Reis naar de Tekst: Anita Matheij
Anita Matheij is kindertherapeute en geestelijk moeder van de Methode Matheij®. In de Kinderpraktijk begeleidt zij kinderen die bang, boos, verdrietig of onzeker zijn. Voor kindercoaches, leerkrachten en ouders schreef zij het boek Ken je kind. In de afgelopen jaren heeft zij bijna honderd coaches opgeleid volgens de Methode Matheij. Meer informatie over deze werkwijze is te vinden op
Foto: Fotografie Gerhard Witteveen | www.fotogw.nl
www.methodematheij.nl.
22 . kinderwijz
krachtbron in jezelf Stel je eens voor dat het mogelijk zou zijn om kinderen in één keer van een hardnekkig probleem af te helpen. Zou dat niet geweldig zijn? Het goede nieuws is dat het kan. Wanneer je creatief gebruikmaakt van de intelligentie van het lichaam, kun je verdriet, boosheid, onzekerheid en angsten opsporen en opruimen. Respect voor de eigenheid van het kind staat daarbij centraal.
I
Ieder mens krijgt aan het begin van zijn leven een onzichtbare rugzak mee. Alles wat je meemaakt, stop je als bagage in die rugzak. Er zitten leuke dingen in en minder leuke dingen. Alle indrukken worden opgeslagen: wat je zag, hoorde, voelde en dacht. Inclusief de conclusie die je aan die ervaringen hebt verbonden, zeg maar het etiketje dat je erop hebt geplakt. Zonder dat je het beseft, kan deze conclusie een eigen leven gaan leiden. Je doet iets en iemand schiet in de lach. Jij denkt dat de ander jou uitlacht omdat je iets stoms hebt gedaan. ‘Wat dom van mij, dat moet ik niet meer doen.’ De gedachte is al gedacht voordat je er erg in hebt. Telkens wanneer je iets meemaakt wat lijkt op de eerste ervaring, wordt bevestigd wat je toch al dacht: zie je wel, ik ben dom/stom/niks waard. Langzaam maar zeker wordt het een overtuiging die nieuwe ervaringen gaat kleuren. Op een gegeven moment weet je niet meer beter dan dat het bij jou hoort. Je bent ervan overtuigd geraakt dat je dom bent, dat je niks waard bent en dat niemand van jou houdt. Alles wat je meemaakt in je leven, blijft dus bewaard. Die indrukken worden niet allemaal opgeslagen in je hoofd. Dan zou je hoofd al gauw overvol raken. Voor informatie die je niet dagelijks nodig hebt, of die je liever niet wilt zien, bestaat een speciaal reservoir dat net iets dieper ligt. In de psychologie wordt deze diepere laag het onbewuste of onderbewuste genoemd. Slechts 5% van wat we denken en doen, komt voort uit het bewuste denken. De overige 95% wordt aangestuurd vanuit ons onbewuste. Als je op zoek bent naar antwoorden, kun je dus maar beter gaan zoeken in die diepere laag!
Het kan leuker
Je kunt het onbewuste vergelijken met internet: een enorm potentieel aan informatie waar je vrij toegang toe hebt. Je moet het alleen weten te vinden. Daarom is het belangrijk dat je een duidelijke zoekopdracht geeft. De meeste behandelwijzen nemen het probleem als uitgangspunt. Maar dan kies je in feite voor een negatieve insteek. Veel speelser en effectiever is het om de wens of het verlangen als startpunt te nemen. ‘Wat zou je leuker of makkelijker willen in je leven?’ is een vraag die kinderen heel goed kunnen beantwoorden. Zij willen zich graag blij, vrolijk, kinderwijz . 23
krachtig of ontspannen voelen. Er zijn ook kinderen die als diepste wens hebben ‘normaal’ te zijn. Er gaat een wereld van verdriet schuil achter dit verlangen te voldoen aan de norm. Wanneer de zoekopdracht is geformuleerd, ga je samen met het kind op zoek naar wat hem belemmert zijn doel te bereiken. Dit kunnen emoties zijn, gedachten, overtuigingen, onvervulde basisbehoeften of dwarsliggers.
Leven of overleven?
