bio-XPS van 1,2 miljoen euro. / foto GA tervrij te maken, dan te koelen, en vervolgens vacuüm te zuigen. Zuilhof wil het apparaat gebruiken voor zijn eigen onderzoek naar bionanotechnologie, maar hoopt dat ook andere onderzoekers langs zullen komen bij hem of bij Marcel Giesbers die echt achter de knop-
STUDIE BLOEDDONOREN WEERLEGT IJZERHYPOTHESE Het doneren van bloed beschermt niet tegen hart- en vaatziekten. Dat concluderen Wageningse onderzoekers uit een studie waarin ze vierhonderd donoren en tweehonderd niet-donoren met elkaar vergeleken. De theorie dat een hoge ijzerspiegel slecht is voor hart- en bloedvaten zingt al rond sinds 1981. In dat jaar concludeerde de Amerikaanse onderzoeker Jerome Sullivan dat vrouwen minder kans hadden op hartziekten dankzij hun menstruatie. Die zou hun ijzerspiegel verlagen. IJzer in het bloed, aldus Sullivan, tast de vaatwanden aan en versnelt atherosclerose. ‘Daarom onderzochten we in deze studie mensen tussen de vijftig en de zestig die een paar keer per jaar bloed doneren’, vertelt co-auteur dr. Marianne Geleijnse van de afdeling Humane voeding. ‘Zij hadden minder gebonden ijzer in hun bloed, en ook minder ongebonden ijzer.’ Volgens recente theorieën zou vooral dat ongebonden ijzer gevaarlijk zijn, omdat het makelijker kan reageren tot een
agressieve verbinding. Maar toen de Wageningers in bloedvaten van de hals gingen kijken naar tekenen van atherosclerose, vonden ze zo goed als niets. ‘Die bloedvaten heten carotiden’, legt Geleijnse uit. ‘Ze voorzien de hersenen van bloed. Als de vaatwanden van de carotiden dikker worden, dan wijst dat op atherosclerose. Verdikte vaatwanden in de carotiden zijn een goede voorspeller van hartinfarcten en beroerten. De bloeddonoren in onze studie hadden een iets dunnere vaatwand dan niet-donoren, maar dat effect was bijzonder klein. Het was niet statistisch, en ook niet klinisch significant.’ Toch zijn bloeddonoren volgens studies gezonder dan niet-donoren. ‘Dat komt omdat bloeddonoren een afwijkende groep zijn’, zegt Geleijnse. ‘Ze zijn bewuster en leven waarschijnlijk gezonder. Bovendien mogen ongezonde mensen vaak geen bloeddonor worden.’ De eerste auteur van het onderzoek is ir. Mariëlle Engberink. Het artikel verschijnt binnenkort in Atherosclerosis. / WK
pen van het apparaat zit. Zuilhof werkt al samen met proceskundigen die microzeven maken. De kleine gaatjes in de zeven raken snel verstopt. Met XPS is vast te stellen of en waarmee de zeef zo behandeld kan worden dat de gaatjes open blijven. ‘Maar je kunt bijvoorbeeld ook meten
of zware metalen in de celwand van een plantencel blijven zitten of niet. En er zijn vast heel veel andere toepassingen die wij niet zo snel kunnen bedenken. Wij hopen dat we flink wat gasten krijgen, dat brengt ons misschien ook op nieuwe ideeën.’ / KV
LERENDE NETWERKEN STIMULEREN VERNIEUWING Mensen kunnen beter van elkaar leren als ze zich gezamenlijk betrokken voelen bij de oplossing van een praktisch probleem. Dat gegeven wordt gebruikt in zogenaamde lerende netwerken, of communities of practice, die in trek zijn bij beleidsmakers en bestuurskundigen. Wegtransporteurs lopen in Nederland tegen de grenzen van hun groei aan. Het transport van producten als veevoeder, bloemen en diepvriesmaaltijden loopt vast in de dagelijkse files. Geavanceerde techniek leidt niet meer tot verbetering. Producenten, ondernemers en projectleiders zoeken naar andere oplossingen en nieuwe ideeën. Door vrachten te combineren, productieplaatsen gezamenlijk te gebruiken en gebruik te maken van elkaars ervaring, zijn onverwachte vernieuwingen tot stand gebracht. Zo ontstond er bijvoorbeeld ook een bedrijf dat kippen, champignons en waterzuivering combineert. Het idee om de bedrijven te combineren kwam voort uit een zogenaamd lerend
netwerk of leergemeenschap – een community of practice. Drs. Paul Kersten en drs. Remco Kranendonk van Alterra doen onderzoek naar deze nieuwe vorm van leren en organiseren voor LNV communities of practice om problemen op te lossen. LNV ziet lerende netwerken als aanvulling op andere instrumenten om vernieuwing te stimuleren. In een recente publicatie in American Behavioral Scientist concluderen Kranendonk en Kersten dat een lerend netwerk meer vernieuwende resultaten kan opleveren dan gewone vergaderingen. Net als bij een traditioneel overleg komen deelnemers een aantal keer bij elkaar. Maar in een lerend netwerk gaat het erom dat de deelnemers voor het eerst ontdekken dat ze gezamenlijk een probleem kunnen oplossen door van elkaar te leren. Dat schept een gezamenlijke identiteit. Voorwaarde is, zegt Kersten, dat de lerende netwerken draaien om concrete problemen uit de praktijk. / JT
‘Ee ze de ch ve Da on
Va aa TI In do ve ha m jes ‘K te da du pr de lei zo da ku In ve Fo ve ko zo dig ko we be vla ‘W br ge
Resource 0725 4-7
21-03-2007
15:09
Pagina 7
22 MAART 2007
7
RESOURCE #25
‘Bloeddonoren zijn wel gezonder dan gemiddeld, maar niet vanwege hun lage ijzergehalte’
OPTIMISME OVER DE TWEEDE GENERATIE BIOBRANDSTOF Over dertien jaar moet minstens tien procent van de brandstof afkomstig zijn van biomassa. Een zeer ambitieus plan maar zeker niet onmogelijk, was de optimistische gedachte tijdens het symposium Biobased economy, fuelling the future dat de jubilerende studievereniging Codon op 20 maart in Wageningen verzorgde. Vooral dankzij de snelle ontwikkelingen op het gebied van de ‘tweede generatie biobrandstoffen’. Zelfs immer kritische milieuorganisaties stonden vorige maand lichtjes te springen van vreugde toen de Europese lidstaten hun gezamenlijk klimaatakkoord naar buiten brachten. Daarin staat dat in 2020 minstens tien procent van de brandstof uit plantaardig of dierlijk materiaal gewonnen moet worden. Een hoge lat na
het niet halen van het eerder gestelde doel van twee procent in 2005. Desondanks zijn de verwachtingen nu hoog. Want het onderzoek naar de zogenoemde tweede generatie biobrandstoffen gaat hard. Deze brandstoffen komen voort uit restproducten van de landbouw zoals stro, in plaats van uit speciaal voor biobrandstof geteelde gewassen zoals koolzaad en oliepalm. En waar eerder vooral de wetenschap onderzoek deed naar biobrandstof staat nu ook het bedrijfsleven te trappelen om resterende plantendelen om te zetten in energie. ‘De potentie van de tweede generatie is veel groter’, zegt spreker Minke Noordermeer, onderzoekster bij Shell. De technologieën voor het omzetten van restproducten leiden tot aanzienlijk minder uitstoot van koolstofdioxide en voorkomen bovendien
concurrentie met voedselproductie, één van de belangrijkste argumenten tegen biobrandstoffen. Tweede spreker Jan de Bont is manager onderzoek bij het alcoholproducerende bedrijf Royal Nedalco. Dat probeert de bijproducten van alcoholproductie te gebruiken als bron voor biobrandstof. Na een lange zoektocht naar de juiste enzymen en gisten is Nedalco nu zover dat het een fabriek gaat bouwen waar de restanten van alcoholproductie in bio-ethanol worden omgezet. Ook Shell heeft plannen voor een vergelijkbare fabriek. Een goed vooruitzicht, vinden alle aanwezigen, maar er is nog een lange weg te gaan. De kosten zijn nu nog erg hoog en de schaal waarop Nedalco straks biobrandstof produceert zet voor Shell geen zoden aan de dijk, zegt De Bont. Ook spre-
ker Hans Reith van het Energieonderzoek Centrum Nederland waarschuwt dat er nog steeds een te grote hoeveelheid biomassa nodig is. ‘Op papier zijn sommige technieken veel efficiënter dan de eerste generatie, maar de schaal waarop geproduceerd moet worden blijft groot.’ Ook omdat niet al het restafval zomaar gebruikt kan worden zonder landbouwgronden uit te putten. ‘We hebben de beste manier nog niet gevonden’, concludeert dagvoorzitter prof. Johan Sanders, hoogleraar Valorisatie van plantaardige productieketens aan Wageningen Universiteit. ‘Maar we zijn nog maar net begonnen. Dat we binnen Europa nu dertien jaar lang dezelfde kant op kijken is een belangrijke stap. Daarmee stimuleert de politiek bedrijven om ook onderzoek te doen.’ / LH
EEN KORST DIE LANGER KROKANT IS ‘Een broodkorst moet knapperig zijn’, zegt ir. Neleke van Nieuwenhuijzen van de leerstoelgroep Levensmiddelenchemie. ‘Als de korst die knapperigheid verliest is het brood niet meer vers. Daarom proberen we een broodkorst te ontwikkelen die langer krokant blijft.’
-
n ees
ng g
e-
k s e-
e at p-
-
Van Nieuwenhuijzen is als aio verbonden aan het Crispy/Crunchy-project van het TI Food and Nutrition – voorheen WCFS. In dat project werken negen aio’s, postdocs en begeleiders zes jaar lang aan levensmiddelentechnologie die brood en hartige snacks van krokantere korstjes moet voorzien, of de wafels van ijshorentjes langer knapperig moet houden. ‘Korst verliest zijn knapperigheid als water in de korst kruipt’, zegt de promovenda. ‘Dat vocht komt meestal uit het product zelf. In het brood waarmee ik mijn proeven doe, kruipt het bijvoorbeeld uit de vochtige binnenkant van het brood geleidelijk in de korst. Ik probeer dat proces zo precies mogelijk in beeld te krijgen, zodat we begrijpen hoe we daar iets aan kunnen doen.’ In haar eerste publicatie die binnenkort verschijnt in de Journal of Agricultural and Food Chemistry, presenteert de promovenda een model dat beschrijft hoe de korst van brood vocht opneemt. Het bijzondere van het model is dat het niet nodig is de vorm van het oppervlak van de korst te kennen. Daardoor is het een werkzaam model, want broodkorsten hebben een onregelmatig gevormd oppervlak. ‘We hebben het model al gebruikt om brood te maken waarvan de korsten langer knapperig blijven’, zegt de aio. / WK
PPO Bijen gaat uitzoeken waarom sommige bijenvolken de winter niet overleven. / foto GA
WAAROM STERVEN DE WINTERBIJEN? Imkers over de hele wereld verliezen wel eens bijenvolken gedurende de winter. Om meer zicht te krijgen op dit mysterieuze verschijnsel gaat PPO Bijen van Wageningen UR samen met collega’s uit Europa en Noord-Amerika de Europese wintersterfte in kaart brengen en op zoek naar oorzaken. Een van de vragen die de bijenonderzoekers willen beantwoorden is waarom het bij sommige imkers misgaat en bij ande-
ren niet, vertelt bijenonderzoeker dr. Lonne Gerritsen van PPO Bijen. ‘In Europa, China en de Verenigde Staten verschijnen ieder jaar weer berichten in de pers dat alle bijen doodgaan. Maar vaak komen die berichten van enkele imkers en heeft niet iedereen er last van.’ In Nederland heeft bijvoorbeeld de helft van de imkers nooit te maken met wintersterfte. Toch sterft iedere winter gemiddeld tien tot vijftien procent van de bijenvolken. In 2006 was dat zelfs een kwart van de volken.
