205X00293.048641_2 22 juni 2009
Verslag themabijeenkomst Horeca en evenementen: beleef de binnenstad! 13 mei 2009
De activiteiten van het Platform Binnenstadsmanagement worden mede mogelijk gemaakt door bovenstaande begunstigers
Inhoudsopgave
pagina
Programma
3
Deelnemerslijst
4
Introductie
7
De waarde van evenementen voor een stad
9
Invloedrijke trends in de horecasector
10
Horecamanagement in Antwerpen
12
Druk op de evenementenkalender?
15
1
2
PROGRAMMA
09.45 uur
Ontvangst met koffie en thee
10.15 uur
Welkomstwoord en inleiding door de dagvoorzitter Felix Wigman Voorzitter Platform Binnenstadsmanagement
10.30 uur
De waarde van evenementen voor een stad Albert van Schendel, docent Eventmanagement aan de Academy for Leisure van NHTV internationaal hoger onderwijs Breda
11.15 uur
Pauze met koffie en thee
11.30 uur
Invloedrijke trends in de horecasector Michael Wieler, trendwatcher Horeca Development
12.15 uur
Inleiding binnenstad Vlaardingen Jan Hecker, gemeente Vlaardingen
12.30 uur
Lunch en verkenning binnenstad
14.30 uur
Horecamanagement in Antwerpen Ann Kermans, Horecamanager van de Stad Antwerpen
15.15 uur
Druk op de evenementenkalender? Geert Overdam, Directeur Theaterfestival Boulevard en Stichting Bosse Nova
16.00 uur
Afsluiting en borrel
3
DEELNEMERSLIJST
ORGANISATIE
CONTACTPERSOON
Gemeente Almere
Dhr. H. Vermeulen
Stad Antwerpen I Werk en Economie
Mevr. N. Laghuwitz
Gemeente Bergen op Zoom
Dhr. M. Ruyssenaars
Gemeente Bergen op Zoom
Dhr. R. van Splunter
Gemeente Breda
Dhr. P. van Beek
Gemeente Breda
Mevr. S. Nieuwesteeg
Gemeente Delft
Dhr. W. Ruiter
Stichting Centrummanagement Delft
Dhr. J. van Dalen
Gemeente Delft
Dhr. M. Visser
Bureau Binnenstad Den Haag
Mevr. P. Alkema
Bureau Binnenstad Den Haag
Mevr. V. van Manen
Gemeente Den Helder
Dhr. G. Boers
Gemeente Den Helder
Dhr. J. Mooij
City Dynamiek Eindhoven
Dhr. Ponjee
City Dynamiek Eindhoven
Dhr. van den Biggelaar
Gemeente Eindhoven
Dhr. Alfelink
Gemeente Enschede
Dhr. W. Bouman
Gemeente Enschede
Mevr. van Alken
Gemeente Dordrecht
Mevr. E. Roggeveen
Stichting Centrum Management Dordrecht
Dhr. R.. de Gelder
Gemeente Haarlem
Dhr. M. Struijs
Horecabond Nederland – afdeling Haarlem
Dhr. P. van Riek
Hilversum Goed Bekeken / Gemeente Hilversum
Dhr. T. Kroon
McDonalds - Gemeente Hilversum
Dhr. R. Baron
Stichting Centrummanagement Hoogeveen
Dhr. K. Raven
Stichting Centrummanagement Hoogeveen
Dhr. L. Hoksbergen
Bezoekersmanagement Hulst
Mevr. M. de Bruijn
Bezoekersmanagement Hulst
Dhr. D. Mctaggert
Stichting Binnenstadsmanagement Gorinchem
Dhr. J. van Bel
Gemeente Groningen
Dhr. J. Berends
Gemeente Hoorn
Dhr. J. van Putten
Centrummanagement Horst aan de Maas
Mevr. M. Loock-Alaerds
Centrummanagement Horst aan de Maas
Dhr. J. Loock-Alaerds
ING Real Estate
Dhr. C. Hartman
Kamer van Koophandel Amsterdam
Dhr. F. Postma
Gemeente Leerdam
Dhr. G. van den Heuvel
Gemeente Maassluis
Mevr. C. van Klink
4
ORGANISATIE
CONTACTPERSOON
Gemeente Maassluis
Mevr. D. van Daelen
Gemeente Nijmegen
Dhr. J. Bardoel
Nieuwe Steen Investments NV
Mevr. W. van der Molen
Gemeente Oosterhout
Mevr. D. van Dijk
Gemeente Oosterhout
Mevr. E. Stel
Centrummanagement Oss
