1 STRATEGIE EN BELEID 1.1 Kerntaken en wettelijke uitgangspunten 1.2 Meerjarenbeleid

Inhoudsopgave VOORWOORD

9

LEESWIJZER

11

1

STRATEGIE EN BELEID

15

1.1

Kerntaken en wettelijke uitgangspunten

15

1.2

Meerjarenbeleid

16

2

3

4

5

6

LEIDERSCHAP

21

2.1

Interne communicatie

21

2.2

Op weg naar accreditatie

21

2.3

Betere bedrijfsvoering

21

2.4

Integraal management

22

2.5

Wijziging structuur inspectieleiding

22

2.6

Klachtadviescommissie

23

2.7

Samenwerkende inspecties

23

2.8

Relatie met OCW

23

MEDEWERKERS

29

3.1

Algemeen personeelsbeleid

29

3.2

Scholing

30

3.3

Arbeidsomstandigheden

31

3.4

Vertrouwenspersonen

31

3.5

Medezeggenschap

31

3.6

Informatie over het personeel

32

MIDDELEN

39

4.1

Financieel beheer

39

4.2

Automatisering

39

4.3

Documentatie

40

4.4

Gebouwen

40

PROCESSEN

45

5.1

Interne kwaliteitszorg

45

5.2

Toezichtkaders

45

5.3

Overige ontwikkelingen in het toezicht

46

5.4

Ontwikkeling van de kennisfunctie

48

WAARDERING

55

6.1

Waardering door scholen

55

6.2

Waardering door de samenleving

56

6.3

Waardering door medewerkers

59

Inspectie van het Onderwijs • jaarverslag 2003

3

7

8

RESULTATEN

65

7.1

Aantallen onderzoeken regulier toezicht

65

7.2

Onderwijsverslag

67

7.3

Thematische rapporten en overige publicaties

68

7.3.1 Primair en voortgezet onderwijs samen

69

7.3.2 Primair onderwijs

70

7.3.3 Voortgezet onderwijs

71

7.3.4 Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

71

7.3.5 Hoger onderwijs

72

7.4

ICT in het onderwijs

73

7.5

Internationale samenwerking

74

7.6

Kwaliteitskaarten

75

7.7

Vertrouwensinspecteurs

76

FINANCIEEL JAARVERSLAG

77

BIJLAGEN

81

1

Organigram

81

2

Inspectieleiding

82

3

Adressen kantoren

83

4

Publicaties

84

5

Verklaring van gebruikte afkortingen

89

4


5


8


Voorwoord Al onze medewerkers zijn in gesprek... Met het voortdurend herhalen van deze mededeling slagen tal van telefonische helpdesks erin om de klant tot wanhoop te brengen. Met wie al deze medewerkers in gesprek zijn, wordt nooit duidelijk. Waarschijnlijk met elkaar en zeker niet met u. Ook de inspectie was in 2003 voortdurend in gesprek, maar was wel degelijk bereikbaar. Die conclusie trek ik als ik het jaar 2003 op een rij zet, met daarin ruim zesduizend kwaliteitsonderzoeken op scholen en instellingen, met ruim drieduizend beantwoorde vragen van pers en publiek en met meer dan een half miljoen bezoekers op onze internetsite. Deze dialoog met de buitenwereld hebben wij nodig om ons werk goed te kunnen doen. De taken van de inspectie zijn vastgelegd in de nog jonge Wet op het onderwijstoezicht. Deze wet geeft ons de ruimte om nieuwe vormen van toezicht te ontwikkelen en binnen de wet accenten te leggen. Die ruimte willen we volop benutten. Niet alleen, maar in samenspraak met anderen. Vandaar dat onze manier van werken ook in 2003 onder meer is gekenmerkt door veelvuldig overleg met het onderwijsveld en groeiende samenwerking met inspecties uit andere sectoren van de samenleving. Dit jaarverslag heeft tot doel verantwoording af te leggen over de inzet van de mensen en de middelen van de inspectie. Nadere informatie over de gekozen vorm van deze verantwoording treft u aan in de leeswijzer waarmee dit verslag begint. De inhoud van het verslag geeft een beeld van geleverde prestaties en behaalde resultaten, maar eveneens van zaken die niet liepen zoals we hadden gewild en gepland. Ook dat laatste past bij een organisatie die door systematische aandacht voor interne kwaliteitszorg voortdurend streeft naar verbetering. Een verbetering die ook in 2003 zichtbaar is geworden, dankzij de inzet en creativiteit van onze medewerkers die in turbulente tijden op de goede manier in gesprek wisten te blijven.

Mevrouw mr. drs. C. Kervezee, Inspecteur-Generaal van het Onderwijs Utrecht, voorjaar 2004


9

10


Leeswijzer Jaarlijks bezoekt de inspectie een groot aantal scholen om informatie te verzamelen die nodig is voor een verantwoorde oordeelsvorming over de kwaliteit van het onderwijs. In de vorm van schoolrapporten en de kwaliteitskaart rapporteert de inspectie daarover. Daarnaast doet de inspectie tal van speciale onderzoeken. Over de resultaten van al haar onderzoek rapporteert de inspectie jaarlijks uitgebreid in het Onderwijsverslag. Het jaarverslag dat nu voor u ligt, verwijst regelmatig naar de onderzoeken die de inspectie in 2003 heeft verricht. Het heeft echter een andere functie dan het Onderwijsverslag en gaat daarom minder diep in op de kwaliteit van het onderwijs. Functie van dit jaarverslag is vooral het afleggen van verantwoording over de inzet van mensen en middelen. Het jaarverslag 2003 bevat gegevens over de uitoefening van het toezicht, de bedrijfsvoering en de ontwikkelingen in de organisatie. Het financieel jaarverslag maakt hier deel van uit en is als apart hoofdstuk opgenomen. De vorm van het jaarverslag - de indeling en volgorde van de diverse hoofdstukken - is afgeleid van het INK-managementmodel. Ter wille van een logische opbouw van het verslag en de leesbaarheid wordt op een enkel punt van het model afgeweken, echter zonder de reikwijdte en de samenhang van het INK-model tekort te doen. Het jaarverslag bestaat uit acht hoofdstukken, gevolgd door een aantal bijlagen. De eerste vijf hoofdstukken (Strategie en beleid, Leiderschap, Medewerkers, Middelen en Processen) hebben betrekking op de inrichting van de organisatie. Hoofdstuk 6 geeft een beeld van de waardering die scholen, de samenleving in bredere zin en de eigen medewerkers voor de inspectie hebben. Hoofdstuk 7 beschrijft de resultaten die in het verslagjaar zijn behaald en hoofdstuk 8 bevat de financiële verantwoording van 2003.


11

14


1 Strategie en beleid Een wet die is ingevoerd, moet ook worden

instellingen voor hun onderwijs in acht

uitgevoerd. Dat laatste vergt invoering in de

nemen. In de tweede plaats mogen onder-

praktijk en is meestal een proces van jaren.

wijsinstellingen niet méér worden belast dan

Dat is zeker het geval bij de Wet op het

voor een zorgvuldige uitoefening van het

onderwijstoezicht (WOT), die in september

toezicht nodig is. In de derde plaats moet

2002 van kracht is geworden. De WOT is de

het toezicht er mede op gericht zijn betrok-

basis voor het werk van de inspectie. Dit

kenen te informeren over de ontwikkelingen

hoofdstuk beschrijft hoe de inspectie haar

in het onderwijs, in het bijzonder over de

strategie en beleid afstemt op deze nog

kwaliteit van het onderwijs.

jonge wet. En hoe zij in een meerjarenbeleidsplan invulling geeft aan de ruimte die

De uitwerking van het nieuwe toezicht onder

de wet biedt voor het maken van keuzen en

de WOT vroeg het afgelopen jaar veel

het leggen van eigen accenten.

aandacht en zal dat komende jaren blijven doen. Met deze wet is een ontwikkeling

1.1 Kerntaken en wettelijke uitgangspunten

bekrachtigd die al langer gaande was en

De inspectie houdt toezicht op het

waarbij toezicht in een bredere maatschap-

Nederlandse onderwijs. De kerntaken van de

pelijke context is komen te staan. De WOT

inspectie zijn:

geeft, met de discussie die in de samenleving

• beoordelen van de kwaliteit van het

en in de politiek aan de nieuwe wet voor-

onderwijs op scholen en instellingen door

afging, een nieuwe impuls aan de uit-

middel van periodiek kwaliteitsonderzoek;

oefening van het toezicht en aan de rol-

• via het toezicht stimuleren van de kwaliteit van het onderwijs en de eigen

verdeling tussen alle bij het onderwijs betrokken partijen.

verantwoordelijkheid van scholen en instellingen;

Een belangrijk uitgangspunt van de WOT is

• rapporteren over de ontwikkelingen in het

dat de onderwijsinstellingen zelf door een

onderwijs, in het bijzonder over de kwa-

systematisch opgezette kwaliteitszorg de

liteit van het onderwijs, op het niveau van

kwaliteit van hun onderwijs bewaken. In de

afzonderlijke onderwijsinstellingen en van

praktijk blijkt dat slechts bij eenderde van de

het stelsel als geheel.

instellingen in het basisonderwijs en voortge-

• rapporteren over de staat van het Nederlandse onderwijs (Onderwijsverslag).

zet onderwijs de kwaliteitszorg goed functioneert. Dit brengt met zich mee dat van inspectiemedewerkers tegelijkertijd twee ver-

In de WOT zijn de taken en bevoegdheden

schillende attitudes worden gevraagd: één

van de inspectie bij de uitoefening van het

passend bij proportioneel toezicht volgens de

toezicht vastgelegd. De inspectie voert deze

WOT en aansluitend bij adequate zelfevalua-

taken uit onder verantwoordelijkheid van de

ties van scholen, en één passend bij het klas-

minister. De WOT noemt drie uitgangspun-

sieke toezicht. Deze situatie zal naar ver-

ten waaraan het toezicht moet voldoen. In

wachting nog wel enige tijd voortduren en

de eerste plaats moet het inspectietoezicht

een beroep blijven doen op de flexibiliteit

de vrijheid van onderwijs en daarmee de

van inspectiemedewerkers.

eigen verantwoordelijkheid van onderwijs-


15

1.2 Meerjarenbeleid

bijeenkomsten zijn gebruikt om het meerja-

De WOT is de basis voor de werkzaam-

renbeleid uit te werken. Een concepttekst

heden van de inspectie en geeft de koers

van het beleidsplan is in het najaar bespro-

aan. Tegelijkertijd laat de WOT de inspectie

ken in een tweede managementbijeenkomst

ruimte voor keuzen om haar werk in te

en vervolgens uitgewerkt in concrete doelen.

richten en accenten te leggen. Om die

Vanzelfsprekend kan ook na vaststelling van

accenten in onderlinge samenhang te for-

het beleidsplan een wijziging in de koers

muleren en richting te geven aan alle

plaatsvinden, bijvoorbeeld als politieke en/of

activiteiten, is begin 2003 het project meer-

maatschappelijke ontwikkelingen daartoe

jarenbeleid gestart. Vanaf het begin heeft de

aanleiding geven.

betrokkenheid en inbreng van relevante partijen buiten de organisatie en van alle

Hoofdlijnen beleidsplan

geledingen binnen de inspectie voorop

Het meerjarenbeleid bevat drie inhoudelijke

gestaan.

hoofdlijnen. De eerste is: de kwaliteit van het onderwijs stimuleren met valide en betrouw-

16

Startnotitie

bare oordelen op de maat van de school. De

Intern is de aanzet voor de inhoudelijke

tweede hoofdlijn is het aanscherpen van de

discussie gegeven tijdens een management-

waarborgfunctie van het toezicht. De

conferentie in januari. In een tweedaagse

inspectie wil door snelle en betrouwbare

bijeenkomst sprak het management over alle

signalering bijdragen aan het beperken van

partijen die bij het toezicht zijn betrokken en

risico’s, door alle betrokken partijen in

over de relatie die de inspectie met elk van

stelling te brengen om tijdig te kunnen in-

hen heeft en wil hebben. Het gaat hierbij om

grijpen. De derde hoofdlijn betreft het

partijen zoals ouders, leerlingen, school-

vergroten van de toegevoegde waarde van

leiders, schoolbesturen, minister en ambte-

het toezicht voor het onderwijs.

naren, bedrijfsleven, gemeenten, adviesraden, onderzoeksbureaus en de pers. Ook

Bij deze algemeen geformuleerde hoofdlijnen

zijn de strategische thema’s benoemd die,

past het volgende beeld. De school zelf is

binnen de grenzen van de WOT, de

verantwoordelijk voor de kwaliteit van haar

komende jaren naar de mening van het

onderwijs. De inspectie stimuleert de kwali-

management tot heldere keuzen moeten

teitszorg en het zelfevaluerend vermogen

leiden. Het resultaat van deze management-

van scholen. De oordelen van de inspectie

conferentie was een lijst met thema’s, die in

moeten daarvoor gezaghebbend en relevant

een startnotitie is verwerkt.

zijn en berusten op transparante normen en betrouwbare oordeelsvorming. De oordelen

Overleg

van de inspectie dagen de school uit om met

De startnotitie vormde de basis voor

haar omgeving een dialoog over de kwaliteit

gesprekken met partijen buiten de inspectie.

van de school aan te gaan.

Er is in deze externe gespreksronde niet alleen met vertegenwoordigers van het

Daar waar de kwaliteit in het gedrang komt,

scholenveld gesproken, maar ook met vele

zorgt de inspectie ervoor dat het bevoegd

andere partijen. Vervolgens zijn alle mede-

gezag zijn verantwoordelijkheid kan nemen

werkers van de inspectie uitgenodigd voor

op basis van een heldere en valide analyse.

discussiebijeenkomsten, die op drie plaatsen

De inspectie signaleert daarnaast trends en

in het land werden gehouden. De resultaten

ontwikkelingen die van invloed zijn op de

van deze interne en externe gesprekken en

kwaliteit of die daarvoor bedreigend zijn,


zodat beleidsmakers hierop kunnen anti-

genoemd, is een ontwikkeling gestart die

ciperen. De inspectie informeert alle betrok-

consequenties zal hebben voor het werk van

kenen - waaronder de burgers - actief over

de inspectie.

onderwijskwaliteit, op schoolniveau én op stelselniveau. Het voornemen is ouders en

Bedrijfsvoering

leerlingen actiever bij het toezicht te betrek-

Het meerjarenbeleidsplan bevat ook een

ken en hun inbreng te vergroten.

paragraaf over de interne bedrijfsvoering. De bedrijfsvoering is een belangrijk onderdeel

Apollo

van het meerjarenbeleid, want om inhoude-

Bij de hier geformuleerde inhoud van het

lijke doelen te bereiken moet de interne

meerjarenbeleidsplan past een voorbehoud.

organisatie aan bepaalde voorwaarden

Aan het eind van het jaar startte namelijk de

voldoen. Een aantal belangrijke organisa-

secretaris-generaal van het Ministerie van

torische ontwikkelingen in 2003 was al met

OCW in zijn 100-dagenplan een discussie

de reorganisatie van de inspectie in gang

over een betere koppeling tussen beoorde-

gezet of gepland. De organisatorische

ling van de kwaliteit van het onderwijs zelf

ontwikkelingen in het verslagjaar staan

en beoordeling van de doelmatigheid van de

beschreven in het volgende hoofdstuk.

bestede middelen. Met dit traject, Apollo

17


20


2 Leiderschap Het jaar 2003 vergde heel wat stuurmans-

systeem. Dit systeem is gebaseerd op het

kunst van de inspectieleiding. Veel ontwikke-

INK-managementmodel en op de ISO

lingen vroegen tegelijkertijd aandacht, zoals

17020-norm. Naast een interne heeft het

de laatste loodjes van de reorganisatie en de

systeem ook een externe functie: het toont

invoering van de nieuwe werkwijze onder de

onderwijsinstellingen hoe de inspectie de

WOT. De taakuitbreiding die de WOT met

kwaliteit van het toezicht bewaakt en ver-

zich meebrengt, werd op de voet gevolgd

betert.

door bezuinigingen. Dit hoofdstuk beschrijft

Voor de accreditatie van inspectieorganisaties

allereerst de inspanningen om in eigen huis

is een specifieke ISO-norm ontwikkeld, op

goed op koers te blijven. Vervolgens komt

basis van internationale maatstaven. Deze

de Klachtadviescommissie aan bod, gevolgd

norm (ISO 17020) beschrijft algemene

door de samenwerking met andere inspecties

criteria voor de bekwaamheid van inspectie-

en de veranderde relatie met het Ministerie

instellingen, ongeacht de betrokken sector.

van OCW. Het hoofdstuk besluit met een

De inspectie van het onderwijs heeft de

tekst van de Raad van Advies.

norm vertaald naar haar eigen werkgebied en de Raad voor de Accreditatie heeft die

2.1 Interne communicatie

vertaling goedgekeurd. Dit is een belangrijke

Vooral in tijden van grote verandering is

stap in het traject dat tot accreditatie moet

aandacht voor de interne communicatie

leiden. Op basis van de ISO-norm worden

essentieel. Gedurende het hele jaar be-

medio 2004 de eerste interne audits

steedde de inspectieleiding dan ook veel tijd

gehouden.

aan contacten met het personeel om uitleg te geven, te luisteren naar problemen en in

2.3 Betere bedrijfsvoering

discussies meningen uit te wisselen. In 2003

De reorganisatie die in 2002 formeel haar

bezocht de leiding - in aanvulling op het

beslag kreeg en de ingrijpende gevolgen van

reguliere werkoverleg - alle inspectie-

de nieuwe werkwijze onder de WOT

kantoren minstens één maal om met

maakten dat de bedrijfsvoering grondig

medewerkers van gedachten te wisselen.

moest worden herzien. In 2003 zijn de eerste

Ook vonden verschillende bijeenkomsten

vruchten geplukt van de in het voorgaande

plaats met het middenmanagement.

jaar gestarte activiteiten om de bedrijfs-

Daarnaast startte de inspecteur-generaal

voering te verbeteren. Belangrijke doelen

rondetafelgesprekken met medewerkers uit

waren en zijn nog steeds:

alle geledingen van de organisatie om vrijuit

•

betere beheersing van financiële

•

grotere doelmatigheid van de

te spreken over dingen die de deelnemers bezighouden.

middelen; ondersteunende processen;

2.2 Op weg naar accreditatie

•

een samenhangend geheel van

Wie tot taak heeft de kwaliteit van anderen

instrumenten en voorzieningen op het

te beoordelen, moet de eigen kwaliteitszorg

gebied van planning en control;

goed op orde hebben. De inspectie bewaakt

•

(mede door maatregelen op deze

en verbetert de uitoefening van haar toezicht

gebieden) een effectievere inzet van

met behulp van een kwaliteitsmanagement-

personeel.


