Tanzania: algemene landinformatie Inleiding Steekkaart Het land en zijn bevolking Geografie en klimaat

INHOUD

1.

Inleiding...................................................................................................................................................... 3

2.

Steekkaart .................................................................................................................................................. 4

3.

Het land en zijn bevolking .......................................................................................................................... 5

4.

Geografie en klimaat .................................................................................................................................. 6

5.

Geschiedenis .............................................................................................................................................. 7 5.1.

Kort historisch overzicht .................................................................................................................... 7

5.2.

De wieg van de mensheid ................................................................................................................. 8

5.3.

De prekoloniale periode .................................................................................................................... 8

5.4.

Ontdekkingsreizigers ......................................................................................................................... 9

5.5.

Kolonisatie ....................................................................................................................................... 10

5.6.

Wereldoorlog I en II ......................................................................................................................... 11

5.7.

Onafhankelijkheid ........................................................................................................................... 11

5.8.

United Republic of Tanzania............................................................................................................ 12

5.9.

Internationale rol ............................................................................................................................ 13

6.

Staatsinrichting ........................................................................................................................................ 14

7.

Religie ....................................................................................................................................................... 14

8.

Taal ........................................................................................................................................................... 15

9.

Cultuur ..................................................................................................................................................... 16 9.1.

Verhalen .......................................................................................................................................... 16

9.2.

Muziek (en dans) ............................................................................................................................. 16

9.3.

Sport en spel.................................................................................................................................... 17

9.4.

Eten en drinken ............................................................................................................................... 18

9.5.

Feesten ............................................................................................................................................ 18

9.6.

Kledij: De kanga of de kitenge ......................................................................................................... 18

Zuidactie 2014 – Tanzania - Landinformatie

Hoofdstuk: Inhoud

Tanzania: algemene landinformatie ....................................................................................................................... 3

1

10.

Economie ............................................................................................................................................. 20

10.1.

Landbouw ........................................................................................................................................ 20

10.2.

Visserij ............................................................................................................................................. 20

10.3.

Mijnbouw en industrie .................................................................................................................... 20

10.4.

Toerisme .......................................................................................................................................... 21

11.

Munt .................................................................................................................................................... 21

12.

Vlag ...................................................................................................................................................... 21

Het Tanganyikameer en de regio Kigoma ............................................................................................................. 22 Aangeprezen in reisgidsen … ............................................................................................................................. 22 Toemaatje: Het leven van alledag – op kindermaat ............................................................................................. 26

Hoofdstuk: Inhoud

Bibliografie ............................................................................................................................................................ 28


2

TANZANIA: ALGEMENE LANDINFORMATIE 1. INLEIDING

Voor meer afbeeldingen en kaarten: zie website

Vergeleken met de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw is Tanzania een ander land geworden. De opvolgers van Tanzania’s eerste president Nyerere kozen voor een beleid van democratisering en liberalisering. Er werden meer partijen toegestaan en de media kregen meer vrijheid. Om economische groei te bewerkstelligen werden de staatondernemingen ontmanteld; zij maakten plaats voor particulier initiatief. Grenzen gingen open, zowel voor buitenlandse producten als voor toeristen. Bovendien is Tanzania nog altijd een eiland van rust in een roerige regio. Ook dat heeft het land goed gedaan. Maar: de hervormingen leiden vooralsnog niet tot verbetering van de levensstandaard van alle bewoners. Ondanks zijn natuurlijke rijkdommen en de duurzame economische groei van de afgelopen jaren zijn de armoedecijfers slechts lichtjes gedaald. Een gebrekkige infrastructuur, een lage landbouwproductiviteit en inefficiënte overheidsdiensten, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg en het onderwijs, vormen enorme uitdagingen. De armoede, vooral op het platteland en in de regio’s waar geen toeristen komen blijft groot. En dit zijn niet de enige problemen: de hiv/aidsepidemie houdt de bevolking in een wurggreep, er zijn spanningen tussen het vasteland en de ‘eilanden’, de geografische situatie én milieu cq klimaatproblemen kunnen een rem vormen op de ontwikkeling.

