1e Bestuurs rapportage 2009
Inhoud Voorwoord
3
1. Ontwikkeling gemeentebegroting 1.1 Budgetdoorlichting 1.2 Risicoparagraaf 1.3 Meerjarenperspectief 2009-2013 1.4 Uitvoering investeringsprogramma 2006-2010
5 5 13 16 17
2. Maatregelen in relatie tot de economische crisis 2.1 Programma Wonen 2.2 Programma Economie 2.3 Programma Kwetsbare groepen 2.4 Investeringen naar voren halen 2.5 Investeringsprogramma 2010-2014 2.6 Conclusie/voorstel
19 20 21 24 28 32 34
3. Samenvatting/voorstel
35
Bestuursrapportage 2
Voorwoord Ieder voorjaar informeren wij u over de ontwikkeling van de financiële positie en de voortgang van onze ambities. Daarmee vormt de eerste bestuursrapportage dan ook een belangrijk document voor de integrale afweging van wensen en middelen en is de bestuursrapportage kaderstellend voor de begroting van het komende jaar. In tegenstelling tot voorgaande jaren hebben wij er nu voor gekozen om niet te rapporteren over de ambities. Wij verwijzen hiervoor kortheidshalve naar de trendmonitor die gelijktijdig met de bestuursrapportage verschijnt. Economische crisis De economische crisis heeft, voor zover wij dit zelf in de hand hebben, nog geen directe gevolgen voor de realisering van deze beleidsvoornemens. De afgelopen maanden hebben wij meerdere bijeenkomsten georganiseerd en bijgewoond die geheel of gedeeltelijk in het teken stonden van de economische crisis. Ook hebben wij een aantal maatregelen voorbereid waarop wij in deze bestuursrapportage ingaan.
Investeringen Hardenberg heeft nog steeds een solide exploitatiebegroting. Ook zijn er al middelen voor toekomstige investeringen gereserveerd. Hoewel de economische crisis nog niet concreet in deze begroting kan worden vertaald, zijn de gevolgen ervan wel merkbaar. In het tweede deel van deze bestuursrapportage hebben wij een aantal van deze ontwikkelingen in beeld gebracht. In afwijking van voorgaande jaren hebben wij de financiële meerjarenbegroting deze keer niet geactualiseerd. Daarvoor is de financiële toekomst op de langere termijn met teveel onzekerheden omkleed. Wij verwachten bij de begroting 2010 hiervoor een duidelijker beeld van ons financiële perspectief neer te kunnen zetten. Ten aanzien van de OZB-opbrengsten merken wij nog het volgende op. De afgelopen jaren is de waarde van het onroerend goed gemiddeld (fors) meer gestegen dan de inflatie. Door steeds verlaging van de tarieven toe te passen, heeft dit niet geleid tot hogere aanslagen. Omgekeerd kunnen alsdan de tarieven, bij een daling van de waarde van het onroerend goed,
3
Bestuursrapportage
In april heeft de gemeenteraad gediscussieerd over de economische crisis en de gevolgen voor Hardenberg. Tijdens deze raadsvergadering heeft de raad ons college een aantal richtinggevende uitspraken meegegeven. In deze bestuursrapportage geven wij onze reactie hierop.
verhoogd worden (met meer dan het inflatiepercentage). Wij gaan er vanuit dat dit principe overeind blijft. Dit teneinde de benodigde belastingopbrengst op peil te houden. Het bestuursakkoord Dit voorjaar is een akkoord gesloten tussen VNG en Rijk over de gevolgen van het kabinetsbeleid naar aanleiding van de economische crisis. In het algemeen geldt dat wij tevreden zijn met het behaalde resultaat, namelijk dat er in 2009, 2010 en 2011 geen korting op het Gemeentefonds zal worden toegepast. Minder tevreden zijn we over de bijstelling van de prijsstijgingspercentages en de simpele aanname van het Rijk dat de totale loonsom (van gemeenteambtenaren) ongewijzigd zal blijven. De gemeentefondsuitkering 2009 was o.a. gebaseerd op een prijsstijgingspercentage van 3,5%. Thans wordt dit bijgesteld naar 1,25% voor 2009 en 0,5% voor 2010 en 2011. Dit zal leiden tot een forse uitname uit het Gemeentefonds en dus voor de gemeente tot een lagere uitkering. Ook merken wij op dat niet kan worden uitgesloten dat gemeenten zullen moeten bijdragen in bezuinigingen op de overige departementale begrotingen.
Bestuursrapportage
Leeswijzer Deze bestuursrapportage is opgebouwd in drie delen. In het eerste deel gaan wij in op de ontwikkeling van de gemeentebegroting. In het tweede deel stellen wij u een aantal maatregelen voor in relatie tot de economische crisis. In het derde deel staan de conclusies en onze voorstellen voor 2009 en volgende jaren. Planning De vaststelling door de raad van deze 1e bestuursrapportage 2009 is gepland op 16 juni 2009. Hieraan voorafgaand is de oriënterende ronde gepland op 2 juni 2009 en een technisch beraad op 26 mei 2009. Tijdens dit technisch beraad kunt u zoals gebruikelijk een nadere toelichting op deze bestuursrapportage krijgen van de ambtelijke organisatie. Hardenberg, 12 mei 2009 College van burgemeester en wethouders
4
1. Ontwikkeling gemeentebegroting In dit hoofdstuk gaan wij in op de uitkomsten van de budgetdoorlichting, de risicoparagraaf, de meerjarenbegroting en de uitvoering van het investeringsprogramma 2006-2010. 1.1. Budgetdoorlichting De budgetten zijn doorgelicht op basis van de huidige kennis. Een aantal verwachte ontwikkelingen kan nog niet worden geconcretiseerd. Wel brengen wij de mogelijkheden om een en ander binnen de bestaande budgetten op te kunnen vangen in beeld. Op deze ontwikkelingen gaan wij in de risicoparagraaf in. 1.1.1 Verwerkte ontwikkelingen Aan de hand van budgetdoorlichtingen melden wij nu een aantal ontwikkelingen die leiden tot budgetbijstellingen. Per saldo leiden deze bijstellingen tot een voordeel van € 801.000 (saldo van een incidenteel voordeel van € 326.000 en een structureel voordeel van € 475.000). Overzicht van budgetbijstellingen 2009 (afwijkingen > € 25.000) Bedragen afgerond op € 1.000
5
Structureel
-140.000 - 35.000 323.000 - 11.000 95.000
- 26.000 320.000 - 51.000 Pm 475.000
Bestuursrapportage
Omschrijving Incidenteel Voorzieningen Automatisering bibliotheek - 135.000 Afrekening WKK de Marsch - 28.000 Kwetsbare groepen Armoedebeleid 140.000 Externe Oriëntatie Representatie Algemene dekkingsmiddelen Algemene uitkering Dividend 86.000 Bespaarde rente 343.000 OZB eigenaren 140.000 Diverse functies Saldo 2e bestuursrapportage 2008 Kwaliteitsimpuls afdeling RE -100.000 Verlaging prijscompensatie Diverse (kleinere) posten (< € 25.000) en afronding - 120.000 Diverse lasten/baten te verrekenen met reserves Pm TOTAAL 326.000
Toelichting budgetbijstellingen programma Voorzieningen Automatisering openbare bibliotheken De bibliotheek Hardenberg ziet kennis en informatievoorziening voor de Hardenbergse burger als haar belangrijkste taak. Naast de fysieke wordt de digitale toegang tot informatie steeds belangrijker. De bibliotheek heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in automatisering waaronder de zgn. zelfbedieningsapparatuur. Op basis van het convenant tussen gemeente en bibliotheek hebben wij besloten om een incidentele bijdrage aan de bibliotheek van € 135.000 voor automatisering te verlenen. Zwembad de Marsch De eindafrekening 2007 van de WKK-installatie is pas in 2009 ontvangen. Genoemd nadeel wordt veroorzaakt door de veelheid aan storingen die deze installatie in 2007 met zich meegebracht heeft. Hierdoor hebben we relatief duurder gas moeten inkopen. Verhaal van de ontstane financiële schade is niet mogelijk
Bestuursrapportage
Toelichting budgetbijstelling programma Kwetsbare groepen Armoedebeleid Hardenberg heeft een goed, uitgebalanceerd sociaal vangnet. Een complicerende factor is het wegvallen van door het Rijk beschikbaar gestelde incidentele middelen voor armoedebestrijding. Deels is dit in het gemeentefonds via het accres gecompenseerd. Om ons huidige armoedebeleid structureel te kunnen handhaven stellen wij u voor vanuit het accres gemeentefonds € 140.000 beschikbaar te stellen. Toelichting budgetbijstelling programma Externe oriëntatie Representatie De gemeente Hardenberg timmert behoorlijk aan de weg. Dit heeft tot gevolg dat met regelmaat bezoek wordt ontvangen en bezoeken worden afgelegd. Ook worden extra kosten gemaakt voor bijvoorbeeld de nieuwjaarsreceptie. Wij vinden dat dit geld goed besteed wordt en stellen dan ook voor om het beschikbare budget thans structureel te verhogen. Toelichting budgetbijstelling algemene dekkingsmiddelen Hieronder vallen ontwikkelingen, die niet specifiek tot een van de programma’s kunnen worden gerekend, te beginnen met de algemene uitkering uit het Gemeentefonds.