21

In 2003 is met name aandacht uitgegaan

gemaakt met het opstellen van risicoa-

naar de verbetering van het beheers-

nalyses met betrekking tot de bedrijfs-

instrumentarium op het gebied van finan-

voering. De verschillende stafeenheden

ciën, personeel en planning & control. Dit is

hebben de risico’s geïnventariseerd. Op

een noodzakelijke voorwaarde om te komen

basis van deze inventarisatie zijn verbe-

tot een planmatige verbetering van de doel-

teracties geformuleerd, gekoppeld aan

matigheid van de ondersteunende processen.

de werkprocessen in de administratieve organisatie.

De beheersing van de financiële middelen is versterkt door:

Al deze maatregelen dragen tevens bij aan

•

een meer bedrijfsmatige inrichting van

een effectievere inzet van het personeel.

de administratie op basis van kosten-

Hoofdstuk 3 gaat in op andere maatregelen

plaatsen en kostensoorten. Zo kan beter

die daar aan bijdragen, zoals scholing.

worden gerapporteerd aan de budget-

•

22

•

houders, waardoor zij beter in staat

2.4 Integraal management

worden gesteld bij te sturen bij

Sinds de reorganisatie in 2002 wordt binnen

dreigende budgetoverschrijdingen;

de inspectie gewerkt op basis van integraal

herziening van de administratieve

management. Hierbij zijn de verantwoorde-

organisatie. De accountantsdienst van

lijkheden en bevoegdheden voor de be-

het ministerie heeft de inspectie hierbij

sturing van de kantoren bij de kantoor-

geadviseerd. Het traject is in december

managers, in casu coördinerend inspecteurs,

2003 afgerond. Het resultaat is dat er

gelegd. Taken en verantwoordelijkheden van

geen verschillende handboeken en

zowel het hoger management als het

aanwijzingen meer zijn en dat iedere

middenmanagement werden dus ingrijpend

werknemer de werkprocessen direct

veranderd. Het voltallig management volgde

beschikbaar op de computer heeft;

een intensief management-development-

invoering van centrale inkoop. De hier-

programma om de bijbehorende compe-

mee beoogde kostenbesparing zal in

tenties verder te ontwikkelen en de samen-

2004 zichtbaar worden. Daarnaast zijn

werking tussen de managementlagen te

alle contracten in een centraal

optimaliseren. In 2003 zijn praktische

contractenbeheersysteem opgenomen.

vaardigheden geoefend, ondermeer op het gebied van sturing van de organisatie, ver-

Overige maatregelen op het gebied van

beteren van de planning & control en finan-

planning & control:

cieel beheer. Ook kwamen diverse inhoude-

•

in 2003 is in de hele organisatie het

lijke thema’s aan de orde, zoals het meer-

tijdschrijven ingevoerd en is de

jarenbeleid en de onderzoeksthema’s voor

registratie van projecten verbeterd;

2004.

•

•

de eerste stappen zijn gezet op weg naar een intern kostprijsmodel van

2.5 Wijziging structuur inspectieleiding

producten en diensten. De fase waarin

Om alle ontwikkelingen op het gebied van

de invoering van het nieuwe toezicht

de interne organisatie goed te kunnen

onder de WOT verkeert is er de oorzaak

sturen, heeft de inspectie besloten begin

van dat het model in 2003 nog niet

2003 een directeur bedrijfsvoering aan te

definitief kon worden vastgesteld.

stellen, die deel uitmaakt van de inspectie-

Hieraan wordt in 2004 verder gewerkt;

leiding. Andere belangrijke wijzigingen zijn

in 2003 heeft de inspectie een begin

dat het aantal hoofdinspecteurs werd terug-


gebracht van vier naar drie en dat de functie

thema’s: de structurele afstemming van het

van plaatsvervangend inspecteur-generaal

beleid inzake toezicht, de versterking van de

verviel. De top van de inspectie is in deze

thematische samenwerking, kwaliteits-

fase, mede vanwege de financiële taakstel-

bewaking, de gezamenlijke ontwikkeling van

ling, teruggebracht van zes naar vijf leden.

een toezichtinstrumentarium, het ontwikkelen van personeels- en opleidingsbeleid

2.6 Klachtadviescommissie

en de Europese dimensie van toezicht.

Sinds de inwerkingtreding van de Wet op het onderwijstoezicht kent de inspectie een

Binnen de verschillende thema’s ontwikkel-

klachtadviescommissie. Op voordracht van

den werkgroepen concrete plannen.

de inspecteur-generaal heeft de minister in

Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van

de commissie benoemd de heer drs. Th.A.J.

risicomodellen binnen het toezicht en bench-

Brugman, mevrouw Th. Poortenaar-Sikkema

marking van de inspectieorganisaties uit

en mevrouw drs. C.D. van Rest-van

oogpunt van kwaliteitsbewaking. Naar aan-

Nieuwkerk. De klachtadviescommissie

leiding van een brand waarbij dodelijke

adviseert de inspecteur-generaal bij de

slachtoffers vielen, deed de inspectie van het

afhandeling van klachten die over de

onderwijs samen met drie andere inspecties

inspectie zijn ingediend.

een onderzoek in de gemeente Roermond naar de kwaliteit van de keten van voor-

In het verslagjaar adviseerde de commissie

zieningen voor kinderen en gezinnen in

de inspecteur-generaal over twee klachten.

probleemsituaties. Het rapport over dit

In het voorjaar werd een klacht ingediend

onderzoek is getiteld Horen, zien, niet

over de inspectie inzake kwalificerende uitla-

zwijgen.

tingen door inspecteurs over producten en

Daarnaast werkt de inspectie nauw met drie

diensten van een externe aanbieder. Deze

andere inspecties samen in het programma

klacht werd procedureel gegrond verklaard

Synergie in Toezicht. Daarover meer in

(vanwege een te lange behandeltermijn) en

paragraaf 5.3

inhoudelijk ongegrond verklaard. In het najaar ontving de inspectie een klacht over

2.8 Relatie met OCW

de handelwijze van de inspectie bij de

De verzelfstandiging van de inspectie is met

behandeling van klachten over een instelling.

de komst van de WOT toegenomen. Nu is

Meer in het bijzonder betrof het een aan-

formeel geregeld dat de minister van OCW

gelegenheid die was gemeld bij een van de

geen aanwijzingen geeft met betrekking tot

vertrouwensinspecteurs. Deze klacht werd,

de kwaliteitsoordelen van de inspectie. De

conform het advies van de commissie, door

gewijzigde relatie met OCW is vastgelegd in

de inspecteur-generaal ongegrond verklaard.

een nieuwe ministeriële regeling, waarbij een evenwicht is gezocht tussen de ministeriële

2.7 Samenwerkende inspecties

verantwoordelijkheid en de zelfstandigheid

De samenwerking en informatie-uitwisseling

van de inspectie. Op basis van deze regeling

met andere inspecties is in het jaar 2003

heeft de inspecteur-generaal het mandaat

aanzienlijk toegenomen. Het beraad van

gekregen voor de bedrijfsvoering. Over de

inspecteurs-generaal (IG-beraad), waarin alle

kaders worden afspraken gemaakt met de

grote nationale inspecties zitting hebben en

minister van OCW. Dit gebeurt via manage-

waarin ook de inspectie van het onderwijs is

mentafspraken tussen de secretaris-generaal

vertegenwoordigd, kwam in 2003 zes maal

en de inspecteur-generaal, periodieke voort-

bijeen. Op de agenda stonden de volgende

gangsgesprekken en de slotrapportage over


23

de bedrijfsvoering aan het einde van het jaar.

goedgekeurd alvorens het aan de Staten-

De inspectie blijft vallen onder de ministeriële

Generaal wordt aangeboden en de minister

verantwoordelijkheid. Het jaarwerkplan van

zendt het jaarverslag van de inspectie naar

de inspectie wordt dan ook door de minister

de Tweede Kamer.

24


Raad van Advies Taak en samenstelling De Wet op het onderwijstoezicht bepaalt dat er een Raad van Advies inzake de inspectie is die tot taak heeft de inspectie bij te staan bij de zorgvuldige en professionele uitoefening van het toezicht. Overigens geeft de memorie van toelichting aan dat de minister de Raad kan benaderen om te informeren over de wijze waarop de inspectie het toezicht uitoefent. De Raad is in januari 2003 door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap benoemd en bestaat uit prof. dr. R.J. Bosker, mw. mr. E.H.M. Brans en prof. dr. P. Schnabel. De Raad heeft in 2003 drie maal vergaderd met de leiding van de inspectie. De Raad werd daarnaast – buiten deze bijeenkomsten om - regelmatig op de hoogte gebracht van actuele ontwikkelingen. Een enkele maal is de Raad om commentaar gevraagd op rapporten die de inspectie wilde uitbrengen. De belangrijkste onderwerpen die in 2003 aan bod kwamen worden onderstaand toegelicht. Kwaliteitsbewaking uitoefening toezicht In het kader van de interne kwaliteitszorg evalueert de inspectie extern en intern - bij scholen, vertegenwoordigers van het scholenveld en bij de eigen inspecteurs - de uitvoering van het toezicht. Op basis hiervan is besloten een aantal aanpassingen door te voeren in het nieuwe toezicht dat begin 2003 werd ingevoerd. De Raad was positief over het vermogen tot zelfonderzoek van de inspectie en over de openheid waarmee de resultaten van dit onderzoek met belanghebbenden werden besproken, en kon zich vinden in de voorgenomen aanpassingen. 25 Wel vroeg de Raad voldoende aandacht te besteden aan de spanning tussen het vaste toezichtkader van de inspectie en de behoefte van scholen aan ruimte om bepaalde onderwerpen diepgaander te bespreken. In het verlengde hiervan vroeg de Raad blijvende aandacht voor de waarborg dat het voor een school niet uit mag maken welke inspecteur het schoolonderzoek uitvoert. Door de scholen te attenderen op goede praktijken kan de inspectie hen meer laten profiteren van de kennis die zij heeft van de onderwijspraktijk. Onderwijsverslag De Raad was positief over de opzet van het Onderwijsverslag 2003 en meer in het algemeen over de functie die het Onderwijsverslag in de samenleving vervult. Wel adviseerde de Raad om, daar waar het onderwijs naar de mening van de inspecteur-generaal daarmee gediend is, geconstateerde problemen nadrukkelijker als zodanig te presenteren. De Raad kan zich goed verenigen met de analyse van de voortdurend dalende belangstelling van leerlingen en docenten voor vakken en opleidingen op het gebied van bètatechniek. De Raad van Advies heeft verschillende suggesties gedaan voor onderwerpen die door de inspectie komende jaren kunnen worden opgepakt. Zo was de Raad ondermeer van mening dat de inspectie meer aandacht zou kunnen besteden aan de positie en kwaliteit van het onderwijspersoneel.


28


3 Medewerkers De Inspectie Academie, het scholingsinstituut

nieuwe functiebeschrijvingen met daaraan

voor de medewerkers, draaide in 2003 op

verbonden competentieprofielen, die ruimte

volle toeren. In februari kwamen vijftig

bieden voor mobiliteit en ontwikkeling van

nieuwe medewerkers in dienst; zij volgden

medewerkers. Daarnaast geldt als uitgangs-

allen een intensief scholingsprogramma.

punt dat de inspectiemedewerker op basis

Over de hele linie zijn medewerkers via

van de zogenoemde 70/30-formule naast de

scholing toegerust om de nieuwe manier van

hoofdtaak andere activiteiten van hetzelfde

werken conform de WOT in de vingers te

niveau uitvoert. Dit bevordert intersectoraal

krijgen. Daarnaast volgden de leiding-

werken en flexibiliteit.

gevenden specifieke scholing in het kader

Een van de doelstellingen van de reorganisa-

van een management-developmenttraject.

tie was het creëren van een evenwichtig

De samenwerking tussen diverse inspecties

functiegebouw. Vooral functies (en dus ook

bleek ook op scholingsgebied succesvol.

functionarissen) in de schalen 10 tot en met 13 ontbraken. Het vernieuwde functieboek

Dit hoofdstuk gaat verder in op de forse

voorzag op papier in dit hiaat. In 2003 kon

scholingsinspanningen van 2003. Eerst is er

voor een aanzienlijk deel ook de bezetting

aandacht voor het algemene personeels-

van de functies worden gerealiseerd. Deels

beleid. Daarna komen de arbeidsomstandig-

gebeurde dit door middel van loopbaan-

heden, de interne vertrouwenspersonen en

trajecten voor het zittend personeel en deels

de ondernemingsraad aan de orde. Het

door het aantrekken van nieuwe mede-

hoofdstuk sluit af met kwantitatieve

werkers.

informatie over het personeel. Enkele feiten over medewerkers 3.1 Algemeen personeelsbeleid

•

Kinderopvang: het aantal werknemers

De kern van het personeelsbeleid van de

dat gebruik maakt van de regeling

inspectie is in 2003 vastgelegd in de notitie

bedraagt 10 procent van het totaal

Kwaliteit en mobiliteit. De titel geeft aan op

aantal medewerkers.

welke twee pijlers het personeelsbeleid

•

12,5-, 25- of 40-jarig jubileum gevierd.

steunt. De kwaliteit van de inspectiemedewerkers staat voorop: aan de profes-

Ambtsjubileum: 29 collega’s hebben hun

•

Afleggen eed of belofte: er zijn drie

sionaliteit van de medewerkers worden hoge

bijeenkomsten georganiseerd met per

eisen gesteld. Het gaat daarbij om kennis

sessie circa vijftig personen die de eed of

van het onderwijs en om kennis van toezicht

belofte hebben afgelegd.

als professie. Het is belangrijk dat mede-

•

Inpassing groen onderwijs: in 2003 is

werkers werken vanuit dezelfde visie op het

het toezicht op groen onderwijs onder-

toezicht. De inspectie investeert daarin op

deel geworden van de inspectie van het

uiteenlopende manieren, zoals door middel

onderwijs. Als gevolg daarvan zijn tien

van scholing en door ruimte te creëren voor

medewerkers van de inspectie land-

collegiale consultatie.

bouwonderwijs en kennisprogramma’s van Landbouw, natuur en voedsel-

Reorganisatie

kwaliteit overgegaan naar de inspectie

De reorganisatie van 2002 heeft geleid tot

van het onderwijs.


29

Waarderen en belonen, functionerings-

satie en voor afzonderlijke medewerkers. Al

gesprekken

deze activiteiten zijn verzorgd door het

In de CAO-rijk 2000-2001 zijn afspraken

scholingsinstituut van de inspectie, de

gemaakt over ‘waarderen en belonen’.

Inspectie Academie.

Hiermee wordt benadrukt dat het essentieel is dat tussen leidinggevenden en mede-

Scholing van nieuwe medewerkers

werkers afspraken worden gemaakt over

De vijftig nieuwe medewerkers die in

functioneren en te behalen prestaties. Een

februari in dienst kwamen, hebben vijf

leidraad is opgesteld die een op de inspectie

maanden lang een intensief scholings-

van het onderwijs toegesneden variant is van

programma doorlopen. Omdat de kennis en

de brochure “Waarderen en Belonen” die

ervaring van de deelnemers sterk uiteen-

door het ministerie van OCW is gemaakt.

liepen, bevatte het programma tal van

In het jaar 2003 zijn 62 startgesprekken, 37

keuzemogelijkheden. Het programma legde

naselectiegesprekken, 305 functionerings-

in 2003 een fors beslag op de capaciteit van

gesprekken en 49 beoordelingsgesprekken

de Inspectie Academie. Naast scholings-

gehouden. Hiermee heeft 79% van de 575

activiteiten voor medewerkers was in 2003

personeelsleden een gesprek gehad met zijn

ook in ruime mate aandacht voor de

of haar leidinggevende.

scholing van het management, zoals reeds

In het functioneringsgesprek komt de per-

beschreven in het voorgaande hoofdstuk.

soonlijke ontwikkeling van de medewerker

30

nadrukkelijk aan de orde en worden af-

Samenscholing

spraken gemaakt over de inzet, scholing en

Ook het scholingsprogramma van de samen-

ontwikkeling van medewerkers voor de

werkende Inspectie Academies is voor het

komende jaren. Voor een aantal mede-

tweede jaar een succes gebleken.

werkers heeft dit geresulteerd in horizontale

Verschillende toezichthouders verzorgden

of verticale loopbaanontwikkeling.

gezamenlijk opleidingsprogramma’s op het gebied van recht en wetgeving, kwaliteits-

3.2 Scholing

management, ontwikkelingen in het toezicht

De scholing voor de effecten van de WOT

en kennismanagement. De cursussen trokken

op het inspectiewerk ging al in 2002 van

veel belangstelling van medewerkers van de

start en werd dit jaar voortgezet. Veel

deelnemende inspecties. In 2003 zijn af-

scholingsactiviteiten waren gericht op het

spraken gemaakt om het gezamenlijke

bevorderen van de deskundigheid van

aanbod uit te breiden.

medewerkers in de uitvoering van het toezicht en bij het toepassen van de nieuwe

Onderzoekersplatform

toezichtkaders. In de ‘academieweek’ in

Inspectiemedewerkers met een functie als

september namen veel medewerkers deel

onderzoeker of beleidsadviseur komen

aan scholingsactiviteiten die voor iedereen

enkele malen per jaar bijeen om over actuele

openstonden. Daarbij kwamen uiteen-

onderzoeksthema’s van gedachten te

lopende aspecten van het inspectiewerk aan

wisselen. Vaak geven onderzoekers van

de orde, evenals de belangrijkste ontwikke-

buiten daarbij een presentatie. In 2003

lingen in elk van de onderwijssectoren.

gebeurde dat zes maal. De thema’s en de

Daarnaast is scholing op maat verzorgd voor

sprekers staan hieronder vermeld.

de verschillende onderdelen van de organi-


Tabel 1, Overzicht thema’s en sprekers onderzoekersplatform

Maand

Thema

Gastsprekers

Januari

Vergelijking van instellingen in

dr. H. Sixma, dr. J. Hutten,

onderwijs en gezondheidszorg

dr. R. Friele, NIVEL

April

Schoolbeleid en uitvoering bij

dr. W. Smeenk, Nederlands

probleemgedrag van jongeren

Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving

Mei Oktober

De Cito-toets en cognitieve vaardigheden;

dr. M. Bartels en

een tweelingstudie

prof.dr. D. Boomsma

Steekproeftrekking

dr. J. van den Brakel, Centraal Bureau voor de Statistiek

November December

Effecten van de kwaliteitskaart

dr. I. Waterreus,

op de mobiliteit van docenten

Onderwijsraad

Effecten van scholing

dr. M. Sprengers en drs. R. Beilsma, MarktMonitor

3.3 Arbeidsomstandigheden

2003 voor 27 verschillende gevallen geraad-

In 2003 heeft Achmea interviews gehouden

pleegd; dit zijn tien gevallen meer dan in het

in verband met de zogenaamde Risico

jaar daarvoor. Vooral ongewenst gedrag op

Inventarisatie & Evaluatie (RIE). Drie van de

het gebied van pesten heeft voor meer

zeven inspectiekantoren zijn bezocht; in

klachten gezorgd dan in voorgaande jaren.

