de grootste in
LANDELIJK WONEN & SLAPEN.
reformatorisch familieblad
Hangstoel Egg chair Prijs
179,-
Woonvorm
„Zelfs het kleinste geloof verbindt aan Christus”
Fransis Bus biedt kwetsbare mensen een thuis.
recept: hazelinotaart
DAG 2015
Kabinet 2-deurs Prijs
Ds. J.J. Van Eckeveld
» 33E JAARGANG » NUMMER
2420,Bank 2,5-zits Prijs vanaf
1859,-
07
Salontafel Trapezepoot Prijs
Drie
499,Al deze producten zijn ook online te bestellen op www.debongerd.nl
100-
jarigen blikken
op terug hun
leven
Kesteren 7.500 m2 | Zaanstad 2.000 m2 | tel. (0488) 48 8855 | www.debongerd.nl
30 december 2015 . 33e jaargang nummer 7 . losse nummers € 3,95
In de
late
avond van het
leven
Het aantal 100-plussers in Nederland groeit snel. Sneller dan iedere andere bevolkingsgroep. Hoe is het om zo oud te zijn? En hoe kunnen mensen in hun nabije omgeving iets voor hen betekenen? tekst Neline Boogert, Gisette van Dalen en Ad Ermstrang beeld Sjaak Verboom
E
lisabeth van Vuuren uit Veenendaal werkt al jaren voor Agathos thuiszorg en komt daardoor bij veel ouderen over de vloer. Om medicijnen te geven of voor wondzorg, maar ook om te vragen hoe het echt met hen gaat. Als Elisabeth bij iemand langs gaat om de steunkousen uit te trekken, staan daar 10 minuten voor. Moet ze die persoon ook nog omkleden, dan krijgt ze er 15 minuten bij. „Toch doe ik altijd alsof ik zeeën van tijd heb. Ik trek mijn jas uit, ga zitten en vraag hoe het gaat. Dat is belangrijk. Als mensen het idee hebben dat je geen tijd hebt, gaan ze je echt niet vertellen waar ze mee zitten.” Soms is ze een nacht bij iemand die op sterven ligt. „Ik neem dan altijd een Bijbel mee en vraag aan mensen of ze het fijn vinden als ik een stukje met hen lees en bid. Als ze er afwijzend tegenover staan, merk je dat
vanzelf. Vaak is er wel ruimte voor gesprek. Ik vraag dan bijvoorbeeld of mensen bang zijn om te sterven. Als ze dat graag willen, kan ik een hele nacht met hen praten. Heel mooi om er zo voor iemand te kunnen zijn.”
Gebed
Ze ontmoet bij de nachtzorg regelmatig gelovige mensen. „Dat zijn heel mooie momenten. Ik heb wel eens samen met een vrouw ‘Groot is Uw trouw, o Heer’ gezongen.” Maar moeilijke momenten zijn er ook. „Ooit kwam ik bij iemand die de hele nacht lag te roepen: ‘Verloren, verloren, voor eeuwig verloren.’ Ze wilde niet dat ik met haar uit de Bijbel las, want dat hielp toch niet meer, zei ze. Zo aangrijpend!” Toch kan Elisabeth vaak nog iets aan mensen kwijt. „Sommigen zeggen: ‘Voor mij is het nu te laat.’ Dan lees ik bijvoorbeeld over de moordenaar
Tips voor omstanders
Geestelijk verzorger T. van Staveren van verpleeghuis Salem in Ridderkerk heeft een aantal tips voor familieleden en ambtsdragers die ouderen bezoeken. - Weet bij wie je op bezoek gaat. Stel je op de hoogte van hoe zijn of haar leven geweest is en laat je informeren over eventuele ziekten. Iemand met dementie vraagt bijvoorbeeld om een andere benadering dan iemand met afasie. - Maak gebruik van gesloten vragen bij mensen die het lastig vinden om zelf nog hele verhalen te vertellen. Door elke keer een stapje verder te gaan, kun je toch naar de diepte afsteken. - Doe bij mensen met dementie alles prikkel voor prikkel. Leg bijvoorbeeld eerst de Bijbel op tafel om duidelijk te maken dat je voor een geestelijk gesprek komt. Zing vervolgens een psalm en ga
aan het kruis. En dan zeg ik dat de Heere in Zijn Woord heeft laten zien dat Hij nooit een bidder laat staan. Ik weet niet altijd of het wat uitwerkt, want ik ben er maar een nacht.” Dat betekent niet dat ze daarna niets meer voor haar cliënten kan doen. „Ik bid thuis vaak voor mensen van wie ik weet dat ze worstelen met geloofszekerheid. Ook voordat ik ga werken, vraag ik altijd aan de Heere om wijsheid, om de dingen te kunnen zeggen die nodig zijn en om mijn mond te houden als dat beter is.”