Bijenonderzoekers bundelen nu hun krachten om de oorzaken te achterhalen en manieren te vinden om wintersterfte te voorkomen. Op 5 en 6 maart bespraken ze in Wageningen hun ervaringen en aanpak. PPO Bijen gaat meer onderzoek doen aan de varroamijt en bijenvirussen. In combinatie zouden die twee een rol kunnen spelen in de wintersterfte. Dit jaar gaan de onderzoekers onder andere uitzoeken welke virussen in Nederland bij bijen voorkomen. / YdH
Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
16:06
Pagina 8
ACHTERGROND
2
8
Vitamines zijn gezond, denken we. Daarom slikken we vitaminepillen of eten we producten die zijn verrijkt met vitamines. Maar volgens een grote Deense studie die onlangs in het medische tijdschrift Jama verscheen, verhogen toegevoegde vitamines onze sterftekans juist.
door WILLEM KOERT, foto’s GUY ACKERMANS
‘E ‘Niemand koopt vitaminepillen of verrijkte voedingsmiddelen om eerder te overlijden’
igenlijk zouden fabrikanten alleen stoffen in voedingsmiddelen moeten stoppen waardoor die gezonder worden’, zegt dr. Christian Gluud. ‘En anders niet. En het is niet genoeg als ze alleen maar denken dat hun additieven gezond zijn. Ze moeten kunnen bewijzen dat hun toevoeging honderd procent veilig is. Hebben ze dat bewijs niet, dan houden de fabrikanten mensen voor de gek. Misschien doden ze ze zelfs.’ Gluud, verbonden aan de universiteit van Kopenhagen, moet weinig van functional foods of supplementen met vitamines hebben. Zijn onderzoeksgroep publiceerde in februari 2007 in de Journal of the American Medical Association (Jama) een meta-analyse naar de veiligheid van een aantal antioxidante vitamines, waarvoor de onderzoekers de gegevens uit een kleine vijftig trials met in totaal honderdtachtigduizend proefpersonen bij elkaar veegden en opnieuw analyseerden. Daarbij zitten ook twee Wageningse studies. De meeste studies betreffen proeven waarbij artsen vitamines in hoge doseringen hebben toegediend. Gluuds conclusies zijn vernietigend. De vitamines A, C en E en bètacaroteen hebben geen positief effect. Wel verhogen bètacaroteen en vitamine A en E de kans op overlijden met vijf procent ten opzichte van mensen die de voedingsstoffen niet slikken. Dat is vergeleken met het effect van roken niet veel. Roken verhoogt de kans op sterfte met enkele honderden procenten. ‘Maar niemand koopt vitaminepillen of verrijkte voedingsmiddelen om eerder te overlijden’, zegt Gluud. ‘Mensen kopen vitamines omdat ze denken dat ze er gezonder door worden.’ Gluuds analyse valt voor vitamine A het beroerdst uit. Ook bètacaroteen, een plantaardige stof die in het lichaam omzet in vitamine A, komt niet positief uit de trials. Dr. Jaap Keijer van onderzoeksinstituut Rikilt is
niet verbaasd. Hij bestudeert al jarenlang hoe bètacaroteen zich in het lichaam gedraagt. ‘Wij proberen mechanismen te ontrafelen’, zegt Keijer. ‘Toen in de jaren negentig de rage rond bioactieve componenten begon, was daarover weinig bekend. Ze vangen vrije radicalen weg, zeiden de bedrijven en de onderzoekers, en neutraliseren agressieve componenten in het lichaam. Op die manier zouden stoffen als bètacaroteen cellen beschermen en de kans op kanker, hart- en vaatziekten en andere chronische ziekten verminderen. Nu weten we dat het werkingsmechanisme van deze stoffen vele malen complexer is.’ LONGKANKER Aanwijzingen dat bètacaroteen meer doet dan alleen cellen beschermen tegen vrije radicalen, kwamen uit een roemruchte Finse studie uit de jaren negentig waarbij dertigduizend rokers tien jaar lang elke dag twintig milligram bètacaroteen slikten. ‘Die trial is voortijdig gestaakt’, zegt Keijer. ‘De kans dat rokers stierven door longkanker bleek met acht procent te zijn toegenomen. Het was ethisch onverantwoord om door te gaan. Er is een soortgelijk Amerikaans onderzoek onder mensen die rookten of met asbest werken, en die vitamine A en bètacaroteen slikten. Ook die trial is voortijdig afgebroken.’ Hoge doses bètacaroteen en vitamine A werken kennelijk averechts bij mensen wier longcellen door roken of asbest blootstaan aan stress. ‘Bij andere mensen is bètacaroteen niet schadelijk’, zegt Keijer. ‘Hoe bètacaroteen bij rokers en asbestwerkers precies de kans op longkanker verhoogt weten we niet zeker, maar we hebben wel een vermoeden in welke richting we het antwoord moeten zoeken.’ In het lichaam zetten enzymen bètacaroteen om in retinol of vitamine A. Andere enzymen zetten retinol vervolgens verder om in een reeks nauw verwante, maar
a re he na
A tin ne ce aa ee de he ke re D ge re ze re ke ve ce de kl ee zo A be R w to D va su m
s
. m-
n -
-
r-
e-
ef
-
b-
ti-
Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
16:06
Pagina 9
22 MAART 2007
9
RESOURCE #25
VITAMINES VALLEN VAN HUN VOETSTUK
allemaal weer net iets andere verbindingen die chemici retinoïden noemen. Eén daarvan, retinal, is nodig voor het functioneren van het netvlies. Een tekort aan retinal veroorzaakt nachtblindheid. ZWANGERE VROUWEN Andere retinoïden zijn all-trans-retinoic acid en 9-cis-retinoic acid. Die stoffen kun je beschouwen als hormonen. ‘Ze kunnen zich vastmaken aan receptoren in de celkern’, zegt Keijer. ‘All-trans-retinoic acid kan hechten aan de receptor RAR, 9-cis-retinoic acid doet dat met een receptor die RXR heet. We weten nog weinig over de functie van die receptoren, maar we weten wel dat het transcriptiefactoren zijn’, vervolgt Keijer. ‘Dat betekent dat pas als RXR en RAR worden geprikkeld, andere processen in de cel zich kunnen voltrekken.’ Dr. Sander Kersten van de afdeling Humane Voeding is gepromoveerd op de receptoren RAR en RXR. Wat die receptoren precies doen is nog steeds een raadsel, zegt hij. ‘In de celkern vind je een stuk of acht andere receptoren die RXR en RAR nodig hebben om te werken. Ze besturen de stofwisseling van de cellen, de vethuishouding, cholesterol, groei en ontwikkeling van cellen. Het zijn belangrijke, elementaire processen. In de foetus bepaalt de concentratie vitamine A of een klompje cellen zich ontwikkelt tot een lever, een arm of een oog. Daarom moeten zwangere vrouwen ervoor zorgen dat ze niet teveel vitamine A binnenkrijgen.’ Als longcellen blootstaan aan stress door roken of asbest, zorgt een overmaat aan geactiveerde RXR- en RAR-receptoren er kennelijk voor dat er iets in de ontwikkeling van de cellen misgaat. Ze ontwikkelen zich tot kankercellen. Die wetenschap maakt van Kersten geen tegenstander van supplementen. ‘Er zijn nu eenmaal situaties waarin supplementen of verrijkte voedingsmiddelen de enige manier zijn waarop we voldoende actieve stoffen kun-
nen binnenkrijgen’, zegt hij. ‘Maar overdaad schaadt, en vooral met vitamine A moet je oppassen. ‘ Ook Jaap Keijer is niet tegen toegevoegde vitamines. ‘Maar ik vind wel dat die toevoegingen pas op de markt mogen komen als we weten hoe ze werken, als we hun mechanisme hebben opgehelderd’, zegt hij. ‘En uiteraard moeten fabrikanten kunnen aantonen dat ze effectief en veilig zijn.’ Als het nou ging om farmacologische stoffen, die zijn ontstaan in een laboratorium, dan had de wetgever Keijer volkomen gelijk gegeven. Maar voor vitamines, die van nature in onze voeding voorkomen, hebben wetgevers een blinde vlek. In supermarkten groeit dan ook het aanbod van levensmiddelen waaraan fabrikanten vitamines hebben toegevoegd. Je vindt ze in toetjes, zuiveldrankjes, snoepgoed, vruchtensap en zelfs kauwgum. Je zult in de winkels geen producten vinden met onverantwoord veel vitamines, maar omdat er zoveel verrijkte producten zitten, kan bij sommige groepen de totale inname van een vitamine hoog oplopen. FOLIUMZUUR Tot dusver gebruiken fabrikanten vooral antioxidante vitamines, maar er is een nieuwe ster aan het additievenfirmament. De Nederlandse overheid overweegt serieus of het de B-vitamine foliumzuur verplicht gaat laten toevoegen aan meel. ‘Als dat gebeurt krijgen we via brood, koekjes en alle andere deegwaren extra foliumzuur binnen’, zegt dr. Ellen Kampman van de afdeling Humane Voeding. ‘In de VS gebeurt dat al sinds 1996. De overheid hoopt dat daardoor minder kinderen met een open ruggetje of spina bifida worden geboren.’ Recente studies hebben aangetoond dat extra foliumzuur de kans op hart- en vaatziekten en mentale veroudering vermindert. Die studies hebben veel publiciteit gekregen. Minder bekend zijn de studies waarbij
Kampman en ook Jaap Keijer als begeleiders bij betrokken zijn geweest. Die studies suggereren dat een forse inname van foliumzuur de kans op darmkanker verhoogt. ‘In onze studie gebruikten we supplementen in een dosering van vijf milligram foliumzuur per dag’, zegt Kampman. ‘Dat is hoog, maar nog niet toxisch.’ Zwangere vrouwen zouden dagelijks vierhonderd microgram moeten binnenkrijgen, en de gemiddelde Nederlander krijgt dagelijks tweehonderd microgram foliumzuur met de voeding binnen. Als de overheid meel zouden verrijken, zou die inname oplopen tot vierhonderd microgram per dag. ‘In een groep patiënten die ooit darmpoliepen hadden gehad, zagen we dat foliumzuur processen in de darm stimuleerde die het kankerrisico verhogen.’ Darmpoliepen zijn een voorstadium van darmkanker, legt Kampman uit. In analyses van darmcellen van de mensen die een hoge dosis foliumzuur hadden gehad bleek dat de vitamine in het genoom antikankergenen had uitgeschakeld. ‘Vijf milligram is extreem veel’, zegt Kampman. ‘Maar ik vraag me af of er groepen mensen zijn die door hun genetische aanleg al bij een lagere foliumzuurinname een verhoogde kans op darmkanker hebben. Bij 1 milligram, bijvoorbeeld. Dat is beduidend meer dan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid, maar als je verrijkte producten gebruikt en een vitaminepil slikt haal je die milligram wel.’ Kampman probeert financiering te krijgen voor een trial die meer duidelijkheid moet geven over de risico’s van een verrijkingsprogramma. ‘Het valt niet mee om zo’n kostbaar project van de grond te krijgen’, zegt Kampman. ‘Maar het moet er wel komen. Liefst voordat we foliumzuur in brood gaan stoppen.’ <
Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
ACHTERGROND
16:06
Pagina 10
10
KROPFF EN ZIJN
ONDERWIJSHUIS
2
W w o b m
d
D
M le p de ge
C de di ee H G ‘N o K sc be u oo in ta M le a w lin d st de D se sc m w ee ba he de ku Ve m tr a d de a aa st e vo le
Resource 0725 1, 3, 8-11
21-03-2007
16:06
Pagina 11
22 MAART 2007
11
RESOURCE #25
Wageningen UR kan veel meer studenten trekken. Dat zegt rector Martin Kropff. Hij wil beter rekening houden met de vraag en begint daarom onder meer een brede opleiding die twijfelaars de kans geeft om na het eerste jaar te kiezen uit acht bachelors. De kritiek van studenten en medewerkers dat het aan Wageningen UR meer draait om geld dan om onderwijs, vindt Kropff onterecht.
