2009. Over de voordelen van een goede voeding, in het bijzonder groenten en fruit

2009

Over de voordelen van een goede voeding, in het bijzonder groenten en fruit. Groenten en fruit bieden een ongeëvenaard scala aan voedingsstoffen :essentiële microvoedingsstoffen met antioxidanten, vitaminen, mineralen en fytonutriënten, voeding in een vorm die niet kan worden nagemaakt. De duizenden voedingsstoffen zoals aanwezig in groenten en fruit werken samen, dus in synergie, zoals de wetenschap nu pas begint te ontdekken. De boodschap is duidelijk : we hebben iedere dag meer volwaardige voeding met groenten en fruit nodig in ons voedingspatroon. Daarnaast kunnen voedingssupplementen een uitkomst bieden.

Koos Dorssers 1/1/2009

Alles wat u wilt weten over groenten en fruit en diens voordelen voor uw gezondheid

Alles w at u w ilt w et en ov er groent en en fruit en diens v oordelen v oor uw gez ondheid

© J.T.W.M. Dorssers, jan 2009

Pagina 2


Over de auteur Mijn naam is Koos Dorssers, 44 jaar, samenwonend met mijn lieve vriendin en 2 kinderen. Als zoon van een tuinder, ben ik naar de Agrarische Hogeschool in Den Bosch gegaan. Na een aantal jobs hierin was er geen werk meer te vinden. Na een omscholing ben ik 10 jaar geleden in de IT terecht gekomen. Dat bevalt goed. Mijn band met tuinbouw en natuur is echter gebleven. Na een stage in Brazilië heb ik nog twee maal een rondreis gemaakt en ben ik helemaal verliefd geworden op het land en zijn mensen. Via via heb ik zo mijn Braziliaanse vriendin leren kennen. Mijn missie is om mensen te helpen gezond te blijven en langer te kunnen genieten van het leven. Ik hoop dat u dit boekje informatief vind en er baat bij hebt.

Koos Dorssers


Pagina 3


Inhoudsopgave Inleiding ................................................................................................................................................... 7 Gezonde voeding in de geschiedenis....................................................................................................... 8 Het belang van groenten en fruit ............................................................................................................ 9 Het Voedingscentrum : Eet meer groenten en fruit .......................................................................... 11 Groente- en vruchtensappen ............................................................................................................ 12 Overgewicht en Obesitas ....................................................................................................................... 14 Oorzaak en gevolg ............................................................................................................................. 14 Moderne landen tuinbouw.................................................................................................................. 15 Wetenschappelijk onderzoek ................................................................................................................ 17 Orthomoleculaire Geneeskunde ........................................................................................................... 21 Cholesterol ............................................................................................................................................. 24 Vitaminen, mineralen en spoorelementen ........................................................................................... 28 Gezonde voeding? ......................................................................................................................... 28 Extra vitaminen en mineralen ....................................................................................................... 28 Kan ik ook teveel vitaminen innemen? ......................................................................................... 29 Welke vitaminen zijn er en wat doen ze? ...................................................................................... 29 Welke mineralen en spoorelementen zijn er en wat doen ze? ..................................................... 30 Oxidatie en Zuurstof .......................................................................................................................... 31 Vrije radicalen .................................................................................................................................... 32 Bioflavonoïden ................................................................................................................................... 33 Voedingssupplementen ......................................................................................................................... 34 Voorbeelden van enkele kwaliteits voedingssupplementen ................................................................. 36 Juice Plus+® ........................................................................................................................................ 36 Mangosteen .......................................................................................... Error! Bookmark not defined. Bios life............................................................................................................................................... 38 Agel .................................................................................................................................................... 39 Bijzondere groenten .............................................................................................................................. 41


Pagina 4


Chayotes ............................................................................................................................................ 41 Zeewier .............................................................................................................................................. 42 Bijzonder fruit ........................................................................................................................................ 45 De açai-bes......................................................................................................................................... 45 Aloe vera ............................................................................................................................................ 46 Guarana (Paulinnia cupana) .............................................................................................................. 48 Bijzondere kruiden ................................................................................................................................. 49 Kurkuma (specerij) oftewel Geelwortel ............................................................................................. 49 Groene thee extract........................................................................................................................... 50 Ginkgo Biloba ..................................................................................................................................... 51 Mariadistel ......................................................................................................................................... 51 Publicaties .............................................................................................................................................. 53 Groente en Fruit verkleinen kans op longkanker .............................................................................. 53 Groenten en fruit spelen rol in de preventie van diverse aandoeningen ......................................... 53 Kankerspecialist promoot aardbeien ................................................................................................. 54 Groentedieet houdt alvleesklierkanker op afstand ........................................................................... 54 Rauwe producten beter dan gekookte .............................................................................................. 54 Geelwortel beschermt tegen prostaatkanker ................................................................................... 55 Citrus tegen ademhaligsziekten......................................................................................................... 55 Eiwit dat langzaam wordt verteerd wordt efficiënter benut ............................................................ 55 Groente en fruit beperken gebitsproblemen .................................................................................... 56 Eten groente en fruit helpt alvleesklierkanker voorkomen............................................................... 57 Lekker in je vel met Groenten en Fruit beïnvloedt houding en gedrag............................................. 57 Fit en gezond met blauwe bessen ..................................................................................................... 58 Zeewier is supergezonde groente ..................................................................................................... 58 Groenten als wapen in de strijd tegen diabetes ................................................................................ 58 Broccoli, goed voor muis en mens ..................................................................................................... 59 Franse verbond tegen kanker beveelt groenten en fruit aan............................................................ 60 Groenten beschermen risicogevallen tegen longkanker ................................................................... 60 Gezond eten en bewegen .................................................................................................................. 61 Bronnen ................................................................................................................................................. 66


Pagina 5


Websites ........................................................................................................................................ 66 Literatuur ....................................................................................................................................... 66


Pagina 6


Inleiding Het is een aanbeveling voor iedereen om tenminste iedere dag 5 porties fruit en groenten te eten. Maar doen we het ook? Nee, meestal schiet het erbij in. Zeker bij senioren komt het veel voor dat zij te weinig groenten en fruit eten. De porties zijn kleiner en de eetlust is bij de meesten minder groot. Helaas kunnen de vitaminenpreparaten alleen de duizenden verschillende voedingsstoffen uit groenten en fruit niet vervangen. Experts zijn het eens: één van de belangrijkste manieren om te proberen onze gezondheid te behouden, de levenskwaliteit en levensverwachting te verbeteren, is het hebben van een gezond en uitgebalanceerd voedingspatroon, gecombineerd met een actieve, gezonde levenswijze. Een toenemend aantal onderzoeksrapporten toont het belang van een uitgebalanceerde voeding en levenswijze voor een goede gezondheid aan. Bijna iedere dag benadrukt een nieuw onderzoek of nieuwsbericht de voordelen van een goede voedingskeuze, in het bijzonder de voordelen van het eten van meer groenten en fruit. Groenten en fruit bieden een ongeëvenaard scala aan voedingsstoffen, dat wil zeggen essentiële microvoedingsstoffen met antioxidanten, vitaminen, mineralen en fytonutriënten, voeding in een vorm die niet kan worden nagemaakt. De duizenden voedingsstoffen zoals aanwezig in groenten en fruit werken samen, dus in synergie, zoals de wetenschap nu pas begint te ontdekken. De boodschap is duidelijk: we hebben iedere dag meer volwaardige voeding met groenten en fruit nodig in ons voedingspatroon. Daarnaast kunnen voedingssupplementen een uitkomst bieden.


Pagina 7


Gezonde voeding in de geschiedenis

l duizenden jaren is bekend dat voeding en gezondheid nauw met elkaar verbonden zijn. In het oude China werden volgens traditionele Chinese geneeskunde bepaalde voedingsmiddelen geadviseerd om de levenskracht van het lichaam te versterken. Ook de oude Indiërs, Egyptenaren, Grieken en Romeinen waren bekend met de geneeskrachtige eigenschappen van bepaalde voedingsmiddelen. De vader van de westerse geneeskunde, Hippocrates, vatte het 2500 jaren geleden al zo samen: 'Laat voeding uw medicijn zijn, en medicijn uw voeding', daarom is het van belang dat je de juiste voedingsmiddelen en voedingstoffen tot je neemt. Hippocrates van Kos (Kos, ca. 460 v.Chr. Larissa, 370 v.Chr.) was een Griekse arts. Zijn naam betekent paardentemmer. Hij wordt beschouwd als de grondlegger, de 'vader' van de geneeskunde omdat hij als eerste natuurlijke in plaats van bovennatuurlijke oorzaken voor ziekten zag. Hij was een van de eersten die op basis van lichamelijke symptomen een diagnose kon stellen en daarbij een bepaalde therapie voorschreef. Hij haalde dus de geneeskunde uit de taboesfeer van tovenarij en godsdienst. Een van de grote verdiensten van Hippocrates is dat hij de medische wetenschap scheidde van het heersende natuurfilosofisch denken. Hij legde sterke nadruk op hygiëne, zowel voor arts als patiënt, op gezonde eet- en drinkgewoonten, het belang van frisse lucht en een natuurlijk verloop van processen in het lichaam. Hij was ervan overtuigd dat gezondheid bij de mens afhing van de balans tussen lichaamssappen; onbalans zou ziekte veroorzaken. Dit wordt de leer derhumores genoemd. Het menselijk lichaam zou bestaan uit vier soorten lichaamssappen: slijm, bloed, gele gal en zwarte gal. De fysieke en mentale toestand (het temperament) en ziekteverschijnselen werden verklaard uit het bestaande gehalte aan de verschillende sappen. Een teveel aan slijm (flegma) zou een flegmatisch of kalm temperament tot gevolg hebben; een teveel aan bloed een sanguïnisch of optimistisch, gepassioneerd temperament; een teveel aan gele gal een cholerisch of prikkelbaar, opvliegend temperament; en een teveel aan zwarte gal een melancholisch, depressief temperament. Een onbalans zou behandeld moeten worden met een dieet.


Pagina 8


Het belang van groenten en fruit en uitgebalanceerd voedingspatroon is gebaseerd op groenten, fruit en koolhydraatrijke voedingsmiddelen (bij voorkeur volle granen), met kleinere hoeveelheden mager vlees, vis, noten en zuivelproducten. Voedingsmiddelen met een hoog gehalte aan vetten en suikers zouden maar een klein deel van een gezond voedingspatroon mogen uitmaken.

Groente is het eetbare gedeelte van planten. Dit kan het blad, de stengel, de bloem, de vrucht of het zaad zijn van de bovengrondse plantendelen en de wortel, de knol of de stengel van ondergrondse plantendelen. De gewoonte om aardappels met groente te combineren is niet internationaal. In veel landen wordt de aardappel als groente geserveerd.

In Nederland wordt geadviseerd om minimaal 200 gram groenten te eten. Dit geldt vanaf de leeftijd van 12 jaar. Voor kinderen van 4 tot 12 jaar geldt een minimale hoeveelheid van 150 gram. Voor kinderen van 1 tot 4 jaar is het advies om 75 gram groente per dag te eten. Om 2 ons verse groente te eten, moet je van de meeste groenten iets meer kopen in verband met het schoonmaken van de groente. Als u groente uit glas, blik of de diepvries gebruikt is 200 gram uiteraard 200 gram. 200 gram groente bij de warme maaltijd lijkt misschien veel want dat zijn al gauw 4 grote opscheplepels gekookte groente. Een schaaltje rauwkost van vaste groente zoals worteltjes en tomaat bevat ongeveer 75 gram groente. Een schaaltje bladgroente zoals sla of spinazie bevat ca. 35 gram. Het lukt lang niet iedereen om zoveel groente bij de warme maaltijd te eten. Maar als je het verdeelt over de dag wordt het al minder moeilijk. Neem bv. wat rauwkost, een tomaat of stuk komkommer bij de broodmaaltijd. Zet een schaaltje worteltjes en cherrytomaatjes klaar en snoep daar tussendoor van. Neem voor de hartige trek een kop magere bouillon (bv. uit een zakje) en doe daar een handje soepgroente in.Ook een glas groentesap, zoals bv. tomatensap, telt in principe mee als groente. Groentesap kan echter door het zeven of pasteuriseren iets minder voedingsstoffen bevatten.

Variatie is belangrijk om alle goede stoffen die in groente voorkomen binnen te krijgen. Groenten zijn belangrijk voor het behoud van een goede gezondheid.. Dit effect van groenten is niet toe te schrijven aan één bepaalde groentesoort of aan één bepaald bestanddeel uit groenten. Omdat de verschillende groentesoorten erg verschillend zijn van samenstelling leveren ze allemaal hun eigen goede stoffen. Variatie is dus erg belangrijk. Een leidraad voor voldoende variatie zou kunnen zijn dat je verschillende kleuren groenten kiest uit het totale kleurenpallet van rode, oranje, witte, groene en paarse groenten. Daarmee is de kans groot dat je een gevarieerde mix van voedingsstoffen binnenkrijgt.


Pagina 9


Pigment in groenten en fruit tegen slagaderverkalking Groenten en fruit zijn niet alleen vitaminerijk, Britse onderzoekers hebben nu een pigment erin ontdekt dat bestand is tegen slagaderverkalking. Dit dichtslibben van de slagader lijdt tot hartziekten. Het geel tot dieprood pigment, luteïne genaamd, zit onder meer in groene bladgroenten zoals spinazie, maar zorgt ook voor de gele kleur in eierdooiers. De wetenschappers onderzochten honderd mannen en vrouwen. Daarbij controleerden ze de dikte van de grote slagader in de nek. Tekenen van verkalking aan deze ader zijn betrouwbare indicatoren om slagaderverkalking in het hele lichaam en de bloedvaten naar het hart te meten. Bij de personen met het hoogste gehalte luteïne in hun bloed, slibte de slagader in de nek het minst dicht. De personen met het laagste gehalte, vertoonden een vijf keer zo grote stijging. Hoe hoger de dosis luteïne, hoe kleiner de chemische reactie. Luteïne zit onder andere in broccoli, sla, komkommer, erwten, asperges, avocado's, bonen, spruiten, kolen, selderie, spinazie en waterkers.


Pagina 10


Het Voedingscentrum : Eet meer groenten en fruit

ezond, lekker, veilig en bewust eten is belangrijk in onze samenleving. Elke Nederlander kan met al zijn vragen hierover terecht bij een onafhankelijke organisatie: Stichting Voedingscentrum Nederland. Daartoe werkt het Voedingscentrum aan het vertalen en duiden van wetenschappelijke kennis, met als uitkomst begrijpelijke, afgewogen en bruikbare richtlijnen en adviezen. Het Voedingscentrum wil het inzicht in de kwaliteit van voedsel vergroten en stimuleren dat de consument gezond en veilig eet, met als doel een bewust kiezende consument en gezondheidswinst. Het Voedingscentrum baseert haar informatie op recente wetenschappelijke kennis. Het maakt gebruik van een uitgebreid wetenschappelijk netwerk om haar inzichten en standpunten te valideren. Daarnaast volgt het centrum ontwikkelingen op voedingsgebied in de maatschappij die van invloed zijn op consumenten. Het centrum wordt vrijwel geheel gefinancierd door de Nederlandse overheid (ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)). Verder worden onderdelen van enkele campagnes medegefinancierd door bijvoorbeeld de Hartstichting. Het Voedingscentrum accepteert geen financiële bijdragen van bedrijven of andere instellingen in ruil voor het overnemen en/of uitdragen van een bepaalde stellingname. Het Voedingscentrum adviseert elke dag twee ons groente en twee keer fruit te eten en daarbij volop te variëren. Groente en fruit zijn voedingsmiddelen die in verhouding tot hun volume en gewicht weinig calorieën en veel voedingsstoffen leveren. Een gezonde voeding bevat ruime porties van deze voedingsmiddelen. Ze geven een voldaan gevoel na elke maaltijd. Bovendien zijn er veel aanwijzingen dat het eten van voldoende groente en fruit het risico op chronische ziekten verlaagt. Als iedereen in Nederland elke dag twee ons groente en twee keer fruit zou eten, kunnen per jaar zo'n 5000 sterfgevallen door hart- en vaatziekten en ongeveer 2300 sterfgevallen door kanker worden voorkomen. Daarnaast kunnen ongeveer 18000 hartinfarcten en beroerten worden voorkomen. Verder is aangetoond dat het eten van voldoende groente en fruit de bloeddruk verbetert en de stoelgang vergemakkelijkt. Ook wordt mogelijk de kans op bepaalde oogziekten (staar, macula-degeneratie) en aandoeningen aan de luchtwegen (COPD) kleiner. Groente en fruit zijn belangrijke bronnen van vitamines, zoals vitamine C en foliumzuur, vezels, mineralen zoals kalium en bioactieve stoffen.


Pagina 11


Aanbevolen hoeveelheid groente en fruit De aanbevolen hoeveelheden gelden als globale aanduiding van hoeveel er gemiddeld per dag gebruikt zou moeten worden als basis voor een gezonde voeding. Daarbij is uiteraard de nodige speelruimte. Voor grote eters, is er niets op tegen om meer groente en fruit te eten. Bij de aanbevolen hoeveelheid gaat het niet alleen om verse groente en fruit. Bij fruit tellen ook bepaalde vruchtensappen en vruchten uit blik en glas mee, bij groente ook groentesappen en groente uit blik, glas of diepvries. Het Voedingscentrum adviseert om hooguit één portie fruit per dag te vervangen door sinaasappelananas- of grapefruitsap, en niet meer dan 100 gram groente door groentesap. Veel mensen denken dat ze genoeg groente en fruit eten. In werkelijkheid kunnen ze meer van deze producten gebruiken. Gemiddeld eten mensen nu 123 gram groente en 105 gram fruit per dag. Gemiddeld zouden er een tot twee groentelepels groente en een stuk fruit meer gegeten mogen worden. Voor fruit geldt als portiegrootte in het algemeen dat een stuk fruit of een schaaltje fruit ongeveer 125 g is. Globaal gesproken komt 200 g fruit dan ook overeen met twee stuks. Op de Groentewijzer staat een overzicht van hoeveel van elke groente per persoon ingekocht moet worden om 200 gram over te houden. Per groente wordt dit ook vermeld bij de productinformatie: groenten van a-z. Bij de indeling van groente en fruit is gekeken naar het van nature aanwezig zijn van vitamine C, voedingsvezels en foliumzuur. Als deze voedingsstoffen van nature aanwezig zijn, dan zullen er ook andere gezondheidsbevorderende stoffen in het product zitten. Bij groente is ook nog gekeken naar (toegevoegd) verzadigd vet en bij fruit naar toegevoegde suiker. Deze toevoegingen verhogen het aantal calorieën. Groente uit de diepvries bevat nagenoeg evenveel vitamines als verse groente. Groente uit blik of pot bevat iets minder vitamines, maar vormt een goed alternatief.