“Als mensen denken dat je geen tijd hebt, gaan ze je echt niet vertellen waar ze mee zitten”
dan vanuit een Bijbelgedeelte verder in gesprek. - Als je met iemand uit de Bijbel leest, kies dan een bekende geschiedenis of een gelijkenis. Als je daarvanuit concrete toepassingen maakt, komt dat beter binnen dan wanneer je bijvoorbeeld een stuk uit de Romeinenbrief neemt. - Neem de tijd. Als mensen merken dat je haast hebt, zullen ze niet met hun vragen komen. Geef hen de ruimte door echt te luisteren en te laten merken dat je hun verhaal begrepen hebt. Stel ook verdiepingsvragen, zoals: Hoe hebt u dat ervaren? - Blijf terugkomen en maak gebruik van heldere momenten. - Kies ook het juiste moment van de dag: vaak zijn ouderen rond 11 uur ’s morgens op hun best. - Bedenk bij alles dat voor de Heere niets te wonderlijk is. Breng mensen ook in het gebed bij de Heere.
terdege • 30 december 2015
7
Zwangere tienermeisjes kalmeren Als verloskundige heeft ze regelmatig met wanhopige zwangere tienermeisjes te maken. Ondanks allerlei praktische moeilijkheden heeft haar werk het hart van Laura Havenaar. „Ik sta elke keer weer met verwondering te kijken als er een baby wordt geboren.” tekst Ad Ermstrang beeld Sjaak Verboom
Waar werk je en waarom dit beroep?
„Ik ben sinds anderhalf jaar verloskundige en als waarneemster verbonden aan een praktijk in Kollum en aan zorggroep Transmare in Almere. In Kollum werken we in verschillende dorpen, in Almere ben ik onderdeel van een team in drie wijken. Ik heb me altijd aangetrokken gevoeld tot de gelukkige kant van de zorg. Daarom heb ik de opleiding in Groningen gevolgd. Je bouwt een bijzondere band op, vaak negen maanden lang. Nieuw leven is iedere keer weer prachtig.”
Wie:
Laura Havenaar
Woonplaats:
Oosterwolde Leeftijd:
25
Gezin:
ongehuwd
Weten je collega’s van je achtergrond?
„In Kollum hebben alle collega’s een christelijke achtergrond. In Almere ligt dat anders. Van de vijf anderen gaat er nog één naar een kerk. Ik heb hen allen direct verteld hoe ik in het leven sta.”
Kerk:
Hersteld Hervormde Kerk
Leidt dat tot gesprekken?
„Regelmatig spreek je erover, omdat je met vragen over leven en dood te 22
terdege • 30 december 2015
maken krijgt. Eén collega behoort tot de vrijmetselaars. Meestal staan we wel lijnrecht tegenover elkaar als het om wezenlijke opvattingen gaat.”
Hoe probeer je de christelijke beginselen over te brengen?
„Zeker in Almere krijg ik regelmatig jonge meisjes, die na een eerste controle bij de huisarts merken dat ze zwanger zijn en worden doorgestuurd. Zeker 80 procent van deze tienermeisjes is van allochtone afkomst. Ze zijn vaak in paniek. Ik probeer de tijd te nemen en rust te creëren. Ik houd hen voor dat abortus bepaald niet de enige oplossing is en wijs op de negatieve gevolgen daarvan in hun latere leven. In een aantal gevallen blijkt het kindje dan welkom te zijn. Anderen houden vast aan abortus en dan moet ik hen doorverwijzen. Dat is verschrikkelijk moeilijk, want het gaat dwars tegen je levensovertuiging in. Op de opleiding is me geleerd dat mijn privé-opvatting geen rol mag spelen, maar ik denk dat ik me daar niet altijd volledig aan houd.”
