1
Plan van Aanpak voor Startbeslissing maatregel Beter Benutteni Datum: 21-05-2015 versie: 8.0 Berei kbaarheidsplan limond Bereikbaar Naam Regio
MRA-BBV-911
Algemene gegevens:
Uitvoerende organisatie:
Verantwoordelijke bestuurder/directeur: Verantwoordelijke projectmanagers:
Betrokken andere organisaties:
Datum
/
versie:
Omgevingsdienst Iimond i.s.m. Stich ting Iimond Bereikbaar, Platform Iimond Bereikbaar en Rijkswaterstaat WN N L.A. Pannekeet, directeur Sophie Zwetsloot Omgevingsdienst Ijmond, Cees Oostrom Mobility Managers, Vera van Vuuren Omge vingsdienst IJmond Gemeenten Velsen, Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest, Provincie NH, VNO-NCW West, MKB NH, 0V Iimond, Tata Steel 21-05-2015/ versie 8.0
Samenvatting In de regio limond wordt sinds 2011 intensief samengewerkt tussen overheid en bedrijfsleven aan verbetering van de bereikbaarheid en van de luchtkwaliteit. Het programma Iimond Bereikbaar is een samenhangend geheel van projecten die de limond bereikbaar én leefbaar moeten houden. Het programma bevat zowel infrastructurele maatregelen als mobiliteitsmanagementmaatregelen, met als doel een duurzame vermindering van het autogebruik en het bevorderen van de doorstroming door middel van gedrag beïnvloedende maatregelen. Deze doelstellingen komen de bereikbaarheid, de economie en de leefbaarheid in de regio ten goede. Door de onderlinge samenhang van de pro jecten binnen het programma én de onderlinge samenwerking van de partijen, worden de effecten vergroot. De regio limond staat aan de vooravond van ingrijpende wegwerkzaamheden die gaan plaatsvinden in 2016. In dat jaar wordt de Velsertunnel gedurende 9 maanden geheel afgesloten in verband met grootschalige renovatiewerkzaamheden. De Velsertunnel is een belangrijke verbinding voor de regio, dagelijks rijden er zo’n 65 duizend voertuigen doorheen. De renovatie van de tunnel heeft een flinke impact op verkeer in de regio, het is een project van hindercategorie A+: “zeer ernstige hinder”. Zelfs binnen deze hoogste categorie heeft de renovatie bijzonder veel impact op de bereikbaarheid van de regio. De partners binnen IJmond Bereikbaar zijn zich bewust van de rol die het programma speelt bij een succesvolle aanpak van de hinderbeperking tijdens de renovatie. In het voortraject vindt reeds in tensief overleg plaats met Rijkswaterstaat. Een samenhangend pakket aan maatregelen moet bij dragen aan de bereikbaarheid van de IJmond tijdens de renovatie, maar moeten vooral hun effect hebben op de lange termijn, dus ook na afloop van de renovatieperiode. De renovatie van de Velser tunnel zal de weggebruiker in de I]mond bewuster maken van de keuzes tussen de beschikbare al ternatieven. De partners binnen IJmond Bereikbaar willen echter niet wachten tot 2016. Daarom is al begonnen met een aantal pilotprojecten die, doormiddel van gedrag beïnvloedende maatregelen, de modal shift van auto naar fiets en CV aanjagen. Door een aantal samenhangende projecten, zo wel gedrag beïnvloedend als voorwaardenscheppend (infrastructureel) moet een beweging op gang komen om de limond voor, tijdens en na de renovatie van de Velsertunnel bereikbaar te houden. De projecten zijn ook opgenomen in het Bereikbaarheidsplan Renovatie Velsertunnel van Rijkswater staat (bijlage). Ervaringen bij eerdere grootschalige wegwerkzaamheden hebben aangetoond dat dan juist de om standigheden aanwezig zijn voor een brede participatie vanuit bedrijven en instellingen in modal shift projecten. Er wordt gebruik gemaakt van een unieke gelegenheid om de afsluiting van de Vel sertunnel als Living Lab te benutten voor een duurzame gedragsverandering in het verkeer. 1
De samenwerking met Rijkswaterstaat leidt ertoe dat deze bereid is de voorgestelde maatregelen in het “afsluitingsjaar” 2016 volledig te financieren. Deze aanvraag heeft dan ook uitsluitend betrekking op de financiering van de projecten en maatregelen in de jaren 2015 en 2017. Het pilotproject in 2014 wordt volledig gefinancierd door Omgevingsdienst limond en Stichting IJmond Bereikbaar. Bij het kasritme (hoofdstuk 3.3) wordt hier nog nader op teruggekomen. Het programma draagt een duurzaam karakter, teneinde ook op langere termijn een bijdrage te leveren aan de bereikbaarheid en de leefbaarheid binnen de regio. Door zo snel mogelijk te beginnen met de uitvoering wordt de kans op het bereiken van duurzame effecten sterk vergroot. Het plan bouwt nadrukkelijk voort op eerdere regionale initiatieven en gaat uit van het verbeteren van alter natieve routes, mobiliteitsmaatregelen gericht op gedragsverandering (zoals 0v-gebruik, pont, fiet sen, spitsmijden, maatwerk voor het bedrijfsleven) en communicatie. Enkele belangrijke maatregelen op het gebied van mobiliteitsmanagement en communicatie: • Het stimuleren van fietsgebruik en het inzetten van een extra pont op het Noordzeekanaal voor fietsverkeer; • Een of meerdere spitsshuttles vanaf station Beverwijk en/of andere 0V knooppunten • Belonen van mensen die uit de spits blijven • Proactieve en tijdige (reis)informatie Voor de overige maatregelen wordt verwezen naar het Bereikbaarheidsplan (bijlage). Hinderprofiel tijdens renovatie Velsertunnel Berekeningen tonen aan dat zonder maatregelen de hinder tijdens de spits fors wordt: een half uur tot een uur extra reistijd in de spitsrichting. Buiten de zomer(vakantie)periode komt dat neer op zo’n 10 kilometer file. In de ochtendspits zou de file vanaf de Wijkertunnel helemaal terugslaan tot aan de aansluiting Uitgeest. ‘s Avonds staat het verkeer dan vast in de andere richting: de file komt dan tot knooppunt Rottepolderplein. Deze opstoppingen zorgen er ook voor dat de doorstroming op toe voerende wegen matig is. Inzet van de voorgenomen maatregelen vermindert deze verkeersoverlast aanzienlijk. De maatrege len werken het grootste deel van de hinder weg: zo’n 60 tot 70 procent. De overgebleven overlast doet zich bijna uitsluitend voor tijdens de drukste momenten in de spits. De hinder in de spits komt neer op zo’n 10 minuten extra reistijd plus de benodigde omrijtijd. Buiten de spitsuren (overdag en later op de avond) is de vertraging te verwaarlozen en blijft de hinder beperkt tot het omrijden via de alternatieve routes. De afsluiting van de Velsertunnel wordt dus voornamelijk een spitsprobleem. Drukke punten buiten de spits blijven er natuurlijk wel: dit zijn naar verwachting vooral de aanslui ting Ijmuiden (A22) en de weg door bedrijventerrein De Pijp. )
W.Î.a
n....
ao,
FiHer
PM1O overschrijdingsdagen in rood aangegeven. Bron: Monitoringstoolrapportage 20 december 2013, Rijksoverheid.