Dhr. E. Blokland
Centrummanagement Oss
Mevr. N. Stein
Citymanagement Roermond
Dhr. H. Brouwers
Citymanagement Roermond
Dhr. H. Jambroers
Citymanagement Roermond
Dhr. J. Huijsse
Gemeente Roosendaal
Dhr. T. de Munnik
Gemeente Roosendaal
Dhr. R. van Gastel
Stadsmanagement Schagen
Dhr. R. Hogenes
Stadsmanagement Schagen
Dhr. I. Louer
Gemeente Schiedam
Dhr. M. Westland
Gemeente Schiedam
Dhr. C. Coppens
Gemeente Schiedam
Dhr. F. Griffioen
Gemeente Schiedam
Mevr. C. Meijnckens
Gemeente Sluis
Dhr. de Wolf
Binnenstadsmanagement Sluis
Dhr. S. Jansen
Gemeente Tiel
Dhr. R. van Vugt
Stichting Stadskern Tilburg
Dhr. A. Jungerhans
Stichting Stadskern Tilburg
Dhr. A. Delfgaauw
Gemeente Utrecht
Dhr. K. Vosjan
Bureau Binnenstad Veenendaal
Dhr. P. Baten
Bureau Binnenstad Veenendaal
Dhr. G. Veltman
Gemeente Venlo
Dhr. J. Dekkers
Gemeente Venlo
Mevr. H. Laarakker
Gemeente Venlo
Mevr. E. den Dekker
Stadsmanagement Venlo
Dhr. J. Brouwers
Gemeente Vlaardingen
Mevr. I. Sonneveld
VVV Vlaardingen
Mevr. K. van der Schaaf
VVV Vlaardingen
Mevr. M. van Bekkum
Stichting Centrummanagement Weert
Mevr. C. van de Wetering
Stichting Centrummanagement Weert
Dhr. D.A. Thewissen
Westerhof Bak & Partners
Dhr. R. Bak
Westerhof Bak & Partners
Dhr. H. Heinhuis
Gemeente Woerden
Mevr. C. van Dam
Gemeente Woerden
Dhr. P. Uittenbogaard
Stichting Binnenstadmanagement Zaandam
Dhr. D. Hofstra
Gemeente Zeist
Dhr. F. Knoop
5
Gemeente Zwolle
Dhr. R. Leene
Gemeente Zwolle
Mevr. S. Heeres
Sprekers NHTV internationaal hoger onderwijs Breda
Dhr. van Schendel
Horeca Development
Dhr. M. Wieler
Stad Antwerpen I Werk en Economie
Mevr. A. Kermans
Gemeente Vlaardingen
Dhr. J. Hecker
Theaterfestival Boulevard
Dhr. G. Overdam
Organisatie Platform Binnenstadsmanagement
Felix Wigman
Platform Binnenstadsmanagement
Stefan van Aarle
Platform Binnenstadsmanagement
Nienke van Gerwen
6
INTRODUCTIE
Dagvoorzitter Felix Wigman heet iedereen van harte welkom en gaat kort in op het dagprogramma en op enkele Platformzaken (zie bijlage 1). Tijdens de eerste themabijeenkomst van het Platform Binnenstadsmanagement, 13 mei jongstleden, stond het thema ‘Horeca en evenementen: Beleef de binnenstad!’ centraal. Het detailhandelsaanbod is nog steeds structuurbepalend in de binnenstad. Echter, een binnenstad is niet compleet zonder het aanbod van horecavoorzieningen en een gevulde evenementenkalender. Sterker nog, een binnenstad zich op deze aspecten onderscheiden van andere binnensteden en ze vormen een belangrijke economische motor voor de binnenstad. Diverse sprekers uit binnen- en buitenland zijn vanuit verschillende invalshoeken ingegaan op dit thema. Naast een aantal praktijkvoorbeelden zijn onderwerpen zoals de effecten van evenementen op een binnenstad en het belang van sterke horecaconcepten aan bod gekomen. Achteraf kijken we terug op een succesvolle en interessante dag op een bijzondere locatie aan de Maas. De themabijeenkomst kende een grote opkomst met veel nieuwe gezichten. Wij hopen dat deze lijn doorgezet kan worden naar de toekomst toe. De organisatie bedankt de sprekers en de aanwezigen voor hun bijdrage. Dit verslag geeft u een impressie van de lezingen.