interview
Christen in de samenleving
Er zijn ook andere vraagstukken. „Na de zwangerschap moet je voorlichting geven over anticonceptie. Het is mijn ervaring dat vrijwel iedereen daarvoor kiest, met uitzondering van islamitische gezinnen. Je vertelt over de mogelijkheden. Veel vrouwen willen een spiraaltje. Daar heb ik het moeilijk mee, want dat heeft een aborterende werking. Niet minder lastig is de twintigwekenecho. Als je bijvoorbeeld een hartafwijking constateert, is het een prachtige techniek. Soms ontstaan er onterecht twijfel en zorg. Ik heb meegemaakt dat gekozen werd voor afbreking van de zwangerschap omdat een ernstige hersenafwijking werd geconstateerd, waardoor de baby na de geboorte niet levensvatbaar zou zijn. Soms kan ik een beroep op collega’s doen. Ik moet zeggen dat ik van hen veel begrip ondervind. Het moeilijkst vond ik toen ik tijdens mijn stage in het ziekenhuis in Groningen meemaakte dat ouders tot afbreking besloten omdat het kindje wellicht aan beide kanten een klompvoet had. Dat zou prima behandeld kunnen worden. Ik mocht niets zeggen. Ik
heb daar nog lang mee rond gelopen.”
Aan welke vorming heb je het meest gehad?
„Ik denk vooral aan mijn opvoeding. Ook neem ik veel mee uit de preken, die ik tussen mijn diensten door zoveel mogelijk probeer te volgen. Erg vormend werken gesprekken met enkele andere christelijke vriendinnen.”
Moet er, bijvoorbeeld in de preek, meer aandacht zijn voor het christen-zijn in de praktijk?
„Ik vind dat de preken voldoende handvatten bieden voor mijn opstelling in de praktijk. Bovendien is de Bijbel erg actueel.”
Kun je een voorbeeld geven van een bijzondere ontmoeting?” „Door je liefdevol op te stellen, ontstaat vaak openheid. Bij een Surinaamse moeder met een christelijke
“Door je liefdevol op te stellen, ontstaat vaak openheid”
achtergrond was de bevalling niet goed afgelopen. Ze had veel waaromvragen. Dat leidde tot een diepgaand gesprek. Bijzonder vind ik andere culturen en gebruiken. Ik kom bijvoorbeeld nog veel bijgelovigheid tegen. Zo trof ik eens een schaar in de wieg. Dan kon de baby zich verdedigen tegen boze geesten. Ik heb toen maar geadviseerd om die onder de matras te leggen. Verder heb ik meegemaakt dat de baby ter bescherming in een bad met een soort blauwe inkt werd gedompeld.”
Wordt het moeilijker om voor je christen-zijn uit te komen? „Ik vind van wel.” Glimlachend: „Misschien lijk ik dan wel een oud omaatje, maar door de snelle digitalisering heb ik de indruk dat tal van taboes doorbroken worden. In mijn vak zie ik dat bijvoorbeeld als het om vruchtbaarheidsvraagstukken gaat. Als je vasthoudt aan opvattingen die eerder gewoon waren, word je zelfs door christelijke collega’s niet altijd meer begrepen.”
terdege • 30 december 2015
23
zoek het uit! Vliegen wordt met een jetpack net zo simpel als fietsen. Vind je vliegen wel gaaf, maar blijf je liever met beide benen op de grond staan? Dan bestuur je gewoon een drone! Bart van den Dikkenberg
graphic
strategische bommenwerper voor VS Northrop Grumman B-2 Amerikaanse stealthbommenwerper in dienst in 1993 (21 gebouwd)
LANGE-AFSTANDS AANVALSBOMMENWERPER (LRS-B) Bemanning: Toestel kan vliegen met en zonder piloten Bewapening: Groot laadruim voor transport van reeks aanvals- en afschrikkingswapens – zowel conventioneel als nucleair
Vleugelwijdte 52 m
LRS-B: Kleinere, minder dure versie van B-2, mogelijk halverwege de maten van B-2 en X-47B
Aanbesteding: 80-100 vliegtuigen om vloot van verouderde B-52en B-1-bommenwerpers te vervangen vanaf midden jaren 2020 Specificaties: Geheim Snelheid: Waarschijnlijk subsonisch Bereik zonder bijtanken: 9.000 km?
Stealth: Aantal ‘laag-waarneembare’ technologieën waardoor vliegtuig niet kan worden gevolgd door vijandige radar
Bronnen: Flightglobal, Federation of American Scientists, persbureaus
© GRAPHIC NEWS
Prijs per toestel $564 miljoen (in 2016 dollars)
Laadvermogen zou minder zijn dan van B-2, maar LRS-B kon groot aantal nieuwe lichtgewicht slimme wapens vervoeren
Northrop Grumman X-47B Onbemand gevechtsvliegtuig als voorbeeld gebouwd voor U.S. Navy 19 m
De Nieuwste Amerikaanse bommenwerper is al Ruim 25 jaar oud. Geen wonder dat de Luchtmacht op zoek is naar een vervanger voor de stokoude B-52 Bommenwerper uit 1954 en de iets jongere B-1 uit 1986.
