scoliose-operatie
Inhoud 1.Wat is scoliose?.............................................................................................. 2. Voorbereiding op de operatie......................................................................... 2.1 Gesprek over narcose.............................................................................. 2.2 Röntgenfoto’s........................................................................................... 2.3 Wanneer word ik geopereerd?................................................................. 3. Opname op de Kinderverpleegafdeling......................................................... 3.1 Wie werken er?........................................................................................ 3.2 Dag voor de operatie............................................................................... 3.3 Meer informatie over de Kinderverpleegafdeling..................................... 4. Dag van de operatie....................................................................................... 4.1 Voorbereidingen op de operatie............................................................... 4.2 De operatie.............................................................................................. 4.3 Na de operatie......................................................................................... 4.4 Weer op de Kinderverpleegafdeling......................................................... 4.5 Complicaties............................................................................................ 5. Naar huis........................................................................................................ 6. Adviezen voor thuis ..................................................................................... Ook belangrijk.................................................................................................... Vragen?.............................................................................................................. Meer informatie..................................................................................................
2
3 3 3 4 4 4 4 5 5 5 5 6 6 6 7 8 8 9 9 9
Je krijgt binnenkort een operatie aan je rug, een scoliose-operatie. Het is belangrijk om je hierop goed voor te bereiden. Want als je weet wat er gaat gebeuren ben je meestal minder zenuwachtig. Wat is scoliose? Hoe gaat de operatie? Hoe gaat het in het ziekenhuis, en daarna? Dat en meer lees je in deze folder. 1. Wat is scoliose? Een scoliose is een zijwaartse bocht van de wervelkolom. Ook zijn de ruggenwervels verdraaid. De oorzaak van een scoliose is niet altijd bekend. De grootte van de bocht in je wervelkolom meten we via een röntgenfoto en drukken we in graden uit. Als de bocht te groot wordt, is een operatie nodig. Soms is dit ook nodig nadat je een brace hebt gedragen. Meisjes hebben vaker een scoliose dan jongens. Doel van de operatie • een rechtere rug • voorkomen dat de bocht erger wordt. Een deel van je rug wordt vastgezet. Vaak is dit het deel tussen je schouderbladen. Dit is het minst beweeglijke deel van de rug. De orthopedisch chirurg corrigeert de bocht zo veel mogelijk, maar je rug wordt nooit helemaal recht. Ook heb je
waarschijnlijk gemerkt dat de ribbenkast is verdraaid waardoor een schouderblad meer naar achter staat en er bij voorover bukken een bult ontstaat. Dit blijft vaak een beetje zichtbaar na de operatie. De plaats waar de bocht zit, bepaalt hoe de operatie bij jou gaat. Dat is meestal via de achterkant maar soms is het nodig om van opzij of van de voorkant te opereren.
2. Voorbereiding op de operatie 2.1 Gesprek over narcose Voor de operatie hebben jij en je ouders een afspraak op de polikliniek Pre-operatief Onderzoek (PPO). Tijdens dit gesprek maak je afspraken over de narcose tijdens de operatie. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen, waardoor je niets van de operatie merkt. Het wordt ook wel anesthesie genoemd. Jullie bespreken ook wat er gebeurt als je onder narcose gaat en hoe je het best een narcose kunt krijgen (met een prik of met een kapje). Het gesprek is met de anesthesioloog en de verpleegkundige. De anesthesioloog is de arts die je voor en tijdens de operatie je slaapmedicatie geeft. Meer informatie over anesthesie lees je in de folder ‘anesthesie en pijnbestrijding bij kinderen’ of op www.kinderolvg.nl 3
2.2 Röntgenfoto’s Tijdens je bezoek op de polikliniek Orthopedie zijn er al röntgenfoto’s gemaakt van je rug. Zo kunnen we goed zien hoe je wervelkolom eruit ziet. Als de orthopedisch chirurg het nodig vindt, wordt soms nog een MRI gemaakt. 2.3 Wanneer word ik geopereerd? De medewerkers van de opnameplanning van de afdeling Orthopedie plannen in overleg met jou, je ouders en de operateur de operatiedatum. Zij zijn bereikbaar via (020) 599 30 52.