Groente- en vruchtensappen epaalde groente- en vruchtensappen kunnen vers fruit en verse groente voor een deel vervangen. Hierbij gaat het om die sappen die van nature vitamine C, foliumzuur en vezels bevatten. Dit duidt op de aanwezigheid van bio-actieve stoffen. Het gaat dan om sinaasappel-, grapefruit- en ananassap en groentesappen. Andere vruchtendranken en andere vruchtensappen, zoals appelsap en druivensap die van nature geen vitamine C bevatten, kunnen vers fruit niet vervangen. Vervang niet meer dan één stuk fruit door sap. In principe telt groentesap ook mee als groente. De voedingswaarde van groentesap kan wel lager zijn dan van groente, afhankelijk van hoe het sap is bereid. Wanneer het sap is gefilterd of gepasteuriseerd bijvoorbeeld, kunnen


Pagina 12


de gehaltes aan voedingsvezel en vitamine C lager zijn. zijn. Aan de andere kant kan het lichaam sommige voedingsstoffen beter opnemen uit van sap, omdat de celstructuur van de groente is opengebroken. Zo wordt lycopeen uit tomatensap beter opgenomen dan uit tomaat. Het Voedingscentrum adviseert niet meer dan één stuk fruit door sap te vervangen, en niet meer dan 100 gram groente in de vorm van sap te nemen. Variatie blijft belangrijk om zoveel mogelijk waardevolle stoffen binnen te krijgen. Vruchtensappen die van nature vitamine C en foliumzuur bevatten, kunnen al als variant op vers fruit worden gebruikt, maar bevatten minder voedingsvezels. Daarom wordt aangeraden hooguit één stuk fruit te vervangen door sap. Vruchtensappen zoals appelsap en druivensap zijn niet geschikt om vers fruit te vervangen omdat ze geen vitamine vitamine C bevatten. Voor de hoeveelheid vitamine C maakt het overigens nauwelijks uit of het gaat om versgeperst sap, koelvers sap of sap uit concentraat. Vruchtendrank, vruchtennektar en dubbeldrank zijn niet hetzelfde als vruchtensap. Zij bevatten naast vruchtensap uchtensap water uchtensap water wateren enen toegevoegde toegevoegde toegevoegde suiker. suiker. suiker. Daarom Daarom Daarom tellen tellen tellen deze dezedranken deze dranken dranken niet nietmee mee niet voor voor mee dedefruitconsumptie. voor fruitconsumptie. de fruitconsumptie.

Variëren Het beschermende effect van groente en fruit is niet toe te schrijven aan één bepaalde groente groente- of fruitsoort of één bepaald bestanddeel. Ook is het het effect van bepaalde stoffen mogelijk groter in combinatie met andere. Dat is tevens de reden dat vitaminepillen groente en fruit nooit kunnen vervangen. Variatie met soorten groenten en fruit is belangrijk omdat er grote onderlinge verschillen zijn in de samenstelling. Door te variëren krijgt het lichaam veel verschillende bioactieve stoffen binnen. Om zoveel mogelijk voedingsstoffen te behouden, is het van belang groente en fruit niet te lang te bewaren en groente zo kort mogelijk te koken in weinig wate water. Bron : www.voedingscentrum.nl


Pa Pagina 13


Overgewicht en Obesitas De afgelopen decennia is het aantal mensen met (ernstig) overgewicht snel toegenomen. Daarbij gaat het zowel om volwassenen als om kinderen. Ongeveer de helft van de volwassenen heeft overgewicht, waarvan 11% ernstig (obesitas). Een TNO-studie uit 2002-2004 toonde aan dat inmiddels 14,5% van de jongens en 17,5% van de meisjes in Nederland te dik is. Ongeveer 3% heeft obesitas. Onder bepaalde bevolkingsgroepen is het percentage te dikke kinderen zelfs vergelijkbaar met dat onder volwassenen. Dat is uiterst zorgwekkend.

Oorzaak en gevolg De toename van overgewicht is een gevolg van een maatschappelijke leefstijlverandering: we eten ongezonder en bewegen minder. Tientallen factoren werken dit onwenselijke eet- en beweegpatroon in de hand: zo zijn er tal van ongezonde tussendoortjes beschikbaar, worden kinderen vaker met de auto naar school gebracht, neemt de beschikbare speel- en beweegruimte af, zitten kinderen langer voor de televisie of achter de computer en zijn volwassenen meer zittend werk gaan doen. De gevolgen van overgewicht op de volksgezondheid zijn aanzienlijk: hart- en vaatziekten, diabetes mellitus type 2, bepaalde hormoongerelateerde vormen van kanker, kanker aan spijsverteringsorganen en klachten aan het bewegingsapparaat komen bij mensen met overgewicht veel vaker en op steeds jongere leeftijd voor dan bij mensen zonder overgewicht of obesitas. Ook heeft overgewicht gevolgen op sociaal en emotioneel gebied. Er is dus alle reden om niet alleen overgewicht te signaleren en te behandelen, maar ook het ontstaan van overgewicht te voorkomen.


Pagina 14


Moderne landen tuinbouw oderne landbouwmethoden, met kunstmest en bestrijdingsmiddelen, hebben de grond verarmd. De producten zijn daardoor arm aan magnesium en andere sporenelementen. Dit wordt nog verergerd door industriele bewerking waarbij nog meer vitaminen en mineralen verloren gaan. In de afgelopen eeuw is onze voeding kwalitatief achteruitgegaan. Tot ± honderd jaar geleden bestond de voeding uit veel verse plantaardige voedingsmiddelen, zoals noten, zaden, granen, wortelen, groenten, fruit en peulvruchten, en ook wild, gevogelte en vis. Geraffineerde koolhydraten en suikers die wij nu in allerlei vormen nuttigen kwamen bij onze voorouders nauwelijks voor. Bij de oorspronkelijke voeding werden koolhydraten in de vorm van hele graankorrels gegeten en bevatten een rijkdom aan voedingsvezels, vitaminen, mineralen en spoorelementen. De oorspronkelijke voeding bevatte ook veel minder verzadigd vet en meer meervoudig onverzadigde vetzuren uit plantaardige olien. Tegenwoordig eten we veel meer verzadigde en dierlijke vetten dan onverzadigde vetzuren. De evolutie van de moderne voeding is in nog geen honderd jaar, een fractie van de menselijke geschiedenis, zo snel gegaan dan dat de mens zich niet goed heeft kunnen aanpassen. Volgens onderzoek aan de Landbouw Universiteit van Wageningen holt de kwaliteit van onze andijvie, bloemkool en wortelen etc achteruit. In de afgelopen twintig jaar is de aanwezigheid van vitaminen en mineralen in de zogeheten vollegrondsgroente fors teruggelopen, soms met meer dan vijftig procent. Dat komt voor een belangrijk deel door het injecteren van mest in al onze landbouwgrond. Dat gebeurt zo agressief dat er daardoor simpelweg te veel schadelijke stoffen in de bodem komen. Dat zeggen verschillende organisaties, waaronder de Stichting Milieubewuste Veehouderij, het adviesbureau Team Ecosys en Aquarius Alliance, een samenwerkingsverband van boeren en wetenschappers. Ook de Landbouw Universiteit van Wageningen is van mening dat deze praktijk de samenstelling van het bodemleven schaadt. Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat onze groente nauwelijks nog een nuttige stof als selenium bevat. (Mineralen worden door groente uit de grond gehaald. Vitamines worden aangemaakt uit mineralen.) Het is in elk geval zo laag dat het niet meer te meten is. Dat komt omdat de bodem in feite dood is. Omdat de mens in deze jachtige tijd zo intensief en in een hoog tempo leeft en werkt heeft hij deze essentiele voedingsstoffen eigenlijk nog veel harder nodig dan vroeger. Zo kan het gemakkelijk


Pagina 15


voorkomen dat een pakket aan levensmiddelen wordt samengesteld dat producten bevat waaraan, voor de consument onzichtbaar, veel essentiele voedingsstoffen ontbreken. Over de microvoedingsstoffen wordt aangegeven dat vooral biologisch geteeld fruit en groente betere eigenschappen bezitten dan de "gewone" groente en fruit. Ook het hoe en waarom wordt duidelijk. Helaas is dit voor veel mensen nog niet genoeg om gezond te zijn en om gezond te blijven. Aanvulingen op het gebied van vitamines en mineralen zijn dan vaak nog nodig.


Pagina 16


Wetenschappelijk onderzoek In het kader van de preventie van welvaartsziekten spelen groenten een cruciale rol. De gezondheidsbevorderende eigenschappen van groenten zijn te danken aan hun unieke voedingsstoffensamenstelling. Elke dag 300 g groenten eten is de aanbeveling. Enkele champignons of stukjes tomaat in een saus of gewoon wat groenten als garnituur volstaan niet. Met groenten blijf je op gewicht Een goede voeding rijk aan groenten iseen belangrijke partner om overgewichtte helpen voorkomen. Epidemiologischonderzoek heeft een negatief verbandvastgesteld tussen de Body Mass Index (BMI) en het eten van groenten, en dit zowel bij personen met een normaalgewicht als bij personen met overgewicht. Wie kampt met een te hoge BMI blijkt doorgaans mindergroenten te eten dan iemand met een lagere BMI en omgekeerd. Groenten leveren in verhouding tot hunvolume en gewicht weinig calorieënmaar veel essentiële voedingsstoffen. Groenten zijn met andere woorden nutriëntdense voedingsmiddelen. Dankzij hun vezelinhoud dragen groenten bovendien bij tot een voldaan gevoel na de maaltijd waardoor men tussen de maaltijden minder drang heeft naar allerhande tussendoortjes. Een vezelrijke voeding blijkt effectiever dan een vetarme voeding om overgewicht te voorkomen. De gunstige relatie tussen een gezond gewicht en het eten van groenten kan ten slotte ook te maken hebben met het feit dat mensen die veel groenten eten er in het algemeen ook een gezondere eet- en leefstijl op nahouden. Constipatie voorkomen met meer groenten Een van de belangrijkste oorzaken vanhet veelvuldig voorkomen van constipatiein onze maatschappij is een vezelarme voeding. Zodra gezonde personen meervezels innemen, neemt de hoeveelheid stoelgang toe en versnelt de passagedoorheen de dikke darm. Bij patiëntenmet een chronische constipatie is dit effect minder uitgesproken en minderalgemeen. Bij deze groep patiënten is mogelijk een meer specifieke behandeling nodig. Groenten zijn rijk aan voedingsvezels. Behalve overschakelen op volkoren producten helpt ook dagelijks voldoende groenten en fruit eten en voldoende drinken (minstens anderhalveliter water) om constipatie te voorkomen. Groenten beschermen het hart Personen die voldoende groenten etenhebben ongeveer 20 % minder risico ophart- en vaatziekten dan personen die teMeer groentenvoor meer gezondheidGroenten zijn rijk aan essentiëlevoedingsstoffen: vocht, mineralen (vooral kalium), vitaminen (vooral vitamine C, foliumzuuren provitamine A carotenoïden)en vezels. Ze staan daardoor al eeuwenlang bekend als voedingsmiddelen dieeen belangrijke bijdrage leveren tot onzedagelijkse voedingsstoffenbehoefte. Hetwetenschappelijk onderzoek breidtsteeds verder uit en heeft intussen vastgesteld dat groenten


Pagina 17


nog meer gezondheidsvoordelen bieden dan we tot nu toeal wisten. Deze groeiende inzichten hebben vooral te maken met de ontdekking van bioactieve stoffen in groenten zoals flavonoïden, carotenoïden, fytosterolenen glucosinolaten. De ontmanteling van groenten tot hun kleinste bestanddeel doet echter geen afbreuk aan de waarde van groenten op zich. Waarschijnlijk is het gezondheidsbevorderende effect niet op één of enkele stoffen terug te voeren maar heeft het te maken met interacties tussen verschillende groentecomponenten. De onderzoekers hebben tot nu toe evenmin kunnen vaststellen van welke groentesoorten de meest preventievewerking uitgaat. Variatie op het bord biedt de beste preventie. Dit effect is nog groter bij mensen die al een verhoogdrisico op hart- en vaatziektenhebben (bv. ouderen). Welke stoffen verantwoordelijk zijn voor dit beschermendeeffect, is nog niet duidelijk. Er wordt dikwijls gewezen in de richting van de antioxidanten, zoals bètacaroteen, vitamine C en E, maar ook andere bestanddelen kunnen een rol spelen. Deskundigen gaan er voorlopig vanuit dat de positieve gezondheidseffecten van groenten het resultaat zijn van hun unieke mix van voedingsstoffen. Minder kanker met meer groenten Talrijke epidemiologische studies hebbende relatie tussen de consumptie vangroenten en het risico op verschillendevormen van kanker onderzocht. Steinmetzen Potter verzamelden gegevens van studies die de invloed van de groente- enfruitconsumptie op long-, larynx-, borst-,prostaat- en maagdarmkanaaltumoren nagingen. Meer recent deden het International Agency For Research on Cancer (IARC) en de Signaleringscommissie Kanker van Het Koningin Wilhelminafonds Kankerbestrijding (KWF Kankerbestrijding) soortgelijk literatuuronderzoek. Hoewel er nog onduidelijkheden zijn, wijzen alle gegevens overwegend op een mogelijkbeschermend effect van groenten en fruit. Een dagelijkse portie groenten van minimaal 200 g zou de kans op kanker met 20 tot 30 % verminderen. De sterkte van het effect en de betrokken groentenverschillen evenwel per type kanker. Er is bovendien nog geen wetenschappelijke zekerheid over de manier waarop bepaalde voedingsstoffen in groenten inspelen op het mechanisme dat de ontwikkeling van een tumor veroorzaakt of bevordert. Verschillende hypothesen doen de ronde. Ook in de strijd tegen kanker biedt voldoende en verschillende soorten groenten eten vooralsnog de beste garanties. Maag Mensen die te weinig groenten eten zouden dubbel zoveel risico lopen op maagkanker dan personen die voldoende groenten eten. Dit blijkt uit schattingen die dateren van het begin van de jaren 90 van de vorige eeuw. Om meerzekerheid te krijgen over het werkelijkeeffect is meer onderzoek nodig .


Pagina 18


Mond, keelholte en strottenhoofd Recente onderzoeken hebben een negatiefverband gevonden tussen een hogeregroente- en fruitconsumptie en hetvoorkomen van kankers van de mond,de keelholte en het strottenhoofd. Het aantal beschikbare studies is echter nogte beperkt om tot meer specifieke risicoinschattingen te komen. Slokdarm Vrijwel alle recente onderzoeken gevenaan dat er duidelijke aanwijzingen zijn dat de consumptie van groenten en fruit beschermt tegen slokdarmkanker. Maarook hier is het aantal beschikbare studiesnog te beperkt om duidelijke besluitente trekken. Darm Tot voor kort werd algemeen aangenomendat het eten van veel groenten enfruit beschermt tegen darmkanker. Het verband met groenten leek bovendiensterker dan met fruit. Voor colonkanker vermoedde men een gunstig effect van voedingsvezels, die de contact duurvan potentiële kankerbevorderende stoffen met de darmwand zouden verkorten. Andere onderzoeksgegevens wezen in de richting van indolen,isothyocyanaten en bètacaroteen, stoffendie vooral voorkomen in koolsoorten,broccoli, spruiten en wortelen. Nieuwe onderzoeksgegevens zijn echterminder overtuigend. Meer onderzoekblijft ook hier dus nodig. LongenLongkanker is wereldwijd de meest voorkomendevorm van kanker. Tal vanonderzoeken die zijn uitgevoerd in dejaren 90 van de vorige eeuw wezen opeen mogelijk beschermend effect vangroenten en fruit. Vooral wortelen enbladgroenten werden in dit kadergenoemd. De belangrijkste risicofactorvoor het ontstaan van longkanker is echterroken. Nieuwe publicaties wijzenerop dat hiermee mogelijk te weinigrekening is gehouden in de bovengenoemdeonderzoeken. Omdat rokers in het algemeen minder groenten en fruit eten, is het niet eenvoudig om het effect van een lage groente- of fruitconsumptiete onderscheiden van het effect van roken op het ontstaan van longkanker. Borst en prostaat Recente studies besluiten dat de invloedvan groenten en fruit op het ontstaan van hormoongerelateerde vormen van kanker zoals prostaat- en borstkanker beperkt is. Hetzelfde geldt voor kankers van de eierstokken, de pancreas, de urineblaasen de nieren. Toch sluitmen niet uit dat groenten en fruit terzake nog aan belang kunnen winnen.Momenteel lopen er onderzoeken naareen mogelijk beschermend effect vantomaten tegen prostaatkanker.Groenten voor sterke bottenRecent wetenschappelijk onderzoekbenadrukt dat, naast calcium en anderenutritionele en niet-nutritionele factoren,ook groenten een belangrijke rolspelen in de preventie van osteoporose.Voldoende groenten eten zou bijdragen tot een goede botmineralisatie. Het precieze werkingsmechanisme is nog nietvolledig uitgeklaard. Verschillende voedingsstoffenin groenten kunnen een rolspelen, bijvoorbeeld vitamine C, kalium,magnesium, boor en fyto-oestrogenen. De verklaring kan echter ook liggenin het feit dat wie te weinig groenteneet voedingstekorten oploopt die hunweerslag hebben op de botgezondheid.Dit is onder meer aangetoond bij eenvitamine C-deficiëntie die gepaard ging met een afname van de botmassa.