2
Scenario’s Rijkswaterstaat heeft in nauwe samenwerking met de regio een pakket aan maatregelen samenge steld. De kosteneffectiviteit van deze maatregelen zijn doorgerekend in de vorm van een value engi neering-analyse. Daarin zijn verschillende scenario’s doorgerekend: van geen extra bereikbaar heidsmaatregelen tot uitvoeren van het hele pakket. Uit het onderzoek blijkt dat het gehele pakket, inclusief mobiliteitsmaatregelen, het beste scoort (oordeel ‘goed’). Ook laat de analyse zien dat het voor de bereikbaarheid minimaal nodig is om een derde rijstrook in de Wijkertunnel en extra keer lussen op de knooppunten Beverwijk en Velsen aan te leggen. De mobiliteitsmaatregelen zijn ook zeer belangrijk voor de doorstroming op de lokale wegen. Het Programma Iimond Bereikbaar pakt een nadrukkelijke rol in de uitvoering van de mobiliteitsma nagementmaatregelen. De renovatie van de Velsertunnel is het uitgelezen moment om de wegge bruiker in de IJmond te bewegen na te denken over zijn/haar reisgedrag. Door tijdig te beginnen met stimulerings- en gedragsveranderingsprogramma’s zal het effect hiervan op de langere termijn groter zijn. Operationele pilot Vooruitlopend op de renovatieperiode vindt in de tweede helft van 2014,op initiatief van Omge vingsdienst I]mond en onder verantwoordelijkheid van Stichting limond Bereikbaar, reeds een pilot plaats, waarbij een tweetal maatregelen worden ontwikkeld en in de praktijk uitgetest. Het gaat om het fiets stimuleringsprogramma in samenwerking met de Fietsersbond en Fietsned en een beperkt aantal shuttleverbindingen vanaf station Beverwijk naar omliggende bedrijventerrei nen. Daarnaast worden proeven genomen met het ontwikkelen van een loyaliteitsprogramma. Ook zal op korte termijn de extra fietspontverbinding over het Noordzeekanaal in de vaart worden genomen. Doel is om al zoveel mogelijk maatregelen vanaf eind 2014/begin 2015 in te voeren. Hiervoor stemt IJmond Bereikbaar nauw af met Rijkswaterstaat en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Bestaande organisatie Bij het ontwikkelen en uitvoeren van de maatregelen kan gebruik gemaakt worden van de be staande Organisatie die tot stand is gekomen direct voorafgaand aan Beter Benutten 1. Zie voor nadere toelichting hoofdstuk 3.4 Uitvoeringsorganisatie. Makelaar Een mobiliteitsmakelaar gaat een belangrijke rol spelen via het onderhouden van de contacten met en ondersteuning van bedrijven en instellingen. Deze rapporteert aan het Bestuur van de stichting IJmond Bereikbaar. Beter Benutten 1 limond heeft vanuit Beter Benutten 1 een bijdrage ontvangen van het Rijk. Het zwaartepunt van deze aanvraag lag met name bij het opzetten van het Programma IJmond Bereikbaar, het neerzetten van het samenwerkingsprogramma tussen limondgemeenten en het plaatselijk bedrijfsleven en het ontwikkelen van mobiliteitsmanagementmaatregelen. Daarnaast heeft de subsidie bijgedragen aan het opstellen van de Regionale Mobiliteitsvisie IJmond (bijlage) en zijn een aantal infrastructurele projecten uitgevoerd. In de voorliggende aanvraag ligt de nadruk vooral op het duurzaam veranderen van gedrag van de mobilist in de I]mond om zo een goed bereikbare en leefbare Iimond te realiseren.
Bijdrage aan doelstellingen beter benutten De maatregel draagt bij aan de doelstellingen Beter Benutten door 1697 vertraagde ritten per werk dagetmaal te verminderen (in de spitsen). Ook is de maatregel kosteneffectief: de kosten per ver tragingsuur bedragen €18,-.
3
Bijgevoegde (beslis)documenten Een overzicht van documenten die ter onderbouwing dienen voor de maatregel datum Kenmerk Naam document November 2014 Samenwerkingsovereenkomst IJmond Bereikbaar MDYO25/Anf/0137 30 augustus 2010 Maatregelen Luchtkwaliteit primaire route Velsen Juli 2014 Genodigden focusgroepen Velsertunnel Juli 2014 Bereikbaarheidsplan Velsertunnel Rijkswaterstaat Maart 2014 Regionale Mobiliteitsvisie IJmond 14 januari 2015 Communicatieplan IJmond Bereikbaar, Goed op Weg 29-1-2015 Nadere onderbouwing Regionaal Verkeersmanagement limond 23 januari 2015 Bve/anb/2015-46137 Beschikking pont Velsen September 2014 Contract Jimond Bereikbaar Januari 2015 Toelichting cofinanciering bedrijfsleven December 2014/ 5 IJmond Bereikbaar berekening fietsers en maart 2015 shuttle 1-12-2014 Begroting Bereikbaarheidsplan IJmond Bereikbaar versie 10 —definitief 6 februari 2015 Beter Benutten Vervolg Toetsverslag RWS, reactie indiener d.d. 6-2-2015 30 april 2014 Deelnemers Focusgroepen 9 december 2014 Samenwerkingsovereenkomst Platform IJmond Bereikbaar februari Mobiliteitsscan berekeningen IJmond Bereikbaar 4-3-20 15 Addendum BRA-BBV-91 1.1 April 2015 Plan van aanpak Stimuleren Fietsgebruik, infrastructuur -
—
4
1.
Beschrijving van de problematiek
Verkeersa nalyse In de probleem- en gedragsanalyse Betere Benutten 2 Metropoolregio Amsterdam is de regio IJmond als prioritair gebied (economisch kerngebied) aangewezen. Dit gebied kent gemiddeld op een werk dag zon 4.000 zwaar vertraagde ritten, waarvan 1.000 in de ochtendspits (230 vracht) en 3.000 in de avondspits (220 vracht). De belangrijkste vertragingen doen zich voor op de N208, de A9 bij aan sluiting Castricum, maar vooral ook binnen de limond.
Ochtendspits Aankomst
Avondspits vertrek
Bron: mobiliteitsscan De dikte van de lijn toont het totaal aantal vertraagde ritten. De kleur geeft weer waar de vertraging wordt opgedaan (groen=geen vertraging, paars=veel vertraging). Een brede groene lijn betekent dus dat hier veel vertraagde ritten samenkomen, maar de vertraging wordt elders opgedaan. De belangrijkste relaties waar zich vertragingen voordoen zijn in de ochtendspits Haarlem, Zandvoort en Castricum en met name binnen de limond en in de avondspits Haarlem, Alkmaar! Heerhugowaard en Zaanstad, wederom binnen de limond, op de N208 en op de A9 bij Castricum. In de Iimond is sprake van relatief korte woon-werkafstanden en uit de stakeholderanalyse van Be ter Benutten 2 blijkt dat het bij de belangrijkste relaties vooral gaat om woon-werkverkeer. De ver tragingen hebben een structureel karakter en effectieve maatregelen dienen zich volgens de sta keholder- en gedragsanalyse vooral te richten op de forens met veelal vaste shifttijden.
Relatie aanvraag IJmond Bereikbaar met project renovatie Velsertunnel De projecten in deze aanvraag hebben tot doel het aantal vertraagde ritten in de Iimond te verminde ren door een verandering in modal shift van auto naar fiets en CV. Effecten van de maatregelen moe ten in 2015 reeds zichtbaar zijn en tot gevolg hebben dat aan het einde van de looptijd van het pro gramma (in 2017) een duurzaam effect is bereikt. De maatregelen dragen bij aan de ambities en doel stellingen uit de Regionale Mobiliteitsvisie IJmond (bijlage), doch hangen ook nauw samen met de renovatie van de Velsertunnel in 2016. Voor dat jaar wordt de financiering van de maatregelen echter geheel door RWS gedragen op basis van een overeenkomst tussen RWS WNN en Omgevingsdienst Ijmond. De financiering voor dat jaar is daarom niet meegenomen in deze aanvraag. Het Bereik baarheidsplan voor de renovatie van de Velsertunnel, waarin de relatie tussen Rijkswaterstaat en IJmond Bereikbaar wordt beschreven, is eveneens in de bijlagen opgenomen.
