DB-vergadering van:
7 december 2011
Aan: Van portefeuillehouder: Onderwerp: Datum: Contactpersoon: Doorkiesnummer:
Het dagelijks bestuur De heer drs. P.J.M. Smit Tarieven openbaar vervoer 2012 28 november 2011 A.F.M. Hilhorst 070 750 1662
1. Samenvatting Met ingang van het jaar 2012 is het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden volledig bevoegd om de tariefvoorstellen van de door het Stadsgewest geconcessioneerde vervoerders vast te stellen. Het jaar 2012 staat in grotendeels in het teken van de “tariefrust” die afgesproken is na afschaffing van de strippenkaart. Pas in 2013 kan een nog te ontwikkelen en vast te stellen nieuw tariefbeleid worden toegepast, rekening houdend met de taakstellingen in het kader van de korting op de BDU. In deze notitie worden de voorstellen van de vervoerders nader toegelicht. De vast te stellen voorstellen zijn in lijn met tariefbeleid van het Stadsgewest. Voor een deel van de voorstellen zijn ter zake landelijke afspraken gemaakt. De voorstellen van de vervoerders zijn hiermee ook in lijn. Het Reizigers Overleg Consumentenorganisaties Openbaar Vervoer Haaglanden (ROCOV) heeft een positief advies afgegeven. 2. Gevraagd besluit Het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden wordt voorgesteld: -
Kennis te nemen van de tariefvoorstellen van de vervoerders; In te stemmen met het afwijzen van de voorstellen ter zake van het opheffen van de daltarieven en het invoeren van een niet-interoperabel HTM-abonnement; - Kennis te nemen van het positieve advies van het ROCOV Haaglanden ter zake; - De nu voorliggende tarieven voor 2012 vast te stellen en de Portefeuillehouder Verkeer en Vervoer volmacht te verlenen om de besluiten formeel naar de vervoerders af te doen; - In te stemmen met het voorbereiden van een wijziging van de kilometertarieven ingaande op een datum gelegen na 19 mei 2012 en voor 1 juni 2012; - In te stemmen met het voorbereiden van het afschaffen van de (papieren) daluurkaartjes na 19 mei 2012, mits er een acceptabel alternatief voorhanden komt. De twee laatst genoemde besluiten zijn in feite studievoorstellen; daadwerkelijke uitvoering van deze voorstellen vergt t.z.t. een besluit van het dagelijks bestuur ter zake. Ook dient het ROCOV voorafgaand aan dit besluit van het dagelijks bestuur hierover te adviseren. 3. Toelichting 3.1
Nieuwe rol van het Stadsgewest Haaglanden
Op 19 mei 2011 werd de strippenkaart, ook aangeduid als Nationaal Vervoerbewijs (NVB), in het Stadsgewest Haaglanden afgeschaft. Formeel trad op deze datum de Minister van Infrastructuur en Milieu terug als overheid die bevoegd is om de tarieven vast te stellen voor het regionaal openbaar vervoer waarvoor het Stadsgewest de concessie heeft verleend. Het Stadsgewest had deze bevoegdheid altijd al voor de bedrijfseigen tarieven van HTM, RET en Veolia, maar niet voor de landelijke tarieven die voorheen door de Minister van Infrastructuur en Milieu werden vastgesteld. Voor de landelijke tarieven geldt dat alle decentrale overheden daarover afspraken hebben gemaakt
1
die zijn vastgelegd in een convenant, het Convenant Landelijk Tarievenkader (LTK). In deze notitie gaan wij in op diverse ontwikkelingen op het gebied van tarieven en kaartsoorten. In de eerste plaats betreft dit de tarieven voor 2012 die het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden formeel dient vast te stellen. Bij het nu voorliggend voorstel zijn twee zaken daarbij op de achtergrond belangrijk. In de eerste plaats is onderdeel van de goedkeuring van de Minister van Infrastructuur en Milieu voor het afschaffen van de strippenkaart de voorwaarde dat gedurende een tijdvak van één jaar na afschaffing van de strippenkaart de tarieven niet mogen worden verhoogd, behoudens indexering. Deze periode van tarievenrust loopt dus tot 19 mei 2012. Zoals bekend, zijn eind 2010 onder druk van de Minister van Infrastructuur en Milieu de kilometertarieven van de OV-chipkaart op advies van de Commissie Kist verlaagd. In de tweede plaats staan we in het kader van de ingrijpende rijksbezuinigingen op de BDU voor drastische ingrepen in het voorzieningenniveau en forse verhogingen van de tarieven van het openbaar vervoer. Het jaar 2013 lijkt daarvoor het meeste aangewezen startjaar te zijn voor een aantal drastische aanpassingen van het tarievenhuis. Alle decentrale overheden (de laatste naar verwachting op 3 november 2012) zijn dan volledig bevoegd om de tarieven aan te passen, inclusief het basistarief/vaste voet van het OV-chipkaarttarief. Naar verwachting worden dan ook de huidige sterabonnementen afgeschaft en is er een nieuwe structuur van abonnementsvervangende reisproducten. Dat neemt overigens niet weg dat het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden wel zou kunnen besluiten tussentijds om de kilometertarieven aan te passen per 19 mei 2012, bijvoorbeeld naar het niveau dan van toepassing zou zijn geweest als de kilometertarieven niet waren verlaagd in het kader van de goedkeuringsprocedure om de strippenkaart te mogen afschaffen. In onze planning is voorzien dat de contouren van een nieuwe Tarievennota 2013-2015 medio november 2011 verschijnt in de vorm van een “tarievennotitie”. Deze zal onderwerp zijn van in- en extern overleg, ook met de partners in Metropoolverband. In het voorjaar van 2012 zal deze notitie ook worden gepresenteerd aan betrokken gemeenten en in de loop van 2012 ter besluitvorming aan het dagelijks bestuur worden voorgelegd. 3.2