Hamisi, de papa van Imani met op zijn T-shirt: de afbeelding van Kikwete


Hoofdstuk: Tanzania: algemene landinformatie

Maar volgens president Kikwete mogen we niet te somber zijn: ‘Afrika, ook Tanzania, is on the move’.

3

2. STEEKKAART Officiële naam

The United Republic of Tanzania Jamhuri ya Muungano wa Tanzania (Swahili)

Ligging

Afrika het vroegere Tanganyika en Zanzibar tussen Kenia en Mozambique; Oost-Afrika

Oppervlakte

945 087km² (31 keer België) inclusief de eilanden Zanzibar, Pemba en Mafia 59.050 km² van het totale oppervlak bestaat uit water

Klimaat

Tropisch klimaat met een kort regenseizoen (november-december) en een lang regenseizoen (maart-mei)

Bevolking

47 656 400 (gegevens van 2012) 99% Afrikanen uit meer dan 120 Bantoe-stammen: de grootste stam zijn de Sukuma, die 13% van de bevolking uitmaken; andere belangrijke stammen zijn de Nyamwezi, Makonde, Haya en Chagga; de bekendste stam zijn de Masaï 1% Arabieren en Aziaten: deze wonen vooral in Dar es Salaam en Zanzibar gemiddelde levensverwachting 58,9 jaar mediaan van de bevolking 17,5 jaar

Hoofdstad

Dodoma (officiële hoofdstad)

Godsdienst

Op het vasteland: 30 à 35 % katholiek, 30 à 35 % moslim en 35% inheemse religies In Zanzibar: 99% moslim

Taal

Swahili en Engels (officiële talen) Vele lokale talen en Arabisch (op Zanzibar)

Munteenheid

Tanzaniaanse Shilling (TZS)

Bestuursvorm

Republiek

Onderwijs

26,8 % is analfabeet (gegevens van 2012)

Plaats op de HDI

152 (op 186 landen)



Dar es Salaam (belangrijkste stedelijke centrum)

4

3. HET LAND EN ZIJN BEVOLKING De huidige republiek Tanzania is ontstaan uit de samenvoeging van de vroegere Britse kolonie Tanganyika en de eilandengroep Zanzibar (Unguja en Pemba). Tanzania verkreeg in 1964 haar onafhankelijkheid. De eerste president, die nog steeds op handen wordt gedragen, is Julius Nyerere. Zijn partij CCM was lange tijd de enige politieke partij. In 1992 werd een meerpartijenstelsel ingevoerd. Toch wint CCM bij verkiezingen nog steeds de meerderheid van de stemmen. (Zie ook apart hoofdstuk: geschiedenis) Tanzania wordt bewoond door 47 miljoen mensen (UN 2011) van meer dan 120 stammen. Tanzania is met een bevolkingsdichtheid van ongeveer 40 inwoners per km² relatief dun bevolkt. Ter vergelijking: voor België is dat 336 inwoners per km². De bevolkingsgroei is met 2 procent per jaar relatief laag. Vrouwen in Tanzania krijgen gemiddeld 5 kinderen, maar door de aidscrisis ligt het sterftecijfer hoog. Het grote aantal stammen leeft in vrede naast elkaar. Een fenomeen dat wordt toegeschreven aan president Nyerere, die het belang van de stam naar de achtergrond schoof en het nationalisme bevorderde door Swahili tot nationale taal te maken. Maar dat er weinig spanningen zijn tussen de bevolkingsgroepen onderling heeft evenzeer te maken met het feit dat geen enkele stam getalsmatig de overhand heeft. Met uitzondering van de Sukuma vormt geen enkele Tanzaniaanse bevolkingsgroep meer dan 10 procent van de bevolking. Geen enkele groep is politiek of cultureel dominant. Etnische verbanden spelen geen grote rol. Ook al omdat het begrip ‘stam’ veelal door de koloniale machthebbers werd ingevoerd en de verdeling in stammen op arbitraire grond gebeurde. Dit was bijvoorbeeld het geval voor de Sukuma – letterlijk ‘mensen uit het noorden’; het grootste volk in Tanzania dat 13 procent van de bevolking uitmaakt. Zij vormen een grote verscheidenheid van gemeenschappen onder diverse lokale chiefs, lokale hoofden en raden van ouderen. Ze werden pas in de koloniale tijd tot één etnische groep bestempeld.