24
ZOEK HET UIT!
Je leeft in een wolk unieke huisdieren
Het is geen geheim dat ieder mens helemaal bedekt is met micro-organismen, vanbinnen en vanbuiten. Iedereen draagt zo 24 uur per dag een wolk unieke huisdieren met zich mee. In feite draagt iedereen tien keer meer bacteriecellen mee dan lichaamscellen. Het leuke is dat wetenschappers vermoeden dat ze je kunnen identificeren aan de hand van je onafscheidelijke huisdieren.
ne drone, die bestuurd wordt met een smartphone, twee accu’s en een oplader. De oplader doet gelijk dienst als checkpoint in droneraces. Met led-lampen houdt de drone daar contact mee. De led-lampen kunnen ook worden ingezet voor ‘luchtgevechten’. Als de lichtstraal de drone van de tegenpartij ‘raakt’, registreert deze de lichtstraal en ploft op de grond. terdege.nl/zoekhetuit/drones
Jetpack Wordt vliegen net zo simpel als fietsen? De droom om zelf te vliegen, kwam in ieder geval een stuk dichterbij met de recente presentatie van het JB-9 jetpack van Jetpack Aviation. Uitvinder David Mayman steeg op van een boot en maakte een sierlijke bocht om het vrijheidsbeeld van New York, voordat hij landde.
TECHNIEK
Medisch
Uniek huisdier
Veel drones kunnen weinig meer dan vliegen; vooruit en achteruit, omhoog en omlaag, naar links en naar rechts. Dat raken mensen zat, ontdekte een aantal Slowaakse drone-enthousiastelingen. Ze bedachten de Drone ’n Base-kit. Daarmee kunnen drones gebruikt worden voor races, luchtgevechten en spelletjes als ”verover de vlag”. Elke Drone ’n Base-kit, die ongeveer 100 euro kost, bevat een klei-
LUCHTVAART
Luchtgevecht
terdege.nl/zoekhetuit/jetpack
gezondheid
Een hartoperatie is een van de meest ingrijpende medische ingrepen die een mens kan ondergaan. In de toekomst kan zo’n operatie een stuk veiliger worden uitgevoerd. Chirurgen kunnen deze namelijk vooraf alvast oefenen op een exact nagemaakt oefenhart. Zo’n hart rolt met een druk op de knop uit een 3D-printer. Onderzoekers van het Massachu-
setts Institute of Technology (MIT) in de VS zijn in staat met speciale software het hart van een patiënt exact na te maken op basis van MRI-scans. De chirurgen kunnen zich daarmee voorbereiden op anatomische bijzonderheden van elke individuele patiënt. Inmiddels hebben al tien kinderen op deze manier een geslaagde hartoperatie ondergaan.
Geluidsgolf Van een vliegtuig of een luchtballon kijkt niemand meer vreemd op. Maar iets laten zweven op ultrasoon geluid? Dat is wetenschappers vorige maand gelukt. Voorwerpen bleven zweven, alleen gedragen door geluidsgolven uit luidsprekers. Ze meldden hun vondst in het tijdschrift Nature.
TECHNIEK
Plastic oefenhart
terdege.nl/zoekhetuit/zweven
25
Een situatie die je ontkent, kun je niet verbeteren
Coaching
Een leger coaches en jezelf als hoofdcoach Coaching lijkt modern, maar is eigenlijk van alle tijden. Het verschil met vroeger is wel dat er tegenwoordig vooral op professioneel gebied, in de politiek en in bedrijven, sterk ingezet wordt op coaching. Maar ook in het ‘gewone’ leven kunnen we niet zonder mensen die ons begeleiden. tekst Wim van Egdom beeld Thomas van Oostrum
D
e mens is een sociaal wezen. Natuurlijk, er zijn kluizenaars. Maar zelfs zij houden het meestal niet vol om zonder enige hulp van anderen te leven. Er zijn ook mensen die we onder het labeltje “eenlingen” neerzetten. Of, om het in mooi Engels te zeggen: “loners”. Het zijn mensen voor wie alleen en eenzaam bepaald geen synoniemen zijn. Ze genieten ervan om in alle rust hun weg te gaan. In hun eentje. Maar zelfs deze mensen zijn ooit geboren in een gezin. Ze hebben een vader en een moeder, die hen leerden praten en lopen, hen eten gaven, hen naar school en naar bed brachten. Want niemand van ons komt alleen op de wereld, er zijn altijd gegeven coaches. Het gezin kan klein zijn,
maar dan is er altijd weer een bredere familiekring. Mensen met wie je contact hebt, met wie je praat, die je helpen je mening te vormen. Zo bezien is opvoeding eigenlijk de oudste vorm van coaching die er is. En niemand die zich aan die coaching kan onttrekken. Of alleen tot eigen schade, in het geval van ruzie, waardoor het contact met deze eerste cirkel breekt. Helaas groeit niet iedereen op in een gezin dat een goede coachingsomgeving biedt. Er zijn ook mensen die op latere leeftijd met bitterheid en verdriet terugdenken aan de onveilige sfeer in het gezin. In zo’n geval werkt de coaching alleen maar negatief en is er later, in de andere coachingscirkels of in professionele therapeutische sessies, veel tact en liefde nodig om
dit weer enigszins te repareren.