5
Tijdens de werkzaamheden aan de Velsertunnel in 2016 zal er, als er geen aanvullende maatregelen worden getroffen, extra hinder ontstaan van 15.400 VVU per werkdag t.o.v. de huidige situatie. Dit vertaalt zich in gemiddeld 15 minuten extra reistijd per weggebruiker. Het Bereikbaarheidspian dat is opgesteld door RWS in samenwerking met de regionale omgevings partners, waaronder Iimond Bereikbaar, richt zich uitsluitend op de situatie in 2016 als de Velser tunnel geheel is afgesloten. Buiten het doorstromingseffect van een gerenoveerde Velsertunnel heb ben de infrastructurele maatregelen uit het Bereikbaarheidsplan als zodanig echter een beperkt structureel effect, omdat deze na 2016 grotendeels weer worden afgebouwd. Structurele effecten kunnen dus alleen worden verwacht van maatregelen die zijn gericht op gedragsverandering. Het tijdelijk effect van de maatregelen in het Bereikbaarheidsplan: -24°h reductie alleen keerlussen en U-turns 7% reductie alleen extra rijstroken Wijkertunnel 57% reductie combinatie keerlussen en Wijkertunnel 68°h reductie verkeersmaatregelen+ mobiliteitsmanagement
-
-
-
-
-
-
-
(—3.750 VVU) (-7.150 VVU) (-8.750 VVU) (-10.500 VVU)
De maximaal haalbare reductie is 85% i.v.m. extra voertuigverliesuren door omrijden via Wijkertun nel,wat resulteert in een extra vertraging in de spits bestaande uit de omrijtijd + 10 minuten. Buiten de spits bestaat de vertraging uitsluitend uit omrijtijd. Gedragsanalyse Doelgroep De belangrijkste vertraagde ritten doen zich binnen het gebied van de IJmond voor, op de N208 en de A9. Buiten de spitsuren (overdag en later op de avond) is de vertraging te verwaarlozen en blijft tijdens de renovatie van de tunnel de hinder beperkt tot het omrijden via de alternatieve routes. Drukke punten buiten de spits blijven er natuurlijk wel: dit zijn naar verwachting vooral de aanslui ting Ijmuiden (A22) en de weg door bedrijventerrein De Pijp, ofwel op het onderliggend wegennet. Vandaar dat de in deze aanvraag voorgestelde maatregelen zich primair richten op het regionale woon-werkverkeer en de doelgroep werknemers van bedrijven en instellingen met een vestiging in de IJmond regio. Dit is volledig in lijn met de aangereikte stakeholderanalyse van Beter Benutten 2. Focus- en klankbordgroepen Samen met RWS en de ondernemersorganisaties zijn vertegenwoordigers van werkgevers benaderd met de vraag te participeren in verschillende branchegerichte focusgroepen (o.a. zorg, onderwijs, detailhandel, grote werkgevers, transport) en een klankbordgroep van wegbeheerders en onderne mersorganisaties, teneinde gezamenlijk een maatregelenpakket te ontwikkelen en daarvoor ook draagvlak te creëren. Pilotproject Teneinde meer zicht te krijgen op drijfveren en weerstanden bij werkgevers en werknemers om te participeren in de gewenste modal shift en ook om concrete ervaring op te doen met de verschillen de organisatorische en financiële aspecten, is aangesloten bij een pilotproject van de Omgevings dienst limond. Een “Living Lab” project rond het stimuleren van de fiets in het woon-werkverkeer met een beperkt aantal bedrijven en een shuttleverbinding in de spits tussen NS station Beverwijk en een aantal bedrijven op De Pijp. Daarbij is een nauwe samenwerking aangegaan met de Fietsers bond, Fietsned en met Shuttle 2. De uitkomsten van het pilotproject die in het eerste kwartaal van 2015 worden verwacht, zijn mede richtinggevend bij de verdere uitwerking en implementatie van de voorgestelde maatregelen. Tevens kunnen dan met meer zekerheid uitspraken worden gedaan over het effect op vertraagde ritten in de jaren 2015 t/m 2017. De evaluatie van de pilot is opgenomen als mijlpaal in het planningsoverzicht. Inbreng en draagvlak De werving van bedrijven en individuele deelnemers aan de beide pilots is in augustus jI. gestart. De gekozen aanpak die is gebaseerd op belonen van gewenst gedrag, inspelen op verwachte effecten van grootschalige wegwerkzaamheden, het “ontzorgen” van werkgevers en werknemers, met in breng van specifieke deskundigheid en ervaring, lijkt het gewenste effect te hebben. Er is reeds ge start met het faciliteren van ca. 300 fietsers en een shuttle verbinding in de spits tussen station Be verwijk en bedrijventerrein De Pijp. De ervaringen die in de laatste maanden van 2014 en in het eerste kwartaal van 2015 worden opgedaan zullen ervoor zorgdragen dat de slaagkans van de maat 6
regelen voor de jaren die daarop volgen substantieel toeneemt. Op dit moment tekent zich een fietspotentieel van 2.000 deelnemers af. Stakeholdersanalyse Met de belangrijkste stakeholders uit het plaatselijke bedrijfsleven is binnen het Platform limond Bereikbaar regelmatig afstemming over bereikbaarheid en leefbaarheid. De aanstaande renovatie van de Velsertunnel heeft ertoe geleid dat dit overleg is geïntensiveerd en er binnen de IJmond een beweging gaande is richting het samen optrekken binnen deze specifieke problematiek. Naast het feit dat de afsluiting van de Velsertunnel vraagt om specifieke oplossingen, hebben afzonderlijke bedrijven ook nevendoelstellingen om het mobiliteitsbeleid aan te pakken, zoals gezondheid van de medewerkers, MVO, parkeerproblematiek rondom de vestiging, goed werkgeverschap, etc.. Primaire doelgroeijen: • • • • •
limondgemeenten Platform limond Bereikbaar Focusgroepen renovatie Bedrijven die deelnemen aan de pilot in 2014 Werknemers die binnen de IJmond wonen en werken
Secundaire doelciroeijen: • •
limondbewoners Plaatselijke detailhandel en evenementenlocaties die deel wil nemen aan loyaliteitsprogram ma
De combinatie van factoren en omstandigheden die zich nu en in de naaste toekomst in de I]mond zullen voordoen, samen met de inbreng van en het draagvlak onder vele direct belanghebbenden, bestuurd en uitgevoerd door een ingespeelde en ervaren organisatie die al een aantal jaren in de regio actief is, maken de voorgestelde maatregelen uiterst kansrijk.
2.1
Beschrijving van de maatregel/oplossing
Hieronder worden de diverse maatregelen nader omschreven. 2.1.1 Regionaal Verkeersmanagement Regionaal Verkeersmanagement behelst de tweede fase van Gebiedsgericht Benutten 13 mond (GGB). Gebiedsgericht Benutten is een landelijke methodiek om te onderzoeken hoe de bestaande infra structuur beter benut kan worden. Binnen Beter Benutten 1 is binnen de regio een succesvol pro gramma afgerond. In navolging hiervan wordt in de I]mond een netwerkregeling voor de verkeerlichten opgezet. Het gaat om in totaal 14 verkeerslichten. In de bijlage Nadere onderbouwing Regionaal Verkeersma nagement IJmond staat deze maatregel nader omschreven. 2.1.2 Stimuleren fietsgebruik(vraagbeïnvloeding / fiets) Veel woon-werkverkeer in de IJmond heeft een lokaal karakter en voor een deel van het lokale ver keer is de fiets straks een goed alternatief voor de autorit via de Velsertunnel en Wijkertunnel. Dit geldt zeker in de spits. De Omgevingsdienst limond en Stichting limond Bereikbaar nemen daarom een aantal maatregelen om het fietsgebruik voor, tijdens en na de renovatie aantrekkelijk te maken. A. Extra fietspont De gemeente Velsen, de Omgevingsdienst limond en Rijkswaterstaat zetten daarom een ex tra pont over het Noordzeekanaal in, bij voorkeur uitsluitend voor fietsers en voetgangers. De aanmeervoorzieningen zijn deels al aanwezig. Wel is het nodig om de wachtvoorzieningen te verbeteren: er moet in elk geval een overdekte plek komen waar fietsers en voetgangers beschut kunnen wachten. De extra pont zorgt ervoor dat de fiets een aantrekkelijk alterna tief wordt voor een rit met de auto. Zonder de extra pont is de fiets nauwelijks sneller dan de auto, zelfs als die via de Wijkertunnel rijdt. Bovendien is de capaciteit van de huidige pont in de spits al aan de krappe kant. Een tweede pont over het Noordzeekanaal bij Velsen-Noord tijdens de spitsen, moet de barrière die het kanaal voor de fietsers is voor een groot deel verkleinen. Uit eigen onderzoek blijkt dat een verdubbeling van de pontcapaciteit een impuls 7
geeft aan het fietsgebruik in de IJmond. Bij een frequentie van 10 minuten in de spits kun nen ook de extra aantallen fietsers worden gefaciliteerd die tijdens de renovatie van de tun nel worden verwacht. Het is de bedoeling dat de extra pont, nadat de subsidie vanuit Beter Benutten is gestopt, door blijft varen, maar dan zal worden gefinancierd uit andere bronnen. Deze financiering moet worden gevonden binnen de regio. Daarmee wordt de pont een structurele maatregel. B. Verbeteringen fietsnetwerk Om fietsen aantrekkelijk te maken is het belangrijk om fietspaden op een aantal punten te verbeteren. Knelpunten zijn in kaart gebracht en worden de komende periode aangepakt. In de jaren 2015-2017 wordt limond breed ingezet op het upgraden van (onderdelen van) de hoofdfietsroute door de IJmond en is het uitgangspunt dat de fietspaden geasfalteerd worden en de kruispunten fietsvriendelijk worden gemaakt, met als doel een kwalitatief hoogwaardig fietsnetwerk te realiseren. Om nog meer mensen te verleiden gebruik te maken van de fiets zal in regioverband onderzocht worden of en waar fietssnelwegen aangelegd kunnen worden. Daartoe wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd. Mede gezien de op komst van de elektrische fiets is er in potentie nog veel winst te verwachten in het aandeel van de fiets op afstanden tussen 7,5 en 15 kilometer. In de Regionale Mobiliteitsvisie wordt ingezet op een kwaliteitsnet fiets dat voldoet aan bepaalde eisen. In dit kwaliteitsnet is een regionale hoofdfietsroutes opgenomen. De knelpunten van deze route zijn in kaart gebracht en vervolgens zal in regioverband worden onderzocht of en hoe de ontbrekende schakels in de noord-zuidverbinding kunnen worden opgelost. Naast deze route zijn er wellicht ook mo gelijkheden in oost-west verbinding. In 2015 zal dit nader onderzocht worden. Op de stations Uitgeest en Heemskerk wordt het aantal fietsparkeerplaatsen uitgebreid.