2004 volgen de overige. Deze RIE zal leiden

De vier vertrouwenspersonen hebben in

tot plannen van aanpak per kantoor en een

totaal 231 uur besteed aan het adviseren en

plan van aanpak voor het landelijke

begeleiden van slachtoffers van ongewenst

Arbobeleid van de inspectie.

gedrag. Geen van de klagers startte de offi-

In elk kantoor zijn bijeenkomsten belegd

ciële interne klachtenprocedure.

over het voorkomen van RSI op het werk. De bijeenkomsten werden goed bezocht. In

3.5 Medezeggenschap

november en december zijn interne instruc-

De inspectie heeft een ondernemingsraad

teurs opgeleid voor elk van de zeven kan-

van elf leden en een ambtelijk secretaris. In

toren. In 2003 vonden circa zestig werk-

het verslagjaar hebben de bestuurder (de

plekonderzoeken plaats, die geleid hebben

inspecteur-generaal of haar plaatsvervanger)

tot het beter inrichten van de werkplekken,

en de ondernemingsraad maandelijks overleg

aanpassingen door hulpmiddelen zoals

gevoerd. De ondernemingsraad bezocht

documenthouders en instructies over een

regelmatig de zeven inspectiekantoren en

betere werkhouding. Per 1 mei 2003 is op

sprak met personeelsleden. Dat stelde de

advies van de Arbowerkgroep bij de inspec-

raad in staat om in het formele overleg met

tie ook het rookbeleid van kracht zoals dat

de inspecteur-generaal knelpunten op de

per 1 januari 2004 formeel bij wet is gere-

werkvloer aan te kaarten. In 2003 waren de

geld.

ontwikkeling van de organisatie, de werkprocessen van het toezicht en kwesties op

3.4 Vertrouwenspersonen

het gebied van veiligheid, gezondheid,

De vertrouwenspersonen voor seksuele

welzijn en milieu (VGWM) de belangrijkste

intimidatie, discriminatie en pesten zijn in

onderwerpen.


31

3.6 Informatie over het personeel

Tabel 2, Kerncijfers personeel

1999

2000

2001

2002

2003

Bezetting (personen)

499

510

508

507

575 (524 fte)

Instroom (percentage t.o.v. 31/12/02)

5,0

7,1

15,2

16,6

22,0

Uitstroom (percentage t.o.v. 31/12/02)

7,0

7,7

10,4

15,6

9,2

Gemiddelde leeftijd

47,3

47,5

47,3

46,3

45,2

Medewerkers in deeltijd (percentage)

28,0

30,0

31,7

28,9

30,3

(percentage, inclusief langdurig zieken)

8,2

8,9

8,2

6,7

6,1

Vrouwelijke werknemers (percentage)

58

60

60

59

62

31

33

27

36

43

Gemiddeld schaalniveau BBRA

10,2

10,2

10,3

10,1

10,1

Gemiddelde diensttijd (in jaren)

11,9

12,5

12,1

10,3

9,0

Gemiddelde personeelslasten (in euro’s)

54,9

58,4

55,3

57,3

53,9

Ziekteverzuim

Functies in schaal 10 en hoger bezet door vrouwen (percentage)

32

Toelichting op de personele kerncijfers

functies vanaf schaal 10 is sterk toe-

De Wet op het onderwijstoezicht heeft tot

genomen.

gevolg gehad dat het aantal personeelsleden bij de inspectie van het onderwijs is toe-

Per 1 april 2002 is de Wet verbetering

genomen. De werving van deze mede-

poortwachter in werking getreden. Het doel

werkers is gestart in de tweede helft van

van deze wet is om langdurig zieke

2002 en de instroom van deze medewerkers

medewerkers zo snel mogelijk weer bij het

heeft in het jaar 2003 plaatsgevonden. Het

arbeidsproces te betrekken. De effecten van

instroompercentage is dan ook ten opzichte

deze nieuwe wetgeving zijn vooral dit jaar

van de vorige jaren gestegen. Het uitstroom-

zichtbaar geworden. Vorig jaar kon aan het

percentage is gedaald ten opzichte van het

dalende cijfer nog geen betekenis worden

jaar 2002. Het uitstroomcijfer van het jaar

toegekend, wegens de effecten van de

2002 was aanzienlijk hoger in verband met

reorganisatie.

de effecten van de reorganisatie. Door de instroom van nieuwe medewerkers is de

Tabel 3 geeft een overzicht van inspecteurs

gemiddelde leeftijd van de totale organisatie

en adjunct-inspecteurs die op 31 december

gedaald, evenals de gemiddelde personeels-

2003 bij de inspectie werkzaam waren.

lasten. Het percentage vrouwen is licht toegenomen. Het percentage vrouwen in de


Tabel 3, Inspecteurs en adjunct-inspecteurs, naar kantoor en geslacht, in aantallen personen en fte, peildatum 31-12-2003

Aantal personen kantoor

Aantal fte

man

vrouw

totaal

man

vrouw

totaal

Breda

18

9

27

18,0

8,1

26,1

Eindhoven

16

10

26

15,8

10,0

25,8

Groningen

8

8

16

8,0

7,6

15,6

Haarlem

13

11

24

13,2

10,8

24,0

Utrecht

23

11

34

22,7

9,8

32,5

Zoetermeer

13

8

21

13,0

7,8

20,8

Zwolle

15

13

28

15,0

12,7

27,7

totaal

106

70

176

105,7

66,8

172,5

mannen

60,8%

mannen

62,0%

vrouwen

39,2%

vrouwen

38,0%

Een overzicht van medewerkers die geen schoolbezoeken uitvoeren is te vinden in onderstaande tabel. 33 Tabel 4, Medewerkers, naar kantoor en geslacht, in aantallen personen en fte, peildatum 31-12-2003

Aantal personen kantoor

man

vrouw

totaal

Aantal fte man

vrouw

totaal

Breda

6

31

37

5,8

26,7

32,5

Eindhoven

2

22

24

1,8

19,0

20,8

Groningen

4

20

24

3,7

18,5

22,2

Haarlem

6

24

30

5,5

19,9

25,4

Utrecht

15

46

61

14,3

38,8

53,1

3

22

25

2,5

18,2

20,7

Zwolle

11

38

49

10,8

26,8

37,6

totaal

47

203

250

44,4

167,9

212,3

Zoetermeer

mannen

18,8%

mannen

20,9%

vrouwen

81,2%

vrouwen

79,1%


Een derde categorie van medewerkers wordt

Macrorapportage, Programma-

gevormd door medewerkers die geen regu-

ondersteuning, Communicatie, Documen-

lier schooltoezicht uitvoeren maar op lande-

tatie, Inspectie Academie en Juridische

lijk niveau in het primair proces werken (bij-

zaken. Tabel 5 biedt hiervan een overzicht.

voorbeeld: voorbereiden en opstellen van Onderwijsverslag en themarapportages) of daaraan een directe bijdrage leveren. Hiertoe behoren de eenheden Analyse en

Tabel 5, Medewerkers landelijke ondersteuning primair proces, naar geslacht, in aantallen personen en fte, peildatum 31-12-2003

Aantal personen

Aantal fte

man

vrouw

totaal

man

vrouw

totaal

33

53

86

33,4

48,7

82,1

Onderstaande tabel bevat een overzicht van medewerkers die in de bedrijfsvoering werkzaam zijn. Het betreft medewerkers in de eenheden Personeel en organisatie, Financiën, Planning, Control & Kwaliteit, Automatisering, Informatisering en Facilitaire zaken. 34

Tabel 6, Medewerkers bedrijfsvoering, naar geslacht, in aantallen personen en fte, peildatum 31-12-2003

Aantal personen

Aantal fte

man

vrouw

totaal

man

vrouw

totaal

30

33

63

28,6

29,1

57,7

In tabel 7 staat het aantal personen dat in deeltijd werkt. Het betreft medewerkers met een dienstverband van minder dan 36 uur. Medewerkers die gebruik maken van de seniorenregeling maar wel een volledige aanstelling hebben, worden apart vermeld. Tabel 7, Personen met een dienstverband korter dan 36 uur, peildatum 31-12-2003

Aantal personen man

vrouw

totaal

22

154

176

Daarnaast maken 10 vrouwen en 11 mannen gebruik van de seniorenregeling, zodat in totaal 197 medewerkers minder dan 36 uur per week werken.


35


38


4 Middelen Dit hoofdstuk beschrijft de veranderingen in

ontwikkeld, de projecten zijn in kaart

het financieel beheer die nodig zijn om het

gebracht en geadministreerd. In 2004 zal de

integraal management handen en voeten te

inspectie samen met het departement aan de

geven. De financiële middelen komen hier

slag gaan om de personeelsinformatie te ver-

niet aan de orde, omdat het financieel jaar-

beteren en een betrouwbare meerjaren-

verslag een aparte plaats heeft gekregen in

prognose voor de personeelsplanning van de

hoofdstuk 8. Daar vindt de cijfermatige

inspectie op te zetten.

verantwoording over de financiën plaats. Wel is er aandacht voor automatisering - hoe

4.2 Automatisering

train je ruim vijfhonderd gebruikers op zeven

In de eerste helft van 2003 is met man en

verschillende plaatsen in het land? - en komt

macht gewerkt aan de geautomatiseerde

de documentatie aan bod, met de rol van

ondersteuning van de reorganisatie en de

intranet daarbij. Hoofdstuk 4 sluit af met een

invoering van het nieuwe toezicht. In enkele

staartje huisvesting.

maanden tijd moesten alle bestaande informatiesystemen worden aangepast of

4.1 Financieel beheer

vervangen. Om de ruim vijfhonderd

Het jaar 2003 was ook in financieel-beheers-

gebruikers op zeven plaatsen in het land op

matig opzicht een jaar van omslag en eerste

tijd te trainen is een rondreizend automatise-

implementatie. Op het gebied van sturing is

ringsteam vele weken in touw geweest.

het model integraal management ingevoerd.

In de loop van het jaar werd de stuurgroep

Verantwoordelijkheden en bevoegdheden

ontbonden die het interne systeem voor

voor de aansturing van de kantoren zijn bij

analyse, toezicht en rapportage (Sater)

de kantoormanagers gelegd en er werden

moest vormgeven. Het functioneel beheer

kantoorbudgetten vastgesteld. Via planning

van de informatiesystemen is neergelegd bij

& control-gesprekken met de kantoor-

de verantwoordelijken op de werkvloer en

manager stuurt de inspectieleiding op de

het applicatiebeheer bij de afdeling auto-

relatie tussen productie en budget.

matisering.

De financiële administratie is omgebouwd

Overige ontwikkelingen op het gebied van

om het nieuwe managementmodel te

automatisering:

kunnen ondersteunen. De oude boekhoud-

•

in de eerste maanden van het jaar zijn

structuur, waarbij uitsluitend werd gewerkt

de bestaande informatiesystemen aan-

met kostenbudgetten, werd vervangen door

gepast aan het vernieuwde systeem

een bedrijfsmatige boekhouding met kosten-

Odin (de basisregistratie van instellings-

plaatsen en kostensoorten. Op deze wijze

gegevens);

zijn de verantwoordelijke budgethouders

•

(coördinerend inspecteurs van kantoren, hoofden van stafafdelingen en programma-

er is een klachtenregistratiesysteem voor de vertrouwensinspecteurs ontwikkeld;

•

ter verbetering van het relatiebeheer is

leiders) beter in staat hun financiële budget

het pakket Super Office geïmplemen-

te beheersen.

teerd;

De financiële informatievoorziening is verbeterd. Er zijn nieuwe interne rapportages


•

het pakket Personnel Director is ingezet voor de administratie van het ziekte-

39

•

verzuim conform de vereisten van de

4.3 Documentatie

Poortwachterwet;

De inspectie beschikt over een goed ge-

de automatiseringsvoorzieningen zijn

outilleerd documentatiecentrum. In januari

ingericht op de nieuwe of verbouwde

2003 is de publiekscatalogus op het intranet

inspectiekantoren in Groningen,

geïntroduceerd, zodat iedere medewerker

Eindhoven, Breda, Zwolle en Haarlem.

vanaf de eigen werkplek kan zoeken in de

Daarnaast moesten tot twee maal toe nood-

collectie van het documentatiecentrum. Bij

maatregelen worden getroffen in verband

het documentatiecentrum kunnen mede-

met inbraken in de tijdelijke behuizing van

werkers te allen tijde terecht voor hulp en

een aantal medewerkers van kantoor

advies bij het zoeken naar adequate

Utrecht, waarbij tientallen computers werden

literatuur. Ook kunnen medewerkers zich

gestolen.

abonneren op de online-signalering van nieuwe publicaties.

Hardware Op het gebied van de infrastructuur is een

4.4 Gebouwen

verbinding gerealiseerd van 1 gigabite tussen

In 2003 zijn de drie gerenoveerde kantoren

de kantoren Utrecht en Eindhoven. Deze

(Breda, Zwolle en Groningen) en de twee

verbinding dient ook als uitwijkmogelijkheid

nieuwe inspectiekantoren (Eindhoven en

bij uitval van het landelijk netwerk. Ook zijn

Haarlem) in gebruik genomen. Kantoor

nieuwe voorzieningen op het gebied van de

Zoetermeer verhuist begin 2004 naar een

beveiliging gerealiseerd, zoals de inrichting

nieuwe locatie.

van een nieuwe firewall. Op het gebied van de kantoorautomatisering is verder geïn40

vesteerd in de vervanging van tweehonderd desktops en tweehonderd notebooks en de aanschaf van dertig printers en een beamer voor elk kantoor.


41


44


5 Processen Dit hoofdstuk opent met de verbeteringen

Werkprocessen

die de inspectie op grond van de interne

Op het gebied van de interne kwaliteitszorg

kwaliteitszorg heeft aangebracht in haar

heeft 2003 vooral in het teken gestaan van

eigen werkprocessen. Daarna volgen de

het aanscherpen en verbeteren van de

resultaten van interne evaluatie en van

werkprocessen van de inspectie. Daarvoor is

gesprekken met het onderwijsveld en met

een gebruiksvriendelijke toepassing ont-

wetenschappers, die beide hebben geleid tot

wikkeld: de Werkwijzer. De Werkwijzer heeft

aanpassingen in het toezicht. Vervolgens

betrekking op het primaire proces, het

komen ontwikkelingen in het toezicht binnen

uitvoeren van toezicht, en op de bedrijfs-

de diverse onderwijssectoren aan de orde.

voering. Ook de werkprocessen op het

Dit deel eindigt met een voorbeeld van

gebied van de administratieve organisatie

vernieuwende samenwerking tussen inspec-

zijn grondig herzien.

ties op het gebied van orde en veiligheid,

Via de Werkwijzer zijn de werkprocessen op

gezondheidszorg, jeugdzorg en onderwijs.

het intranet beschikbaar gesteld voor alle

Hoofdstuk 5 sluit af met informatie over het

medewerkers. Begin 2004 wordt de

stroomlijnen van alle gegevens die beschik-

Werkwijzer compleet gemaakt; deze omvat

baar zijn om het toezicht te ondersteunen en

dan alle sturende, primaire en onder-

externe producten uit te brengen.

steunende processen met de bijbehorende hulpmiddelen. In 2003 zijn medewerkers

5.1 Interne kwaliteitszorg

geschoold op het gebied van de werk-

Verbeteractiviteiten

processen. Deze scholing loopt door in 2004.

Om de positie van de organisatie te bepalen, is eind 2002 een interne analyse op basis van

Onderdeel van het interne kwaliteitszorg-

het INK-model uitgevoerd. De uitkomsten

systeem vormen regelmatige evaluaties van

van deze positiebepaling hebben een

de manier waarop de inspectie haar werk

belangrijke rol gespeeld bij het formuleren

doet. In 2003, het eerste jaar van de nieuwe

van het meerjarenbeleid van de inspectie,

werkwijze onder de WOT, was dat extra

dat in hoofdstuk 1 is beschreven. Wat de

belangrijk. De evaluaties van het nieuwe

organisatie betreft heeft de analyse geleid tot

toezicht hebben tot aanpassingen en tot

het besluit om het INK-managementmodel

nieuwe ontwikkelingen geleid. Deze komen

in te voeren. Daarnaast zijn verbeteringen in

in de volgende paragraaf aan de orde.

de beheerscyclus doorgevoerd, ondermeer op het gebied van de interne planningen

5.2 Toezichtkaders

controlgesprekken en het onderling afstem-

Ervaringen met het nieuwe toezicht in

men van de documenten waarin gemaakte

vogelvlucht

afspraken vastliggen (kantoorplannen,

Eind 2002 werden de nieuwe toezichtkaders

bedrijfsplan, jaarwerkplan). Ook zijn activi-

door de inspecteur-generaal vastgesteld.

teiten ondernomen die rechtstreeks tot

Begin 2003 werden ze door de minister

verbetering van het primair proces moeten

goedgekeurd. De veranderingen in het toe-

leiden, zoals bijstellingen van de toezicht-

zicht zijn toegelicht in de brochures die de

kaders naar aanleiding van tussentijdse

inspectie in 2003 uitbracht voor elk van de

evaluaties.

onderwijssectoren. De ervaringen van


45

scholen en instellingen met het nieuwe toe-

het onderwijs is uitvoerig van gedachten

zicht zijn positief, zo blijkt uit de eerste

gewisseld over de eerste ervaringen met de

evaluaties. Wel hebben enkele onderwijs-

nieuwe toezichtkaders. Dit overleg wordt in

organisaties gepleit voor een aanpak met

2004 gecontinueerd.

meer ruimte voor variëteit, proportioneel werken en eigen inbreng van scholen. Meer

Aanpassingen toezicht

over de ervaringen van scholen is te lezen in

Naar aanleiding van de evaluaties is besloten

hoofdstuk 6.

tot aanpassing van de werkwijze van de inspectie. Dit houdt in dat wel oordelen

46

Interne evaluatie

worden gegeven op het niveau van de in de

Rond de zomer zijn de ervaringen van de

WOT genoemde kwaliteitsaspecten, maar

inspecteurs met het nieuwe toezicht

dat de hoofddomeinen (zorg voor kwaliteit,

geëvalueerd. De inspecteurs waren over het

onderwijs en leren en opbrengsten) niet

algemeen positief over het nieuwe toezicht,

meer apart worden beoordeeld. Over deze

maar wezen ook op onvolkomenheden en

wijzigingen heeft overleg plaatsgevonden

kinderziekten. Tijdens een landelijke

met de minister van OCW.