Vriendschap
Al heel jong kunnen we vervolgens die eerste coachingscirkel overschrijden om onze eerste stapjes te zetten in die tweede cirkel, die van de gezochte coach: vriendschap. Ook al kun je nog niet praten, toch kun je zelfs dan al vrienden maken. Kinderen kunnen samen spelen door alleen met gebaren en kreten duidelijk te maken wat ze doen en wat ze willen. Daar hebben ze weinig begeleiding bij nodig. Zijn het niet de jongste kinderen die op de camping in het buitenland het eerste vriendjes maken? Vriendschap is iets bijzonders. Je treedt uit de gezins- en familiekring en maakt contact met iemand met wie je op dat moment geen enkele 29
interview
De adelstand van de bedelstand In het werk van God is een vaste orde, die ds. J.J. van Eckeveld bij gelovigen over de hele wereld herkende. Tegelijk kreeg hij meer oog voor de variatie in de geestelijke gang van Gods kinderen. Aan beide lijnen wil de predikant recht doen met zijn boekje ‘Is het ook voor mij?’. tekst Huib de Vries beeld Anton Dommerholt
I
n de loop der jaren sprak ds. J.J. van Eckeveld (67) voor diverse groepen over de toe-eigening van het heil in relatie tot de heilsorde. Opvallend was de grote aandacht bij de hoorders, variërend van studenten tot ambtsdragers. „Het is een onderwerp dat mensen heel persoonlijk raakt, dat merk je.”
Hebt u er ook zelf mee geworsteld?
„Zeker. Al in mijn vroege jeugd ontmoette ik kinderen van God die met elkaar over het geestelijke leven spraken. Dat maakte diepe indruk op me, maar het was iets van een andere wereld. Ontzaglijk ver weg. Kijk ik op mijn leven terug, dan had ik al vroeg indrukken van het Woord, maar ik kon niet geloven dat die voortkwamen uit Gods werk in mijn hart.”
genade. We hadden hier vroeger een oude ouderling die weleens zei: ‘Geloven is onmogelijk of het gaat vanzelf’. Zit je in jezelf rond te tobben, dan is het voor je gevoel onmogelijk dat God in gunst op je neerziet, maar als het Woord kracht doet, is het onmogelijk om niét te geloven.”
Worstelde u daarna nog wel eens met de vraag: Is het ook voor mij?
„Om eerlijk te zijn wel. Volgend jaar hoop ik veertig jaar predikant te zijn. In al die jaren heb ik duizenden preken gehouden, maar dat wil niet zeggen dat je persoonlijk in het heil mag delen. Met je ambt kun je God niet ontmoeten. Vier en een half jaar geleden kreeg ik een hartinfarct, gevolgd door een hartstilstand in het UMC. Ik ben gereanimeerd en daarna gedotterd.
Waardoor veranderde dat? „Als de Heere doorwerkt, komen er momenten dat je meer en meer overwonnen wordt door de majesteit van het Woord. Dan stelt het je diep schuldig en slaat het alle gronden buiten Christus in je leven weg, maar opent het ook het wonder van vrije
“Ook het bevestigde geloof blijft een toevluchtnemend karakter houden”
Op de dottertafel besefte ik heel goed dat ik langs de rand van het graf was gegaan, en dat het gevaar nóg niet voorbij was. Ik lag daar als een arme, schuldige zondaar, dat doorleefde ik heel diep, maar ik mocht ook van harte voor Gods aangezicht zeggen dat ik de grond van mijn hoop buiten mezelf wist, in Christus. De Heere kwam toen zo dichtbij in Zijn gunst en ontfermen, zoals ik het nooit eerder had ervaren. Ik heb altijd vrees gehad voor de dood, maar die viel volkomen weg. Als de vrede met God in Christus je hart vervult, is de dood geen dood meer. Ik heb toen een ogenblik doorleefd wat het inhoudt dat een mens kan sterven, rustend op de verdiensten van Christus. Dat heeft een blijvende wending in mijn leven gegeven. Niet dat ik de zekerheid nu op zak heb, maar er is meer vastheid gekomen.”
