1. PERU uitgebreide landinformatie Inleiding Landinformatie Bevolking Taal Geografie en klimaat Cultuur

INHOUD 1. PERU uitgebreide landinformatie........................................................................................................................ 3 Inleiding ............................................................................................................................................................... 4 Landinformatie .................................................................................................................................................... 4 Bevolking ............................................................................................................................................................. 5 Taal ...................................................................................................................................................................... 6 Geografie en klimaat ........................................................................................................................................... 6 Cultuur ................................................................................................................................................................ 7 Godsdienst .......................................................................................................................................................... 9 Geschiedenis ..................................................................................................................................................... 10 Voor de kolonisatie ....................................................................................................................................... 10 De conquista.................................................................................................................................................. 10 De kolonisatie ................................................................................................................................................ 10 De onafhankelijkheidssstrijd ......................................................................................................................... 11 Na de onafhankelijkheid ............................................................................................................................... 11 Naoorlogse politiek ....................................................................................................................................... 12 Economie........................................................................................................................................................... 14 Enorme kloof tussen rijk en arm ................................................................................................................... 15 Trek naar de stad .......................................................................................................................................... 16 De informele sector....................................................................................................................................... 16 De machocultuur en de emancipatie van de vrouw ......................................................................................... 16 2. PERU: Eenvoudige landinformatie .................................................................................................................... 18 Het land ............................................................................................................................................................. 18 De mensen ........................................................................................................................................................ 19 Het verleden ...................................................................................................................................................... 20 De godsdienst .................................................................................................................................................... 21 3. De Peruaanse vlag ............................................................................................................................................. 22

Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

1

Beschrijving van de vlag .................................................................................................................................... 22 Het wapenschild ................................................................................................................................................ 22 De kleuren van de vlag ...................................................................................................................................... 23 Een anekdote over de kleuren van de vlag … ................................................................................................ 23 4. De Peruaanse munteenheid : Nuevo Sol of PEN ............................................................................................... 24 Geschiedenis ..................................................................................................................................................... 24 Munten.............................................................................................................................................................. 25 Bankbiljetten ..................................................................................................................................................... 26 5. Peru in beeld – (promo)filmpjes ....................................................................................................................... 28 6. Bijlage: Peru Eenvoudige landeninfo ................................................................................................................. 29


2

1. PERU UITGEBREIDE LANDINFORMATIE

Voor deze kaart en nog meer kaarten: zie www.zuidactie.be – Peru – Kaarten


3

INLEIDING

De Zuidactie 2013 neemt je mee naar Zuid-Amerika, Peru. Een divers land, vol contrasten. Fascinerend ook, met zijn indrukwekkende Andesgebergte, zijn boeiende Incacultuur, de rijke fauna en flora van het Amazonewoud, … Heel wat dingen die we typerend vinden voor Zuid-Amerika, zijn in feite Peruaans. De aardappel bijvoorbeeld. Deze vindt zijn oorsprong in de hoogvlakten rond het Titicacameer, in het zuiden van het land. Daar groeide hij in het wild, totdat nomaden zich daar vestigden en de knollen begonnen te cultiveren. Ook de weefindustrie die de poncho’s produceert die bijna elke toerist nu meeneemt uit Zuid-Amerika vindt zijn oorsprong bij deze nomaden. En dan is er tenslotte ook de muziek van panfluitinstrumenten, zoals de zampoña, die elkeen automatisch associeert met Zuid-Amerika. Ook deze ontstond in Peru, m.b. in de pre-Incaculturen uit de Andes. In deze bundel vind je iets meer achtergrondinformatie over het land, zijn mensen, cultuur, godsdienst, geschiedenis, economie …

LANDINFORMATIE

Oppervlakte

1 285 220 km² (42x België)

Hoofdstad

Lima

Inwonertal

29 549 517 (juli 2012)

Bevolkingsdichtheid

23 per km²

Bevolkingssamenstelling

Indigenas 45% - Mestiezen 37% - Blanken 15% - Andere (zwarten, Japanezen, Chinezen e.a.) 3%

Godsdienst

Rooms-katholiek 81.3% - Evangelische christenen 12.5% - andere 3.3 % - niet gespecifieerd of niet-religieus 2.9% (2007)

Taal

3 officiële talen: Spaans, Quechua en Aymara daarnaast nog heel wat inheemse talen (vooral in het Amazonewoud)

Nationale feestdag

28 juli (onafhankelijkheid van Spanje)

Klimaat

Varieert van tropisch in het oosten (selva of Amazonewoud) over droge woestijn in het westen (costa of kuststreek) tot matig en zelfs koud in de Andes (sierra)

Voor meer cijfers: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – Facts and Figures uit het CIA World Fact Book


4

BEVOLKING De huidige bevolking heeft een omvang van bijna 30 miljoen, waarvan 34 % jonger is dan 16. Ongeveer 45% van de bevolking heeft zuiver indiaans bloed. Hiermee is Peru het land waar, na Bolivië, nog het grootste aantal indigenas (oorspronkelijke indiaanse bevolking) woont. Wat de rest van de bevolking betreft: ongeveer 37% hiervan is mesties (met gemengd bloed van de Spaanse conquistadores en indigenas); de rest is van Europese origine en er zijn ook enkele kleine Afrikaanse en Aziatische gemeenschappen. De bevolking van Europese (Spaanse) origine is vooral in Lima te vinden, in de rijkere wijken van de stad aan de kust. Sinds de kolonisatie bepalen zij het politieke en economische klimaat. En dat zal waarschijnlijk nog lang zo blijven, ook al hebben de indigenas en mestiezen de afgelopen 15 jaar grote vooruitgang op dit vlak geboekt. Zo werd in 2001 voor het eerst in de geschiedenis van het land een indigena tot president verkozen (Alejandro Toledo). Ook Afro-Peruanen zijn meestal in Lima te vinden, in de havenwijk en in de zuidelijke kuststeden. Oorspronkelijk kwamen zij met de conquistadores mee als bedienden, later werden ze aan land gebracht als slaaf voor de mijnen landbouwindustrie. Deze slavenhandel ging door tot 1850. Peru heeft de grootste Aziatische bevolking van heel Latijns-Amerika, 5 % van hen zijn afstammelingen van de Japanse en Chinese migranten. In de 19 eeuw kwamen deze als contractarbeiders naar Peru om op de plantages en in de mijnen te werken. Sindsdien zijn ze langzaam maar zeker doorgedrongen tot de zakenwereld, het onderwijs, de kunst en de politiek. De meest bekende onder hen is ongetwijfeld Alberto Fujimori, zoon van 2 Japanse migranten die in 1990 president werd.