door KORNÉ VERSLUIS, foto BART DE GOUW
D
e afgelopen maanden uitten studenten en andere leden van de universitaire medezeggenschapsraad kritiek op het onderwijsbeleid van Wageningen UR. Er zou te veel nadruk liggen op geld verdienen. Het onderwijs zou daardoor in de knel komen. Rector magnificus prof. Martin Kropff is niet de man voor krachttermen, maar leuk vond hij de kritiek allerminst. Hij barst juist van de plannen om het onderwijs te verbeteren, vertelt hij, en de raad van bestuur maakte de afgelopen jaren extra geld vrij voor onderwijs en onderzoek.
Bij Van Hall Larenstein werken we aan vier doorstroomminors aan de hogescholen. Studenten die zo’n traject hebben doorlopen hebben een betere aansluiting met een academische masteropleiding in Wageningen. Bij de hogeschool willen we ook experimenteren met het professional doctorate, een vervolgopleiding voor mensen met een hbo-opleiding die een paar jaar werkervaring hebben. We denken aan zo’n opleiding voor landschapsarchitecten. Hoe we dat met titels gaan regelen weten we nog niet, we willen absoluut geen tweede doctorstitel. We bespreken dat nu met de andere universiteiten.’
Centraal in uw onderwijsplannen staat wat u het ‘onderwijshuis’ noemt, een schema met alle typen opleidingen van Wageningen UR. U wilt vasthouden aan een duidelijke scheiding tussen hbo en universiteit. Het lijkt vooral een beschrijving van de huidige praktijk. Geen grote ambities? ‘Natuurlijk wel. Wij willen drie dingen bevorderen in ons onderwijs: kwaliteit, vraagsturing en doelmatigheid. Kwaliteit en doelmatigheid staan buiten kijf, en daar scoren we gelukkig goed op. Wageningen levert bijvoorbeeld het beste rendement. Bij geen enkele andere universiteit halen zoveel studenten de eindstreep. En ook voor de kwaliteit krijgen we veel lof. Van studenten in de Keuzegids, maar ook door de NVAO, het accreditatieorgaan dat opleidingen beoordeelt. Met vraagsturing bedoel ik dat we beter in willen spelen op de wensen van aankomende studenten en de arbeidsmarkt. Wageningen UR werkt op een terrein waar veel gebeurt, en waar wereldwijd veel belangstelling voor is. Denk aan klimaat, biobased economy, voeding en gezondheid, water. Wij denken dat wij meer studenten kunnen trekken door beter in te spelen op de vraag. Dat kun je onder andere zien aan ons plan om in september te starten met een brede bachelor Life sciences. Die is bedoeld voor studenten die nog niet meteen willen kiezen tussen bijvoorbeeld plantenwetenschappen en biologie. Je begint als student aan een pittig eerste jaar, maar kunt daarna kiezen uit acht bacheloropleidingen. Wij merken dat veel studenten het moeilijk vinden om in één keer te kiezen, en denken op deze manier een nieuwe doelgroep aan te kunnen boren. Verder willen we ook beter inspelen op de vraag van masterstudenten. Aan de universiteit willen we twee trajecten. Eén gericht op studenten die verder willen als onderzoeker, en één voor studenten die in het bedrijfsleven of bij de overheid aan de slag willen. De onderzoeksrichting hebben we bij de meeste opleidingen al op orde, bij de sociale wetenschappen werken we eraan. Het traject richting het bedrijfsleven willen we versterken. Wij willen studenten bewuster te laten kiezen, en denken er daarom over om een assessment in te voeren voor studenten die beginnen aan een masteropleiding. Wat wil je gaan doen? Hoe richt je je master in?
Leden van de universitaire medezeggenschap stelden pas in Resource dat het onderwijs ondergewaardeerd wordt aan de universiteit. Terecht? ‘Wij nemen de signalen serieus, maar het klopt niet als mensen zeggen dat het bij ons alleen om geld draait, en dat onderwijs daarom in de knel komt. Onze docenten zijn zo toegewijd. Ik ken geen docent die onderwijs laat lopen vanwege een financieringskwestie. Ook de raad van bestuur is alles gelegen aan goed onderwijs. Wij hebben de afgelopen jaren tien miljoen bezuinigd op de overhead. Dat geld gaat rechtstreeks naar onderwijs en onderzoek. Wij hebben daarmee de vergoedingen voor onderwijs verhoogd, en de basisbudgetten voor de leerstoelgroepen. Omdat we vorig jaar wat financiële meevallers hadden hebben we eenmalig nog eens twee miljoen extra in onderwijs en onderzoek gestopt. Natuurlijk is de financiële ruimte altijd beperkt. Je kunt altijd meer willen, maar ik ben ervan overtuigd dat wij al veel doen. Waarschijnlijk wordt een deel van de klachten ook verholpen door beter inzichtelijk te maken hoeveel geld onderwijs een leerstoelgroep oplevert. Nu zien docenten alleen de vergoeding voor hun arbeidskosten, terwijl zij gewend zijn om in hun externe tarieven ook allerlei andere kosten mee te rekenen. Dat zorgt misschien ook voor het idee dat onderwijs ondergefinancierd is.
‘Het geld dat we bezuinigen op overhead gaat rechtstreeks naar onderwijs en onderzoek’
We willen de werkelijkheid beter laten zien in nieuwe bekostigingsmodellen. Wij gaan in vergelijking met andere universiteiten juist erg serieus om met ons onderwijs. Wij hebben veel aandacht voor studenten. Dat komt ook omdat wij geen massale opleidingen hebben. En ik ben trots op de resultaten die we daarmee boeken. We hadden een probleem met flexibiliteit. Dat willen we oplossen door het makkelijker te maken om nieuwe vakken te starten. Leerstoelgroepen krijgen nu een basisvergoeding voor een vak, met daarbovenop een studentafhankelijk deel. Wij gaan nu meer ruimte geven aan leerstoelgroepen die een vak willen starten. Vroeger kregen zij daar geen geld voor. Dat gaan we veranderen. Als docenten een vak willen starten waarvoor zij veel studenten verwachten, kunnen zij dat risico aangaan. Als een vak een succes blijkt, kan het opgenomen worden in een opleiding en alsnog volledig gefinancierd worden.’ U heeft onlangs advies gevraagd over de toekomst van drie opleidingen die volgens de norm te weinig studenten trekken: Plantenwetenschappen, Agrotechnologie en Milieuwetenschappen. Is het voorstelbaar dat Wageningen stopt met Plantenwetenschappen? ‘Wij hebben advies gevraagd aan het Onderwijsinstituut. Dat wil ik eerst afwachten. Maar wij gaan niet zomaar eventjes opleidingen stoppen. Daar hebben we in het verleden slechte ervaringen mee opgedaan.’ Landelijk is er veel discussie over ‘het nieuwe leren’. Op hogeschool Van Hall Larenstein is het competentiegerichte leren breed ingevoerd en ook daar is kritiek. Tijd voor discussie? ‘Afgaande op wat ik terughoor hebben wij bij de hogeschool weinig problemen. De omslag is goed gegaan.’ Sinds een paar jaar kunnen studenten een bachelor halen op de ene universiteit, en voor de master overstappen naar een andere. Heeft u al een idee hoe Wageningen het doet in de concurrentiestrijd? ‘De meeste studenten blijven vooralsnog aan hun universiteit voor de masteropleiding. Wij verwachten dat dat gaat veranderen. Ik denk dat wij daar zeer van gaan profiteren. Wij hebben hele leuke onderwerpen in de aanbieding. Als je wat verder bent met je studie is die inhoud denk ik belangrijker dan aan het begin. Dan kiezen studenten ook voor een stad. Ik heb dat zelf ook gehad. Ik studeerde in Utrecht. Aan het eind van mijn studie had ik besloten het onderwijs in te gaan, eigenlijk omdat mijn ervaring met onderzoek te weinig inspirerend was. Mijn hoogleraar adviseerde me toen een vak te doen in Wageningen. Dat is uiteindelijk een vak van een jaar geworden bij de groep waar ik later ook ben gepromoveerd, bij C.T. de Wit (Theoretische productie-ecologie, KV). Dat was en is volgens mij het sterke punt van Wageningen: excellente wetenschap die ook nog eens maatschappelijk relevant is.’ <
Resource 0725 12-15
21-03-2007
15:44
Pagina 12
REPORTAGE
12
2
IN BEELD zwembaden. En in de tuin van het roemruchte studentenhuis H6, goed te zien vanuit de Tante Diensteeg, hangen al jaren schoenen in de boom. Nieuwer is het kruisje voor Rouwenhofstraat 15. Dagblad De Gelderlander drukte onlangs een foto af van dit ‘monument voor een overleden huisdier’. Alleen
U
d
foto’s MARTIJN WETERINGS, tekst LIEKE DE KWANT Perken vol violen, kortgeschoren gazonnetjes, een stoepje van grindtegels. En dan ineens: chaos. Studententuinen zijn vaak goed te herkennen in het Wageningse straatbeeld. Droevendaal staat natuurlijk bekend om de kippenhokken, hangbuikzwijnen, vuurplaatsen, moestuinen en zelfs geïmproviseerde
O
is Mickey helemaal niet dood, vertelt bewoner Kees-Jan. ‘Die loopt hier nog gewoon rond. Het was één of andere grap met de buren. Mickey is hun kat, maar hij zit vooral bij ons. De buren beweerden dat wij Mickey ontvoerd hadden en toen hebben een paar huisgenoten dat kruis gemaakt.’
