19/06/2014
GEOHEAT‐APP: Toelichting bovengronds luik Lucia Kleinegris (Grontmij) & Benny Roelse (Grontmij)
Kostenmodel geothermie » Kostenmodel voor 1ste beoordeling (Quickscan): » Omvang project: woningen/utiliteit/glastuinbouw » Temperatuurniveau » Invoeding warmtenet » Output: indicatie cash flow & NCW (TVT) » Bedoeld om een inzicht te geven van de volgende componenten: » Hoeveel afnemers zijn nodig om een geothermische bron economisch rendabel te maken; » Welke investeringen zijn belangrijk in een geothermisch warmtesysteem?
19/06/2014 © 2012, VITO NV
2
Quickscan
19/06/2014 © 2012, VITO NV
3
Quickscan (vervolg)
19/06/2014 © 2012, VITO NV
4
Uitgebreid Kostenmodel » Uitgebreid financieel model » » » » » »
Omvang project, meer detaillering Vergelijkingsmogelijkheid met referentie Afschrijvingen en herinvestering Fasering en volloop warmtenet Invoer vreemd‐eigen vermogen en subsidies Output: OPEX, CAPEX, NCW, IRR
19/06/2014 © 2012, VITO NV
5
Uitwerking cases » » » »
Bepaling energievraag, temperatuur Energieconcept obv ondergrondse potentie Configuratie warmtenetten Uitwerking cases: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Brainport Innovatie Campus Eindhoven Woningen Luchtbal Antwerpen Agropolis en woningen Kinrooi Invoeding in Warmtenet Maastricht: Woningen, zwembad en utiliteit Turnhout Verduurzamen Amer‐warmtenet
19/06/2014 © 2012, VITO NV
6
Eindhoven: Brainport Innovatie Campus » Noordwesten van Eindhoven, in oksel A58/A2 » Totaal 165 ha, bebouwd 65 ha, start fase 1 2015 » Mechatronicabedrijven, kleinere systeembedrijven en specialistische kennistoeleveranciers » Campus‐achtige omgeving gericht op innovatie en samenwerking » Realisatie op cluster 1 en 2 » Energievraag: » Warmte: 8 MW » Koude: 8 MW » Warmteonttrekking: » Krijtkalk, diepte 1.580 m, 57 °C » 1,6 MWth, COP 16,5 19/06/2014 © 2012, VITO NV
7
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
8
Bepaling cashflow Cashflow
40 000 000
30 000 000
20 000 000
10 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 10 000 000
‐ 20 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
9
30
Samenstelling cashflow Financiële resultaten 10 000 000
8 000 000
6 000 000
4 000 000
2 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐2 000 000 Omzet
Inkoopkosten
Bedrijfslasten
19/06/2014 © 2012, VITO NV
EBITDA
Netto Bedrijfsresultaat
10
30
Bepaling netto contante waarde NETTO CONTANTE WAARDES 5 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 5 000 000
‐ 10 000 000
‐ 15 000 000
‐ 20 000 000 5,00%
7,00%
19/06/2014 © 2012, VITO NV
9,00%
11
30
Conclusies Eindhoven » » » »
Systeem kent terugverdientijd ca. 15 jaar, IRR Verkoop warmte tegen marktconform tarief SDE+ is uitgangspunt Bron is relatief klein
» Optimalisatie: opnemen meer aansluitingen korte termijn bijvoorbeeld bij uitbreiding Eindhoven Airport
19/06/2014 © 2012, VITO NV
12
Turnhout – woonwijk de Ark en bedrijven » » » » » »
Zuidzijde van Turnhout Woonwijk jaren ’70, wordt gerenoveerd Grondgebonden woningen en appartementen Aanvullend vraag toegevoegd van bedrijventerrein en scholen Energievraag: warmte: 15 MW Warmteonttrekking » Dinantiaan, diepte 2.100 m, 105 °C » 16 MWth, COP 30
19/06/2014 © 2012, VITO NV
13
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
14
Bepaling cashflow Cashflow
50 000 000
40 000 000
30 000 000
20 000 000
10 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 10 000 000
‐ 20 000 000
‐ 30 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
15
30
Conclusie Turnhout » » » »
Bron is perfect voor warmtelevering Systeem kent terugverdientijd ca. 16 jaar, IRR na belasting 6,36% Verkoop warmte tegen marktconform tarief Geen SDE+, uitgangspunt eenmalig aanvang subsidie ca. 15%
