22 DE ROTTERDAM, ROTTERDAM 27 QUOTE: GER HUKKER INHOUD

J U R Y R A P P O R T

In 2014 heeft een onafhankelijke jury van deskundigen voor de dertiende keer de FGH Vastgoedprijs toegekend aan een van de meest toonaangevende vastgoed projecten in Nederland van dit moment. In dit juryrapport vindt u behalve het oordeel van de jury over de drie genomineerde projecten ook haar overwegingen die tot de uiteindelijke keuze van de winnaar hebben geleid.

J U R Y R A P P O R T

2 0 1 4

3

4

INHOUD

6

8

10

DE PRIJS

D E J U R Y

GENOMINEERDEN

O V E R W E G I N G E N VA N D E J U R Y In 2014 heeft een onafhankelijke

DE MARKIES, DEN HAAG

jury van deskundigen voor de dertiende keer de FGH Vastgoed prijs toegekend aan een van de

15 Q U O T E : W I L L E M H E I N S C H E N K

meest toonaangevende vastgoed projecten in Nederland van dit moment. In dit juryrapport vindt

16

u behalve het oordeel van de jury

HOOFDKANTOOR GASTERRA, GRONINGEN

21 Q U O T E : J A N VA N Z A N E N 22 27

DE ROTTERDAM, ROTTERDAM

QUOTE: GER HUKKER

over de drie genomineerde projecten ook haar overwegingen die tot de uiteindelijke keuze van de winnaar hebben geleid.

3

DE PRIJS

D

De FGH Vastgoedprijs is in 1989 ingesteld door FGH Bank en werd in 1990 voor het eerst uitgereikt. Inzending staat open voor Nederlandse vastgoedprojecten die in de twee jaar voorafgaand aan het jaar van de uitreiking in gebruik zijn genomen en een vloeroppervlak hebben van minimaal 5.000 m². Zowel nieuwbouw- als herontwikkelings- en transformatieprojecten komen in aanmerking. De FGH Vastgoedprijs levert de winnaar niet alleen waardering op voor het door hem gerealiseerde project, maar biedt hem bovendien onderscheidend vermogen ten opzichte van zijn vakgenoten. Tevens leidt het winnen van de FGH Vastgoedprijs tot de nodige publicitaire aandacht. De prijs is tastbaar gemaakt in de vorm van een oorkonde en een fraai bronzen plastiek van beeldhouwster Ella van de Ven. Iedere winnaar krijgt zijn unieke exemplaar uitgereikt. Samen met de FGH Vastgoedprijs wordt ook een bronzen plaquette overhandigd, die in of bij het winnende project wordt geplaatst. De jury heeft de mogelijkheid één of meerdere eervolle vermeldingen toe te kennen aan projecten die zich op deelgebieden onderscheiden. De initiatiefnemer ontvangt in dat geval een oorkonde en een kleinere bronzen plaquette, die in of bij het onderscheiden project kan worden opgehangen.

JURYRAPPORT

INZENDINGEN

FGH Vastgoedprijs 2014

Alle inzendingen worden eerst

4

nauwkeurig getoetst aan de hand van de criteria die zijn vastgelegd in het Reglement van de FGH Vastgoedprijs, zoals te vinden op de website www.fghvastgoedprijs.nl. Vervolgens worden de vastgoedprojecten tot in detail beoordeeld

DE JURY

op een reeks van criteria. De echte kanshebbers zijn de

De projecten worden na twee beoordelings-

projecten die goed ‘scoren’ op

rondes door een onafhankelijke vakjury

een zestal hoofdcriteria, te weten:

genomineerd. De jury is samengesteld uit

ondernemerschap, projectrisico,

vertegenwoordigers van toonaangevende

projecteconomie, architectuur,

organisaties die professioneel betrokken zijn

duurzaamheid en maatschappelijke

bij het commercieel vastgoed in Nederland,

‘impact’.

en de winnaar van de voorgaande editie van de FGH Vastgoedprijs.