•
•
3. Opname op de Kinder- verpleegafdeling Je wordt voor de operatie opgenomen op de Kinderverpleegafdeling van het ziekenhuis. Je verblijft hier meestal 5 tot 7 dagen. Je ouders kunnen tijdens je verblijf zoveel bij je zijn als je wilt. Een van je ouders kan ook bij je blijven slapen. 3.1 Wie werken er? • Kinderverpleegkundige. Op de afdeling werkt een team van kinderverpleegkundigen. Bij de opname heb je een gesprek met één van hen. Je krijgt informatie over de afdeling en er worden vragen gesteld over je gezondheid. Ook krijg je een rondleiding over de 4
•
•
afdeling. De verpleegkundigen werken overdag, ‘s avonds en ‘s nachts. Per dagdeel zorgt steeds dezelfde verpleegkundige voor je. Pedagogisch medewerker Op de afdeling werken twee pedagogisch medewerkers. Zij vertellen je meer over de operatie en de onderzoeken voor en na de operatie, meestal met behulp van plaatjes uit een fotoboek. Bij de pedagogisch medewerker kun je ook terecht als je een boek of een spelletje zoekt. Fysiotherapeut Elke dag komt een fysiotherapeut bij je om te oefenen. Voor de operatie gaat het over ademhalingsoefeningen en over het bewegen in en uit bed. Na de operatie ga je onder begeleiding van de fysiotherapeut weer bewegen, afhankelijk van je klachten. Artsen Voor de operatie komt de zaalarts van de orthopedie, de kinderarts en neuroloog nog bij je langs. Als er nog vragen zijn over de operatie kun je die dan stellen. Psycholoog Wanneer je in het ziekenhuis wordt opgenomen kom je plotseling in een andere situatie dan normaal gesproken thuis en op school. De operatie kan allerlei spanningen geven. Voor jou natuurlijk het meest,
maar ook voor je ouders. Om de tijd in het ziekenhuis en eventueel de periode ervoor zo goed mogelijk te laten verlopen kan de psycholoog je begeleiden. Afhankelijk van hoe zwaar je de ziekenhuisopname ervaart, krijg je begeleiding van de psycholoog. 3.2 Dag voor de operatie • Een dag voor de operatie verwachten we je in het ziekenhuis. • De pedagogisch medewerker en verpleegkundige bereiden je voor op de onderzoeken en de operatie. • Voor de operatie nemen we bloed af voor een aantal testen. • Om te voorkomen dat je een ontsteking krijgt na de operatie was je jezelf met een speciale ontsmettende zeep. Daarnaast gebruik je meerdere keren per dag een ontsmettende neusgel en mondspoeling. • De artsen van orthopedie, kinderafdeling en neurologie komen bij je langs om met jou en je ouders te praten en je te onderzoeken. 3.3 Meer informatie over de Kinder- verpleegafdeling Meer informatie over de Kinderverpleegafdeling kun je vinden op www.kinderolvg.nl, en in de folders ‘Informatie over de Kinderverpleegafdeling voor tieners’ en
‘Informatie over de Kinderverpleegafdeling’ (voor ouders).
4. Dag van de operatie 4.1 Voorbereidingen op de operatie Nuchter zijn Op de dag van de operatie mag je ’s ochtends niet meer eten en drinken. Dat heet nuchter zijn. Een lege maag is belangrijk om de risico’s van de operatie zo klein mogelijk te houden. Medicijnen Om ervoor te zorgen dat je na de operatie zo min mogelijk pijn hebt, krijg je van tevoren al pijnstillers. We weten dan zeker dat de medicijnen tijdens de operatie goed zijn ingewerkt. Soms krijg je ook medicijnen als je erg nerveus bent voor de operatie. Naar de operatiekamer Voordat je naar de operatiekamer gaat, krijg je een operatiejas aan en twee naambandjes om je arm. Een verpleegkundige en de pedagogisch medewerker brengen je in je bed naar de operatieafdeling. Je vader, moeder of verzorger mogen mee. Deze persoon mag bij je blijven tot je slaapt.