» Optimalisatie: » Opnemen ziekenhuis AZ St. Josef » Meer warmtevraag creëren » Nadeel in Vlaanderen: nu zeer gunstige groene stroomcertificaten WKK
19/06/2014 © 2012, VITO NV
16
Antwerpen Luchtbal » Open gemengde woonwijk met voorzieningen » Woningbouw in grote compactheid » Onderwijs, sport‐ en maatschappelijke voorzieningen » Gelegen aan westzijde van de stad, nabij havengebied » Energievraag » Warmte: 8,7 MW » Warmteonttrekking » Krijtkalk, diepte 490 m, 25 °C » 0,4 MWth, COP 1,3 » Er is feitelijk geen geothermische warmte beschikbaar » Wel: westelijk havengebied met zeer veel restwarmte » Concept is hierop uitgewerkt 19/06/2014 © 2012, VITO NV
17
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
18
Bepaling cashflow CASHFLOW
30 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 5 000 000
‐ 10 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
19
30
Conclusie Antwerpen » » » »
Systeem kent terugverdientijd ca. 8 jaar, IRR na belasting 11,34% Inkoop warmte tegen marktconform tarief Verkoop warmte tegen marktconform tarief Geen SDE, uitgangspunt eenmalig aanvang subsidie
» Optimalisatie: onderzoek hoge temperatuur opslag in krijtkalk (loop nog) » Hiermee kan piekvraag winter voorzien worden vanuit buffers
19/06/2014 © 2012, VITO NV
20
Kinrooi ‐ Agropolis » Voormalig grindwinningsgebied » Noordoosten provincie Limburg Be » Bedrijventerrein: » Innovatieve land‐ en tuinbouwactiviteiten cleantech » Toeristische en educatieve voorzieningen » Woningbouw in Kinrooi » Recreatiepark en wellness voorzieningen Thorn
» Energievraag: » Warmte: 15,6 MW » Koudevraag in zuidelijk deel » Warmteonttrekking » Neeroeteren, diepte 2570 m, 87 °C » 8 MWth, COP 33 19/06/2014 © 2012, VITO NV
21
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
22
Bepaling cashflow CASHFLOW
35 000 000 30 000 000 25 000 000 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 ‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 5 000 000 ‐ 10 000 000 ‐ 15 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
23
30
Conclusies Kinrooi » » » »
Uitwerking met woningen Kinrooi en recreatie Thorn bleek niet rendabel Systeem kent terugverdientijd ca. 17 jaar, IRR na belasting 5,5% Verkoop warmte tegen marktconform tarief Geen SDE, uitgangspunt eenmalig aanvang subsidie
» Optimalisatie: » Goede balans utiliteit en glastuinbouw ivm hoge levering versus te realiseren verkoopprijs » Leveren koude uit de diepe plas
19/06/2014 © 2012, VITO NV
24
Amernet » Amernet: o.a. Breda, Tilburg en Plukmadese polder » Energieakkoord: sluiten kolencentrale Amer 8 » Vragen: » Leveringszekerheid » Continuïteit » Duurzaamheid
19/06/2014 © 2012, VITO NV
25
Amernet » Geertruidenberg: » Hoog temperatuur vereist min. 110°C » Deze is niet beschikbaar » Tilburg inpluggen na WOS woonwijk de Reeshof » Energievraag warmte: 262 MW, » Warmtebron: » Buntsandstein, diepte 2.400, 85 °C » 8,5 MWth, COP 31 » Made glastuinbouwgebied » Energievraag warmte: 6 MW, » Warmteonttrekking » Buntsandstein, diepte 2.400, 62°C » 6 MWth, COP 20 19/06/2014 © 2012, VITO NV
26
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
27
Bepaling Cashflow ‐ Made CASHFLOW
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 5 000 000
‐ 10 000 000
‐ 15 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
28
30
Energieconcept
19/06/2014 © 2012, VITO NV
29
Bepaling Cashflow ‐ Tilburg CASHFLOW
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
‐ 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
‐ 5 000 000
‐ 10 000 000
‐ 15 000 000
Cashflow
Cashflow voor belasting cum.
Resultaat na belasting
19/06/2014 © 2012, VITO NV
Cashflow na belasting cum.