Pagina 19


Voldoende groenten eten biedt heel wat gezondheidsvoordelen. Het alsmaar toenemende aantal nieuwe inzichten doet vermoeden dat groenten nog aan belang zullen winnen. Gezien de gunstigeresultaten moedigen voedingsdeskundigen iedereen aan om dagelijks 300 g groenten te eten. Wie meer groenten en fruit eet, neemt doorgaans ook minder vetrijke en zoete voedingsmiddelen en komt er goedkoper vanaf dan met een voedingssupplement. Variatie is minstens even belangrijk. Groenten bevatten niet allemaal in dezelfde mate de verschillende essentiële voedingsstoffen. Sommige bevatten bijvoorbeeld meer vitamine C (bv. Kolen en paprika s), andere meer bètacaroteen Elke groente heeft haar unieke mix van voedingsstoffen. Wie voldoende groenten eet en varieert, kan maximaal genieten van de gezondheidsbevorderende eigenschappen van groenten in het algemeen. Bron : www.tno.nl


Pagina 20


Orthomoleculaire Geneeskunde Onder Orthomoleculaire geneeskunde verstaan we een gezondheidszorgsysteem, waarbij lichaamseigen stoffen in optimale hoeveelheden worden benut, om zodoende de voorwaarden voor zelfgenezing te vergroten. Het woord Orthomoleculair werd in 1968 geïntroduceerd door tweevoudig Nobelprijswinnaar Linus Pauling Ph.D, in het tijdschrift Science. Orthos is afkomstig uit het Grieks en betekent juist, recht of gezond. De hoeveelheid van de stoffen die gegeven wordt, speelt hier een belangrijke rol. Een dosering die hoog genoeg is om de herstelprocessen op gang te brengen, noemen we orthomoleculaire dosering. Het spreekt vanzelf dat herstel, ook bij een orthomoleculaire dosering, steeds afhankelijk blijft van de individuele situatie bij een patiënt die in principe afhankelijk is van onder meer de volgende factoren: * Duur en ernst van de aandoening. * De sterkte van erfelijk bepaalde factoren. * De mate van invloed van milieu- en levensstijlfactoren. Momenteel zijn we getuigen van een ware revolutie in het denken over de gezondheidszorg. Steeds meer mensen willen mede verantwoordelijk zijn voor hun eigen gezondheid. Gezonde voeding en levenswijze nemen daarbij een belangrijke plaats in. Patiënten krijgen steeds meer door dat alleen symptoom bestrijding geen oplossing is. De reguliere geneeskunde werkt veel te veel met anti-middelen. Als je maagzuur hebt krijg je een antimaagzuurmiddel, als je depressief bent krijg je een anti-depressiemiddel en bij chronische buikklachten krijg je anti-buikkrampmiddelen. Er wordt helaas te weinig naar de oorzaak van de klachten gekeken. Gelukkig krijgen het belang van een volwaardige voeding en de gezondheid bevorderende eigenschappen van micronutriënten, zoals vitaminen, mineralen, sporenelementen en andere levensverlengende substanties, steeds meer aandacht. Door een optimale toevoer van micronutriënten d.m.v. een gezonde voeding, eventueel aangevuld met extra suppletie, kunnen we niet alleen ziektes voorkomen maar in vele gevallen ook ziektes genezen. In veel gevallen kan dit doel bereikt worden zonder dure medicamenten en operaties. Optimale voeding, eventueel in combinatie met extra suppleties, doet onze lichamelijke en geestelijke weerstand stijgen en bevordert een langer en vooral een gezonder leven. Reeds de beroemde Griekse arts Hippocrates zei: 'Je voeding dient je medicijn te zijn'. Eerst nu begint de moderne wetenschap de waarde van dit eenvoudige principe in te zien. De basis voor dit nieuwe voedingsbewustzijn werd voor een groot deel gelegd door pioniers uit de biochemie in de 60-er jaren zoals prof. Linus Pauling, tweevoudig winnaar van de Nobelprijs en een van de grootste


Pagina 21


wetenschappers van de 20e eeuw. Prof. Pauling ontwikkelde een op optimale voeding en micronutriëntentoevoer gericht systeem ter voorkoming en behandeling van ziektes. Hij ontdekte dat chronische ziektes ontstaan wanneer de biochemie van het lichaam verstoord is door tekorten of disbalans van voedingsstoffen en micronutriënten in het lichaam. Het opheffen van deze tekorten of disbalans d.m.v. voedingsverandering en eventueel suppletie met vitamines, mineralen en sporenelementen werd een nieuwe therapievorm die hij de naam orthomoleculaire geneeskunde gaf. Zijn definitie van orthomoleculaire geneeskunde is: 'Het behoud van gezondheid en de behandeling van ziekte door verandering van de concentraties van substanties die normaal in het lichaam aanwezig zijn en die voor een optimale gezondheid noodzakelijk zijn.'

Tot deze lichaamseigen substanties behoren de zgn. essentiële voedingsstoffen: vitamines, mineralen, sporenelementen, aminozuren en vetzuren die voor het in stand houden van het leven noodzakelijk zijn. Ze moeten door voeding of extra suppletie aangevoerd worden daar het lichaam ze niet zelf kan maken. Er bestaan ongeveer 45 essentiële voedingsstoffen of nutriënten. De vitamines, mineralen en sporenelementen onder deze essentiële nutriënten worden micronutriënten genoemd omdat er relatief kleine hoeveelheden van nodig zijn. Toch zijn deze micronutriënten zeer belangrijk voor onze gezondheid omdat ze een sleutelpositie innemen in de celstofwisseling. De contractie van spiervezels, de zenuwgeleiding, de hormoonaanmaak en ontelbare andere functies hangen af van een continue en uitgebalanceerde aanvoer van deze voedingsstoffen. Bij zware tekorten ontwikkelen zich gedurende weken tot maanden wanneer de reserves van het lichaam uitgeput raken duidelijke symptomen zoals bv. tandvleesbloedingen, haaruitval en een ruwe huid bij vitamine C-tekort. Daarentegen verzwakken lichte tekorten onze cellen en treden de negatieve effecten pas geleidelijk - bijna onmerkbaar en in het begin helemaal niet merkbaar - op totdat ze na jaren tot tientallen jaren duidelijk worden als bv. verminderde afweer, verhoogd kankerrisico, suikerziekte of hart- en vaataandoeningen. Een voor het dagelijks overleven voldoende aanvoer van nutriënten is niet automatisch voldoende voor een levenslange gezondheidstopvorm. Bij ziektes, stress, chronische overbelasting in werk en / of sport, roken, alcoholmisbruik en gebruik van verdovende middelen raken de nutriëntenreserves sneller uitgeput. Een optimale toevoer van essentiële nutriënten zorgt er voor dat de reservoirs ook bij verhoogd verbruik gevuld blijven zodat het lichaam in alle omstandigheden goed blijft functioneren. De orthomoleculaire geneeskunde probeert via een optimale aanvoer van essentiële nutriënten via voeding en eventuele extra suppletie een optimale gezondheid te creëren en ziektes te behandelen. De orthomoleculaire geneeskunde neemt een belangrijke plaats in bij de behandeling van vele chronische ziektes zoals bv. artrose, reuma, hart- en vaatziekten, verhoogd cholesterol, diabetes, chronisch


Pagina 22


vermoeidheidssyndroom, chronische pijnklachten, psoriasis, eczeem, hormonale stoornissen en multiple sclerose. Een vrij nieuwe tak in de orthomoleculaire geneeskunde is de zgn. Anti-Aging Medicine. Het doel van de Anti-Aging Medicine is verhoging van de kwaliteit en verlenging van het leven d.m.v. adviezen op het gebied van voeding en leefwijze en het adviseren van essentiële nutriëntensuppletie en andere stoffen die een levensverlengende werking hebben.


Pagina 23


Cholesterol eel mensen sterven vroegtijdig aan hart- en vaatziekten en kanker. Dit komt door enkele belangrijke gezondheidsrisico s, te weten: Verhoogd cholesterol: verhoogt de kans op hart- en vaatziekten Slechte spijsvertering: veroorzaakt darmklachten Overgewicht: veroorzaakt o.a. Diabetes (type 2)

Waarom is het een probleem? U kent vast het gezegde: "Gezonde mensen hebben vele wensen, zieke mensen slechts één'!" Het klinkt als tegeltjeswijsheid, totdat u er zelf mee wordt geconfronteerd. Veel mensen hebben er weinig voor over om niet ziek te worden, maar hebben er alles voor over om beter worden. Waarom? Ervoor zorgen dat u (onnodig) ziek wordt voorkomt ontzettend veel stress en problemen. Klinkt logisch toch? Gelukking beseffen steeds meer 'gezonde' mensen dit simpele principe. U ook? Maar ik voel met nog gezond, dus ik heb geen probleem! Gezondheid is een groot goed dat we moeten koesteren. Net zo goed dat we ervoor zorgen dat onze auto in conditie blijft, moeten we er ook voor zorgen dat ons lichaam in conditie blijft. U kunt (als voorbeeld) met uw auto net zo lang doorrijden tot dat de motor vastloopt, maar het heeft daarna weinig zin om de motor van nieuwe olie te voorzien. Het kwaad is dan al geschied. Met drastische maatregelen is de motor soms nog te repareren, maar in de meeste gevallen is er, ondanks de herstelwerkzaamheden, sprake van blijvende schade. Voorzie uw lichaam dus tijdig van verse olie .

Wat is de oorzaak? Onze levenstijl en voeding zijn van grote invloed op ons welbevinden. Daarnaast legt onze samenleving enerzijds een steeds zwaardere belasting op onze schouders en anderzijds bevat ons voedsel steeds minder essentiele vitamen, mineralen en met name vezels. Als gevolg hiervan is er geen balans meer in ons dagelijks leven. Factoren als (te veel) roken, drinken van (te veel) alcohol, weinig lichaamsbeweging, veel stress en onvoldoende nachtrust zorgen er daarnaast voor dat we ons lichaam langzaam maar zeker uitputten.

Wat is het gevolg? Steeds meer mensen hebben last van overgewicht (zelf kinderen op jonge leeftijd). We worden geconfronteerd met een verhoogd cholesterol waardoor onze aderen langzaam maar zeker dichtslibben. We ervaren een verminderde levenskwaliteit, zijn vaker moe, voelen ons minder fit en uiteindelijk lopen we een (sterk) verhoogd risico om vroegtijdig te overlijden aan wat in de volksmond welvaartziekten wordt genoemd. Uw cholesterol verlagen is een belangrijke stap om uw gezondheid te verbeteren. Daar komt bij dat de gezondheidszorg jaarlijks miljarden euro s kost om ziektes te genezen. Daar betalen wij allemaal voor een belangrijk deel aan mee. Al zou maar een klein percentage van deze ziektes kunnen worden


Pagina 24


voorkomen, dan bespaart dit u en de maatschappij niet alleen veel geld, het biedt u een veel hogere levenstandaard omdat u niet (onnodig) ziek bent geworden. Ook mensen die steeds bewust geleefd hebben en daarom denken dat ze gezond oud worden kunnen zich behoorlijk bedrogen voelen, als ze plotseling ernstig ziek worden of een grote kans lopen om vroegtijdig te overlijden, want sommige welwaartziektes zijn sluipmoordenaars!

Wat gebeurt er bij een te hoog cholesterol? Wanneer het cholesterolgehalte in het bloed te hoog is, zet deze zich vast op de aderwanden. Veel aanslag door een hoge cholesterol doet de aders verharden. Na een tijdje verstoppen deze volledig, waardoor er geen zuurstofrijk bloed naar het hart getransporteerd kan worden. Dit leidt natuurlijk tot een hartaanval of, wanneer een ader naar de hersenen verstopt geraakt, tot een herseninfarct. Het hele proces werkt ongeveer op deze manier: als er teveel LDL in het bloed aanwezig is, kan de VLDL niet alle LDL transporteren, waardoor LDL deeltjes vrij in het bloed bewegen. HDL heeft als taak om LDL uit het bloed te verwijderen, maar omdat er teveel LDL in het bloed aanwezig is, kan de HDL niet alles "opruimen". Er blijven dus deeltjes LDL zich vrij in het bloed bewegen. Vrije radicalen doen de LDL oxideren, net zoals lucht voedsel doet bederven. De geoxideerde LDL deeltjes zetten zich vast op de aderwand, waar ze aanslag vormen. De triglyceriden doen hier nog een schepje bovenop en zetten zich ook vast op de aderwand. De aanslag verkalkt, waardoor de aderwand hard en onflexibel wordt. Hoe hoger het cholesterol gehalte in het bloed, hoe sneller er aanslag gevormd wordt, hoe sneller de aders verkalken.

Mogelijke ziektes door een te hoge cholesterol. Na een tijd is er zoveel aanslag in de aders aanwezig, dat het hart harder moet pompen om het zuurstofrijke bloed doorheen het volledige lichaam te transporteren. Het resultaat is dat de bloeddruk de hoogte ingaat. Wanneer er niets wordt gedaan aan het hoge cholesterol gehalte in het bloed, blijven de aders dichtslibben. Plotseling kan er helemaal geen bloed meer door de ader getransporteerd worden. Hierdoor wordt het hart afgesloten van bloed, wat leidt tot een hartaanval. Wanneer de hersenen, door een verstopte ader, niet meer van bloed voorzien worden, spreekt men van een herseninfarct. Je merkt dat cholesterol een complexe materie is: het is essentieel voor de werking van het lichaam, maar een teveel kan leiden tot hartziektes, herseninfarcten en zelfs tot de dood. Het is dus zeer belangrijk om het cholesterol gehalte onder controle te houden.

Cholesterolverlagende voeding : eet je cholesterol omlaag LDL-cholesterol wordt in de volksmond ook wel slechte cholesterol genoemd meldt gezondheidsnet.be Als deze vorm van cholesterol gaat oxideren, kan hij je vaatwanden beschadigen en zo hart- en vaatziekten veroorzaken. Hoe ga je oxidatie tegen? Met voeding rijk aan antioxidanten.Veel mensen met een te hoge cholesterol krijgen van hun arts pillen voorgeschreven. Deze zijn een snelle, maar ook dure oplossing, en soms


Pagina 25


zijn ze onnodig. Vaak volstaat het om je voedings- en leefgewoonten aan te passen.Zo zijn er heel wat voedingsmiddelen die speciaal zijn ontwikkeld om het cholesterolgehalte te doen dalen, en zijn er heel wat plantaardige producten die helpen om je cholesterol te verlagen.

Plantaardige vetstoffen Zo kan je als smeer- en bereidingsvet best plantaardige vetstoffen gebruiken, zoals margarines, minarines of oliën. Ze bevatten geen cholesterol en vooral onverzadigde vetzuren. Er is een eenvoudig regeltje om hartvriendelijke vetstoffen te herkennen: ze zijn vlot smeerbaar of vloeibaar, zelfs wanneer ze uit de koelkast komen.

Rode wijn Drink dagelijks één à twee glazen rode wijn. Rode wijn verhoogt de goede cholesterol (HDL) en beschermt tegen hart- en vaatziekten. Rode wijn is bovendien rijk aan antioxidanten. Deze kunnen de oxidatie van LDL-cholesterol afremmen. Kies daarvoor wel voor de juiste druiven: Cabernet Sauvignon, Pinot Noir of Merlot. Er zijn tegenwoordig ook voedingssupplementen op de markt die het beste uit rode wijn bevatten.

Blauwe bessen Er zijn maar weinig voedingsmiddelen die meer antioxidanten bevatten dan bosbessen. Onderzoekers hebben in blauwe bessen een antioxidant gevonden dat dezelfde eigenschappen heeft als de stof die zorgt voor de gezonde cholesterolverlagende eigenschap van rode wijn.

Tomaten Ook antioxidanten in tomaten hebben een preventief effect op aderverkalking. De dagelijkse consumptie van minstens twee glazen tomatensap is genoeg om de LDL-oxidatie aanzienlijk te verminderen.

Walnoten Een studie van de University of California heeft bevestigd dat walnoten het cholesterolgehalte in het bloed drastisch kunnen verlagen. De studie toonde aan dat de dagelijkse consumptie van walnoten de hoeveelheid slechte cholesterol in het bloed met 27 procent doet afnemen. Ook een Spaanse studie, die is gepubliceerd in het Journal of the American College of Cardiology, kwam tot de conclusie dat walnoten beschermen tegen hart- en vaatziekten.

Groene thee Dagelijks enkele koppen groene thee drinken is goed tegen hart- en vaatziekten. Dat is gebleken uit jarenlang onderzoek onder meer dan 40.000 Japanners, gepubliceerd in het Journal of the American Medical Association. Japanners die meer dan vijf koppen per dag dronken, hadden 26 procent minder kans om te sterven aan een hart- en vaatziekte dan diegenen die minder dan één kop per dag consumeerden. Voorbeelden van erg cholesterolrijke voedingsmiddelen zijn eidooiers, camembert en bloedworst. Beperk daarom het aantal eieren per week, kies voor magere zuivelproducten in plaats van (half)volle, vervang vette kazen door magere varianten, en doe dat ook voor vlees. Ook koekjes, chocolade, gebak, koffiekoeken en sandwiches bevatten veel vet, net als kant-en-klare gerechten.


Pagina 26


Veel mensen met een te hoge cholesterol krijgen van hun arts pillen voorgeschreven. Deze zijn een snelle, maar ook dure oplossing, en soms zijn ze onnodig. Vaak volstaat het om je voedings- en leefgewoonten aan te passen.Zo zijn er heel wat voedingsmiddelen die speciaal zijn ontwikkeld om het cholesterolgehalte te doen dalen, en zijn er heel wat plantaardige producten die helpen om je cholesterol te verlagen.

bron: www.gezondheidsnet.be Publicatiedatum: 3-2-2009


Pagina 27


Vitaminen, mineralen en spoorelementen itaminen, mineralen en spoorelementen heb je nodig om gezond te blijven. Maar welke dosering is juist en hoe zit dat met te veel vitaminen binnen krijgen? Ongeveer één vierde van de Nederlanders gebruikt dagelijks extra vitaminen in de vorm van een multivitaminepreparaat. Dit is verstandig omdat een aantal vitaminen niet of onvoldoende door het lichaam zelf aangemaakt worden. Dit houdt in dat we vitaminen via de voeding binnen moeten krijgen. Als je dus niet voldoende (goede) voedingsstoffen via de maaltijden binnen krijgt moeten ze dus aangevuld worden. Dit geldt overigens ook voor mineralen. Het lichaam kan geen enkel mineraal (zoals zink, calcium, magnesium, koper, ijzer etc) zelf aanmaken en ook die moeten dus via de voeding binnen komen.

Gezonde voeding? Officiële instanties gaan er van uit dat je, als je elke dag gezond eet, automatisch de juiste hoeveelheid vitaminen en mineralen binnenkrijgt. Uit onderzoek van o.a. TNO blijkt echter dat de dagelijkse voeding van de gemiddelde Nederlander helemaal niet voldoende vitaminen en mineralen bevat en dat veel mensen dus een structureel tekort aan vitaminen en mineralen hebben. Het gaat daarbij met name om tekorten aan magnesium, zink, ijzer, calcium, vitamine A en D. Ook de B vitamines komen er bekaaid vanaf. Hieruit blijkt wel dat we te weinig vitaminen en mineralen binnen krijgen maar juist door ons drukke bestaan en meer stress zouden we meer vitaminen en mineralen kunnen gebruiken. Tekorten kunnen zich uiten in de vorm van uiterlijke verschijnselen (dof haar, poreuze nagels, slechte huid enz.) maar ook door niet optimaal functionerende hormoonproductie, immuniteit en stofwisseling. Mensen die intensief sporten hebben vaak een extra behoefte aan deze voedingsstoffen om de hoge belasting voor hun lichaam te kunnen compenseren.

Extra vitaminen en mineralen Ons lichaam heeft onder normale omstandigheden een kleine hoeveelheid vitaminen, mineralen en spoor elementen nodig. Maar zoals hierboven beschreven lukt het veel mensen niet om voldoende vitaminen binnen te krijgen en daardoor is een aanvulling welkom en belangrijk. Afhankelijk van uw eetpatroon en levenswijze zijn combinaties mogelijk van afzonderlijke vitaminen en mineralen tot multivitaminen tabletten welke alle vitaminen bevatten. Wat voor volwassenen geldt gaat vaak ook op voor kinderen en soms nog meer. Er zijn nogal wat kinderen die door een eenzijdig voedingspatroon, ze lusten immers niet alles, noodzakelijke vitaminen mislopen. Juist in de groei is het belangrijk dat uw kind gezond en veelzijdig eet en de juiste vitaminen en mineralen binnen krijgt.