6
Dividend In de begroting is in totaal € 1,8 mln. als dividendopbrengst geraamd. Deze raming wordt nu verhoogd met € 75.000 op grond van de volgende ontwikkelingen. De BNG keert een dividend uit van € 1,42 per aandeel, ofwel een dividend van € 92.000. Dit is € 22.000 minder dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. Gezien de dividenduitkering over vorig jaar wordt € 11.000 als structureel aangemerkt. Daarnaast keert Essent een dividend uit van € 2,96 per aandeel, ofwel een dividenduitkering van € 287.000. Dit is € 97.000 meer dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. Bespaarde rente Het totaal van de reserves en voorzieningen is per 1 januari 2009 hoger dan begroot. Dit is onder andere een gevolg van uitstel van investeringen. Door de hogere stand van de reserves en voorzieningen kan de raming voor de bespaarde rente worden verhoogd met € 545.000. Een deel hiervan, namelijk € 106.000, wordt toegevoegd aan (diverse) reserves en voorzieningen. Het grootste deel, namelijk 439.000, wordt toegevoegd aan de algemene dekkingsmiddelen. Hiervan wordt een bedrag van € 343.000 als incidenteel voordeel ingeboekt, omdat we verwachten dat de ‘onderliggende’ reserves nog in 2009 zullen worden ingezet.
7
Bestuursrapportage
Algemene uitkering gemeentefonds De raming van de algemene uitkering kan per saldo met € 323.000 structureel worden verhoogd. Deze verhoging bestaat uit een aantal onderdelen. - Decembercirculaire 2008: De algemene uitkering komt € 138.000 structureel hoger uit dan waarmee in de begroting rekening is gehouden. Onder aftrek van een bedrag van € 47.000 voor de vrijwilligers-verzekering en het elektronisch kinddossier (EKD) komt dit netto neer op € 91.000. - Aanpassing eenheden: Voor 2009 is met de laatst bekende eenheden van inwoners en woningen rekening gehouden. Dit resulteert in een structureel voordeel van € 232.000. Dit voordeel is als volgt opgebouwd: - inwoners gerelateerd: € 96.000 (ten opzichte van de raming is met name het aantal inwoners hoger) - woning gerelateerd: € 136.000 (ten opzichte van de raming is het aantal woningen 250 hoger). - Overig De nacalculatie over 2008 zal een negatief effect hebben op de uitkeringsfactor in 2009, maar hoeveel dit effect zal zijn is (nog) niet aan te geven. De meicirculaire 2009 zal hiervoor meer inzicht ingeven.
Onroerende zaakbelastingen eigenaren Tot 2009 werd qua opbrengstbegroting van de onroerende zaakbelastingen (OZB) altijd gerekend met de WOZ-waarden van het jaar die gelden voor de op te leggen aanslagen OZB. Dus voor de verordening en tarieven OZB van 2009 werd gerekend met de WOZ-waarden van peildatum 1 januari 2008. Dit leverde qua berekening van de tarieven elk jaar ‘problemen’ op, omdat de herwaardering nog niet was afgerond op het moment dat de verordeningen aan de Raad werden voorgelegd. Dit resulteerde dan elk jaar opnieuw in een te wijzigen verordening in de laatste Raadsvergadering van het jaar. Daarom is tot een andere systematiek besloten. In plaats van de WOZ-waarden van het jaar die gelden voor de op te leggen aanslagen, wordt nu gerekend met de WOZ-waarden van het jaar ervoor. Die zijn uiteraard wél bekend op het moment dat de verordeningen aan de Raad worden voorgelegd. Dus voor de verordening en tarieven OZB van 2009, wordt gerekend met de WOZ-waarden van peildatum 1 januari 2007. Uiteraard wordt wel de WOZ-waarde van peildatum 01-01-2008 gehanteerd voor de op te leggen aanslag OZB 2009, het gaat alleen om de berekening van de tarieven. In geval van stijgende WOZ-waarden zal er een meeropbrengst OZB volgen, in geval van dalende WOZ-waarden zal er een lagere opbrengst OZB volgen, ten opzichte van de raming. In 2009 is ten gevolge van deze gewijzigde systematiek sprake van een incidenteel voordeel van € 140.000.
Bestuursrapportage
Toelichting budgetbijstellingen diverse functies Kwaliteitsimpuls afdeling RE In verband met tijdelijke (externe) vervanging is € 100.000 nodig om deze kwaliteitsimpuls vorm te kunnen geven. Verlaging prijscompensatie In de begroting 2009 is een prijsstijging verwerkt van bruto 3,25 %. De prijscompensatie is netto 2,5%, omdat a.g.v. het dekkingsplan 2007 een korting op de prijscompensatie is toegepast van 0,75%. Zoals in de inleiding weergegeven gaan de gemeentefondsbeheerders er nu vanuit dat de prijsstijging in 2009 beperkt zal blijven tot 1,25% en zal de gemeentefondsuitkering hiervoor worden verlaagd (zie inleiding). Deze lijn doortrekkend zou de prijscompensatie moeten kunnen worden verlaagd met 2,25 %. Wij zijn van mening dat een dergelijke verlaging voor 2009 niet volledig kan worden doorgevoerd, omdat reeds verplichtingen zijn aangegaan. Een korting van 1% is verdedigbaar. Echter is het mogelijk dat door deze korting toch budgetten onder druk komen te staan. In die gevallen waarbij zich dit voordoet worden bij de 2e bestuursrapportage 2009 hiervoor incidentele middelen beschikbaar gesteld. 1% korting op de budgetten betekent een structurele opbrengst van € 320.000 en is verwerkt in de 1e bestuursrapportage.
8
Toelichting budgetbijstelling diverse posten < € 25.000 Bij de doorlichting van de budgetten is gekozen voor een werkwijze van “grof naar fijn”. Concreet betekent dit dat de aandacht met name is uitgegaan naar verwachte budgetafwijkingen van € 25.000 en meer. Daarnaast is ook een aantal “kleinere” afwijkingen gemeld, die wij nu ook in deze budgetrapportage willen verwerken. Als voorbeeld noemen wij de (structurele) kosten voor antidiscriminatievoorzieningen en de eenmalige bijdrage aan omroep Reest en Vecht. 1.1.2 Toevoeging en onttrekking aan reserves Naast de budgetbijstellingen met gevolgen voor het exploitatieresultaat wordt bij deze budgetrapportage ook een aantal andere budgetten aangepast die met reserves worden verrekend: Reserves
Toevoeging aan 606.000
Onttrekking aan 3.831.000
Gesaldeerd 3.225.000
Lagere toevoeging aan reserves Exploitatie parkeren 48.000 Centrumplan Hardenberg 19.000 WMO 112.000 Hogere toevoeging aan reserves Brandweertractie 9.000 Groot onderhoud parkeergarages 49.000 Exploitatie parkeren 6.000 Huisvesting onderwijs 247.000 WMO 2.000 Investeringen 2006-2010 203.000 Exploitatie LOC 9.000 Huisvesting gemeentehuis 14.000 Huisvesting gemeentehuis 100.000 Automatisering 54.000 Tractie BOR 42.000 Openbaar groen 50.000 Totaal toevoegingen
606.000 9
correctie reserve groot onderhoud parkeren
rentetoevoeging
kapitaallasten rolstoelen en scootmobielen
herberekening kapitaallasten correctie reserve exploitatie parkeren rentetoevoeging herberekening kapitaallasten herberekening kapitaallasten rentetoevoeging rentetoevoeging rentetoevoeging correctie 2008: m.z. reserve gemeentehuis herberekening kapitaallasten herberekening kapitaallasten verkoop snippergroen
Bestuursrapportage
Hieronder geven wij aan om welke reserves het hier gaat en een korte toelichting op de reden van de mutatie.