Voor meer informatie: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – Bevolking


5

TAAL Het land kent 3 officiële talen: het Spaans (gesproken door 84.1% van de bevolking), het Quechua (moedertaal van 13% van de bevolking) en het Aymara (moedertaal van 1.7% van de bevolking). Degenen die Quechua spreken stammen af van de Inca’s en andere oorspronkelijke bevolkingsgroepen die ten tijde van de Spaanse verovering in de Andes leefden. Zij vormen de meerderheid van de indigenas. Aymara is de moedertaal van de indigenas in het zuidoosten van het land (de regio rond het Titicacameer en aan de grens van Bolivia). Ook al zijn het Quechua en het Aymara erkend als officiële talen, toch worden ze noch administratief, noch politiek gebruikt. Bovendien zijn er maar weinig blanke Peruanen – behalve enkele archeologen en antropologen – die Quechua en Aymara spreken. Wel zijn er recente initiatieven om in bepaalde Andesstreken het Quechua te onderwijzen op school. De indianen die in het Amazonewoud leven spreken in totaal wel zo’n zestig verschillende talen, waarvan Shuar, Shipibo en Ashaninka (0.3% van de bevolking) de bekendste zijn. Deze indianen en hun talen staan het meest onder druk, omdat ze gering in aantal zijn (0.9% van de bevolking). Hun traditionele levenswijze kraakt en kreunt onder de oprukkende ‘globalisering’. Ze slagen er niet in om zich te verenigen en zo hun rechten af te dwingen.

GEOGRAFIE EN KLIMAAT

Peru wordt in hoge mate bepaald door het enorm gevarieerde en indrukwekkende landschap. Met 2414 km kust, een indrukwekkende bergrug van zo’n 400 km breed die zich van noord naar zuid over het hele land uitstrekt (de Andes) en met meer dan een half miljoen vierkante kilometer regenwoud (het Amazonewoud) is Peru ecologisch een van de meest gevarieerde landen ter wereld. Traditioneel stelt men dat er drie Peru’s bestaan: de droge woestijnachtige kuststreek in het westen (costa), de Andes in het midden (sierra) en het Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

6

vochtige oerwoud in het oosten (selva). Naast deze indeling in grote lijnen kent het land nog tal van microklimaten en biotopen, in een hoeveelheid die vrijwel uniek is op deze aarde. Het land telt 84 van de 104 bestaande klimaatzones op aarde. Het herbergt meer dan 50 000 soorten planten en 20 % van alle soorten vogels op aarde. Zoals elk land in het zuidelijk halfrond kent Peru 2 seizoenen: een regenseizoen (oktober-april) en een droog seizoen (mei-september). In de kuststreek (woestijnachtig) tekenen die seizoenen zich niet zo duidelijk af (daar is het eigenlijk bijna altijd zonnig en kurkdroog; enkel in Lima valt er ook af en toe een bui). In de Andes valt van december tot maart veel neerslag en volgt er een warme, relatief droge periode van juni tot september. Toch zijn er ook hier altijd een paar zonnige weken in de natte periode en enkele natte in de droge tijd. De jungle kent een vergelijkbaar patroon, hoewel hier meer regen valt, de buien zwaarder zijn en het er het hele jaar door warm en vochtig is.

CULTUUR Niet alleen op ecologisch vlak, ook op cultureel vlak is Peru een rijk land. Elke regio heeft zijn eigen muziek, dans, fiesta’s (feesten en processies) en feria’s (markten) en de Peruaanse keuken behoort tot de beste van Zuid-Amerika. Het machtige indiaanse verleden blijft het best bewaard in de grote (Inca)feesten die reeds honderden jaren in ere worden gehouden. Het bekendste Incafestival is ongetwijfeld het Inti Raymi-zonnefeest in Cuzco. Inti Raymi vond plaats op 21 juni, de dag dat de winter begint op het zuidelijk halfrond. Behalve een feest ter ere van de opperste god (de zon), was Inti Raymi vooral een vruchtbaarheidsrite. Tegenwoordig – tijdens de kolonisatie was het feest tijdelijk verboden – is het een folkloristisch feest en heeft het niet meer het belang en de ernst dat het had voor de Inca’s. Naast de oude Incafeesten worden ook de religieuze feesten uitbundig gevierd in Peru. De laatste week voor Pasen is de Semana Santa of Heilige Week. Hoewel ze in het hele land wordt gevierd, is ze vooral geliefd in de Andessteden Cuzco, Huaraz, Tama, Puno en vooral Ayacucho. Processies, straatmarkten, stierenrennen en muziek zijn vaste ingrediënten. Tussen 31 oktober en 2 november is er het driedaagse feest van de Día de los Muertos (Dag van de Doden). Net als elders in Zuid-Amerika gaat ook in Peru de dodenherdenking gepaard met een picknick, drank en gezang. Om het katholieke geloof ingang te laten vinden gebruikten de Spaanse missionarissen vooral theater en processies. Deze processies zijn nog altijd zeer populair in Peru. Diezelfde missionarissen hebben de cultuur van de ‘heidense’ goden ook gekanaliseerd naar een cultus van heiligen. Deze schreven ze magische krachten toe, voornamelijk genezende kwaliteiten. De Peruaanse heiligen zijn alom tegenwoordig op gebedsprentjes, kalenders en huisaltaren. Peruaanse kunst varieert van traditionele keramiek- en weefkunst tot schilder- en beeldhouwkunst in de Europese traditie. Deze laatste kreeg een enorme injectie toen in 1919 Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