7
DE WAARDE VAN EVENEMENTEN VOOR EEN STAD
Door Albert van Schendel, docent Eventmanagement aan de Academy for Leisure van NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Albert van Schendel gaat tijdens zijn presentatie in op de waarde van evenementen voor een (binnen)stad. Evenementen kunnen verschillende effecten hebben op een stad of regio. Naast de economische effecten, zijn er diverse andere positieve en negatieve effecten te signaleren als gevolg van de organisatie van evenementen (politiek, psychologisch, sociaalcultureel et cetera). Om deze effecten in kaart te brengen is een onderzoeksmodel (AGR) ontwikkeld, dat tijdens de presentatie wordt toegelicht. In het verleden heeft Albert van Schendel met behulp van dit model diverse onderzoeken gedaan naar de effecten van grootschalige sportevenementen. Deze voorbeelden dienen ter ondersteuning van de presentatie. De presentatie is opgenomen in de bijlagen. Gezien de volledigheid van de presentatie wordt onderstaand enkel ingegaan op vragen uit de zaal. Vragen / opmerkingen uit de zaal: 1. Vraag: Waarom is het een taak van de overheid om actief grootschalige evenementen naar de stad te halen? Antwoord: De overheid dient het initiatief te nemen in het zoeken naar geschikte organisatoren. Het betreft hier een maatschappelijke taak, vooral wanneer er nieteconomische effecten te verwachten zijn. Daarnaast is het een taak van de overheid om te toetsen of het evenement past binnen het lokale evenementenbeleid. Het bedrijfsleven kan vervolgens een belangrijke rol spelen in de voorbereiding en uitvoering van het evenement (sponsoring, programma, marketing et cetera). 2. Opmerking: In toenemende mate hebben overheden de behoefte om te achterhalen wat de effecten zijn van georganiseerde evenementen. Vooral het veiligheidsaspect speelt hierbij een grote rol aangezien ongelukken dodelijk zijn voor het imago van het evenement. Een voorbeeld hiervan is het muziekfeest van de Tros in Breda waar het aantal bezoekers te groot was. 3. Vraag: Hoe controleer je de maximale capaciteit van de publieke ruimte? Antwoord: Volgens Albert van Schendel is een goede coördinatie tussen alle partijen essentieel. Daarnaast moet je selectief zijn en durven te stoppen wanneer het evenement te groot dreigt te worden. 4. Vraag: Wat is de reden dat er maar weinig retailers investeren in evenementen, in tegenstelling tot horecaondernemers? Antwoord: Uit een reactie van een van de aanwezigen blijkt dat retailers indirect wel degelijk kosten hebben aan evenementen. De positieve effecten van evenementen, in de vorm van een verhoogde aantrekkingskracht van het centrum, worden namelijk door de eigenaren van winkelpanden doorbelast in de huurprijzen van de retailers.