Lagere onttrekking aan reserves Exploitatie parkeren 61.000 Huisvesting onderwijs 201.000
Bestuursrapportage
Hogere onttrekking aan reserves Riolen 1.099.000 627.000 Gemeentehuis 100.000 Dorpsuitleg 164.000 Straatverlichting 14.000 Werk en inkomen 562.000 350.000 WMO 98.000 Peuterspeelzaal 13.000 Onderhoud zwembaden 78.000 Algemene reserve grondbedrijf 50.000 Huisvesting BOR 337.000 Personeel 11.000 Automatisering 518.000 Onderhoud sporthal 46.000 Onderhoud sportpark 26.000 Totaal onttrekkingen
herziening exploitatielasten herberekening kapitaallasten
correctie o.g.v. voorschriften (was voorziening) uitvoering GRP correctie 2008: ten onrechte res. huisvesting brug Mien Ruyslaan inventarisatie en beleidsplan openbare Verlichting lagere rijksbijdrage en hogere uitvoeringskosten als gevolg van de economische crisis gemeentelijke werkgelegenheidsmaatregelen (zie deel 2 van deze rapportage) waardering mantelzorgers deelname laagletterden onderhoudwerkzaamheden projectleider externe projecten werkzaamheden nieuwbouw toezichthouder TVA ICT realisatieplan schilderwerk Citadel betonrot kleedlokaal Gramsbergen
3.831.000
Door middel van deze bestuursrapportage stellen wij u voor in te stemmen met deze toevoegingen/onttrekkingen. Daarnaast stellen wij u voor om in te stemmen met onderstaande aanpassing van de nota reserves en voorzieningen. Deze aanpassing is nodig als gevolg van een wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV).
10
1.1.3 Aanpassing nota reserves en voorzieningen In de verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is in artikel 10 o.a het volgende geregeld: • Het college biedt jaarlijks gelijktijdig met de in artikel 5 genoemde voorjaarsnota de (bijgestelde) nota aan. • De raad stelt deze nota uiterlijk 30 juni vast. De laatst door de raad afzonderlijk vastgestelde nota reserves en voorzieningen dateert van 18 juli 2006. In de 1e bestuursrapportage 2007 zijn inhoudelijke en overige wijzigingen op deze nota vastgesteld.
Inhoudelijke wijzigingen Voor de reserves wordt voor het onderdeel 3.2 “Algemene Reserves” voorgesteld om tekst in overeenstemming te brengen met de voorschriften BBV. De tekst van het onderdeel ‘Saldo rekening baten en lasten’ was tot op heden: “De voordelige/nadelige saldi van de jaarrekeningen worden hier verantwoord, resultaatbestemming vindt plaats als onderdeel van het raadsvoorstel/-besluit inzake vaststelling jaarrekening.” Voorgesteld wordt deze tekst te wijzigen in: “De voordelige / nadelige saldi van de jaarrekeningen worden hier verantwoord. Het nog te bestemmen resultaat is afzonderlijk in de balans opgenomen als onderdeel van het eigen vermogen. Het bestemmen van dit resultaat gebeurt in het volgende boekjaar via een afzonderlijk raadsvoorstel.”
11
Bestuursrapportage
Wij beperken ons nu tot de inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de op 18 juli 2006 vastgestelde nota reserves en voorzieningen, inclusief de wijzigingen zoals opgenomen in de 1e bestuursrapportage 2007.
Voor de voorzieningen wordt voor het onderdeel 4.3 ‘Toevoeging, vrijval en aanwending’ voorgesteld om voor “ontvangen gelden die specifiek besteed moeten worden” de volgende tekst op te nemen: “In verband met een wijziging BBV is een aantal voorzieningen omgezet in een overlopende (balans)post. Ten aanzien van de dan nog resterende voorzieningen is aanvullend op genoemde nota bepaald, dat: • ‘oude’ budgetten, waarvoor in het verleden middelen in een voorziening zijn gestort, worden afgewikkeld ten laste van de voorziening. Deze ‘oude’ voorzieningen zijn dus niet omgezet in een overlopende balanspost; • voor meerjarige specifieke subsidiebedragen waarvan de meerjarige subsidieperiode voor 01-01-2007 aanving (bijvoorbeeld ISV) blijven conform BBV de ‘oude’ voorzieningen bestaan totdat ter zake een nieuwe (meerjarig) subsidieperiode aanbreekt; • ‘nieuwe’ middelen (de van Europese en Nederlandse overheidslichamen ontvangen voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren) worden als overlopende (balans) post verantwoord.” 1.1.4 Conclusie/voorstel
Bestuursrapportage
Wij stellen u voor: - in te stemmen met de hiervoor toegelichte budgetbijstellingen; - het resultaat van deze bestuursrapportage ad € 800.000 is nodig om de uitkomsten van de zogenaamde mei-circulaire 2009 over de uitkering uit het Gemeentefonds (en de in de inleiding geschetste onzekere financiële toekomst) op te vangen; - in te stemmen met de hiervoor genoemde toevoegingen en onttrekkingen aan reserves; - in te stemmen met de aanpassing van de nota reserves en voorzieningen.
12
1.2 Risicoparagraaf Hiervoor hebben wij een aantal concrete budgetbijstellingen voorgesteld. Daarnaast zijn er ontwikkelingen, die financiële gevolgen zullen hebben, die echter op dit moment nog niet vertaald worden in een voorstel tot budgetbijstelling. 1.2.1 verwachte ontwikkelingen Ten opzichte van het gestelde in de risicoparagraaf bij de begroting 2009 zijn de volgende ontwikkelingen te melden.
WMO De ontwikkelingen houden in 2009 niet op. Vanaf 1 januari 2010 wordt de zogenaamde “Wet van Jet” ingevoerd. Dit is een wetswijziging in de WMO. Deze wetswijziging biedt cliënten die recht hebben op hulp bij de huishouding de keuze tussen: een persoongebonden budget, zorg in natura of het inzetten van een alfahulp. Dit heeft tot gevolg dat thuiszorgorganisaties geen alfahulpen meer in mogen zetten. De verwachting is dat een deel van de alfahulpen bij de thuiszorgorganisaties in dienst treedt. Hierover moeten gemeenten nieuwe prijsafspraken maken met de thuiszorgorganisaties. De verwachting is dat de prijs hoger ligt dan de huidige prijs. Voor de extra kosten zullen gemeenten de overschotten op de WMO uit voorgaande jaren moeten inzetten. In 2011 start de gemeente een nieuwe aanbesteding voor de hulp bij het huishouden (HH). Gezien het huidige landelijke prijspeil voor de HH1 en HH 2 moet er rekening gehouden worden met een forse prijsstijging. Hierdoor stijgen vanaf 1 januari 2012 de kosten voor de HH1 en HH2. De bovenstaande ontwikkelingen hebben tot gevolg dat het financiële voordeel in 2008 een incidenteel karakter heeft. Algemene bijstand De regeling die de gevolgen van de economische crisis financieel het meest zal voelen is de Wet Werk en Bijstand (WWB). De VNG is een bandbreedte met het rijk overeengekomen voor
13
Bestuursrapportage
Programma Kwetsbare groepen Het CVV-project De kosten van de gemeentelijke bijdrage voor het CVV-project Regiotaxi Vechtdal zijn aanmerkelijk gestegen. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of het mogelijk is, welke maatregelen nodig zijn, om deze ontwikkeling binnen de bestaande budgetten op te kunnen vangen.
het macrobudget om tot meer stabiliteit te komen in uitlering voor het inkomensdeel WWB. Dit betekent dat binnen de bandbreedte de gemeenten een toename van het aantal uitkeringsgerechtigden zelf moet opvangen. Alleen als er sprake is van een bovengemiddelde toename van het aantal bijstandhuishoudens, bijvoorbeeld doordat een grote werkgever in de problemen komt, kan dit bedrag tot een structureel tekort verworden. Een gemeente kan dan nog wel een beroep doen op een extra financieel vangnet van het rijk. Er moet rekening mee worden gehouden dat er in 2009 en 2010 voor een bedrag van € 600.000 een beroep moet worden gedaan op de reserve Werk en Inkomen. De reserve staat op dit moment op € 2,0 miljoen. Mochten de jaren daarna nog steeds een tekort hebben dan zijn daarna naar huidige inzichten nog voldoende middelen beschikbaar. Programma Wonen Bouwleges De aantallen bouwaanvragen worden maandelijks gemonitord. Vanaf half april zal hierbij ook gekeken worden naar de omvang van de bouwsom. Over het eerste kwartaal zijn 30 tot 40 procent minder bouwaanvragen binnengekomen, dan over dezelfde periode in de afgelopen 3 jaren. Op dit moment is er echter nog geen aanleiding om de raming bij te stellen.