bijeenkomst van inspecteurs is over vijf

Daarnaast zal het inspectierapport van een

thema’s gediscussieerd. Dat waren de

periodiek kwaliteitsonderzoek meer aandacht

proportionaliteit van het toezicht (toezicht op

besteden aan de ontwikkeling van de school

de maat van de school), communicatie met

en de relaties tussen de verschillende

de school en rapportage, de inhoud van het

kwaliteitsaspecten. Zo ontstaat ruimte om

toezichtkader, de context van de school en

meer aandacht te schenken aan variëteit

de ondersteunende instrumenten.

binnen het onderwijs. Beide aanpassingen

Proportionaliteit vraagt om meer variatie in

moeten ertoe leiden dat de beoordeling van

onderzoeksvormen. De inspectie wil beter

scholen beter aansluit bij de feitelijke situatie

aansluiten op de kwaliteitszorg van de school

en meer recht doet aan de eigenheid van

en recht doen aan de eigenheid van de

scholen.

school. Dat vergt nog meer aandacht voor de communicatie met de scholen, zowel

5.3 Overige ontwikkelingen in het toezicht

vooraf om de inhoud en inrichting van het

Particulier onderwijs

onderzoek te bepalen, als tijdens het

In Nederland bestaan ongeveer twintig

onderzoek en achteraf om de bevindingen

particuliere basisscholen en twintig particu-

toe te lichten.

liere instellingen voor voortgezet onderwijs. In 2003 zijn alle particuliere basisscholen

Extern overleg

uitgenodigd om samen met de inspectie een

De inspectie voert regelmatig overleg met

toezichtkader op te stellen. In 2004 zal ook

vertegenwoordigers van het onderwijs over

met de particuliere scholen voor voortgezet

haar werkwijze en de toezichtkaders die zij

onderwijs over het toezichtkader worden

gebruikt. In 2003 zijn vier bijeenkomsten

gesproken.

geweest met vertegenwoordigers van het

Naast het kwaliteitstoezicht op de particu-

onderwijsveld en met wetenschappers op

liere instellingen brengt de inspectie op

onderwijskundig gebied. Met de weten-

verzoek van gemeenten advies uit over de

schappers is gediscussieerd over onder-

vraag of particuliere instellingen ‘scholen in

werpen als de persoonsontwikkeling van de

de zin van de Leerplichtwet 1969’ zijn.

leerling en de verhouding tussen school en

Dergelijke advisering heeft in 2003 vijf keer

inspectie. Met de vertegenwoordigers van

plaatsgevonden. De bevoegdheid voor het


aanwijzen van particuliere scholen als

Ten behoeve van dit toezicht is in het

‘scholen in de zin van de Leerplichtwet

verslagjaar gewerkt aan de ontwikkeling van

1969’ ligt nu bij gemeenten. De minister van

een toezichtkader voor het KCE. Daarover is

OCW bereidt een wetsvoorstel voor waarin

in 2003 overleg gevoerd met vertegen-

deze bevoegdheid bij de minister wordt

woordigers van het bve-veld, zoals de Bve

belegd.

Raad, de AOC-Raad, Colo, de onderwijsvakorganisaties, werkgevers- en werk-

Groen onderwijs

nemersverenigingen en de

Op 1 augustus 2003 is de inpassing van de

Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs (JOB).

inspectie landbouwonderwijs en kennis-

Een deel van de onderwijsinstellingen heeft

programma’s (LOK) in de inspectie van het

in het overgangsjaar 2003 gebruik gemaakt

onderwijs gerealiseerd. De inspectie van het

van het recht om de kwaliteitsbeoordeling al

onderwijs is nu ook belast met het toezicht

door het KCE te laten verzorgen. Ten aan-

op de twaalf agrarische opleidingscentra

zien van de examens die deze instellingen op

(aoc’s) inclusief de vmbo-afdelingen, één

basis van de oude systematiek lieten beoor-

exameninstelling voor het groene onderwijs

delen, hield de inspectie toezicht op de exa-

en vier niet-bekostigde instellingen die groen

meninstellingen die daarvoor zorgden.

onderwijs verzorgen. Bij de inpassing hebben de betrokken

Hoger onderwijs

ministeries – landbouw en onderwijs -

De taken die de inspectie na invoering van

afgesproken dat de minister van LNV een

het accreditatiestelsel in het hoger onderwijs

specifieke verantwoordelijkheid houdt en

heeft, zijn toezicht houden op het stelsel van

ook zelf opdrachten kan geven.

het hoger onderwijs, onder andere vanuit het perspectief van toegankelijkheid,

Cultuureducatie

controle op de naleving van weten regel-

Nadat het toezichtkader voor de Centra voor

geving, thematisch onderzoek en rappor-

de Kunsten (muziek- en dansscholen,

teren over de staat van het onderwijs. Hierbij

creativiteitscentra en gecombineerde

is de Europese dimensie in toenemende mate

instituten) was vastgesteld, ging begin 2003

van belang.

het reguliere toezicht van start. In de eerste helft van het jaar zijn vijf van deze in-

Met de invoering van het accreditatiestelsel

stellingen onderzocht.

is het takenpakket voor de inspectie in de

De toezichtkaders voor de steunfunctie-

sector hoger onderwijs veranderd. De

instellingen en voor de middenkaderoplei-

traditionele werkzaamheden met betrekking

dingen amateurkunst zijn in het najaar van

tot meta-evaluatie (de beoordeling van de

2003 in overleg met de betrokkenen

kwaliteit van visitatierapporten) en de

aangepast. De vaststelling vindt plaats begin

evaluatie bestuurlijke hantering (beoordeling

2004. In 2003 zijn al wel enkele pilots

van de verbeteracties van opleidingen naar

gehouden.

aanleiding van visitaties) zijn overgedragen aan de Nederlands-Vlaamse Accreditatie

Kwaliteitscentrum examinering

Organisatie (NVAO) in oprichting. De

Per 1 augustus 2004 houdt het kwaliteits-

periodieke beoordeling van de kwaliteit van

centrum examinering (KCE) toezicht op de

opleidingen is een taak van de NVAO. De

examens in het bve-veld. Vanaf dat moment

inspectie heeft de taak toe te zien op het

houdt de inspectie toezicht op het KCE. Tot

functioneren van de NVAO en op de

die tijd is sprake van een overgangssituatie.

werking en effectiviteit van het accreditatie-


47

stelsel. Daarom is de inspectie in 2003

ringsysteem. De toezichthouder stelt daarbij

gestart met een eerste interne verkenning

de levensloop van de jongere centraal. De

van een toetsingskader.

focus van het toezicht verschuift van instellingskwaliteit naar de kwaliteit van de

48

De inspectie heeft in 2003 haar expertise en

keten van voorzieningen voor de jeugd. Het

ervaringen met de NVAO gedeeld.

project wil daarnaast het jeugdbeleid van de

Daarnaast adviseerde de inspectie de

betrokken departementen helpen versterken.

minister over de toetsingskaders van de

Daarbij wordt onderzocht welke elementen

NVAO voor bestaande en nieuwe oplei-

in de huidige weten regelgeving effectief

dingen. Ook adviseerde de inspectie over het

ketentoezicht in de weg staan.

protocol voor het beoordelen van de

Het synergieproject is opgenomen in de

werkwijze van de validerende en beoorde-

‘jeugdagenda’ die door de Operatie JONG is

lende instanties (VBI’s). Om de rollen zo

opgesteld en waarmee de ministerraad heeft

zuiver mogelijk te houden, droeg de

ingestemd. Op verzoek van de betrokken

inspectie op 1 september haar werkzaam-

departementen wordt extra aandacht

heden met betrekking tot meta-evaluaties en

besteed aan de relatie tussen toezicht en

evaluaties bestuurlijke hantering over aan de

beleid. Daarom is op 17 december een

NVAO. De afspraken daarover zijn in maart

startconferentie georganiseerd met professor

2003 vastgelegd in een convenant. Daarin is

Malcolm Sparrow van Harvard University.

ook geregeld dat vier medewerkers van de

Deze internationale expert leverde een

inspectie gedetacheerd werden naar de

inspirerende bijdrage aan de probleem-

NVAO.

formulering.

Synergie in toezicht

5.4 Ontwikkeling van de kennisfunctie

De Inspectie van het Onderwijs is een van de

Met de kennisfunctie wordt bedoeld: het

vier toezichthouders die in 2003 met elkaar

verwerven, verwerken en ontsluiten van

afspraken de meerwaarde te onderzoeken

gegevens, zowel intern (ten dienste van het

van een betere samenwerking en een op

toezicht) als extern. Intern gaat het onder

risicocontrole georiënteerde werkwijze. Het

meer om informatie ten behoeve van

toezicht op ketens van voorzieningen voor

schoolonderzoek en het signaleren van

jeugd staat hierbij centraal. De ambitie klinkt

ontwikkelingen die consequenties kunnen

door in de naam van de samenwerking:

hebben voor de intensiteit van het toezicht

Synergie in toezicht. De andere drie toe-

op afzonderlijke scholen. Externe producten

zichthouders zijn: Inspectie voor de

zijn onder andere kwaliteitskaarten en

Gezondheidszorg (IGZ), Inspectie

diverse vormen van rapportages, waaronder

Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming en

aspectrapportages, regionale rapportages en

Inspectie Openbare Orde en Veiligheid.

het Onderwijsverslag. De ontwikkeling van

In maart zijn de factoren benoemd die bij

de kennisfunctie draagt eraan bij dat binnen

jongeren leiden tot gedrag met een hoog

de organisatie het accent verschuift van een

risicogehalte. De uitkomsten hebben geleid

bezoekgeoriënteerde werkwijze naar een

tot het project Integraal toezicht jeugdzaken.

onderzoekgeoriënteerde werkwijze waarbij het bezoek aan een onderwijsinstelling meer

Dit project heeft als doel een integraal en

een middel is dan een doel.

sectoroverstijgend toezichtkader voor jeugdzaken voor 0- tot 23-jarigen te ontwikkelen

Afgelopen jaar ging veel aandacht uit naar

dat functioneert als een vroegtijdig signale-

het goed laten verlopen van geplande


schoolonderzoeken. Toch is getracht in het

uit het toezicht ondergebracht, gecombi-

delen van kennis en de verbetering van de

neerd met gegevens afkomstig van externe

kennisinfrastructuur, het nodige te investe-

bronnen. Het datawarehouse stelt mede-

ren. Om de uiteenlopende activiteiten op het

werkers van de inspectie in staat vanaf hun

gebied van de kennisfunctie te ordenen en

werkplek op eenvoudige wijze bestanden op

een nieuwe impuls te geven, werden deze in

te roepen en analyses te verrichten op uit-

2003 ondergebracht in het programma

eenlopende onderwerpen. Sinds november

Onderzoek en Ontwikkeling van de inspectie.

kan het datawarehouse worden benut. Veel informatievragen zijn voorgeprogrammeerd,

Kennis stuurt toezicht

zodat zoveel mogelijk medewerkers zinvol

In 2003 zijn pilotprojecten Kennis stuurt

gebruik kunnen maken van het dataware-

toezicht gestart op alle kantoren. Doel van

house. Voor gespecialiseerde gebruikers zijn

deze pilots is in de eerste plaats het optima-

er meer geavanceerde toepassingen.

liseren van het verwerven, verwerken en ontsluiten van allerlei soorten informatie die

Samenwerking

het toezicht kunnen ondersteunen. Een

In 2003 is veel geïnvesteerd in de samen-

tweede doel is het verder afstemmen van

werking met het CBS, Cfi en de IB-groep op

werkwijzen op de inspectiekantoren. Het is

het punt van gegevensuitwisseling en het

niet nodig dat alle inspectiekantoren op alle

creëren van een gemeenschappelijke infra-

onderdelen exact dezelfde werkwijze

structuur van onderwijsgegevens. De in-

hanteren, maar wel acht de inspectie meer

voering van het onderwijsnummer is met

uniformiteit mogelijk en wenselijk.

veel aandacht gevolgd. De inspectie, en daardoor het onderwijsveld, kan hiervan in

Risicoanalyse

de toekomst profiteren als aparte bevragin-

In de pilotprojecten wordt gebruik gemaakt

gen komen te vervallen en nieuwe analyse-

van het model voor risicoanalyse dat de

mogelijkheden ontstaan, vooral op het

inspectie in 2003 heeft ontwikkeld. Dit

gebied van doorstroom en rendement.

houdt in dat de inspectie factoren heeft

Inspectie, Cfi en IB-groep werkten in het

geïdentificeerd die, beter dan andere, een

kader van hun convenant verder aan

voorspellende waarde hebben voor de

afstemming en onderlinge gegevens-

ontwikkeling van de school. Zo ontstaat van

uitwisseling, onder meer met betrekking tot

alle scholen een beeld van het risico dat de

examengegevens.

kwaliteit op één of meer aspecten zal

Ook is de samenwerking tussen inspectie,

afnemen. De inspectie kan zo in een vroeg

kerndepartement, Cfi en de Auditdienst in

stadium bepalen of zij een school eerder of

het kader van het traject Accountability,

diepgaander moet onderzoeken dan

toezicht en control nieuw leven ingeblazen.

oorspronkelijk was voorzien. Risicoanalyse

Doel van de samenwerking is het bundelen

wordt zo tevens een hulpmiddel om het

van informatie om tot een ‘early warning

toezicht beter af te stemmen op de situatie

systeem’ te komen, dat financiële informatie

van de school, en is alleen al daarom een

en informatie over onderwijskwaliteit in

ontwikkeling die perspectief biedt.

samenhang benut.

Datawarehouse

Beheerslast voor scholen verminderen

Voor het ontsluiten van beschikbare

De afgelopen jaren is uit tevredenheids-

gegevens is in 2003 het datawarehouse in

onderzoek gebleken dat scholen graag de

gebruik genomen. Hierin zijn alle gegevens

administratieve beheerslast rond het


49

inspectieonderzoek verminderd zouden zien.

inspectie aan scholen voor basis- en voor-

De inspectie heeft onderzocht hoe dat zou

gezet onderwijs te stroomlijnen en optimaal

kunnen. Dit heeft geleid tot een project met

gebruik te maken van informatie waarover

als doel de informatieverzoeken van de

de inspectie al beschikt.

50


51


54


6 Waardering Dit hoofdstuk geeft een beeld van de

algemeen positief over het jaarlijks onder-

waardering die buiten en binnen de

zoek. De scholen in het primair onderwijs

organisatie bestaat voor het werk van de

oordeelden iets positiever over het jaarlijks

inspectie. Achtereenvolgens komen de

onderzoek dan de scholen in het voortgezet

mening van scholen, van het bredere publiek

onderwijs.

en van de eigen medewerkers aan bod. Vrijwel alle ondervraagde scholen oordelen

Periodiek kwaliteitsonderzoek

over essentiële onderdelen van het toezicht

De evaluatie van het periodiek kwaliteits-

positief; zij vinden dat het bruikbare inzich-

onderzoek is nog in volle gang. Op het

ten oplevert en zij ervaren de contacten met

moment van schrijven zijn nog geen

de inspecteurs als stimulerend. De belang-

definitieve responscijfers te geven. Er zijn

stelling van pers en publiek voor het werk

tweehonderd vragenlijsten verzonden. De

van de inspectie is in 2003 sterk gegroeid.

gegevens van scholen in het voortgezet

De reorganisatie, scholing en interne

onderwijs zijn op moment van schrijven nog

communicatie zijn de belangrijkste

niet beschikbaar. De meeste scholen in het

onderwerpen waarover de eigen mede-

primair onderwijs waren te spreken over de

werkers hun mening hebben gegeven.

manier waarop het onderzoek wordt uitgevoerd.

6.1 Waardering door scholen Het oordeel van de scholen over het toezicht

Conclusie

is een belangrijke bron voor de kwaliteitszorg

De scholen hebben de evaluatie niet aan-

van de inspectie. In verband met de invoe-

gegrepen om de nieuwe werkwijze van de

ring van de WOT is het onderzoek naar de

inspectie ter discussie te stellen. Het positieve

waardering door de scholen opnieuw

overheerst: men vindt dat het toezicht bruik-

opgezet. Uit de jaarlijkse onderzoeken (zie

bare inzichten oplevert en acht het contact

paragraaf 7.1 voor een uitleg) wordt een

met de inspecteur stimulerend. Toch waren

representatieve steekproef getrokken. Deze

er buiten de genoemde evaluaties om ook

scholen ontvangen een korte vragenlijst. In

enkele punten van kritiek te horen. Dit

2003 is dit onderzoek in juni gehouden, een

betrof de ruimte die scholen tijdens het

half jaar na de invoering van het nieuwe

inspectieonderzoek hebben om eigen

toezicht op basis van de WOT. In oktober is

agendapunten aan te dragen en de mate

een begin gemaakt met de evaluatie van de

waarin de inspectie gebruik maakt van

periodieke kwaliteitsonderzoeken. Daarnaast

gegevens die al beschikbaar zijn.

overlegt de inspectie regelmatig met ver-

Komende jaren werkt de inspectie aan het

tegenwoordigers van het onderwijsveld. Ook

bijstellen en verder ontwikkelen van de toe-

dit leverde informatie die van belang is voor

zichtkaders en van haar werkwijze.

de evaluatie van het vernieuwde toezicht.

Bovenstaande punten van kritiek worden daarbij meegenomen. Vanzelfsprekend

Jaarlijks onderzoek

worden ook de resultaten verwerkt van de

De evaluatie van het jaarlijks onderzoek is

externe evaluatie van de werking van de

gebaseerd op de gegevens van in totaal 297

toezichtkaders die de minister in 2004 laat

scholen. De scholen oordeelden in het

uitvoeren.


55

Kwaliteitskaarten

Belangstelling pers en publiek

In 2003 werd in het primair onderwijs de

De WOT vraagt van scholen dat zij verant-

kwaliteitskaart geïntroduceerd. Ondanks het

woording afleggen over het onderwijsproces

feit dat dit initiatief in beginsel positief werd

en de resultaten daarvan. De inspectie rap-

gewaardeerd, werden bij de invoering nogal

porteert hierover in verslagen en rapporten.

wat kritische geluiden gehoord. Meer hier-

De groei van de publieke belangstelling voor

over in leest u in paragraaf 7.6.

resultaten is goed te merken. De in oktober uitgebrachte kwaliteitskaarten over het pri-

56

6.2 Waardering door de samenleving

mair en het voortgezet onderwijs trokken

Deze paragraaf schetst een beeld van de

zeer veel aandacht van de pers.

belangstelling van de samenleving voor het

De inspectie publiceerde in 2003 enkele

onderwijstoezicht, afgemeten aan de vragen

rapporten over thema’s die in de samen-

van pers en publiek. Waar vragen mensen

leving volop in de belangstelling stonden.

naar, waar hebben ze behoefte aan? De

Een voorbeeld is het rapport over het islami-

belangstelling van pers en publiek voor het

tisch onderwijs. In de media kreeg dit

werk van de inspectie blijkt nog steeds

rapport veel aandacht. Andere veel-

groeiende. Steeds beter weet men de weg

besproken onderwerpen waren het toezicht

naar de inspectie te vinden met vragen over

op scholen die niet door de overheid worden

ontwikkelingen in het onderwijs en over

bekostigd, de examens in het voortgezet

afzonderlijke scholen. Het aantal persvragen

onderwijs en het Onderwijsverslag over

is dit jaar met 16 procent toegenomen. Het

2002. In totaal bracht de inspectie in 2003

merendeel van de vragen gaat, net als voor-

elf persberichten uit, voornamelijk rond het

gaande jaren, over het primair en het voort-

verschijnen en aanbieden van publicaties.

gezet onderwijs. Samen zijn deze sectoren goed voor bijna 60 procent van alle persvragen.