Hoe verklaart u dat de vragen rond de toe-eigening van het heil onder orthodoxe christenen in andere landen minder spelen? „Door mijn werk voor de zending ben ik op alle continenten geweest.
terdege • 30 december 2015
33
Van kapitein naar coach In elk gezin zijn regels nodig. Maar hoe houd je als ouders de relatie met je kinderen goed als zij zich verzetten tegen die regels? tekst Erik-Jan Verbruggen beeld Mariska Vos
H
armen (4) is een leuke peuter die heerlijk kan spelen. Tijdens het avondeten is hij soms echter zo moe, dat hij om niets in woede kan ontbranden. Daarbij smijt hij soms zijn vork en lepel over de tafel. Zijn oudere broer Mark (19) wil in het weekend uitgaan en trekt zich weinig aan van wat zijn ouders daarvan vinden. Als we op een willekeurige avond Harmens gezin zouden bezoeken, zouden we het kleine kereltje voor een korte time-out kunnen aantreffen op de mat bij de voordeur. Niets ongewoons, zo gaat het in elk gezin. Maar als we zijn 15 jaar oudere broer daar zijn straf zien uitzitten, kijken we wel vreemd op. Voor zo’n knul van bijna 20 is dit niet meer gepast.
36
terdege • 30 december 2015
Ouders staan in de opvoeding voor de uitdaging om het gedrag van hun kind op een goede manier te sturen, maar ook contact te houden met hun kind. Regels zijn nodig en daar past soms straf bij. Maar de relatie met het kind moet ook behouden worden. Hoe dat in de praktijk gaat, is afhankelijk van de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind. Een kind van 4 zet je als straf op de mat of op zijn kamer, om het na terugkomst op schoot te trekken en weer contact te maken. Bij een oudere tiener ziet dit er heel anders uit.
Compromis
Veel ouders krijgen te maken met kinderen die zich in hun tienerjaren verzetten tegen de regels die ou-
opvoeding
Belemmeringen in vertrouwensrelatie • Als jongeren het gevoel hebben dat er geen tijd is voor een gesprek over de vragen die hen bezighouden, zullen zij de conclusie hebben dat hun ouders zich niet echt in hun leefwereld willen verdiepen. • Als ouders gaan schelden, kleineren of belachelijk maken roept dat vaak een negatieve reactie op.
*
• Als jongeren zich aangevallen voelen, gaan ze in de verdediging. • Als ouders vaak dreigen met straf zal een jongere het moeilijk vinden zich kwetsbaar op te stellen. • Sommige jongeren verzwijgen hun problemen omdat ze hun ouders willen ontzien.
terdege • 30 december 2015
37
Een pand vol nostalgie Hoe woonden en leefden onze (groot)ouders? Het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn geeft met vele gebruiksartikelen en complete interieurs een antwoord op die vraag. „‘Dat heb ik ook gehad’, hoor je hier heel vaak.” tekst Ad Ermstrang beeld Anton Dommerholt
A
lleen de locatie is al een bezoekje waard. Vier jaar geleden verhuisde het museum vanuit enkele pakhuizen in de binnenstad naar het Oostereiland. Het met een nieuwe brug met
de stad verbonden eiland behoort tot de oudste delen van Hoorn. De geschiedenis is er nog bijna tastbaar aanwezig. Aan een van de kades ligt een replica van VOC-schip De Halve Maen. Het Museum van de Twintigste Eeuw heeft er de beschikking over een vleugel in het monumentale voormalige gevangeniscomplex. Beneden zijn de museumwinkel, het museumcafé en een educatieve ruimte.
De rest van de begane grond wordt gebruikt voor een wisselexpositie, die de komende tijd nauw aansluit bij de bestaande collectie. Onder de naam ‘Wonderjaren’ worden de jaren vijftig en de jaren zestig vanuit het oogpunt van de jeugd van toen in beeld gebracht. „Een verdieping en aanvulling op de bestaande collectie”, zo omschrijft directeur Hans Stuijfbergen de jongste expositie.