Uiteindelijk wordt een aantal projecten geselecteerd en bezocht door de voltallige jury. De jury wil zo deze inzendingen persoonlijk verder toetsen aan de informatie die zij al heeft, en – belangrijker – een beter gevoel krijgen bij het vastgoedproject en de onderneming en/of de ondernemer die voor de totstandkoming verantwoordelijk is. In het aansluitende juryberaad worden de nominaties vastgesteld. De inzendingstermijn voor de FGH Vastgoedprijs 2014 sloot

DE JURY WERD IN 2014 GEVORMD DOOR: mr. J.H.C. van Zanen Burgemeester van Utrecht, juryvoorzitter

op 31 december 2013. Op dat moment waren er 20 projecten aangemeld.

L. Bamberger Algemeen directeur Kroonenberg Groep, winnaar FGH Vastgoedprijs 2012

mr. drs. L.C. Brinkman President-commissaris FGH Bank, vice-juryvoorzitter

ir. W.J. Bodewes Voorzitter Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (Neprom)

5

V.l.n.r. M.J.M. Verhagen, L. Bamberger, P.C. Keur, H. Jagersma, W.J. Bodewes, J.H.C. van Zanen, W.H. Schenk, L.C. Brinkman en G.W. Hukker.

G.W. Hukker Algemeen voorzitter Nederlandse Vereniging

P.C. Keur Directievoorzitter FGH Bank

drs. M.J.M. Verhagen Voorzitter Bouwend Nederland

van Makelaars (NVM)

ir. W.H. Schenk drs. H. Jagersma Voorzitter Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed Nederland (IVBN)

De heer ing. M.C. de Ruiter MRE MRICS RT is

Voorzitter Bond van Nederlandse Architecten

secretaris van de jury; mevrouw S.J. Meijer voert

(BNA)

het secretariaat van de FGH Vastgoedprijs.

JURYRAPPORT

GENOMINEERDEN


F G H VA S T G O E D P R I J S 2 0 1 4 HOOFDKANTOOR GASTERRA, GRONINGEN Triodos Vastgoedfonds, Zeist De geslaagde herontwikkeling van een al vier jaar leegstaand en gedateerd kantoorpand tot een aantrekkelijke, flexibele en daardoor toekomstbestendige werkomgeving. Achter de nauwelijks gewijzigde gevel zijn ingrijpende maatregelen genomen om ook uit oogpunt van duurzaamheid maximaal te kunnen presteren. De realistische aanpak strekt het kansarm kantoorvastgoed in Nederland tot voorbeeld.

DE ROTTERDAM, ROTTERDAM MAB Development, Den Haag; OVG Real Estate, Rotterdam Met deze verticale stad aan de Maasoever heeft de Rotterdamse skyline opnieuw een iconisch element erbij gekregen. Het indrukwekkende bouwvolume van de speels gestapelde, strak vorm gegeven bouwblokken geeft stedelijke multifunctionaliteit alle ruimte, zonder concessies te doen op het gebied van kwaliteit. Het is letterlijk en figuurlijk wonen, werken en recreëren op hoog niveau.

6

7

DE WINNAAR De jury heeft Movement Real Estate

DE MARKIES, DEN HAAG

uitgeroepen tot winnaar van de

Movement Real Estate B.V., ’s-Hertogenbosch

FGH Vastgoedprijs 2014 voor de herontwikkeling van De Markies in

Op een lastige, binnenstedelijke locatie werd in hoog tempo een onooglijk winkel

Den Haag. De prijsuitreiking vond

complex getransformeerd tot blikvanger én publiekstrekker van het Haagse kernwinkel-

plaats op maandag 3 november 2014

gebied. De deels behouden historische gevel in combinatie met de strakke stedelijke

in de Polarzaal van het Media Plaza

architectuur en een geheel aanpasbare winkelplattegrond zijn sterke kwaliteiten van

in de Jaarbeurs in Utrecht.

een project dat ondanks tegenslag toch winstgevend bleek.

JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs 2014

OVERWEGINGEN

8

VA N D E J U R Y De vastgoedsector gaat door een diep

kelaar lijkt een uitstervend ras te worden,

zijn te maken. Hoezeer het hier ook een

dal, zo bleek tijdens de jurering voor deze

mede vanwege het feit dat er in het verle-

voordeel was dat de huurder al bekend

editie van de FGH Vastgoedprijs. Hoewel

den soms te makkelijk te grote risico’s zijn

was en zich ook bereid en betrokken

het aantal inzendingen ongeveer gelijk

genomen, waardoor de nodige averij is

genoeg toonde om een langjarige verbin-

was, viel van veel aangemelde projecten

opgelopen.

tenis aan te gaan.

stapje terug moest worden gezet. Het is

Toch bieden de drie genomineerde pro-

Op zijn beurt illustreert De Rotterdam

niet meer realistisch om in de huidige

jecten voldoende aanleiding voor enig

vooral de potentie van intensief ruimtege-

economische en financiële situatie voor

optimisme. Alle drie bieden zij namelijk

bruik als ontwikkelingsstrategie in stede-

het hoogst haalbare te gaan. Daar heeft

een antwoord op actuele problemen en

lijk gebied. Die blijkt enorm te zijn, zeker

de jury ook alle begrip voor. Zo bezien is

probleemgebieden van het Nederlandse

wanneer er, zoals in dit geval, voldoende

het een goede zaak te kunnen constate-

vastgoed.

oog is voor de belevingswaarde en er

af te lezen dat er op alle fronten een

geen concessies worden gedaan aan het

ren dat de gemeentelijke overheid regelmatig haar verantwoordelijkheid neemt

Met de even ingrijpende als duurzame

noodzakelijkerwijs hoge kwaliteitsniveau

en projecten zowel financieel als organi-

renovatie van het hoofdkantoor van

van het gebouw. Overigens is hier nog

satorisch de nodige ondersteuning biedt.

GasTerra is volgens de jury aangetoond

wel de vraag wat er gaat gebeuren met

dat er van versleten kantoorgebouwen

de ruimte die de gemeente Rotterdam als

wel degelijk succesvolle business cases

huurder elders achterlaat.

Zorgwekkend is het feit dat de crisis ertoe heeft geleid dat er steeds minder partijen actief, in staat, of bereid zijn om daad-

De Markies tot slot is het levende bewijs

werkelijk kwaliteit aan het stedelijk weef-

dat er nog altijd voldoende mogelijkhe-

sel toe te voegen. Partijen die dit in het

den zijn om objecten van hoge kwaliteit

verleden hebben gedaan, zijn daarmee

aan het commercieel vastgoedsegment

gestopt of hebben de blik inmiddels op

toe te voegen. Tegelijkertijd toont dit pro-

het buitenland gericht. De vraag is daar-

ject aan dat voor het welslagen ervan een

mee actueel of er in de toekomst nog vol-

nauwe betrokkenheid van en goede

doende capaciteit aanwezig zal zijn om

samenwerking tussen alle partijen nood-

de complexe stedelijke opgaven van

zakelijk is. Een hoge mate van stressbe-

Nederland met verstand van zaken op te

stendigheid is daarnaast ook een

pakken. De stedenbouwkundige ontwik-

welkome karaktereigenschap.

9

DE WINNAAR Hoewel de merites van alle drie de genomineerde projecten evident zijn, heeft de jury na lang en intensief beraad Movement Real Estate verkozen tot winnaar van de FGH Vastgoedprijs 2014. Uit de wijze waarop De Markies tot stand is gekomen, spreekt namelijk voor alles de kwaliteit van het getoonde vastgoedondernemerschap. Met grotendeels eigen vermogen zijn forse risico’s genomen, die zich uiteindelijk ook hebben uitbetaald in de vorm van een marktconform rendement. Knap is verder dat er bij aanvang van het project met het nodige enthousiasme is ingezet op een hoog ambitieniveau, en dat daar vervolgens aan is vastgehouden, ondanks alle problemen die er in de loop van het traject zijn gerezen. Bijzonder is bovendien dat de ontwikkelaar erin is geslaagd om alle neuzen in dit project uiteindelijk toch dezelfde kant op te krijgen. Vooral het feit dat er samen met de gemeente is gezocht naar oplossingen voor stroperig verlopende procedures verdient wat de jury betreft elders in het land navolging. De Markies is het bewijs dat problemen rond de (her)ontwikkeling van vastgoed sneller en effectiever kunnen worden bestreden, wanneer gemeenten en ontwikkelaars de handen ineen slaan. Ronduit verbazingwekkend vindt de jury de bijzonder korte ontwikkel- en bouwtijd die met de realisatie van De Markies is gemoeid. Het is niet alleen lovenswaardig dat er in zo’n kort tijdsbestek zoveel kwaliteit is neergezet. Het biedt ook de nodige hoop voor de toekomst.