Pagina 28


Het is verstandig extra vitaminen en mineralen na de maaltijd in te nemen, bij voorkeur in de ochtend. Sommige mensen zijn wat gevoelig bij inname op de nuchtere maag vanwege geirriteerd maagslijmvlies.

Kan ik ook teveel vitaminen innemen? De meeste vitaminen zijn in water oplosbaar wat betekent dat ze zich niet opstapelen in het lichaam. Ze worden tegelijkertijd met andere afvalstoffen via de urine uit het lichaam afgevoerd. Er kunnen echter wel problemen ontstaan bij een te hoge dosering vitaminen. De marge is echter groot. Voor elke vitamine is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vastgesteld (ADH). Deze hoeveelheden liggen ver onder de hoeveelheid die een overdosis genoemd kan worden. Vandaar dat een overdosis vitaminen niet zo eenvoudig is, maar onmogelijk is het niet. Het gaat dan om vitaminen die in vet oplosbaar zijn, dus vitamine A, D, E en K. Deze kunnen zich opstapelen in het lichaam. De overheid heeft echter een maximale dosis per tablet vastgesteld waardoor het niet mogelijk is met één enkel tablet een overdosis te veroorzaken.

Welke vitaminen zijn er en wat doen ze? Vitamine A (retinol, bêtacaroteen) Gezichtsvermogen, groei, gezonde huid, weerstand tegen ziekten Bron: margarine, halvarine, bak-/braad producten, vlees(waren) Vitamine B1 (thiamine) Nodig om energie uit koolhydraten te halen, goede werking hart- en zenuwstelsel Bron: graanproducten, brood, aardappelen, vlees(waren), groente Vitamine B2 (riboflavine) Nodig om energie uit eten te halen, gezonde huid Bron: zuivel, ei, vlees(waren), groente Vitamine B3 (niacine) Nodig om energie uit eten te halen Bron: vlees(waren), vis, graanproducten, groente, aardappelen Vitamine B5 (pantotheenzuur) Nodig om energie uit eten te halen Bron: vlees(waren), ei, graanproducten, groente, fruit, zuivel Vitamine B6 (pyridoxine) Weerstand tegen ziekten, nodig bij opbouw en afbraak van eiwitten, aanmaak rode bloedcellen, werking zenuwstelsel Bron: vlees(waren), aardappelen, brood, zuivel, groente Vitamine B8 of H (biotine) Nodig om energie uit eten te halen


Pagina 29


Bron: ei, lever, melk, noten Vitamine B9 of B11 (foliumzuur) Aanmaak rode bloedcellen, verlaagd risico open ruggetje Bron: groene groenten, fruit, brood, zuivel, vlees(waren) Vitamine B12 (cobalamine) Aanmaak rode bloedcellen, goede werking zenuwstelsel Bron: ei, vis, zuivel, vlees(waren) Vitamine C (ascorbinezuur) Wondgenezing, weerstand tegen ziekten, verbetert de opname van ijzer uit voeding, antioxidant Bron: groente en (citrus)fruit, aardappels Vitamine D (cholecalciferol, ergocalciferol) Nodig voor de opname van calcium: zorgt voor stevige botten en tanden Bron: margarine, halvarine, bak-/braad producten, vis, vlees(waren) Vitamine E (tocoferol) Antioxidant, beschermt de cellen Bron: plantaardige oliën, noten, groente Vitamine K (fylochinon) Nodig voor de bloedstolling en stevige botten Bron: groene groente, olie

Welke mineralen en spoorelementen zijn er en wat doen ze? Calcium Opbouw en onderhoud van skelet en gebit, werking zenuwstelsel en spierstelsel, bloedstolling Bron: zuivel, groente, noten Chroom Rol bij insulinewerking (regulering bloedsuikergehalte) Bron: graanproducten, vlees(waren), vis, groente, fruit Fluor Sterke botten en tanden, preventie tandcariës Bron: vis, thee

Jodium Goede werking van de schildklier Bron: zeevis, keuken/bakkers zout


Pagina 30


Koper Nodig om energie uit eten te halen, gezonde huid Bron: groente, vlees(waren, fruit, brood Magnesium Nodig om energie uit eten te halen, spierfunctie Bron: brood, graanproducten, zuivel, vlees(waren), groente Mangaan Nodig om energie uit eten te halen Bron: volkoren graanproducten, thee, groente

Molybdeen Nodig om energie uit eten te halen Bron: graanproducten, brood, zuivel Selenium Antioxidant, goede werking van de schildklier Bron: brood, graanproducten, vis, groente Ijzer Aanmaak hemoglobine (voor zuurstoftransport in het bloed) Bron: vlees(waren), graanproducten, brood, groente Zink Groei, smaakbeleving, weerstand tegen ziekten Bron: vlees(waren), brood, noten, kaas, schelpdieren

Antioxidanten Antioxidanten zijn belangrijk voor de gezondheid. Anti-oxidanten beletten dat Vrije radicalen schade aanrichten en helpen ongewenste oxidatie te voorkomen in ons lichaam. Lichamelijke veroudering, schade aan huid en bindweefsels blijken het gevolg te zijn van vrije radicalen. Anti-oxidanten kunnen veroudering vertragen. Antioxidanten zitten in bepaalde Voeding (o.a knoflook, broccoli, kruiden) en in Supplementen (o.a Omega vetzuren, Vitamine A, B6, C, E, Taurine, Mineralen als Zink en Selenium).

Oxidatie en Zuurstof In alle biologische processen speelt zuurstof een dubbele rol. Aan de ene kant is het een onmisbaar element voor leven. Aan de andere kant is zuurstof verantwoordelijk voor bijna alle afbraakprocessen. Om dit te illustreren de volgende voorbeelden: ijzer van een verroeste spijker is een verbinding aangegaan met zuurstof; de spijker oxideert en gaat in kwaliteit achteruit verbranding van een stuk hout is een verbinding tussen hout en zuurstof, waarbij warmte


Pagina 31


(vuur) en afbraak (as) ontstaan. De verbranding van voedingsstoffen in onze lichaamscellen is een afbraakproces van voedingsstoffen, waarbij zuurstof nodig is en energie (warmte) ontstaat. Er is sprake van gewenste oxidatie. Het roesten van een spijker is ongewenste oxidatie. Naast zuurstof zijn er tal van andere elementen met oxidatie-eigenschappen. Het is belangrijk dat ongewenste oxidatieprocessen zoveel mogelijk vermeden worden. Ongewenste oxidatie van bijvoorbeeld vetzuren in ons lichaam zorgt niet alleen voor afbraak van de vetzuren, maar laat ook vrije radicalen ontstaan.

Vrije radicalen

rije radicalen zijn kleine, uiterst actieve, agressieve deeltjes die veel schade kunnen aanrichten. Bij alle gewenste en ongewenste oxidatieprocessen in ons lichaam ontstaan deze schadelijke deeltjes. Vrije radicalen zijn atomen die één elektron missen. Ze zijn op zoek naar een elektron om weer in evenwicht te komen. De vrije radicalen zijn in staat om elektronen te stelen uit andere atomen van lichaamseigen moleculen. Ze zijn verantwoordelijk voor schade aan cellen, zelfs voor schade aan het DNA in onze celkernen. Hierbij kan gedacht worden aan de rol die vrije radicalen spelen bij chronische degeneratieve aandoeningen. Xanthonen zijn stoffen die in staat zijn om aan vrije radicalen elektronen af te staan zonder zelf uiteen te vallen. De vorming van vrije radicalen in ons lichaam kan het gevolg zijn van: normale celdeling het afweersysteem het ontgiftingssysteem Van buiten af staat ons lichaam bloot aan vrije radicalen door o.a. straling, luchtverontreiniging, synthetische toevoegingen in voedsel, lichamelijke overbelasting, stress, zware metalen etc.

Vrije radicalen: gevolgen Lichamelijke veroudering is in principe een gevolg van schade door vrije radicalen. Dat onze huid minder elastisch wordt is een gevolg van schade door vrije radicalen aan huid en bindweefsels. Het is te vergelijken met een elastiekje dat brokkelig wordt en vergaat als het in de zon heeft gelegen. Er is uit verschillende onderzoeken naar voren gekomen dat veroudering mede het gevolg lijkt te zijn van overmatige activiteit van vrije radicalen. Mensen die roken en veel aan de zon hebben bloot gestaan, krijgen eerder rimpels door een grotere hoeveelheid aan schadelijke vrije radicalen. Ook andere aandoeningen, zoals reuma, hart- en vaatziekten, tumoren, pigmentvlekken en staar, lijken mede toe te schrijven te zijn aan schade door vrije radicalen c.q. overmatige vrije radicalen activiteit.


Pagina 32


Vrije radicalen en oxidatie Op twee manieren verdedigt ons lichaam zich tegen overmatige belasting van vrije radicalen. Enerzijds beschikt het over vrije radicalen vangers. Dit zijn enzymen die ons lichaam produceert om vrije radicalen aan zich te binden en daardoor onschadelijk te maken (bv. catalase, glutathion en SOD (super oxide dismutase). Anderzijds kan het lichaam beschikken over anti-oxidanten. Dit zijn stoffen die in onze voeding voorkomen en ongewenste oxidatie en daarmee ongewenste vrije radicaalvorming kunnen voorkomen. Sommige van deze voedingsfactoren beschikken over vrije radicalen vangende eigenschappen. Model van een DNA-molecuul

Vrije radicalen vermijden Een overschot aan vrije radicalen kun je vermijden door zo min mogelijk: straling (overmatig zonlicht, zonnebank, radio-activiteit e.d.) luchtverontreiniging en tabaksrook lichaamsvreemde stoffen in voeding (synthetische kleurstoffen, zware metalen) en stress (lichamelijk en geestelijk). oxidatie van voeding door te zorgen voor voldoende anti oxidanten. onvolwaardige voeding te gebruiken.

Bioflavonoïden Antioxidant-Bioflavonoïden zijn plantaardige stoffen die een rol spelen bij het voorkomen van hart- en vaatziekten en zijn voor het behoud van gezonde bloedvatwanden. Ze beschermen en versterken de vaatwanden en verlagen een te hoog cholesterolgehalte in het bloed. Bioflavonoïden verhogen het effect van vitamine C in het lichaam. In de natuur komt vitamine C altijd voor in combinatie met bioflavonoïden (bijv. citrusvruchten). Bioflavonoïden zijn nuttig bij vele problemen, w.o. spataderen, open benen, aambeien en sportblessures. Ook kunnen ze abnormale bloedstollingen voorkomen, ontstekingen remmen en staar helpen voorkomen.

Bronnen en/of referenties Gilstar, M. Kruidenvademecum. Kosmos Bisset, H. Herbal drugs and phytopharmaceuticals Orthovisie - Diverse artikelen


Pagina 33


Voedingssupplementen nderzoekers ontdekken steeds meer goede stoffen in groente. Dat zijn er veel meer dan de vitaminen en mineralen die tot voor kort bekend waren. Een vitaminepil kan groenten dan ook nooit vervangen. Het kan dus hooguit een aanvulling zijn als een voeding om wat voor reden dan ook te weinig vitaminen of mineralen bevat of als de behoefte van het lichaam aan een bepaalde vitamine is verhoogd. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij ziekte. De betere voedingssupplementen kunnen de kwaliteit van vers groente en fruit wel benaderen.

Waarom voedingssupplementen? Over het algemeen genomen krijgen we in Nederland niet de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitaminen en mineralen via het dagelijkse voedsel in ons lichaam. Hoewel er het hele jaar door veel fruit- en groentesoorten verkrijgbaar, waardoor variatie mogelijk is. Toch loopt door moderne landen tuinbouwmethoden het gehalte aan belangrijke stoffen in groenten en fruit ook nog terug. Er zijn dus omstandigheden waaronder tekorten kunnen ontstaan. Milieuvervuiling, niet dagelijks een uitgebalanceerde maaltijd nuttigen, sporten, drukke werkzaamheden, roken, herstelperioden na ziekten, diëten, verslavingen, stress, geen geregeld leefpatroon. Tekorten kunnen we op een goede manier aanvullen door voedingssupplementen te gebruiken. Verder zijn er voedingssupplementen die voor een specifiek doel gebruikt worden zoals het reinigen van de darmen, het reinigen van de lever, vaten reinigen, energieverrijkend, cholestorol-verlagend, tegen hoge bloeddruk, snellere genezing van wonden, gewichtsproblemen, schimmelinfecties, preventief tegen hart- en vaatziekten. Wanneer we ons lichaam niet voorzien van alle juiste voedingsstoffen, zijn we niet altijd gezond en kunnen we niet goed functioneren.

Wat zijn voedingssupplementen? Voedingssupplementen zijn pillen, capsules, tabletten, poeders, drankjes of druppels die allemaal bedoeld zijn om bepaalde stoffen, die goed voor ons lichaam zijn, in voldoende mate binnen te krijgen. Voedingssupplementen zijn bedoeld als aanvulling op het voedsel, niet als vervanging! Zo zijn er voedingssupplementen die extra vitamine, extra mineralen, of een combinatie (multi) bevatten . Er zijn preparaten die gericht zijn op een specifieke doelgroep: renners, krachtsporters, duursporters. Ook zijn er middelen met ingrediënten die diverse heilzame effecten bieden.


Pagina 34


Voor wie zijn voedingssupplementen een must? Mensen die baat kunnen hebben bij voedingssupplementen met extra vitamines en mineralen zijn onder meer: sporters, mensen met drukke werkzaamheden; rokers; stress; mensen die in steden of industriegebieden wonen met milieuvervuiling; ouderen hebben meestal extra vitamine D nodig, tenzij ze veel buiten zijn; vrouwen die zwanger willen worden en tijdens de eerste weken van de zwangerschap hebben foliumzuur nodig om de kans op een kindje met een open ruggetje te verkleinen; baby's en jonge kinderen hebben afhankelijk van de door hen gebruikte voeding extra vitamine D en K nodig; omdat ijzer uit plantaardige bronnen slecht wordt opgenomen, kunnen sommige vegetariërs dat te kort komen; mensen die lijden aan een spijsverteringsstoornis (zoals de ziekte van Crohn en coeliakie) kunnen door de belemmering in de opname van voedingsstoffen tekorten krijgen; voor mensen die herstellende zijn van een ziekte of vaak ziek zijn; vermageringskuren bevatten niet altijd voldoende voedingsstoffen; vrouwen en trouwens ook mannen in de overgang (osteoperose); iedereen die wel eens gezondheidsklachten heeft en daardoor niet goed kan functioneren.

Zijn voedingssupplementen zinvol of niet? Gebruik van voedingssupplementen is zeker zinvol, echter men moet geen al te snelle resultaten willen. Inname dien je een tijdje vol te houden, in het begin een hogere dosis en na de aangegeven termijn een lagere onderhoudsdosis. De resultaten zullen positief beïnvloed worden als de gehele leefwijze gezonder is met name voldoende beweging, niet roken, gezond en afwisselend eten, voldoende water drinken (minimaal 2 liter per dag), voldoende nachtrust en vermindering van stress. Inmiddels zijn er honderden fabrikanten die inspringen op de behoefte aan voedingssupplementen. Het zou tever gaan om die allemaal te gaan noemen. Hieronder volgen enkele voedingssupplementen die mijns inziens een extra vermelding verdienen. Dit gebaseerd op persoonlijke ervaring, ervaringen van vrienden en kennissen, publicaties in de media en wetenschappelijke onderzoeken.


Pagina 35


Voorbeelden van enkele kwaliteits voedingssupplementen Juice Plus+®

n de Verenigde Staten een regelrechte hit. De fabrikant en diverse mensen uit de medische wereld noemen het het beste na groente en fruit . Een voedingssupplement gebaseerd op volledige voeding. Het is een gemakkelijke manier om goede voeding aan uw eetpatroon toe te voegen Juice Plus+® Fruit Mix wordt gemaakt op basis van volledige voeding bestaande uit acht verschillende soorten fruit: appel, sinaasappel, ananas, perzik, veenbes, papaya, dadel en pruim Juice Plus+® Groenten Mix wordt gemaakt van maar liefst negen verschillende soorten groenten en de vezels van twee granen: biet, broccoli, kool, wortel, boerenkool, spinazie, peterselie, look en tomaat, en gerste- en haverpoeder Juice Plus+® wordt gemaakt van de beste groenten en fruit, die geperst worden om de voedingsstoffen uit de plantencelstructuur te halen, zodat ze beter opgenomen worden. Tijdens het exclusieve drogingsproces wordt het vocht van de pulp gescheiden en worden de eventuele resten van herbiciden en pesticiden verwijderd. Dit proces wordt nauwkeurig gecontroleerd om te zorgen dat de voedingsstoffen bewaard blijven. De 17 verschillende soorten groenten en fruit in Juice Plus+® bevatten een uitgebreide reeks voedingsstoffen die nodig zijn om ons lichaam in conditie te houden en een gezondere levensstijl te bekomen. Wetenschappelijk onderzoek toont de werking van Juice Plus+® aan Verschillende klinische studies tonen aan dat door dit produkt de hoeveelheid antioxidanten en voedingsstoffen in het bloed stijgt en dat het een positieve invloed heeft op verschillende functies van het immuunsysteem, het DNA en dat het bijdraagt tot het behoud van een gezonde bloedsomloop.


Pagina 36


Een overzicht van onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek Onderzoek biobeschikbaarheid "Onderzoekers uit Wenen, Oostenrijk, toonden een aanzienlijke toename aan van de meest belangrijke antioxidanten nadat de deelnemers zeven weken lang Juice Plus+® hadden genomen." Journal of the American College of Nutrition, 2004.

Homocysteïne-status "Het Sydney-onderzoek toonde een daling aan van het homocysteïnegehalte na het drie weken eten van Juice Plus+® (lagere niveaus aan homocysteïne worden in verband gebracht met gezondere bloedvaten)." Journal of Nutrition, 2003.

Bloedsomloop "Na vier weken vertoonden de bloedvaten van personen die Juice Plus+® aten minder vaatvernauwingen na het eten van een vetrijke testmaaltijd." Journal of the American College of Cardiology, 2003.

Wilt U meer weten over (het bestellen van) Juice Plus+® producten?