In wa bi
W J
D
M zo he de Wa ee ste la ve Da Til PP be Vo ro na ne pu ee ba El
Resource 0725 12-15
21-03-2007
15:44
Pagina 13
22 MAART 2007
13
RESOURCE #25
OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door KOEN MOONS
n. e al
DE VLAG HALFSTOK IN BOLSWARD
is
Bolsward raakte begin jaren negentig in rep en roer door de verhuizing van de zuivelschool naar Leeuwarden. De vlaggen gingen halfstok en inwoners trokken met veertig bussen naar het Binnenhof om te protesteren tegen het vertrek van ‘hun’ studenten. Vandaag de dag is het Friese stadje nog niet helemaal over het vertrek van de ‘suvels’ heen.
In een lange karavaan trokken inwoners van Bolsward in 1992 naar Den Haag om een petitie aan te bieden. / bron Jubileumboek 100 Jaar Zuivelschool
In het zogenaamde Herenakkoord bepaalden commissarissen van de koningin van Friesland en Groningen in 1989 wat er met de noordelijke hogescholen zou gebeuren. Het Van Hall Instituut moest verhuizen van Groningen naar Leeuwarden. De Rijks Hogere School voor Levensmiddelentechnologie in Bolsward - beter bekend als de zuivelschool - werd onderdeel van het Van Hall Instituut en moest dus ook naar Leeuwarden. Waar in Groningen vooral de medewerkers van de hogeschool zich verzetten tegen de verhuizing, was het in Bolsward juist de lokale bevolking die de zuivelschool niet wilde laten gaan. ‘In het hele dorp gingen de vlaggen halfstok’, vertelt Eddy Brandsma, oud-directeur van Brandsma Koffie Bolsward. Hij was des-
tijds voorzitter van de bedrijvenvereniging van Bolsward en tevens leider van het Bolswarder verzet tegen de voorgenomen verhuizing. ‘In no time vormden we met de middenstanders, tandartsen en doktoren een grote groep die allerlei acties ondernam. De grootste actie was onze demonstratie op het Binnenhof op 7 april 1992, een dag voordat de vaste kamercommissie Landbouw hierover ging praten met de minister. We zijn toen met veertig touringcars naar Den Haag getrokken, bijna tweeduizend mensen.’ Egbert Oosterloo, nu docent Voedingsmiddelentechnologie in Leeuwarden maar nog steeds woonachtig in Bolsward, snapt wel waarom de verhuizing de bevolking zo aan het hart ging. ‘Het is maar een klein stadje waar niet veel te beleven is. De studenten drukten een grote stempel op de samenleving. Het waren er ook bijna duizend op een bevolking van tienduizend.’ Onder medewerkers van de school was niet veel verzet. ‘We gingen er qua huisvesting eigenlijk op vooruit’, aldus Oosterloo. Studenten waren minder blij. Zij hielden als protest onder andere een recordpoging kruipen en brouwden protestbier.
Ook gingen zij mee naar Den Haag. De kans dat de verhuizing teruggedraaid zou worden, schatte de Bolswarder bevolking toen al niet zo hoog meer in. Maar als het dan toch geschiedde, wilde Bolsward wel gecompenseerd worden. Die compensatie is er ook gekomen. ‘We hebben twee miljoen gulden gekregen’, zegt Brandsma. ‘Een deel van het ministerie van landbouw, een deel van de provincie, een deel van het bedrijfsleven. Dat geld is via een publiek-private samenwerking gebruikt voor subsidiering van startende ondernemers. En het werd de gemeente makkelijker gemaakt toestemming te geven aan grotere bedrijven om zich te vestigen. Bolsward zit nu weer in de lift, ook qua inwonersaantal. We hadden er ineens maar 9.100, nu is dat al weer 9.700.’ Toch is het kleine stadje nooit helemaal over het vertrek van de Zuivelschool heen gekomen. ‘Het is voor Bolsward zo’n geweldige slag geweest. De zuivelschool was bijna honderd jaar onlosmakelijk verbonden aan Bolsward. Dat was ineens weg. Nu komen er dankzij de compensatie wel weer nieuwe dingen. Het komt wel weer goed, maar Bolsward is niet meer hetzelfde als met de zuivelstudenten.’
WERKPLEK JEROEN DONDERS
DE EERSTE STEEK IS HET PIJNLIJKST Met de bijen komen ook de bijenonderzoekers op de eerste mooie dagen van het jaar weer naar buiten. Jeroen Donders, onderzoeksassistent bij PPO Bijen in Wageningen, nam vorig week weer eens een kijkje bij de kasten op de Kielekampsteeg. De afgelopen maanden deed hij labwerk en verwerkte onderzoeksgegevens. Hij kan beter tegen kou dan bijen. Dagelijks komt hij op de motor vanuit Tilburg. ‘Toen ik negen jaar geleden bij PPO Bijen begon, zat het nog in Hilvarenbeek.’ Voor hij bijenkasten openmaakt, trekt Jeroen een beschermende witte jas aan met nauwsluitende mouwen en handschoenen. De kap over zijn hoofd zit als een capuchon vast aan de jas. Verder pakt hij een blaasbalgje met smeulende bijentabak. ‘Daar worden ze rustiger van.’ Elk bijenvolk van PPO Bijen kreeg voor de
winter veertien kilo suiker mee. ‘Bijen leven normaal zes weken, maar in het najaar worden winterbijen geboren die langer leven. Vorig jaar heb ik met een collega regelmatig op de rug van een honderdtal jonge bijen met een verfstift stipjes gezet om aan te geven wanneer ze zijn geboren. Nu ga ik kijken welke kleurtjes ik terugvind.’ Hij haalt ook een laatje onder uit de kast, om varroamijten te zoeken. ‘Als je die bestrijdt voor de winterbijen geboren worden gaat het volk zo gezond mogelijk de winter in’, legt hij uit. Jeroen vindt bijen interessant omdat ze sociaal zijn. ‘Een kolonie is eigenlijk één superorganisme. Maar thuis houd ik geen bijen hoor.’ Dat hij wel eens gestoken wordt deert hem weinig. ‘Vooral de eerste steek doet pijn, de volgende minder. Ik krijg alleen een klein bultje dat na een uurtje weg is.’ / Yvonne de Hilster foto Guy Ackermans
Resource 0725 12-15
21-03-2007
15:44
Pagina 14
OPINIE
14
2
M.I.
Een deel van hogeschool Van Hall Larenstein verhuisde afgelopen zomer van Deventer naar Wageningen. Dat ging niet van harte, en nog steeds twijfelen sommige medewerkers en studenten aan de noodzaak. Maar hebben ze, na een half jaartje wennen, wel hun draai gevonden in hun nieuwe stad?
HOE BEVALT HET DE HOGESCHOOL IN WAGENINGEN? door KOEN MOONS
‘We hebben studenten hier meer te bieden’
Siebren Hoekstra, docent Tropische Plantenteelt ‘De balans is voor mijzelf echt positief. Het contact met mensen van andere onderdelen van Wageningen UR is makkelijker. We kunnen ook beter gebruik maken van de faciliteiten van anderen. Wij kunnen in de labs hier bijvoorbeeld niet goed steriel werken, daarom doen we een deel van de
practica in labs van plantenfysiologie. En laatst heb ik met een groep een kleine excursie gedaan hier in het gebouw. Plant Research International doet hier onderzoek met spuitmachines. Daar kun je zo even een kijkje nemen, je hoeft er niet eens de deur voor uit. Gisteren kregen we een uitnodiging van Studium Generale. Zij willen ook graag aansluiten op de kennisbehoefte van hbo’ers. Dat vind ik heel mooi. Ik heb het idee dat we studenten hier meer te bieden hebben, dat we voor extra kennis makkelijker kunnen doorverwijzen.’
‘In Deventer zitten leukere kroegen dan hier’
Machiel Kommers, derdejaars Rural Development and Innovation ‘Het is nooit echt fijn om te moeten verhuizen, maar ik heb hier ook wel weer m’n plek gevonden. Ik heb twee jaar in Deven-
ter gewoond en zit nu sinds oktober in Wageningen. Het is wel leuk hier, maar wel heel anders. In Deventer zitten leuke kroegen en die heb je hier niet echt. Als je hier iets wilt doen moet je eigenlijk bij een studentenvereniging gaan. Ik ga vooral in het weekend uit, als ik bij mijn ouders of bij mijn vriendin ben. De sportvoorzieningen zijn wel een stuk beter dan in Deventer, maar ik heb nog steeds last van een blessure. Volgend jaar ga ik er zeker gebruik van maken.’
‘We maken het ons gewoon naar de zin. Het Imaggebouw is tijdelijk, maar dat hebben we toch een beetje gezellig gemaakt. En straks zitten we in het Forum, dat lijkt me geweldig. Het is een hele
Jackelien Geerts, tweedejaars Rural Development and Innovation ‘Ik vind het in Wageningen leuker, maar dat is vooral omdat ik nu op kamers woon. Ik woonde vorig jaar in Zwolle omdat ik daar goedkoop onderdak had gevonden bij familie, dus Deventer ken ik eigenlijk niet zo goed. Je hebt hier leuke feesten bij studentenverenigingen. En het is prettig dat je ook
studenten van de universiteit leert kennen. Ik woon in een studentenhuis met mensen van de universiteit. Via via leer je zo veel mensen buiten je eigen school kennen. Het gebouw in Deventer was wel mooier, met meer uitstraling, maar waar we nu zitten is toch tijdelijk. Ik verwacht dat de nieuwbouw ook wel mooi zal zijn. En er zullen wel goede faciliteiten zijn, dus dat is een verbetering. Een belangrijk voordeel van Wageningen is dat de stap om door te studeren minder groot is. Je woont er toch al, je hoeft niet voor twee jaar weer te gaan verhuizen.’
‘Het was even wennen, maar we voelen ons nu wel thuis’
Erik Katuin, president van studentenvereniging Nji Sri ‘We zijn als studentenvereniging belangrijker geworden. In Wageningen moet je het bij het uitgaan gewoon een beetje
‘We carpoolen, dat is nog gezellig ook’
Marja de Jong, receptioniste
‘De stap om door te studeren is minder groot’
nieuwe uitdaging, een enorm gebouw waar vijfduizend studenten rondlopen. Ook daar moeten we zelf een beetje onze sfeer weten te maken. Ik vind het wel leuk hoor. Het reizen vanuit Deventer valt ook mee. We hebben een carpoolsysteem, dat is nog gezellig ook. Vanmorgen zat ik met vijf collega’s in de auto, dat is echt lachen.’
hebben van de verenigingen. We merken dan ook dat er op donderdag steeds meer niet-leden naar de sociëteit komen. En we hebben ook veel nieuwe leden, dus ik denk dat we het goed doen ondanks de concurrentie die we hier met andere verenigingen hebben. Met die andere verenigingen hebben we trouwens steeds meer contact. Het was even wennen, maar we voelen ons hier nu wel thuis.’