Bestuursrapportage
Leges bestemmingsplannen De legesafdracht wordt, evenals voorgaande jaren, niet gerealiseerd. Als gevolg van het inwerkingtreden van de Wet ruimtelijke ordening, wijzigt het systeem. De ontvangen leges van de afgelopen jaren vloeien met name voort uit de artikel 19 lid 1 en 2 van de oude wet. Deze artikelen zijn afgeschaft. Het honoreren van ruimtelijke initiatieven/ verzoeken derden zal nu veelal met een bestemmingsplanherziening moeten plaatsvinden. Dit is een heel andere procedure: vergt meer ambtelijke inzet en er moeten externe kosten voor worden gemaakt. Bij artikel 19 lid 1 en 2 werden de ambtelijke uren voor een belangrijk deel met de legesverordening gedekt. Bij bestemmingsplannen zullen de te maken externe kosten in de meeste gevallen niet worden gedekt met de bedragen van de legesverordening. Dit geldt in totaliteit voor de ambtelijke uren. Een andere systeemwijziging is dat de legesverordening in lang niet alle gevallen meer opgaat. Wij zijn volgens de wet in een aantal gevallen verplicht om een grondexploitatieovereenkomst af te sluiten, waarmee de kosten verhaald moeten worden. Wij hebben nader inzicht nodig in het aantal ruimtelijke initiatieven/verzoeken over (minimaal) de periode januari tot en met april.
14
Bedrijfsvoering Door de economische crisis is het - nog sterker dan anders - noodzaak om de bedrijfsvoering door te lichten op mogelijkheden tot efficiencyverbetering. Op dat vlak is er overigens, wellicht voor u niet altijd even zichtbaar, al veel gedaan binnen de gemeente Hardenberg. De gemeente Hardenberg bespaart al sedert 2004 op prijscompensatie. Dit houdt in de inflatie hoger is dan het percentage waarmee de budgetten worden verhoogd. De bedrijfsvoering heeft hiermee reeds vele tonnen bespaard. De ontwikkelingen die samenhangen met de ICT vernieuwingsslag die dient te worden uitgevoerd in aanloop naar het nieuwe gemeentehuis worden volledig binnen de bestaande bedrijfsvoeringsmiddelen gerealiseerd (het zgn ICT- realisatieplan (€ 340.000,- structureel en € 1.200.000,- incidenteel). Extra middelen zijn hiervoor nooit gevraagd. Een derde voorbeeld is de realisatie van de nieuwe centrale gemeentewerf in Hardenberg die eveneens volledig uit eigen besparingen op de bedrijfsvoering wordt gerealiseerd. En dit terwijl de ambitie sterk is toegenomen. Ofschoon merkbaar is dat grenzen worden genaderd, hebben wij als organisatie de ambitie met de bedrijfsvoeringsbudgetten die beschikbaar zijn “onze eigen broek” op te houden. Dit vraagt een sterke financiële discipline en een grote creativiteit en inventiviteit om efficiencyvoordelen in de organisatie op te sporen. 15
Bestuursrapportage
Algemene dekkingsmiddelen Accres gemeentefonds Het rijk heeft onder ander met de VNG aanvullende afspraken gemaakt op het bestaande bestuursakkoord. Daarin zijn de partijen het eens geworden over de gevolgen van de economische situatie en van het aanvullende beleidsakkoord van het kabinet voor de onderlinge financiële verhoudingen. Partijen zijn een reeks van nominale uitkeringen overeengekomen voor de periode 2009-2011. Deze afspraken vervangen de gangbare vaststelling van de bedragen (gelijk de trap op en gelijk de trap af). Voor wat betreft het accres van het gemeentefonds is het volgende afgesproken. Gemeenten ontvangen in 2009 een nominaal accres van 5,88%. Bij de septembercirculaire was het nominale accres nog 8,28%. Een verschil derhalve van 2,4% hetgeen, volgens een eerste vlugge berekening, overeenkomt met een structurele daling van € 1 mln. Dit heeft alles te maken met een lagere prijscompensatie. Bij de septembercirculaire was nog een compensatie toegekend van 3,5%, terwijl nu de compensatie 1,25% bedraagt. Voor de jaren 2010 en 2011 bedraagt het nominale accres 0,48% en ligt voor beide jaren vast. Het reële accres wordt daarbij op 0% gesteld. Ten opzichte van het huidige meerjarenperspectief komt dit voor beide jaren neer op een verlaging van € 0,8 mln. Een uitgebreide en volledige toelichting zal opgenomen worden in de meicirculaire 2009, die naar verwachting beschikbaar zal zijn op het moment dat de raad een besluit gaat nemen over deze bestuursrapportage.
1.2.2 Weerstandsvermogen Het is gebruikelijk om bij de risicoparagraaf ook een blik te werpen op de ontwikkeling van het weerstandsvermogen en dan met name de algemene reserve. Gelijktijdig met deze bestuursrapportage hebben wij u de uitkomsten van de jaarrekening 2008 gepresenteerd. Wij stellen daarbij voor om in totaal een bedrag van € 3,4 miljoen te onttrekken aan de algemene reserve. De algemene reserve komt daarbij uit op € 1,6 miljoen Wij zullen op korte termijn starten met het doorlichten van de reserves en voorzieningen teneinde de algemene reserve weer op een voldoende niveau te krijgen. 1.2.3 Conclusie/voorstel Wij stellen u voor: - kennis te nemen van de in deze risicoparagraaf geschetste ontwikkelingen; - in te stemmen met de doorlichting van de reserves en voorzieningen. 1.3 Meerjarenperspectief 2009-2013 In deze bestuursrapportage is geen actualisering van de meerjarenbegroting opgenomen.
Bestuursrapportage
Het laatste meerjarig beeld is gepresenteerd bij de primitieve begroting 2009 en zag er als volgt uit (- = tekort). Saldo 2009: 0 2010: 1.107.000 2011: - 51.000 2012: - 648.000 1.3.1 Conclusie/voorstel Bij de begroting 2010 zullen wij dit beeld actualiseren op basis van de dan bekende informatie.
16
1.4 Uitvoering investeringsprogramma 2006-2010 In het kader van het investeringsprogramma voor de komende jaren wordt bij deze bestuursrapportage ingegaan op de volgende aspecten. - Hoeveel middelen zijn beschikbaar voor het investeringsprogramma? - Wat zijn de bestedingen voor de komende periode? 1.4.1 Hoeveel middelen zijn beschikbaar voor het investeringsprogramma? Om te kunnen beoordelen of er (nog) voldoende middelen aanwezig zijn is gekeken naar het werkelijk saldo van de voedingsbronnen per 31 december 2008 en de te verwachten stortingen in 2009 en 2010.