10

11

DE MARKIES, DEN HAAG I N I T I AT I E F N E M E R

Movement Real Estate

ARCHITECT

VOCUS architecten bna

H O O F D A A N N E M E R

Bouwgroep Moonen ’s-Hertogenbosch

BELEGGER

Aachener Grundvermögen Kapitalanlagegesellschaft

Met de grandeur van de chique warenhuizen van Parijs en Londen als inspiratiebron is in hartje Den Haag een winkelcomplex met twee gezichten gerealiseerd: imposant waar mogelijk, op de ‘Hollandse maat’ gesneden waar nodig. Ondanks talrijke problemen nam de feitelijke bouw van De Markies slechts zeven maanden in beslag. En het resultaat mag er zijn, vinden de gerenommeerde kledingwinkels die er zijn gevestigd. Getuige de stijgende bezoekersaantallen is het winkelend publiek het daar helemaal mee eens.

IN IJL TEMPO NAAR GROOTS WINKELPLEZIER

JURYRAPPORT

Ambities zijn relatief snel gesteld. Heel


wat meer moeite kost het om die ambi-

12

ties vervolgens ook te verwezenlijken. Die les hebben alle betrokkenen bij de binnenstedelijke herontwikkeling van De Markies inmiddels wel geleerd. Toch is er dwars door alle problemen heen in buitengewoon rap tempo een kwalitatief hoogstaand en verrassend rendabel project gerealiseerd, dat bovendien perfect aansluit op de bestaande gebouwen in de omgeving. De opgave leek bij aanvang van het project niet al te complex. De Markies moest aan de ene kant, op de hoek van de Grote Marktstraat en de Wagenstraat, het visitekaartje worden van de groot stedelijke winkelboulevard met inter nationale allure, die de gemeente Den Haag al enige tijd voor ogen staat. Aan de andere kant, richting de Vlamingstraat, diende juist een relatie te worden gelegd met de typisch Hollandse gevelpartijen en winkelpanden uit de negentiende eeuw. Het geraffineerde en bijzonder fraai gedetailleerde gevelontwerp voldoet in dat opzicht aan alle gestelde eisen. Achter de gevel werd het echter heel wat ingewikkelder. De daar aanwezige wirwar van gebouwen en functies moest plaatsmaken voor één groot en flexibel indeel-

kledingwinkels als Zara, Marks & Spencer

het nodige procedureleed en hoge

baar winkelcomplex, bestaande uit drie

en Hennes & Mauritz er het beste mee uit

kosten, vanwege het feit dat een groot

gebouwen van meerdere verdiepingen

de voeten kunnen. Dat vergde een combi-

aantal eigenaren en andere belang

met grote vloeroppervlaktes en wisse-

natie van sloop, vervangende nieuwbouw,

hebbenden moesten worden uitgekocht.

lende plafondhoogtes. Op die manier

herbestemming, herontwikkeling en

Gezien de omvang van de problemen en

zouden namelijk toonaangevende

renovatie, maar leidde tegelijkertijd tot

de desondanks bereikte hoge kwaliteit

13

van het eindresultaat is het bijna niet te

ondernemerschap, in combinatie met een

hebben gevestigd, geeft het vertrouwen

geloven dat er met de ontwikkeling als

goede communicatie met de eigenaren,

dat de voornaamste ambitie uiteindelijk

geheel slechts drie jaar is gemoeid. Dat is

zittende en aspirant-huurders en andere

ook zal worden gerealiseerd.

vooral te danken aan de goede samen-

belanghebbenden in het gebied. Het feit

werking met de gemeente, een gezonde

dat zulke toonaangevende modewaren-

Met De Markies kan winkelstad Den Haag

portie lef, de nodige inventiviteit en goed

huizen zich inmiddels in het complex

de komende 100 jaar vooruit.