De meest bekende van alle Tanzaniaanse stammen zijn ongetwijfeld de Masai, ook al maken ze slechts 2% van de bevolking uit en hebben ze relatief weinig invloed. Ze houden sterk vast aan hun eigen tradities en cultuur: ze leven met hun kuddes (koeien en geiten) in Noord-Tanzania (en Zuid-Kenia) en zijn te herkennen aan hun felrode of felblauwe toga-achtige gewaden. Voor dit nomadenvolk betekent een grote veestapel welvaart. Op plaatsen waar voldoende water en gras is, bouwen ze lemen dorpen. De laatste decennia blijven steeds meer Masai op een vaste plek wonen, vaak aangemoedigd door de regering, zodat de kinderen naar school kunnen gaan. Omdat ze voortdurend onderweg zijn, bestaat hun traditionele voedsel uit runderbloed en melk. In de Masai-cultuur spelen leeftijdsgroepen een belangrijke rol. Iedere overgang naar een nieuwe leeftijdsfase vindt plaats met ceremonies. Hoe het leven van een Masai-man eruit ziet, staat daarmee al van tevoren voor een groot deel vast. In de kindertijd (Inkera) leren jongens vanaf hun vijfde jaar hoe ze op het vee moeten letten. In de puberteit worden zij besneden en treden ze toe tot de krijgers (Ilmoran). Morans mogen niet trouwen, maar vriendinnetjes (onbesneden meisjes) zijn wel toegestaan. Als de morans rond de 25 jaar zijn, ondergaan zij opnieuw een ceremonie en treden zij als junior ouderlingen toe tot de Ilpayiani. Jaren later vindt de laatste ceremonie plaats, die hen van junior tot senior ouderlingen maakt. Al het dagelijkse werk,


De Makonde in het zuiden, langs de grens met Mozambique, zijn het tweede volk in grootte. Zowel de Sukuma als de Makonde werden politiek en economisch overvleugeld door de Chagga (4 procent van de bevolking), die rond de Kilimanjaro wonen. Deze bevolkingsgroep die bekend staat als ‘rijke koffieboeren’, hebben meer invloed dan de nomadische Masai, Barabaig en Tagota; volken die sterk vasthouden aan hun eigen tradities en cultuur maar relatief weinig invloed hebben in Tanzania. De Swahili leven in het kustgebied. Ook zij vormen niet zozeer een volk als wel een verzameling van stammen waarvan taal en cultuur sterk beïnvloed zijn door Arabieren, Indiërs en de Portugezen. Langs de Afrikaanse oostkust bevonden zich eeuwenlang belangrijke handelscentra, waar deze culturen zich konden vermengen. Het woord Swahili is afkomstig uit het Arabische ‘sawa hili’, dat ‘van de kust’ betekent.


5

waaronder het bouwen van huizen, wordt gedaan door de vrouwen. Meisjes blijven bij hun moeders wonen tot ze trouwen.

(Koning Aap) Van groter belang dan het verschil tussen Afrikaanse bevolkingsgroepen zijn de verschillen tussen Afrikanen en niet-Afrikanen, vooral Arabieren en Aziaten. Deze wonen vooral in Dar es Salaam en op Zanzibar. Voor de nationalisatie had de Aziatische gemeenschap de economie in handen (Zie verder Geschiedenis). Ten tijde van Nyerere vertrokken veel Indiërs en Pakistani. Nu, dankzij de liberalisering, krijgen ze weer kansen. Ze moeten concurreren met Arabische zakenlieden (vooral uit Libanon), maar Chinezen en Indiërs zijn grote investeerders. De invloed van de Aziatische gemeenschap wordt met de economische boom steeds groter (zie verder Economie)