‘Contact maken gaat niet vanzelf, ook niet als je buren bent’
Frans Verweij, docent Voedervoorziening en onderzoekstechnieken ‘Ik voel me hier in dit gebouw nog niet thuis, maar daar doe ik ook geen moeite voor. Het is maar tijdelijk, ik wacht wel af hoe het Forum is. Qua sfeer haalt dat het
natuurlijk niet bij een gebouw uit 1912, maar waarschijnlijk is het Forumgebouw een mooie locatie. En je komt daar vaker mensen van universiteit tegen, dus dat bevordert de contacten. Want dat is de meerwaarde die onze verhuizing naar Wageningen zou moeten opleveren. Ik geloof ook wel dat dat gaat gebeuren, maar we moeten er wel van twee kanten aan werken. Contact maken gaat niet vanzelf, ook niet als je buren bent.’
P
PO Re va ge of Po
‘A c n
Z W
Ik do zo nie dr Na na af als he gin ve De we en do un vo on ne te M Op an ge gr om te tie los we zo nie ex te m co da ku Lie uit bid ju éé je te op ee da ju lijk m ee Ik ee 'H m
Je
Resource 0725 12-15
21-03-2007
15:44
Pagina 15
22 MAART 2007
POST POST is de brievenrubriek van Resource, bestemd voor reacties van lezers. Brieven kunnen worden gericht aan
[email protected] of aan Resource, rubriek Post, Postbus 357, 6700 AJ Wageningen.
‘Alsjeblieft lieve christenen, bid niet meer voor mij’
’
e
it-
t
n er
w r
aof
ok
ZONDIG WAGENINGEN Ik kreeg een lachbui toen ik afgelopen donderdag het artikel 'Bidden voor zondig Wageningen' las. Maar het bleef niet bij lachen alleen. Het extremisme droop van de gepredikte teksten af. Naast de gebruikelijke verwijzingen naar Jezus, en de op zichzelf al extreme afwijzing van de 'Wageningse praktijken' als ‘feest (!), drank, drugs, seks buiten het huwelijk, occultisme en ongeloof’, ging het deze keer nog een stapje verder. De ‘vergoddelijking van de wetenschap’ werd veroordeeld. De vraag die bij mij, en bij vele anderen, opkwam was: wat doen jullie dan op een universiteit? Een universiteit is naar mijn weten een plek voor onderzoek, kennisvergaring en onderwijs. Of is het doel dat wij heidenen God leren kennen via de universiteit? Maar het ergste moet nog komen. Oplettende lezers is het opgevallen, anderen zullen er overheen hebben gelezen. Op de bijeenkomst kregen de groepjes om de vijf minuten een thema om over te bidden. Uit het lijstje valt op te maken dat het hier gaat om negatieve zaken: arrogantie, liefdeloosheid, losbandigheid en hebzucht. In dit rijtje werd klakkeloos eveneens de volgende zonde genoemd: meegaandheid met niet-christenen! Hier stellen zij dus expliciet dat het fout is om meegaand te zijn met andersdenkenden. Compromissen zijn uitgesloten. In een andere context had dit een tekst van de dezer dagen zo gehate Ayatollahs uit Iran kunnen zijn. Lieve christenen, bij deze vraag ik jullie uit de grond van mijn hart: alstublieft, bid niet meer voor mij. Eveneens wil ik jullie vragen een keuze te maken. Optie één: kruip terug in je schulp en bemoei je niet met ons, probeer onze zielen niet te winnen. Liever heb ik dat jullie voor optie twee kiezen: wees zo nu en dan eens meegaand met niet-christenen, dan zullen wij dat met jullie zijn. Ik heb jullie graag onder ons. Ik ben het hartelijk met jullie oneens over veel zaken, maar over andere zaken zullen wij overeenstemming bereiken. Ik wil graag afsluiten met een citaat van een deelnemer aan het gebedsconcert: 'Heer, het lijkt soms of ik beter ben, maar daar is niets van waar.' Jelle Bruinsma
15
RESOURCE #25
V.D.REDACTIE GENMAÏS Vorige week presenteerde plantenonderzoeker Bert Lotz zijn onderzoek naar de verspreiding van transgeen stuifmeel van maïs. Lotz en zijn collega’s bestuderen de ‘isolatieafstand’ die nodig is tussen akkers met genetisch gemodificeerde maïs en akkers met gewone of biologische maïs. De proef kwam vorig jaar verschillende keren in het nieuws omdat actievoerders de velden beschadigden. Greenpeace zaaide bijvoorbeeld spinazie tussen de genmaïs en hoopte dat de bladgroente de maïs zou overwoekeren. Volgens de onderzoekers heeft de spinazie nauwelijks effect gehad op de proef. Latere vernielingen lieten wel hun sporen na, maar niet zodanig dat de proeven onbruikbaar waren. Gezien de ophef over de proeven was de
belangstelling voor de presentatie van de resultaten opmerkelijk klein. Een persconferentie trok een handvol journalisten, voornamelijk van agrarische vakbladen. De algemene pers had nauwelijks belangstelling voor de proef. Die geringe belangstelling laat zien dat het publieke debat over gentechnologie in Nederland muurvast zit. Een jaar of vijftien geleden zouden nieuwe onderzoeksresultaten nog voer zijn geweest voor felle discussies tussen voor- en tegenstanders, nu niet meer. Lotz toonde aan dat er een minimale besmetting is van percelen op 250 meter afstand (0,005 procent). Maar dat gegeven is nauwelijks interessant voor fervente tegenstanders. ‘Ook een duizendste procent is een vervuiling,’ reageerde iemand op het internetforum van Trouw. En: ‘wij
mogen de toekomst niet opzadelen met Überrassen en Herrenplanten’. Lotz liet tijdens de persconferentie weten dat hij niet van plan is de proefvelden van komend seizoen extra te beschermen. Iedere actievoerder kan de locatie ook dan weer vinden op internet. Die openheid is verstandig. Lotz laat ermee zien dat hij niets te verbergen heeft. Door zich kwetsbaar op te stellen neemt hij de dogmatische tegenstanders wind uit de zeilen. Alleen door in alle openheid stug door te werken aan onderzoek naar de verspreiding van transgenen komen nieuwe gegevens beschikbaar. Die zijn niet interessant voor de harde kern van voor- en tegenstanders die het meest zichtbaar zijn in de media, maar wel belangrijk voor mensen die de nuance zoeken, en open staan voor nieuwe kennis. / Korné Versluis
HR
Henk van Ruitenbeek
DE HOOG CEES KOMT Het is toch gelukt. De man die op een haar na de opvolger van Balkenende was geworden en ons van Wageningen UR de weg heeft gewezen naar de grazige weiden van de ondernemende universiteit en de onderzoeksinstituten nieuw leven heeft ingeblazen, komt terug. Dat is goed nieuws. Onze Cees is back in town. Cees is zeer bekwaam, dat weten de boeren, dat weten Den Haag en Brussel en dat weten wij van de WUR en dat weten straks ook onze dieren en planten, want Cees gaat ook de natuur behouden.
Daarom was voor zijn benoeming de instelling van een commissie natuurlijk je reinste apekool en volstrekt overbodig. Dat doe je gewoon niet als een kanjer ja zegt. Daarom is Cees onze eigen uitzondering op de regel. Cees was, is en wordt weer professor voor maar liefst zes hele uren per week. Hier en ook in Tilburg gaat hij de duurzame plattelandsontwikkelingen vanuit Europees perspectief bezien. Wat dat precies is, weet behalve Cees nog vrijwel niemand. Maar na Al Gore en tijdens deze klimaatsverandering klinkt duurzaam ons weer als muziek in de oren.
Bovendien staat door de komst van Cees het milieu in Wageningen weer helemaal op de kaart en daar hoort Cees gewoon bij. Met Cees erbij zitten we gebeiteld. Onze voormalige bewindsman heeft ook een visie, want de grenzen van het platteland beperken zich niet tot de Hoekse Waard. En een Europees perspectief is nooit weg. Cees is en wij van de WUR worden wereldburgers en Europeanen. Daarom Cees: welkom thuis. / Kees de Hoog
Resource 0725 20-24
21-03-2007
16:10
Pagina 20
INTERNATIONAL
20
2
‘Nobody buys vitamin pills so they can die earlier’
BOOK SALE The Wageningen UR libraries are selling off old books for one euro a piece. The library in the new Forum building will soon have to house nearly all books and journals belonging to Wageningen UR. As a result, it will no longer be necessary to have all the duplicates now found spread over the different libraries. As the removal date nears, everyone is clearing out the shelves. In the past weeks, members of staff had first pickings, and now everyone else can come and see if there’s anything of interest. / YdH
SAX SOUNDS FROM YOUR NEIGHBOUR’S ROOM?
V
musicians, with a focus on wind instruments, but we play all kinds of musical styles,’ says Ewert Aukes, a German environmental studies student and chairman of the orchestra. ‘We are interested in attracting more international students. At the moment there are four of us, but it would be nice if we could find more enthusiastic students.’
Vit Th fo wi Da m ca
If you like to make music, Wageningen offers several options for keeping in practice, without having to annoy your neighbours and corridor-mates by drumming on the pots in your kitchen. There is the WSKOV choir for those who want to sing, a number of student associations have bands and, moving up the scale, there are two orchestras and the Sound of Science Big Band. De Ontzetting student orchestra is an easy place to meet other musicians. ‘I joined about eighteen months ago and I like the orchestra. There are about forty
WHAT’S ON Thursday 22 March 19.00 / Indian Spiced ISOW Party at Unitas. Bollywood movie marathon, yoga lessons, henna decoration and world music played by DJ Safri. 20.30 / Ten Canoes, film about Australian aboriginals. See www.movie-w.nl 20.15 / Stamping, dance and music from South Africa in the Junushoff. 22.00 / Taste the spring, introduction of Springbokbier at Nji Sri. Friday 23 March 21.00 / Jazz in the Downunder bar at WICC. 24.00 / Jungle Fever with DJ Harm at International Club. Saturday 24 March 12.30 / Fashion and makeover shows in the tent on the market place. Also at 14.30. 21.00 / Stone rocker band Diggeth and metal band Black Poison in Café de Dikke Draak. 22.00 / Romanian Cultural Evening at International Club. 22.00 / Acoustic Americana, live guitar music in Hotel de Wereld. 22.30 / Nederpop band Oudzeer in Café Stedia. 23.00 / Gothic Party at Unitas. Sunday 25 March 13.00 / Spring market in town centre, and shops open. 15.00 / Sunday afternoon Jazz in WICC with 4BEAT6. 20.30 / Good Night and Good Luck, see www.movie-w.nl Tuesday 27 March 20.30 / Spanish film Volver at Unitas. Thursday 29 March 20.30 / Lights in the Dusk, Finnish film, see www.movie-w.nl 23.00 / Integration party for student clubs at Ceres. Theme: naughty in the jungle.
Vit Kohout. / Photos MW
Vit Kohout, a Czech consumer studies student, has been playing the clarinet in De Ontzetting for six months: ‘I saw an advertisement on a board in the university,’ Vit recalls. ‘I still play in a band in Prague and wanted to stay in training, so I was looking for a group where I could play my saxophone.’ But the orchestra was (and still is) looking for clarinet players so he decided to switch to clarinet. ‘After practising a few times I made the change. It was not so difficult as I started on the clarinet as a child. I really enjoy playing in our orchestra. We practise every Thursday in the Dreijenborch, but I try to play more often myself.’ Ewert: ‘When we have a performance coming up we usually rehearse more than once a week. I practise one hour every day in my room in Dijkgraaf. In the beginning I was a bit reluctant to play, but my corridor-mates told me it doesn’t disturb them, which is of course nice to hear.’ The orchestra gives an average of three bigger concerts and several smaller performances throughout the year, which provides an incentive to practise.