7

de nationale kunstacademie werd opgericht. Vooraanstaande artiesten die hier hun vak leerden of hier les gaven waren o.m. Carlos Quizpez Asin, Daniel Hernández Morrillo en José Sabogal. Literatuur. De eerste geschriften waren koloniale geschriften; verhalen van de Spaanse ontdekkingen en veroveringen en non-fictiewerken over het lokale leven en de cultuur. De bekendste hedendaagse Peruaanse schrijvers zijn Jaime Bayly (van wie 2 romans ook verfilmd werden – No se lo digas a nadie en La mujer de mi hermano) en Mario Vargas Llosa. Mario Vargas Llosa is één van de meest gevierde schrijvers van LatijnsAmerika, samen met Gabriel Garcia Márquez uit Colombia en Carlos Fuente uit Mexico. Zijn roem reikt verder dan literatuur, omdat hij overstapte naar de politiek (in 1990 verloor hij de presidentsverkiezingen van Fujimori). Mede daardoor wordt hij beschouwd als de meest bekende Peruaan ter wereld. In Mijn LatijnsAmerika beschrijft hij op onnavolgbare wijze belangrijke figuren en gegevens uit dit continent. Zie voor de belangrijkste fragmenten uit dit boek m.b.t. Peru ook www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding Mario Vargas Llosa Vroeger was de Peruaanse film weinig bekend buiten de landsgrenzen; nu heeft Peru een kleine, maar dynamische filmindustrie die langzaam internationaal begint door te breken. De bekendste regisseur van de nieuwe generatie filmmakers is Claudia Llosa die in 2006 internationale erkenning kreeg voor Madeinusa en voor haar tweede film Milk of Sorrow in 2009 de Gouden Beer in de wacht sleepte op het Internationaal Filmfestival van Berlijn. Zie ook bundel Film Net als Bolivia en Noord-Argentinië kent Peru zijn typische Andesmuziek, met panfluiten (quena of zampoña), grote trommels (bombo’s), mini-gitaartjes en charongos. Het traditionele volkslied van de Andes is de huayno, met een tokkelend snaarinstrument als begeleiding. Bij de huayno hoort ook een dans. De huaynozang en dans zijn in de Andes zeer populair. Aan de kust is salsa erg populair. Peru deelt tenslotte ook in de boom van de latinopop die de commerciële Angelsaksische popmuziek van de radio heeft verdrongen. De Colombiaanse Shakira bijvoorbeeld is populair in Peru. Met Gian Marco heeft Peru nu ook zijn eigen internationale balladezanger. Zie ook bundel Crea - Muziek Peru heeft de meest gevarieerde en kleurrijkste keuken van Zuid-Amerika. De enorme rijkdom aan zeevruchten en vis aan de kust wordt gecombineerd met typische granen en wortels uit de Andes en tropische vruchten uit de valleien en de selva. Zie ook bundel Koken Na eten is sport de grootste hartstocht van de Peruanen. Het populairste spel is, net als in de buurlanden, voetbal. Ook al moet de nationale voetbalploeg het in de voorrondes voor het WK steevast afleggen tegen de de ploegen van deze landen. Na voetbal is volleybal de 2 populaire sport, vooral de vrouwen halen belangrijke titels.


8

GODSDIENST Circa 80 % (81.3% om precies te zijn) van de Peruanen beschouwt zichzelf als Rooms-katholiek. Het katholicisme in de Andes is doorspekt met sjamanistische en oude (Inca)tradities. Dit is een groot verschil met de meer op Europa gerichte Peruanen in Lima en de overige kuststeden. In de Andes en het regenwoud schieten de Evangelische kerken als padenstoelen uit de grond (Mormonen, zevendedagsadventisten en protestanten – 12.5%). In het Amazonegebied zijn vele stammen nog aanhanger van het animisme. In de periode voor de Incatijd, maar ook nog tijdens de Incatijd was religie onlosmakelijk met het dagelijks leven van mensen verbonden. Hierin kwam pas verandering door de missionering en meer nog door de ste invloeden van de moderne wereld in het begin van de 20 eeuw. De Spaanse missionarissen waren in eerste instantie handlangers van de wrede conquistadores. Zij wilden op de eerste plaats de paus de successen van hun missionering melden en gebruikten daarom vooral minder christelijke ‘bekeringsmethoden’ (folteringen, inquisitie en moord). Al snel realiseerden ze zich echter dat ze er niet in slaagden om de indigenas echt te bekeren. Deze bleven vasthouden aan hun eigen goden. De apu, bergtoppen, en de cocha, meren, waren voor de indigenas bezield en op die plekken offerden ze. Ook de systematische verwoesting van de heilige plaatsen op die plekken door de missionarissen kon hen hiervan niet weerhouden. In Maria, de Moeder Gods bleven ze eigenlijk de aarde vereren in de vorm van de aardse godin Pachamama. Hetzelfde gold voor de verering van Jezus: deze zagen ze als een vertegenwoordiger van hun zonnegod Inti. De missionarissen die door de geïsoleerde ligging van veel dorpen er vaak niet meer dan één keer per jaar langskwamen voor huwelijksinzegeningen, doopplechtigheden en dergelijke, zagen zich verplicht compromissen te sluiten. Waardoor de religieuze rituelen (zoals de offerrituelen in de kapel van de Señor de la Picota) in de Andes nu nog steeds een boeiende mix zijn van christelijke en oude (pre-)Incarituelen. De katholieke kerk heeft zich intussen van zijn oude conquistador-imago ontdaan en nam de laatste jaren een bemiddelende positie in tussen arm en rijk. Een niet onbelangrijke figuur in deze is Gustavo Gutiérrez, een Peruaan die wordt beschouwd als de vader van de bevrijdingstheologie.