Voor meer informatie klik hier om naar de website van Juice Plus+® te gaan : Juice Plus+®


Pagina 37


Bios life e gezondheid van ons lichaam is afhankelijk van de dagelijkse opname van vitamines, mineralen, vezels en belangrijke speciale voedingsstoffen. Onze dagelijkse leef- en voedingsgewoonten maken het vaak moeilijk, deze belangrijke voedingsstoffen in voldoende hoeveelheid tot zich te nemen. Daarbij is een gevarieerde, evenwichtige voeding van essentieel belang, zodat vermoeidheid, gebrek aan energie en concentratie geen afbreuk doen aan ons welbevinden. * Oplosbaar vezelcomplex Biosphere Fiber , dat door een gepatenteerde technologie de oplosbaarheid van de vezels 9x verhoogd * Natuurlijke controle van het cholesterol door 4 gepatenteerde* mechanismen * Verbeterd de voedingswaarde van uw eten * Effectiviteit voedingswetenschappelijk bevestigd! * Stimuleert de ontslakking en optimaliseert de darmflora * Ondersteunt het immuunsysteem en de stofwisseling * In 2 smaken: Met frisse citrus-sinaasappelsmaak in handige sachets en NEUTRAL zonder zoetmiddel en aroma´s in een voorraadsbus Ga naar de website voor Informatie over Bios Life


Pagina 38


Agel

r is behoefte aan voedingssupplementen, die zorgen voor een extra toevoer van de benodigde voedingsstoffen. Agel is daarin niet vernieuwend, er zijn talloze onderzoeken op het internet te vinden waarin beschreven staat wat het menselijk lichaam aan voeding nodigt heeft en wat ontbreekt in de dagelijkse voeding. Agel heeft deze benodigde voedingsstoffen in een nieuwe vorm gestoken.

Waarom gel? Je hebt ongetwijfeld de artikelen in de pers gelezen: onderzoek na onderzoek toont aan dat veel vitaminen en mineralen supplementen in pilvorm niet of nauwelijks opgenomen worden in je lichaam. Het probleem is eenvoudig: ons lichaam is gewoon niet in staat om de voedingsstoffen uit pillen, capsules en tabletten op te nemen. Dat is niet het enige probleem. Veel mensen hebben moeite om pillen te slikken, omdat ze ongemakkelijk zijn, slecht smaken of slecht ruiken. Anderen klagen over het branderige gevoel in de maag, de oprispingen en de "vitamine boertjes". Je moet ze vrijwel altijd innemen met water, wat niet altijd voorhanden is. De grootste uitdaging voor veel mensen is dat ze niet weten welke supplementen ze moeten nemen en welke merken ze moeten kiezen uit het grote aanbod. Ieder merk is natuurlijk het beste. Maar is dit ook zo? Waar kun je op vertrouwen?

Technologische doorbraak Agel Enterprises beweert een technologische doorbraak gemaakt te hebben op het gebied van voeding en voedingsupplementen, met de introductie van Suspension Gel Technologie. Deze nieuwe wetenschappelijke doorbraak in "verpakking" van voeding, vitamines, antioxidanten en mineralen is volgens Agel een revolutie in de wellness industrie. Agel : Agel s gepatenteerde Suspension Gel Technologie helpt bij een betere opname van vitaminen en mineralen. Om die rede verbetert het de vetverbranding, zorgt het voor meer energie, betere immuniteit en anti-aging. Het verbetert je totale gezondheid en welzijn. Het bewijs is geleverd. Agel heeft een nieuw proces ontwikkeld, waarbij de nutriënten in een goedsmakende gel worden aangeboden. Deze nieuwe manier van "verpakken" zorgt voor een revolutie in de opkomende wellness industrie! Agel's supplementen zijn zo samengesteld dat ze de fysiologisch perfecte hoeveelheden nutriënten, vitamines, en mineralen bevatten. De gepatenteerde Suspension Gel Technologie zorgt ervoor dat de voedingsstoffen maximaal worden opgenomen in je


Pagina 39


lichaam, voor het beste effect.

Smaak is belangrijk! Een andere belangrijke factor die de wetenschappers en onderzoekers meegenomen hebben is de smaak van het product. De kille waarheid is dat als mensen iets niet lekker vinden ze het niet nemen. Er is daarom extra aandacht besteed aan de smaak van de producten. Agel's innovatieve GelPacks zijn de nieuwe generatie van voedingsupplementen. Het is voor het eerst dat u alle voedingstoffen in deze gezonde, smaakvolle vorm krijgt aangeboden. Proef groene appel, een bessenaroma, aardbei, banaan of 17 exotische vruchten samen in één GelPack.


Pagina 40


Bijzondere groenten Chayotes Ze zijn zo groot als een forse peer en komen oorspronkelijk uit Mexico, het rijk van de Azteken en de Maya's. Daar worden ze al zo lang gekweekt dat er geen wilde verwanten meer van bekend zijn. Chayotes zijn lid van de Cucurbitaceae, de familie van de komkommer, de pompoen en de courgette, en zo smaken ze ook wel een beetje. Het unieke van de chayote binnen deze familie is dat de vrucht slechts één grote, platte pit bevat. Chayote is dus een Azteeks woord, maar de plant werd door de Spanjaarden over de wereld verspreid en draagt nu een hele reeks vreemde benamingen zoals chowchow, chocho, xuxu, christophine, talloteof mirliton.

In het Surinaams Nederlands sprak men van kajot, maar dat doet nogal denken aan de beweging van kardinaal Cardijn, vandaar dat ik hier de Mexicaanse term bezig. Voor de wetenschap heet een chayote Sechium edule.

Het is een doorlevende klimplant, die wel tien meter lang wordt. Alle delen van de chayote blijken eetbaar, ook de pit. De jonge scheuten worden als sla genuttigd, bladeren en stengels worden gebruikt als veevoeder, en de knollen die aan de wortels groeien, zijn een goede bron van zetmeel. Zo'n knol kan wel twintig kilo wegen. De vruchten worden vooral groen geplukt, zoals bij courgettes. Rijp zijn ze geel tot oranje. Eén plant kan tweehonderd vruchten dragen.

De chayote heeft veel water nodig, maar groeit in bijna alle klimaten. Iemand zou het hier eens moeten proberen... Spijtig dat de vruchten nog zo onrijp zijn wanneer ze hier in de winkel liggen, anders zou ik zelf nog weleens een pit in een bloempot durven te proppen. Het zou, wie weet, een alternatief gewas in de tuinbouw onder glas kunnen worden? In Mexico kiemt de plant zo makkelijk dat er soms al nieuwe plantjes uit de vrucht te voorschijn komen nog voor de chayote op de grond gevallen is.

Dieetvoedsel


Pagina 41


Chayote is een ideale groente voor ons, overvoede westerlingen. Traditioneel wordt het blad gebruikt in de behandeling tegen hoge bloeddruk en aderverkalking, en voorts bevat de plant geen vet en minder eiwitten, vezels en vitamines dan de meeste andere planten (tenzij je de pit opeet). Een maagvuller, dus. Ideaal voor een light lunch of dineetje. Ik kocht twee chayotes en legde die eerst nog enkele dagen in de ijskast. Ze zijn blijkbaar zeer goed houdbaar, sommige bronnen spreken van maanden. Er verschenen enkel wat vlekjes op de huid, verder bleven de vruchten hard en stevig. In twee snijden ging vlot, net zoals een peer, en binnen zie je dan het witte vruchtvlees en de bleke pit. Rauw smaakt het een heel klein beetje naar raap, dan een vleugje metallieke groenheid, maar het is echt wel een bijzonder neutrale groente. Het sap plakt lichtjes en doet wat met de handen. Ik heb ze niet geschild, maar veel liefhebbers doen dat wel. Men zegt dat bij rijpere chayotes de schil taai wordt, en dan is schillen echt wel nodig, maar dat kan even goed na het koken. Weet u wat u eens moet proberen? Snij de chayote zoals u een peer zou snijden, besprenkel ze met olie, doe er wat zout en peper over en meng met een dun gesneden ajuin. In de oven ermee en zo lang laten garen tot de rest van het eten klaar is.Uithollen en opvullen (met vis) is ook een optie. Dit is een groente die overal bij past. Smakelijk.

Zeewier Wieren zijn de groenten van de zee. De zee bevat heel veel schatten die we nog niet kennen. Zeewieren spelen een cruciale rol in de ecologie van onze planeet, maar het zijn ook gezonde voedingsmiddelen. De mensen in Azië hebben dat al eeuwen geleden ontdekt en zijn er ook de grootste verbruikers van ter wereld Wieren : boordevol nuttige voedingsstoffen Zeewieren zijn inderdaad het prototype van het voedingsmiddel dat arm is aan calorieën en toch rijk is aan goede voedingsstoffen. Ze bevatten grote hoeveelheden mineralen, zoals jodium, kalium, ijzer en kalk. In sommige wieren zit zelfs tien keer meer kalk dan in koemelk en vijf keer meer ijzer dan in spinazie! Maar die rijkdom aan mineralen moet gerelativeerd worden: eerst en vooral worden de kalk en het ijzer in wieren moeilijk opgenomen door het lichaam. Bovendien wegen wieren zo weinig dat we er altijd maar een beperkte hoeveelheid van eten. Wieren : een bron van omega 3 Wieren, zeg maar de groenten van de zee, bevatten ook alle essentiële aminozuren, veel soorten vitamines en vezels. Er zitten weinig vetten in, en die vetten zijn dan nog grotendeels essentiële vetzuren: omega 3 en omega 6, in een ideale verhouding van 1/1. Sommige rode wieren, zoals nori (gebruikt bij de bereiding van sushi, maki en andere temaki sushi), behoren tot de weinige


Pagina 42


groentesoorten die omega 3 met lange keten bevatten, een van de eigenschappen van vette vissoorten! Wieren : heel veel soorten Er bestaan bijna 10.000 soorten zeewieren. Ze komen overvloedig voor aan de kust van Japan, met 2 kilo wieren per persoon per jaar de grootste verbruiker ter wereld. Ze maken er 10% van het dagelijkse menu uit. In Europa staan wieren zelden op het menu, behalve dan misschien in Schotland en Ierland. Als we ze toch binnenkrijgen, komt dat niet door de populariteit van de Aziatische keuken maar door hun gebruik als voedingsadditieven. In wieren zitten binden verdikkingsmiddelen die heel veel gebruikt worden in de voedingsindustrie, vooral dan in zuivelproducten. De bekendste soorten zijn de nori uit de sushi (een van de weinige groenten die ook vitamine B12 bevatten), kombu (een bruin wier dat verwerkt wordt in de Japanse basisbouillon), dashi, wakame (wordt toegevoegd aan de misosoep), arame (wordt verwerkt in slaatjes of in soep) en dulse (een van de bekendste soorten). Dit rode wier wordt al duizenden jaren gegeten in Schotland, Ierland, in Wales, in Canada en vooral in IJsland. Wieren : kankerwerende eigenschappen Bovenop hun gunstige voedingseigenschappen zouden zeewieren mogelijk hetzelfde kankerwerende effect hebben op hormonenafhankelijke vormen van kanker als de producten op basis van soja. Wetenschappers vermoeden dat ze een mogelijke reden zijn waarom in Japan minder borst- en prostaatkanker voorkomt. De precieze invloed en werking van de wieren is nog niet duidelijk, maar het hoge gehalte aan fucoxanthine en fucoidan in de wieren zou zeker een rol spelen. Deze twee stoffen interfereren met processen die de groei van de tumor beïnvloeden. Redenen genoeg dus om zeewieren niet louter als een culinair curiosum te beschouwen. Bron: ELSEVIER VOEDINGSMIDDELEN INDUSTRIE


Pagina 43



Pagina 44


Bijzonder fruit De açai-bes e açai-bes is één van de fruitsoorten die behoren tot het superfruit. De bessen zitten bomvol met gezonde voedingsmiddelen en inmiddels is ontdekt dat de açai-bes een uitkomst is voor mensen die willen afvallen.

De oorsprong van de açai-bes De açai-bes is een donkerblauwe bes die van oorsprong afkomstig is uit het Amazonegebied. De bessen werden in Brazilië vroeger al door Indianen gebruikt om bij de jacht hun uithoudingsvermogen te bevorderen en pas bevallen vrouwen aten de bessen om snel aan te sterken na de bevalling. Inmiddels zijn de gezonde eigenschappen van de açai-bes wereldwijd bekend geworden en wordt de bes verwerkt in diverse dranken en voedingsupplementen.

Welke voedingsstoffen bevat de açai-bes? De heeft een aantal opvallende voedingsstoffen. Onder andere de vetzuren omega 6 en 9, waarvan al langer bekend is dat deze bevorderend zijn voor een goede gezondheid (net als visolie). Verder heeft de açai-bes een hoog gehalte aan anti-oxidanten, zo hoog zelfs dat je er een groot bord vol wortels of broccoli zou moeten eten om aan dezelfde waarde te komen als een handjevol van de gezonde açai-bessen. Naast deze stoffen is de açaibes ook nog rijk aan Vitamine B1, B2, B3, C, E, fosfor, calcium, en proteïnen. De bessen zijn ook nog eens zeer rijk aan voedingsvezels, waardoor ze een goede darmwerking bevorderen. Door de hoeveelheid gezonde voedingsstoffen kan toevoegen van de açai-bes aan het dieet helpen bij het afvallen.

De açai-bes is een rage in Amerika In Nederland is de açai-bes nog redelijk onbekend. Hij verschijnt zo hier en daar in vruchtensappen, maar het gehalte açai-bes in deze sappen is niet erg hoog. De bes is in Amerika een belangrijke ontdekking geworden, doordat er zoveel goede eigenschappen aan de bes worden toegeschreven. De recentste ontdekkingen wijzen erop dat de açaibes een verrassend effect heeft op het gewicht van mensen die de bessen eten om af te vallen. De bessen zijn goed voor de opbouw van spieren en kunnen de vetverbranding aanzienlijk te stimuleren. De açai-bes veroorzaakt geen acuut spectaculair gewichtsverlies. Gebruik van de bessen in het dieet heeft tijd nodig voordat het resultaat geeft. Door de gezonde voedingsstoffen die de açaibessen bevatten zal het lichaam aanzienlijk gezonder worden. De darmwerking wordt gestimuleerd, het metabolisme wordt versneld, waardoor meer vet zal worden verbrand. Na ongeveer een half jaar heeft het lichaam een ommekeer gemaakt naar een gezonder metabolisme.

De açai-bes in Nederland


Pagina 45


De rage is nog niet vanuit Amerika naar Nederland overgewaaid. Er zijn vruchtensappen van Coolbest en van Healthy People die een percentage açai-bes bevatten. In Nederland zijn nog bijna geen voedingsupplementen met açai-bes verkrijgbaar, in Amerika wel. Als de açai-best echt zo gezond is, als wordt beweerd, dan zullen de voedingsupplementen ongetwijfeld ook op grotere schaal in Nederland verkrijgbaar zijn. Via de website www.amazonthunder.eu zijn pure sappen, poeders en supplementen die gemaakt zijn van de açai-bes verkrijgbaar, zij het nog wel wat prijzig.

Aloe vera Aloe vera is een van de oudste bekende medicinale planten. In het oude Griekenland gebruikten de doktoren de plant in hun recepten, terwijl de oude Egyptenaren de plant niet alleen gebruikten als medicijn maar ook als levenselixer, voor huidverzorging en bij het balsemen. Zij noemden deze plant: "De Plant van Onsterfelijkheid". Aloe vera (barbadensis, Miller) is een cactus-achtige plant, die groeit in de warmere klimaten. Feitelijk is het een familielid van de lelie- en uiachtige planten. Kennis van de buitengewoon helende werking van de verse Aloe vera plant is naar onze tijd overgebracht via folkloristische verhalen over oude geneeskundige praktijken. Wetenschappers zijn echter niet in staat geweest de helende werking van de plant te verklaren of te evenaren. Maar, in 1964 wist Dr. Bill C. Coats, een praktizerend apotheker uit Dallas, Texas, USA, een man die een droom deed uitkomen; alle voordelen van Aloe vera bereikbaar te maken voor miljoenen mensen over de hele wereld. Overtuigd dat de "Gel" van de plant verwijderd en gebruikt kon worden zonder dat de werking ervan verloren ging, wijdde dr. Coats zich geheel aan het bestuderen van de geheimen van de chemische samenstelling van de plant en dat te doen wat nog niemand ooit gelukt was in de 3500 jaar van de bekende geschiedenis van de plant. Het verwijderen en op natuurlijke basis stabiliseren van de gel terwijl de natuurlijke heilzame kracht geconserveerd blijft. Dit bracht hij in 1968 tot stand. Sindsdien zijn nieuwe wegen bewandeld in het gebruik van de gestabiliseerde Aloe vera Gel zoals in de geneeskunde, sport, in dienst van gezondheid en schoonheid, in kosmetica en bij dierenverzorging. Aloe helpt omdat de plant minstens 6 antiseptische bestanddelen bevat: lupeol, salicylzuur, phenol, ureumstikstof, kaneelzuur en zwavel. Antisepsis betekent het ontsmetten van de huid, zoals voorafgaand een operatieve ingreep of behandeling van een wond.


Pagina 46


Al deze substanties staan bekend als antiseptisch, omdat ze tezamen antimicrobische aktiviteiten vertonen. Dit verklaart waarom Aloe vera vele in- en uitwendige infecties kan genezen. Lupeol, salicylzuur en magnesium zijn ook zeer effektieve analgetica en dit verklaart waarom Aloe vera een effektieve pijnstiller is. Aloe vera bevat minstens drie ontstekingsremmende stoffen (cholesterol, campesterol en ßsitosterol, welke alle plantensteroïden zijn) en dit verklaart waarom Aloe vera zo'n effektieve behandelingsmethode is bij brandwonden, snijwonden, schaafwonden en schrammen alsook bij reumatische artritis, reumatische koorts en in- en uitwendige zweren. De aanwezigheid van enige vetzuren kan verklaren waarom is vastgesteld dat Aloe vera zeer effectief is bij ontstekingen in dunne- en dikkedarm, lever, nieren en alvleesklier. De aanwezigheid van elk van deze vetzuren, speciaal ß-sitosterol, verklaart waarom vaak gerapporteerd is dat Aloe vera Gel een effektieve behandelingswijze is bij allergische reakties en brandend maagzuur en waarom het helpt, samen met een vetarm dieet, gevaarlijke cholesterolgehaltes te verlagen. Dit alles verklaart waarom door de eeuwen heen lekendokters, dierenartsen, huisartsen en specialisten openlijk hebben verklaard, dat Aloe vera de kracht heeft een monumentale lijst van ziektes en kwalen bij mens en dier te genezen of pijn te verminderen, en daarom zeer zeker de naam verdient van "Medicijn Plant", "Toverstaf", "Wonderplant", "Brandplant", "Apotheek in een pot" of "Plant van Onsterfelijkheid".