1.4.2 Wat zijn de bestedingen voor de komende periode? Voor de lopende planperiode is een investeringsprogramma 2006-2010 opgesteld, dat in totaal een investeringsimpuls van ruim € 45 miljoen omvat. Voor de periode 2009 en 2010 wordt ingezet op de volgende projecten:
17
Bestuursrapportage
Voedingsbron Saldo per Nog te storten 2009 Totaal 31 december 2008 en 2010 (raming) beschikbaar Reserve nieuwe investeringen 2.318.000 4.550.000 6.868.000 GOF 71.000 1.000.000 1.071.000 Bovenwijks 1.396.000 644.000 2.040.000 ISV - 84.000 277.000 193.000 Totaal 3.701.000 6.471.000 10.172.000
Bestuursrapportage
Omschrijving 2009 Nog te besteden uit de voorgaande periode 1.636.000 Nog aan te vragen kredieten uit voorgaande periode: (Ver)bouw brandweerkazerne 2.500.000 Masterplan Centrum Dedemsvaart 500.000 Bijdragen aan Multifunctionele centra 60.000 Privatisering sportgebouwen 25.000 Beeldende kunst in kernen 100.000 Sport- en spelvoorziening Kruserbrinkpark 300.000 Bijdrage in investering MFC Gramsbergen HBO innovatie en servicecentrum 30.000 Gashouder Dedemsvaart 350.000 Verfraaien entrees kernen 50.000 Startersleningen 100.000 WMO/Mantelzorg 40.000 Vrijwilligerswerk 40.000 Jeugdbeleid/peuterspeelzaalwerk en opvoedingsondersteuning 80.000 Jeugdbeleid (voorlichting op scholen) 20.000 Problematisch middelengebruik 47.500 Handhaving 60.000 Centrumroute Zuid Hardenberg 800.000 Verbeteren toegankelijkheid haltevoorzieningen 25.000 Revitalisering industrieterreinen 500.000 Groene en Blauwe Diensten 200.000 Leader plus 75.000 Bestemmingsplan buitengebied 50.000 Masterplan Dedemsvaart Ontwikkeling digitale dienstverlening 62.500 Personele capaciteit (incidenteel) 75.000 Totaal 7.726.000
2010
60.000
300.000
50.000 40.000 40.000 80.000 22.500 60.000 30.000 200.000 75.000 1.351.000 62.500 75.000 2.446.000
1.4.3 Conclusie/voorstel Het totaal aan beschikbare c.q. beschikbaar komende middelen is toereikend om de nog uit te voeren investeringen uit het investeringsprogramma 2009-2010 te kunnen realiseren. We mogen constateren dat we er in geslaagd zijn het meerjarig investeringsprogramma volledig hebben kunnen uitvoeren
18
2. Maatregelen in relatie tot de economische crisis In de Raadsvergadering van 14 april, waarin de economische crisis is besproken, stonden drie thema’s centraal: wonen, economie en kwetsbare groepen. De Raad heeft het college opgedragen deze drie thema’s uit te werken in de Voorjaarsnota. Daartoe vindt u hierna een eerste aanzet. Het is goed ons daarbij te realiseren dat een economische crisis niet iets is als een probleem, dat zich voordoet, geanalyseerd en opgelost kan worden. Een crisis als deze is complexer, onvoorspelbaarder en vraagt steeds opnieuw maatwerk en wellicht dieper snijdende maatregelen. Wat ons college nu presenteert is de uitgezette lijn van dit moment. Indien de situatie het nodig maakt op enig moment later in dit of volgend jaar, zullen wij niet schromen terug te komen bij de Raad met nadere en/of andere voorstellen.
Bestuursrapportage
Bij de voorstellen/ideeën die wij nu presenteren hebben wij rekening gehouden met de randvoorwaarden die de Raad heeft aangegeven, zowel inhoudelijk (zichtbare positieve effecten, geen gelegenheidsdenken) als financieel (verantwoorde investeringen/exploitatie, geen lastenverhoging). Wij zijn van oordeel dat de hierna genoemde voorstellen voldoen aan deze randvoorwaarden.
19
2.1 Programma Wonen De huidige economische situatie heeft grote gevolgen voor de woningmarkt. De situatie in Hardenberg wijkt niet af van het landelijke beeld. Dat betekent dat er weinig bouwvergunningen worden verleend voor woningen, en dat de aanvragen voor de duurdere woningen vrijwel zijn stilgevallen. Weliswaar worden in 2009 naar verwachting nog ca. 300 woningen opgeleverd, maar als de tendens niet wordt omgebogen zal dit aantal in 2010 aanzienlijk lager liggen. Aangezien om druk op bijv. de voorzieningen en de scholen te kunnen houden er jaarlijks een aantal van minimaal 300 woningen moet worden opgeleverd, is op dit punt actie nodig. We zullen dan ook waar mogelijk proberen initiatieven te ondersteunen, en flexibiliteit in te bouwen. Dit laatste betekent dat afwijkingen zullen kunnen ontstaan ten opzichte van de Woonvisie, die tot op heden uitgangspunt is voor het beleid. 2.1.1 Stimuleren bouwen voor doelgroepen
Bestuursrapportage
In de vergadering van 14 maart jl. heeft de raad aangedrongen op het naar voren halen van stimuleren van het bouwen voor de doelgroepen, jongeren/starters en ouderen. Met beide corporaties worden voor meerdere locaties plannen gemaakt voor de bouw van woningen voor jongeren. Met een ontwikkelaar vindt overleg plaats om te bezien of een gedeelte van het geplande woningprogramma kan worden omgezet in goedkopere woningen die voor de startersmarkt beschikbaar zijn. In samenwerking met Baalderborg wordt speciaal voor de doelgroep ouderen gewerkt aan kleinschalige woonvoorzieningen in Bergentheim en in Slagharen, en op het Landgoed De Groote Scheere in Gramsbergen. Plannen voor de huisvesting van ouderen in Kloosterhaar en De Krim worden voorbereid. In het centrum van Hardenberg wordt momenteel een aantal huurappartementen gebouwd die voor ouderen geschikt zijn. Hoewel er meer woningen te koop staan dan de afgelopen jaren het geval was, en de periode waarin een woning te koop staat gemiddeld ook langer is geworden, is er binnen onze gemeente sprake van weinig leegstand. Toch is het feit dat de doorstroming moeizaam verloopt onwenselijk. De vraag is er wel, maar het feit dat men de financiering moeilijker kan regelen dan wel de eigen woning niet kan verkopen is er de reden van dat men niet verhuist. Hierdoor komen ook nieuwe bouwprojecten moeilijk van de grond, hetgeen uiteindelijk niet alleen leidt tot een terugval voor de ook binnen onze gemeente belangrijke bouwsector, maar een negatieve invloed heeft op de gemeente als geheel.
20
Samen met een corporatie en een bank onderzoeken we momenteel, op initiatief van de bank, de mogelijkheid tot het oprichten van een fonds waarmee de koper van een woning de garantie krijgt dat hij zijn oude woning kwijt kan. 2.1.2 Aanpak leefbaarheid oudere wijken Gelukkig zijn er binnen onze gemeente geen probleemwijken. Ook het onderhoudsniveau is over het algemeen redelijk, maar wel is het zo dat binnen een aantal wijken sprake is van een ‘gedateerd uitstralingsniveau’. Als er extra budget beschikbaar komt voor de aanschaf van de materialen (€ 1.000.000) kan hierin met het inzetten van het reguliere onderhoudsgeld een grote slag geslagen worden. De uitstraling van de wijken wordt hierdoor merkbaar verbeterd. De bestaande inrichting is hierbij het uitgangspunt, en slechts bij uitzondering zal sprake zijn van rioolaanpassingen.
Om een stimulans te geven aan de lokale economie is het naar voren halen van wegenonderhoud een optie. Daarbij zijn met name die werkzaamheden interessant die leiden tot werkgelegenheid. Dat betekent dat wij een voorkeur hebben voor bestratingwerkzaamheden ten opzichte van asfalteringswerkzaamheden. Dit sluit aan bij het onderdeel “aanpak leefbaarheid oudere wijken” zoals dat is opgenomen onder het kopje “Wonen”. 2.2.1 Onderhoud wegen Met inachtneming van de aanbestedingsregels zullen wij proberen om hierbij ook de plaatselijke ondernemers in te schakelen en daarmee de plaatselijke werkgelegenheid te stimuleren. Wij stellen voor om € 1.000.000 onderhoudsbudget naar voren te halen, om dit proces te kunnen versnellen. 2.2.2 Onderhoud Haven Een van de taken die voor de komende jaren op de agenda staat is het uitbaggeren van de Haven op het bedrijventerrein. Dit is een arbeidsintensieve klus die wij graag in tijd naar voren willen halen. Gezien het feit dat er tevens provinciale cofinanciering te verkrijgen is wordt aan de uitgangspunten van de raad voldaan. De totale kosten bedragen ca. € 790.000,-, het rijk betaalt 50%, en de provincie 25%. De gemeentelijke kosten bedragen ca € 190.000,- .