Tabel 8, Persvragen ingedeeld naar onderwijssector

Sector

Aantal

Primair onderwijs

224

Voortgezet onderwijs

239

Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie

24

Hoger onderwijs

52

Speciaal onderwijs en expertisecentra

29

Cultuureducatie

1

Behorend tot meer dan één sector

36

Niet-sectorgebonden vragen

210

Totaal

815

De onderwerpen waarover de pers de

komende onderwerpen zijn genoemd, telt

meeste vragen stelde staan in tabel 9 ver-

het totaal niet op tot de hierboven vermelde

meld. Omdat alleen de twintig meest voor-

815.


Tabel 9, Favoriete onderwerpen van de pers

Onderwerp

Aantal

Kwaliteitskaarten

62

Islamitische scholen

55

Particuliere scholen

53

Examens vo (inclusief vmbo)

34

Onderwijsverslag 2002

33

Inspectietaken

28

Vertrouwenszaken

27

Lerarentekort

26

Homodiscriminatie

25

Cito-toetsen

20

Feiten & cijfers

19

Ouderbijdrage

17

Discriminatie Haagse vo-scholen

16

Lesuitval

16

Leerplicht

16

Invoering bachelor-masterstelsel

15

Godsdienstonderwijs

14

Tropenrooster

14

Zij-instroom

12

Pesten

12

Totaal

514

Publieksvoorlichting

lers waren meestal leerlingen en studenten

Niet alleen journalisten stelden de inspectie

of hun ouders. De meeste vragen hebben

vragen, ook onderwijsdeelnemers en het

betrekking op inspectierapporten over afzon-

algemene publiek wisten de inspectie te vin-

derlijke scholen: waar staan ze, hoe vind ik

den. De publieksvoorlichters van de afdeling

ze, kunt u de inhoud toelichten?

communicatie beantwoordden veel uiteenlo-

Van de overige vragen behelzen de meeste

pende vragen, zowel telefonisch als - in toe-

een klacht: de inspectie werd herhaaldelijk

nemende mate - per e-mail. De vragenstel-

door vooral ouders benaderd met klachten

Tabel 10, Publieksvragen naar sector

Sector Primair onderwijs Expertisecentra

Aantal vragen 1052 46


614


237

Hoger onderwijs

180

Cultuureducatie

16

Niet-sectorgebonden vragen Totaal


323 2468

57

over het onderwijs. Voor mensen met een

De introductie van de kwaliteitskaart in het

klacht over het onderwijs is namelijk niet

basisonderwijs en de publicatie van de

altijd duidelijk en begrijpelijk waarom men

vernieuwde kwaliteitskaart in het voortgezet

niet terecht kan bij de inspectie.

onderwijs hebben duidelijk geleid tot een

Het aantal vragen per sector is in tabel 10

toenemend bezoek aan de site.

weergegeven. In 2002 trok de website iets meer dan Website

200.000 bezoekers. In de periode januari –

De website www.onderwijsinspectie.nl wordt

september 2003 was dit al meer dan het

een steeds belangrijker middel om het

dubbele: bijna 500.000. In de periode

publiek te informeren. In oktober is de site

oktober – december werd de site daarenbo-

vernieuwd. Alle inspectieoordelen en

ven ruim 800.000 maal bezocht. De cijfers

rapporten van afzonderlijke scholen zijn voor

van de laatste drie maanden kunnen echter

het publiek op toegankelijke wijze beschik-

niet zonder meer worden vergeleken met die

baar gemaakt. Nieuw is dat nu ook de

van de maanden daarvoor: met de introduc-

kwaliteitskaarten van basisscholen op de site

tie van de nieuwe website in oktober

te vinden zijn. De kwaliteitskaarten van

worden niet langer de afzonderlijke

scholen voor voortgezet onderwijs waren al

bezoekers, maar slechts de bezoeken geteld.

langer via internet beschikbaar. Wel is de

De aantallen bezoekers respectievelijk

opzet daarvan verbeterd.

bezoeken staan vermeld in tabel 11a en 11b.

58 Tabel 11a, Aantal bezoekers van de website per maand

Januari

53.937

Februari

58.738

Maart

62.874

April

61.136

Mei

52.811

Juni

55.097

Juli

42.865

Augustus

46.582

September

64.582

Totaal

498.622

Tabel 11b, Aantal bezoeken per maand in het laatste kwartaal

Oktober

399.142

November

191.978

December

231.747

Totaal

822.867


Inspectiefilms

Daarnaast werden systematische evaluaties

Voor de communicatie met de scholen over

gehouden. De belangrijkste onderwerpen

de veranderde werkwijze van de inspectie

daarvoor waren: de reorganisatie, scholing

zijn twee voorlichtingsfilms gemaakt: een

en interne communicatie. Deze komen

voor het primair onderwijs en een voor het

hieronder aan bod.

voortgezet onderwijs. De films tonen wat een inspectiebezoek precies inhoudt en gaan

Reorganisatie

in op de voorbereiding, het eigenlijke bezoek

In 2003 is de reorganisatie, die op 1

en de rapportage van de inspectie.

augustus 2002 formeel een feit was, geëvalueerd.

Documentaire RVU

Ondanks de inspanningen om iedereen zo

In 2003 zond de RVU een driedelige tv-

goed mogelijk op de hoogte te houden van

documentaire uit over het werk van de

alle ontwikkelingen, bleek dat de interne

onderwijsinspectie. Hierin was veel aandacht

communicatie te wensen over had gelaten.

voor de werkwijze van de inspectie. De

Medewerkers bleven daardoor vrij lang

documentaire legde de nadruk op hoe de

onzeker over wat de reorganisatie nu werke-

scholen die werden bezocht het onderzoek

lijk voor hen zou gaan betekenen. Vrij on-

van de inspectie hebben ervaren.

verwacht moest het toezicht worden uitgebreid met een jaarlijks onderzoek. Dat

De nationale onderwijstentoonstelling

werd pas definitief op een moment waarop

Ook heeft de inspectie zich gepresenteerd

de uitwerking van het nieuwe toezicht onder

op de nationale onderwijstentoonstelling die

de WOT al in een behoorlijk vergevorderd

van 21 tot en met 25 januari plaatsvond. Het

stadium verkeerde. De ontwikkeling van de

nieuwe toezicht stond dit jaar centraal. De

procedures, werkwijzen en instrumenten liep

brochures daarover vonden gretig aftrek en

daardoor vertraging op. Voor een bepaalde

ook de nieuwe films over de inspectie-

groep medewerkers leverde dit problemen

bezoeken werden goed bekeken. Tijdens dit

op voor het uitvoeren van hun werkzaam-

vijfdaagse evenement zijn ongeveer elf-

heden. Een gevolg van het aangepaste

honderd bezoekers in de inspectiestand

ontwikkelingstraject was ook dat op de

geweest. De meeste aandacht ging uit naar

kantoren geen eenduidige afspraken konden

primair onderwijs.

worden gemaakt over taakverdelingen en de uit te voeren werkprocessen. Op 1 januari

6.3 Waardering door medewerkers

2003 was iedereen weliswaar herplaatst en

In 2003 zijn de ervaringen van het eigen

werkte men binnen de beoogde teams, maar

personeel ten aanzien van diverse onder-

er kon nog onvoldoende op de nieuwe

werpen gemeten. Veelvuldig kwam op

manier gewerkt worden.

bijeenkomsten en in gesprekken aan de orde

Om meer eenheid aan te brengen in de

dat medewerkers vinden dat de organisatie

diverse ontwikkelactiviteiten stelde de

onder druk staat. Aanpassingen van de

inspectieleiding in het voorjaar het pro-

organisatie, veranderingen in de werkwijze

gramma Onderzoek en Ontwikkeling in. De

en ambitieuze planningen laten zich op de

verdere ontwikkeling van het toezicht

werkvloer voelen. Medewerkers geven aan

(toezichtkaders, werkwijze) en van de

dat de grenzen van zowel de verander- als

kennisinfrastructuur kan zo centraal, en dus

de productiecapaciteit eigenlijk wel zijn

krachtiger, worden aangestuurd.

bereikt.


59

Scholing

Introspectie verscheen zeven maal. Er is een

Uit evaluaties van de Inspectie Academie

lezersonderzoek gehouden, waaruit bleek

blijkt dat het scholingsaanbod positief is

dat inspectiemedewerkers tevreden zijn met

gewaardeerd. Dit geldt voor zowel de af-

het interne blad. Helaas zag de inspectie

zonderlijke activiteiten als het totale aanbod.

zich, als gevolg van de opgelegde be-

De vijftig nieuwe medewerkers die in

zuinigingen, genoodzaakt het aantal maal

februari in dienst traden, waardeerden het

dat het blad per jaar verschijnt terug te

dat speciaal voor hen een intensief scholings-

brengen naar vier.

en inwerkprogramma was ontwikkeld. Wel

Ook de elektronische nieuwsbrief werd

tekenden zij aan dat in het vervolg zo’n

geëvalueerd. De nieuwsbrief blijkt in de

programma nog meer rekening zou kunnen

praktijk een goed instrument om alle

houden met de individuele scholings-

personeelsleden snel te informeren over

behoeften van de nieuwkomers.

actualiteiten en besluiten van de inspectieleiding. In het verslagjaar werden 39 nieuws-

Interne communicatie

brieven op het intranet gepubliceerd. In

De inspectie beschikt over drie centrale

2004 wordt een lezersonderzoek gehouden

media voor de interne communicatie: het

naar de mate van tevredenheid van

interne Inspectienet, het personeelsblad

inspectiemedewerkers over de nieuwsbrief.

Introspectie en de elektronische nieuwsbrief. De laatste twee werden in 2003 geëvalueerd.

60


61


64


7 Resultaten Wat hebben alle inspanningen en activiteiten

onder ouders. Het hoofdstuk sluit af met een

in dit turbulente verslagjaar uiteindelijk

paragraaf over de vertrouwensinspecteurs,

opgeleverd? De resultaten van het inspectie-

die in 2003 een centraal meldpunt hebben

werk van 2003 laten zich cijfermatig samen-

ingesteld en conform de Wet op het onder-

vatten in ruim zesduizend onderzoeken over

wijstoezicht nu ook klachten over psychisch

de hele linie van het onderwijs naar de

en fysiek geweld behandelen.

kwaliteit van scholen, instellingen en opleidingen. Behalve deze onderzoeken in het

7.1 Aantallen onderzoeken regulier toezicht

kader van het reguliere toezicht is het

Hieronder staat het aantal onderzoeken

Onderwijsverslag 2002 uitgebracht en zijn er

vermeld dat de inspectie heeft verricht naar

49 publicaties verschenen (waaronder ook

de kwaliteit van afzonderlijke scholen en

enkele brochures) over onderwerpen die in

opleidingen in de verschillende onderwijs-

een aantal gevallen in de samenleving en de

sectoren. Daarbij is onderscheid gemaakt

politiek sterk in de belangstelling staan.

tussen het jaarlijks onderzoek (JO) en het periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Bij een

Hoofdstuk 7 gaat nader op deze resultaten

periodiek onderzoek beoordeelt de inspectie

in en besteedt daarnaast aandacht aan ICT

de kwaliteit van een school of een opleiding

in het onderwijs met de steeds bekender

op alle onderdelen van het toezichtkader. Bij

wordende schoolportretten, aan inter-

het jaarlijks onderzoek wordt een beperkt

nationale samenwerking, en aan de kwali-

aantal kwaliteitsaspecten onderzocht en

teitskaarten met hun groeiende bekendheid

beoordeeld.

65

Tabel 12, Gerealiseerde onderzoeken in 2003 per sector

Toezichtarrangementen PO

Begroot 2003

1e kw.

Realisatie 2e kw. 3e kw. 4e kw.

JO

3.030

1.428

504

441

803

3.176

104,8%

PKO

2.310

41

362

174

457

1.034

44,8%

255

92

48

15

11

166

65,1%

99

6

36

28

59

129

130,3%

JO

558

459

102

96

116

773

138,5%

PKO

435

23

135

54

141

353

81,1%

59

24

20

9

49

102

172,9%

2003 tov begroting

EC JO PKO VO

BVE JO PKO

34

16

8

4

15

43

126,5%

Totaal JO

3.902

2.003

674

561

979

4.217

108,1%

Totaal PKO

2.878

86

541

260

672

1.559

54,2%

CE Eerstelijns

44

8

5

0

5

18

40,9%

Tweedelijns

9

2

3

0

1

6

66,7%

Middenkader opl.

7

0

1

0

2

3

42,9%

Groen onderwijs - drie periodieke kwaliteitsonderzoeken - is opgenomen bij BVE.


Het aantal periodieke kwaliteitsonderzoeken

•

was in de sectoren primair en voortgezet

Eerstegraads lerarenopleidingen algemene vakken,

onderwijs kleiner dan gepland. Het aantal

•

Accountancy en fiscale economie,

jaarlijkse onderzoeken was in de meeste

•

Technische natuurkunde,

sectoren groter dan gepland, deels ter

•

Commerciële economie en small

compensatie van achterblijvende aantal periodieke kwaliteitsonderzoeken. Belangrijke

business & retail management, •

reden van het laatste is dat de capaciteitsuitbreiding in 2003 niet het gehele jaar kon

Lerarenopleiding speciaal onderwijs en Tolkopleiding Nederlandse gebarentaal,

•

worden benut. De nieuwe medewerkers die

Beeldende kunst en vormgeving, Museologie en Film & TV,

begin 2003 in dienst traden moesten eerst

•

Theater,

geschoold worden en konden dus niet direct

•

Logopedie,

productief aan de slag. Daarnaast moesten

•

HBO-Verpleegkunde duale opleidingen.

de zittende medewerkers geschoold worden

66

in - en natuurlijk ook wennen aan - het

In het wetenschappelijk onderwijs zijn de

gebruik van de nieuwe toezichtkaders.

volgende meta-evaluaties gedaan:

Voorts was het onderliggende instrumen-

•

Informatica,

tarium pas per 1 april volledig operationeel.

•

Natuur- en sterrenkunde,

De ontwikkeling daarvan had vertraging

•

Ruimtelijke wetenschappen,

opgelopen omdat bij de behandeling van de

•

Informatiekunde,

Wet op het onderwijstoezicht in de Kamer

•

Milieuwetenschappen,

op de valreep nog wijzigingen waren aan-

•

Wiskunde,

gebracht.

•

Kunstmatige intelligentie,

Daarnaast blijkt dat tweederde van de

•

Bewegingswetenschappen.

instellingen in het basis- en het voortgezet onderwijs er nog niet in slaagt de kwaliteit

Nadat het jaarwerkplan 2003 van de

van hun onderwijs op systematische en

inspectie was vastgesteld is afgesproken dat

transparante wijze te evalueren. Dat maakt

de inspectie de meta-evaluatie van de

het moeilijk voor de inspectie om hierop in

visitatierapporten die vóór 1 maart 2003

het toezicht aan te sluiten, waardoor het

zouden verschijnen nog zelf zou afhandelen.

toezicht op deze instellingen meer inzet

De afhandeling van rapporten die in maart

vergt.

of later verschenen, is aan de NVAO overgedragen. Dit had tot gevolg dat drie van de

Hoger onderwijs

in het jaarwerkplan aangekondigde meta-

In 2003 vielen 75 bekostigde instellingen

evaluaties door de inspectie zijn uitgevoerd

onder het toezicht van de sector hoger

en de andere door de NVAO. Dit heeft ook

onderwijs: 61 hogescholen en 14 universi-

te maken met het feit dat de HBO-raad en

teiten (inclusief de Open Universiteit). De

VSNU er in een aantal gevallen voor

inspectie beoordeelt de visitatierapporten

gekozen hebben de visitatie alsnog uit te

door middel van een meta-evaluatie en

breiden met de beoordeling van de oplei-

onderzoekt welke opleidingen (langdurig)

dingen binnen de BaMa-structuur. Een aantal

ernstige tekortkomingen vertonen.

rapporten kwam hierdoor later uit dan gepland en kon niet meer door de inspectie

Voor de volgende studierichtingen in het

worden behandeld.

hoger beroepsonderwijs zijn meta-evaluaties uitgevoerd:


Bij de totaal 237 opleidingen (zeventien

In 2003 zijn bij drie opleidingen de ernstige

studierichtingen) die de inspectie in 2003

tekortkomingen ‘aangehouden’: na een extra

heeft onderzocht op (langdurige) ernstige

herstelperiode van een jaar wordt nogmaals

tekortkomingen bleek in 49 gevallen (in

bekeken of de ernstige tekortkomingen zijn

zeven studierichtingen) daadwerkelijk sprake

opgelost. Ook het nagaan van het effect van

te zijn van ernstige tekortkomingen. In

deze herstelperiode is overgedragen aan de

negentien gevallen (studierichting HBO-

NVAO conform de afspraak, opgenomen in

Verpleegkunde duaal) kon dit niet worden

het convenant van maart 2003, alle nog

vastgesteld en in twintig gevallen (studierich-

lopende trajecten per september 2003 aan

ting Accountancy en fiscale economie) is de

de NVAO over te dragen.

afhandeling overgedragen aan de NVAO. Langdurige ernstige tekortkomingen zijn in

In het aangewezen onderwijs keurde de

2003 niet geconstateerd.

inspectie bij de meta-evaluatie van visitatierapporten van negentien opleidingen goed

Bij een evaluatie bestuurlijke hantering gaat

(bij twaalf verschillende hogescholen). Er

de inspectie na wat de opleidingen hebben

werden veertien rapporten aangehouden van

gedaan met de bevindingen van de visitatie-

opleidingen bij veertien verschillende hoge-

commissie. Ook gaat de inspectie na of

scholen. Van twee opleidingen (bij twee

opleidingen met ernstige tekortkomingen

hogescholen) werden de visitatierapporten

adequaat hebben gehandeld om de tekort-

afgekeurd.

komingen op te heffen. In hoger beroepsonderwijs zijn de volgende

7.2 Onderwijsverslag

evaluaties bestuurlijke hantering uitgevoerd:

Het Onderwijsverslag over 2002 bevatte

•

Algemene operationele techniek,

voor het eerst een speciaal door de

•

Facilitaire dienstverlening,

inspecteur-generaal gepresenteerd hoofdstuk

•

Specifieke gezondheidszorgopleidingen,

waarin zij belangrijke aandachtspunten over

•

Journalistiek en voorlichting,

de staat van het onderwijs aan de orde

•

Fysiotherapie,

stelde. De inspecteur-generaal vroeg met

•

Voeding en diëtetiek.

name aandacht voor de kwaliteitszorg van scholen en instellingen, het lerarentekort, de

Voor het wetenschappelijk onderwijs betrof

problematiek van de zeer zwakke scholen en

het de studierichtingen:

de risicoleerlingen. De woorden ‘verhoogde

•

Tandheelkunde,

waakzaamheid’, die in het Onderwijsverslag

•

Bouwkunde,

gebruikt werden om de ernst van de

•

Farmacie,

gevolgen van het lerarentekort te onderstre-

•

Scheikunde.

pen, waren terug te vinden in vrijwel alle publicaties in dagen weekbladen.