JURYRAPPORT FGH Vastgoedprijs 2014 O O R D E E L VA N D E J U R Y

Ondanks alle tegenslag blijven geloven in de kracht van het project en er uiteindelijk ook een succes van maken. Dat kenmerkt de ware vastgoedondernemer. Movement Real Estate heeft indruk gemaakt op de jury van de FGH Vastgoedprijs 2014 met zijn doorzettingsvermogen, de risico’s die zijn genomen, de wijze waarop problemen zijn omgezet in oplossingen, het betrachte tempo en de hoge kwaliteit van het eindresultaat. Het indrukwekkende gevelbeeld illustreert dat de hoge snelheid niet ten koste is gegaan van het oog voor detail. De wijze waarop het gebouw aan beide kanten is ingepast in de directe omgeving is al even prijzenswaardig. En de maximale aanpasbaarheid van de winkelplattegrond wordt eveneens gewaardeerd, omdat hiermee de bruikbaarheid van de gebouwen ook na een eventueel vertrek van de huidige huurders is gegarandeerd. De Markies laat zien dat het wel degelijk mogelijk is om in tijden van crisis toekomstbestendig te bouwen.

14

QUOTE

Achter een fantastisch plan zit vrijwel altijd een ontwikkelaar die belang hecht aan de kwaliteit van de architectuur. Dat is de ervaring van Willem Hein Schenk als jurylid van de FGH Vastgoedprijs. ‘Veel mensen verwarren architectuur ten onrechte met design. Want het vak is, zeker in vergelijking met tien jaar geleden, alleen maar breder geworden. De architect van nu kijkt integraal naar de organisatie van een gebouw, de technische prestatie die het moet leveren en het functioneren ervan in zijn omgeving. Hij maakt kortom nadrukkelijk onderdeel uit van de oplossing. De beste

‘Goede architectuur blijkt uit veel meer dan design alleen’

ontwikkelaars begrijpen dat.’

Lees het complete interview op www.fghvastgoedprijs.nl

Willem Hein Schenk Voorzitter Bond van Nederlandse Architecten


16

17 HOOFDKANTOOR GASTERRA, GRONINGEN I N I T I AT I E F N E M E R

Triodos Vastgoedfonds

ARCHITECT

De Zwarte Hond

H O O F D A A N N E M E R

BELEGGER

BAM Utiliteitsbouw Triodos Vastgoedfonds

Geen facelift maar een open hartoperatie was ervoor nodig om een gedateerd, energie-slurpend kantoorgebouw uit de jaren tachtig nieuw leven in te blazen. Een indrukwekkende trappartij met vides bracht ruimte, licht en kleur in het gebouw, de kantoorruimtes werden geschikt gemaakt voor het nieuwe werken, en het energieverbruik werd tot een derde van het oorspronkelijke niveau teruggedrongen. Het nieuwe hoofdkantoor van GasTerra kan aan

KANSRIJK BEGIN VA N E E N T W E E D E J E U G D

zijn tweede jeugd beginnen.


18

De Nederlandse markt is ervan vergeven.

tot een veel positiever toekomstperspec-

Leegstaande kantoorgebouwen uit de

tief geleid. Dankzij een groot aantal

laatste decennia van de vorige eeuw, die

duurzame en bouwkundige ingrepen

niet meer aan de eisen van deze tijd

heeft Triodos Vastgoedfonds het gebouw

kunnen voldoen en daardoor al snel het

namelijk weer helemaal up-to-date laten

predicaat ‘kansloos’ krijgen opgeplakt.

brengen en geoptimaliseerd voor een

Sloop en – eventueel – vervangende

nieuw leven als hoofdkantoor van

nieuwbouw lijkt voor deze categorie

GasTerra, een internationaal opererende

gebouwen de enige oplossing te zijn.

handelsonderneming in aardgas. Door

Een dertig jaar oud kantoorgebouw in

onder andere de plaatsing van nieuwe

het centrum van Groningen leek een-

kozijnen met driedubbel glas, zonne-

zelfde lot beschoren. Ondanks de goede

panelen en een warmte-koudeopslag is

locatie, op steenworp afstand van het

het energielabel verbeterd van G naar A+.

centraal station, stond het gebouw

Daarmee werd een ‘green lease’-contract

namelijk al vier jaar leeg, omdat de bouw-

mogelijk. Dit betekent dat de huurder een

fysische en architectonische kwaliteit

huurprijs betaalt, die gebaseerd is op de

ervan te wensen overliet, de gebruiks-

totale exploitatiekosten van het gebouw.

mogelijkheden beperkt waren, en de

Omdat de energiekosten zijn terug-

energieprestatie bedroevend slecht was.

gedrongen, liggen de huurlasten lager

De even ingenieuze als duurzame renova-

dan die van een vergelijkbaar, niet-

tie van het kantoorpand heeft gelukkig

duurzaam gerenoveerd gebouw.