21
Bestuursrapportage
2.2. Programma Economie
2.2.3 Duurzaamheid Duurzaamheid is al enige tijd een van de speerpunten van beleid binnen Hardenberg. Met het instellen van een fonds ten behoeve van investeringen door particulieren in het verduurzamen van hun woning (het project Bewust Duurzaam Thuis) wordt de verbouw van de woning gestimuleerd. Hoewel de wijkbenadering, de actieve aanpak vanuit de gemeente, nog moet starten, zijn er al circa 100 particuliere woningeigenaren die gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid hun woning te laten doorlichten. Bovendien is door 9 aanvragers inmiddels voor circa € 100.000,- een beroep gedaan op de mogelijkheid van een duurzaamheidlening. Wij verwachten, mede op basis van een informatieavond die enkele weken geleden heeft plaatsgehad, dat dit in de komende maanden nog aanzienlijk toeneemt. Omdat niettemin blijkt dat voor een groot deel van de mensen binnen onze gemeente het project Duurzaam Thuis nog onbekend is, zullen we hieraan de komende tijd extra publiciteit gaan geven. Dit kan overigens tot gevolg hebben dat het fonds vrij snel zal zijn uitgeput. 2.2.4 Garantiestelling
Bestuursrapportage
Uw raad heeft in de vergadering van 14 maart erop aangedrongen te bezien of er mogelijkheden liggen op het gebied van garantiestelling voor investeringskredieten voor bedrijven. Wij zullen hiervan op korte termijn een analyse maken. Van belang hierbij is dat de Europese Commissie recent door middel van een tijdelijke regeling de mogelijkheden tot het verlenen van overheidssteun aan bedrijven heeft verruimd. Dit betekent dat in bijzondere gevallen steun kan worden verleend zonder dat we daarmee direct in strijd komen met de Europese regels van staatssteun. 2.2.5 Versnelling procedures De overheid i.c. gemeenten hebben het imago dat de (ambtelijke) molens langzaam draaien. Te langzaam. Wij merken daarbij dan wel op dat er in toenemende mate sprake is van noodzaak tot zorgvuldigheid en daardoor lange(re) procedures. Deze noodzaak is onder andere verankerd in nieuwe wetgeving, zoals de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Al langere tijd kijken we kritisch naar de procedures die moeten worden doorlopen alvorens gewenste ontwikkelingen vorm kunnen krijgen. Dat blijven we doen, al is de te verwachten tijdwinst, als het gaat om deregulering, marginaal. Wel denken we winst te kunnen boeken op de termijnen door het zo goed mogelijk op elkaar afstemmen van processen. Daarbij willen we aan aanvragen van bedrijven, die kunnen leiden tot behoud of tot meer werkgelegenheid met de hoogste prioriteit moeten worden afgehandeld.
22
2.2.6. Cashflow
Bestuursrapportage
Recent ook landelijk in het nieuws, de overheid staat bekend als een zekere, maar trage betaler. Landelijk blijkt dat 80% te laat wordt betaald. Omdat bedrijven op dit moment moeilijk aan geld kunnen komen is dit een aandachtspunt. Wij doen er alles aan om te voorkomen dat facturen blijven liggen, en rekeningen zo snel als mogelijk te betalen. Hardenberg hanteert daarbij de algemeen gangbare termijn van 30 dagen. Momenteel wordt in Hardenberg nog 19% van de rekeningen te laat betaald. Wij streven ernaar dit aantal aan het eind van dit jaar tot max. 10% te laten dalen.
23
2.3 Programma Kwetsbare groepen Tijdens de bijeenkomsten met de ondernemers en ook in de raadsvergadering van 14 april zijn twee duidelijke lijnen naar voren gekomen. Ten eerste moet goed opgeleid personeel, dat tijdelijk niet ingezet kan worden in het eigen bedrijf, tijdelijk elders ingezet kunnen worden met de garantie dat dit personeel bij aantrekken van de markt, weer in hun reguliere werk geplaatst kan worden. Daarnaast moet personeel dat niet meer ingezet kan worden in het eigen bedrijf en ontslagen wordt of bedreigd wordt met ontslag, zo snel mogelijk intensief begeleid worden en bemiddeld worden naar ander structureel werk. Daarnaast heeft uw Raad indringend de aandacht gevraagd voor het op peil houden van ons Hardenbergse sociale vangnet. Gebleken is dat een ieder deze twee genoemde lijnen met betrekking tot arbeidsparticipatie volledig onderschrijft. Wij willen dan ook intensief hierop inzetten door middel van het idee van de arbeidspool, het mobiliteitscentrum en het inzetten van jeugdige werkelozen in de gemeentelijke organisatie. Voor de meest recente, feitelijke stand van zaken met betrekking tot de arbeidsparticipatie en de daaruit voortvloeiende financiële consequenties inclusief risicoanalyse verwijzen wij u kortheidshalve naar de u recent toegezonden notitie Stand van zaken arbeidsparticipatie.
Bestuursrapportage 24
Idee arbeidspool (gedeeltelijk) werkloze werkzoekenden Werkgevers hebben in bijeenkomsten met de gemeente en het Werkbedrijf UWV, aangegeven dat zij de komende tijd mogelijk waardevol personeel moeten ontslaan. Waardevol omdat het gaat om personeel dat goed opgeleid is en, bij het aantrekken van de markt, weer aangenomen kunnen worden op een reguliere arbeidsplaats. Doelstelling van dit project is de binding tussen werkgevers en werknemers zo goed mogelijk te behouden en het vormen van een pool waaruit werknemers kunnen worden ingehuurd voor tijdelijke werkzaamheden. Uiteindelijke doelstelling is dat deze werknemers, bij het aantrekken van de markt direct op een reguliere baan kunnen worden geplaatst. Over de uitvoering en organisatie van het project wordt op dit moment overleg gevoerd met De Koepel, het overkoepelend orgaan van vijf industriekringen en bedrijventerreinen van de regio Hardenberg. De leden van De Koepel kopen samen in, beheren samen hun omgeving, zorgen samen voor de veiligheid van de bedrijventerreinen Voor de uitvoering van het project wordt een stichting opgericht en/of gebruik gemaakt van een reeds bestaande organisatie als bijvoorbeeld de Stichting Noaber. De arbeidspool wordt een organisatie van, voor en door ondernemers. Ondernemers die iemand uit de arbeidspool willen inhuren betalen naast de salariskosten een extra bedrag ter dekking van de kosten. Personen die in de arbeidspool zijn ondergebracht krijgen een individueel plan. In dit plan wordt opgenomen welke scholing en/of werkervaring zij volgen/ opdoen in de periode waarin zij niet worden ingehuurd door een werkgever. Voor scholing wordt betaald vanuit de bijdrage van werkgevers en vanuit reïntegratiegelden van het UWV werkbedrijf en/of gemeenten. Werkervaring wordt opgedaan door middel van detachering via UWV werkbedrijf en/of gemeente bij werkgevers die zijn aangesloten bij de arbeidspool. Via reguliere contacten met het werkplein blijven werknemers uit de arbeidspool ook beschikbaar voor regulier werk in andere werkzaamheden. Kosten De incidentele aanloopkosten voor de externe partijen worden begroot op € 117.750.-. De provincie wordt een bijdrage gevraagd ter hoogte van de helft van dit bedrag zijnde € 58.875,-. Ook voor de gemeente zullen er nog wat aanloopkosten zijn. De uitvoering van dit idee legt een (nog) groter beslag op het werkdeel uit onze reserve. Wij achten het daarom verstandig nu € 100.000,- incidenteel te reserveren voor dit idee. Dekking: fonds werk en Inkomen. Op dit moment biedt dit fonds hiervoor voldoende ruimte, uitgaande van de in de notitie “Stand van zaken arbeidsparticipatie” genoemde potentiële ontwikkeling van € 300.000,per jaar.