Indexering tarieven OV-chipkaart in 2012
In 2010 is de methode van indexering voor de BDU (Brede Doel Uitkering) waarmee de overheidsbijdragen voor het regionale OV worden gefinancierd enigszins herzien. Bij de jaarlijkse bijstelling van de (NVB-)reizigerstarieven werd van een vergelijkbare indexeringsmethode gebruik gemaakt. Mede omdat de decentrale overheden vanaf 1 januari 2012 de volledige verantwoordelijkheid dragen voor de OV-tarieven (het NVB is dan immers naar alle waarschijnlijkheid in heel Nederland geëindigd), is dat aanleiding geweest om de door het Rijk tot nu toe gehanteerde methode van indexering te herijken. Hiertoe is een zgn. Landelijke Tarieven Index (LTI) ontwikkeld. De basis voor de methode is en blijft dat de indexering zodanig is dat hiermee de verwachte kostenontwikkeling in de sector van het regionale openbaar vervoer wordt afgedekt. Uiteraard alleen voor het deel dat de reizigersopbrengsten. De hierboven bedoelde nieuwe landelijke tariefindex LTI geldt vanaf dit jaar voor het regionale openbaar vervoer. Deze is gezamenlijk vastgesteld door decentrale overheden en vervoerders en is richtinggevend voor de indexatie van de landelijk uniforme tarieven, terwijl geadviseerd wordt ook de concessiespecifieke tarieven hiermee te indexeren, tenzij er beleidsmatige redenen zijn om hiervan af te wijken. Het Regionaal Openbaar Vervoer Beraad (ROVB) van 29 september 2011 heeft de LTI voor 2012 vastgesteld op 4,9%. Dit besluit is de basis voor de vast te stellen tariefaanpassingen. Omdat dit percentage (4,9%) hoog lijkt in het huidige economische bestel treft u onderstaand een korte verklaring van de opbouw aan:
2
• • • •
Het CPB verwacht dat de lonen in 2012 landelijk met 2% zullen stijgen; Maar de loonkosten zullen met 3,5% stijgen, vanwege 0,75% voor incidentele loonstijging en 0,75% hogere werkgeverslasten voor ziektekosten; De kosten van dieselolie zijn het afgelopen jaar met liefst 15% gestegen; Doordat als gevolg van beide factoren de tarieven meer stijgen dan de kosten van levensonderhoud is een extra verhoging nodig om het daardoor te verwachten vervoerverlies te compenseren.
Tussen decentrale overheden en vervoerders is nog verschil van opvatting over een extra verhoging als overgangsmaatregel in verband met de methodische aanpassing van de oude naar de nieuwe indexeringsmethode. Bij het toepassen van de indexering is uitgegaan van het principe, dat de tarieven gemiddelde met het percentage van 4,9% geïndexeerd worden. 3.3
Voorgestelde verhoging van de kilometertarieven OV-chipkaart
Toepassing van de indexatie van 4,9% leidt tot de navolgende kilometertarieven voor 2012 ingaande 1 januari 2012 Kilometertarief (inclusief RR), exclusief RR buitengebied: Kilometertarief buitengebied RR:
€ 0,120 € 0,140
Indien het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden zou besluiten om na afloop van het jaar tariefrust (na 19 mei 2012 op een nader te kiezen datum voor 1 juni 2012) de kilometertarieven te verhogen naar het oorspronkelijk niveau voordat het Stadsgewest werd gedwongen om deze te corrigeren op basis van de rapportage van de Commissie Kist, zouden de kilometertarieven als volgt worden gewijzigd: Kilometertarief (inclusief RR), exclusief RR buitengebied: Kilometertarief buitengebied RR:
€ 0,139 € 0,162
Voorgesteld wordt om dit besluit nu niet te nemen, maar ter besluitvorming door het dagelijks bestuur in het voorjaar van 2012 in procedure te brengen. 3.4
Aanpassing landelijke tarieven
Zoals aangegeven zullen in 2012 een aantal landelijk uniforme tarieven moeten worden aangepast met de vastgestelde indexering. Deze vloeien voort uit het Convenant Landelijk Tarievenkader (LTK) en betreffen de door vervoerders concessiegrens-overstijgend aangeboden tarieven en vervoerbewijzen. Nu het NVB is uitgezet, is de regionale vaststelling van de landelijk uniforme tarieven formeel een verantwoordelijkheid geworden van de decentrale overheden. Vandaar dat in het nu voorliggen tariefvoorstel voor 2012 ook onderstaande landelijk uniforme tarieven zijn opgenomen: a) Basistarief OV-chipkaart; b) Leeftijdskortingen OV-chipkaart; c) Pilot Virizis reisproduct; d) Altijd Korting; e) Sterabonnementen; f) Stad/streeksupplementen zakelijke markt; g) OV-jaarkaart; h) Studentenreisrecht.