Pagina 47


Guarana (Paulinnia cupana) et is een nootachtige zaadje van een klimplant afkomstig uit de tropische regenwouden van Brazilië. Het kruid werd door vele indianenstammen gebruikt als stimulant tijdens de jacht. Indianen gebruiken guarana opgelost in water of bakken er broden van (quarana breads of bastãu). Guarana is vier maal sterker dan koffie. De cafeïne in guarana wordt gelijkmatiger en beter in het lichaam opgenomen dan gewone cafeïne. De Guaranabes bevat hoge concentraties aan cafeïne, veel hoger dan in koffie, thee of frisdranken gevonden wordt. In de Verenigde Staten wordt Guarana als veilig beschouwd en heeft een zogenaamde "GRAS status" (Generally Regarded As Safe). Net als met andere cafeïne houdende producten moeten mensen met hartproblemen of hoge bloeddruk oppassen wanneer ze grote hoeveelheden Guarana nuttigen. Guarana wordt gebruikt als middel om prestaties te verbeteren, zowel geestelijk als fysiek. Er wordt ook wel gezegd dat Guarana na een vermoeiende training het lichaam helpt te zuiveren van melkzuur en op die manier voor meer "energie" zorgt[bron?]. Guarana is echter ook, zoals elke vorm van cafeïne, een vochtuitdrijvend middel. Een eventueel neveneffect van Guarana is, dat wanneer het middel uitgewerkt is, men zichzelf hoogstwaarschijnlijk vermoeid voelt. Guaraná frisdranken worden steeds populairder buiten Brazilië. Tot voor kort waren er alleen maar een paar kleine bedrijfjes die Guaraná importeerden, voornamelijk voor Brazilianen met heimwee. Dat is snel aan het veranderen. Eén blik in nieuwsgroepen (of in onze e-mail inbox) is genoeg om te realiseren dat Guaraná een groot succes in Europa en de USA kan zijn. In wezen is al een succes, maar met de verkrijgbaarheid is het nu nog slecht gesteld. Dat gaat snel veranderen, omdat PepsiCo de wereldwijde marketing voor het bekendste Braziliaanse merk, Guaraná Antárctica, op zich genomen heeft. De eerste stap in Europa is al gezet: het drankje is sinds kort verkrijgbaar in elke supermarkt van Portugal.


Pagina 48


Bijzondere kruiden Kurkuma (specerij) oftewel Geelwortel Kurkuma, ook wel koenjit of Indiase geelwortel genoemd, wordt gewonnen uit de plant Curcuma longa. Koenjit (kunyit) is de van oorsprong Maleise naam van de specerij. Het wordt gemaakt van de wortel van de plant. Het is een vast bestanddeel van kerriepoeder (curry) en geeft hieraan zijn gele kleur (die ook de bijnaam Indische saffraan verklaart). De specerij is mild bitter van smaak. Het merendeel van de kurkuma-oogst komt uit India. Kurkuma heeft een zeer duidelijk aroma en moet daarom alleen worden gebruikt als het echt in een bepaald gerecht hoort. Kurkuma is ook een van de meest gebruikte ingrediënten in currygerechten en zorgt voor smaak en kleur. Gemalen kurkuma is vooral een gele kleurstof om andere kruiden en gerechten te kleuren. Het wordt bijvoorbeeld wel aan rijst toegevoegd om deze een gele kleur te geven. Het kruid wordt ook veel gebruikt in de fusion keuken. Het kan ook worden gebruikt als kleurstof voor inkt. Papier dat in een oplossing met kurkuma gedrenkt en vervolgens gedroogd is, wordt wel als reagens gebruikt om de aanwezigheid van een base (alkali) aan te tonen. Het krijgt bij aanwezigheid van alkalische stoffen een bruinrode kleur. Het omslagpunt ligt ongeveer bij een pH van 8-9. Gebruik in wondbehandeling en patentkwestie Kurkumapoeder wordt in India traditioneel gebruikt voor de behandeling van wondjes en schrammen. In 1995 werd echter in de VS een patent toegekend aan de Universiteit van Mississippi op een wondbehandelingsmiddel gebaseerd op kurkuma. Dit patent werd het jaar daarop aangevochten door de Indiase Council of Scientific & Industrial Research en ingetrokken. De reden hiervoor was echter niet het eeuwenoude gebruik, maar het feit dat dat gebruik eerder beschreven was in een wetenschappelijk tijdschrift.[1] Geelwortel tegen Alzheimer Geelwortel wordt in Azië niet alleen gebruikt om rijst mee te kleuren, maar ook als medicijn tegen allerlei ziektes, zoals trombose en hersenaandoeningen waaronder de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Onderzoek aan de Rhodes universiteit in Zuid-Afrika heeft de heilzame werking van het kruid bevestigd en verklaard[2]. Sheril Daniel deed er onderzoek naar curcumine, één van de drie ontstekingsremmende stoffen die veel in geelwortel voorkomen. Hij constateerde bij ratten dat curcumine de hersens beschermt tegen beschadiging door cyanide, lood en cadmium. Het stofje bindt zich aan deze giftige verbindingen voordat die schade kunnen


Pagina 49


toebrengen in de hersenen. Daniel denkt dat door het veelvuldige gebruik van koenjit in Indiase gerechten Alzheimer in India nauwelijks voorkomt. Bron : www.wikipedia.org

Groene thee extract Groene thee is afkomstig van de theeplant en heeft geen fermentatie proces ondergaan. Bij de oogst worden alleen de jonge blaadjes geplukt. Handmatig plukken geeft het beste resultaat. De oogst kan gedurende het gehele jaar plaatsvinden. De beste kwaliteit thee wordt echter geplukt in de droge moessontijd. Het verschil tussen groene en zwarte thee ligt uitsluitend in het verwerkingsproces. Bij groene thee worden de bladeren meteen na de pluk even gestoomd. Ze worden daarna bij een lage temperatuur verder gedroogd. Het geheim van groene thee is dat het krachtige anti-oxidanten bevat die niet alleen de groei van kankercellen tegengaat maar deze ook vernietigt. Verder voorkomen deze stoffen ook het dichtslibben van de bloedvaten, de hoofdoorzaak van hart en vaatziektes en herseninfarcten. Meer gezondheid voordelen zijn verder te verwachten bij reuma, hoog cholesterol niveau, infecties en een verbetering van het immuunsysteem. Volgens de bewoordingen in de voorvaderlijke geschriften van de Chinese geneeskunde is thee verfrissend met een bitterzoete smaak. Thee werkt in op de meridianen van het hart, de longen en de maag. Thee is aangewezen om dorst te lessen en te verfrissen, de Shen (geest) op te wekken, slijm op te lossen, de spijsvertering en de afvoer van urine te vergemakkelijken. Thee zal aldus aangewend worden bij hoofdpijn, wazig zicht, loomheid, slechte spijsvertering, dysenterie en stagnatie van het slijm. De groene thee, die door de Aziaten sinds 2500 voor Christus wordt gebruikt, is een plant van de familie van de camelia. De thee wordt groen genoemd omdat hij is samengesteld uit bladeren van identieke planten (het is geen mengeling) die niet verwerkt zijn ( groene of natuurlijke thee). Het blad wordt geplukt terwijl het nog jong is en meteen gestoomd en gedroogd. Indien men het blad laat fermenteren, krijgt men zwarte thee. Groene thee is zeer rijk aan tannines ; zijn voornaamste bestanddelen zijn theophylline en theobromine, en hij bevat eveneens hoge concentraties cafeïne, theïne en vitamine C. Deze drank, die in alle Japanse gezinnen onze koolzuurhoudende dranken vervangt, heeft talrijke positieve eigenschappen ! Groene thee is eerst en vooral een natuurlijk stimulerend middel : hij heeft een tonische en opwekkende werking (in de aard van wat koffie doet). Die stimulerende werking kan ook slaapstoornissen veroorzaken ! Studies hebben ook aangetoond dat thee anti-oxiderend werkt, en dus nuttig is in de strijd tegen arteriosclerose en de preventie van cardiovasculaire ziekten. Groene thee vangt de vrije radicalen op en deze eigenschap wordt trouwens courant aangewend in de cosmetica om huidveroudering tegen te gaan.


Pagina 50


Groene thee stimuleert het functioneren van de nieren (diuretische eigenschappen), en wordt ook aangewend in vermageringsdiëten omdat hij het metabolisme van de opgeslagen vetten vergemakkelijkt, wat nuttig is voor vetverlies in het hele lichaam (zwaarlijvigheid) of lokaal vetverlies (cellulitis). De thee beïnvloedt het glucose- en cholesterolgehalte in het bloed, wat zijn nut heeft bij de preventie van hart- en vaatziekten. Verder is aangetoond dat de vorming en de groei van bepaalde tumoren in dieren wordt geremd door de antioxiderende polyfenolen die in thee zitten. Recente epidemiologische studies lijken dit effect te bevestigen voor de Aziatische bevolkingsgroepen : bepaalde kankertypes komen minder vaak voor in de landen, waar veel groene thee gedronken wordt, dan in het Westen. EGCG is het belangrijkste bestanddeel in groene thee! Al meer dan 50 eeuwen wordt er thee gezet van theebladeren, Camellia sinensis. Vanaf het eerste moment is er een geneeskrachtige werking toegekend aan thee. Wetenschappelijk onderzoek naar de werking en de werkzame stoffen in thee wordt echter pas sinds een jaar of dertig toegepast. Bevolkingsonderzoeken tonen aan dat de consumptie van grote hoeveelheden groene thee de kans op hart- en vaatziekten doet verkleinen en de kans op kanker doet afnemen. De laatste jaren hebben wetenschappelijke onderzoeken steeds meer aangetoond dat groene thee de algehele gezondheid bevordert en dat het helpt bij de preventie en de behandeling van diverse chronische ziekten.

Ginkgo Biloba Extracten van de bladeren van de Ginkgo Biloba hebben: · een bloedvatverwijdend effect. · een remmende invloed heeft op de Plaatjes Activerende Factor (PAF). · een sterke antioxidantwerking heeft · bij proefdieren, en waarschijnlijk ook bij mensen, de daling, bij het ouder worden, van het aantal serotoninereceptoren kan terugdraaien. Dit is van groot belang voor de mentale gesteldheid zoals de stemming, angstgevoelens en de slaap. Ginkgo biloba kan mede hierdoor het concentratievermogen, het geheugen, het gezichtsvermogen en het loopvermogen ondersteunen

Mariadistel Je lever kan het soms zwaar te verduren hebben. Het is het filtersysteem van je lichaam en zorgt er dus voor dat alles wat er niet hoort verwijderd wordt. Wanneer je lever optimaal functioneert en jij gezond leeft kan het je lichaam goed blijven reinigen. Zo blijf je energiek en hou je een fitte uitstraling. Het moderne leven verleidt


Pagina 51


ons echter met allerlei stoffen zoals vetrijk voedsel, alcohol, nicotine en andere genotsmiddelen. mariadistel ondersteunt de lever helpt je lever en lichaam reinigen voor na het gebruik van vetrijk voedsel en alcohol Volgens de laatste inzichten helpt mariadistel gezonde levercellen beschermen en ondersteunen. Mariadistel bevat namelijk de stof 'silymarine' die de lever ondersteunt bij de afbraak van alle genotsmiddelen.


Pagina 52


Publicaties Groente en Fruit verkleinen kans op longkanker Onderzoekers van de Universiteit van Texas hebben ontdekt dat het eten van plantaardig voedsel en ander voedsel dat veel fytoestrogenen bevat zo'n 46% minder risico geeft op longkanker. De onderzoekers hebben recent onderzoek gedaan bij meer dan 3.500 Amerikanen. Vooral het eten van bonen en soja vermindert de kans op longkanker. Onderzoekster Margaret Spitz stelt dat de uitkomst van het onderzoek geen vrijbrief is om weer te gaan roken, wanneer daarnaast maar veel groente en fruit wordt gegeten. De beste manier om (long)kanker te voorkomen is om te stoppen met roken. Daarbij helpt een goede voeding en veel beweging om een gezonder lichaam te krijgen, aldus Spitz. University of Texas, 27/09/05

Groenten en fruit spelen rol in de preventie van diverse aandoeningen Zoetermeer, 17-11-2004 - Groenten en fruit spelen een beschermende rol in de preventie van diverse soorten kanker en hart- en vaatziekten. Daarnaast leveren zij mogelijk ook een belangrijke bijdrage aan het voorkomen van andere chronische ziekten. Volgens onderzoekster dr. ir. M. C. J. F. Jansen van TNO Voeding zijn de bevindingen uit epidemiologisch onderzoek nu al van groot belang voor de volksgezondheid, hoewel voor een oorzakelijk definitieve relatie meer onderzoek is vereist. Een reden te meer om volop aandacht te besteden aan het stimuleren van de consumptie van groenten en fruit en hiervoor op zoek te gaan naar effectieve manieren , aldus Margje Jansen. Uit het onderzoek concludeert TNO dat, naar schatting 9.000 gevallen van kanker (13,5 %) en ruim 5.000 sterfgevallen aan hart- en vaatziekten (11,5%) kunnen worden voorkomen, wanneer iedereen volgens de aanbeveling 400 gram groenten en fruit per dag eet. Voorts lijken groenten en fruit een rol te spelen in de preventie van onder andere longaandoeningen en staar. Verder zijn er aanwijzingen dat voldoende groenten en fruit de bloeddruk verlagen, bestaat er een positieve relatie tussen botdichtheid en groenten en fruit en is een hoge consumptie van groenten en fruit veelal geassocieerd met een lagere Body Mass Index (BMI). Het literatuuronderzoek van TNO is een update van het onderzoek Fruit and Vegetables in chronic disease prevention dat in 1994 en 1998 werd uitgevoerd. Voor het onderzoek zijn bijna 200 studies gepubliceerd tussen 1998 en 2003 - naar het verband tussen het eten van groenten en fruit en het optreden van chronische ziekten geïnventariseerd. Hoewel het advies in Nederland is dagelijks 400 gram groenten en fruit te eten, komt de gemiddelde Nederlander niet verder dan ongeveer 230 gram. Consumenten tussen 19 en 30 jaar eten krap 200 gram groenten en fruit per dag. Slechts twee procent van deze groep haalt 150 gram groenten per dag en zeven procent 200 gram fruit per dag. Dit blijkt uit de resultaten van de Voedselconsumptiepeiling 2003. Begin 2004 is de campagne Lekker in je vel met Groenten en Fruit van AGF Promotie Nederland van start gegaan. Deze campagne brengt vooral de voordelen van groenten en fruit op de kortere termijn onder de


Pagina 53


aandacht, zoals het op gewicht blijven, verbeteren van de weerstand en het leveren van energie. Reden hiervoor is dat groenten en fruit naast voordelen op de lange termijn ook op de kortere termijn gezondheidsvoordelen bieden, die vooral jongvolwassenen aanspreken. De campagne Lekker in je vel met Groenten en Fruit loopt tot en met 2006 en wordt mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van de EU.

Kankerspecialist promoot aardbeien 10/06/2005 "Het moet de droom zijn van iedere medische wetenschapper", zegt de bekende Limburgse kankerspecialist dr. Jaak Janssens, "om een pil uit te vinden die tegelijk erg lekker en erg gezond is. Maar zoiets bestaat al, de natuur is ons voor geweest: de aardbei". Dat zegt de medicus in Het Belang van Limburg en hij legt ook uit waarom de aardbei zo'n godsgeschenk is. "Van fruit weten we met heel grote zekerheid dat wie er voldoende van eet, het risico op kanker en op hart- en vaatziekten sterk vermindert. In aardbeien zit natuurlijk wel water, zoals in alle vruchten, maar géén vetten, geen cholesterol en héél weinig calorieën, drie elementen die we best zo min mogelijk gebruiken". Dit zit er om te beginnen wél in: een bijzonder goede smaak. "De aardbeiensmaak wordt niet alleen in ijscrème en yoghurt gebruikt, het is ook een bestanddeel in de meeste pillen en antibiotica, puur en alleen omdat het een plezante smaakstof is. Niet voor niets zijn de kinderen er zo verslingerd op", aldus dokter Janssens. "Maar fruit zit ook vol vitamine C en andere vitamines. De New Yorkse dokter Sun heeft alle fruitsoorten op een rijtje gezet, die met de hoogste hoeveelheid aan vitamine C bovenaan. En de aardbei staat op de vierde plaats na de blauwe bosbes, de appel en de rode druif". Hier sneuvelt dus een langlevende mythe: de sinaasappel die generaties lang is beschouwd als de grootste aanbrenger van vitamine C staat pas op nummer negen. De citroen eindigt op zes. "In alle fruit zitten ook zogenaamde anti-oxidantia, elementen die ons beschermen tegen kanker, cholesterol, hart- en vaatziekten, trombosen en chronische ontstekingen. Wat blijkt nu? In dat lijstje staat de aardbei alweer op de vierde plaats", besluit de kankerspecialist zijn diagnose van de aardbei.

Groentedieet houdt alvleesklierkanker op afstand Volgens Amerikaanse onderzoekers zou het dagelijks eten van minstens vijf porties groente en fruit het risico op alvleesklierkanker met 50% kunnen verminderen. Men kan ook 9 willekeurige soorten groente of fruit eten, dit heeft namelijk hetzelfde effect. Het onderzoek werd uitgevoerd door de Universiteit van California, waarin een team de diëten van 2.200 mensen vergeleek. Uien, knoflook, bonen, wortelen, maïs, groente met donkere bladeren en citrusfruit waren het meest beschermende voedsel, aldus het onderzoek.

Rauwe producten beter dan gekookte Rauwe groenten bleken meer te beschermen dan gekookte groenten, werd geconcludeerd nadat er was gesproken met 532 mensen met alvleesklierkanker en 1.700 zonder kanker.


Pagina 54


Echter, de onderzoekers erkennen dat de resultaten beïnvloedt zouden kunnen zijn door het voedsel wat normaliter bij groente wordt gegeten.

Geelwortel beschermt tegen prostaatkanker Wetenschappers uit New Jersey hebben ontdekt dat de currykruide geelwortel goed bruikbaar is in de behandeling en preventie van prostaatkanker, mits deze wordt gecombineerd met andere groentes. Wetenschappers van de faculteit farmacie van de Rutgers Universiteit haalden met deze ontdekking de laatste editie van de Journal Cancer Research. Men onderzocht geelwortel samen met phenethyl isothiocyanaat (PEITC). Deze stof komt van nature voor in verschillende groentesoorten zoals wortelen, winterpeen, brocolli, spruiten, rode kool, koolraap en knolselderij. Volgens wetenschappers is prostaatkanker de tweede hoofdoorzaak van dood door kanker onder mannen in de VS. Elke jaar worden er een half miljoen nieuwe gevallen geconstateerd. Ondanks intensief onderzoek naar de behandeling van deze ziekte is het aantal gevallen en de mortaliteit niet gedaald in de afgelopen tientallen jaren.

Citrus tegen ademhaligsziekten Tholen Medische specialisten van het Nationale Polytechnische Instituut (IPN) in Spanje hebben in een communiqué de consumptie van citrus aanbevolen, in het bijzonder voor kinderen en ouderen. Gecombineerd met de consumptie van de vitamines A en D en het vermijden van sterke temperatuurswisselingen, vormt de consumptie van citrus een goede preventie van ademhalingsziekten en aandoeningen aan de luchtwegen.