30
30
Conclusie Amernet » Made: » Huidige warmtevraag Plukmadepolder is te klein » Er zijn diverse concepten: bij directe levering: aanpassen buizentemperatuur warmteafgifte » Systeem kent terugverdientijd ca. 9,5 jaar, IRR na belasting 9,8% » Tilburg: » Verkoop warmte tegen marktconform tarief (warmtewet) » SDE+ is uitgangspunt » Bron Amernet levert gehele jaar (deel van de basisvraag ) » Systeem kent terugverdientijd ca. 10 jaar, IRR na belasting 9%
19/06/2014 © 2012, VITO NV
31
Maastricht » Twee warmtenetten: Mosae Forum (Sappi) en Ceramique (WKC ) » Mogelijk koppelen tot één net » Verduurzamen net door geothermie » Energievraag: warmte: » Warmte: 124 MW » Er is feitelijk geen geothermische warmte beschikbaar » Er is wel een beperkte hoeveelheid warmte van max. 33°C beschikbaar » Er wordt nog gekeken naar bronnen in de omgeving (wordt nog nader uitgewerkt)
19/06/2014 © 2012, VITO NV
32
Case Maastricht » GEOHEAT‐app methodologie kan niet worden toegepast op Maastricht » Krijt aan oppervlakte » Trias en WFD afwezig » Dinantiaan op ‐360m diepte (20°C) » De aanwezigheid van mineraal thermaal water in NL Limburg is reeds lang gekend » Dit thermaal water wordt onttrokken aan een intens verkarste en verkiezelde zone aan de top van het Dinantiaan » Thermaal water in verschillende exploratieboringen in 1981: Kastanjelaan, Heugem 19/06/2014 © 2012, VITO NV
33
Thermale bronnen in Nederlands Limburg » Dit gaf aanleiding tot de uitbouw van enkele thermale centra in NL Limburg, waaronder het project Thermae 2000 bij Maastricht en het thermaalbad bij Arcen » Website Thermae 2000: “Opgepompt vanuit onze eigen bron 380 meter onder de grond heeft een aangename temperatuur van 33°C en bevat het een grote hoeveelheid mineralen waaronder zout, magnesium en jodium.”
19/06/2014 © 2012, VITO NV
34
» Tussen 1985 en 1986: 2 boringen voor thermaal water uitgevoerd. » Het spanningswater Dinantiaan (‐355 ‐ 380 m boordiepte: stijghoogte tot 78 m » T° van uitstromende Dinantiaan water bedroeg max. 24.4°C (gemeten bij pompcapaciteit van 50 m3/h). » Dit suggereert een T° van 25‐26°C rond 375 m boordiepte. » Chemische karakterisering van mineraal water (3.5 g/l TDS) uit het Dinantiaan van Thermae 2000 boring: natrium chloride thermaal water.
(Bless et al. 1986)
19/06/2014 © 2012, VITO NV
35
19/06/2014 © 2012, VITO NV
36
Thermale bronnen in Vlaanderen » Elvenschans in Moelingen: » Uit: Dusar & Hogenhuis (1996) » Thermaal water afkomstig uit relatief ondiepe verkiezelde Dinantiaan paleokarst » Overvloeiend water: winterweer nog een min. T° van 13°C terwijl op 3 m diepte in de put reeds een 18°C werd gemeten
19/06/2014 © 2012, VITO NV
37
Thermale bronnen in Vlaanderen » Dinantiaan‐reservoir: intensieve verkiezeling en verkarsting: hoge permeabiliteit, die diepe watercirculatie toelaat, » terwijl fossiele bodems (van Krijt‐ouderdom), het geheel afschermen tegen rechtstreekse infiltratie. » Dinantiaan‐water staat hierdoor onder spanning. » NaCl‐HCO3 thermaal water: behoort tot dezelfde mineraalwater provincie als de Thermae‐2000 boring.
19/06/2014 © 2012, VITO NV
38
Eindconclusies » Er zijn een aantal interessante projecten mogelijk » Bij kleinere projecten: de ondiepere lagen bieden ook kansen, » Bij andere projecten moeten meer warmtevragers aangetrokken worden, balans hierbij tussen glastuinbouw (veel uren afname, maar laag tarief) en utilitaire afname en woningen (minder bedrijfsuren maar hogere tarieven) » Geothermie altijd in combinatie met andere piekvoorzieningen, omdat de bron, eenmaal leverde, moet blijven lopen » Aanbeveling: naarmate kennis toeneemt kunnen risico’s beter ingeschat worden en kunnen kosten dalen » Geothermie is oneindige bron met veel voordelen: geef het een kans!
19/06/2014 © 2012, VITO NV
39