3
ad a) Basistarief OV-chipkaart
Dit is het bedrag dat de klant, die reist op saldo, betaalt aan het begin van zijn reis met bus, tram en/of metro. Als de klant binnen 35 minuten na uitcheck overstapt op een andere bus, tram of metro en daar ook op saldo reist, betaalt hij de vaste voet niet opnieuw. De vaste voet is vastgelegd in het LTK. De vaste voet wordt vastgesteld in euro’s en afgerond op 2 decimalen: Tarief 2011: € 0,79 (rekentarief € 0,788) Tarief 2012: € 0,83 (rekentarief € 0,827)
ad b) Leeftijdskortingen OV-chipkaart
In het LTK is vastgelegd, dat houders van een persoonlijke OV-chipkaart in de leeftijd van 4 tot en met 11 jaar en van 65 jaar en ouder automatisch leeftijdskorting krijgen op de ritprijs. Deze korting geldt zowel voor de vaste voet als voor het regionale kilometertarief. Mede in verband met de tariefrust is landelijk afgesproken dat deze leeftijdskortingen ook in 2012 nog van kracht zullen zijn. Leeftijdskorting 2011: Leeftijdskorting 2012:
34% 34%
ad c) Pilot Vizirisproduct
Voor de doelgroep blinden en slechtzienden met OV-begeleiderskaart (B) is in 2011 een landelijk pilot gehouden voor een Viziris reisproduct. Conform het LTK is het reisproduct geldig in heel Nederland op alle lijnen van bus, tram en metro en is niet geldig in openbaar vervoer over water, in de trein en op de nachtnetten. Het abonnement moet geladen worden op en persoonlijke OV-chipkaart. Zoals met elke OV-chipkaart moet de reiziger wel gewoon in- en uitchecken, maar een gemiste check-out levert geen financieel risico op. De pilot liep van 15 april tot 15 oktober 2011; gedurende deze periode vond verkoop plaats. De verkochte reisrechten gelden voor 1 jaar. Vandaar dat het Viziris reisproduct ook in (een deel van) 2012 nog geaccepteerd wordt en regionaal dient te worden vastgesteld. Naar verwachting wordt de pilot en daarmee de verkoop tot 15 april 2012 verlengd. Het tarief wordt niet verhoogd. Tarief 2011: € 120,- per jaar ineens of maandelijks automatische incasso van €10,Tarief 2012: € 120,- per jaar ineens of maandelijks automatische incasso van €10,-
ad d) Altijd Korting
In september 2011 is het landelijke kortingsabonnement “Altijd Korting” geïntroduceerd. Hiermee krijgen reizigers korting ten opzichte van de standaard ritprijs bij saldo-reizen met de OV-chipkaart. Altijd Korting geldt conform het LTK op alle tijdstippen van de dag in alle bus, tram en metro, met uitzondering van de buurtbus, waar in het Stadsgewest Haaglanden nog specifieke buurtbustarieven gelden, en nachtbussen van HTM. De geldigheidsduur bedraagt een jaar of een maand en kan elke dag van de maand ingaan. Altijd Korting kan alleen geladen worden op een persoonlijke OVchipkaart. De korting stapelt met de leeftijdskorting bij ad b. De kortingspercentages zijn verder afhankelijk van de leeftijd van de kaarthouder op de ingangsdatum van het gekochte abonnement: Leeftijd op ingangsdatum Korting o.b.v. abonnement Leeftijdskorting Gestapelde korting t.o.v. standaard ritprijs
4-11 jaar 20% 34% 47,2%
12-18 jaar 40% 0% 40%
19-64 jaar 20% 0% 20%
65+ 20% 34% 47,2%
Omdat “Altijd Korting” pas recent is geïntroduceerd, is landelijk besloten om per 1 januari 2012 het (introductie-)tarief nog niet te verhogen. Voor de bepaling van het tarief van “Altijd Korting” in 2013
4
zal de LTI voor 2012 wel betrokken worden, naast uiteraard de klantacceptatie van dit product gedurende het eerste jaar. Maandabonnement Jaarabonnement 16,50 € 165,00 16,50 (+0%) € 165,00(+0%)
Tarief 2011: € Tarief 2012: €
“Altijd Korting” kan ook worden verkocht in combinatie met het NS-product “Altijd Voordeel”, van € 240,- per jaar en € 25,- per maand, dat bij NS en op de regionale treinen 20% korting geeft in de spits en 40% in de daluren. In dat geval geldt een combinatieprijs (korting) van € 360,- per jaar of € 35,- per maand. De combinatietarieven zijn op 29 september 2011 vastgesteld door het ROVB, waarin ook IPO en SkVV vertegenwoordigd zijn. NS heeft echter laten weten dat dit product niet per 1 januari 2012 kan worden ingevoerd; vermoedelijk wordt dit 1 april 2012.