Eiwit dat langzaam wordt verteerd wordt efficiënter benut Het lichaam gaat zuiniger om met eiwitten waarvan de aminozuren geleidelijk vrijkomen. Hoe sneller het eiwit, des te minder profiteren de spieren, het immuunsysteem en de enzymen van de aminozuren in het eiwit, en des te meer aminozuren worden door het lichaam verbrand. Dat ontdekte dr. Jelmer Nolles tijdens zijn promotieonderzoek aan Wageningen Universiteit in een reeks proeven met ratten. Spieren, het immuunsysteem en enzymen hebben aminozuren uit eiwitten nodig, maar aminozuren in hoge concentraties zijn ook giftig voor cellen. De darmen splitsen eiwitten praktisch volledig in aminozuren. Via het bloed bereiken de aminozuren de lever en de andere weefsels. Voor alle weefsels geldt dat ze niet zijn opgewassen tegen hoge concentraties vrije aminozuren. Om zichzelf te beschermen wordt geprobeerd zoveel mogelijk aminozuren weer om te zetten in eiwitten, die niet giftig zijn. De overblijvende aminozuren worden verbrand. Caseïne is een langzaam eiwit De mate waarin het lichaam aminozuren verbrandt wordt hoger naarmate de inname van eiwitten hoger is. Als het eiwitgehalte in de voeding extreem hoog is, dan kan de netto aanzet aan eiwit zelfs lager zijn dan bij een dieet met een lager eiwitgehalte. Een andere factor die meespeelt is het type eiwit. Naarmate de darmen een


Pagina 55


eiwit sneller opsplitsen in aminozuren springt het lichaam minder efficiënt met de aminozuren om. Caseïne uit zuivel een langzaam eiwit. Het vormt in de maag een wrongel die in de darmen langzaam oplost. Eiwitten in soja en eieren splitsen sneller. Het allersnelst zijn vrije aminozuren in de vorm van supplementen. Oxidatieve verkiezen dalen Het is al langer bekend dat vetten in de voeding ervoor zorgen dat aminozuren minder snel vrijkomen in het lichaam. De ratten waarmee Nolles experimenteerde bleken zich ook te kunnen aanpassen aan een regime met veel vrije aminozuren. Ratten op een dieet waarbij de eiwitten waren vervangen door vrije aminozuren moesten een groter deel van de aminozuren oxideren. Maar na vijf dagen daalden de oxidatieve verliezen, en na drie weken was die op het niveau van ratten die standaardvoer kregen. De darmcellen namen de aminozuren steeds minder snel op. Er lijkt sprake van een beschermingsmechanisme. Vrije aminozuren sneller beschikbaar Het maakt weinig uit of de aminozuren los worden ingenomen of samen met eiwitten. In het bloed van proefdieren die zowel eiwitten als aminozuren kregen, was eerst een snelle toename van het toegevoegde aminozuur te zien. Daarna was er pas een stijging van de aminozuren uit gesplitste eiwitten waarneembaar. Cellen verbranden de vrije aminozuren sneller dan de aminozuren uit de eiwitten, ontdekte Nolles. Onderzoekers gebruiken vaak gelabelde vrije aminozuren als ze eiwitten onderzoeken. Die methode deugt niet stelt Nolles. De methode is alleen bruikbaar als de aminozuren ín eiwitten worden gelabeld, aldus de onderzoeker. Nolles onderzocht ook of voeding die het lichaam aanzet tot het aanmaken van meer insuline of groeihormoon de efficiëntie van eiwitten kan verhogen. Dat bleek niet het geval.

Groente en fruit beperken gebitsproblemen Mensen die veel groente en fruit consumeren lopen minder kans op gebitsproblemen. De relatief grote hoeveelheid zetmeel in groente en fruit kan bescherming bieden tegen gaatjes, zo blijkt uit resultaten van epidemiologisch onderzoek. Dit is een tegenstelling met eerdere experimentele studies. Die suggereren dat sommige zetmeelhoudende voedingsmiddelen en fruit de kans op gaatjes verhogen. Volgens het overzichtsartikel in een bulletin van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) bevatten groente, fruit en vruchtensappen alleen natuurlijke suikers, die over het algemeen niet gezien worden als de veroorzakers van tandcaris (gaatjes). Deze natuurlijke suikers verschillen in samenstelling van de suikers die fabrikanten aan voedingsmiddelen toevoegen, en die wel slecht kunnen zijn voor het gebit. Onderzoek heeft overigens aangetoond dat het risico op gaatjes laag is bij een consumptie van minder dan 15 kilo per persoon per jaar van deze suikers. Zuren in voeding kunnen de harde laag van tanden aantasten (tanderosie). Ondanks dat fruit en vruchtensappen veel zuur bevatten, is er onvoldoende bewijs dat deze producten daadwerkelijk tanderosie veroorzaken. Alleen citrusfruit kan daaraan mogelijk een bijdrage leveren.


Pagina 56


Eten groente en fruit helpt alvleesklierkanker voorkomen Mannen die veel groenten en fruit eten hebben 50% minder kans op het krijgen van alvleesklierkanker dan mannen die weinig of geen groenten en fruit eten. Dat melden Canadese onderzoekers in The International Journal of Cancer. De onderzoekers hebben dit verband bij vrouwen niet gevonden. Alvleesklierkanker wordt jaarlijks bij ongeveer 1.400 Nederlanders vastgesteld. Onder mannen staat het op de 4e plaats op de lijst van meest voorkomende tumoren. Gedurende het onderzoek hebben de wetenschappers de gegevens van 585 personen bij wie tussen 1994 en 1997 alvleesklierkanker was ontdekt vergeleken met gegevens van 4.779 personen zonder kanker. De onderzoekers hebben ingevulde vragenlijsten met gegevens over voeding geanalyseerd. Uit het onderzoek bleek dat mannen met de grootste fruit- en groenteconsumptie 50% minder kans op de ziekte hadden dan degenen met de laagste consumptie. Dit verband werd niet voor vrouwen gevonden. Waarom, is niet duidelijk. Reformatorisch Dagblad, 27/12/05

Lekker in je vel met Groenten en Fruit beïnvloedt houding en gedrag. De campagne Lekker in je vel met Groenten en Fruit genereert een hoog bereik en wordt in hoge mate gewaardeerd. De doelgroep (20-34 jaar) ziet de uitingen als duidelijk en humoristisch met een belangrijke boodschap. Evaluatieonderzoek geeft aan dat de campagne veranderingen heeft veroorzaakt in houding en gedrag. Lekker in je vel met Groenten en Fruit brengt door middel van onder andere advertenties en radiocommercials vooral de voordelen van groenten en fruit op de kortere termijn onder de aandacht. TNO Kwaliteit van Leven heeft gezorgd voor de wetenschappelijke onderbouwing. Wie veel groenten en fruit eet, voelt zich goed. Dat is in het kort de boodschap van de campagne Lekker in je vel met groenten en fruit . Uit het evaluatieonderzoek blijkt dat de boodschap bij de doelgroep 20-35 jarigen goed aanslaat. De uitingen hebben stopping power . Ze worden als informatief, duidelijk, leuk en humoristisch ervaren. Maar liefst 93% van de doelgroep is bekend met de richtlijn elke dag 2 ons groenten en 2 keer fruit (in 2004 was dit 87%). Van alle ondervraagden zegt 58% zich aan de richtlijn voor groenten en 39% zich aan de richtlijn voor fruit te houden. Als het om het feitelijk gebruik gaat zien we bij groenten geen verschil, maar wel bij fruit: in 2005 gebruikt 49% elke dag fruit tegen 36% in 2004. Vanaf begin volgend jaar kunnen consumenten de dikke banaan, de courgette met een dipje , het spruitje met hoge bloeddruk en de mango met kippenvel in tal van bladen tegenkomen. De bestaande serie is uitgebreid met vier nieuwe verrassende beelden., zoals een kalende kiwi en een watermeloen met een droge huid. Ook worden drie nieuwe radiospots uitgezonden. De website I www.groentenenfruit.nl geeft onder andere informatie over de voedingsstoffen in groenten en fruit en de voordelen op kortere termijn. Eenvoudige smakelijke recepten en tips maken de site compleet. Daarnaast is een aantrekkelijke consumentenfolder met als onderdeel een leuke prijsvraag ontwikkeld. De campagne Lekker in je vel met groenten en fruit wordt mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van de EU. Afzender is AGF Promotie Nederland. De campagne loopt tot medio 2006.


Pagina 57


Fit en gezond met blauwe bessen In de herfst en winter is de weerstand vaak lager en wordt er minder fruit gegeten dan in de zomer. Het gevolg is dat mensen naar de vitaminepillen grijpen om tekorten aan vitamines in de dagelijkse voeding aan te passen. Zo'n pil kan natuurlijk een uitkomst bieden, maar er zijn ook producten die in een gezond voedingspatroon passen én lekker zijn. Niet voor de hand liggend zijn de blauwe bessen. Ze zitten vol vol vitamine B1, B2 en C en zijn het hele jaar door verkrijgbaar. Leuke bijkomstigheid is dat je met de blauwe bes meer kunt variëren dan met een pilletje. Een luchtige omelet met blauwe bessen en poedersuiker, een chocoladetaart met blauwe bessen en limoen limoenmascarpone mascarpone met een kop warme chocolademelk of een blauweblauwe bessensaus bij een lekker stukje vlees. Op www.blauwebessen.nl staan veel recepten waarmee tijdens de feestdagen niet alleen meer rood en groen de hoofdkleu hoofdkleuren ren zijn.

Zeewier is supergezonde groente Tholen - Buiten Azië wordt zeewier zelden als groente gegeten, maar de Japanners hebb hebben en altijd genoten van Nori,, die als een wrap gebuikt wordt voor rolletjes en temaki en als toevoeging bij soep of als bijgerech bijgerecht bij andere schotels. Wetenschappers hebben een verband gelegd tussen zeewier en een lang leven. Zeewier bevat koolhydraten die de vertering helpen. Bovendien bevat zeewier ijzer, calcium, fosfor, jodium en zitten ze boordevol met de vitamines A en C. Er zijn verschillende variëteiten zeewier, maar Nori is het meest bekende zeewierproduct. Nori wordt gemaakt in dunne laagjes en de productie ervan lijkt op de productie van papier.

Groenten als wapen wapen in de strijd tegen diabetes "De cijfers zijn zo dramatisch, dramatisch, dat we stilaan mogen spreken van een diabetesepidemie", zegt Chantal Mathieu, voorzitter van de Vlaamse Diabetes Vereniging en hoogleraar aan de K.U.Leuven. Nog verontrustender is dat de helft niet eens weet dat hij diabetes heeft en er dus ook niets aan aan doet. Minister van Volksgezondheid Inge Vervotte wil de Vlaamse groenten gebruiken als wapen in de strijd tegen de suikerziekte. Diabetes kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals hartziekten, nierproblemen, blindheid en de zogenaamde diabetesvoet. diabetesvoet. In de ontwikkelde landen van de wereld is diabetes al de vierde belangrijkste doodsoorzaak. België scoort niet veel beter. "Een man die in België in 2001 geboren werd, heeft één kans op vier om diabetes te krijgen, een vrouw zelfs één kans op drie", zegt Mathieu. "Op veertigjarige leeftijd daalt hun levensverwachting al met ongeveer tien jaar". Ook steeds meer kinderen en jongeren krijgen met de ziekte af te rekenen. De oorzaken daarvan zijn niet ver te zoeken: ongezond eten en te weinig beweging. Om het tij te keren lanceert Vlaams minister van Volksgezondheid Inge Vervotte (CD&V) volgend jaar een informatiecampagne rond gezonde voeding, met steun van de landland en tuinbouwsector. Daarin zullen de Vlaamse groenten een centrale rol vertolken. Onderzoek leert leert namelijk dat de Vlaming veel te weinig groenten eet, zeker de jongeren, en dat het slecht gesteld is met onze kennis over Vlaamse groenten. "De mensen hebben de verbondenheid met de natuur verloren. We moeten hen opnieuw leren welke soorten groenten er er allemaal bestaan en in welk seizoen ze de beste kwaliteit opleveren", zegt Vervotte. De boodschap daarbij is dat groenten helemaal niet saai hoeven te zijn en veel werk vragen. "Met winterpostelein,


Pa Pagina 58


kastanjechampignons of koolrapen kan je heel wat lekkere groenteschotels bereiden die in een oogwenk klaar zijn", luidt het. De minister gaf maandag zelf het goede voorbeeld. Naar aanleiding van de Wereld Diabetes Dag en de diabetesbeurs in Gent maakte ze samen met topchef-kok Jan Wirix van restaurant Carpe Diem en acteur en diabetespatiënt René Verreth een gezonde, snelle en lekkere lunch klaar met 'vergeten en verloren Vlaamse streekgroenten'. Bron: De Standaard

Broccoli, goed voor muis en mens Gewoon gezond genieten', staat op het doosje. Er zit een wildernisje in. Een ondoordringbaar woud. Het lijkt op sterrekers die elk kind ooit zelf liet groeien op een nat lapje. Het is ook een kers. Kers (in het Engels cress) is een verzamelnaam voor groene blaadjes met een beetje prik. De prik van radijs. In het doosje liggen op een natte ondergrond zaadjes van broccoli. Ze zijn uitgelopen tot groene blaadjes op een wit steeltje. Nog maar drie dagen oud. Een teler in het Westland geeft ze een Engelse merknaam, zo kan hij de doosjes ook aan Duitsers verkopen: BroccoCress. Lekker, maar hoezo gezond? Je wordt gek van wat allemaal wel niet gezond genoemd wordt de laatste tijd. Een flesje vruchtenlimonade kreeg er zelfs een prijs voor. Gezond! Maar moet je niet eerst bewijzen dat het gezond is voor je het op je doos zet? Ja, dat wilde de Europese Commissie. Een nieuwe Europese regel die zegt dat je aan moet tonen dat iets ergens goed voor is voor je het er op zet. Maar dan ken je het Europarlement niet. Dat besloot een paar weken geleden dat het als vanouds ook moet mogen als het niet waar is. En is het dan niet waar dat BroccoCress gewoon gezond genieten is? Genieten is het, zoveel is zeker, knip het over een maaltje slappe sperziebonen en ze krijgen iets prettigs. Maar gezond? Voor muizen. Dat staat vast. Voor mensen ligt zoiets heel moeilijk. Een mens kun je niet ziek maken en broccoli te eten geven om te kijken of hij er van opknapt. Bij muizen kan dat. Ze deden het in de Verenigde Staten met verbluffend resultaat. Niet met gewone broccoli van de groenteboer. Het wordt gezegd van broccoli dat het helpt tegen kanker. Sommige voedingsstoffen verkleinen mogelijk of waarschijnlijk het risico op kanker, wat iets anders is dan dat het tegen kanker helpt. En of broccoli iets doet is de vraag. Er wordt ook gezegd dat het stofje waar je het van hebben moet met het kookwater van de brocolli door het gootsteenputje spoelt. Welk stofje? Koppert Cress in Monster, teler van BroccoCress, liet een bejaarde hoogleraar overkomen uit de Verenigde Staten om vol vuur aan een klein gezelschap Wageningers en enkele journalisten uit te leggen wat hij en zijn medewerkers jaren geleden hebben ontdekt. Sulforafaan werkt. Het stofje dat in verschillende vormen in koolsoorten zit wordt in muizen- en misschien mensenlijven omgezet in een ander stofje dat op jacht gaat naar klierige cellen en deze uitschakelt. Het begon met een vermoeden. Toen Duitsland nog verdeeld was kwam darmkanker meer voor bij Westduitsers dan bij Oostduitsers. Het zou door de kool komen. Oostduitsers aten meer kool.


Pagina 59


Grote stappen verder. In kool zit sulforafaan. In broccoli meer dan gemiddeld. Maar ook weer niet zoveel om van achterover te vallen. Ontdekking: in kiemplantjes, net uit het broccolizaadje gekropen, zit heel veel meer sulforafaan dan in volgroeide broccoli. Er is groot verschil in broccolisoorten. In Amerika is broccoli geselecteerd waarvan de drie dagen jonge kiemplantjes het hoogste gehalte aan sulforafaan bevatten. De zoektoch naar deze soort werd ingegeven door resultaten van onderzoek bij muizen. Eerst doodziek gemaakt met tumoren, dan een sapje met sulforafaan toegediend; weg kanker. Zo ongeveer, maar dan wetenschappelijk verantwoord en met plaatjes er bij, legde de Amerikaanse hoogleraar en onderzoeker van kanker, het zijn Nederlandse toehoorders uit. Hij veronderstelt dat regelmatig eten van deze groente het risico op kanker op latere leeftijd verkleint. Je moet er jong aan beginnen. Koppert Cress verkoopt spruitgroente en andere specialiteiten aan de horeca en niet alleen in Nederland. Topkoks in de hele wereld zijn er dol op. Maar in de winkel vind je het niet. De teler verwacht de doosjes BroccoCress binnenkort aan supermarkten te gaan leveren. Want sulforafaan doet iets. Zeker bij muizen. En dat het lekker is, is nooit weg. www.gelderlander.nl

Franse verbond tegen kanker beveelt groenten en fruit aan Tholen Eet groenten en fruit! Aanbeveling van het verbond tegen kanker. In Frankrijk zal dit logo op groenten en fruit gebruikt worden in een nieuwe en omvangrijke campagne tegen kanker. Het nationale verbond tegen kanker heeft besloten op deze manier de voordelen van consumptie van groenten en fruit te promoten, teneinde een strijd te leveren tegen kanker. 60% van de fransen eet te weinig groenten en fruit, waarbij opvalt dat de groep 15-24 jarigen slechts 1/3 consumeert van hetgeen de 65-plussers eten aan groenten en fruit. Binnenkort gaat de grootscheepse actie van start en zullen er in Parijs miljoenen stuks fruit voorzien van een sticker met bovengenoemde tekst gratis uitgedeeld worden. Onderzoek heeft uitgewezen dat wanneer men op lange termijn 400 gram groenten/fruit per dag eet, waarbij variatie wel belangrijk is, de kans op kanker met 20% afneemt.

Groenten beschermen risicogevallen tegen longkanker Groenten eten is goed voor ons algemeen welzijn, dat weten we allemaal, want het heeft al heel wat kinderen gedwongen de gehate spruitjes te verorberen. Maar het gaat nog verder, zo schrijft de Daily Mail, want vooral die groente biedt, net als veel koolsoorten en broccoli, bij risicogevallen ook bescherming tegen longkanker. Tot die risicogevallen behoren mensen die een tekort hebben aan de twee genen die een rol spelen bij de werking van isothiocyanaten, die de mens tegen deze vorm van kanker beschermen. En in alle soorten kool, in broccoli en in spruitjes zit een grote hoeveelheid van die isothiocyanaten, zo blijkt uit een onderzoek waarvan de resultaten worden gepubliceerd door het tijdschrift The Lancet. Het onderzoek werd verricht door dr. Paul Brennan, van het in Lyon gevestigde Internationaal Bureau voor Kankeronderzoek, en er namen 2.141 longkankerpatiënten en 2.168 gezonde personen aan deel. Het DNA van die proefpersonen werd onderzocht,


Pagina 60


net als hun eetgewoonten. En daaruit werd de conclusie getrokken dat het eten van groenten bij de mensen met één zo'n 'niet-actief gen' een derde meer bescherming biedt en bij de mensen die beide genen misten zelfs 72 procent beter beschermt tegen deze gevreesde en vaak dodelijke vorm van kanker.