Met betrekking tot de evaluaties bestuurlijke hantering was afgesproken dat de NVAO de

Reeds eerder had de inspectie er overigens al

rapporten zou afhandelen die in 2001 of

op gewezen dat de effecten van het leraren-

later verschenen. In de lijn van het pro-

tekort zwaarder begonnen door te werken

portioneel toezicht zijn in de evaluatie van

op scholen met veel leerlingen in achter-

de bestuurlijke hantering uitsluitend de

standssituaties, met name door de mobiliteit

opleidingen bezocht waar in de meta-

die onder de leraren was ontstaan. Het

evaluatie ernstige tekortkomingen waren

Strategisch Akkoord van 2002 van het

geconstateerd.

kabinet Balkenende I bevatte beleids-


67

voornemens om het beroep van leraar

niet-actief openbare rapporten en overige

aantrekkelijker te maken en extra beloning

publicaties. De inspectie brengt actief open-

mogelijk te maken voor leraren die met

bare rapporten zelf onder de aandacht van

achterstandsgroepen werken. In het

het publiek. Niet-actief openbare rapporten

Hoofdlijnenakkoord van 2003 van het

worden slechts op verzoek beschikbaar

kabinet-Balkenende II kreeg het terugdrin-

gesteld. Tot de categorie overige behoren

gen van het lerarentekort opnieuw prioriteit.

uiteenlopende publicaties, zoals voorlichtingsbrochures, rapporten over internationale

Het Onderwijsverslag over 2003 zal onder

samenwerkingsprojecten en het jaarverslag.

meer aandacht besteden aan de kwaliteit van het onderwijs in de vier sectoren.

Op één rapport na zijn alle actief openbare

Doorgaande lijnen in de themakeuze voor

rapporten die voor 2003 waren gepland ook

het Onderwijsverslag vindt de inspectie

daadwerkelijk gepubliceerd. Dit nog niet

belangrijk. Het lerarentekort, de kwaliteits-

gepubliceerde rapport komt begin 2004 uit.

zorg en de zeer zwakke scholen komen

Ook werden enkele rapporten gepubliceerd

daarom opnieuw aan de orde. Daarnaast zal

die niet in de planning waren opgenomen,

er aandacht zijn voor de bijdrage die het

waaronder het tweede rapport over het

onderwijs levert aan de oplossing van het

islamitisch onderwijs en het rapport over

tekort aan bèta’s, voor de veiligheid op

kwaliteitsverbetering van de samenwerkings-

scholen en niet in de laatste plaats voor het

verbanden WSNS. De inspectie heeft deze

ongeoorloofd schoolverzuim.

twee onderzoeken op speciaal verzoek van de minister gedaan. Eén rapport dat gepland

7.3 Thematische rapporten en overige 68

was voor 2002 kwam begin 2003 uit.

publicaties Naast beoordelingsrapporten van afzonder-

In onderstaande tabel is het aantal

lijke scholen en het Onderwijsverslag publi-

publicaties vermeld.

ceert de inspectie ook rapporten over thema-

Alle titels zijn vermeld in bijlage 4 van dit

tische onderzoeken. Daarbij wordt een

jaarverslag.

onderscheid gemaakt tussen actief openbare,

Tabel 13, Publicaties in 2003

Actief openbare rapporten

21

Niet-actief openbare rapporten

10

Overige publicaties

18

Totaal

49


De belangrijkste rapporten worden hieronder

de kwaliteit van leraren bijeen gebracht in

kort samengevat.

een werkverband onder de noemer Professioneel Onderwijspersoneel. In 2003

7.3.1

Primair en voortgezet onderwijs

richtte dit werkverband zich op het integraal

samen

personeelsbeleid, educatief partnerschap en

Islamitisch onderwijs

zij-instroom in het beroep.

De inspectie onderzocht in 2003 welke rol islamitische scholen spelen bij het bevorderen

De inspectie voerde in 2003 voor de derde

van de condities voor integratie in de samen-

keer een steekproef uit onder scholen in het

leving. Het betrof een verdieping van het

primair en het voortgezet onderwijs naar de

onderzoek dat de inspectie in 2002 uit-

stand van zaken op het gebied van het

voerde. In 2003 ging het vooral om de vraag

personeelsbeleid. In augustus 2005 moeten

of het onderwijs op de islamitische scholen in

alle scholen beschikken over een opera-

strijd is met de basiswaarden van de

tioneel integraal personeelsbeleidsplan. De

democratische rechtstaat. De belangrijkste

inspectie volgt de ontwikkelingen over een

conclusie van de inspectie was dat dit niet

periode van vijf jaren. In 2005 wordt de

het geval is en dat er dus wat dit betreft

laatste monitor uitgevoerd.

geen aanleiding is tot onrust of ernstige

Om scholen te stimuleren heeft de inspectie

ontevredenheid.

twee bundels met schoolportretten uitgebracht, één voor het primair onderwijs

Godsdienstonderwijs

en één voor het voortgezet onderwijs. In de

In de periode dat de inspectie het eerste

bundels wordt zo duidelijk mogelijk be-

rapport over het islamitisch onderwijs uit-

schreven wat de scholen in kwestie aan

bracht (in 2002) ontstond een maatschappe-

integraal personeelsbeleid doen. Zowel

lijke en politieke discussie over het toezicht

mogelijkheden als beperkingen komen aan

op godsdienstonderwijs. De inspectie stelt

bod.

zich in het toezicht op het godsdienstonderwijs terughoudend op en onthoudt

De inspectie doet op haar internetsite verslag

zich van een oordeel over de inhoud van het

van de ontwikkelingen rondom de inzet van

godsdienstonderwijs. Dit is alleen anders als

zij-instromers in het onderwijs en van de

er een vermoeden is dat leerlingen in de

wijze waarop zij hun werk uitvoeren. Dit

godsdienstles worden aangezet tot intole-

gebeurt door middel van een aantal digitale

rantie, discriminatie of haat. Als dat zo is,

portretten van zij-instromers die hun erva-

spreekt de inspectie het bevoegd gezag en

ringen vertellen. De portretten zijn bedoeld

de schoolleiding er op aan. In geval van

om te laten zien hoe gevarieerd de aanpak

ernstige vermoedens van strafbare feiten,

van scholen is bij het bestrijden van het

doet de inspectie aangifte bij het Openbaar

lerarentekort. Ze zijn vooral bedoeld om

Ministerie. In 2003 zond de inspecteur-

andere scholen te inspireren. De site werd

generaal een brief met deze strekking aan de

geopend door de minister van OCW tijdens

scholen voor primair en voortgezet onder-

een bijeenkomst met onderwijsbonden. De

wijs.

inspecteur-generaal heeft de site gepresenteerd op de conferentie van de

Onderwijspersoneel

Vereniging voor Onderwijs Research (VOR)

Sinds 2001 zijn de inspectiewerkzaamheden

in november 2003.

op het gebied van lerarenopleidingen, lerarenbeleid, personeelsbeleid op scholen en


69

In 2003 is het rapport Zij-instroom primair

de procedures rond het toezicht op zwakke

onderwijs uitgebracht, nadat eerst alle 25

scholen aangescherpt. Er is een

assessmentcentra waren bezocht. De

Toetsingscommissie Onderpresterende

inspectie bracht herhalingsbezoeken aan zij-

Scholen (TCO) ingesteld, die beslist of scho-

instromers in het primair en voortgezet

len al dan niet onder een zwaarder toezicht-

onderwijs en bezocht zeven assessment-

regime worden geplaatst. In 2004 vindt ver-

centra voor lerarenopleidingen VO voor een

der overleg met het ministerie van OCW

tweede keer. Het onderzoek richtte zich

plaats over de aanpak van de zeer zwakke

ondermeer op de wachtlijsten, de kwaliteit

scholen die niet op eigen kracht tot duide-

van de assessoren, de kwaliteit van de

lijke verbetering van de kwaliteit kunnen

schriftelijke beoordelingen en de kwaliteit

komen.

van het scholings- en begeleidingstraject van zij-instromers.

7.3.2

Primair onderwijs

Weer Samen Naar School (WSNS)

70

Ook bracht de inspectie in 2003 de tweede

In 2002 begonnen 49 samenwerkings-

evaluatie van Educatief Partnerschap uit,

verbanden WSNS met de uitvoering van hun

getiteld Opleiden met de school. De samen-

plannen om wachtlijsten voor het speciaal

werking tussen lerarenopleidingen en

onderwijs weg te werken. De inspectie heeft

scholen blijkt in een stroomversnelling te zijn

beoordeeld in hoeverre de samenwerkings-

geraakt. Er zijn tal van initiatieven om de

verbanden hierin succesvol zijn. De inspectie

samenwerking uit te bouwen, ondermeer op

rapporteerde niet alleen aan de minister,

het terrein van stages, duale trajecten, en

maar ook aan de afzonderlijke samen-

leraren in opleiding.

werkingsverbanden. Ook kwam in december

Tevens vond de eindevaluatie plaats van het

een rapportage over het verloop van het

project Educatief Partnerschap. De inspectie

eerste projectjaar uit. De belangrijkste

heeft alle lerarenopleidingen bezocht en

conclusie was dat de meeste

beoordeeld hoe de opleidingen afzonderlijk

samenwerkingsverbanden hun activiteiten in

en in een samenwerkingsverband invulling

voldoende mate, maar wel met enige ver-

hebben gegeven aan de centrale doel-

traging, hebben uitgevoerd.

stellingen van het project. In 2004 zal het eindrapport verschijnen.

Groepsgrootte Vanaf het schooljaar 1997/1998 ontvangen

Zeer zwakke scholen

basisscholen middelen van de overheid voor

In het Onderwijsverslag 2002 besteedde de

het verkleinen van de groepen en het ver-

inspectie nadrukkelijk aandacht aan de zeer

beteren van de kwaliteit van het onderwijs in

zwakke scholen. Ongeveer vier procent van

de onderbouw. In januari 2003 rapporteerde

de scholen in het basisonderwijs behoort tot

de inspectie over inzet van personeel en de

deze categorie. In het voortgezet onderwijs

groepsgrootte in de onderbouw van het

gaat het om ongeveer drie procent van de

basisonderwijs. Het blijkt dat de gemiddelde

scholen. Medio 2003 startte de inspectie een

groepsgrootte nog steeds afneemt. Ruim de

onderzoek naar de factoren die bijdragen

helft van de scholen zet de extra middelen

aan het ‘zeer zwak’ zijn of worden van

voor de onderbouw in voor ‘meer handen in

scholen. Het onderzoek leidt in de eerste

de klas’ in de vorm van onderwijsassistenten,

helft van 2004 tot een rapportage over

klassenassistenten enzovoort. Inspecteurs

zwakke scholen en hun ontwikkeling. Ook

zien dat hierdoor beter tegemoet wordt

zijn in 2003 binnen de inspectieorganisatie

gekomen aan de individuele behoeften van


kinderen. In 2004 rapporteert de inspectie

zijn door de inspectie geen significante

opnieuw over de relatie tussen groeps-

verschillen geconstateerd. Wel is er op

grootte, personele inzet en de kwaliteit van

onderdelen enige mate van verschil. Zo is op

het onderwijs.

kleine scholen de didactiek wat beter.

Begintoets

Examens vmbo

De inspectie heeft zich op verzoek van de

In 2003 waren er voor het eerst centrale

minister gebogen over de vraag of een

examens in het vmbo. In dit eerste jaar was

begintoets iets toevoegt aan de oordelen

de normering van de centrale examens niet

over de opbrengsten van een school, ver-

bindend voor de algemene vakken in de

geleken met reeds beschikbare bronnen van

basisberoepsgerichte leerweg en voor de

informatie (zoals Cito-eindscores). De

beroepsgerichte vakken. Alleen in de

belangrijkste conclusie is dat het beoordelen

theoretische leerweg was de normering voor

van opbrengsten van basisscholen met

alle vakken bindend. Op verzoek van de

behulp van begin- en eindtoetsen nauw-

minister onderzocht de inspectie hoe scholen

keuriger is dan de alternatieve procedure

met de normering van de examens om-

waarbij toetsresultaten van leerlingen aan

gingen: in welke gevallen weken scholen af

het eind van het basisonderwijs alleen afge-

van de adviesnormering en wat waren de

zet worden tegen de sociaal-economische en

gevolgen voor slagingspercentages? De

etnische achtergrond van deze leerlingen.

inspectie concludeert dat geen sprake is van

Ook is vastgesteld dat veel scholen nu al

een noemenswaardige verhoging van de

goede begin- en eindtoetsen gebruiken. De

slagingspercentages. Ongeveer één op de

minister heeft het advies van de inspectie

vijf scholen is afgeweken van de advies-

gebruikt bij de beleidsvoorbereiding over de

normering. Scholen die afweken deden dat

begintoets.

veelal slechts voor enkele vakken.

7.3.3

7.3.4


Schoolgrootte en kwaliteit


Vrij vaak wordt verondersteld dat kleinere

Schoolkosten in de bve-sector

scholen betere kwaliteit bieden dan grote.

In januari 2003 verscheen het rapport De

De inspectie heeft in het voortgezet onder-

kost gaat voor de baat. De centrale vraag

wijs onderzocht of er inderdaad een verband

van het onderzoek was: wat zijn de kosten

is tussen de kwaliteit van de school en de

voor deelnemers voor het volgen van onder-

schoolgrootte. Daarbij is ook gekeken naar

wijs in het beroepsonderwijs en hoe is de

de organisatie van de school (bijvoorbeeld:

voorlichting hierover? De totale kosten voor

zijn er wel of geen aparte units en ge-

deelname aan het beroepsonderwijs

bouwen) en naar schooltypes (bijvoorbeeld:

bedragen circa 900 euro per jaar per deel-

is er al dan niet sprake van een brede

nemer. Na verrekening van de wettelijke

scholengemeenschap). Er kan niet in

bijdragen zijn de kosten voor de deelnemers

algemene zin gesteld worden dat school-

gemiddeld 287 euro per jaar. De voorlichting

grootte een bepalende factor is voor

aan deelnemers varieert sterk.

kwaliteit. Er zijn te veel verschillende aspecten van kwaliteit en organisatievormen

Geïntegreerde trajecten

te onderscheiden om hierover algemene

In 2003 heeft de inspectie onderzoek gedaan

uitspraken te kunnen doen. Op het gebied

naar mogelijke belemmeringen bij het opzet-

van de ‘harde’ opbrengsten van de scholen

ten en uitvoeren van geïntegreerde trajecten.


71

Onder deze noemer worden door veel roc’s

7.3.5

activiteiten uitgevoerd waarbij onderwijs in

Bachelor-masterstelsel

het Nederlands als tweede taal (NT2)

In 2003 rapporteerde de inspectie over de

gecombineerd wordt met een beroeps-

invoering van het bachelor-masterstelsel. De

opleiding. Er is een grote variëteit in de

rapportage brengt de veranderingen in beeld

vormgeving van deze trajecten en in de

en beschrijft de wijze waarop het invoerings-

doelgroepen. Vooral deelnemers met een

proces verloopt. Opvallend is het hoge

geringere taalbeheersing blijken sneller

tempo waarin de instellingen de veranderin-

voortgang te boeken in een geïntegreerd

gen doorvoeren. Daarbij is wel van belang

traject dan deelnemers aan een regulier NT2-

dat zij voldoende aandacht geven aan de

traject. De uitval bij geïntegreerde trajecten

voorlichting aan studenten, de ontwikkeling

is aanmerkelijk lager.

van de masteropleidingen, de afstemming

Hoger onderwijs

binnen en tussen instellingen en het op orde Examenverslag beroepsonderwijs

krijgen van de registratiebestanden. De

2002 en 2003

invoering heeft meer consequenties voor het

In januari 2003 is het Examenverslag

wetenschappelijk onderwijs, omdat de

beroepsonderwijs 2002 uitgebracht. Hierin

stelselverandering hier sterker dan in het

geeft de inspectie haar bevindingen weer

hoger beroepsonderwijs gepaard gaat met

over de kwalificering in het algemeen en de

de vernieuwing van curricula en werk-

kwaliteit van de exameninstellingen in het

vormen. Gemiddeld gesproken werden

bijzonder. De inspectie heeft een aantal

inhoudelijke vernieuwingen in het hoger

opleidingen bij de minister aangemeld

beroepsonderwijs al wat eerder doorgevoerd.

waarvan de externe legitimering niet in orde 72

bleek. Vervolgens heeft de minister naar

Onderwijs aan buitenlandse studenten

deze opleidingen waarschuwingsbrieven

In 2002 heeft de inspectie naar aanleiding

gestuurd. In alle gevallen zijn door deze

van signalen over de kwaliteit van onderwijs

opleidingen dusdanige maatregelen ge-

aan Chinese studenten een onderzoek in-

troffen dat de externe legitimering bij

gesteld bij één aangewezen instelling. Er

hercontrole in orde bleek te zijn.

waren problemen met de begeleiding van studenten en met de aansluiting van het

Alhoewel dit niet in de werkplanning was

onderwijs op de kennis en vaardigheden van

opgenomen, is ook over het jaar 2003 een

studenten in relatie tot de instroomeisen. In

examenverslag verschenen. Het

2003 is in een vervolgonderzoek gedaan.

Kwaliteitscentrum Examinering (KCE) was in

Daaruit bleek dat nog steeds minstens tien

2003 namelijk nog niet over de hele breedte

procent van de studenten niet aan de eisen

actief. In dit examenverslag zijn voor het

voldeed. Mogelijk speelt dit probleem bij

eerst de resultaten van examenonderzoeken

meer instellingen.

bij het groene onderwijs betrokken.