ad e) Sterabonnementen
De prijs voor sterabonnementen werden altijd vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Milieu en verkocht door VBN. In 2012 stelt I&M de tarieven niet meer vast en draagt VBN geen verantwoordelijkheid meer voor de verkoop. Het N-ster abonnement (landelijk reisrecht bus, tram, metro) maakt deel uit van het LTK. Dit geldt niet voor de 1 t/m 6 ster abonnementen. Toch zullen de 1 t/m 6 ster abonnementen en het N-sterabonnement vooralsnog als regionaal vervoerbewijs blijven bestaan. De redenen hiervoor zijn: •
•
Verplichting van I&M om een jaar tariefrust te betrachten na het einde van het NVB. Concreet: ook in 2012, tot het moment van einde tariefrust, moeten klanten sterabonnementen kunnen kopen (behalve in Noord-Brabant). In landelijke overleggen wordt aangestuurd op continuering van de verkoop van sterabonnementen tot en met 30 juni 2012, waarna de reisrechten tot de einddatum geaccepteerd worden. Voor jaarkaarten kan dit dus nog tot 30 juni 2013 zijn. Wens van vervoerders is om ook na het einde van de tariefrust nog een (afgeslankt) assortiment van verchipte abonnementen met afgekocht reisrecht aan te blijven bieden aan de particuliere klanten én voor de zakelijke markt (grootgebruik). Voor 2012 betekent dit voor het Stadsgewest Haaglanden vooralsnog continuering van de sterabonnementen in verchipte vorm. Voor de verdere toekomst wordt gestudeerd op alternatieven voor de zakelijke markt zoals reizen op rekening maar deze zullen begin 2012 zeker nog niet beschikbaar zijn.
Sterabonnementen kunnen alleen worden gekocht op een persoonlijke OV-chipkaart. Alleen in uitzonderlijke gevallen leveren vervoerders bij jaarabonnementen een zichtabonnement (o.a. aan grootgebruik-klanten die landelijk reizen, ook in niet-verchipte gebieden). Omwille van landelijke uniformiteit gelden voor de sterabonnementen nog steeds landelijk uniforme tarieven. Per 1 januari 2012 worden de oude NVB-tarieven voor sterabonnementen geïndexeerd volgens de LTI. De nieuwe tarieven voor 2012 staan in onderstaande tabel.
5
Sterabonnementen vol tarief ster 1 2 3 4 5 6 N
€ € €
weekabonnement* 2011 2012 12,85 € 13,50 € 21,40 € 22,45 € 31,90 € 33,50 € € € € €
maandabonnement 2011 2012 42,60 € 44,70 69,95 € 73,40 103,95 € 109,05 138,35 € 145,15 172,35 € 180,80 206,55 € 216,70 244,95 € 256,95
€ € € € € € €
jaarabonnement 2011 2012 426,00 € 447,00 699,50 € 734,00 1.039,50 € 1.091,00 1.383,50 € 1.451,50 1.723,50 € 1.808,00 2.065,50 € 2.167,00 2.449,50 € 2.570,00
* vervalt mogelijk in 2012 op papier; weekabonnementen niet in LTK. Sterabonnementen reductie tarief ster 1 2 3 4 5 6 N
€ € € € € € €
weekabonnement* 2011 2012 8,50 € 8,90 14,10 € 14,80 21,05 € 22,10 27,90 € 29,25 34,90 € 36,65 41,90 € 43,95 49,25 € 51,65
€ € € € € € €
maandabonnement 2011 2012 28,10 € 29,50 46,15 € 48,45 68,60 € 72,00 91,30 € 95,80 113,75 € 119,35 136,35 € 143,00 161,65 € 169,60
€ € € € € € €
jaarabonnement 2011 2012 281,00 € 295,00 461,50 € 484,50 686,00 € 720,00 913,00 € 958,00 1.137,50 € 1.193,00 1.363,50 € 1.430,00 1.616,50 € 1.696,00
* vervalt mogelijk in 2012 op papier; weekabonnementen niet in LTK.
ad f) Stad/streeksupplementen in combinatie NS-trajectabonnement voor zakelijke markt
Tot en met 2011 konden zowel particuliere als de zakelijke (grootgebruik-)NS-klanten bij hun trajectabonnement ook een Stad-/Streeksupplement kopen. Het streven is om de Stad/Streeksupplementen per 2012 te beëindigen (onder de voorwaarde dat de vervangende producten “Altijd Voordeel” (NS) en “Altijd Korting (BTM) per die datum beschikbaar zijn: • omdat I&M het contract ter zake met NS heeft opgezegd; • omdat verchippen van deze abonnementen in combinatie met een niet-verchipte NS-trajectkaart erg moeilijk is; • omdat de tarieven voor deze abonnementen, zeker voor degenen die er aan twee kanten van hun NS reis gebruik van maken, extreem laag zijn; • omdat het een landelijk product is en er geen landelijke tariefrust is. In de regio’s SRA en SRR (waar dit product het meest wordt gebruikt) is de periode van tariefrust al voorbij en in de meeste andere regio’s is dat medio 2012 het geval; • en last but not least, omdat er overeenstemming is over een redelijk vervangend product in de vorm van een combinatie-abonnement van “Altijd Voordeel” (NS) en “Altijd Korting” (bus, tram, metro); abonnementsvormen, die geschikt zijn voor de chipkaart en intussen beide op de markt gebracht zijn (zie ad d). Verder wordt momenteel nog gestudeerd op de mogelijkheden om het “Altijd Korting”-product tegen gereduceerd tarief aan te bieden aan houders van een NS-trajectabonnement voor de kortere trajecten (wens van de consumentenorganisaties). Voor de zakelijke (grootgebruik-)markt is het technisch niet realiseerbaar om per 2012 te stoppen met de verkoop van Stad-/Streeksupplementen. En omdat het combinatie-abonnement “Altijd korting” en met het NS-product “Altijd Voordeel” nog niet per 1 januari 2012 beschikbaar is zullen de tarieven 2012 voor dat segment nog vastgesteld moeten worden met een geldigheid tot 1 juli 2012.