Ieder kind wil zich graag veilig en beschermd voelen. Wanneer er iets gebeurt wat diep ingrijpt in zijn gevoelsleven, wordt het basisvertrouwen aangetast. Als reactie daarop worden er verdedigingsmechanismen in stelling gebracht. Iedereen doet dat op zijn eigen manier. Het ene kind zondert zich af, het andere gaat van zich afbijten, of de lolbroek uithangen. Zo’n oplossing die je zelf bedenkt om een gevoel van veiligheid te creëren, wordt een overlevingsmechanisme genoemd. Het zorgt ervoor dat je in moeilijke situaties overeind blijft en je staande kunt houden in de wereld. Datgene wat je beschermt, kan op een gegeven moment tegen je gaan werken. Het overlevingsmechanisme groeit niet met je mee. Het blijft op volle toeren werken, ook al is dat al lang niet meer nodig. Wanneer je volwassen bent, kan dit voelen als een keurslijf dat knelt. Het past niet meer bij de persoon die je geworden bent. In sommige gevallen kun je volstaan met het ‘inregelen’ van het beschermingsmechanisme. Je kunt het vergelijken met een radio die je harder of zachter zet. Soms is het nodig een ander station te kiezen, of je golflengte te veranderen. Wanneer alle obstakels in kaart zijn gebracht, wordt het tijd om schoon schip te maken. Het opruimen van de hindernissen die je belemmeren je doel te bereiken, gebeurt 24 . kinderwijz
De Reis naar Binnen
Het menselijk lichaam bezit een ingebouwd herstellingsvermogen, een automatische neiging om zijn natuurlijke evenwicht te herstellen. Dit vermogen tot zelfgenezing wordt ook wel de intelligentie van het lichaam genoemd. In de westerse wereld is het zelfhelende vermogen nog
Foto: Kouptsova | Shutterstock.com
Een dwarsligger is een deel van jezelf dat gaat dwarsliggen op het moment dat jij een nieuwe weg wilt inslaan. De dwarsligger wil dat alles bij het oude blijft, want dat is vertrouwd. De meeste dwarsliggers hebben het beste met je voor. Zij willen je beschermen tegen nieuwe, negatieve ervaringen en daarom doen zij hun best jou buiten schot te houden. Ze bouwen bijvoorbeeld een muur om je hart zodat niemand ongevraagd naar binnen kan. Zo ben je veilig tegen aanvallen van buitenaf. Het nadeel is dat jij zelf ook niet meer naar binnen of naar buiten kunt.
op een speelse en creatieve manier. Het is belangrijk dat deze manier past bij het karakter, de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind.
niet geïntegreerd in het medisch denken. Toch wordt al meer dan een halve eeuw onderzoek gedaan naar dit fenomeen. Er zijn verschillende natuurlijke behandelwijzen die gebruikmaken van het vermogen tot zelfgenezing. De Reis naar Binnen is daar één van. De Reis naar Binnen is een ontdekkingsreis door je eigen lichaam, waarbij je zelf mag kiezen hoe je het hebben wilt. Door met je aandacht naar binnen te gaan, ontdek je dingen over jezelf die je nog niet wist of die je bent vergeten. Je ontdekt bijvoorbeeld dat je hoofd vol zit met zaken die je niet meer nodig hebt, dat er een brok in je keel zit of dat er een steen op je maag ligt. Er zijn ook mensen die een rotonde tegenkomen, waarop ze rondjes blijven draaien omdat ze niet kunnen kiezen welke afslag ze moeten nemen. Wanneer je op reis gaat in jezelf, maak je contact met jouw eigen krachtbron. Ieder mens heeft een krachtbron die uniek en onuitputtelijk is. Veel mensen zijn vergeten dat zij een bron hebben waaruit zij kunnen putten in goede en in slechte tijden. Omdat zij het niet bij zichzelf kunnen vinden, gaan zij bevestiging en erkenning zoeken buiten zichzelf. Tijdens De Reis naar Binnen kun
je de weg terug vinden naar jouw persoonlijke krachtbron. Mensen die dit hebben ervaren, omschrijven het als thuiskomen. Onze taal is doorspekt met uitdrukkingen die verwijzen naar een orgaan of lichaamsdeel. Ouders zeggen: ‘Mijn kind zit niet lekker in zijn vel’, ‘Hij loopt op zijn tenen’, ‘Het lijkt wel alsof hij het leed van de hele wereld op zijn schouders draagt.’ Door letterlijk te luisteren naar wat een kind zegt, kun je ontdekken wat zich afspeelt in zijn binnenwereld. Kinderen die zeggen: ‘Mijn hoofd zit zo vol’, ontdekken tijdens de reis dat hun hoofd gevuld is met beelden, ervaringen, sommen en andere zaken die hen belemmeren blij, vrij en vrolijk te zijn. Een kind dat zegt zijn buik ergens van vol te hebben, komt tijdens de reis in het buikgebied terecht en houdt daar vervolgens grote schoonmaak. Door aan te sluiten bij de wijsheid van het lichaam, vind je je eigen oplossing, een oplossing die bij jou past en naadloos aansluit bij wat jij nodig hebt. Vanaf een jaar of zes kun je een Reis naar Binnen doen met een kind. Voorwaarde is dat het kind zich verbaal kan uitdrukken en in staat is zijn gevoelens onder woorden te brengen. Dit hoeft niet gedetailleerd te zijn. Het verschil weten tussen fijn en niet fijn, prettig en niet prettig is al voldoende. Is het kind jonger dan zes jaar, dan kan één van de ouders namens het kind op reis gaan. De ouder gaat dan met zijn aandacht naar het kind toe en ervaart wat het kind van binnen ervaart. Dit is een bijzonder intiem en ontroerend proces dat de band tussen ouder en kind enorm versterkt.