Ewert Aukes, chairman of the orchestra. What about the level of playing in the orchestra? Did they find it difficult, or was it not high enough? ‘I had no problems with the level, but then I want to play and to have fun, so it doesn’t matter that the level is a little bit lower than I’m used to,’ says Vit. ‘Our conductor is quite happy at the moment, because our level of playing has improved a lot. We are playing more difficult songs now than when I started eighteen months ago. This is usually only possible when people do not have to switch instruments like Vit did, but he is so good he could handle it,’ says Ewert, grinning. / HS
SCIENTISTS OPTIMISTIC ABOUT SECOND GENERATION BIOFUELS In thirteen years’ time, at least ten percent of fuel must be made from biomass. It’s an ambitious plan, but not impossible, was the optimistic view that emerged during the symposium ‘Biobased economy, fuelling the future’, held 20 March in Wageningen. It has become feasible as a result of the rapid developments now taking place in the ‘second generation biofuels’. Even the usually critical environmental organisations were almost jumping for joy last month when the EU states published their joint climate agreement. This states that by 2020 at least ten percent of fuel must be derived from plant or animal material. It’s an ambitious target, especially since the previous one of two percent by 2005 was not achieved. Nevertheless, expectations are now high, as research on the second-generation biofuels is progressing rapidly. These fuels are produced from agricultural
waste products such as straw, instead of from crops grown specifically for biofuel production, such as canola and palm oil. Whereas previously it was scientists who did research on biofuel, companies are now crying out for plant waste so that they can convert it into energy. ‘The second generation potential is much bigger,’ said invited speaker Minke Noordermeer, a researcher at Shell. New technologies for converting waste products will considerably lower carbon dioxide emissions and also prevent competition with food production, one of the most important arguments against biofuels. The second speaker was Jan de Bont, director of research and development at the alcohol producing company Royal Nedalco. This company is looking for ways to use alcohol by-products as raw material for biofuels. After a long search for the right enzymes and yeasts, Nedalco is now about to build a factory in which alcohol by-products will be converted into
bio-ethanol. Shell has plans for a similar factory. Those present agreed that this is a good prospect, but there’s a long way to go. The costs are still high, and the scale on which Nedalco will soon produce biofuel is not commercially interesting for a company as big as Shell, said De Bont. Hans Reith, from the Energy research Centre of the Netherlands, also warned that the amount of biomass needed is still too high. ‘We still haven’t found the best way,’ was the conclusion of the chairman, Professor Johan Sanders, chair of Valorisation of Plant Production in Chains at Wageningen University. ‘But we’ve only just begun. Nevertheless, it is an important step that we now have thirteen years in Europe to all pursue the same goal. This way politics is pushing the private sector to do research as well.’ / LH
Dr Un fu su re in As nu re ne su inc M wh vit
Gl vit no ca th co th co wh
‘W
Al pr or wh po St Pr En is co or 10 al W
Tij Ex th Kr un m Ed
Br m ‘Th ev th th FS ca on ob gr
?
a.
as
d
t g
Resource 0725 20-24
21-03-2007
16:10
Pagina 21
22 MARCH 2007
21
RESOURCE #25
SNAPPED WHO? Tefere Mengistu Woldie from Ethiopia, doing an MSc in Plant Sciences, just leaving the Mathematics building. COMING FROM? ‘I just finished my first test in the Netherlands, on statistics. It wasn’t difficult and I enjoyed the course. The examples in the exam were more practical than I’m used to.’
NICE BALACLAVA! ‘It got cold, so I bought one. They say it’s for girls, but I don’t mind – it protects me. Yesterday I had to go through the snow to the hospital in Ede. I needed a health check for my residence permit, including an X-ray of my lungs for example. It is a regulation, but one does wonder why not every foreigner needs this check.’ / YdH
VITAMINS KNOCKED OFF THEIR PEDESTAL Vitamins are healthy, so we believe. That’s why we take vitamin pills or eat food products that have been fortified with vitamins. But according to a big Danish study published recently in the medical journal Jama, added vitamins can increase your chance of dying. Dr Christian Gluud, who works at the University of Copenhagen, is against functional foods and vitamin supplements. In February 2007, his research group published a meta-analysis in the Journal of the American Medical Association (Jama) on the safety of a number of anti-oxidant vitamins. The researchers gathered the results from nearly 50 trials on a total of 180,000 test subjects and re-analysed them. These include two studies done in Wageningen. Most of the studies involved tests in which doctors prescribed high doses of vitamins. Gluud’s conclusions are devastating. The vitamins A, C and E and beta-carotene do not have a positive effect. In fact, betacarotene and vitamin A and E increase the chance of dying by five percent compared with people who do not take these nutrients. This amount is not much compared with the effect of smoking, which increases the chance of dying by a
few hundred percent. ‘But nobody buys vitamin pills or enriched food products to die earlier,’ says Gluud. ‘People buy vitamins because they think that they will make them healthier.’
CANCER Vitamin A comes out the worst in Gluud’s analysis. But beta-carotene, a substance found in vegetables that the body converts into vitamin A, does not come out much better. Dr Jaap Keijer of Rikilt Institute of Food Safety is not surprised. He has devoted years to studying how beta-carotene behaves in the body. ‘We are trying to unravel the mechanisms involved,’ says Keijer. ‘When bioactive components suddenly became the rage in the 1990s we knew little about them. They remove free radicals, said the food manufacturers and the researchers, and they neutralise aggressive components in the body. Substances like beta-carotene were thought to protect cells and reduce the chance of cancer, heart and circulatory disease and other chronic illnesses. Now we know that the way in which these substances work is much more complex.’ Jaap Keijer is not against added vitamins. ‘But I think the additives should only be
allowed on the market once we know how they work, once we have understood the mechanism,’ he says. ‘And of course, manufacturers must be able to show that they are effective and safe.’ If it had been a matter of pharmacological compounds created in a laboratory, Keijer would have had the law on his side as well. But when it comes to vitamins that occur naturally in our food, legislators have a blind spot. As a result, the range of foods with added vitamins is growing in supermarkets. You find them in desserts, dairy drinks, candy, fruit juice and even chewing gum. It’s not that you’ll find products in the shops with dangerously high levels of vitamins but, because there are so many enriched products, it is possible that the total intake of a vitamin reaches high levels among some groups.
Human Nutrition. ‘The US government introduced the measure in 1996 in the hope that this will lead to fewer children born with spina bifida.’ Recent studies have shown that extra folic acid reduces the chance of circulatory diseases and mental ageing. These studies have received much publicity. Less well known are the studies that Kampman and Jaap Keijer have been involved in as supervisors. These studies suggest that a big increase in folic acid intake leads to a higher risk of bowel cancer. Kampman is trying to get funding to do a trial that will show more clearly what the risks of a fortification programme are. ‘It’s difficult to get such an expensive project off the ground,’ says Kampman. ‘But it needs to be done. And preferably before we start adding folic acid to bread.’
FOLIC ACID Until now, food manufacturers have mainly used anti-oxidant vitamins, but there is a new star on the additives horizon. The Dutch government is seriously considering making compulsory the addition of B vitamin folic acid to flour. ‘If this happens we will all take in extra folic acid through bread, cookies and other products containing flour,’ says Dr Ellen Kampman of the Division of
‘Really manufacturers should only add substances to foods which make them more healthy,’ says Gluud. ‘Otherwise not.’ And it’s not enough to just think that the additives are healthy. They must be able to prove that the addition is a hundred percent safe. If they don’t have that proof, the manufacturers are pulling the wool over the consumers’ eyes. Maybe even killing them.’ / WK
y
he ch
as
s or
en
t
cs
‘WAGENINGEN SHOULD PUT ITS MONEY WHERE ITS MOUTH IS’ All over the world Wageningen UR preaches sustainability, but the organisation itself is not that friendly when it comes to the environment and poor producers, say the Wageningen Student Organisation (WSO) and the Progressive Student Fraction (PSF). Energy is wasted, non-sustainable plastic is used and we don’t even drink fair-trade coffee. On Friday 16 March the organisations presented a petition with 1034 signatures to the Executive Board, all from students who think it’s time for Wageningen to live up to its words. Tijs Breukink, the financial man in the Executive Board, was there to respond to the petition. His colleague rector Martin Kropff, who was supposed to speak, was unable to attend as he had gone to a meeting on Sustainable Higher Education. Breukink does not agree that internal management ignores sustainability. ‘There’s a lot being done, but not everyone knows about it.’ The member of the board cited a few examples, such as the fact that Wageningen UR now uses FSC-certified paper for printing, and cardboard beakers instead of plastic ones. ‘But sustainability is not an objective in itself. We have no working groups on the subject or special policy
GERMAN PRIZE FOR PRI HEMP Plant Research International (PRI) has won a prize in Germany with a project in which hemp is used as a raw material for textiles.
The banner that students made for presenting their petition to the Executive Board, Friday 16 March. / photo GA plans. We take a more pragmatic approach.’ The problem, according to Breukink, is the lack of awareness of the measures. For this reason a communication plan is being prepared.
finances, the choice is against sustainability. If we don’t put our money where our mouth is, who will?’ Sustainability at all costs is not possible, said Breukink. ‘But in many cases it is a win-win situation.’
The students indicated that this does not go far enough; they want ‘sustainability targets’ to be established. ‘The words of Mr Breukink have only decreased my faith in the sustainability of Wageningen UR,’ said one student. ‘As I understand it, when sustainability gets in the way of
‘I do not agree that sustainability should not be an objective,’ said a PhD student. ‘If you have a green image yourself, you make your research more credible.’ The critical students intend to try and achieve this by setting up the action group Wageningen Environmental Platform. / KM
It is one of 365 prize-winning projects which will receive a day of attention as part of the initiative of President Köhler, Deutschland, Land der Ideen. The PRI project presentation will be held on Monday 30 July in Kleef. PRI has been working for two years on the DutchGerman project for hemp cloth production. The variety of hemp used, Chamaeleon, was bred over ten years ago by PRI, and has been on the market for about two years. The hemp fibres are refined under high pressure with steam so that they can be spun into yarn together with cotton fibres. The project is interesting for PRI because new crops are only successful if a market can be found for them. This initiative incorporates the whole chain, from farmer to clothing manufacturer, said researcher Dr Marcel Toonen. Hemp has an advantage over cotton, as it is more environment-friendly. It can be grown easily in western Europe, and requires far less water than cotton. It needs no pesticides at all. / YdH
Resource 0725 20-24
21-03-2007
16:10
Pagina 22
STUDENT
> NICOLETTE
22 In de Japanse regio Fukuoka is het telen van aardbeien uitgegroeid tot een ware kunst. Vorige week werd de doorgewinterde kweker Hiroshi Nakasono verrast door een Amaouaardbei die bijna twee ons woog, ruim zes keer zoveel als gemiddeld. Maar niet iedereen gunt Nakasone de triomf. Boze tongen beweren dat de recordaardbei eigenlijk een siamese aardbeimeerling is.