6
In het overleg tussen de stads- en streekvervoerders is er echter een controverse ontstaan met als inzet dat deze abonnementen wel in 2012 nog tijdelijk kunnen worden verkocht door NS, mits de prijs extra verhoogd wordt. Daarbij is een percentage genoemd in de orde van grootte van 20%. Beleidsmatig bestaat hier geen principieel bezwaar tegen want de prijs van deze abonnementen is extreem laag indien het abonnement aan beide zijden van het NS-traject wordt gebruik en deze tariefverhoging zou passen in de voorstellen die nu voor de periode 2013-2015 worden ontwikkeld in het kader van de BDU-kortingen. Keerzijde is echter dat zonder ingrepen in de concessieafspraken de extra opbrengsten niet worden verwerkt in een lagere exploitatiebijdrage aan de HTM, Veolia en RET. In het overleg met de vervoerders zal dit punt aan de orde worden gesteld. Samenvattend is in het landelijk overleg onderstaand voorstel aan de orde. Stads/streeksupplement
Tarief 2011
Tarief 2012 incl. 4,9%
Combikaart Combikaart Combikaart Combikaart Combikaart Combikaart
€ 31,00 € 45,50 € 61,00 € 326,50 € 489,50 € 640,50
€ € € € € €
NS 1 zone maand NS 2 zone maand NS 3 zone maand NS 1 zone jaar NS 2 zone jaar NS 3 zone jaar
32,50 47,50 64,50 342,50 513,50 672,50
Met extra verhoging (voorlopig!!) € 39,00 € 57,00 € 75,00 € 411,00 € 616,50 € 806,50
Vergelijking met normaal sterabonement (1 kant geldig) € 44,70 € 73,40 (2 ster) € 73,40 (2 ster) € 447,00 € 734,00 (2 ster) € 734,00 (2 ster)
Vergelijking met normaal sterabonnement (2 kanten geldig) € € € € € €
89,40 146,80 146,80 894,00 1.468,00 1.468,00
ad g) OV-jaarkaart
In 2012 wordt de OV-jaarkaart gecontinueerd. Deze maakt ook deel uit van het LTK. De tarieven voor het stad/streekdeel van de OV-jaarkaart dienen voortaan als regionaal tarief te worden vastgesteld. De tarieven zijn op 29 september 2011 vastgesteld door het ROVB, waarin ook IPO en SkVV vertegenwoordigd zijn. De belangrijkste wijziging ten opzichte van het verleden betreft de tariefstelling van de zgn. “bijkaarten”. De prijs-/prestatieverhouding daarvan was buitenproportioneel laag. Hierdoor konden 2e, 3e etc.-kaarthouders voor een tarief van slechts enkele tientallen Euro’s het gehele jaar gebruik maken van het regionaal openbaar vervoer. Door de huidige tariefaanpassing wordt de prijs-/prestatieverhouding naar een meer redelijk niveau gebracht. Bovendien is – vanwege de op korte termijn niet gedeeltelijk aan te passen automaatverkoop bij NS – ook een tarief nodig voor de OV-maandkaart (NS maandabonnement _ N-ster Stad-/Streek). Na indexering met 4,9% en afronding komt deze prijs uit op € 77,00. OV-jaarkaart (Stad-/Streekdeel) 1 persoon 2 personen 3 personen 4 personen 5 personen 6 personen en meer Bedrijven OV-jaarkaart
€ € € € € € €
2011 581,00 666,00 694,00 712,00 726,00 740,00 701,50
€ € € € € € €
2012 609,50 1.000,00 1.250,00 1.500,00 1.750,00 2.000,00 736,00
ad h) Studentenreisrecht
a. Het studentenreisrecht als bedoeld in artikel 1.6 en 1.7 van de overeenkomst tussen de vervoerbedrijven en Staat, bedoeld in artikel 4.3, eerste lid, van de Regeling Studiefinanciering 2000 (studentenreisrecht) is geldig in het gehele regionale openbaar vervoer als bedoeld in artikel 1 onderdeel i van het Convenant LTK. b. In afwijking van het gestelde onder a. is het studentenreisrecht niet geldig in regionaal openbaar vervoer gedurende de nacht volgens een in een dienstregeling opgenomen nachtdienst. c. Een concessieverlener kan het gestelde onder b. voor één of meer concessies geheel of gedeeltelijk niet van toepassing verklaren.