Voor meer informatie: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – Religie Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

9

GESCHIEDENIS VOOR DE KOLONISATIE Weinig landen beschikken over zo’n indrukwekkend archeologisch en historisch erfgoed als Peru. Niet alleen het Incarijk – de meest indrukwekkende Zuid-Amerikaanse beschaving – had er haar wieg, maar ook de Mochica’s (Chan Chan), de Huari’s (Wari’s) en de mysterieuze cultuur van Nazca. De oudste beschaving van Peru, die van Caral, gaat terug tot 3000 v.C. Met andere woorden, toen de meeste indiaanse volkeren nog als nomaden leefden, bestond in Peru al een ontwikkelde cultuur van mensen die in stenen huizen woonden en gebruiksvoorwerpen maakten. Voor een bijdrage over de Incacultuur en –maatschappij: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – De Incamaatschappij

DE CONQUISTA De geruchten over het Incarijk en de fabelachtige schatten lokten de gouddorstige conquistadores richting Peru. In 1531 zette Francisco Pizarro vanuit Panamá, met een kleine troepenmacht, voet aan wal in Peru. De Inca’s waren op dat moment in een bloedige burgeroorlog verwikkeld. De halfbroers Huascar en Atahualpa eisten allebei het recht op de troon op. Atahualpa versloeg zijn broer en bracht, als overwinnaar, in vol ornaat een bezoek aan Pizarro en zijn troepen. Tot zijn grote verrassing werd hij door dezen gevangen genomen. Toen hij daarop een enorme hoeveelheid goud en juwelen liet aanslepen om een bondgenootschap te bezegelen, interpreteerden Pizarro en zijn medestanders dit, naar Europese gewoonte, als losgeld voor een gijzelaar. Ondanks de aanwezigheid van een tolk, begrepen Spanjaarden en indianen elkaar niet. Na een onduidelijk incident, waarbij Atahualpa een bijbel op de grond wierp, werd hij ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. Er volgde een bloedige oorlog. De indianen konden weinig inbrengen tegen de superioriteit van de Europeanen met hun paarden en buksen. Het Incarijk werd onderworpen door een paar honderd Spanjaarden.

DE KOLONISATIE De Spaanse kroon nam het heft in de nieuwe kolonie stevig in handen en stichtte het onderkoningschap Peru. Dit omvatte het huidige Peru en Bolivia; de hoofdstad was Lima. De verhuizing van de hoofdstad Cuzco in de bergen naar Lima aan de kust, betekende een verlegging van het accent. In plaats van de landbouw werd mijnbouw (goud en zilver!) de eerste prioriteit. Vanuit Callao, de haven van Lima, werd het goud en zilver afgevoerd naar Spanje, vanwaar het Europa overspoelde. In Spanje ontstond de uitdrukking ‘vale un Peru’ of ‘dit is een Peru waard’: een smak geld! De situatie van de indianen verbeterde niet onder het koloniaal bestuur. Na de genocide tijdens de conquista werden ze massaal in de zilverproductie tewerkgesteld. De zilverontginning was echter een ongezonde bezigheid. De indiaanse mijnwerkers stierven massaal. Ook ingevoerde zwarte slaven bleken niet opgewassen tegen de extreme omstandigheden in de mijnen. Ze bleken wel effectief op de suikerriet- en katoenplantages; vandaar de hedendaagse zwarte kolonies aan de kust.


10

De slechte behandeling van de indianen en hun algemene verpaupering leidden tot verschillende gewelddadige opstanden tegen het Spaans koloniaal bestuur. De meest bekende was die van Jose Gabriel Condorcanqui, die zich Tupac Amaru liet noemen. Hij slaagde erin duizenden indianen onder zich te verzamelen. Maar toen Spanje meer troepen zond, moest Tupac Amaru het onderspit delven. Hij werd gevangengenomen en samen met zijn vrouw en zoon gevierendeeld op het centrale plein van Cuzco.

DE ONAFHANKELIJKHEIDSSSTRIJD de

Eind 18 eeuw groeide in de kolonie de wrevel over de hoge belastingen, betaald aan een koning die ze nooit te zien kregen. Nadat hij de Spaanse troepen een nederlaag had toegebracht in Chili, verscheepte de onafhankelijkheidsstrijder San Martin zijn troepen naar Peru. Daar kon hij het Spaanse garnizoen zonder veel tegenstand overmeesteren. De onafhankelijkheid werd uitgeroepen op 28 juli 1821. Spanje erkende echter de onafhankelijkheid niet en het voorlopig bestuur lag al snel onder vuur van koninklijke troepen. De Peruanen kregen echter de hulp van de Venezolanen Simon Bolívar en José Antonio de Sucre (die ook al Venezuela, Colombia en Ecuador hadden losgeweekt van de Spaanse kroon). Bolivar en Sucre brachten de Spanjaarden definitieve nederlaag toe in Ayacucho (1824). Spanje was zijn kolonie kwijt. het Santuario Histórico Pampa de Ayacucho

NA DE ONAFHANKELIJKHEID Na de onafhankelijkheid brak een periode van politieke instabiliteit aan. Kortstondige dictaturen, staatsgrepen en revoluties volgden elkaar op. Het land verzwakte en in 1870 rukte buurland Chili – in een oorlog om de salpetervoorraden in de kuststreek – op tot de hoofdstad Lima. Bij de Vrede in Ancón in 1883 verlieten de Chileense troepen het Peruaanse grondgebied maar Peru verloor heel wat grondgebied. Tot op heden leeft er bij de Peruanen een diep ingebakken wantrouwen ten opzichte van Chili. Na WOI genereerde Peru belangrijke inkomsten uit de rubber en lokale kapitalisten en pas gearriveerde immigranten (vnl. Italianen) investeerden in het land. Lima groeide uit tot een voor die tijd moderne stad, met nutsvoorzieningen zoals elektriciteit, waterleiding en riolering.