Jij bent de expert
Het lichaam is erop gericht te herstellen wat stuk is. Wanneer het systeem in balans is, kan het lichaam dit perfect zelf. Ben je om wat voor reden dan ook uit balans geraakt, dan is er ondersteuning nodig. Onder begeleiding van een ervaren Reisbegeleider ga je als een monteur naar binnen om de boel te repareren. Omdat het jouw eigen systeem is, weet je precies wat je moet doen. Jij bent de expert. Wanneer je contact maakt met de wijsheid van het lichaam, dienen de antwoorden zich als vanzelf aan. Dat is het mooie van deze manier van werken: het lichaam geeft zelf aan wat het nodig heeft.
Het verhaal van Lieke
Lieke (13) is een gevoelig meisje. Op de basisschool werd zij gepest omdat zij anders was dan de andere meisjes in haar klas. Zij heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel, en als iemand verdrietig is, voelt zij dat aan. De overgang naar de middelbare school is haar zwaar gevallen. Hoewel zij de lesstof prima aankan, heeft zij moeite om alle indrukken en prikkels te filteren. Voor sensitieve kinderen als Lieke is een scholengemeenschap met meer dan
tweeduizend leerlingen een grote uitdaging. Wanneer zij na een lange schooldag thuiskomt, moet zij vaak huilen. Terwijl zij dit tijdens ons gesprek vertelt, lopen de tranen over haar wangen. Zij heeft geen idee waar deze tranen vandaan komen. Daarom besluiten we de tranen achterna te gaan. Dit doen we door middel van een Reis naar Binnen. Lieke gaat door haar ogen naar binnen, op zoek naar de oorsprong van haar tranen. Zij wordt vanzelf naar de onderkant van haar ribben geleid. Daar zit pijn, veel pijn. Lieke wil graag dat de pijn weggaat en daarom stuurt zij er liefde naartoe. Hoe meer liefde zij naar de pijn stuurt, hoe kleiner die wordt. Op een gegeven moment is alle pijn verdwenen. Daarna gaat zij op weg naar haar buik. Daar zit verdriet, maar het is niet van haarzelf. Door haar gevoeligheid neemt Lieke het verdriet van andere mensen over. Zij slaat het op in haar buik en daardoor raakt haar systeem overbelast. Omdat dit verdriet van anderen is, wil Lieke er graag van af. Samen zoeken we naar manieren om het verdriet kwijt te raken. Gewoon weggooien en maar zien wat ermee gebeurt? Dat ziet zij niet zitten. De lucht in slingeren? Dan kan iemand anders het opvangen en daar wil zij een ander niet mee belasten. Uiteindelijk besluit Lieke het verdriet aan de aarde te geven, zodat deze het kan transformeren. Zij verzamelt al het verdriet dat niet van haar is, graaft een diepe kuil en stopt het erin. Daarna is haar buik schoon, en dat voelt goed. Maar hoe kan zij er nu voor zorgen dat er niet opnieuw verdriet van anderen binnenkomt? Om het antwoord op die vraag te vinden, gaan we op zoek naar dat deel van Lieke dat bereid is het verdriet van anderen te dragen. Zij bedenkt een naam voor dit deel: het Meelevende Stukje. Dit aspect van haar persoonlijkheid leeft niet alleen mee met andere mensen, maar neemt ook de pijn over. ‘Kom maar, geef het maar aan mij. Ik bewaar het wel’, zegt dit stukje en absorbeert de pijn van de ander. Zo wordt hij van een meelevend stukje een meelijdend stukje, en dat is niet de bedoeling. Lieke gaat in gesprek met het Meelevende Stukje. Zij vertelt hem dat zij wel wil meeleven, met andere mensen, maar niet meelijden. Het Meelevende Stukje wil graag naar haar luisteren, maar hij is zó gewend alle pijn automatisch over te nemen, dat hij niet beter weet. Het zal wel even wennen zijn om dit te veranderen. Lieke gaat bewust oefenen om het anders te doen. De kunst is te weten wanneer je moet stoppen. Wanneer iemand verdrietig is, kan het goed zijn troostende woorden te zeggen. En het daarbij te laten. Door dit vaker te doen, zal het automatisme om pijn over te nemen en te absorberen, verdwijnen. kinderwijz . 25