Om van het Nederlands hoger onderwijs een

Van de 25 onderzochte opleidingstrajecten

succesvol exportproduct te maken, beveelt

die in aanvulling op het reguliere toezicht

de inspectie onder meer aan dat alle

zijn betrokken bij een diepteonderzoek,

instellingen voor hoger onderwijs- ook de

voldoen er negentien (76 procent) volledig

aangewezen - zich richten naar de gedrags-

aan de normen van de inspectie. Alle onder-

code die in het internationaal onderwijs

zochte examens voldoen aan de norm met

vanaf oktober 2001 bestaat. Ook is aanpas-

betrekking tot de gemiddelde moeilijkheids-

sing van de bestaande procedures voor wer-

graad.

ving en selectie van studenten in het buiten-


land noodzakelijk. Wanneer instellingen

struikelblokken voor het succes van het

gebruik maken van bemiddelingsbureaus

beleid noemen de instellingen angst voor

voor deze activiteiten, blijven zij verantwoor-

stigmatisering, gebrek aan draagvlak voor

delijk voor de beoordeling van de toelaat-

maatregelen en gebrek aan overzicht. Verder

baarheid van de student.

zijn de taalachterstand van allochtone studenten en de grote verschillen in afkomst

Kwaliteit van de lerarenopleidingen

hindernissen bij het voeren van beleid.

De kwaliteit van de lerarenopleidingen bepaalt in grote mate de kwaliteit van de

Gehandicapten

leraar. De inspectie onderzocht hoe de start-

Het jaar 2003 was het Europese jaar van

bekwaamheden in de opleidingen Leraar

mensen met een handicap. Daarom deed de

basisonderwijs zijn opgenomen. De oplei-

inspectie onderzoek naar de positie van

dingen bleken veel te hebben geïnvesteerd

studenten met een zogenoemde functie-

in de ontwikkeling van nieuwe competentie-

beperking. De inspectie ging na hoe

gerichte curricula en de bijbehorende toet-

instellingen studiebelemmeringen voor hen

singsmethodes. Ook spannen ze zich in om

willen wegnemen. Het beleid bleek nog

een bijdrage te leveren aan het oplossen van

weinig expliciet. De intentie is er in het

het lerarentekort door flexibele opleidings-

algemeen wel, zoals te zien is in de onder-

routes aan te bieden en daarmee instroom-

wijs- en examenregelingen. Ook steken

en opleidingsmogelijkheden te vergroten.

docenten, studieadviseurs en decanen in de

Toch zijn er ook enkele knelpunten. Zo zijn

praktijk veel tijd en energie in het bedenken

sturend en controleerbaar geformuleerde

van creatieve oplossingen. Nadeel is dat de

eindtermen c.q. competenties en betrouw-

aandacht voor deze materie veelal gecon-

bare toetsingsmethoden bij de opleidingen

centreerd is bij een beperkt aantal functio-

nog niet voldoende aanwezig. Ook loopt de

narissen binnen de instelling.

begeleiding van stagiaires gevaar doordat de basisscholen te weinig tijd en personeel

7.4 ICT in het onderwijs

hebben. De opleidingen hebben nog te

In 2000 sloot de directie ICT van het

weinig aandacht voor eisen die aan de

Ministerie van OCW een samenwerkings-

stagewerkplek gesteld moeten worden.

overeenkomst met de inspectie; deze liep in

Omdat de lerarenopleidingen veel ver-

2003 af. In deze periode zijn 130 ICT-school-

nieuwingen tegelijk doorvoeren, is het

portretten gepubliceerd. Ook zijn bundels

gewenst dat zij daarin prioriteiten stellen. De

verschenen over beleid en praktijk in

verdere implementatie en toetsing van de

Zweden, Ierland, Frankrijk, Canada en

vakspecifieke startbekwaamheden verdienen

Schotland. Met dezelfde directie is in juni

daarbij voorrang.

2003 een nieuwe samenwerkingsovereenkomst gesloten, die tot eind 2005 loopt.

Allochtonen in het hoger onderwijs Uit inventarisatie blijkt dat vrijwel alle

Met vijf andere Europese inspecties en

instellingen maatregelen treffen ten behoeve

European Schoolnet is, financieel gesteund

van allochtone studenten. De instellingen

door de Europese Commissie, een project

geven prioriteit aan beleid dat is gericht op

gestart waarin deze inspecties ICT-school-

schakeljaren en aansluitprogramma’s voor de

portretten maken naar Nederlands model. In

doorstroom van mbo naar hbo. Deze door-

maart 2004 komen de resultaten daarvan via

stroom is van belang, omdat het mbo relatief

een publicatie naar buiten. Ook worden

veel allochtone deelnemers telt. Als grootste

voorstellen ontwikkeld voor het verbeteren


73

van productie, toegankelijkheid en gebruik van onderzoeksgegevens over ICT in de

inspectie; •

bijdragen aan het functioneren en de

onderwijspraktijk. In het verslagjaar hielden

professionele ontwikkeling van de

inspectiemedewerkers op zo’n vijftien

organisatie;

bijeenkomsten inleidingen over ICT-ontwik-

•

bijdragen aan het functioneren en de

kelingen in het onderwijs. Begin 2004 brengt

professionele ontwikkeling van indivi-

de inspectie een CD-ROM uit met alle ICT-

duele medewerkers;

schoolportretten.

•

bijdragen aan professionalisering van het onderwijstoezicht door uitwisseling met

De resultaten van de vijfde meting van de

andere landen, met name in Europa.

ICT-onderwijsmonitor zijn in 2003 gepubliceerd. Voor deze vijfde meting is een nieuwe

Internationale samenwerking leidde in 2003

opzet vastgesteld met een combinatie van

leidde tot de volgende activiteiten en

kwalitatieve informatie en cijfermateriaal.

producten. In aansluiting op bilaterale

Ook zijn voorbereidingen getroffen voor de

projecten met Engeland, Vlaanderen en

zesde meting, waarvan publicatie is voorzien

Nedersaksen is een voorstel ontwikkeld voor

in het voorjaar van 2004. Er zijn daarnaast

een breder internationaal project ‘Teaching

deelrapportages gemaakt van de aparte ICT-

and learning’. Daarin worden leren en les-

monitor in het hoger onderwijs. De eind-

geven in scholen in de deelnemende landen

rapportage daarvan wordt begin 2004

aan de hand van hetzelfde instrumentarium

opgeleverd.

met elkaar vergeleken. In oktober nam SICI, het internationale samenwerkingsverband

74

Ook is in 2003 een vervolg op het onder-

van onderwijsinspecties, het project in zijn-

zoek De nieuwe leraar gestart. Het doel is te

werkprogramma op. Afhankelijk van

kijken wat de gevolgen zijn voor de leer-

financiering en feitelijke deelname zal de

lingen en de school als geheel, als leraren die

uitvoering in 2004 kunnen starten.

een ICT-rijke opleiding hebben gevolgd in

Andere samenwerkingsprojecten met

dienst treden. In het najaar zijn besprekingen

Nedersaksen en Noordrijnland-Westfalen zijn

gestart over de doelstellingen en opzet van

in 2003 afgerond. Deze projecten hebben

onderzoek naar ICT-ontwikkelingen in de

bewezen dat de werkwijze en de instrumen-

komende jaren. Deze besprekingen moeten

ten van de Nederlandse inspectie in hoge

leiden tot een onderzoeksplan inzake ICT in

mate toepasbaar zijn op scholen in deze

het onderwijs.

twee deelstaten. Bovendien hebben de projecten in deze (en enkele andere) Duitse

7.5 Internationale samenwerking

deelstaten bijgedragen aan het debat in

In 2003 heeft de inspectie de criteria voor de

verschillende Duitse deelstaten over de

internationale samenwerking opnieuw ge-

relatie tussen externe evaluatie en zelf-

formuleerd. Wil de inspectie internationale

evaluatie door de scholen en de rol van de

activiteiten ondernemen, dan moet sprake

inspectie daarbij. Er zijn afspraken gemaakt

zijn van een of meer van de volgende

om ook in 2004 samen te werken bij verdere

doelen:

ontwikkeling van instrumenten van kwali-

•

productie van internationale ver-

teitszorg. De al langer lopende samen-

gelijkende informatie en analyses die bij

werking met Vlaanderen werd geëvalueerd.

uitstek door de inspectie kunnen worden

Gezamenlijk is de conclusie getrokken dat de

geleverd en waaraan aantoonbaar

samenwerking in de toekomst sterker gericht

behoefte bestaat binnen en buiten de

moet zijn op het behalen van concrete


resultaten. Daarover zijn afspraken gemaakt,

instrumenten die scholen kunnen gebruiken

die in 2004 worden uitgewerkt.

voor hun zelfevaluatie, zijn te vinden op www.sici.org.uk en in vertaling op de site

In 2003 ontving de inspectie een aantal

van de Nederlandse inspectie.

delegaties van Duitse deelstaten en droegen Nederlandse inspecteurs ondermeer met

7.6 Kwaliteitskaarten

presentaties actief bij aan debatten in

Sinds zes jaar publiceert de inspectie het

Duitsland. Thema’s waren onder andere: de

onderdeel ‘Opbrengsten’ uit haar beoorde-

eigen verantwoordelijkheid van scholen voor

lingsrapporten van scholen in het voortgezet

kwaliteit en de rol van de inspectie als

onderwijs in de vorm van kwaliteitskaarten op

externe evaluator. In 2004 zal voor een

internet. In 2003 is de informatie op deze

aantal deelstaten een seminar worden ge-

kwaliteitskaarten uitgebreid. De huidige kaar-

organiseerd over de Nederlandse inspectie-

ten zijn publieksvriendelijke samenvattingen

praktijk.

van de beoordelingen van afzonderlijke scho-

Naast bezoekers uit Duitsland en Vlaanderen

len. Ze bevatten kernachtige informatie over

bezochten ook gasten uit Engeland, Zweden

de kwaliteit van het onderwijs op de school.

en Zuid-Afrika de Nederlandse inspectie. De

Naast informatie over opbrengsten gaat het

bezoekers waren vooral geïnteresseerd in de

om zaken als de sfeer in de klas en de kwa-

taken en werkwijzen van de Nederlandse

liteit van lesgeven. Dit soort informatie kan

inspectie en de ontwikkelingen in het

ouders helpen de schoolkeuze voor hun kin-

toezicht.

deren te bepalen. De kwaliteitskaarten zijn in te zien op de inspectiewebsite www.onder-

In de sector hoger onderwijs lag het accent

wijsinspectie.nl. 75

van de internationale samenwerking op twee onderwerpen. Ten eerste op de accreditatie

Eind oktober is de kwaliteitskaart ook voor

die in veel landen in ontwikkeling is; ten

scholen in het basisonderwijs geïntroduceerd.

tweede op de gevolgen van internationalise-

De scholen reageerden niet onverdeeld posi-

ring voor de kwaliteitszorg van instellingen

tief op de publicatie van de kaarten. Een aan-

en voor de rol van de inspectie daarbij. Beide

tal scholen vond het niet acceptabel dat de

thema’s zullen ook in 2004 centraal staan,

informatie op de kwaliteitskaart in sommige

onder meer in het kader van het Nederlands

gevallen gebaseerd was op een inspectierap-

EU-voorzitterschap.

port van enkele jaren terug. De inspectie heeft vervolgens op de kwaliteitskaarten extra

De Nederlandse inspectie is lid van het

nadruk gelegd op de datering van de ver-

dagelijks bestuur van SICI. In 2003 werd ter

schillende oordelen. Ook vermeldt de kaart

voorbereiding van de algemene leden-

dat naarmate de beoordeling langer geleden

vergadering een analyse gemaakt van de

heeft plaatsgevonden de kans groter is dat de

strategische positie van dit samenwerkings-

informatie niet langer de actuele situatie

verband van onderwijsinspecties. Voor 2004

weergeeft. In totaal zijn in 2003 voor het pri-

wordt een speciale bijeenkomst voorbereid

mair onderwijs 5.796 kwaliteitskaarten uitge-

om een nieuwe strategie vast te stellen.

bracht en voor het voortgezet onderwijs 755.

Nederland zal in 2004 onder meer een

In 2004 wordt een onderzoek gedaan naar

bijeenkomst organiseren over de strategische

de waardering die de doelgroepen hebben

communicatie van onderwijsinspecties. In

voor de kwaliteitskaart.

2003 is het SICI-project over zelfevaluatie (ESSE) afgerond. De resultaten, waaronder


7.7 Vertrouwensinspecteurs

In kantoor Utrecht is een centraal meldpunt

Sinds het midden van de jaren tachtig zijn

vertrouwensinspecteurs ingericht. Sinds

binnen de inspectieorganisatie vertrouwens-

januari 2003 kunnen klachtmelders via het

inspecteurs werkzaam. Leerlingen en ouders,

landelijke telefoonnummer 0900 – 111 3

maar ook besturen en personeelsleden van

111 tegen lokaal tarief tijdens kantooruren

scholen kunnen bij hen terecht met klachten

rechtstreeks in contact komen met een

over seksuele intimidatie en seksueel

vertrouwensinspecteur. Eenvoudige klacht-

misbruik in het onderwijs.

meldingen worden meteen afgehandeld of

Vertrouwensinspecteurs zijn voor

doorverwezen, bijvoorbeeld naar de ver-

betrokkenen een aanspreekpunt en bewaken

trouwenspersoon of klachtencommissie van

dat de klachten met de grootst mogelijke

de school. Complexe klachtmeldingen

zorgvuldigheid worden behandeld.

worden doorgeleid naar de vertrouwensinspecteur in de betreffende regio of naar de

Vanaf juli 1999 is de taak van de ver-

vertrouwensinspecteur met specialistische

trouwensinspecteurs wettelijk verankerd in

kennis van de onderwijssector.

diverse onderwijswetten. Vanaf die tijd geldt voor gevallen van seksueel misbruik (zeden-

In 2003, het eerste jaar dat het meldpunt

misdrijven) voor personeelsleden een meld-

operationeel was, zijn totaal 632 klacht-

plicht en voor schoolbesturen een overleg-

meldingen ontvangen. In onderstaande tabel

plicht en een aangifteplicht. Bij de totstand-

zijn deze meldingen uitgesplitst naar aard

koming van de Wet op het onderwijstoezicht

van de klacht en naar onderwijssector.

is de taak van de vertrouwensinspecteurs uitgebreid met klachten over fysiek geweld 76

en psychisch geweld, zoals grove pesterijen.

Tabel 14, Meldingen bij vertrouwensinspecteurs

seksuele intimidatie

seksueel misbruik

psychisch geweld

fysiek geweld

totaal

112

83

83

75

353

VO

90

46

50

44

230

BVE

14

13

16

2

45

PO/EC

HO Totaal

2

0

1

1

4

218

142

150

122

632


8 Financieel jaarverslag Het verslag over 2003 sluit af met een

satie daarvan en de verschillen tussen die

afzonderlijk financieel jaarverslag. Daarin

twee. Ter vergelijking met het voorafgaande

worden de begrotingscijfers van het verslag-

jaar zijn ook de realisatiecijfers van 2002 ver-

jaar gepresenteerd, evenals de feitelijke reali-

meld.

Begroting en realisatie 2003

2002 realisatie

2003 begroting

realisatie

verschil

46.356

46.356

47.761

46.356

48.501

2.145

26.114

29.073

30.968

-1.895

219

-219

Beschikbaar budget Beschikbaar 2002

47.761

Beschikbaar 2003 Aanvulling budget 2003 Totaal beschikbaar budget

2.145

Uitgaven Personeel Salarissen Salarisverrekeningen

3.216

Reiskosten woon-werk

132

90

210

-120

Vergoedingen personeel

149

95

162

-67

Incentives

272

279

239

40

Opleidingen

533

202

401

-200

Overige personeelskosten

4.957

1.968

1.053

915

Inhuur personeel

3.671

1.171

2.509

-1.338

39.044

32.878

35.761

-2.884

Huisvesting

4.774

4.929

5.129

-200

Reiskosten

1.004

609

878

-268

subtotaal Materieel

Vervoerskosten

628

472

759

-287

Bureaukosten

818

805

907

-102

3.306

2.538

3.362

-825

520

323

584

-260

Info voorz en autom Communicatie en media Organisatie

30

25

-6

31

-

123

80

43

470

3.654

43

3.612

subtotaal

11.551

13.479

11.735

1.743

Totaal uitgaven

50.595

46.356

47.497

-1.140

Saldo

-2.834

1.004

1.004

Arbo Overige materiële kosten

Bedragen in €1.000


77

De begrotingscijfers 2003 zoals hierboven

lende medewerkers op detacheringbasis

weergegeven zijn conform het geactualiseerde bestedingsplan dat op 2 juli 2003 is

bij de inspectie werkzaam geweest; •

overige personeelskosten. De overige

vastgesteld. Ook na die datum zijn er nog

personeelskosten in 2002 betreffen

wijzigingen opgetreden. Het betreft zowel

vooral de kosten die samenhangen met

wijzigingen in het beschikbare budget als in

de reorganisatie van de inspectie van

de activiteiten. De uitgaven zijn opgesteld

twaalf naar zeven kantoren;

volgens de kostensoorten zoals die in 2003

•

inhuur personeel. De inzet van uitzend-

worden onderscheiden. De boekhoud-

krachten en andere externen wordt

structuur werd in 2003 namelijk gewijzigd.

systematisch teruggedrongen. Het feit

Hiermee is de basis gelegd voor een meer-

dat de inzet in 2003 hoger was dan

jarige reeks van goed vergelijkbare realisatie-

begroot, hangt voor een groot deel

gegevens.

samen met de inzet van externen in eenmalige, niet voorziene projecten en

Op een aantal posten werd de begroting overschreden. In sommige gevallen waren de

activiteiten; •

kosten te krap begroot. De kosten van de

ring. Een soortgelijke verklaring geldt

exploitatie van de huisvesting en van het

ook voor deze post, waar in vergelijking

vervoer zijn daarvan voorbeelden. De meeste

met de begroting de werkelijke uitgaven

overschrijdingen hebben echter als oorzaak

hoger zijn uitgevallen. Ten opzichte van

dat na het opstellen van de begroting

2002 is het niveau van uitgaven echter

additionele middelen beschikbaar kwamen, terwijl de begroting niet per kostensoort 78

informatievoorziening en automatise-

stabiel; •

overige materiële kosten. Hier zijn

werd bijgesteld. Een voorbeeld daarvan zijn

enkele posten opgenomen die ten tijde

de materiële uitgaven voor informatie-

van het opmaken van de begroting nog

voorziening en automatisering.

niet naar kostensoorten verdeeld konden worden. Dit heeft mede tot gevolg dat

De belangrijkste ontwikkelingen ten opzichte

de verschillen tussen begrote en

van 2002 betreffen:

gerealiseerde bedragen op een aantal

•

salariskosten. De stijging wordt veroor-

afzonderlijke kostenposten een ver-

zaakt door de uitbreiding van het aantal

tekend beeld geven. De begrotings-

medewerkers als gevolg van de WOT;

systematiek wordt in de toekomst op dit

salarisverrekeningen. In 2002 zijn voor

punt herzien.