9
INVLOEDRIJKE TRENDS IN DE HORECASECTOR
Door Michael Wieler, trendwatcher Horeca Development Michael Wieler is een internationaal trendwatcher en adviseur op het gebied van horeca. In zijn presentatie gaat hij in op de invloed van sociaal-economische trends in de horecasector. Succesvolle horecaondernemers weten tijdig in te spelen op de behoeften van de moderne consument. Zijn verhaal wordt ondersteund door talloze voorbeelden uit de praktijk. Wegens rechten zijn de sheets van de presentatie niet opgenomen in de bijlagen. Voor vragen over deze presentatie verwijzen wij u rechtstreeks naar Michael Wieler (www.horecadevelopment.com). Onderstaand volgt een korte samenvatting van de presentatie.
De horeca representeert de gehele maatschappij en de verschillende culturen die deel uitmaken van de maatschappij. Vrijwel alle invloeden komen terug in het aanbod. Mensen ontmoeten elkaar graag in horecazaken. Het is een taak van de horecaondernemer om de ontmoetingsfunctie te ondersteunen met drank en maaltijden. Sociale en economische factoren hebben invloed op het horeca-aanbod. Design, product, service en presentatie van een horecazaak wordt beïnvloed door: 1. Wereldwijde trends: kredietcrisis, recessie, vergrijzing, technologische ontwikkelingen, de opkomst van subculturen et cetera. 2. Lokale trends: lokale wetgeving, rookverbod, terrassenbeleid, thuisconsumptie, toegankelijkheid et cetera. 3. Externe factoren: de verandering van het klimaat, conflicten, de aanslagen in New York, voedselschaarste et cetera. Consumenten kiezen voor het aanbod dat het beste past bij hun gemoedstoestand. Consumenten hebben in toenemende mate de behoefte om tot een groep te behoren. Een groepscultuur is in de toekomst bepalend voor de identiteit van de consument. De variëteit in het aanbod van binnensteden dient groot te zijn: verschillende prijsklassen en verschillende thema’s. Horecavestigingen kunnen gezicht geven aan een bepaalde locatie, zoals een binnenstedelijk plein. Op dit moment is de horecamarkt vooral nog amateuristisch van aard. Het ontbreekt aan creativiteit, moed en een gezamenlijk geluid. Echter, het aantal professionals groeit gestaag en de resultaten zijn reeds zichtbaar. Om deze trends door te zetten is een samenwerking tussen de horecasector en de overheid essentieel. Eisen van een consument tijdens bezoek aan een horecazaak: veilig gevoel, service, inspirerende concepten, voldoende keuzemogelijkheden en proactieve ondernemers.
10
Vragen / opmerkingen uit de zaal: 1. Vraag: Vaak werken de hoge huurprijzen belemmerend voor een potentiële nieuwe huurder. Is het ondanks dit probleem mogelijk om vernieuwende horecaconcepten te werven? Antwoord: De relatie tussen het concept en de wensen van de consument is heel belangrijk. De wensen van consumenten zijn per gebied anders. Een succesvol concept in stad A kan dus mogelijk niet aanslaan in stad B. Experts zijn in staat om de relatie tussen de markt en de consument in kaart te brengen en kunnen bemiddelen. Brouwerijen zijn hier minder geschikt voor. 2. Vraag: Is ‘gezondheid’ / ‘health’ geen thema waar de horeca op in moet spelen? Antwoord: Consumenten willen in de horeca niet herinnerd worden aan gezondheidsidealen. Het thema bevat geen verhalen, in tegenstelling tot andere thema’s. 3. Opmerking: Ons vergunningstelsel maakt het horecaondernemers onmogelijk om trends uit het buitenland te adopteren. Er zou meer wettelijke ruimte moeten komen om retail en horeca met elkaar te combineren. Dit is een cruciale succesfactor.