19

De keuze voor duurzame techniek heeft

uitzagen van de vides in het hart van het

werken. De flexibel ingerichte werkplek-

niet alleen tot een forse energiebesparing

gebouw, die dankzij een royale, felgeel

ken in de omgeving van de vides zijn in

geleid. Ook kon het aantal technische

gekleurde trappartij de verschillende

dat kader vooral gericht op ontmoeting

installaties fors worden teruggedrongen,

verdiepingen op spectaculaire wijze met

en samenwerking. Hoe verder de werk-

waardoor op het dak van het gebouw

elkaar verbinden. De vides en trappartij

plekken van de trappartij af zijn gelegen,

ruimte ontstond voor een nieuwe

brengen kleur en daglicht in het gebouw,

hoe rustiger de werkomgeving is. Het

opbouw. Vanuit de hier ingerichte

en zorgen bovendien voor fraaie zicht-

gebouw kan nu iedere moderne kantoor-

ontmoetings- en vergaderruimte wordt

lijnen.

gebruiker van dienst zijn. En dat is geen geringe prestatie voor een gebouw dat

nu een prachtig uitzicht over de historische binnenstad van Groningen geboden.

Vanzelfsprekend is het gehele kantoor

nog niet eens zo lang geleden als kansloos

Een ronduit gedurfde operatie was het

geschikt gemaakt voor het nieuwe

te boek stond.


20

O O R D E E L VA N D E J U R Y

Zelfs na jaren van kostbare leegstand werd in dit project niet voor de gemakkelijkste oplossing van sloop en nieuwbouw gekozen, maar voor een aanpak die weliswaar veel duurzamer maar ook veel complexer is. Dat getuigt in de eerste plaats van lef en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Maar bovendien toont het aan dat gebouwen die al lijken te zijn afgeschreven wel degelijk uitzicht kunnen bieden op een gezond rendement. Zeker als hierbij maximaal gebruik wordt gemaakt van zowel energie- en kostenbesparende technieken als bouwkundig vernuft. Het was absoluut een voordeel dat de huurder vooraf bekend was, omdat daardoor het kantoor volledig op maat kon worden gemaakt. Dat maakt het geheel iets minder kopieerbaar dan de jury uit oogpunt van leegstandsbestrijding wenselijk zou hebben gevonden. Toch kan uit de gedurfde wijze waarop hier te werk is gegaan de nodige inspiratie worden gehaald voor de aanpak van de voorraad leegstaande kantoren.

21

‘D e FGH Vastgoedprijs is als een spiegel voor de samenleving’

QUOTE Jan van Zanen heeft de smaak te

Jan van Zanen

pakken als nieuwe voorzitter van

Burgemeester van Utrecht

de FGH Vastgoedprijs. ‘Deze prijs is zeer de moeite waard en is meer dan alleen de waardering voor een goed gebouw. Vastgoed is de zichtbare vertaling van hoe onze samenleving zich ontwikkelt in wonen, werken en recreëren. De projecten die meedingen naar de FGH Vastgoedprijs illustreren perfect welke ambities en kwaliteit we in de 21ste eeuw met elkaar nastreven. Het niveau van de projecten heeft me ook enorm verrast. Het strekt de vastgoedsector tot eer dat zij ondanks het zware weer zoveel creativiteit laat zien.’



22

23

DE ROTTERDAM, ROTTERDAM I N I T I AT I E F N E M E R

MAB Development en OVG Real Estate

ARCHITECT

Rem Koolhaas – OMA

HOOFDAANNEMER Züblin

BELEGGER WONINGEN

Amvest

De combinatie van een internationaal vermaard architect met de opgave een ongekend groot bouwvolume op een relatief bescheiden kavel te realiseren, heeft Rotterdam opnieuw een iconisch gebouw opgeleverd. De Rotterdam blijft de bezoeker om meer dan een reden bij. Natuurlijk vanwege zijn massa en uiterlijke verschijningsvorm, maar zeker ook door de ingenieuze wijze waarop verschillende stedelijke functies werden gecombineerd. De verticale stad heeft met De Rotterdam een spectaculair gezicht gekregen.