11

In 1929 zette een coup dictator Leguía af. Na jaren van onderbroken regeringen en staatsgrepen klonk de roep om democratie steeds luider. Het leidde tot de opkomst van de eerste linkse partijen o.m. ook de Partido Comunista Peruano (PCP) waarvan in 1969 het Lichtend Pad (Sendero Luminoso) zich afsplitste. De jaren ’40 waren een periode van relatieve rust. Peru koos de zijde van de geallieerden, maar stuurde geen troepen.

NAOORLOGSE POLITIEK De naoorlogse politiek werd bepaald door de strijd tussen links en rechts, met wisselende leiders. Geen regering bood een manier om de traditionele geografische, etnische en economische breuklijnen te overbruggen. Geen regering had een afdoend antwoord op de uitdagingen waar het land voor staat: de groeiende kloof tussen de stedelijke centra en het platteland (door de massale migratie naar Lima en andere provinciesteden). De economische elite (met haar belangen in de mijnbouw, grootschalige landbouw aan de kust en de visserij) was niet geïnteresseerd in het binnenland. Maar dat binnnenland drukte wel een stempel op de nationale politiek. Zo stemde la provincia in 1990 bvb. masssaal voor de onbekende outsider Alberto Fujimori, een man die openbare werken beloofde. Toen Fujimori (1990-2000) in ongenade was gevallen, kwam plotsklaps Alejandro Toledo aan de macht, met de steun van de massa. Vijf jaar later werd hij verslagen door ex-president Alán García, de man die zijn land 16 jaar daarvoor bijna naar de afgrond leidde. In 2011 dan weer verkozen de Peruanen Ollanta Humala – een voormalig coupleider met fascistische neigingen. De Peruanen hebben blijkbaar een voorliefde voor foute en incapabele leiders. Bovendien reageren Peruanen ook niet rationeel op het politieke proces. Symptomatisch bvb. was dat de regering van Alejandro Toledo (opvolger van Fujimori), onder wie Peru verschillende jaren van forse economische groei kende, amper steun genoot van de bevolking. Toledo’s populariteit zakte op een bepaald moment onder de 10%. Ook dit is typerend voor de Peruanen: men verwacht meer dan alleen harde resultaten van een regeringsleider; standvastigheid, charisma en leiderschap zijn minstens even belangrijk. De Peruaanse bevolking draagt op die manier meer dan haar steentje bij tot het falen van een democratisch systeem. Een democratische grondhouding ontbreekt, Peruanen (of toch het grootste deel) stemmen irrationeel, emotioneel en ook wat onverantwoordelijk. Velen geven de voorkeur aan een autoritaire


12

leidersfiguur. Veel partijen gaan niet langer mee dan een presidentstermijn. De Peruaan bestraft immers standaard de zittende partijen en kiest voor een nieuw, dikwijls onzeker alternatief. Aan de andere kant moet ook gezegd worden dat dergelijk stemgedrag samenhangt met een groot gebrek aan informatie en (politieke) educatie. De media, voornamelijk in handen van blanken en mestiezen, speelt daarbij een grote rol. Wie niet breed geïnformeerd is, geeft zijn of haar stem al snel aan degene die men het meest op tv heeft gezien. Ook niet onbelangrijk: er is kiesplicht in Peru, dus ergens moet toch een kruisje worden gezet.

President Ollanta Humala legt de eed af Voor meer informatie: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – Religie


13

ECONOMIE De economie van Peru weerspiegelt de geografische diversiteit van het land. Grondstoffen worden voornamelijk gevonden in de bergen en het Amazonewoud; Peru’s kustwateren zijn excellente visgronden. In de koloniale tijd was de economie vooral gebaseerd op de plantageteelt (vooral suiker en katoen) en de de winning van delfstoffen. Ook na de onafhankelijkheid bleef dat zo. Aan het eind van de 19 eeuw werden aarzelende stappen gezet richting industrialisatie, maar het land slaagde er niet in zich te hervormen tot een modern land met een eigen industrie. Totdat de regering er eind vorige eeuw in slaagde buitenlandse investeringen aan te trekken en een producten- en dienstensector te ontwikkelen. Mijnbouw blijft één van de belangrijkste pijlers van de Peruaanse economie. Delfstoffen blijven Peru’s belangrijkste exportartikel. De winning en verscheping van koper, zilver, goud, ijzer, zink, lood en molybdeen is goed voor meer dan de helft van de totale export en draagt ca. 4 miljoen dollar bij aan de economie. Ook landbouw en visserij zijn belangrijke pijlers van de economie. Deze zorgen niet alleen voor voedsel voor de bevolking, maar leveren ook waardevolle exportproducten op. In de afgelopen 20 jaar is de productie van katoen en suiker teruggelopen, maar andere producten zoals koffie, fruit en groenten hebben hun plaats ingenomen. Peru verscheept overzee een scala aan producten als asperges, mango’s, zwarte bonen, artisjokken, bananen, tomaten en uien. Sinds het einde van vorige eeuw is ook het toerisme een niet onaanzienlijke economische groeimarkt. Betere vliegverbindingen en een nieuwe luxetrein door de Andes zorgden voor een verbetering van de toeristische infrastructuur. Maar er is nog meer dan genoeg ruimte voor groei.