Om er zeker van te zijn dat er geen nieuw verdriet kan binnenkomen, stelt Lieke een Bewakingsstukje aan. Dit deel van haar persoonlijkheid wordt opgesteld bij de navel. Het is zijn taak verdrietige emoties van anderen te herkennen en buiten de deur te houden. Daarnaast mag hij het verdriet van Lieke regelmatig afvoeren door de deur open te zetten. Zodra er verdriet is, mag het worden afgevoerd. Nu is Lieke beschermd tegen verdriet en pijn van anderen, maar zij kan nog wel met hen meeleven. Ook heeft zij geleerd haar eigen verdriet op een gezonde manier af te voeren. Een wereld van verschil. Je kunt de Reis naar Binnen gebruiken voor kinderen die last hebben van angsten, boosheid, buikpijn, een druk hoofd, faalangst, negatieve overtuigingen, onzekerheid, piekeren, problemen na de scheiding, pijn, spanning en ziekte. Vaardigheden die goed van pas komen als je een Reis naar Binnen begeleidt, zijn: goed luisteren, terugkoppelen, volgen (in plaats van sturen), samenvatten en de juiste vragen stellen.
De Grote Schoonmaak
Nadat alle negatieve emoties en gedachten in beeld zijn gebracht, wordt het tijd een keuze te maken: wil je nog langer met deze negatieve bagage blijven rondlopen, of ben je eraan toe het voor eens en voor altijd op te ruimen? De oude ballast belemmert je en weerhoudt je ervan je dromen waar te maken. Daarom mag je nu alles wat het doel in de weg staat, opruimen. Kinderen kiezen meestal voor een creatieve manier om hun bagage op te ruimen. Zij knippen, kleuren en scheuren en maken op die manier korte metten met het verleden. Door het verwijderen van de oude ballast komt er ruimte voor nieuwe, positieve ervaringen. Het kind mag nu zelf kiezen welke dingen hij in zijn rugzak wil stoppen. Zekerheid, zelfvertrouwen, de vrijheid te mogen zijn wie je bent. Allemaal dingen die het gevoel van eigenwaarde versterken en het kind zullen ondersteunen op zijn weg door het leven. Wanneer de behandeling is afgelopen, kun je zien dat er een last van zijn schouders is gevallen. Na afloop zeggen veel ouders dan ook: ‘Ik heb mijn kind weer terug.’
Foto: Yen Hung Lin | Shutterstock.com
Zoals er meer wegen zijn die naar Rome leiden, zo zijn er meer manieren om in te tunen op de intelligentie van het lichaam. We weten al dat informatie wordt opgeslagen en dat je deze kunt terugvinden als je op de juiste manier vragen stelt. Wanneer je een ingesleten patroon wilt veranderen, moet je de oorspronkelijke gebeurtenis opsporen. Het moment waarop het patroon is ontstaan. Dit proces verloopt in drie stappen: opsporen, opruimen en vervangen. In de eerste fase breng je alles wat jou belemmert je doel te bereiken in kaart. Dit kunnen fysieke blokkades zijn, nare
gevoelens, negatieve gedachten of overtuigingen waarmee je jezelf kleiner maakt dan je bent.
26 . kinderwijz