S T E D E L I J K S P E K TA K E L OP EEN POSTZEGEL


24

Bij de oplevering van De Rotterdam op

een meerjarige overeenkomst gesloten

levendigheid per dag. Hoewel de torens

15 november 2013 sneuvelden vele

met NH Hoteles. De horecavoorzieningen

en de daarin gehuisveste functies groten-

records. Die van het grootste multi-

in de 30 meter hoge plint zijn eveneens al

deels van elkaar gescheiden zijn, is de

functionele gebouw van Nederland

bij diverse exploitanten ondergebracht.

enorme centrale hal de plaats waar het

bijvoorbeeld. Het gebouw voegt maar

Daarmee is het grootste deel van de

tot ontmoeting van de diverse gebruikers

liefst 160.000 m² vloeroppervlak aan

7.588 ruimtes die De Rotterdam telt

en bezoekers zal komen. Rotterdam heeft

de Rotterdamse voorraad toe, waarvan

gevuld. Ook dat is een prestatie van

er een nieuw stadscentrum bijgekregen.

60.000 m² is aangemerkt als kantoor-

formaat.

ruimte, en de overige 100.000 m² is bestemd voor 240 woningen (70 huur-

Uit oogpunt van duurzaamheid presteert

en 170 koopappartementen), een vier-

De Rotterdam eveneens op hoog niveau.

sterrenhotel met 280 kamers, diverse

Tijdens alle bouwfasen is rekening gehou-

horeca- en leisurevoorzieningen en een

den met de uiteindelijke milieu- en ener-

parkeergarage met 670 plaatsen. Op een

gieprestatie van het gebouw, zelfs tot in

kavel welteverstaan, die nauwelijks groter

de bouwkeet aan toe. Met een BIO WKK-

is dan een voetbalveld. Daarmee is

installatie en een warmte-koudeopslag

De Rotterdam ook meteen het dichtst

wordt voor een belangrijk deel in de

bebouwde én bevolkte stukje Nederland.

eigen energiebehoefte voorzien. Bijzonder is in dat verband dat het water van de

Met de gemeente is een overeenkomst

Maas wordt ingezet voor verwarming en

gesloten voor de huur van het grootste

koeling. Al met al waren de prestaties vol-

deel van de middelste van de drie 150

doende om het GreenCalc A+ label te

meter hoge torens die samen De Rotter-

verkrijgen. In de toekomst zal worden

dam vormen. Hier vindt de Dienst Volks-

geprobeerd ook ‘outstanding’ te scoren

huisvesting & Stedenbouw haar nieuwe

in de beoordeling van Breeam.

thuisbasis. Gedurende 15 jaar wordt 41.500 m² afgenomen, waarmee het

Hoewel het nog zeker een jaar zal gaan

object als kantoorbelegging een solide

duren om alle aanwezige ruimte in het

basis heeft gekregen. De woningen

gebouw te vullen, zijn alle randvoorwaar-

bevinden zich verdeeld over 44 etages

den aanwezig om De Rotterdam ook

van de westelijke toren en zijn verkocht

daadwerkelijk als een verticale stad te

aan Amvest. De overige kantoren en het

laten functioneren. De verwachting is dat

hotel zijn gesitueerd in de oostelijke

de combinatie van wonen, werken en

toren. Voor het beheer van het hotel is

recreëren zal leiden tot tenminste 18 uur

25


O O R D E E L VA N D E J U R Y

De Rotterdam bewijst dat binnenstedelijk

is opvallend hoog, zo oordeelde de jury.