Voor het onderdeel Verbeteringen Fietsnetwerken ontwikkelt de regio op dit moment een plan van aanpak (gereed eind april 2015) waarin aangegeven wordt welke fietsverbindin gen in de IJmond worden verbeterd. Op korte termijn zullen dit de verbindingen zijn die een bijdrage leveren aan het fietsverkeer richting de pont en de bereikbaarheid van een aantal bedrijventerreinen én het uitbreiden van fietsparkeerplaatsen op de stations Heemskerk en Uitgeest. Voor de lange termijn wordt onderzocht of een fietssnelweg in de IJmond haalbaar is. Het plan van aanpak maakt helder welke verbindingen worden aan gepakt en de kosten die daarmee gepaard gaan. Deze kosten blijven binnen de raming zoals opgenomen in deze aanvraag.
C. Fietsstimulering via bedrijven en instellingen Een actieve bijdrage van bedrijven en instellingen is essentieel voor het stimuleren van het fietsgebruik. Zij kunnen immers hun werknemers het beste bereiken. Daarom heeft IJmond Bereikbaar in samenwerking met RWS en het bedrijfsleven een fietsstimuleringsplan opge steld. Essentie van dit plan is een beloning voor het gebruik van de fiets. Denk daarnaast aan aanschafpremies en inkoopvoordeel bij lokale fietsleveranciers. De beloning is afhanke lijk van het feitelijke gebruik.
In het pilotproject worden deelnemers geworven op basis van een vergoeding van € 0,10 p/km in de periode 1 april 31 oktober en € 0,15 c/km in de periode 1 november 31 maart. De bestaande fietsers kunnen ook een beloning ontvangen als zij collega’s werven om ook te gaan fietsen. Deze ambassadeurs ontvangen per geworven collega een bijdrage van 5 ct/km op de eigen get9etste kilometers, met een maximum van 3 collega’s. Door goed te re gistreren kan deze vergoeding fluctueren, al naar gelang het aantal daadwerkelijk fietsende collega’s. —
-
De fietsende medewerkers worden gemak diensten aangeboden, zoals een bandenplakser vice, reparatiedienst / fietswegenwacht en winterbeurten voor de fiets, uitgevoerd op de werkplek met speciale aanbiedingen en premiums. Al deze diensten zijn exclusief voor de deelnemer en kunnen alleen met de IJmond Bereikbaar Loyaliteitspas worden verkregen. Meer informatie over de wijze van registratie is opgenomen onder Monitoring. 8
2.1.3 0V stimulering (OV/spoor/P+R) De trein kan een goed alternatief zijn voor autoverkeer over het Noordzeekanaal. Uit gesprekken met werkgevers komt naar voren dat de bedrijventerreinen vanaf de stations wel goed bereikbaar moeten zijn en dit is nu vaak onvoldoende het geval. De meest effectieve maatregel om de trein voor meer mensen aantrekkelijk te maken, bestaat dan ook uit het verbeteren van het natransport: het vervoer vanaf het station naar de werkplek.
A. Spitsshuttle: de IJmondshuttle Een spitsshuttle vanaf de stations (met name station Beverwijk) kan eraan bijdragen dat het openbaar vervoer voor werknemers een aantrekkelijke optie wordt. Indien de exploitatie sluitend te maken is, kan de spitsbus ook na de renovatie van de Velsertunnel blijven rijden. Daarom wordt ook samen met de werkgevers in de regio bekeken of het loont om werkne mers 0v-arrangementen aan te bieden. Ook moeten werknemers hun auto of fiets goed bij het vertrekstation kwijt kunnen, zodat zij makkelijker de trein nemen. Mogelijk is een uit breiding van de P+R-voorzieningen nodig.
lJrond bereikb
r
jed op weg
t
C-tos, Afbeelding: route van de eerste Iimondshuttle, operationeel vanaf november 2014 B. Meer 0V-fietsen 0V-fiets is een alternatieve reismogelijkheid die altijd ter beschikking staat. Station Beverwijk beschikt al over een selfservice uitgifte van 0V-fietsen. Onderzocht wordt of de dienst verlening kan worden uitgebreid: denk aan meer 0V-fietsen en het reserveren van ‘eigen’ 0V-fietsen voor werknemers. C. Trein en bus Op het gebied van trein en bus worden in het jaar 2016 ondersteunende maatregelen ver wacht vanuit Rijkswaterstaat. De verwachting is dat het aantal treinreizigers op de verbin ding Uitgeest-Haarlem tijdens de renovatie toeneemt, maar dat NS de extra drukte met het bestaande materieel aankan. Mocht daar toch aanleiding toe zijn, dan gaat Rijkswaterstaat met de NS in gesprek over de mogelijkheden om extra capaciteit aan te bieden. Rijkswaterstaat, de provincie en de bus vervoerder (nu Connexxion) onderzoeken op dit moment wat de beste manier is om de bus te laten rijden tijdens de renovatie van de Velser tunnel. Als die dicht is, kunnen de lijnen 73 en 74 hun normale route immers niet rijden. Daarom zal de bus tijdens de tunnelafslulting niet echt een alternatief zijn voor de auto. De ambitie is er op gericht in ieder geval het huidige aantal busreizigers te behouden. Deze maatregelen (trein en bus) maken geen onderdeel uit van deze subsidieaanvraag. 9
2.1.4 Beperken woon-werkverkeer over het Noorzeekanaal Bedrijven en instellingen aan weerszijden van het kanaal hebben aangegeven slim te kunnen sa menwerken om tijdens de renovatie de hoeveelheid autoverkeer over het Noordzeekanaal te beper ken. Ze hebben de volgende maatregelen voorgesteld:
A. Stimuleren van thuiswerken en eerder/later reizen. Samen met de werkgevers wordt nagegaan wat ervoor nodig is om werknemers te verleiden eerder of later van huis/werk te gaan, zodat ze niet in de spits terecht komen. Naast het verstrekken van actuele reisinformatie gaat het vooral om het verruimen van de mogelijkhe den voor werknemers om vaker thuis of op een andere locatie te werken. 8. Uitwisselen van flexplekken Bedrijven en gemeenten aan weerszijden van het kanaal maken afspraken over het beschik baar stellen van elkaars werkplekken. C. Onderling afstemmen van werktijden Door werktijden van verschillende bedrijven op elkaar af te stemmen (bijvoorbeeld op be drijventerreinniveau) kan de hoeveelheid autoverkeer beter worden verspreid over de dag. Dit verbetert de bereikbaarheid van bedrijventerreinen. D. Gericht werven van tijdelijke krachten Een aantal bedrijven in de regio heeft veel tijdelijke krachten via uitzendbureaus in dienst. Bij de werving van deze krachten willen we samen met de uitzendbureaus de woonlocatie beter afstemmen op de werklocatie. De uitwerking van deze maatregelen maakt deel uit van de werkgeversaanpak, die in samenwerking met IJmond Bereikbaar wordt opgezet. De initiatieven zullen vooral communicatief worden onder steund. 2.1.5 Belonen van gedragsverandering Veel mobiliteitsmaatregelen zijn gericht op (duurzame) gedragsverandering van automobilisten in de regio. Om mensen te stimuleren anders te gaan reizen, wordt met IJmond Bereikbaar en het be drijfsleven één overkoepelend loyaliteitsprogramma opgezet, met bijbehorende communicatieaan pak. Dat betekent dat mensen worden beloond als zij bijvoorbeeld meer thuiswerken, de fiets of het openbaar vervoer pakken, of op en andere manier de spits mijden.