4. GEOGRAFIE EN KLIMAAT Tanzania is ongeveer 31 keer zo groot als België en heeft een oppervlakte van 945087 km². Het land telt veertien nationale parken en daarnaast nog eens meer dan dertig reservaten. Tanzania’s grote trots is de hoogste berg (Kilimanjaro) en het grootste meer (Victoriameer). De Kilimanjaro is met zijn 5895 m hoogte de hoogste berg van Afrika. Met zijn prachtige, karakteristieke sneeuwkap is deze vulkaan, die overigens eigenlijk uit drie vulkanen bestaat, een van de meest tot de verbeelding sprekende bergen ter wereld. Tanzania wordt voor het grootste deel omringd door weidse wateroppervlaktes: de Indische Oceaan in het oosten, Lake Victoria in het noordwesten, Lake Tanganyika in het westen en in het zuidwesten Lake Malawi. Het overheersende landschap in Tanzania is de savanne; een landschap met overwegend grasland met hier en daar een boom. Veelal de karakteristieke umbrella thorn: een acacia met een elegant en wijd uitwaaierend bladerdak. Een ander bepalend onderdeel van het landschap is de Great Rift Valley. Als gevolg van breuken in de aardkost ontstonden miljoenen jaren geleden twee kloven die van Ethiopië tot Noord-Tanzania (oostelijk rift) en van Oeganda via West-Tanzania naar Mozambique (westelijk rift) lopen. De Rift vallei heeft gezorgd voor het vulkanisch gebied waaruit schitterende kraters zijn voortgekomen, de Ngorongoro krater bijvoorbeeld en voor uitzonderlijk diepe meren als Lake Tanganyika.

Tanzania ligt vlakbij de evenaar. Het land kent dus geen zomer of winter, maar wel twee regenseizoenen: een korte regentijd (november en december) en een lang regenseizoen (van maart tot en met mei). Hoeveel regen er valt varieert niet alleen per tijdstip, maar ook per regio. Het droogste gebied van Tanzania is het Centraal Plateau. Hier is maar één regenperiode per jaar, tussen december en mei. In het kustgebied valt er over het algemeen meer regen. Op de eilanden voor de kust moet men zich over het algemeen geen zorgen maken of de regen komt. In het binnenland blijft regen een onzekere factor. De gevolgen voor de voedselproductie laten zich gemakkelijk raden … Tanzania heeft een warm klimaat. Door het hele jaar genomen is het gemiddelde verschil tussen de hoogste en laagste temperatuur niet meer dan vijf graden. De gemiddelde temperatuur is ongeveer 26° C. Met de hoogte neemt de temperatuur af; de Kilimanjaro is met zijn 5895 m hoog genoeg om altijd bedekt te zijn met sneeuw. Ook in het hoog gelegen binnenland zoals in Serengeti National Park koelt het ’s nachts aanzienlijk af.



ns

6

5. GESCHIEDENIS KORT HISTORISCH OVERZICHT

2,6 tot 1,5 miljoen jaar geleden 10 000 jaar geleden

homo habilis

Begin jaartelling 800-1500

eerste landbouwers, begin Bantoe-migraties, begin handel met Arabisch schiereiland en India Arabieren stichten nederzettingen langs kust van Oost-Afrika

Na 1498

Portugese handelsnederzettingen op Zanzibar en de kust

de

de

jagers en verzamelaars

16 en 17 eeuw

Arabische handel met het binnenland komt op gang

1729 19 eeuw

Arabieren uit Oman verdrijven de Portugezen; kuststrook, Zanzibar en Pemba gaan behoren tot het sultanaat Oman toenemende invloed van Europese landen, slavenhandel bereikt grote omvang

1890

stichting koloine Deutsch Ostafrika (Tanganyika); Zanzibar wordt Brits protectoraat

1919

Tanganyika wordt Brits protectoraat

1945 1953

Tanganyika wordt trustgebied van de Verenigde Naties onder bestuur van GrootBrittannië Julius Nyerere wordt leider van de TANU (Tanganyika African National Union)