bouwen in hoge dichtheden wel degelijk

Dat geldt ook voor de architectuur. De

hand in hand kan gaan met ruimtelijke,

welhaast kubistische wijze waarop Rem

bouwkundige en architectonische kwali-

Koolhaas de torens heeft vormgegeven,

teit. Het is buitengewoon knap dat er

de beperkte afstand tussen de verschil-

zoveel vierkante meters op deze post-

lende bouwdelen en de ligging op een

zegellocatie zijn gecreëerd, en dat er

belangrijke zichtlocatie aan de oever van

vervolgens ook zoveel stedelijke functies

de Maas maken De Rotterdam tot een van

in zijn en worden verenigd. Daarmee is dit

de meest markante gebouwen van de

project alleen al op het gebied van inten-

stad. Er is lef voor nodig om in deze tijd

sief ruimtegebruik een lichtend voorbeeld

een gebouw als De Rotterdam te realise-

voor de vastgoedsector. De kwaliteit van

ren. Getuige het resultaat was die eigen-

met name de kantoren en appartementen

schap in ruim voldoende mate aanwezig.

26

27

‘V astgoed is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt’

QUOTE Hoe trots, enthousiast en vol ambitie de mensen waren, die hebben meegedaan. Dat heeft Ger Hukker als kersvers jurylid van de FGH Vastgoedprijs misschien wel het meest getroffen. Maar hij vond het jureren niet alleen daarom een geweldige ervaring. ‘Het is verbazingwekkend hoezeer vastgoed, als eenmaal alle barrières zijn genomen, zich lijkt te voegen in zijn omgeving. De doorsnee gebruiker ziet niet welke problemen er allemaal overwonnen moeten worden om een project te realiseren. Voor hem is het al snel iets vanzelfsprekends, terwijl dat toch zelden het geval is. Heel knap.’


Ger Hukker Voorzitter Nederlandse Vereniging van Makelaars

COLOFON EINDREDACTIE

FGH Bank N.V. Jacquelien Meijer

TEKST

Eric Harms

FOTOGRAFIE

Rob ter Bekke Lex Draaier

ONTWERP

Volta_thinks_visual, Utrecht

DRUK

Drukkerij Tuijtel, Hardinxveld-Giessendam

S E C R E TA R I A AT F G H VA S T G O E D P R I J S

FGH Bank N.V. Leidseveer 50 Postbus 2244 3500 GE Utrecht T (030) 232 34 74

www.fghvastgoedprijs.nl

E E R D E R E W I N N A A R S F G H VA S T G O E D P R I J S 2012 Kroonenberg Groep Herontwikkeling van The Bank, Amsterdam

2010 OVG Projectontwikkeling BV Ontwikkeling van de Maastoren, Rotterdam

2008 3W Vastgoed bv en Multi Vastgoed bv Ontwikkeling winkelcentrum Entre Deux, Maastricht

2006 Maatschap Des Indes Renovatie Hotel Des Indes, Den Haag

2004 Bouwbedrijf Maas-Jacobs B.V. Herontwikkeling binnenstedelijk woon- en winkelgebied ’t Sas, Breda

2002 Amstelland Ontwikkeling Vastgoed B.V. Realisatie van kantoorgebouw Forum, Amsterdam

2000 Foruminvest B.V. Ontwikkeling winkelcentrum De Tuinen, Naaldwijk

1998 Kantoren Fonds Nederland Management B.V. Ontwikkeling WTC Amsterdam Airport Eervolle vermelding: Provastgoed Nederland B.V. Transformatieproject ‘De Hogenhout’, Den Haag

1996 Gemeente Den Haag Realisatie van het Stadhuis/Bibliotheekcomplex, Den Haag

1994 Hopmangroep B.V. Realisatie van het project ‘Foreburg’, Voorburg Eervolle vermelding: Circustheater Scheveningen C.V. Ontwikkeling Circustheater Scheveningen

1992 MBO Maatschappij voor Bedrijfsobjecten N.V. Realisatie van het kantorenverzamelgebouw ‘Atrium’, Amsterdam-Zuid Eervolle vermelding: BAM Vastgoed Ontwikkeling B.V. Realisatie van het project ‘De Leidse Bocht’, Amsterdam

1990 Multi Vastgoed bv Ontwikkeling van het kantoor van de Nederlandse Dagblad Unie, Rotterdam Eervolle vermelding: InterNed Nederland B.V. Renovatie van het gebouw ‘De Rode Olifant’, Den Haag

22 DE ROTTERDAM, ROTTERDAM 27 QUOTE: GER HUKKER INHOUD

Recommend Documents