•

de voorbereiding van de WOT verschil-


79


80


Bijlagen 1. Organigram

Inspecteur-Generaal

Hoofdinspecteur PO en EC

Hoofdinspecteur BVE

Hoofdinspecteur VO en HO

Coördinerend inspecteurs



kantoor Zwolle

kantoor Breda

kantoor Haarlem

Coördinerend inspecteur



kantoor Groningen

kantoor Eindhoven

kantoor Zoetermeer

Coördinerend inspecteurs kantoor Utrecht

NB: hoofdinspecteurs hebben naast een onderwijssector en inspectiekantoren ook ontwikkelactiviteiten en projecten in portefeuille


Directeur Bedrijfvoering

Stafafdelingen

81

2. Inspectieleiding Samenstelling inspectieleiding De inspectieleiding bestond in 2003 uit de onderstaande personen: Inspecteur-Generaal,

Hoofdinspecteur beroepsonderwijs en vol-

mevrouw mr. drs. C. Kervezee

wasseneneducatie J.H.J. Teuwen

Plaatsvervangend Inspecteur-Generaal,

(tot 15-08-03 waarnemend hoofdinspecteur

J. Huisman (tot 01-05-03)

VO)

Directeur bedrijfsvoering

Hoofdinspecteur hoger onderwijs

(per 01-02-03)

prof. dr. F.L. Leeuw (tot 01-5-03)

drs. C. de Ruiter Hoofdinspecteur hoger onderwijs en voortHoofdinspecteur primair onderwijs en exper-

gezet onderwijs

tisecentra

mevrouw drs. E.A.A.M. van Welie

dr. L.S.J.M. Henkens

(per 15-08-03)

(van 1-5-03 tot 15-8-03 waarnemend hoofdinspecteur HO)

82


3. Adressen kantoren De inspectieleiding is gevestigd in kantoor Utrecht. Voor algemene informatie kunt u bij dit kantoor terecht. Inspectiekantoor Utrecht

Inspectiekantoor Haarlem

Park Voorn 4

Postadres: Postbus 431

Postbus 2730

2100 AK Heemstede

3500 GS Utrecht

Bezoekadres: Herenweg 115

Bezoekadres: Park Voorn 4

2105MG Heemstede

3544 AC Utrecht

Telefoonnummer: (023) 548 34 89

Telefoon (030) 669 06 00

Faxnummer: (023) 548 34 88

Faxnummer: (030) 662 20 91 E-mail: [email protected]

Inspectiekantoor Zoetermeer Postadres: Bredewater 24

Inspectiekantoor Breda

2715 CA Zoetermeer


Bezoekadres: idem

4800 GK Breda


Bezoekadres: Nijverheidssingel 317

Faxnummer: (079) 320 33 39

4811 ZW Breda Telefoonnummer: (076) 524 44 77

Inspectiekantoor Zwolle

Faxnummer: (076) 520 16 00

Postadres: Postbus 10048 8000 GA Zwolle

Inspectiekantoor Eindhoven

Bezoekadres: Hanzelaan 310


8017 JK Zwolle

5600 AM Eindhoven


Bezoekadres: Zernikestraat 6

Faxnummer: (038) 469 54 25

5612 HZ Eindhoven Telefoonnummer: (040) 219 70 00 Faxnummer: (040) 2370486/ 2340496 Inspectiekantoor Groningen Postadres: Postbus 706 9700 AS Groningen Bezoekadres: Cascadeplein 10 9726 AD Groningen Telefoonnummer: (050) 368 60 00 Faxnummer: (050) 368 60 09


83

4. Publicaties Onderstaand worden de titels van alle publicaties vermeld die de inspectie in 2003 uitbracht. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen actief openbare rapporten – deze worden op initiatief van de inspectie onder de aandacht van het publiek gebracht -, niet-actief openbare rapporten – deze worden slechts op verzoek beschikbaar gesteld - en overige publicaties, zoals brochures.

84

Actief openbare rapporten 2003

Schoolportretten primair onderwijs, reeks

Onderwijsverslag 2002, Inspectie van het

Professioneel onderwijspersoneel, Inspectie

Onderwijs, 2003, drukkerij Sdu, Den Haag,

van het Onderwijs, drukkerij Den Haag

2003, ISBN: 9059 10 519 2

Offset, Rijswijk, 2003-06

Schoolgrootte en kwaliteit; groot in klein-

Schoolportretten voortgezet onderwijs, reeks

schaligheid, Inspectie van het Onderwijs,

Professioneel onderwijspersoneel, Inspectie

drukkerij Romer, Schiedam, 2003

van het Onderwijs, drukkerij Den Haag

ISBN: 90-5910-190-1

Offset, Rijswijk, 2003-07

Opleiden met de school. Reeks Professioneel

Studeerbaarheid in het hoger onderwijs;

Onderwijspersoneel 2003, Inspectie van het

Inspectie van het Onderwijs,

Onderwijs, drukkerij Den Haag Offset,

drukkerij Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 90-

Rijswijk, 2003, ISBN: 90 5910 469 2

5910-220-7

Groepsgrootte, personele inzet en onder-

Wachtlijsten speciaal en voortgezet speciaal

wijskwaliteit in de onderbouw van het

onderwijs; per 16 januari 2003, Inspectie

basisonderwijs 2002; gegevens over mei en

van het Onderwijs, drukkerij Romer,

oktober 2002 en trends vanaf 1994-1995,

Schiedam, 2003, ISBN: 90-5910-250-9

Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 9059-10-

Het gebruik van het portfolio als nieuwe

479-X

toetsvorm in het hoger onderwijs; eindverslag portfolio-onderzoek, Inspectie van het

Wachtlijsten speciaal basisonderwijs 2002,

Onderwijs, drukkerij Romer, Schiedam, 2003,

Inspectie van het Onderwijs, drukkerij

ISBN: 90-5910-260-6

Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 9059-10489-7

Zicht op toetsen; toetsing en examinering in het hoger onderwijs: de stand van zaken,

Examenverslag 2002; de examens beroeps-


onderwijs, Inspectie van het Onderwijs,

Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 90-5910-

drukkerij Romer, Schiedam, 2003, ISBN:

270-3

9059-10-499-4 Bekwaam afgerond? Evaluatie startbeTweede fase vierde jaar; een overzicht van

kwaamheden in opleidingen Leraar

de stand van zaken vier jaar na invoering

Basisonderwijs, Inspectie van het Onderwijs,

van de tweede fase HAVO/VWO; Inspectie

drukkerij Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 90-

van het Onderwijs, drukkerij Romer,

5910-290-8

Schiedam, 2003, ISBN: 90-5910-509-5


De evaluatie van het zij-instroomtraject in

ICT3, Information and Communication

het primair onderwijs (herziene uitgave),

Technology for Teacher Training Pedagogic


benchmarks for teacher education, Reeks


Professioneel Onderwijspersoneel 2003,

300-9

Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Den Haag Offset, Rijswijk, 2003, ISBN: 90 5910

BaMa-transities; de invoering van het

399 8

bachelor-masterstelsel in het WO en HBO, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij

Niet-actief openbare rapporten 2003


Hogeschool DOC – International general

400-5

management, internationale variant (brin 24kb, isat 34662); interim-rapport onder-

Islamitische scholen nader onderzocht,

zoek in opdracht van de minister van


Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.


Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, januari

003-X

2003.

Het bepalen van de toegevoegde waarde

International general management, interna-

door basisscholen, Inspectie van het

tional variant (brin 24kb, isat 34662); inte-


rim report produced on request of the

ISBN: 90-8503-0013

minister of education, culture and sciences. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, 2003.

Vmbo-examens 2003; hantering adviesnormering en door scholen ervaren knelpunten,

De kost gaat voor de baat; schoolkosten in


de BVE-sector. Inspectie van het Onderwijs,


Utrecht, januari 2003.

005-6 Drie schoolportretten Kwaliteitsverbetering samenwerkingsverban-

literatuureducatie/leesbevordering; over het

den WSNS; Rapportage over de inspectie-

gebruik van het aanbod

monitor van het project ‘specifieke aanpak

literatuureducatie/leesbevordering van cul-

wachtlijsten SBO’ in 49 regionale samen-

turele instellingen in het basisonderwijs.

werkingsverbanden WS Inspectie van het

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, februa-


ri 2003.

ISBN: 90-8503-004-8 Contacten van basisscholen met culturele Klager in beroep; onderzoek naar de toegan-

instellingen; technisch rapport van een

kelijkheid en het functioneren van de colle-

inventariserend onderzoek. Inspectie van het

ges van beroep voor de examens, Inspectie

Onderwijs, Utrecht, februari 2003.

van het Onderwijs, drukkerij Romer, Schiedam, 2003, ISBN: 90-5910-370-X

Allochtone studenten in het hoger onderwijs; portretten van de Hogeschool Holland en Universiteit van Utrecht. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, februari 2003


85

Onderzoek geïntegreerde trajecten. Inspectie

Meta-evaluatie van het visitatierapport

van het Onderwijs, Utrecht, maart 2003

Lerarenopleiding Speciaal Onderwijs; alsmede leraar/tolk Nederlandse gebarentaal uit-

Onderwijs in allochtone levende talen als

gebracht aan de HBO-raad op 12 maart

cultuureducatie. Inspectie van het

2003. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht,

Onderwijs, Utrecht, april 2003.

juli 2003

Toezichtkader centra voor de kunsten eerste-


lijns instellingen; inhoud en werkwijze van

‘Aangewezen HBO-instellingen; leraar gods-

het inspectietoezicht cultuureducatie.

dienst/ godsdienst pastoraal werker septem-

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, april

ber 2002/maart 2003’. Inspectie van het

2003

Onderwijs, Utrecht, juli 2003

Meta-evaluatie

Meta-evaluatie van de opleidingen

Humanistiek/Moraalwetenschappen.

Accountancy, Fiscale Economie en Hoger

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, februa-

Onderwijs Financiële Sector; meta-evaluatie

ri 2003

van het visitatierapport ‘Onderweg naar een competentiegerichte opleiding’. Inspectie

Meta-evaluatie van het visitatierapport van

van het Onderwijs, Utrecht, augustus 2003

de Hogeschool Lucia Marthas voor Showmusicalkunst. Inspectie van het

Meta-evaluatie van de opleidingen

Onderwijs, Utrecht, april 2003

Commerciële Economie en de opleidingen Small Business & Retail Management; meta-

86

Meta-evaluatie Sociale Geografie,

evaluatie van het visitatierapport ’Een veel-

(Technische) Planologie en Demografie.

belovend product’. Inspectie van het

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, april

Onderwijs, Utrecht, augustus 2003

2003 Meta-evaluatie Theater; visitatierapport Meta-evaluatie van het visitatierapport

‘Theater 2003’. Inspectie van het Onderwijs,

‘Informatica 2002’; visitatie Informatica WO

Utrecht, augustus 2003

2002. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, juni 2003

Meta-evaluatie van het visitatierapport ‘Informatiekunde’. Inspectie van het


Onderwijs, Utrecht, augustus 2003

‘Onder de loep genomen’; visitatie Technische Natuurkunde HBO 2002.

Meta-evaluatie van de visitatierapporten

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, juli

‘Kleur bekennen’ en ‘Film & televisie en

2003

museologie’. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, augustus 2003

Meta-evaluatie van het visitatierapport Logopedie. Inspectie van het Onderwijs,


Utrecht, juli 2003

’Kunstmatige intelligentie’. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, augustus 2003


Meta-evaluatie ‘Over kwaliteit in kleinscha-

Laten we de Berlijnse berenhuid niet ver-

ligheid’; visitatierapport Eerstegraads

kopen voor dat...Verslag de jaarvergadering

Lerarenopleidingen Algemene Vakken.

van het European Network for Quality

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht,

Assurance , Inspectie van het Onderwijs,

augustus 2003

Utrecht, oktober 2003

Meta-evaluatie Wiskunde. Inspectie van het

’Von anderen Nationen lernen’. Beoordeling

Onderwijs, Utrecht, september 2003

van de kwaliteit van scholen in NederSaksen, Inspectie van het Onderwijs,

Meta-evaluatie Milieuwetenschappen WO.

Utrecht, november 2003

Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, september 2003

’Von anderen Nationen lernen’. Beurteilung schulischer Qualität in NiederSachsen,



‘Natuur- en Sterrenkunde 2002’. Inspectie

november 2003

van het Onderwijs, Utrecht, 2003 ’Qualität und kwaliteit’. Eindrapport project Meta-evaluatie van het visitatierapport

Noordrijnland-Westfalen (Duitstalig),

‘Doctoraalprogramma’s Bedrijfskunde


Universiteit Nyenrode’. Inspectie van het

december 2003

Onderwijs, Utrecht, 2003 ’Kwaliteit en qualität’. Eindrapport project Meta-evaluatie van het visitatierapport

Noordrijnland-Westfalen (Nederlandstalig),

‘Human Movement Sciences 2002;


Education Quality Assessment’. Inspectie

december 2003

van het Onderwijs, Utrecht, 2003 ’Accreditatie’. Verslag workshop van het Internationaal

European Network for Quality Assurance te

War of the Worlds, Verslag conferentie

Rome, Inspectie van het Onderwijs, Utrecht,

International Network for Quality Assurance

november 2003

Agencies in Higher Education te Dublin, Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, april

Overige Publicaties 2003

2003

Brochure Toezichtkader Primair Onderwijs, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Sdu

International comparative analysis of lear-

Grafisch Bedrijf BV Den Haag, juni 2003

ning and teaching (ICALT-project), Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, mei 2003

Brochure Toezichtkader Voortgezet Onderwijs, drukkerij Sdu Grafisch Bedrijf BV

Bruggen bouwen in het Hoger Onderwijs,

Den Haag, juni 2003

samen of toch maar zelf? Verslag E-Air congres Limerick, Inspectie van het Onderwijs,

Brochure Toezichtkader (Voortgezet)

Utrecht, augustus 2003

Speciaal Onderwijs en Expertisecentra, drukkerij Sdu Grafisch Bedrijf BV Den Haag, juni 2003


87

Brochure Toezichtkader Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie, drukkerij Sdu Grafisch Bedrijf BV Den Haag, juni 2003 Jaarverslag 2002, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Den Haag Offset, Rijswijk, juni 2003 De kern van de zaak, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Sdu Grafisch Bedrijf BV Den Haag, maart 2003 Iedereen is anders, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Giethoorn-Ten Brink, Meppel, september 2003 Toezichthouder: lam of leeuw? Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Zuidam & Zonen BV, Woerden, 2003, ISBN: 90 5910210X Toezicht gebundeld; actuele ontwikkelingen in het toezicht op het onderwijs, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij OBT bv, 88

Den Haag, september 2003 Jaarwerkplan 2004, Inspectie van het Onderwijs, drukkerij Zuidam & Zonen BV, Woerden, oktober 2003 Horen, zien, niet zwijgen; deel I, coproductie Inspectie van het Onderwijs, Inspectie voor de Gezondheidszorg, Inspectie Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming en de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid Horen, zien, niet zwijgen; deel II, coproductie Inspectie van het Onderwijs, Inspectie voor de Gezondheidszorg, Inspectie Jeugdhulpverlening en Jeugdbescherming en de Inspectie Openbare Orde en Veiligheid


5. Verklaring van gebruikte afkortingen

AOC

Agrarisch opleidingscentrum

ARBO

Arbeidsomstandigheden

BBRA

Bezoldigingsbesluit Burgerlijke Rijksambtenaren

BVE


CBS

Centraal Bureau voor de Statistiek

CE

Cultuureducatie

Cfi

Centrale financiën instellingen

CITO

Instituut voor toetsontwikkeling

Colo

Vereniging kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven

EC

Expertisecentra

ESSE

Effective School Self-Evaluation

EU

Europese Unie

HBO

Hoger beroepsonderwijs

HO

Hoger onderwijs

HOBI

Hoger Onderwijs in Bedrijfsinformatica

IB-groep

Informatie Beheer Groep

ICT

Informatie- en communicatietechnologie

IGZ

Inspectie voor de Gezondheidszorg

INK

Instituut Nederlandse Kwaliteit

ISO

International Organization for Standardization

JO

Jaarlijks onderzoek

JOB

Jongerenorganisatie beroepsonderwijs

KCE

Kwaliteitscentrum examinering

LNV

(Ministerie van) Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

LOK

(Inspectie) Landbouwonderwijs en kennisprogramma’s

MBO

Middelbaar beroepsonderwijs

NT2

Nederlands als tweede taal

NVAO

Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie


89

OCW

(Ministerie van) Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

P&O

Personeel en organisatie

PKO

Periodiek kwaliteitsonderzoek

PO

Primair onderwijs

RIE

Risico Inventarisatie & Evaluatie

RVU

Educatieve omroep, radio, televisie en internet

SATER

Systeem voor analyse, toezicht en rapportage

SICI

Standing international conference of central and general inspectorates of education

90

TCO

Toetsingscommissie onderpresterende scholen

VBI

Validerende en beoordelende instantie

VGWM

Veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu

VMBO

Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs

VO


VOR

Vereniging voor Onderwijsresearch

WO

Wetenschappelijk onderwijs

WOT

Wet op het onderwijstoezicht

WSNS

Weer Samen Naar School


Colofon Publicatie Inspectie van het Onderwijs Park Voorn 4 Postbus 2730 3500 GS Utrecht www.onderwijsinspectie.nl Vormgeving OPHIS | New Impulse Utrecht Redactie Peter Fröling, Inspectie van het Onderwijs Nel Troost, Inspectie van het Onderwijs Eindredactie Ruud Sneller, Vleuten Jelka de Bruin, Inspectie van het Onderwijs Fotografie Jean-Paul Nahon, Inspectie van het Onderwijs Jelka de Bruin, Inspectie van het Onderwijs (p.19) Carel Richel, Utrecht (p.12) Cor Viveen, Etten Leur (p.18) Drukwerk OBT bv, Den Haag Uitgave Postbus 51, nr. 22BK2004B069 Utrecht, april 2004 Exemplaren van deze publicatie zijn telefonisch te bestellen bij de Postbus 51 Infolijn 0800-8051 of via internet op www.postbus51.nl Auteursrecht voorbehouden Gehele of gedeeltelijke overneming of reproductie van de inhoud van deze uitgave op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende is verboden, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld. Het verbod betreft ook gehele of gedeeltelijke bewerking.


91

1 STRATEGIE EN BELEID 1.1 Kerntaken en wettelijke uitgangspunten 1.2 Meerjarenbeleid

Recommend Documents