2 Bezoekers van Groningen moeten niet vreemd opkijken als ze op de Grote Markt in een kudde schapen belanden. De stad houdt vanaf mei een proef met driehonderd schapen die het gras ecologisch verantwoord kort houden. Op haar tocht van veld naar veld krijgt de kudde begeleiding van een herder met hond. Als de noorderlingen het slim aanpakken kunnen ze – net als in Madrid (zie foto) – van de schapenoptocht een populaire attractie maken.
VELDSLAG MET BAKMEEL EN RANJA Boerenstudentenverenigingen hebben zo hun eigen variant op het academische ‘zooien’: het vieze zusterfeest. Woensdag 14 maart probeerde Gremio Unio van de Hogere Agrarische School uit Den Bosch de bar te veroveren van zustervereniging Osiris van Van Hall Larenstein. Drek, drank en rock ’n roll in Leeuwarden.
WAJO’S IN DE UITERWAARDEN Nu de zon na maanden van kille en donkere afwezigheid weer vol zelfvertrouwen durft te schijnen en een bloemige lentegeur zich door Wageningen verspreidt, is de tijd gekomen om buiten te spelen. Na een snelle lunch hebben we een kwartiertje de tijd om een balletje te trappen tegen de kerk voordat de meeste van mijn huisgenoten weer naar college moeten. Gelukkig ben ik ’s middags vrij, net als Herbie en Benji. Nou heeft Benji een beetje een moeilijke tijd, omdat hij tijdelijk kreupel is. Hij is ongeveer 2.05 meter lang en ik denk dat hij vroeger te lang op turnen heeft gezeten, of in een kartonnen doos is opgegroeid ofzo. Zijn rug is in elk geval ‘uit balans’, en daarom heeft hij een scooter om naar college te kunnen. Een scóóter! Ik ben echt uitzinnig van vreugde dat ik een jongen ken met een scooter. En hij heeft ook nog een leren jas! We racen met de scooter, die 25 kilometer per uur kan, de uiterwaarden in. Helaas voor mij pas ik er niet meer bij en moet ik fietsen. Het ding maakt zo veel geluid dat vredig wandelende senioren voor ons aan de kant springen. Eenmaal in de uiterwaarden mag ik wel even op de stilstaande scooter zitten en toeteren. Lucky me. Ik voel me een echte Wajo. Even voor niet-Wageningers: Wajo is een afkorting van Wageningse jongere en duidt op het ietwat asociale, puistige en scooterrijdende nageslacht van autochtone Wageningers. Op de hormonaal in de war geraakte groep slecht geklede tieners die je tegenkomt als je per ongeluk in Het Gat verzeild raakt op zaterdagavond. Na een vluchtige fotosessie bij de scooter rijden we verder de uiterwaarden in. Langzaam valt het Wajoschap van ons af als we bij een rustige plek komen. Er staan wat koeien smakelijk te eten, eentje zit onder de wratten en wordt door de andere koeien niet bij het voer gelaten. Ik aai een roodbonte, en ze zegt boe. De lucht is blauw, met hier en daar een dotje wolk. Een stuk verderop staan vredig twee ooievaars. En een reiger. Aaaah, rust. Rust. / Nicolette Meerstadt
De aanmaak van ‘zut’ was er bij ingeschoten, had voorzitter Jan Sol van Gremio Unio vooraf al laten weten. Zut is spaghetti van vier weken oud, lekker smerig en een beproefd Brabants weermiddel bij barveroveringen. Gremio Unio gaf bij nader inzien echter de voorkeur aan een ‘schone’ ontmoeting, of dat nog geregeld kon worden. Tuurlijk amice, had het Osirisbestuur hem gerustgesteld, het ging ten slotte om de gezelligheid. ‘Ja doei’, grijnst bestuurslid Linda van Opijnen die bij de deur van sociëteit Abydos staat te wachten op de bezoekers. ‘Daar zijn ze nou te laat mee, wij gaan onze strategie niet meer aanpassen.’ Osiris verstrekt voor een euro per stuk overals aan de leden. Een reusachtige jongen getooid met snorkel informeert of er toch niet een groter maatje tussen zit, de zijne trekt wat in het kruis. Dan arriveert de bus met 32 leden van Gremio Unio. Voordat de horde zuiderlingen toegang krijgt, maken de beide voorzitters een inspectieronde door het Osirispand om gesteggel over schade te voorkomen. Het is niet meer dan een rituele dans; zelfs een opgewonden kudde jongvee kan weinig kwaad aanrichten in de barruimte. De GU-voorzitter doet alsof hij het heimelijke verkneukelen van de Osirisleden niet opmerkt en legt zich neer bij wat komen gaat. ‘Doe de bus maar open.’ De Bossche studenten verzamelen zich in de sluis voor de trap naar de barruimte. Aan de andere kant van het glas staat een groepje VHL-ers uitdagend te wenken. Dit wordt geen schoon zusterfeest, begrijpen de Brabanders huiverend in hun T-shirtjes. ‘Hebben we er een beetje zin in’, vuurt de voorzitter aan. Mwàh. Dan realiseren enkele stoutmoedigen zich dat dit getalm van de ‘effectieve drinktijd’ afgaat en stormen de trap op. Gedesoriënteerd door snoeiharde disco-
Be zij bo ve Fo ‘R de ka ha ze eu W
W W
Na W 15 so
De m Kr co He
G
Ze pu ga ee de zo
Leden van studentenvereniging Gremio Unio, op ‘vies zusterbezoek’ bij Osiris in Leeuwarden, hebben zich bevrijd van hun besmeurde shirts. / foto Hoge Noorden dreunen en de mist van de rookmachine tuimelen ze de bar binnen. Ze krijgen een vloedgolf ranja over zich heen gevolgd door een spervuur van bakmeel, en binnen de kortste keren veranderen de stoere frontsoldaten in besneeuwde zombies. ‘Doorgaan’, beveelt de voorzitter van onder aan de trap. De tweede aanvalsgolf wordt onthaald met een salvo van waterballonen. De GU’ers wrijven hun ogen uit en hergroeperen zich op de dansvloer. Een al te overmoedig Osirislid wordt vakkundig ingesloten en in één ruk van zijn T-shirt verlost. Zijn maten storten zich in het krijgsgewoel en de rollenbollende kluwen komt pas bij de bar tot stilstand. Even een biertje en hup, op jacht naar trofeeën. Vooral de hygiënemutsjes van de Osirisdames zijn in trek. De eerste ontblote bovenlijven aan Bossche kant zijn het teken voor de aanval op de bar. Dierlijk huilend storten de besmeurde zuiderlingen zich op de verschansing van de tapinstallatie. Barman Mark en consorten hebben echter alle delen die houvast zouden kunnen bieden in-
gesmeerd met groene zeep. Mark deelt hier en daar een tik uit met een rubberen tepelvoering en de grondtroepen van Osiris smoren het offensief verder door hun numerieke overwicht. Uit waardering voor de toch moedige poging stelt Osirisvoorzitter Stephen Bark een gratis fust beschikbaar. Zijn geschenk wordt beloond met de Osirishymne, ogenblikkelijk overschreeuwd door het Gremio Uniolied. De kakofonie van strijdliederen gaat vervolgens moeiteloos over in een broederlijke samenzang van Schapies Neuken van de Dikke Lul Band. ‘Boeruh, boeruh, boeruh’, scandeert het smaldeel van onder de rivieren even later en bindt met in smurrie gedoopte plukken hooi de strijd weer aan. Jodelmuziek tettert, meiden vechten met jongens, jongens dansen met meiden, bier vliegt in het rond en iedereen drinkt. Nog één keer zal Gremio Unio proberen de bar te veroveren, maar tevergeefs. Osiris rules, althans vanavond. Het levert nog een fust op, en voldane berusting voor de terugreis. Wel eerst eventjes omkleden in de vrieskou, verordonneert de buschauffeur. / WB
‘D en ra he ee te dr vo vin Bij iem oo Ge pu m te de
BIOTECHNOLOGEN VIEREN LUSTRUM MET SYMPOSIUM De studievereniging van Biotechnologie Codon viert deze week haar vijftienjarig bestaan. Naast feestelijkheden als een barbecue, filmnacht en gala hield de vereniging een groots opgezet symposium over de toekomst van biobrandstoffen. Tijdens het symposium ‘Biobased Economy, fuelling the future’ op 20 maart spraken onderzoekers van Wageningen UR en verschillende bedrijven, waaronder Shell en Royal Nedalco, over de grote potentie van restproducten zoals stro als duurza-
me bron voor biobrandstoffen. Deze producten gaan de komende jaren een belangrijke rol spelen om te komen tot meer duurzame energie, waartoe de Europese lidstaten vorige maand besloten. In dit nieuwste klimaatakkoord staat dat in 2020 minstens tien procent van de brandstof uit biobrandstof moet bestaan. Ondanks een grote variatie aan sprekers was de opkomst op het symposium lager dan verwacht. ‘We hebben 120 tasjes laten maken om uit te delen’ vertelt Frank Theunissen, student Biotechnologie en voorzitter van het organiserende comité.
‘Maar er zijn maar zestig deelnemers, onder wie ongeveer twintig studenten.’ Een teleurstellend aantal vindt hij, want de studievereniging heeft meer dan tweehonderd leden. Toch was het een geslaagde dag, zeggen zowel de organisatoren als de wel aanwezige studenten. ‘Het is goed en erg leerzaam om te horen wat er allemaal speelt in de praktijk’, aldus Frank. / LH Zie ook pagina 6: Optimisme over tweede generatie biobrandstof
Ja
L
He st va gi M m
u-
n i-
-
s
Resource 0725 20-24
21-03-2007
16:10
Pagina 23
22 MAART 2007
23
Benieuwd hoe Wageningen omgaat met zijn erfgoed? Bezoek dan de ramsj van boeken die zijn afgeschreven wegens de verhuizing van de bibliotheken naar Forum. Gekocht voor één euro in Zodiac: ‘Research on vitamins: 1900-1911’ van de enige Wageningse Nobelprijskandidaat prof. Gerrit Grijns, mét een handgeschreven boodschap van Grijns zelf. Een redelijk bod – minimaal honderd euro – van het Historisch Archief van WUR neem ik welwillend in overweging.
Roemeense veedieven zouden afgelopen week twee koeien rubberlaarzen hebben aangetrokken om ze te kunnen stelen zonder koeiensporen achter te laten. Een varkentje gooide echter roet in het eten. Het volgde de gelaarsde koeien ongemerkt. De politie heeft, dankzij de afdrukken van veertien laarzen en vier varkenshoefjes, de drie veedieven en hun buit opgespoord. Het spoor zou maar liefst dertig kilometer lang zijn.