5
Infuus Tijdens de operatie is het nodig dat je vocht en medicijnen toegediend krijgt. Dit vocht geven we je via een infuus. Een infuus is een plastic buisje dat door een prik in je ader (van je arm) komt. Ongeveer een uur voordat de anesthesioloog het infuus bij je inbrengt, krijg je verdovende zalf op de plek waar geprikt gaat worden. De zalf verdooft de huid waardoor je de prik wat minder voelt. 4.2 De operatie Als alle voorbereidingen klaar zijn, begint de operatie. Deze duurt 3 tot 5 uur. Tijdens de operatie maakt de orthopedisch chirurg de bocht in je wervelkolom zo recht mogelijk. De wervels van de bocht worden vastgezet met behulp van metalen staven en schroeven. Op sommige plaatsen schraapt de orthopedisch chirurg wat bot van de wervels. Dit bot wordt gebruikt om alle vastgezette wervels aan elkaar te laten groeien. De orthopedisch chirurg opereert vlakbij het ruggenmerg en de zenuwen. Om te controleren of je zenuwen goed blijven werken, gebruiken we tijdens de operatie een speciaal apparaat. We noemen dit neuromonitoring. Epidurale katheter Nadat de rug is vastgezet, plaatsen we nog een buisje bij de zenuwen in de 6
rug. Door dit buisje komt verdovingsvloeistof en daardoor kunnen we de pijn bestrijden. Dit buisje heet een epidurale katheter. Urinekatheter Omdat de operatie lang duurt, krijg je wanneer je slaapt een slangetje in je blaas (een urinekatheter). Dit slangetje zorgt ervoor dat je tijdens of vlak na de operatie niet hoeft te plassen. De urinekatheter blijft in de blaas totdat we de epidurale katheter verwijderen. Meestal gebeurt dit 3 dagen na de operatie. 4.3 Na de operatie Na de operatie word je wakker in de uitslaapkamer. Hier word je goed in de gaten gehouden. Je bent dan vaak nog erg slaperig. Eén van je ouders of verzorgers mag dan bij je zijn. Wanneer je je goed voelt, ga je van de uitslaapkamer naar de afdeling terug. 4.4 Weer op de Kinder- verpleegafdeling Op de afdeling meet de verpleegkundige regelmatig je bloeddruk, de hartslag en temperatuur. De eerste 6 uur na de operatie moet je op je rug liggen, om goed druk op de wond te kunnen geven. Hierdoor zal de wond minder nalekken. De volgende dag verzorgt de verpleegkundige de wond. De dagen daarna helpt de
fysiotherapeut je om weer te gaan lopen. Het infuus en de andere slangetjes verwijderen we zo snel mogelijk. Meestal is dit 2 of 3 dagen na de operatie. Oefenen met de fysiotherapeut Elke dag komt de fysiotherapeut langs om met je te oefenen. • De eerste dag na de operatie zijn dat ademhalingsoefeningen en oefen je met je benen en armen. Als je kan, mag je oefenen met rechtop zitten. • Dag 2 gaan we verder met bewegen. Eerst ga je zitten op de rand van het bed. Als dat goed gaat mag je staan en lopen. Dit mag je dan ook verder gaan oefenen met de verpleegkundige. • Als het zelfstandig lopen goed gaat, ga je met de fysiotherapeut traplopen. • De dag voordat je naar huis mag, krijg je nog tips en uitleg hoe je thuis het snelst je conditie weer op peil krijgt. 4.5 Complicaties Een scoliose-operatie is een veilige operatie, maar heel soms kan er toch iets mis gaan. Zelfs als de operatie helemaal goed is gegaan kunnen er nog problemen ontstaan.
• Infectie: er bestaat kans dat je een aantal dagen na de operatie een ontsteking (infectie) krijgt. Deze ontsteking kan betekenen dat er een nieuwe (kleinere) operatie nodig is en er medicijnen gegeven moeten worden. • Neurologische schade: om de bocht van de wervelkolom recht te zetten, opereren we vlakbij het ruggenmerg en de zenuwen. Deze zouden hierdoor beschadigd kunnen raken waardoor de benen pijn doen of in het ergste geval verlamd raken. Om dit te voorkomen gebruiken we de neuromonitoring en komt deze complicatie vrijwel niet voor. • Pseudoartrose: soms komt het voor dat een gecorrigeerde bocht in de wervelkolom niet goed vastgroeit. Dat noemen we een pseudoartrose. Ook dit is zeldzaam. Om dit te voorkomen mag je de eerste 6 maanden geen hele grote en onverwachte belasting op de rug hebben zoals met wedstrijdsporten. • Schouder hoogstand: Doordat het lichaam gewend is geraakt aan een bocht in de rug, kan na de operatie één schouder hoger staan dan de andere. Meestal trekt dit binnen een jaar bij. • Toch doorgaan van scoliose: soms kiest de orthopedisch chirurg ervoor niet alle wervels vast te zetten om zoveel mogelijk beweging te 7
behouden. Het kan gebeuren dat die wervels dan in de loop van maanden toch weer een probleem gaan geven doordat de bocht blijft toenemen. Dan kan een tweede operatie nodig zijn.