Bron: De Morgen

Gezond eten en bewegen Goed voorbeeld doet goed volgen. Ook als het gaat om gezond eten en voldoende bewegen. Kinderen doen hun ouders na, zeker wat betreft leefstijl. Van een goed voorbeeld kunnen kinderen hun leven lang profijt hebben. Maar wat is nou eigenlijk een gezonde levensstijl? De Rotterdamse GGD geeft daarover voorlichting. Veel kinderen zijn te dik. Het is geen probleem dat zo maar even makkelijk op te lossen is. We weten er soms misschien ook te weinig vanaf. Blijf je lekker slank als je het ontbijt overslaat? Moet je alle dagen van de week een paar uur heftig sporten? Wat is nou eigenlijk gezond, en hoe maak je er afspraken over met kinderen? Consultatiebureau Ouders van een baby hebben het eigenlijk best eenvoudig. Op het consultatiebureau horen ze precies hoeveel voeding hun kindje moet krijgen. Er komt een fruithapje bij, een boterham, wat groente. . . Het staat bij wijze van spreken tot de laatste gram in de instructie. Ouders van grotere kinderen vragen zich misschien ook wel eens af wat en hoeveel hun kind moet eten. Of wat een gezond gewicht is, en of hun kind wel voldoende beweegt. De Rotterdamse GGD geeft hierover voorlichting. Dit gebeurt op de basisschool, voor ouders van leerlingen in groep 1 tot en met 8. De school kan de deskundigen uitnodigen voor bijvoorbeeld een ouderavond (of middag of ochtend). De GGD-deskundigen leggen dan uit wat gezonde voeding is en hoeveel kinderen moeten bewegen. De voorbeeldrol van ouders is belangrijk. Een paar thema s staan in de bijeenkomst centraal: minder frisdrank, elke dag ontbijten, minder televisiekijken en meer buitenspelen. Iedere ouder weet dat het lastig is om daarin streng te zijn. Daarom is er ook veel aandacht voor hoe je het voor elkaar krijgt. Hoe maak je goede afspraken met je kinderen over bijvoorbeeld snoepen en tv-kijken? Voor de ouders is er alle ruimte om vragen te stellen. Ze kunnen na afloop ook nog de nodige informatie meenemen. Op de vijftien scholen die meedoen aan het project Elke Dag Bewegen krijgen de ouders automatisch deze voorlichting. Andere scholen kunnen de voorlichtingsbijeenkomst aanvragen bij de GGD. Het makkelijkst gaat dat via het speciale mailadres postbusvoeding& beweging@ ggd.rotterdam.nl. In overleg wordt dan een datum bepaald voor de voorlichting. Er zijn geen kosten aan verbonden.


Pagina 61


Nauwelijks verse groenten in schoolmaaltijden De consument eet steeds meer buitenshuis. Dagelijks verorbert hij daar gemiddeld 24 g fruit en 138 g groenten. Dat is minder dan de helft van de aanbevolen hoeveelheid. In de schoolmaaltijden en de maaltijden van ziekenhuizen en rusthuizen blijft het aandeel van verse groenten en vers fruit bovendien verontrustend laag. Dat blijkt uit marktonderzoek van Food in Mind. Iets minder dan 30 procent van de Belgische groenten wordt geëxporteerd. Van het totale aanbod dat op de binnenlandse markt blijft, gaat 71,6 procent naar de distributie en 28,4 procent naar de buitenhuisconsumptie. Van het totale aanbod aan fruit wordt 10 procent aangekocht door de buitenhuisconsumptie tegenover 90 procent door de distributie. In de groente- en fruitaankopen voor de buitenhuisconsumptie neemt de horeca 62,9 procent van het volume voor haar rekening. De rest is bestemd voor de sociale catering, zijnde scholen, ziekenhuizen, rusthuizen, etc. Het gebruik van verse groenten en fruit verschilt sterk volgens de aard van de eetgelegenheid. Slechts 8 procent van alle gebruikte groenten en fruit in schoolmaaltijden is vers, tegenover 67 procent diepvries en 25 procent blik. In de zorgcatering is 25 procent van de gebruikte groenten en fruit vers, 60 procent diepvries en 15 procent blik. De horeca scoort nog een pak beter: hier is 59 procent van alle ingekochte groenten en fruit vers tegenover 14 procent uit diepvries, 24 procent uit blik en 3 procent uit andere verwerkingstechnieken zoals vacuümverpakkingen. Het lijstje van de tien meest aangekochte en verbruikte groenten in de buitenhuisconsumptie van de Belgen wordt met grote voorsprong aangevoerd door de tomaten (34,5 procent van het volume). Krulsalades nemen de tweede en derde plaats in. Het onderzoek stelde ook een hitparade van de tien meest verbruikte fruitsoorten in de sociale catering samen. Belgische aardbeien scoren hier het hoogst, gevolgd door citroenen en sinaasappels. 37,4 procent van de ondervraagde consumenten wil dat buitenhuismaaltijden in de eerste plaats gezond en licht zijn. 36, 8 procent vraagt dat de producten en de bereidingen dagvers zijn. "We zien ook dat grote ketenen fastfoodrestaurants en grote cateringbedrijven hun groenteaanbod opdrijven", zegt onderzoeker Eddy Bovijn van Food in Mind. "Bekende voorbeelden zijn de slaatjes van McDonalds, de light menus in de bedrijfsrestaurants die door Sodexho geëxploiteerd worden, en de gratis warme groenten die de Lunch Gardens bij een maaltijd aanbieden".

Superkool beschermt beter

BROCCOLI IS GEZOND, MAAR SOMMIGE BROCCOLI'S ZIJN NOG GEZONDER. Op de markt of in de supermarkt is het niet te zien, maar de ene broccolistronk is een stuk gezonder dan de andere. Dat komt, heel eenvoudig, doordat het ene broccoli-ras nu eenmaal meer gezonde stoffen bevat dan het andere. Dus als je consequent de broccoli - en andere groente - met de meeste gezonde stoffen uitzoekt, eet je nog gezonder dan je niet een gewone portie zou doen.


Pagina 62


Dat concluderen levensmiddelentechnologen van Wageningen Universiteit in een modelstudie die ze vorige week presenteerden op een internationaal congres in Egmond aan Zee. Als boeren en tuinders hun groentesoorten zorgvuldiger zouden selecteren op een hoog gehalte aan gezondheidsbeschermende stoffen, dan neemt bijvoorbeeld de kans op dikke darmkanker flink af, stellen de Wageningers. 'Van de koolsoort broccoli zijn er tientallen verschillende variëteiten, waarvan sommigen wel dertig keer zoveel gezonde stoffen bevatten dan hun soortgenoten', zegt Ievensmiddelentechnoloog Matthijs Dekker van Wageningen Universiteit. Broccoli is vooral gezond door de aanwezigheid van zogeheten glucosinclaten. Daar zijn er ruim honderd van bekend, de een wat potenter dan de ander. 'Maar allemaal dragen ze ertoe bij dat het lichaam beter wordt beschermd tegen schadelijke stoffen, zoals kankerverwekkende vrij radicalen. Ook helpen ze om lichaamsvreemde gifstoffen af te breken', aldus Dekker. Hetzelfde geldt voor boerenkool, rode kool en de veel 'm populaire wok- en nasipakketten gebruikte witte kool en spitskool. Door rassen met de hoogste gehalten glucosinolaten te nemen, kunnen al die kolen een stuk gezonder. De studie van Dekker en zijn medewerkers voorspelt een verlaging van het risico op dikkedarrnkanker met 45 procent als door betere selectie de hoeveelheid glucosinolaten in kolen met een factor drie stijgt. In Nederland zouden daardoor jaarlijks 2700 mensen minder aan deze vorm van kanker sterven. De Wageningers hebben ook andere plantaardige stoffen bekeken zoals flavondiden in appelrassen. Deze stoffen kunnen schadelijke albraakproducten (zoals die vrije radicalen) in het lichaam vernietigen. Ook daar vonden de onderzoekers verschillen. 'Een jonagold heeft hogere gehalten flavonoïden dan bijvoorbeeld een Golden Delicious', zegt Dekker. Hetzelfde verhaal geldt voor carotenoïden in worteltjes en tomaten: scherpere selectie van wortels en tomatenrassen kan de kans op kanker en hart- en vaatziekten verminderen. De gewassen scoren ook beter als ze minder worden bemest en dus minder voedingsstoffen krijgen. Als een plant een beetje lijdt, maakt hij meer gezonde stoffen aan, Bij kolen werkt een regelrechte aanval buitengewoon effectief, was de spectaculaire Wageningse vinding van deze zomer. Rauwe kolen die worden gesneden, bijvoorbeeld voor de wokpakketten en vervolgens twee dagen koel worden bewaard, gaan als een gek glucosinolaten aanmaken. Dat komt doordat de plant geen onderscheid maakt tussen het snijden van een mes en het bijten van een rups. Dekker: 'De plant maakt de stoffen aan omdat de glucosinolaten een afweerfunctie hebben tegen vraat. Zowel gezondheid van de mens als van de kool hebben kennelijk baat bij deze stoffen.' Niet alleen de telers hebben invloed op het gezondheidsgehalte van groente, ook de bewerking maakt veel uit. Steriliseren van bijvoorbeeld rode kool in potten of blikken kan de dosis glucosinolaten zeker met de helft reduceren, zo hebben de onderzoekers aangetoond. 'Door de tijd en temperatuur te optimaliseren, kan dit verlies worden beperkt. Ook zijn kleinere potjes kool gezonder dan grotere, want ze zijn sneller steriel.' Tomatenpuree of tomatenketchup is daarentegen weer gezonder dan een schijije verse tomaat. 'Gekookt is het gehalte aan carotendiden weliswaar een fractie lager', zegt Dekker, 'maar de stoffen worden vier keer zo gemakkelijk opgenomen. En appelsap is weer waardeloos als je flavonoïden zoekt, want die zitten vooral in de schil en blijven achter in de filterkoek van de appelpers.'


Pagina 63


Ten slotte speelt ook de bereiding door de consument een belangrijke rol. 'Het belangrijkste is dat kolen hooguit beetgaar worden gekookt in zo min mogelijk vocht. Helemaal mooi is om het vocht in een sausje te verwerken, want het leken kookwater bevat hoge concentraties van de gezondheidsbeschennende stoffen. Kort stomen en garen in de magnetron zijn om die reden beter dan koken.'

Maar de studie is nog geen realiteit, de supergezonde groente liggen nog niet in de winkel. En het is geenszins zeker dat ze er gaan komen, want duidelijk is wel dat de superkool en de turbowortels wel wat duurder zullen zijn dan hun 'gewone' soortgenoten. 'Andere rassen en minder bemesting geven mogelijk een verminderde opbrengst voor de boer. En dat moet worden betaald', zegt Dekker. Het is de vraag of de extreem prijsbewuste Nederlandse consument dat doet. Aan de andere kant is gezondheid een hot item en neemt de interesse ervoor toe. Dekker blijft optimistisch. 'De consument wil wel exact weten hoeveel gigabytes er in zijn nieuwe pc zitten, dus misschien gaat hij ook interesse tonen in de hoeveelheid gezonde stoffen in de broccoli of rode kool', hoopt hij.

AGF verlaagt mogelijk kans op alvleesklierkanker Viel Gemüse führt zu einer deutlichen Senkung des Bauchspeicheldrüsenkrebs-Risikos! Das fanden Forscher der Universität von Kalifornien in San Francisco, USA, heraus, die ihre Ergebnisse in der Septemberausgabe der Zeitschrift Cancer, Epidemiology, Biomarkers and Prevention veröffentlicht haben (1), berichtet heute Susanne Sonntag von der Gesellschaft für Ernährungsmedizin und Diätetik e.V. in Aachen, die rät, täglich mindestens 500 Gramm Gemüse roh oder gekocht zu verzehren. Für ihre Studie befragten die Wissenschaftler zwischen 1995 und 1999 2.233 Probanden, von denen 532 an Bauchspeicheldrüsenkrebs erkrankt waren. Die Studienteilnehmer mussten Angaben zu ihren Ernährungsgewohnheiten und ihrem Lebensstil in den letzten 12 Monaten machen. Insbesondere waren die Forscher an der Art und Menge des Gemüse- und Obstverzehrs interessiert. Die Ergebnisse zeigten, dass fünf Portionen Gemüse täglich ausreichen, um das Risiko für Bauchspeicheldrüsenkrebs zu halbieren. Auch der regelmäßige Verzehr von Früchten, vor allem Zitrusfrüchte, war wirksam. Allerdings stellten die Wissenschaftler einen im Vergleich zu Gemüse wesentlich geringeren Effekt fest. Als wirksamste Krebsschützer erwiesen sich Knoblauch, Zwiebeln, Bohnen, gelbfarbenes Gemüse wie Karotten und Mais, Gemüse aus der Familie der Kreuzblütlergewächse wie Kohlrabi, Brokkoli und Blumenkohl sowie Gemüse mit dunklen Blättern, wie Spinat. Die Resultate der Studie bekräftigen die Empfehlung der Gesellschaft für Ernährungsmedizin und Diätetik, auf einen hohen Gemüse- und Obstverzehr zu achten. Bauchspeicheldrüsenkrebs gehört zwar zu den selten auftretenden Tumorerkrankungen, allerdings ist er ursächlich für 6 Prozent aller Krebstodesfälle verantwortlich (2). Gemüse und Obst können nicht nur das Risiko für Bauchspeicheldrüsenkrebs reduzieren, sondern auch das Auftreten anderer Krebsarten wie die des MagenDarm-Traktes, der Blase und der Niere. Zudem bieten sie Schutz vor Herz-Kreislauf-Erkrankungen, regulieren die Verdauung und sind aufgrund ihres geringen Kaloriengehaltes unverzichtbar für eine schlanke Linie.


Pagina 64


Die reichlich enthaltenen Vitamine, Mineralstoffe, sekundären Pflanzenstoffe und Ballaststoffe machen Gemüse und Obst so wertvoll für die Erhaltung der Gesundheit. Sie sollten täglich und in großen Mengen auf dem Speiseplan stehen, betont Susanne Sonntag abschließend.

Slim worden door eten van paprika's De grootste Britse supermarkten verkochten in de eindexamenperiode extra veel paprikas, bosbessen, avocados en vis omdat deze producten stoffen bevatten die het concentratievermogen schijnen te verbeteren.

Supermarktketen Tesco zette breed in op groenten. Concurrent Sainsbury signaleerde een toegenomen vraag naar tonijn, kabeljauw en schelvis. Dit zijn alle drie vissen die veel omega-3-oliën bevatten, die mensen ook slimmer zouden maken. Vooral in de universiteitssteden zette het bedrijf grote partijen van deze vissen af. Ook in Duitsland is veel aandacht voor dit neveneffect van sommige voedselproducten.

Publicatiedatum: 14 oktober 2005 Door: Weekblad Groenten & Fruit


Pagina 65


Bronnen

Websites

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

www.voedingscentrum.nl www.vitamineinformatie.nl www.gezondheidsraad.nl www.nice-info.be www.kwfkankerbestrijding.nl www.iarc.fr www.rivm.nl www.wikipedia.org

Literatuur

1. Mc Crory M.A. et al. Dietary determinations of energy intake and weight regulation in healthy adults. J Nutr 2000; 130 (Suppl): 276S-279S 2. Togo P. et al. Food intake patterns and body mass index in observational studies. Int J Obes Relat Metab Disord 2001; 25: 1741-1751 3. Newby P. et al. Dietary patterns and changes in body mass index and waist circumference in adults. Am J Clin Nutr 2003; 77: 1417-1425 4. Epstein L.H. et al. Increasing fruit and vegetable intake and decreasing fat and sugar intake in families at risk for childhood obesity. Ob Res 2001; 9: 171-178 5. World Health Organization. Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases. Report of a joint WHO/FAO Expert Consultation. WHO Technical Report Series 2003: 916 6. Gezondheidsraad. Overgewicht en obesitas. Den Haag 2003. ISBN 90-5549-477-1 www.gezondheidsraad.nl 7. Voderholzer WA, Schatke W, Muhldorfer BE, Klauser AG, Birkner B, Muller-Lissner SA. Clinical response to dietary fiber treatment of chronic constipation. Am J Gastroenterol 1997; 92: 9598 8. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Ons eten gemeten. Gezonde voeding en veilig voedsel in Nederland. 2004. ISBN 90-313-4411-7


Pagina 66


9. Smith G.D. et al. Cholesterol lowering and mortality: the importance of considering initial level of risk. British Medical Journal 1993; 306: 1367-1373 10. Verlinden E. et al. Groenten en fruit ter voorkoming van kanker en cardiovasculaire aandoeningen. Nutrinews juni 1997 11. De Jong L. Dagelijkse extra portie vezels uit fruit. Voedingsmiddelentechnologie 2006; jg 39, nr. 18/19: 47 12. Steinmetz K.A., Potter J.D. Vegetables, fruit, and cancer. I. Epidemiology 1991; 5: 325-357 13. Van t Veer et al. Fruits and vegetabels in the prevention of cancer and cardiovascular disease. Public Health Nutr 2000; 3: 103-107 14. Terry P, Wolk A. Fruit and vegetable consumption in the prevention of cancer: an update. J Intern Med 2001; 250: 280-290 15. Signaleringscommissie Kanker van Het Koningin Wilhelminafonds Kankerbestrijding (KWF Kankerbestrijding). De rol van voeding bij het ontstaan van kanker, april 2004 www.kwfkankerbestrijding.nl 16. Scheppach W. Dietary fibre and colorectal cancer risk a clinical perspective. Epic Newsletter 2004; Issue #1 17. Dallongeville J et al. Cigarette smoking is associated with unhealthy patterns of nutrient intake: A meta-analysis. J Nutr 1998, 128: 1450-1457 18. International Agency For Research on Cancer (IARC) - www.iarc.fr 19. Susan A. Fruit and vegetables: the unexpected natural answer to the question of osteoporosis intervention? Am J Clin Nutr 2006; 6: 1254-1255


Pagina 67

This document was created with Win2PDF available at http://www.win2pdf.com. The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only. This page will not be added after purchasing Win2PDF.

2009. Over de voordelen van een goede voeding, in het bijzonder groenten en fruit

Recommend Documents