11
HORECAMANAGEMENT IN ANTWERPEN
Door Ann Kermans, Horecamanager van de Stad Antwerpen Ann Kermans gaat in op haar takenprofiel en de manier waarop ze haar functie als horecamanager vormgeeft. Hoe ga je in overleg met horecaondernemers en hoe creëer je draagkracht voor beleid (horecabeleid, terrassenbeleid) bij stadsdiensten, het stadsbestuur en de horecasector? Ann Kermans licht tenslotte kort de speerpunten van het Antwerpse horecabeleid toe. Onderstaande opmerkingen fungeren als aanvulling op de presentatie.
Ann Kermans werkt nu circa twee jaar als horecamanager voor de Stad Antwerpen. Het horecabeleids- en actieplan wat Ann Kermans geschreven heeft, is in december 2008 goedgekeurd. De Stad Antwerpen heeft ruim 5.000 horecavestigingen, waarvan er zich 3.800 horecavestigingen in de binnenstad bevinden. Via een databestand worden de gegevens actueel gehouden. Om draagvlak te creëren bij horecaondernemers heeft Ann Kermans vanaf het moment dat ze aangesteld werd als horecamanager een aantal kortlopende acties opgezet (quick-wins). Voorbeelden hiervan zijn het horecaforum en de nieuwsbrief. De verschillende strategische horecakernen hebben een SWOT-analyse ondergaan. Op basis van de SWOT-analyses wordt per horecaconcentratiegebied een strategische visie ontwikkeld. De 11 strategische horecaconcentratiegebieden hebben ieder een naam gekregen. Deze namen zijn tot stand gekomen in samenspraak met toerisme omdat de gemeente overweegt om een toeristisch horeca-instrument voor Antwerpen te ontwikkelen. Om de communicatie tussen de gemeente en de horecasector te verbeteren is er een horecaforum opgericht. In het horecaforum worden workshops aangeboden voor horecaondernemers met onderwerpen zoals sterke horecaconcepten en omgang met drugs in de zaak. Vier keer per jaar geeft de Stad Antwerpen een nieuwsbrief uit aan winkeliers en horecaondernemers. Monitoring van vraag en aanbod is volgens Ann Kermans het belangrijkste speerpunt van het horecabeleids- en actieplan. Op deze manier worden doelen en resultaten meetbaar gemaakt. Antwerpen wordt als culinaire stad op de kaart gezet door de evenementen ‘Antwerpen Proeft’ en ‘Het Bollekesfeest’. Er zijn twee acties uitgezet om de uitstraling van de detailhandel- en horecaconcentratiegebieden in Antwerpen te verbeteren. Op de Grote Markt worden een aantal karakteristieke panden uitgelicht (Lichtplan). Daarnaast kunnen ondernemers stadsbreed een renovatietoelage aanvragen. Momenteel zijn er 65 aanvragen binnen. Voor externe renovatie kan men een beroep doen op maximaal € 10.000,- en voor interne renovatie maximaal € 5.000,-. Horecazaken met ‘gesloten terrassen’ krijgen drie jaar de tijd om hun terrassen aan te passen conform het algemeen reglement.
12
Om de overlast in de horeca te bestrijden wordt er gewerkt met een ‘geïntegreerde aanpak’. Dit wil zeggen dat er naast overleg met de horecaondernemers ook overleg met de bewoners plaatsvindt. Bij stadsontwikkelingsprojecten wordt er geadviseerd wat voor horeca op een bepaalde plaats geschikt is. Horecavacatures zijn moeilijk in te vullen. De link tussen de horecaondernemers en de opleidingen kan verbeterd worden.
Vragen uit de zaal: 1. Vraag: Wat draagt de horecasector zelf financieel bij om horecamanagement in Antwerpen mogelijk te maken? Antwoord: De horecasector draagt financieel niets bij. In ruil voor de financiële bijdrage van de Stad Antwerpen wordt verwacht dat de horecasector er zelf tijd en energie in steekt. 2. Vraag: Wanneer er vanuit de horecaondernemers om sfeerverlichting wordt gevraagd, kan dat dan gerealiseerd worden? Antwoord: Dat ligt eraan. De Stad Antwerpen moet nog een lening afbetalen, dus veel geld is er niet. Het Horeca Lichtplan op de Grote Markt is een kleine ingreep geweest. 3. Vraag: Zijn er binnen de Stad Antwerpen nog andere mensen die zich bezighouden met horeca? Antwoord: Nee, Ann Kermans is de enige die zich bezighoudt met horeca. 4. Vraag: Is er sprake van een streng horecabeleid in de Stad Antwerpen? Antwoord: Nee. Een horecaondernemer heeft geen diploma nodig, enkel een ‘moraliteitscheck’ en een controle van de brandweer.