Machu Picchu – de toeristische trekpleister bij uitstek De Peruaanse economie is de laatste jaren – sinds 2002 – met gemiddeld 6.4% per jaar gegroeid. In 2010 bedroeg de economische groei bijna 9% en in 2011 bijna 7%. Peru heeft vrijhandelsakkoorden met de US, Canada, Singapore, China, Korea, Mexico en Japan. Het land blijft buitenlandse investeerders aantrekken. Zo was er met dat doel begin oktober 2012 een belangrijke top met de Arabische Liga in Lima.


14

Uitvoer Belangrijkste producten

Goud, koper, coca, zink, vis en visproducten, gas, agrarische producten (asperges, rietsuiker, rijst, bananen, koffie, cacao, aardappelen …), textiel (T-shirts)

Belangrijkste partners

China (18.4%), US (15.3%), Canada (11.5%), Japan (5.6%), Spanje (5.4%), Zuid-Korea (4.6%), Duitsland (4.1%) (2010)

Invoer Belangrijkste producten

Kleurtelevisies, telecommunicatiemiddelen, graafmachines e.a. voertuigen, tarwe, soyabonen, papier, katoen, medicijnen

Belangrijkste partners

US (24.5%), China (13.7%), Brazilië (7.6%), Chili (5.9%), Ecuador (4.4%), Zuid-Korea (4%) (2010)

Valuta

Nuevo SOL

Voor meer informatie over de economie: zie www.zuidactie.be – Peru – Uitbreiding – Economie

ENORME KLOOF TUSSEN RIJK EN ARM Steeds meer Peruanen halen voordeel uit de economische groei, maar er blijft een grote ongelijkheid. Nog steeds leeft een vijfde van de bevolking in extreme armoede, dat wil zeggen dat ze rond moet komen met minder dan 1 dollar per dag. De armen vindt men in Peru voornamelijk op het platteland en het zijn bijna altijd indigenas. De extreme armoede zou drie keer zo groot zijn onder de indianen als onder de rest van de bevolking. Volgens statistieken hebben indianen gemiddeld drie jaar minder scholing dan niet-indiaanse Peruanen. De achterstelling is een gevolg van de geografische isolatie. Veel indianendorpen bevinden zich ver van diensten en beslissingscentra. Ook hun eigen taal en cultuur vermindert de kansen van de indianen, niet alleen in de grote steden. Op het platteland is sprake van een overlevingseconomie. De campesinos in de Andes leven van wat een lapje grond opbrengt. Op die manier blijven er in Peru verschillende economische systemen naast elkaar bestaan (kapitalisme vs. overlevingseconomie). De ongelijkheid is echter niet alleen maar een toevallig, historisch gegeven. Het is ook een situatie die politiek in stand wordt gehouden. De achterstelling van het platteland heeft immers ook te maken met desinteresse bij de elite in de grote steden, die weinig op heeft met investeringen voor infrastructuur (waterleiding, wegen) of scholen en hospitalen op het platteland. Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

15

TREK NAAR DE STAD Een gevolg van de armoede en gebrek aan kansen op het platteland is de massale emigratie naar de steden, vooral naar Lima, maar de laatste decennia ook steeds meer naar de andere grote steden. In 1961 woonde nog 53% van de Peruaanse bevolking op het platteland, in 1990 was dat nog maar 30% en dat percentage daalt nog steeds. De trek naar de stad op zich verloopt redelijk gemakkelijk en geweldloos, maar de volgende stap, het vinden van een volwaardige baan in de stad is vrijwel onneembaar. Van de economische actieve bevolking in Peru heeft maar 15% een stabiele vaste baan.

DE INFORMELE SECTOR Volgens schatting zou niet minder dan 70% van de Peruaanse bevolking in de informele sector werken. Deze informele sector strekt zich uit van straatverkoop tot illegale ateliers en grote overdekte markten. Het grote nadeel van het informele circuit is het volledige gebrek aan bescherming. Straatverkopers of caseritas leven letterlijk van dag tot dag en verdienen juist genoeg om hun rekeningen te betalen. Sparen lukt hen niet.

DE MACHOCULTUUR EN DE EMANCIPATIE VAN DE VROUW Hoewel steeds meer vrouwen werken, vooral in de informele sector, heeft de emancipatie van de Peruaanse vrouw nog een lange weg te gaan. De relaties tussen mannen en vrouwen staan sterk onder invloed van de machocultuur. De man heeft het thuis voor het zeggen, terwijl de vrouw zich traditioneel schikt in een onderdanige rol. Zo ondersteunen ook veel vrouwen de machocultuur. Een bijkomend probleem is seksueel geweld. Volgens cijfers van de Permanente Commissie voor de Rechten van Vrouw en Kind (CPDMN) vindt meer dan 60% van de verkrachtingen thuis plaats, of in het huis van een bekende. Nadelig voor de vrouwenemancipatie is het cultureel vooroordeel dat een vrouw pas voor vol wordt aangezien wanneer ze moeder is. Kinderen krijgen wordt door de omgeving sterk aangemoedigd en veel meisjes zien dit als het hoogste doel in het leven. Tienerzwangerschappen komen veelvuldig voor, vaak door een gebrekkige voorlichting op het vlak van voorbehoedsmiddelen. Een op de zes Peruaanse meisjes krijgt haar eerste kind Zuidactie 2013 – viva CASA COSMA Peru landinformatie

16

voordat ze 19 jaar is. Deze percentages liggen in de Andes en in de selva nog hoger (resp. 20% en 30%). Niet zelden blijven deze jonge moeders alleen achter. Het aantal alleenstaande moeders in Peru ligt heel hoog. Elke vorm van professionele carrière wordt op die manier moeilijk. Maar toch is er verandering op til en beginnen vrouwen zich minder te schikken in hun onderdanige rol. Zo kwamen jonge mensen (vrouwen vooral) tijdens de wekelijkse parade in Ayacucho, de laatste zondag van september 2012, op voor gendergelijkheid. Met mooie collages, kleurrijk versierde pancartes en krachtige slogans. Een stap vooruit in de strijd tegen de evidentie van mannelijke suprematie ...