Het hoeft overigens niet per se om een financiële beloning te gaan. Uit het rapport ‘Grip op Gedrag’ (Platform Beter Benutten, december 2013) blijkt zelfs dat grote beloningen vaak averechts werken. Kleine, soms immateriële vormen van beloning spreken de eigen motivatie veel meer aan, zodat mensen minder snel terugvallen in het oude gedrag als de beloning wegvalt. Belangrijk is ook dat binnen het overkoepelende programma wordt gewerkt met verschillende, klei nere doelgroepen die een passende beloning kan worden aangeboden (denk aan korting bij fietsaan koop, een persoonlijke loyaliteitspas, of een community card die recht geeft op kortingen en het gebruik van voorzieningen). Hiermee wil limond Bereikbaar al ruim voor de start van de werkzaam heden beginnen. Bijkomend voordeel is dat met het loyaliteitsprogramma de deelname aan de ver schillende maatregelen (en de resultaten daarvan!) nauwkeurig kan worden gemonitord. Voor deze maatregel en voor 2.1.4 Beperken woon- werkverkeer over Noordzeekanaal zijn geen aparte kostenposten opgenomen; deze kosten vallen deels onder de communicatie-aanpak en onder de aanpak van de mobiliteitsmakelaar. Communicatie hieromtrent wordt nog ontwikkeld, en is ge richt op het informeren van de bedrijven en gemeenten over de mogelijkheden. De mobiliteitsmake laar kan de bedrijven ondersteunen in de uitwerking en implementatie van de maatregelen. —
2.1.6 Communicatie: werken aan vertrouwen limond Bereikbaar wil zich positioneren als een betrouwbare gesprekspartner voor het regionale bedrijfsleven, forenzen binnen de IJmond (primair) en de IJmondbewoners (secundair) v6ôr, tijdens en na de afsluiting van de Velsertunnel. In de afgelopen periode, vanaf 2011, heeft communicatie rondom het programma zich met name gericht op het verwerven van naamsbekendheid en het uit dragen van de doelstellingen van het programma. Ook is duidelijk naar buiten toe gecommuniceerd dat het een samenwerking tussen de limondgemeenten en de limondondernemers betreft met als doel gezamenlijk op te trekken in de problematiek rondom bereikbaarheid en leefbaarheid.
10
Nu, met de opgave van de afsluiting van de Velsertunnel in het vooruitzicht, heeft IJmond Bereik baar een extra focus gekregen, namelijk de uitvoering van mobiliteitsmaatregelen en de daaraan gekoppelde gewenste gedragsverandering. De uitvoering van de mobiliteitsmaatregelen is een on derdeel van een integrale aanpak tussen mobiliteitsmaatregelen, verkeersmaatregelen en communi catie, waar Rijkswaterstaat via haar Bereikbaarheidspian op inzet. Een aanpak die erop is gericht om vertrouwen te wekken bij gemeenten, inwoners en ondernemers, die zich nu nog zorgen maken over de impact van de renovatie op de doorstroming van het verkeer. Communicatie vanuit het Programma I]mond Bereikbaar richt zich op het verbinden van partijen en het mobiliseren van de werkgevers en werknemers in de IJmond richting het gewenste gedrag: min der auto, meer fiets, meer CV en niet of buiten de spits reizen. In de IJmond is men bereid mee te denken aan oplossingen en daar nu al anderhalf jaar v66r de afsluiting van de tunnel —mee te be ginnen. De voorlopige resultaten uit de pilot geven het beeld van een regio die klaar is om de pro blemen aan te pakken. De communicatiestrategie zal er op gericht zijn deze beweging te steunen en vergroten en een gerichte communicatiecampagne rondom de maatregelen zal deze strategie onder steunen. —
A. Communicatiedoelen(kennis): • • • • •
stakeholders in de IJmond weten wat het Programma IJmond Bereikbaar voor hen kan betekenen stakeholders in de IJmond zijn bekend met het fietsstimuleringsprogramma en weten wat dit programma voor hun specifieke situatie kan betekenen stakeholders in de IJmond zijn bekend met de shuttlepilot en weten wat dit programma voor hun specifieke situatie betekent weggebruikers in de IJmond zijn op de hoogte van de impact van de werkzaamheden op hun eigen situatie weggebruikers in de IJmond kennen de mogelijkheden om de eventuele negatieve effec ten te verkleinen door hun gedrag aan te passen (tijd, route, modaliteit van vervoer, af zien van activiteit)
B. Communicatiedoelen (houding) • •
weggebruikers in de limond zijn positief over de aanpak van Iimond Bereikbaar weggebruikers in de IJmond ondersteunen de aanpak en begrijpen dat zij zelf een bij drage kunnen leveren aan de bereikbaarheid van de limond, voor, tijdens en na de werkzaamheden aan de Velsertunnel
C. Communicatiedoelen (gedrag) • •
Weggebruikers in de limond passen hun gedrag aan (tijd, route modaliteit van vervoer, afzien van activiteit) Weggebruikers in de Iimond ervaren dat hun aangepaste gedrag (tijd, route, type ver voer) hen helpt
D. Communicatiestrategie De primaire communicatiestrategieën die bij de communicatiedoelen horen zijn: 1.
Informeren over het Programma IJmond Bereikbaar en de projecten die binnen het programma lopen
2.
Informeren over de impact die de renovatie aan de tunnel gaat hebben op de reistij den voor de weggebruiker in de limond
3.
Overtuigen van urgentie/belang om naar een alternatief te zoeken
4.
Informeren over handelingsperspectief (alternatieve vervoerswijzen, tijden, routes)
5.
Overtuigen om gebruik te maken van de alternatieven
6.
Communiceren over de succesvoorbeelden 11
Iimond bereikb» r ‘
Goed
op
weg
Campagnelogo van de stimuleringscampagne fiets en shuttle
In de opzet van de specifieke communicatie wordt uitgegaan van de adviezen uit het rapport Grip op gedrag en andere gedragswetenschappelijke inzichten. In de uitrol van de pilot in 2015 zal worden gewerkt met een campagnematige aanpak om de alter natieven die ni al beschikbaar zijn goed in de markt te zetten en de weggebruiker in de limond bewust te maken van zijn eigen bijdrage aan de bereikbaarheid. Er wordt ook gebruik gemaakt van andere motieven dan alleen bereikbaarheid, zoals MVO, gezondheid, goed werkgeverschap, parkeer problematiek rondom de vestiging, etc. omdat blijkt dat deze motieven in deze fase minstens zo belangrijk zijn. Zie voor nadere informatie de bijlage Communicatieplan Campagne Goed op Weg. 7. Mobiliteitsmakelaar De uitwerking en uitvoering van de mobiliteitsmaatregelen vergen veel kennis, overleg en afstem ming met het bedrijfsleven. Hiervoor zal gebruik gemaakt worden van een mobiliteitsmakelaar, als bemiddelaar die bedrijven ondersteunt bij het succesvol invoeren van maatregelen. Denk aan effec tieve inzet van communicatie en maatregelen gericht op het veranderen van reisgedrag onder werk nemers. De mobiliteitsmakelaar is reeds aan de slag en voert onder regie en namens IJmond Bereik baar zijn werkzaamheden uit.