7
d. Het reductietarief als bedoeld in artikel 1.6 en 1.7 van de onder a. bedoelde overeenkomst tussen de vervoerbedrijven en de Staat bedraagt voor het regionale openbaar vervoer 34% van de standaardrit prijs. 3.5
Voorstellen van de vervoerders
In het onderstaande zijn de concept-voorstellen van HTM en Veolia, het voorstel van RET is nog niet ontvangen. De meest in het oog springende voorstellen worden onderstaand besschreven. Dit betreffen de: a) b) c) d) e) f) g)
Dalkaartjes HTM only abonnementen RandstadRail zonekaart Dagkaarten Groepskaarten voor groepen kinderen Tarieven wagenverkoop Buurtbustarieven
Ad a) Dalkaartjes
De vervoerders stellen voor de (papieren) daltarieven af te schaffen als zijnde niet passend in het beleid om zoveel mogelijk reizigers te laten reizen op de OV-chipkaart; er is bovendien inmiddels een landelijk “Altijd Kortingsproduct” voor € 16,50 ingevoerd, zie het voorstel onder 3.4 punt d. HTM hanteert daarbij ook als argument dat deze dalkaartjes nu via de wederverkopers van HTM worden verkocht. Ook heeft HTM de indruk dat de laatste maanden het HTM Dalurenretour veelal wordt gebruikt om de OV-chipkaart niet te hoeven aanschaffen, terwijl het tarief niet veel lager is als dezelfde reis met de OV-chipkaart wordt gemaakt. Dit netwerk vergt veel mankracht (bevoorrading en afrekening) die in het kader van de bezuinigingen bij HTM dienen af te vloeien. Ook vergt het in standhouden van de stempelautomaten die ver over hun technische levensduur zijn en veel onderhoud vergen. Deze kosten acht HTM niet langer verantwoord in het kader de aan HTM opgelegde taakstellingen. Voor Veolia ligt dit iets anders, daar ligt het (wagen)-tarief zodanig laag dat het gebruik van de OV-chipkaart achter blijft bij de verwachting en de wapenverkoop is (te) hoog, dit kost rijtijd/veel kasgeld bij de chauffeur. In de discussie met de vervoerders hebben wij gesteld dat in beginsel het tarievenbouwwerk in de “Kist-periode” niet mag worden aangepast, behoudens indexering. In Haaglanden ontbreekt een dalkortingproduct, zoals in het oosten van het land. Veolia voelt hier wel voor, maar de stedelijke vervoerders waaronder HTM, voelen hier niets voor met als argument dat er geen aanwijsbare middagspits meer is en het geven van korting niet kostendekkend is. Indien reizigers korting krijgen, moet dat gecompenseerd worden door veel extra reizigers of hogere spitstarieven. Gezien de inkrimping in het voorzieningenniveau verwacht HTM dit niet met groei van reizigers te kunnen compenseren. In het overleg met de vervoerders wordt nu de optie opengehouden om de verkoop van Dalurenretour bij HTM te continueren tot uiterlijk 19 mei 2012 met een prijs van € 2,70 voor het tariefgebied Den Haag en € 4,20 voor het tariefgebied € 4,20. De uiterste gebruiksdatum wordt 1 juli 2012. Voor Veolia wordt gedacht aan experiment met een niet-interoperabel dalproduct voor Zoetermeer en/of Delft per 1 februari 2012. Een alternatief is de dalkaartjes te verhogen tot € 1,50 om daarmee het weglek-effect naar de wagenverkoop enigszins te keren. Zolang Veolia Dalkaartjes in Delft voert, zal HTM hierin meegaan. Dat betekent dat HTM het Dalkaartje Delft op de trams van lijn 1 en lijn 19 in de zone Delft verkoopt voor € 1,50.
8
Ad b) HTM only abonnementen HTM wil een niet-interoperabel stadsabonnement invoeren. Wij wijzen dit af, het beleid is dat
tarieven zoveel interoperabel moeten zijn. Dit wordt het uitgangspunt voor de nieuwe tarievenstructuur vanaf 2013. Bovendien zou mogelijk vanaf eind augustus 2012 een chaos ontstaan indien mogelijk een andere stadsvervoerder dan HTM actief zou worden in Den Haag.
Ad c) RandstadRail Zonekaart De RandstadRail Zonekaart (nieuwe benaming RandstadRail abonnement) in 2012 is niet langer
geldig bij Veolia. Dit abonnement is in 2006 als tijdelijk bedoeld overgangstarief tussen het NS-tarief en het regionaal tariefsysteem met sterabonnementen ingevoerd en was al nooit geldig bij de RET en inmiddels ook niet meer bij Qbuzz en Connexxion. Om problemen vanaf september 2012 te voorkomen wordt overwogen om de geldigheid te beperken tot het railvervoer van HTM. De RandstadRail Zonekaart is destijds in 2007 ingevoerd als overgangstarief tussen de relatief goedkope NS-trajectkaart en op de Zoetermeer- en Hofpleinlijn. Bij de invoering van de nieuwe tariefstructuur in 2013 wordt voorgesteld dat de RandstadRail Zonekaart uit het assortiment verdwijnt. Het RandstadRail abonnement wordt verkocht via de HTM Servicepunten, de webwinkel van ovchipkaart.nl en de CCV Oplaad- en ophaalautomaten.