5. Naar huis Meestal blijf je 5 tot 7 dagen in het ziekenhuis. Als het beter is om langer te blijven, bespreekt de orthopedisch chirurg dat met jou en je ouders. Als je naar huis gaat mag je gewoon in een auto zitten. We zien je 3 maanden na de operatie weer op het scoliosespreekuur.
6. Adviezen voor thuis • Moe: de eerste maand na de operatie zul je je nog moe voelen. • De wond: deze is gehecht met oplosbare hechtingen. Deze hoeven niet verwijderd te worden. Aan de uiteinden zitten lusjes die er vanzelf uitvallen of die je na 2 weken mag laten afknippen door de (assistente van de) huisarts. • Douchen en baden: wanneer de wond niet meer lekt mag je hiermee douchen. Je mag na 2 weken in bad. • Weer naar school: de meeste kinderen gaan na ongeveer 3 weken weer naar school, vaak eerst even een paar uur om te kijken of het lukt. Het is natuurlijk prettig wanneer je 8
gehaald en gebracht kan worden. Op school is het handig om uit te leggen wat je wel en niet kan: - Geen geduw en getrek waardoor plotseling zware belasting van de rug kan ontstaan - Vraag een klasgenoot of hij/zij je boekentas de eerste paar weken voor je wil dragen. Als het niet meer pijnlijk is, mag je dit zelf weer doen. • Fysiotherapie: na ongeveer 3 maanden start je met fysiotherapie als dit nodig is voor: - het opbouwen van je conditie - het trainen van spierkracht van onder andere je rompspieren - adviezen over sporten • Scoliosespreekuur: tijdens het polibezoek 3 maanden na je operatie nemen we weer een foto van je rug en kun je je vragen kwijt aan de orthopedisch chirurg. • Vliegvakantie: doordat je een metaal in je rug hebt gekregen kunnen de poortjes op het vliegveld gaan piepen. Soms hebben mensen een pasje gekregen waarop staat dat ze zijn geopereerd. Omdat zo’n pasje niet een officieel document is, mag de controleur daar geen genoegen mee nemen, en heb je daar dus eigenlijk niet zo veel aan. Het is ook niet zo dat je zonder pasje niet het vliegtuig in kunt. Het beste kun je gewoon vertellen dat je bent
geopereerd aan je rug en als ze dat willen je litteken laten zien. • Sporten en bewegen: De rug is het eerste jaar na de operatie nog niet maximaal sterk. Daarom is het in deze periode niet goed wanneer de rug plotseling zwaar belast wordt. Daarom is het beter om sporten waarbij dit kan gebeuren het eerste jaar niet te doen. Gedoseerde trainingen en gym op school kunnen wel. Ook belangrijk • Het is altijd mogelijk dat een operatie uitgesteld wordt door onvoorziene omstandigheden. Denk bijvoorbeeld aan een patiënt die spoedeisende hulp nodig heeft. Hij krijgt om medische redenen altijd voorrang. Uiteraard stellen wij dan alles in het werk om je zo snel mogelijk te opereren. • Het OLVG is een opleidingsziekenhuis. Dat betekent dat de orthopedisch chirurg altijd geassisteerd wordt door een arts-assistent in opleiding tot ortopedisch chirurg. Ook kan het zo zijn dat een arts-assistent een deel van de operatie verricht. • Neem voor de zekerheid contact op met de zorgverzekeraar en vraag naar de voorwaarden voor een vergoeding.
Vragen? Heb je na het lezen van deze folder nog vragen, neem dan contact op met de polikliniek Orthopedie. Deze is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 08.30 tot 16.00 uur via (020) 599 30 52 of via
[email protected] of kijk op de website www.olvg.nl Meer informatie Vereniging van scoliosepatiënten Postbus 11566 2502 AN Den Haag www.scoliose.nl www.scoliose4you.nl, de jongerensite van de Vereniging voor Scoliosepatiënten Ook kun je meer informatie vinden op: www.kinderolvg.nl www.olvg.nl www.jadokterneedokter.nl
9
10
11
onze lieve vrouwe gasthuis postbus 95500 1090 hm amsterdam (020) 599 91 11 www.olvg.nl algemene voorwaarden, kijk op www.olvg.nl/algemene_voorwaarden klacht of opmerking, ga naar www.olvg.nl/klacht
Redactie en uitgave Marketing en Communicatie september 2013/orthopedie/301-109/2001959