2.2
Doel van de maatregelen
Opgave en inzet Als eerder vermeld blijkt uit de verkeersanalyse dat op dit moment het totaal aantal vertraagde rit ten in de regio limond in de ochtendspits en avondspits 1.000 resp. 3.000 bedraagt. Daarvan is het aandeel woon-werkverkeer in de ochtend 450 en in de avond 1.350 (45°h). Tijdens de renovatie van de Velsertunnel zal het aantal voertuigverliesuren in de regio nog verder toenemen. De opgave op het gebied van mobiliteitsmanagement tijdens de werkzaamheden aan de tunnel bestaat uit een spitsreductie van 1.000 voertuigen met een herkomst of bestemming in de Ijmond. Deze aanvraag Beter Benutten 2 is erop gericht de opgave en het probleembesef rond de tunnelrenovatie optimaal te benutten, door deeleffecten van de te realiseren spitsreductie reeds te bereiken in 2015 en deze effecten een structureel karakter te geven vanaf 2017. Modal shift en flankerende maatregelen In de kern wordt ingezet op een modal shift van auto naar fiets en van auto naar 0V. Daar naast wordt ook geïnvesteerd in een extra pont over het Noordzeekanaal, de kwaliteit van de huidige fietsinfrastructuur en een onderzoek naar de mogelijkheden en effecten van een fietssnelweg. De inzet wordt ondersteund met flankerende maatregelen uit het RWS bereikbaarheidspakket (zoal het aanbieden van extra treincapaciteit, ondersteuning van de transportsector, het zo veel mogelijk beperken van het niet-noodzakelijk woon-werkverkeer en niet te vergeten veel ondersteunende communicatie). Eerste pilotresultaten en inzet De combinatie van relatieve korte woon werkafstanden met het inmiddels ontstane probleembesef als gevolg van de komende afsluiting maakt de shift van auto naar fiets bijzonder kansrijk. Dat wordt geïllustreerd door de eerste bemoedigende resultaten van de fietspilot die in 2014 is ingezet. Er zijn reeds ca. 200 deelnemers geregi streerd met een verwachte groei naar 300 en de werving moest zelfs worden geslo ten! In de volledig operationele fase wordt uitgegaan van ca. 2.000 nieuwe fietsers, waarvan ca. 500 op incidentele basis en 12
1.500 op regelmatige basis. Daarnaast wordt uitgegaan van ca. 500 fietsambassadeurs. In de verkeersanalyse wordt geconstateerd dat de kwaliteit van het DV binnen de IJmond matig is en als gevolg van de tunnel afsluiting zal de kwaliteit van het busvervoer nog verder afnemen. Daar om wordt vooral ingezet op trein, in combinatie met shuttievervoer van en naar de bedrijventer reinen. Een en ander moet gaan resulteren in ca. 300 nieuwe 0V reizigers. Ook deze maatregel is in het pilotproject 2014 opgenomen en de eerste shuttle tussen station Beverwijk en industrieterrein Wijkermeer is reeds in bedrijf. Uit: Nieuwsbrief Renovatie Ve/sertunnel oktober 2014
Beloning voor lJmonders die willen fietsen naar werk lJmonders kunnen voor, tijdens én na de renovatie van de Velsertunnel een beloning ver dienen door de auto te laten staan en op de fiets naar hun werk te reizen. In november begint het samenwerkingsverband lJmond Bereikbaar een eerste proef met fietsen tegen vergoeding. De werving van proefdeelnemers is inmiddels afgerond. In november begint het samenwerkingsverband lJmond Bereikbaar een eerste proef met fietsen tegen vergoeding. ‘Veel mensen wonen en werken hierin de regio’, zegt voorzitter Ton van der Scheer van Stichting lJmond Bereikbaar, het samenwerkingsverband van bedrijfsleven en overheid in de regio. ‘De gemiddelde afstand van huis naar werk is ongeveer 7km. Als er genoeg men sen vanuit de auto op de fiets springen, dan scheelt dat tijdens de renovatie van de Velser tunnel al veel drukte op de weg.’
Bereikbaarheidsmaatregelen Het fietsplan is een van de eerste maatregelen die lJmond Bereikbaar in samenwerking met Rijkswaterstaat neemt om de regio bereikbaar te houden als de Velsertunnel in 2016 dicht is. In het Bereikbaarheidsplan (PDF, 2 MB) hebben beide organisaties deze zomer samen met de regio een heel pakket aan maatregelen samengesteld. Die worden komende tijd stap voor stap uitgewerkt. Het gaat onder meer om de inzet van shuttlebussen tussen ov knooppunten en bedrijventerreinen, een extra fietspont en het stimuleren van fietsgebruik.
Lekkebandenservice Hoe werkt het fietsplan precies? Werknemers van bedrijven in de regio kunnen een beloning verdienen door in plaats van de auto met de fiets kilometers te maken. Deelnemers krijgen een vergoeding per gefletste kilometer en hebben ook recht op een aantal extra’s. ‘We
maken bijvoorbeeld gebruik van een soort wegenwacht voor fietsers, die ter plekke repara ties uitvoert. Lekke banden, gesprongen spaken, dat werk. Zo maken we fietsen zo aantrek kelijk mogelijk’, zegt projectleider Teus van Grootveld. Op korte termijn worden de deelne mende bedrijven bekendgemaakt, en gaat de pilot officieel van start. Vanaf dat moment kan
getest worden met het systeem en kunnen nieuwe bedrijven zich alvast aanmelden voor 2015.
Werving deelnemers Voor de proef met de fietsvergoeding hebben zich inmiddels genoeg bedrijven en deelne mers aangemeld. lJmond Bereikbaar heeft hiervoor dankbaar gebruikgemaakt van de inzet van de Omgevingsdienst lJmond, die al eerder wilde experimenteren met fietsstimulering om de luchtkwaliteit in de regio te verbeteren. Na evaluatie en het rondkrijgen van de beno digde financiering wil lJmond Bereikbaar het fietsplan vanaf het voorjaar van 2015 op grote schaal invoeren.
Meedoen? Ondernemers die willen meedoen met de fietsstimulering of andere onderdelen van het Bereikbaarheidsplan, kunnen contact opnemen met lJmond Bereikbaar via e-mail.
13
Verwachte effecten In paragraaf 3.10 zijn de verwachtte effecten ten gevolge van het maatregelpakket opgenomen. Neveneffecten Een verschuiving van de auto naar de fiets zal leiden tot een lokale verbetering van de luchtkwaliteit voor zowel N02 als PM10. Meer fietsen en minder gebruik maken van de auto heeft een positieve werking op de doorstroming van het overblijvende autoverkeer. Daarnaast zal door het stimuleren van fietsverkeer de verkeersveiligheid verbeteren en de vraag naar parkeergelegenheid doen afne men. (Bron: rapport Maatregelen luchtkwaliteit primaire route Velsen, bijlage.) Marktkansen De overheidsbijdrage aan de fietsstimulering en het voor- en natransport 0V wordt vanaf eind 2016 geleidelijk afgebouwd en het is de bedoeling dat de kosten vanaf 2018 uitsluitend nog worden ge dragen door het deelnemend bedrijfsleven. Beide maatregelen worden zodanig ingericht dat de ex ploitatie eenvoudig door marktpartijen / service providers kan worden overgenomen. In de regio Utrecht is daarmede reeds succesvolle ervaring opgedaan.
2.3
Nadere afbakening maatregel
/ project
De projecten uit deze aanvraag sluiten aan op hetgeen in de Iimond met de projecten in de Beter Benutten 1 aanvraag is gerealiseerd. Ook is er een sterke link met de Regionale Mobiliteitsvisie IJ mond en het Bereikbaarheidspian Velsertunnel. De Organisatie en samenwerking die in de IJmond is opgezet tussen overheid en bedrijfsleven staat aan de basis van deze twee aanvragen. Ten opzichte van de Beter Benutten 1 aanvraag is het aantal deelnemende stakeholders uitgebreid. Rijkswater staat en Provincie Noord Holland zitten aan bij de overlegtafels en er is afstemming met de gemeen te Haarlem. Naast bovenstaande verbanden, heeft deze aanvraag ook een sterke link met de aanpak die gehanteerd wordt binnen het brede MIRT-onderzoek voor de Noordwestkant van Amsterdam. Ook in deze aanpak staat de reiziger en zijn/haar gedrag centraal.
2.4
Mogelijke variatie en onzekerheden in de scope
De uitkomsten van de pilot in 2014 kunnen van invloed zijn op de inhoud en de omvang van het definitieve pakket maatregelen. De resultaten die tijdens de pilot worden geboekt maken het immers mogelijk om veel nauwkeuriger het aantal deelnemers en het effect van de maatregelen te voorspel len. De doelstellingen blijven echter ongewijzigd. Daarnaast worden de reacties en bevindingen van de deelnemers meegenomen bij het bepalen van de definitieve inhoud van het programma. Samen met Rijkswaterstaat wordt de komende maanden een aantal voorgenomen maatregelen nog nader uitgewerkt. De samenwerking tussen de Omgevingsdienst Iimond, IJmond Bereikbaar en Rijkswa terstaat wordt vervolgens vastgelegd in een bestuursovereenkomst waarin ook de financieringsaf spraken voor 2016 worden vastgelegd. Naar verwachting zal dit proces dit jaar worden afgerond. Zie ook mijlpalen. ,
14
3.