Bronnen: T. Dieusaert, Peru. Landenreeks, Amsterdam, 2006 B. Rachowiecki, Reisgids Peru. National Geographic,Utrecht, 2011 D. Jenkins, Peru. Rough Guide, Antwerpen, 2011 Diverse websites


17

2. PERU: EENVOUDIGE LANDINFORMATIE De Zuidactie van 2013 neemt je mee naar Peru, een boeiend land in Zuid-Amerika. Deze blaadjes laten jullie kort kennismaken met het land, zijn mensen, verleden en godsdienst.

HET LAND Als je met de bus Peru doorkruist, dan rijd je doorheen jungle (selva), bergen (sierra) en woestijn (selva). Wie dit wil doen, moet zich goed voorbereiden. Want de reis is niet gemakkelijk. Hoog in de Andes, bijvoorbeeld, is de lucht zo dun dat sommige bezoekers er in ademnood geraken. Zuurstofmaskers moeten hen dan uit de nood helpen. De Peruaanse jungle biedt een ander soort avontuur. Alles wat daar leeft, of het nu een dier, een insect of een plant is, wordt reuzengroot. Sommige mieren zijn er zo groot als een volwassen duim.

Peru heeft maar 2 seizoenen: een droog en een nat seizoen (ook wel regenseizoen genoemd). In Peru kennen ze dus geen lente, winter, herfst of zomer. Als het tijdens het regenseizoen regent, is dat meteen zeer hevig. Dikke druppels vallen dan zeer snel achter elkaar. In enkele seconden ben je helemaal doordrenkt.


18

DE MENSEN Elk dorpje en elke stad in Peru heeft één ding gemeenschappelijk: een Plaza de Armas - een centraal marktplein - waar de Peruanen zich verzamelen om te kijken en gezien te worden. Op elke Plaza vind je een groen plein met daartussen wandelpaden. In het midden van de Plaza staat een standbeeld. Op sommige Plazas vind je ook een fontein. Parades of processies beginnen en eindigen altijd op de Plaza en de belangrijkste gebouwen van de stad of het dorp zijn rond dit plein opgetrokken.

Peruanen hebben 2 passies: familie en voetbal. Zondagen in Peru worden doorgebracht met de familie. Zelfs getrouwde mensen blijven zeer close met hun ouders. Soms blijven ze thuis wonen – in een aanbouw aan het ouderlijk huis. Eén van de dingen die Peruaanse families liefst samen doen is voetbal kijken. Het hele land lijkt tot stilstand te komen als het Peruaanse nationale team speelt. Iedereen laat vallen wat valt om de match te zien. Ook al hebben de Peruanen vele dingen gemeenschappelijk, toch is elk dorpje en elke stad in het land uniek. Elke comunidad in Peru heeft zijn eigen muziek, voedingsgewoontes en kledij. Ook al liggen ze soms maar een paar kilometer van elkaar verwijderd, toch heeft iedere gemeenschap iets bijzonders: een eigen kaas, eigen lekkernijen of een eigen kunstvorm.


19

HET VERLEDEN Het oude Peru kende een hele reeks briljante, hoogontwikkelde culturen. Deze culmineerden in het roemrijke Incarijk. De Inca’s aanbaden de Zonnegod, Inti. Ter ere van die god bouwden ze grote tempels die ze versierden met goud. De Inca’s geloofden dat de grote Inca (de heerser van het rijk) een afstammeling was van Inti. Hij droeg prachtige kleren, overdadig versierd met goud en kostbare stenen.

De grote Inca (of Sapa Inca)

Machu Picchu

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Spaanse conquistador (veroveraar), Francisco Pizarro, en zijn mannen die in 1531 in Peru aankwamen, Peru het ‘el dorado’ noemden: het land van goud. De Spanjaarden onderwierpen de Incaheersers en Peru werd de ‘Parel van het Spaanse Rijk’. Pas 3 eeuwen later, in 1824, versloegen de Peruanen de Spanjaarden in de slag van Ayacucho en werd Peru onafhankelijk.

Nu is Peru een moderne democratie. Maar de oude ruïnes die je, waar je ook gaat ziet, herinneren voortdurend aan de rijkdom en het interessante verleden van dit land.


20

DE GODSDIENST De meeste Peruanen zijn Rooms-Katholiek en belijden hiermee de godsdienst die door de Spaanse overheersers is meegebracht. Maar de invloed van de religieuze tradities van hun indiaanse voorouders is nog groot. Zo is de eerbied voor de Pachamama, ‘Moeder Aarde’ groot in Peru. Voor je de aarde omploegt om haar te gaan bewerken, giet je een beetje drank over de grond, als offer voor ‘Moeder Aarde’. Opdat ‘Moeder Aarde’ zou blijven geven, moet je haar eren. Door haar af en toe iets terug te geven bijvoorbeeld (wat bier of wat cocablaadjes of iets anders …). Uit dankbaarheid voor alles wat zij, bron van alle leven, geeft.

Bron: S.A. Fajardo, Enrique’s Day. From Dawn to Dusk in a Peruvian City. Frances Lincoln Limites, 2002


21

3. DE PERUAANSE VLAG

BESCHRIJVING VAN DE VLAG De Peruaanse vlag bestaat uit 3 gelijke, verticale stroken. De twee buitenste stroken zijn rood gekleurd, de binnenste strook wit. Centraal in de witte strook staat het wapenschild van Peru.