25
Bestuursrapportage
2.3.1 Arbeidspool
2.3.2. Mobiliteitscentrum Onder deze titel verstaan wij alle activiteiten die erop gericht zijn mensen, die op enigerlei wijze in een uitkeringssituatie belanden, zo snel mogelijk weer te laten instromen in de reguliere arbeidsmarkt. Deze doelstelling is gelijk aan die van ons enige jaren geleden opgezette werkplein, waarin diverse publieke en private partijen op een constructieve wijze samenwerken. Wij zijn van oordeel dat deze werkwijze niet nu opeens veranderd moet worden. Het kernwoord voor ons is intensiveren. Dat houdt onder meer in nog meer dan voorheen actief de samenleving ingaan, signalen oppikken en zo vroeg mogelijk met betrokken werknemers, werkgevers en andere partijen overleggen hoe te handelen bij dreigend ontlag c.q. een mogelijke uitkeringsituatie. Het betekent ook binnen de grenzen van het mogelijke nog meer zoeken naar individueel maatwerk, als reguliere werkwijze en oplossingen onvoldoende soelaas bieden. Daarbij is het niet van belang welke instantie daarbij het voortouw neemt. Alleen het resultaat telt. Wij prijzen ons gelukkig dat wij in Hardenberg in ons werkbedrijf met de daarin vervatte samenwerkingsvormen met het voormalig C.W.I./U.W.V. een dergelijke werkwijze al praktiseren. De intensivering van het bestaande beleid zal een groter beslag leggen op ons werkdeel. Wij achten het belang van intensivering van ons werkbedrijf/mobiliteitscentrum dermate groot dat wij u voorstellen hiervoor per direct € 100.000,- incidenteel te reserveren. 2.3.3 Inzet jeugdige werkelozen in gemeentelijke organisatie
Bestuursrapportage
Jeugdigen zijn een kwetsbare groep in tijden van economische recessie. Ook nu blijkt de jeugdwerkeloosheid weer sneller te stijgen dan in andere bevolkingsgroepen. Wij vinden dit een zorgelijke ontwikkeling. Het beeld van “een verloren generatie” uit de tachtiger jaren van de vorige eeuw mag zich niet herhalen. Wij willen ons als werkgever dan ook maximaal inspannen om jeugdigen in de gemeentelijke organisatie zinvol tijdelijk werk te geven. Alles is beter dan thuis zitten. Met het C.W.I. willen wij hierover afspraken maken om dit zo veel als mogelijk met gesloten beurzen vorm te geven. Toch zal het nodig zijn hiervoor enig handgeld beschikbaar te stellen. Wij stellen dan ook voor hiervoor € 150.000,- beschikbaar te stellen uit het fonds Werk en Inkomen. Dekking: fonds werk en Inkomen. Op dit moment biedt dit fonds hiervoor voldoende ruimte, uitgaande van de in de notitie “Stand van zaken arbeidsparticipatie” genoemde potentiële ontwikkeling van € 300.000,- per jaar. 2.3.4 Sociale vangnet Hardenberg heeft een goed, uitgebalanceerd sociaal vangnet. In nauwe samenwerking tussen de politiek (college en Raad) en de direct betrokken en (actieve participatie) is dit vangnet inhoudelijk verankerd in onze samenleving. In financieel opzicht zijn de lasten ervan structureel verzekerd in de jaar- en meerjarenbegroting. 26
Bestuursrapportage
Waar een ieder de hiervoor genoemde maatregelen ten behoeve van arbeidsparticipatie van harte onderschrijft, geldt dit ook voor ons sociale vangnet. Wij willen dan ook nadrukkelijk de inspanningsverplichting op ons nemen om het bestaande beleid op dit pand niet te versoberen. Er zijn op dit moment geen inhoudelijk of financiële signalen die dit noodzakelijk zouden maken. Wij zetten dan ook in op handhaving van het bestaande beleid in de begroting 2010. Waar mogelijk zullen wij met verantwoorde voorstellen komen om dit vangnet actueel en stevig te houden. Wij hebben dit in de afgelopen jaren met uw Raad gedaan en zullen dit blijven doen. Daarbij zullen wij nog nadrukkelijker dan voorheen de relatie leggen met de huidige economische situatie en de consequenties daarvan voor onze burgers. Een voorbeeld hiervan is het voorstel dat u in het kader van de begroting 2010 zult verwachten m.b.t. de hoogte van de toeslag voor langdurig werkelozen inclusief een regelgeving om deelname aan sportactiviteiten mogelijk te maken.
27
2.4 Investeringen naar voren halen In de voorgaande paragrafen Wonen en Economie is een aantal investeringen genoemd waarover wij nog deze raadsperiode een voorstel aan u willen voorleggen. Dit betreft voorstellen die eigenlijk op de rol stonden voor de periode 2011-2015 en als zodanig al genoemd zijn in het meerjarenperspectief, dat wij u presenteerden in de begroting 2009. Wij realiseren ons dat de raad deze voorstellen nog niet inhoudelijk besproken heeft in termen van “go or not go”. Zover zijn we nog niet. De onderstaande voorstellen om investeringen naar voren te halen moeten in dit licht worden gezien. Het betreft beleidsintenties, waarvoor de Raad het groene licht geeft om eraan door te werken en met voorstellen aan de Raad te komen. Voor sommige van deze beleidsintenties is een voorbereidingskrediet noodzakelijk. Binnen dit geschetste kader en de door de raad in de vergadering van 14 april jl. bepaalde randvoorwaarden stellen wij u voor ermee in te stemmen dat de volgende investeringsbeslissingen naar voren gehaald kunnen worden.
Bestuursrapportage
Per investering zullen wij zo goed als mogelijk een indicatie geven van de financiële consequenties en de mogelijke dekking. Daarbij ligt er ook een relatie met het provinciaal investeringsprogramma inclusief de aanwending van de opbrengst van de mogelijk verkoop van Essent–aandelen. Op dit moment is volstrekt onduidelijk of deze verkoop wel doorgaat en hoe de provincie Overijssel hiermee om zal gaan.
28
2.4.1 Masterplan Centrum Dedemsvaart De raad is hiervoor al een voorstel voorgelegd. Wij zijn bezig met het opstellen van een exploitatieplan. Wij verwachten dat er naast de reeds gereserveerde middelen nog een bedrag van € 6,2 miljoen nodig is. Dit bedrag willen wij halen uit het gereserveerde investeringsbudget 2011-2015. 2.4.2 Eerste fase sportboulevard Hardenberg De Raad is hiervoor al een voorstel voorgelegd. De benodigde investering bedraagt € 1.789.000,- te dekken uit het gereserveerde investeringsbudget 2011-2015.
Dit programma omvat de realisatie van het gezondheidspark, een parkeervoorziening voor het gezondheidspark en het station op het terrein van het gezondheidspark, het maken van een tunnel van het station naar het gezondheidspark, de herinrichting van het stationsplein inclusief een voorziening voor fietsen, het opwaarderen van de verbinding station en het centrum, het voorsorteren op een te realiseren derde spoor in het kader van de opwaardering van het spoornet Twente–Drenthe en Zwolle–Emmen en het mogelijk maken van de realisatie van een Regionaal Techniek Centrum in deze omgeving. Dit gehele programma vraagt een investering van de gemeente in de orde van grootte van € 3 miljoen exclusief gezondheidspark. Van de provincie vragen wij ook € 3 miljoen als incidentele bijdrage uit de vrijkomende Essent–middelen. Dekking voor deze € 3 miljoen is deels te vinden in onze reserve economische structuur versterking (€ 2 miljoen) en deels (resterende € 1 miljoen) uit het gereserveerde investeringsbudget 2011-2015. 2.4.4 Vechtpark Hardenberg In het recent tussen de provincie Overijssel en Hardenberg afgesloten Convenant “Hardenberg stad met een streekfunctie” is het Vechtpark opgenomen als majeur project. In de provinciale visieontwikkeling “Ruimte voor de Vecht” is het project reeds bestempeld als boegbeeldproject.
29
Bestuursrapportage
2.4.3 Programma Gezondheidspark/Station en omgeving
In het plan “Vechtpark Hardenberg”, in opdracht van de gemeente opgesteld door LOLA Landscape Architect Rotterdam heeft het te realiseren Vechtpark vorm en inhoud gegeven. In het ambitieuze plan is een aantal elementen zichtbaar: - de realisering van een stadspark als aanvulling op de ontwikkeling van het centrum van de kern Hardenberg; - vergroting van fiets- en wandelmogelijkheden; - het betrekken van de Vecht bij de stad, waardoor de belevingswaarde van de Vecht wordt vergroot; - extra ruimte voor natuur; - veel extra ruimte voor water en waterberging; - versterking van de cultuurhistorische waarde van de Vecht; - ruimte voor eigentijdse cultuurbeleving. Dit project wordt vormgegeven in nauwe projectmatige samenwerking tussen gemeente en Velt en Vecht. Hierover zijn al afspraken gemaakt. Gelet op hetgeen al is voorbereid is het mogelijk de uitvoering van het project in 2010 te starten. De totale kosten van dit arbeidsintensieve project zijn geraamd op ± € 12 miljoen. Gemeente en het Waterschap hebben de ambitie hiervan een fors deel (€ 9 miljoen) voor hun rekening te nemen, een aanvullende bijdrage van de provincie van € 3 miljoen zou het mogelijk maken dit boegbeeldproject in de periode 2010-2015 te realiseren. Overigens zijn wij van mening dat dit project, zonder genoemde provinciale bijdrage, in deze vorm niet realiseerbaar is.