”Voor velen is dit een feest van herkenning” 40
museum
Schamel
De eigenlijke collectie - met trap én met lift bereikbaar - bevindt zich op de eerste etage. Bezoekers krijgen gratis een audiotour. Op tal van punten kunnen ze desgewenst meer informatie beluisteren. Een fotowand met een aardappelschillende moeder zet direct de toon. Ze weerspiegelt het beeld van het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw. De Industriële Revolutie had geen einde gemaakt aan het zware leven van de vele fabrieks- en landarbeiders. Een afgetobde moeder, verantwoordelijk voor de was van acht kinderen en twee volwassenen, vormde geen uitzondering. Haar schamele bezittingen zijn uitgestald in de vitrinekasten langs de wanden. De aanpalende ruimten tonen een aantal huiskamers die eveneens een kijkje geven in het leven van toen. De dikke tafelkleden, de oude kolen-
kachel (er staan tal van soorten en maten), de kolenkit en het fornuis roepen beelden op uit de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Ouderen zullen die al snel associëren met de woonsituatie van hun ouders of oma. Voor velen zullen herinneringen en nostalgische gevoelen over elkaar buitelen.
Kreidler
De veranderingen volgen elkaar snel op: de eerste televisies, de felle oranje kleuren uit de jaren zeventig, de formicatafels en stoelen, de eerste fondue-stellen. Een keuken uit het begin van de vorige eeuw is met een wand gescheiden van een keuken uit de jaren zestig. De vooruitgang in beeld. Ernaast staan een solex en een Kreidler Florett, belangrijke vervoermiddelen uit die tijd. De bezoeker krijgt verder een kinderkamer, een slaapkamer
Bezoekersinformatie Het Museum van de Twintigste Eeuw is op werkdagen geopend van 10.00 tot 17.00 uur en op zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur. De entree bedraagt 8 euro voor volwassenen en 3,50 euro voor kinderen van 4 tot 16 jaar. Gratis parkeren kan door de borden P-Havens te volgen en vervolgens te voet richting Oostereiland te gaan. Vanaf het station is het ongeveer 20 minuten lopen (er rijden ook busjes). Bij het museum zijn wel enkele parkeerplaatsen voor invaliden.
terdege • 30 december 2015
41
“Het werk heeft mij bewust gemaakt van hoeveel wij eigenlijk hebben”
„Je probeert de bezoekers zo normaal mogelijk te behandelen.”
Een voedselbank heeft te maken met strenge eisen.
De levensmiddelen mogen niet over de datum zijn.
46
Jongeren
Oog in oog met stille armoede Eind december: de tijd van luxe producten, overvolle tafels en uitgebreide maaltijden. Maar niet voor iedereen in Nederland. Dat weet Thomas Izelaar als geen ander. Hij is vrijwilliger bij de voedselbank in Gouda. „Ineens besef je hoeveel wij eigenlijk hebben.” tekst Henrieke van Dam beeld Anton Dommerholt
E
en pak melk, twee broden, een pakje stroopwafels, nieuwe tandenborstels. Bijna dertig producten gaan er in het wekelijkse voedselpakket bij de voedselbank in Gouda. Als Thomas Izelaar (22), een van de jongste van de vrijwilligers, aanwezig is, doet hij het zware werk: het opstapelen van de volgepakte dozen. Een ochtend lang inpakken, een middag uitdelen; dat is het ritme van de donderdagen bij de voedselbank. Ruim vierhonderd pakketten worden er gemaakt, voor vierhonderd Nederlandse gezinnen die nauwelijks kunnen rondkomen.
Houdbaarheidsdatum „Ruim een jaar geleden ben ik als vrijwilliger bij de voedselbank begonnen. Dat kwam omdat ik een maatschappelijke
stage moest lopen vanuit mijn duale opleiding tot wiskundedocent aan Driestar hogeschool”, vertelt Thomas, afkomstig uit Capelle aan den IJssel. „De stage wilde ik nuttig invullen, voor mensen die het echt nodig hebben. En ik wilde praktisch bezig zijn, want na dagen lesgeven op een middelbare school zit je hoofd echt vol. Bij de voedselbank kwam dat mooi samen.” Met meer dan 25 andere vrijwilligers zorgde Thomas een jaar lang voor het inpakken en uitdelen van de vierhonderd pakketten. Inmiddels geeft hij les op donderdag, maar in de vakanties is hij nog altijd paraat. „Een deel van de vrijwilligers houdt zich bezig met hygiëne en houdbaarheidsdata. Een voedselbank heeft te maken met strenge eisen: Bij ieder nieuwe productsoort dat je inpakt, moet je nieuwe
plastic handschoenen aan. En de levensmiddelen mogen niet over de datum zijn. We geven weg wat we ontvangen, maar het moet wel van goede kwaliteit zijn.” Op donderdagmiddag komen de mensen hun pakket halen: een éénpersoonspakket, een gezinspakket of een extra groot gezinspakket.