13
DRUK OP DE EVENEMENTENKALENDER?
Door Geert Overdam, Directeur Theaterfestival Boulevard en Stichting Bosse Nova Geert Overdam is sinds 2003 artistiek en zakelijk directeur van het Theaterfestival Boulevard ’s-Hertogenbosch en directeur van de Stichting Bosse Nova in ’s-Hertogenbosch, een projectbureau dat onder andere Kunstbende Noord-Brabant organiseert. De presentatie van Geert Overdam zoomt in op de aantrekkingskracht van Theaterfestival Boulevard en de meerwaarde van dit festival voor ’s-Hertogenbosch. Hij werpt daarbij de vraag op of kwaliteitscriteria voor onderscheidende evenementen nodig zijn t.b.v. het al dan niet verlenen van vergunningen c.q. het opnemen van evenementen in het culturele en economische beleid van gemeentes, provincies en de landelijke overheid. Onderstaande opmerkingen fungeren als aanvulling op de presentatie.
De Kunstbende Noord Brabant helpt jongeren die in de kunst verder willen. De Kunstbende heeft een bereik van ongeveer 10.000 jongeren waarvan er ongeveer 600 actief participeren. De Kunstbende helpt Theaterfestival Boulevard aansluiting te vinden bij jongeren. ‘Be There’ is een klein tweedaags festival waar jongeren hun idolen ontmoeten. Het is een project voor en door jongeren. Zowel de ‘Kunstbende Noord Brabant’ als ‘Be There’ krijgen een plaats in Theaterfestival Boulevard. Theaterfestival Boulevard vindt plaats gedurende 10 dagen. Het festival heeft 70 programmaonderdelen met ongeveer 600 à 650 speelmomenten. Tijdens Theaterfestival Boulevard wordt de complete stad aangewezen als ‘speelplek’. Artiesten wijzen in veel gevallen zelf aan waar ze willen optreden. Er wordt altijd gezocht naar nieuwe plekken in de stad die nog geen referenties hebben. Ongeveer 1,5 miljoen van de kosten van Theaterfestival Boulevard vormen kosten voor eigen risico voor de organisatie. Geert Overdam is van mening dat veel evenementen weinig onderscheidend zijn en dat evenementen te veel op elkaar lijken. Hij vraagt zich af of er binnen gemeentes nagedacht wordt over de invulling van de evenementenkalender en of gemeentebesturen niet kritischer moeten zijn ten aanzien van de inhoud van evenementen. Theaterfestival Boulevard speelt zich voor een deel af op de Parade. De Parade kent een omvangrijke horeca-infrastructuur. Geert Overdam geeft aan dat de horecasector vaak sterk profiteert van evenementen omdat zij niet tot nauwelijks investeren in een evenement en daardoor geen financieel risico lopen (in tegenstelling tot evenementenorganisatoren). Hij vraagt zich af of er geen mogelijkheden zijn om de horecasector mee te laten investeren in evenementen. Een reactie uit de zaal is dat het moeilijk is om te sturen op de kwaliteit van evenementen. Doelstelling moet zijn om evenementen te zoeken die passen bij het imago en de identiteit van de stad.
15
Er wordt geconcludeerd dat er twee soorten evenementen bestaan. Enerzijds zijn er evenementen die zichzelf bedruipen en anderzijds zijn er evenementen die financiële ondersteuning behoeven. Wanneer dit evenementen zijn waar de stad haar identiteit aan ontleent, dan is subsidieverstrekking voor de hand liggend.
16