Bestuursrapportage
2.4.5 Wonen Zie paragraaf 2.2.1. Dit betreft € 1.000.000 ten behoeve van leefbaarheid oude wijken. Startersleningen 2010-2012 Het instrument startersleningen is succesvol gebleken. Voor de komende jaren stellen wij voor om jaarlijks een bedrag van € 100.000 per jaar extra te storten in het startersfonds. 2.4.6 Economie Zie paragraaf 2.2.2. Dit betreft: 1. Onderhoud wegen; € 1,- miljoen 2. Onderhoud haven industrieterrein; € 190.000,-
30
2.4.7 Overige investeringen Hieronder worden investeringen genoemd, die reeds eerder de revue zijn gepasseerd: Brandweerkazerne De brandweertaken zijn reeds jaren uitgebreid als gevolg van met name gewijzigde taakvelden en wet- en regelgeving. De spilfunctie van de Hardenbergse kazerne speelt, in relatie tot de grootte en groei van het korps na de herindeling, een belangrijke rol binnen de gemeentelijk brandweerzorg. Geconstateerd is dat het gebouw (incl. tijdelijke huisvesting) niet meer voldoet aan de eisen voor de huisvesting van de brandweer. Nieuwbouw, al dan niet in samenwerking met de politie, is noodzakelijk om de brandweertaak uit te kunnen voeren.
Combinatiefuncties gedurende 4 jaar: totaal € 260.000 Op het gebied van sport en welzijn kan een beroep gedaan worden op combinatiefuncties. Deze functies worden veelal gekoppeld aan een brede school. Het rijk betaald een deel van de kosten, andere dekking wordt gevonden in sportstimulering. Blijft ook een bedrag voor de gemeente als (co)-financiering (en uiteraard krijgen wij het geld van het rijk {het gaat om tonnen extra geld} alleen als we deze activiteiten ook daadwerkelijk inzetten en dat betekent ook kosten voor gemeente). Bijdrage in aanschaf AED’s € 50.000 (3e fase) Reeds eerder heeft de gemeente bedragen beschikbaar gesteld voor de 1e en 2e fase van aanschaf van deze AED’s. Met deze 3e fase kan weer een belangrijke stap worden gedaan richting een dekkend netwerk binnen de gemeente. Daarbij geldt als financiële uitgangspunt dat ook derden bijdragen aan de bekostiging van deze aanschaf (gemeente 1/3e deel en derden 2/3e deel).
31
Bestuursrapportage
Toegankelijkheid openbare gebouwen Er is een plan van aanpak opgesteld om te komen tot een goede toegankelijkheid van de openbare gebouwen en ruimte. De inventarisatie van de gewenste aanpassingen aan gemeentelijke gebouwen heeft inmiddels plaatsgevonden. Daarmee hebben we een algemeen beeld van de gemeentelijke gebouwen in relatie tot de aspecten toegankelijkheid, bruikbaarheid, bereikbaarheid en uitgankelijkheid en een globaal beeld van de kosten, namelijk rond € 800.000. Op dit moment is een werkgroep bezig de plannen verder uit te werken, op grond waarvan uw Raad een concreet voorstel zal worden voorgelegd. Het streven is om dit bij de behandeling van de begroting 2010 te doen.
2.5 Investeringsprogramma 2010-2014 Hiervoor is een aantal investeringsmaatregelen genoemd, waarvan wordt voorgesteld om deze naar voren te halen en met name ten laste van de reserve investeringsprogramma na 2010 te brengen. Voor het investeringsprogramma 2010-2014 geldt als uitgangspunt dat er een beschikbaar budget is van 20 mln, exclusief de ESSENT-gelden) Aan de hand van de uitkomsten van de onlangs gehouden raadsvergadering, de eerder opgestelde investeringslijsten (in de begroting) en aanvullende investeringen is een lijst opgesteld met als onderscheid: - Een lijst met naar voren te halen investeringen en; - Een voorlopige lijst met investeringen van waaruit de nieuwe raad de prioriteit kan bepalen. Deze lijst is niet uitputtend en derhalve aan veranderingen onderhevig. Voor de toelichting op de naar voren te halen projecten verwijzen wij naar de hiervoor in de bestuursrapportage opgenomen paragrafen. Lijst met naar voren te halen projecten:
Bestuursrapportage
Omschrijving Bedrag Revitalisering van oude wijken 1.000.000 Naar voren halen van wegenonderhoud 1.000.000 Korting wegenonderhoud periode 2011-2014 - 1.000.000 Verbetering industriehaven Hardenberg 188.000 Masterplan Dedemsvaart 6.200.000 Sportboulevard 1e fase 2.000.000 Stationsomgeving 1.000.000 Vechtpark 2.000.000 Brandweerkazerne 4.000.000 Toegankelijkheid openbare gebouwen 800.000 Startersleningen 2010-2012 300.000 Combinatiefuncties gedurende 4 jaar 260.000 Bijdrage aanschaf AED’s 3e fase 50.000
32
Toelichting zie paragraaf 2.1.2 2.2.1 2.2.1 2.2.2 2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.7 2.4.7 2.4.5 2.4.7 2.4.7
Bestuursrapportage
Lijst met projecten van waaruit de nieuwe raad de prioriteit kan bepalen (voorlopig) - Sportboulevard 2e fase - Masterplan kunstgrasvelden - Maatregelen ter verbetering van de verkeersveiligheid - Haltevoorziening Dedemsvaart (v.m. busstation) - Ontsluiting de Kolonie Balkbrug - Rotonde N377 (Slagharen) - Huisvesting jongerencentrum H’berg (+ str. € 20.000) - Implementatie Groene en Blauwe Diensten (3e fase)
33
2.6 Conclusie/voorstel Wij stellen u voor: 1. een bedrag van € 350.000 uit de reserve fonds werk en inkomen beschikbaar te stellen voor: o idee arbeidspool o mobiliteitscentrum o inzet jeugdige werklozen In deze reserve zitten dan nog voldoende middelen om de mogelijke aanwas van het beroep op de WWB de komende 4 à 5 jaren op te kunnen vangen. 2. een aantal investeringsvoornemens naar voren te halen (zie 2.5) en deze ten laste te brengen van de reserve investeringsprogramma na 2010. Daarbij merken wij op dat u voor deze maatregelen nog afzonderlijke raadsvoorstellen van ons zult ontvangen.
Bestuursrapportage 34
3. Samenvatting/voorstel Hiervoor hebben wij een aantal ontwikkelingen geschetst. Ontwikkelingen die leiden tot een concrete budgetbijstelling, maar ook ontwikkelingen die wij nu nog als risico’s zien en die wellicht op termijn manifest zullen worden. Ontwikkelingen die mede tegen de achtergrond geplaatst kunnen worden van de economische crisis, waarvan niemand exact kan vertellen welke impact deze zal hebben op onze financiële huishouding. Wij hebben hiervoor ook een aantal maatregelen voorgesteld om ons steentje bij te dragen aan een mogelijke afzwakking van de effecten van de economische crisis.
Wij stellen u voor: - in te stemmen met de budgetrapportage en de hierin opgenomen bezuiniging op de prijscompensatie. Het resultaat uit deze bestuursrapportage - ad € 800.000 - is nodig om de mogelijke uitkomsten van de zogenaamde mei-circulaire 2009 (zie 1.1) op te vangen; - in te stemmen met een aanpassing van de nota reserves en voorzieningen. Een aanpassing die het gevolg is van een wijziging van het Besluit Begroting en Verantwoording (zie 1.1.3); - kennis te nemen van de risicoparagraaf (zie 1.2); - in te stemmen met de maatregelen in relatie tot de economische crisis, als genoemd in het hoofdstuk 2 (zie 2.5 en 2.6). Dit voorstel hebben wij verwerkt in de 14e begrotingswijziging 2009.
35
Bestuursrapportage
Hieronder hebben wij een opsomming opgenomen van de voorstellen, zoals deze in deze bestuursrapportage zijn opgenomen.
w w w. h a rd e n b e rg . n l
Stephanusplein 1 Postbus 500 7770 BA Hardenberg Tel.: 0523 289 111 Fax: 0523 261 129 E-mail:
[email protected]