1960

TANU wint de algemene verkiezingen

1961

onafhankelijkheid van Tanganyika; tot 1962 constitutionele monarchie; daarna republiek met Nyerere als president Zanzibar wordt onafhankelijk

de

1963 1964 Begin jaren zeventig

Afrikaanse bevolking op Zanzibar komt in opstand tegen Arabische overheersing; unie tussen Tanganyika en Zanzibar United Republic of Tanzania vorming Ujamaa-dorpen

1978

oorlog met Oeganda

1982-1985

onderhandelingen met het IMF over economische hervormingen

1985

Nyerere treedt af als president

1992

invoering van een meerpartijenstelstel

augustus 1998 2001

aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Nairobi (bijna 300 slachtoffers) en Dar es Salaam (10 slachtoffers) de eerste terreurdaden van Osama Bin Laden’s Al Qaeda gewelddadige rellen op Zanzibar, nasleep van verkiezingsfraude

2005

Jakaya Kikwete behaalt een grote verkiezingsoverwinning



5.1.

7

5.2.

DE WIEG VAN DE MENSHEID

Oost-Afrika – en dan met name de Rift Valley – geldt naar hedendaagse wetenschappelijke normen als de wieg van de mensheid. In de Olduvaikloof (in Tanzania) vond Louis Leaky fossiele resten van tanden die 2,5 miljoen jaar oud bleken te zijn. Er worden ook stukken van andere mensachtige botten gevonden en enkele primitieve gebruiksvoorwerpen. Snel werd het duidelijk dat het hier resten betreft van wat onze verre voorouder zou moeten zijn de Homo habilis - waaruit later de Homo Sapiens voortkwam.

Louis Leakey met zijn vondsten uit de Olduvaikloof

Oost-Afrika is altijd een kruispunt van migratie geweest. Ook nu nog vertegenwoordigen de volkeren van Oost-Afrika vrijwel alle taalgroepen die op het continent voorkomen. De oudste volksverhuizing die in dit gebied bekend is, was die van nomadische stammen die rond 2000 v.C. vanuit Ethiopië zuidwaarts trokken. De meeste stammen die nu Oost-Afrika leven, hebben zich daar gevestigd in de periode van 500 v.C. tot 500 n.C.

5.3.

DE PREKOLONIALE PERIODE

Het prekoloniale Oost-Afrika kan in tweeën worden gedeeld, met aan de ene kant het binnenland en aan de andere kant de kuststrook aan de Indische Oceaan.

Al met al heeft het kustgebied een kleine 1000 jaar blootgestaan aan Arabische en Perzische invloeden. Er was de de een relatief korte tussenperiode in de 16 en 7 eeuw, toen de Portugezen – nadat ze Kaap de Goede Hoop hadden omvaren in 1488 – de positie van de Arabieren in Oost-Afrika overnamen. In 1828 werden ze echter door de Arabieren verslagen. In 1840 vestigde de sultan van Oman zich in Zanzibar. Zanzibar was vruchtbaarder dan Oman, er was genoeg drinkwater en een goede haven. Bovendien was de ligging van Zanzibar met het oog op de handel heel gunstig. Said ibn Sultan introduceerde de kruidnagelcultuur in Zanzibar. De kruiden zijn erg gewild in Europa en de handel bloeit op. Said ibn Sultan laat vanuit het vasteland – o.m. over de zg. Tanzania Central Ivory and Slave Trade Route – van Ujiji aan het Tanganyikameer tot Bagamoyo aan de kust van de Indische Oceaan - massaal slaven en ivoor aanvoeren. Deze worden tewerk gesteld op de kruidnagelplantages van Zanzibar, verkocht op de beruchte slavenmarkten van het eiland of de omliggende eilanden Pemba en Kilwa of naar Arabië verscheept. De zg. Tanzania Central Ivory and Slave Trade Route en De slavenmarkt – panelen uit het Dr. Livingstone Monument in Ujiji (Kigoma)

Voor nog meer afbeeldingen van handelsroute en slavenmarkten: zie website



De Afrikaanse stammen in de binnenlanden leefden min of meer soeverein, de volkeren in de kustgebieden ste stonden onder invloed van de Arabische wereld. Vanaf de 8 eeuw vestigden zich hier immers Arabische en later ook Perzische handelaren. Zij maakten ook van het eiland Zanzibar een belangrijk handelscentrum.