Aanpak en planning van de maatregel
3.1 Processtappen Activiteit Pilot fietsstimulering en shuttle
Looptijd 1-11-2014 tot en met 31-3-2015
Evaluatie pilot Sluiten overeenkomst RWS en Omgevingsdienst I]mond Ingebruikname pontverbinding Uitwerking bereikbaarheidsplan Velsertunnel
Gereed 1-3-2015 Tweede helft februari 2015
Overige infra fiets
Eind april 2015 gereed
Regionaal Verkeersmanagement
Medio juni besluit over variant. Uitvoering 2015
Stimulering fietsgebruik
Vanaf 1 april 2015
0V Stimulering
Vanaf 1 april 2015
Backoffice en registratie
Gereed
Communicatie
Loopt
Monitoring en evaluatie
Eerste evaluatie Q1 2015
Gerealiseerd per 213-2015 Q2 2015 gereed
Omschrijving Pilot fietsstimulering en IJmond shuttle onder 10 bedrijven in de IJmond. Financiering van de mobiliteitsmanagement maatregelen in 2016. Zie bijlage Beschikking pont Velsen Inzet Fte om plan uit te voeren. Op basis van de evaluatie plan van aan pak uitrol mobiliteits management. Opstellen plan van aanpak met uitwerking van maatregelen Zie bijlage: Nadere onderbouwing Regionaal Verkeersmanage ment Uitrol programma voor alle bedrijven in de IJmond
Uitrol programma voor alle bedrijven in de 1] mond Reeds opgezet in kader van de pilot, Reeds in gang gezet in kader van evaluatie, Vanaf Q2 intensivering communicatie met doelgroepen. Bijlage Communicatieplan Campagne Goed op Weg Verdere opzet monitoring en evaluatie op basis van uitkomsten pilotproject.
Verwachte resultaat 300 deelnemers in de pilot. Per 1-1-2015 zijn er 174 geregistreerd. Gerealiseerd Gerealiseerd Zie ‘Stimulering fietsgebruik’ o.a. inzet Mobiliteits makelaar
Zie ‘Stimulering fietsgebruik’ Betere doorstroming voor de auto 2.000 nieuwe fietsers (80% voormalig auto mobilist)(potentie bere kend op basis van voor lopige uitkomsten pilot) Ca 795 spitsmijdingen per spitsuur Ca 116 spitsmijdingen per spitsuur Registratie prestaties deelnemers en input rapportages monitoring. Ondersteunende maatregel om programma en mogelijkheden doelgroepen te promoten
Aan de hand van perio dieke rapportages kan tussentijds worden bij gestuurd. Voor aanvang 2017 vindt opnieuw evaluatie plaats gericht op duurzame voortzet ting programma na afbouw overheidsbij drage na Q1 2017.
15
3.2
Planning
Mijlpalen Start
1.Voorbereidingsfaseen pilot 1.1 Ontwikkeling, inkoop, uitrol & monitoring operationele pilot Fietsstimulering, 0V shuttles en loyaliteitsprogram ma, met tussentijdse evaluatiemomenten. Aan de hand van rapportages kan tussentijds worden bijgestuurd.
Gereed
07-07-20 14
3 1-03-20 15
1.2 Besluitvorming naar aanleiding van evaluatie operati onele pilot.
0 1-02-20 15
Gerealiseerd
1.3 Nadere detaillering en uitwerking overige onderdelen programma Mobiliteitsmanagement op basis van Bereik baarheidsplan RWS (opstellen PvA Velsertunnel t.b.v. RWS)
0 1-11-20 14
3 1-06-20 15
1.4 Overeenkomst OD IJmond en RWS m.b.t. financiering programma 2016.
Gerealiseerd
1.5 Ingebruikname fietspontverbinding Noordzeekanaal
0 1-08-20 14
Gerealiseerd
1.6 Opstellen notitie met uitwerking fietsinfra maatregelen
0 1-01-20 15
30-4-20 15
01-01-20142. Inkoopfase 2.1 Inkoop Mobiliteitsmanagementprogramma onderdelen en operationalisering
0 1-04-20 15
3 1-05-20 15
2.2 Inrichting monitoring
0 1-04-20 15
0 1-07-2015
3. Uitvoeringsfase 3.1 Programma volledig operationeel en start uitvoering
0 1-07-20 15
0 1-09-20 15
3.2 Looptijd uitvoering volledig programma
01-09-2015
31-12-2017
4 Evaluatiefasegericht op duurzame voortzetting van het programma na afbouw overheidsbijdrage na Q1 2017
0 1-0 1-2017
3 1-03-20 17
16
3.6
Uitvoeringsorganisatie
Omgevingsdienst IJmond is aanvrager en coördinator van de uitvoering van de maatregelen. De maatregelen die onder verantwoordelijkheid van de wegbeheerders vallen, worden ambtelijk voorbe reid door een projectgroep en binnen IJmond Bereikbaar bestuurlijk vastgesteld door de Stuur groep Wegbeheerders. De maatregelen in samenwerking met het bedrijfsleven en andere belang hebbenden worden vastgesteld door het Platform limond Bereikbaar en uitgevoerd onder ver antwoordelijkheid van de Stichting Umond Bereikbaar. Formalisering van de samenwerking tus sen overheid en bedrijfsleven heeft op 9 december 2013 plaatsgevonden in de vorm van een gete kende samenwerkingsovereenkomst (bijlage).
StuuroEp WegbeIrdeIslJ.TmI
L
Platform lJmcwd Bereibaar
.
0V LJmr.TBI,VN0-NCLtU,MKU n,mIII’.II, R
P’iit’:
,
MilieulJmorw1__ 0p113:it
Regiande MobiluJ
CoflIaIoIrIg
StichtgIJrr1Beriba Prcr3nma
1fl
Jitgroig
/..
1 r
[1
COI1I3CËI
GEUEENSCHAPPELJ1OJIJJUNEATIE
‘1 LraioIr
7
Organisatieschema als beschreven in samenwerkingsovereenkomst 3.7
Contracteringsstrategie
Externe leveringen worden in de markt gezet conform de geldende Europese aanbestedingswetge ving. 3.8
Monitoring en evaluatie
Onder het motto ‘meten is weten”worden van alle deelnemers aan het programma de N.A.W. gege vens geregistreerd en de wijze waarop en mate waarin aan het programma wordt deelgenomen. Tevoren is door de stichting IJmond Bereikbaar een overeenkomst gesloten met de werkgever, waarin de intake afspraken zijn vastgelegd en de werkgever de inspanningsverplichting op zich neemt zo veel mogelijk werknemers aan het programma te laten deelnemen. De versie van de over eenkomst waarmee in de pilotperiode wordt gewerkt is bij deze aanvraag gevoegd. Uiteraard wordt de registratie aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens en verklaart een deelnemer zich akkoord met een privacyreglement en met de overige deelnamevoorwaarden. Tevens wordt nagegaan welk vervoermiddel voorheen in het woon-werkverkeer werd gebruikt, zodat inzicht wordt verkregen in de mate waarin de gewenste modal shift wordt gerealiseerd. Het daadwerkelijk voeren van de benodigde registraties wordt uitbesteed.
19
3. Overige infrastructuur fiets Kosten hebben betrekking op verbeteren bestaand fietsnetwerk, uitbreiden fietsenstallingen stations Heemskerk en Uitgeest en een onderzoek naar een I]mondiale fietssnelweg. Inkoop vindt plaats door de gemeente die wegbeheerder is bij betreffende maatregel. Zij zijn ook verantwoordelijk voor de cofinanciering. Nadere uitwerking volgt in aparte notitie einde Q1. 4.Regionaal verkeersmanagement Kosten hebben betrekking op het uitvoeren van Gebiedsgericht Benutten 2. Zie voor nadere om schrijving van de maatregel de bijlage Nadere onderbouwing Regionaal Verkeermanagement. Inkoop en begeleiding komt vanuit Omgevingsdienst IJmond. Cofinanciering is geregeld. 5. Stimulering fietsgebruik Kosten gaan uit van een potentie van 2.000 nieuwe fietsers. Hierin zijn gecalculeerd de kosten voor beloningen en premies van nieuwe fietsers en ambassadeurs, het instellen van een pechservice voor deelnemers aan het programma en een track-and-trace systeem voor het registreren van de gefiets te kilometers. Zie voor nadere onderbouwing kosten de bijlagen IJmond Bereikbaar berekening fietsers en shuttle en Toelichting cofinanciering bedrijfsleven. —
6. 0V stimulering Kosten hebben betrekking op het inzetten van de Iimondshuttle en het stimuleren van de 0V fiets. Regiobijdrage wordt gegenereerd door afname van 0V abonnementen door werknemers/werkgevers. Zie voor nadere onderbouwing kosten de bijlagen Iimond Bereikbaar berekening fietsers en shuttle en Toelichting cofinanciering bedrijfsleven. —
7. Backoffice en registratie Kosten hebben betrekking op kosten die gemaakt worden om deelnemers en hun prestaties te regi streren en hierover te kunnen rapporteren. 8. Communicatie en 9. Monitoring en evaluatie zijn stelposten.