Ad d) Dagkaarten
HTM heeft voorgesteld om HTM-dagkaarten als product voor 1, 2 en 3 dagen in te voeren. Deze kunnen ook worden geladen op een anomiene en persoonlijke OV-chipkaart. Er komt ook een speciaal kindertarief voor deze dagkaarten met een korting van 34%. Voorgesteld is om interoperabele dagkaarten in te voeren als product die geldig zijn bij Veolia en HTM. Veolia weigert dit echter toe te laten op een A-kaart. HTM overweegt nu dit tariefvoorstel in te trekken. Geldigheid bij Connexxion, Qbuzz en RET is op dit moment echt. een brug te ver. De doelgroep voor deze kaarten is de binnenlandse bezoeker. Nu vanaf 3 november a.s. landelijk de strippenkaart wordt afgeschaft, mag verwacht worden dat het bezit van een A- of P-kaart algemeen zal zijn. Voor buitenlandse toeristen komt er vanaf medio 2012 een HTM-dagkaart in de vorm van een wegwerpchipkaart met lijnennetkaartje. Voorlopig blijven dit papieren kaartjes die gestempeld moeten worden. Wegwerpchipkaarten kunnen om technische redenen nooit inter-operabel zijn. Het nu voorliggende voorstel beoordelen wij positief en maar er is nog geen stap gezet in de richting van volledig interoperabele reisproducten. Samenvattend (nog niet definitief!): Dagkaarten HTM Dagproduct* 1 dag (vol) HTM Dagproduct* 2 dagen (vol) HTM Dagproduct* 3 dagen (vol) HTM (Wegwerp-) dagkaart (vol) HTM/Veolia dagproduct* (vol) HTM Dagproduct* 1 dag (kind) HTM Dagproduct* 2 dagen (kind) HTM Dagproduct* 3 dagen (kind) HTM (Wegwerp-)dagkaart (kind) HTM/Veolia dagproduct* (kind)
Tarief 2011 € 6,80/€ 9,30 -
Tarief 2012 € 7,00 € 11,00 € 14,00 € 7,50 € 18,00 € 4,62 € 7,26 € 9,24 € 5,00 € 11,88
*) Een dagproduct kan op een persoonlijke en in dit bijzondere geval ook op een anonieme kaart worden geladen volgens het voorstel van HTM, Veolia gaat hier niet mee akkoord. De HTM dagkaart wordt verkocht via de HTM Servicepunten en enkele hotels en winkels in het Stadsgewest.
Ad e) Groepkaarten voor groepen kinderen HTM en Veolia komen met een niet-interoperabele groepskaart voor 10 kinderen met begeleiders, voorlopig op papier. Het is in feite een verkleinde versie van het HTM Alles Kids Retour
voor 25 kinderen die door instellingen van buitenschoolse opvang als niet geschikt voor kleine
9
groepen wordt beschouwd. Ook voor schoolklassen blijven deze kaarten geschikt; een schoolklas reist dan op meerdere kaarten. Wij beoordelen dit voorstel positief. Groepkaarten kinderen HTM Alles Kids Groepsretour (25 kinderen, 4 begeleiders) HTM Alles Kids Groep Retour (10 kinderen, 2 begeleiders) Veolia Groepskaart (10 kinderen, 2 begeleiders) HTM/Veolia Groepskaart (10 kinderen, 2 begeleiders)
Tarief 2011 € 31,30/€ 36,40
Tarief 2012 -
-
€ 18,90
(individuele regeling)
€ 25,00
-
€ 28,50
Ad f) Tarieven wagenverkoop HTM HTM wagenverkoop kaartsoorten en - tarieven 30 minutenkaartje tram/bus 60 minutenkaartje tram/bus Wagenverkoop RandstadRail Nachtbuskaartje
Tarief 2011
Tarief 2012
€ 2,50 € 3,50 € 2,50/3,50/5,00 € 4,50
€ 2,50 € 3,50 € 2,50/3,50/5,00 4,70
Tarief 2011
Tarief 2012
€ 2,50 € 3,50 € 7,00 € 1,30
€ 2,60 € 3,60 € 7,40 € 1,50
Veolia Veolia wagenverkoop kaartsoorten en – tarieven Ritkaartje Delft/Zoetermeer Ritkaartje korte ritten Ritkaartje lange ritten Dalkaartje Zoetermeer/Delft* *) indien Kortingsproduct niet mogelijk is. De wagenverkoopkaartjes van Veolia geven geen overstaprecht. Een uitzondering wordt gemaakt voor lijn 35. In de avonduren en op zondag wordt deze lijn geknipt in Naaldwijk en moeten reizigers overstappen op lijn 31. Het kaartje van € 3,60 geeft in dit geval wel overstaprecht. Op lijn 44 die tot 29 februari 2012 op proef rijdt tussen Wassenaar en Voorschoten blijft het wagenkaartje ongewijzigd € 1,50.
RET Het voorstel van RET is geheel in lijn met het tariefvoorstel van HTM en Veolia. Feitelijk wordt alleen assortiment voor incidentele reizigers gewijzigd. Samenvattend: Tarief RET 1 uur kaartje
2011 n.v.t.