“ ik zit nu op de 10.000.000 foto's”
“Alles moet van goede kwaliteit zijn”
terdege • 24 december 2015
Fransis Bus Fransis Bus groeide op in een hervormd gezin in Harderwijk en kerkte in Elspeet. Ze volgde na de mavo de opleiding kinder- en jeugdverzorging en leerde daarna voor ziekenverzorgende. Haar carrière in de geestelijke gezondheidszorg begon als (coördinerend) begeleider bij de toenmalige Stichting Reformatorische Pensionhuizen in Bennekom. Bij Eleos werd ze locatiemanager. Sinds 2009 is mevrouw Bus, die een opleiding hoger management met succes voltooide, bestuurder van de reformatorische zelfstandige woonvorm Parousie. Ze is ongehuwd en aangesloten bij de christelijke gereformeerde kerk in Veenendaal.
interview
”Als ik ze hoor zeggen: ”Dit is m’n thuis’, ben ik zo dankbaar”
Doorzetter met een roeping Ze zet zich in voor uiterst kwetsbare mensen. Fransis Bus (50) is oprichter en bestuurder van een voor reformatorisch Nederland unieke beschermende woonvorm. „Bedoeld om een vastgelopen groep weer hoop te geven. Voor het hier en nu èn voor hun eeuwige toekomst.” tekst Ad Ermstrang beeld Tineke van der Eems
53
Natuur op stenen Eigenlijk heeft ze alleen gebrek aan stenen. „Die zijn in Nederland vrij duur.” Maddeleen Alkema (54) schildert dieren op grote ronde en platte rivierstenen. „Het geeft me een geweldige ontspanning.” tekst Ad Ermstrang beeld Sjaak Verboom
74
kunstschilderes
„Ik hield altijd al van kleuren”
M
evrouw Alkema uit Groningen begon een jaar of tien geleden met het beschilderen van bakjes, bestemd voor theezakjes. De oud-docente woonde toen nog in Italië. „Ik hield altijd al van kleuren. Eigenlijk vanaf de schoolbanken. Mijn kinderen vroegen me wel eens om voor hen een tekening te maken en die vervolgens in te kleuren. Maar ik was voor wat betreft het tekenen niet zo zeker van mezelf. Het was mijn moeder die zich afvroeg waarom ik geen porselein zou gaan beschilderen. Daar ben ik toen mee begonnen.” Voor een hobby had ze naar eigen zeggen voldoende tijd. „Mijn man is professor in de mathematica aan een universiteit in Padua. Toen ik daar ging wonen, zocht ik een hobby.” Naast het beschilderen van porselein hield Maddeleen zich bezig met het maken van ansichtkaarten. Die werden eveneens met de penseel
„Ik zocht een hobby.”
van tafereeltjes voorzien. „In Padua had ik een eigen site waarop mijn hobbyproducten konden worden verkocht.”
Verhitten
Enkele jaren geleden verhuisde ze met haar kinderen naar Groningen. „Dat was in verband met hun studiemogelijkheden.” Achter haar woning in Zuid heeft ze een stukje van de garage door haar broer tot atelier laten verbouwen. Op een van de tafels liggen nog de porseleinen bakjes. „Daar maak ik figuurtjes op. Vaak bloemetjes. Vervolgens verhit ik ze in de oven, zodat de verf goed blijft hechten. Maar ze blijven toch altijd
een beetje kwetsbaar. Als je echt gaat schrobben, kan de verf eraf gaan.” Ze is de laatste jaren minder intensief met porselein in de weer, „omdat vrijwel alle familieleden, vrienden en kennissen al een porseleinen cadeautje hebben gekregen. Toen heb ik me voor het eerst op stenen beschilderen toegelegd. Die zijn voor dit werk erg geschikt.” Het begon met het gebruikmaken van vormen. Ze wijst op voorbeelden die ze nog in haar bezit heeft. „Soms lijkt een steen een beetje op een egeltje en dan probeer je dat ervan te maken. De andere keer heeft het wat weg van een schoen of zoiets.”
Levensecht
“Soms heeft een steen de vorm van een schoen of een egeltje”
Gaandeweg richtte ze zich op het schilderen van dieren. „Ik doe dat aan de hand van een voorbeeld en meng en verf net zo lang totdat ze levensecht zijn. En als het me niet bevalt, veeg ik het weg en begin 75