21
3.10 effectiviteit van de maatregelen
-
spitsmijdingen
Fietspakket In deze paragraaf worden de effecten van de maatregelen toegelicht. Het fietspakket richt zich op reizigers op korte afstand (tot 7,5 km). Het 0V-pakket op grotere afstand (meer dan 7,5 km). Daarmee kannibaliseren de pakketten elkaar niet. Binnen het fietspakket zitten verschillende maatregelen: 1.
fietsstimulering bij werkgevers
2.
extra pont
3.
fietsinfrastructuur (knelpunten oplossen)
2 en 3 betreffen maatregelen die randvoorwaardelijk zijn om effect te kunnen sorteren. Maatregel 1 zorgt er uiteindelijk voor dat automobilisten daadwerkelijk overstappen. Het effect van de maatrege len is daarom als totaalpakket doorgerekend. Deze maatregel richt zich op de gebieden Velsen, Heemskerk, Beverwijk en Uitgeest. In de ochtend spits zijn in totaal 26504 aankomsten (2 spitsuren). 50% van de ritten zitten op de korte afstand, en worden met het fietspakket bereikt.
Fietspakket
verwacht
Onderbouwing getal
ag
hoog
13252
50%
50%
7951
6626
40%
60%
2385
1325
lO%
30°h
609/o 50% Tabel: effect opspitsmijdingen door de fietsmaatregelen
60°h
mobiliteitsscan het programma richt zich op de grote werkgevers, die beslaan circa de helft van 50% de werknemers in het gebied % van de benaderde 45 werknemers stapt over, blijkt uit eerdere pilot, Dit betreft echter een zeer enthousiaste werkgever. Voor alle werkgevers zal 20% dit percentage lager liggen automobilisten werken niet 60% de hele week
50%
50%
Aantal automobilisten naar limond (ochtendspits, 2 uur) Waarvan op korte afstand (minder dan 7,5 km)
Waarvan wordt benaderd via de werkgevers
Waarvan overstapt door de Maatregelen* Deeltijdfactor effect op 1 spitsuur
verwacht
laag
hoog
26504
26504
26504
13252
13252
5301
530 318 159
1431 716
795 398
50%
*Qp 1-12-2014 is de pilot in quick-scan vorm geëvalueerd (de officiële evaluatie volgt nog). Toen zijn ca. 350 automobilisten werkzaam bij verschillende bedrijven gevraagd mee te doen met een pilot om over te stappen op de fiets, met een financiële vergoeding als tegenprestatie. Als gevolg van deze actie zijn 151 deelnemers mee gaan doen aan de pilot, ca. 45% van de bevraagde doel groep. Voor het complete pakket gaan we uit van deelname van 20% van de potentiële fietsers, lager dan het effect van de pilot. We verwachten namelijk dat de pilot werkgevers vanwege hun enthousiasme een hoger effect hebben gesorteerd dan de totale populatie zal doen. Vervolgens bleek een deel van de deelnemers al op de fiets te zitten (20%). Het verwachtte effect van de maatregel is de verminderen van 398 autoritten per spitsuur. Dit bete kent per spits 795 extra fietsers.
22
0V-stimulering Er zit veel potentie in het stimuleren van het 0V. Veel bedrijven in de IJmond zijn op dit moment niet goed aangehaakt op het station. Dat blijkt ook uit gedragsanalyses op basis van MORA (zie on derstaande tabel voor ritten naar de limond). IJmond
Reden geen CV Reistijd met CV te lang
65%
DV rijdt vaak niet genoeg
17%
Afstand herkomst halte te ver
22°h
Afstand halte-bestemming te ver
17°h
Slechte overstapmogelijkheden
15%
Te weinig comfort
24%
CV te duur
20%
Moest op meerdere bestemmingen zijn
17%
Auto i.v.m. goederen
/
bagage
11%
‘s Morgens geen DV
l3%
‘s Avonds geen 0V
% 4
Tabel: gedragsanalyse op basis van MORA onderzoek. Automobilisten zijn ondervraagd waarom ze geen gebruik maken van het 0V. Automobilisten van en naar Velsen zijn hier opgenomen. Hieruit blijkt dat er verschillende redenen zijn waarom automobilisten niet in het DV stappen, die met de maatregelen worden opgelost. Zo wordt de reistijd verkort, wordt de afstand tot de bestem mings/herkomsthaltes verkleind en overstapmogelijkheden verbeterd doordat de shuttle wordt inge zet. De effectiviteit van de maatregel blijkt ook uit een pilot die reeds is uitgevoerd: aan 83 automo bilisten met OV-potentie is een 0V-alternatief aangeboden. Van deze automobilisten zijn er 10 over gestapt. Het is een beperkte onderzoeksgroep, maar gezien de matige kwaliteit van het bestaande 0V lijkt het een realistisch overstappercentage.
Onderbouwing getal verwacht laag hoog laag hoog 0V-stimulering Aantal automobilisten naar 26504 IJmond (ochtendspits, 2 uur) 26504 26504 Waarvan op lange afstand 13252 50lo 50% 50lo mobiliteitsscan 13252 13252 (meer dan 7,5 km) Uit MORA analyse blijkt dat 48% van de ritten uit gemeenten komt met 0V potentie. Hiervan zal een Waarvan woonachtig binnen 6361 4638 30% 48% 35% deel kunnen overstappen 3976 het invloedsgebied van 0V In een pilot zijn van de 83 benader de autoreizigers 10 passagiers op het CV overgestapt. Dat is dus meer Waarvan overstapt door de 5% dan 10% 1% 10% 232 40 maatregelen 636 116 50% 24 20 318 1 spitsuur
Tabel: effect op spitsmijclin gen door de 0V-maatregelen
De maatregel zorgt naar verwachting voor een afname van 116 spitsmijdingen. Voor 4 spitsuren op een werkdag zijn dan 464 autoreizigers die overstappen op het DV. Hiervan maakt een deel gebruik van de shuttlebusjes. Deze busjes hebben per uur een capaciteit van ca. 180 plekken, in totaal in de spitsen 720 plekken. Er is dus voldoende capaciteit om deze 0V-reizigers te faciliteren. In het hoge 23
scenario zullen de busjes overvol zijn. In dat geval zal worden gekeken naar mogelijke uitbreiding van het systeem. Effect overige maatregelen
De overige maatregelen (communicatieplan, backoffice, etc.) zijn ondersteunend aan het pakket en sorteren op zichzelf geen effect. Het stimuleren van spitsmijdingen via werkgevers zal wel effect sorteren, maar dat wordt in deze effectberekeningen niet meegewogen, omdat op dit moment be perkt zicht is op de effectiviteit. Gezien deze maatregel wel degelijk effect zal sorteren is het aantal spitsmijdingen dus onderschat. Een andere maatregel die effect sorteert is de DVM maatregel. Deze zorgt ervoor dat kruispunten in geval van calamiteiten beter doorstromen. Vanwege beperkte netwerkeffecten is deze maatregel niet doorgerekend.
Totaal aantal spitsmijdingen
In onderstaande tabel is het totale aantal verwachtte spitsmijdingen ten gevolge van de maatregelen opgenomen. laag
Totaal aantal spitsmijdingen IJmond Tabel: totaal aantal spitsmijdin gen (1 spitsuur)
179
verwacht hoog 514 1034
3.11 effectiviteit van de maatregelen—vertraagde ritten
Het aantal te verwachten spitsmijdingen is 514 per spitsuur. Deze ritten zijn in het model ingevoerd als reductie op het autogebruik. Het resultaat is de volgende afname voor de ochtend en de avondspits:
Avondspits Huidig Maatregel Afname 0V-ritten Fietsritten Tabel. Afname
Alle afstanden 1.424.790 1.424.270 520 116 398 ritten in de
7,5 30 0 7,5 km km 592.977 645.959 592.717 645.734 225 260 86 0 138 260 avondspits —
-
>
7,5 30 Alle af0 7,5 km Ochtendspits standen km 1.150.690 416.502 549.163 Huidig 1.150.180 416.305 548.889 Maatregel 274 510 197 Afname 74 116 0 0V-ritten 201 197 398 Fietsritten Tabel. Afname ritten in de ochtendspits -
—
30 km
185.849 185.819 30 30 0
>
30 km
185.026 184.984 42 42 0
De ritten op meer dan 30 km zijn 0V-ritten, 7-5-30 is een mengeling van CV en fietsritten en tot 7,5 km betreft enkel fietsritten.
24
Vaststelling
/ ondertekening
27