HET WAPENSCHILD

In het wapenschild van Peru zijn de drie nationale symbolen/rijkdommen van het land afgebeeld. De vicuña representeert de rijke fauna van Peru; de cinchonaboom – die de grondstof voor kinine levert – representeert de rijke flora en een gele hoorn des overvloeds waar muntstukken uitrollen, de bodemrijkdom van het land. Zie ook: www.zuidactie.be – Peru – Nationale symbolen


22

DE KLEUREN VAN DE VLAG De rode stroken van de vlag roepen de herinnering op aan het bloed, vergoten in de onafhankelijkheidsstrijd. De witte strook symboliseert de vrede.

EEN ANEKDOTE OVER DE KLEUREN VAN DE VLAG … Over het ontstaan van de Peruaanse vlag bestaat een mooie anekdote. De Argentijnse generaal San Martín, die een grote rol speelde in de onafhankelijkheidsstrijd, landde op 8 september 1820 op het strand van Paracas. Moe van de lange reis deed hij daar een dutje. Toen hij wakker werd, vloog juist een vlucht flamingo’s over. San Martín werd zo getroffen door de schoonheid van de vogels met hun witte borst en rode vleugels, dat dit hem inspireerde bij het kiezen van de kleuren van de vlag van Peru. Bronnen: http://www.lisetteverkerk.nl/de-drie-rijkdommen-van-peru - https://www.cia.gov/library/publications/theworld-factbook/flags/flagtemplate_pe.html T. Dieusaert, Peru. Landenreeks, Amsterdam, 2006.

De Plaza de Armas van Ayacucho

Zie op: www.zuidactie.be – Peru – Vlag ook nog volgende informatie: 1) De Vlag van Peru (Wikipedia) + 2) Online inkleuren van de vlag van Peru en www.zuidactie.be – Crea: 3) Kleurplaat vlag


23

4. DE PERUAANSE MUNTEENHEID : NUEVO SOL OF PEN Nuevo Sol Land

Peru

Verdeling

100 céntimos

ISO 4217-code

PEN

Afkorting of valutateken

S/.

Wisselkoers Actuele wisselkoers

1€=3.33448 (januari 2013)

De sol (meervoud: soles) is de nationale munteenheid in Peru. Deze munteenheid werd ingevoerd op 4 januari 1991, onder de officiële naam nuevo sol (nieuwe sol).

GESCHIEDENIS In de 19e eeuw maakte Peru gebruik van zilveren soles. Het zilver was echter meer waard dan de geldwaarde van de munten, waardoor de munten geëxporteerd werden in plaats van als munteenheid te blijven circuleren. Daarom werd deze munt omstreeks 1860 vervangen voor de Boliviaanse munt. In 1900 werd de Peruaanse gouden pond ingevoerd, die in waarde gelijk werd gesteld aan de Britse pond. Daarnaast circuleerde ook de Britse pond zelf. In 1931 werd aan die situatie een einde gemaakt met de herintroductie van de sol. Het woord sol betekent zon. Sinds 1975 nam de waarde van de sol in een hoog tempo af. Het werd noodzakelijk om een nieuwe munt in te voeren. In 1985 werd daarom de inti geïntroduceerd. De naam van deze munt was geïnspireerd op de sol: ook woord inti betekent zon, maar dan in het Quechua. De oorspronkelijke sol werd overigens niet opzettelijk naar de zon genoemd, maar naar de solidus die in het Romeinse Rijk werd gebruikt. Deze naam werd echter al snel afgekort tot sol, waarna de associatie met de zon in Peru (waar de zon bekendstaat als een krachtig symbool in het rijk van de Inca's) voor de hand lag. Ook de inti devalueerde in een rap tempo. In 1991 introduceerde de toenmalige president Fujimori daarom de nuevo sol: de nieuwe sol. De internationale code voor de nueva sol is PEN. De oude sol had de code PEH, en de inti was de PEI.


24

MUNTEN Er zijn munten van 10, 20 en 50 céntimos en van 1, 2 en 5 S/. in omloop. Waarde

Afbeelding

10 céntimos

20 céntimos

50 céntimos

1 nuevo sol

2 nuevos soles

5 nuevos soles


25

BANKBILJETTEN Er zijn biljetten met de volgende waarden: 10, 20, 50, 100 en 200 nuevos soles. Alle biljetten hebben dezelfde afmeting van (140 x 65 mm).

Waarde (S/.)

Kleur

Portret

10

Groen

José Abelardo Quiñones Gonzáles

20

Oranje

Raúl Porras Barrenechea

50

Bruin

Abraham Valdelomar Pinto

100

Blauw

Jorge Basadre Grohmann

200

Roze

Rosa van Lima

Afbeelding

(patroonheilige van Peru)

Bron: Wikipedia


26


27

5. PERU IN BEELD – (PROMO)FILMPJES Voor wie een beter beeld wil van themaland en -stad van de Zuidactie 2013, enkele links naar (promo)filmpjes. Een greep uit het aanbod: http://www.yesperu.com/En/Peru-Videos.aspx (promofilmpje van de toeristische dienst van Peru)

Peru _ Land of the inkas http://youtu.be/DEI9UW_zVU4 (toeristische promofilm– met extra aandacht voor de cultuur) De hoogst gelegen geasfalteerde weg ter wereld http://youtu.be/jMHU7Wk7dBw (met Mazda door Peru - een reclamefilmpje, maar het geeft een mooi beeld van de diversiteit van de natuur in dit prachtige land)


28

6. BIJLAGE: PERU EENVOUDIGE LANDENINFO


29


30

1. PERU uitgebreide landinformatie Inleiding Landinformatie Bevolking Taal Geografie en klimaat Cultuur

Recommend Documents