2012 € 3,00
RET 2 uur kaartje
€ 3,50
€ 3,50
opmerkingen Geldig op bus, tram en metro, in 2011 niet assortiment Geldig op bus, tram en metro, ongewijzigd
10
RET 2 * 1 uur kaartje
€ 5,00
€ 6,00
Geldig op bus, tram en metro, in 2011 alleen geldig in metro
Ad g. Buurtbustarieven
De buurtbus Pijnacker (lijn 484) in het Stadsgewest Haaglanden (ook de eventuele nieuwe projecten in Leidschendam-Voorburg en/of Westland) behoudt het sinds jaar en dag afwijkende tariefsysteem van papieren kaartjes. Dit heeft wel als nadeel dat de chauffeurs de geldigheid van de Studenten OVchipkaart (inmiddels niet meer als SOV-kaart herkenbaar) en de verchipte OV-jaarkaart niet meer kunnen controleren. Uiteraard kan het controle-personeel van Veolia dat wel. Houders van de Studenten OV-chipkaart reizen in de niet-vrij reizen periode met het gereduceerde tarief. Buurtbuskaartsoorten en - tarieven Enkele reis vol tarief Enkele reis gereduceerd tarief 4-rittenkaart vol tarief 4- rittenkaart gereduceerd tarief 3.6
Tarief 2011 € 1,80 € 1,10 € 5,70 € 3,40
Tarief 2012 € 1,90 € 1,20 € 6,00 € 3,60
Verdere procedure
De voorstellen van de vervoerders zijn besproken in de vergadering van het ROCOV van 11 oktober en van 8 november jl. Het ROCOV heeft wel enkele kanttekeningen geplaatst bij de voorstellen van de vervoerders, maar geeft een positief advies. Dit advies is bijgevoegd. Na vaststellen van de nieuwe tarieven voor 2012 worden de vervoerders hiervan op de hoogte gesteld door middel van tariefbeschikkingen. Voorgesteld wordt dat de voorzitter hiervoor de portefeuillehouder Verkeer en Vervoer volmacht verleent om deze tariefbeschikkingen te mogen afdoen. In deze beschikkingen worden tevens enkele tarieven van onderschikt belang formeel vastgesteld. De volmacht is bijgevoegd. (volgt). -0 Bijlagen: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Toelichting methode van indexering Advies van het ROCOV Machtiging Tariefvoorstel HTM Tariefvoorstel Veolia Tariefvoorstel RET
11
Bijlage 1. Ter informatie onderstaand een toelichting op de methode van indexeren. De methode bestaat in essentie uit de volgende 3 elementen: 1. Op grond van door het CPB verwachte stijgingen voor lonen (in de marktsector), brandstofprijzen (elektriciteit en diesel) en “overige kosten” wordt een gewogen verwachte kostenstijging bepaald. De wegingsfactoren zijn door een onafhankelijk recent onderzoek bepaald; 2. Omdat enkele onderdelen van de methode (lonen en overige kosten) zijn bepaald op grond van prognoses wordt de index achteraf herberekend door de gebruikte prognose te vervangen door de realisatiewaarde. Het verschil is een correctie (kan dus positief of negatief zijn) die wordt toegepast op de uit het vorige punt 1 berekende kostenindex; 3. Indien de aldus verkregen kostenindex (inclusief een mogelijke correctie uit punt 2) boven het inflatieniveau van de inflatie uitkomt wordt rekening gehouden met vraaguitval. De opslag op de index is zodanig dat de verwachte opbrengsttoename gelijk is aan de verwachte kostenontwikkeling in de sector. Deze uitkomst noemen we de Landelijke Tarieven Index genoemd [LTI]. De veranderingen in de methode t.o.v. de door het rijk gehanteerde systematiek bestaat uit de volgende elementen: • IMOC als schatting voor de “overige kosten” wordt vervangen door CPI index, die meer aansluit bij de private sector; • De weging van de elementen is op grond van een herijking geactualiseerd; • De definitieve vaststelling van de tarieven kan worden verschoven naar september/oktober (i.p.v. voorjaar), zodat de raming op recentere gegevens kan worden gebaseerd en voor lonen en CPI zelfs een jaar opgeschoven kan worden; • Bij de vraaguitval (hogere prijs dan CPI) wordt gerekend op basis van een prijselasticiteit van – 0,4. In het NVB rekenmodel werd onderscheid gemaakt tussen een prijselasticiteit van – 0,5 voor de strippenkaart en – 0,3 voor de abonnementen. Deze nieuwe methode is inmiddels uitontwikkeld en er is een breed draagvlak om deze toe te passen voor de indexering van de landelijke tarieven en sterabonnementen voor 1 januari 2012. Er is nog een voorbehoud t.a.v. de hoogte van de te hanteren elasticiteit (-0,4) en een eventuele overgangsmaatregel in verband met de methode aanpassing. Mogelijk zullen dit nog discussiepunten zijn die in 2012 worden opgepakt en tot verdere aanpassingen kunnen leiden bij de indexering in 2013.De berekeningen voor de LTI 2012 komen uit op een stijging van 4,9%. De uiteindelijke (klanten-)tarieven worden afgerond op ronde bedragen. De berekeningen worden steeds gebaseerd op onafgeronde bedragen met pas afronding bij het bepalen van het klantentarief. De LTI kan ook bij regionale tarieven worden gehanteerd, maar die bevoegdheid ligt bij de decentrale overheid. Deze werkwijze nemen wij in het Stadsgewest Haaglanden in beginsel over.
12