WAGENINGSE NAVIGATORS WINNEN SONGFESTIVAL Navigators Studentenvereniging Wageningen (NSW) heeft donderdag 15 maart het landelijke Navigatorssongfestival gewonnen. De verenigingsband Cinderella behaalde met ‘It ain’t over ‘til it’s over’ van Lenny Kravitz de meeste punten en liet dertien concurrenten achter zich. Het jaarlijkse evenement werd gehouden
in club Off-Corso in Rotterdam. Negenhonderd studenten uit veertien studentensteden kwamen erop af. Door het succes van Cinderella mag NSW volgend jaar het songfestival organiseren. De winnende Wageningese band bestaat uit Fritz van Deventer (zang), Bert Bos (basgitaar), Jilles Schippers (drums), Klaas van de Ketterij (toetsen), Wouter Mol en Jochem Vreeke (beide gitaar). / LdK
Ze steken een tentharing in een putdeksel, lichten het op en loeren in het gat. Zo trekt zondagochtend 18 maart een groepje jongeren van put naar put in de stille straten van Wageningen. Ze zoeken leven in het riool. ‘Daar, een kiemplantje’, roept Willemijn en grijpt met blote hand in de modderige rand van de put. Ze staat op en bekijkt het goed. Helaas, het sprietje lijkt niet op een varen. Die zouden deze zes studenten van Wageningen Universiteit en de drie jongeren van de lokale Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie (JNM) graag vinden. Bij een inventarisatie in Utrecht ontdekte iemand duizenden plantensoorten in rioolputten, waarvan een deel zeldzaam. Genoeg reden om in Wageningen ook de putdeksels eens te lichten, vond Willemijn, studente Internationaal land- en watermanagement. ‘Het is weer eens wat anders dan vogels of libellen kijken.’
Een kevertje dat wegkruipt valt de studenten ook op. Matthijs, een student Bos- en natuurbeheer met groene legerjas en paardenstaart, zet hem op zijn hand voor nadere inspectie. Het schild van de loopkever is beschadigd. Hij zet hem terug en sluit het deksel weer. Jasper krijgt steeds zwartere handen van het optillen van de putdeksels. ‘Autowassen is slecht voor het leven in de put’, vertelt deze student Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning. Dan wijst Matthijs met zijn voet naar bloeiend speenkruid in de berm. Jasper trekt het los en ontdoet het kluitje van aarde. ‘Dit zijn nou de speentjes waar hij zijn naam van krijgt, en die leggen stikstof vast’, vertelt hij aan Willemijn. Na een rondgang in flatwijk de Nude stappen de JNM-ers op de fiets naar de binnenstad. Maar ook hier: geen plantjes. Dan maar een rondje lopen door de uiterwaarden om vogels te kijken, en daarna warme chocolademelk drinken. / YdH
er en
er
is. WB
nn
t
Terwijl Wageningen met ingang van volgend jaar Engels als officiële taal invoert – onder meer om de vele internationale promovendi ter wille te zijn – heeft het Promovendi Netwerk Twente net ontdekt wat buitenlandse aio’s het hardste nodig hebben: Nederlandse taalcursussen. Meer dan 95 procent van de internationale promovendi in Enschede schijnt graag beter Nederlands te willen leren en meer dan 80 procent wil daar ook lessen voor volgen.
HET ECHTE WERK
GEEN LEVEN IN HET RIOOL
d.
n e-
RESOURCE #25
Jasper kijkt in een put waarvan het deksel niet los wil. / foto Allart Kooiman
LENING VOOR COLLEGEGELD Het collegegeldkrediet wordt komend studiejaar al ingevoerd. Minister Plasterk van OCW heeft hiervoor een wetswijziging naar de Tweede Kamer gestuurd.
de Met de invoering van het voorschot van minimaal 1500 euro – het wettelijke col-
legegeld – hoopt Den Haag de noodzaak van een bijbaan deels weg te nemen. Ook studenten die een dure particuliere of buitenlandse opleiding volgen, kunnen van het aanbod gebruikmaken: het rijk schiet jaarlijks maximaal 7500 euro collegegeld voor. / HOP
RELAXED WERK IN SURFERS PARADISE Lars Schothuis, derdejaars Tuin- en landschapsinrichting aan hogeschool Van Hall Larenstein in Velp, liep stage bij een ontwerpbureau in Surfers Paradise in Australië. Serieus werk, maar wel zo relaxed mogelijk. ‘Surfers Paradise is een stad aan de Goldcoast, waar veel toeristen komen. Het bedrijf waar ik stage liep, DBI design, ontwerpt vooral voor luxe resorts en hotels. Ik heb aan verschillende projecten gewerkt, vooral aan het groen rond gebouwen. Ik heb ook een daktuin ontworpen. Maar het grootste deel van de tijd werkte ik aan Paradise Point. Dat was op ongeveer anderhalf uur rijden, voor Australische begrippen best dichtbij. Het is een groot appartementencomplex waar gepensioneerden een vakantieappartement kunnen kopen. Het was nog helemaal in aanbouw. Andere afdelingen van het bedrijf hadden al een masterplan gemaakt en de bebouwing ontworpen, en onze afdeling moest het groen ontwerpen op het terrein. Het was een aardig groot stuk, een soort schiereiland van ongeveer een kilometer breed en anderhalve kilometer lang. Ik heb meegeholpen bij alle ontwerpen en heb in mijn eentje het ontwerp voor de ruimte rond de sales office gemaakt. Daar komen mensen die overwegen om
een appartement te kopen. Ik heb allerlei plekjes gemaakt waar ze kunnen overleggen met de verkopers, en met elkaar. Het is wel grappig dat je daarbij rekening moet houden met andere dingen dan in Nederland. Je moet bijvoorbeeld altijd voor schaduw zorgen, anders is het in de zomer niet uit te houden. En veel dingen waar je in Nederland juist rekening mee houdt, zoals de ontstaansgeschiedenis van het landschap, spelen daar niet. Korte tijd geleden was het nog wildernis. Ook de manier van werken is anders. Alles is minder gejaagd. Er wordt wel gewerkt, maar ze doen er wel alles aan om het werk zo aangenaam mogelijk te maken. Zo gingen we tussen de middag altijd uit eten en was er elke vrijdag een office drink. Er was een heel goede sfeer, iedereen kent elkaar en ze gaan ook wel eens samen uit in het weekend. En iedereen surft daar, vaak nog even voor ze naar het werk gaan of in de pauze. Ik heb het ook geleerd en ging een paar keer per week surfen. Na mijn stage zijn mijn ouders en mijn vriendin naar Australië gekomen. Toen ik ze een keer het bedrijf liet zien, kwam ook net de afdelingsdirecteur binnenlopen met zijn surfplank onder zijn arm. Hij kwam net van het strand. Dat gaf wel mooi aan hoe de mensen daar zijn.’ / Koen Moons
Resource 0725 20-24
21-03-2007
16:10
Pagina 24
STUDENT
RESOURCE #24
24 Deze zomer komt er een ‘tsunami van wespen’ over ons heen. Deze Wilderiaanse waarschuwing staat op nu.nl. De waarnemers van de Natuurkalender, een initiatief van de Wageninger Arnold van Vliet, vallen van de ene verbazing in de andere. ‘Het ene na het andere dier duikt op terwijl dat eigenlijk nog maanden had moeten duren.’ En: ‘Als het zo doorgaat vertrekken de ooievaars over een paar jaar helemaal niet meer.’ Geert, het wordt nu echt tijd voor Kamervragen.
PRIKBORD
De TU Delft had vorige week zowaar een echt maanmannetje op bezoek. Twaalfhonderd studenten luisterden ademloos naar de verhalen van de 77-jarige ruimteheld Edwin ‘Buzz’ Aldrin. De tweede man op de maan deed nog een onthulling: het klopt dat hij na terugkomst op aarde depressief werd, maar dat kwam niet doordat Apollo-kapitein Armstrong had voorgedrongen bij het verlaten van het ruimteveer. Buzz: ‘Die depressie was puur erfelijk.’ / GvM
[email protected]
VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON
KNALLEN IN MÜNSTER Niet om deel te nemen aan een wedstrijd maar om te trainen hebben vier Tartleten – Karin Prent, Jan roos, Mark Ravesloot en ikzelf – van vrijdag 9 tot en met zondag 11 maart een bezoek gebracht aan de indoor atletiekhal in Münster. Ons groepje, aangevuld met elf atleten uit de rest van Nederland, werkte een aantal trainingen af en op zaterdagmiddag werden we daarbij begeleid door Lotte Visschers. De Nederlandse topatlete gaf vol enthousiasme een speelse baantraining waarbij ze niet alleen aandacht besteedde aan kracht en uithoudingsvermogen, maar ook aan lenigheid, techniek en tactiek. Tussen de trainingen door was er tijd om te genieten van de twee zonovergoten dagen. Het avondprogramma bestond uit een bezoek aan diverse kroegen en discotheken. Hierbij was al snel duidelijk dat alle (ex)studenten uit meerdere studentensteden het goed met elkaar konden vinden. Zowel in sportief als in recreatief opzicht was het een knallend trainingsweekend. / Willem Pijl
WISH WE WUR GREEN Overal ter wereld predikt Wageningen UR de duurzaamheid, maar zelf is de organisatie helemaal niet zo vriendelijk voor het milieu en voor arme producenten. Dat beweren de Wageningse Studenten Organisatie (WSO) en de Progressieve Studenten Fractie (PSF). Energie wordt verspild, er wordt niet-duurzaam plastic gebruikt en we drinken niet eens Max-Havelaarkoffie. Op vrijdag 16 maart overhandigden de organisaties 1034 handtekeningen aan de raad van bestuur, allemaal van studenten die ook vinden dat Wageningen de daad bij het woord moet voegen. Tijs Breukink, binnen de raad van bestuur verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering, reageerde op de petitie. Zijn collega rector Martin Kropff, die eigenlijk zou spreken, was verhinderd; hij was naar een bijeenkomst van Duurzaam Hoger Onderwijs. Breukink zei zich niet te herkennen in de stelling dat duurzaamheid bij het interne management genegeerd wordt. ‘Er gebeurt heel veel, maar dat is niet bekend bij iedereen.’ De bestuurder gaf een paar voorbeelden zoals de overschakeling op FSC-gecertificeerd printpapier en de vervanging van plastic bekertjes door kartonnen bekertjes.
‘Maar duurzaamheid is niet een doel op zich. Ook hebben we geen werkgroepen of mooie beleidsplannen. Het gebeurt meer pragmatisch.’ Het probleem is volgens Breukink de geringe bekendheid van deze maatregelen. Een communicatieplan komt er daarom wel. De aanwezige studenten vinden dat echter niet ver genoeg gaan en willen ‘duurzaamheidsdoelen’ vastleggen. ‘Door de woorden van meneer Breukink is mijn vertrouwen in de duurzaamheid van Wageningen UR alleen maar gedaald’, zei een student. ‘Ik begrijp hieruit dat wanneer duurzaamheid effect heeft op de financiën, er niet wordt gekozen voor duurzaamheid. Als wij het niet doen, wie dan wel?’ Duurzaamheid kan niet tegen elke prijs gerealiseerd worden, vindt Breukink. ‘Maar in veel gevallen is het een win-winsituatie.’ ‘Ik ben het er niet mee eens dat duurzaamheid geen doel moet zijn’, zei een PhD-student. ‘Je zou je onderzoek alleen maar geloofwaardiger maken als je zelf een groen imago hebt.’ Met de oprichting van de actiegroep het Wageningen Environmental Platform gaan de kritische studenten nu alsnog proberen om dit te bereiken. / KM
<