8

De Arabieren verdedigden hun handelsbelangen in Zanzibar door er stevige forten te bouwen. Desondanks komt de handel ook steeds meer in de handen van Indiërs terecht. Zanzibar groeide zo uit tot een soort van Afro-Aziatisch Singapore met een gemengde bevolking van Arabieren, Afrikanen, Indiërs en Europeanen. De opvolgers van Said ibn Sultan konden echter een stuk minder soeverein opereren, want de koloniale ambities van Groot-Brittannië en Frankrijk wierpen hun schaduw vooruit.

Het verschepen van slaven vanuit Bagomoyo – panelen uit het Dr. Livingstone Monument in Ujiji (Kigoma)

5.4.

ONTDEKKINGSREIZIGERS

De eerste ontdekkingsreiziger die in Afrika van grote betekenis zou zijn was de Schot David Livingstone (18131873). Naast ontdekkingsreiziger was hij ook missionaris en arts. Het meest geliefd was hij om zijn strijd tegen de slavernij. De boeken die hij over zijn ontdekkingsreizen publiceerde, waren regelrechte bestsellers in het Groot-Brittannië van zijn tijd. Livingstone was de eerste blanke die van kust tot kust (van Angola tot Mozambique) door Afrika trok. En passant ontdekte hij o.m. de Victoria Watervallen, Lake Malawi en Lake Mweru. 'Ontdekken' verdient overigens enige toelichting. De watervallen waren, net als de meren, natuurlijk al lang bekend bij de lokale bevolking. Met het woord ontdekken wordt dan ook bedoeld dat men er eerder in Europa geen weet van had.

Monument op de plaats waar Stanley Livingstone zou ontmoet hebben; een reconstructie van de ontmoeting en een herinnering aan de menslievendheid van Livingstone – Dr. Livingstone Monument in Ujiji (Kigoma)



De laatste jaren van zijn leven bracht Livingstone door in Oost- en Centraal-Afrika, op zoek naar de bronnen van de Nijl, die hij overigens nooit zou vinden. Hij werd zo mogelijk nog beroemder dan hij al was door de zoektocht van New York Herald-journalist Henry Morton Stanley, die er door de directeur van zijn krant op uitgestuurd was om Livingstone te zoeken, nadat er in 1871 al drie jaar niets meer van de ontdekkingsreiziger was vernomen. Stanley vond Livingstone in Ujiji, aan de oostoever van Lake Tanganyika. Bij hun ontmoeting onder een mangoboom sprak Stanley de legendarische woorden 'Doctor Livingstone, I presume?' (dokter Livingstone, naar ik aanneem?).

9

Livingstone weigerde met Stanley mee te gaan. Hij wou absoluut de bronnen van de Nijl vinden. Op 1 mei 1873 vonden zijn Afrikaanse metgezellen hem dood, geknield voor zijn bed. Zijn trouwe dienaren, die hem levenslang dankbaar zouden blijven omdat hij hen uit de slavernij gered had, brachten zijn lichaam naar Zanzibar. In april 1874 kreeg Livingstone een nationale begrafenis in Groot-Brittannië. Hij werd bijgezet in Westminster Abbey. Stanley zou later, in dienst van de Belgische koning Leopold, een belangrijke rol spelen in de totstandkoming van Belgisch Kongo. Hieronder een artikel over de legendarische David Livingstone:

-

Weetje: Martin Heylen en Philippe Geubels trokken dokter Livingstone achterna. Ze zagen elkaar terug in Ujiji, aan het Livingstone monument. Enkele fragmenten uit dit programma: http://www.vier.be/drlivingstone/videos/martin-ontmoet-philippe/31255 http://www.vier.be/drlivingstone/videos/de-gouden-nijlbaars/31251 http://www.vier.be/drlivingstone/videos/papa-kingsley/31252 (papa Kingsley: rich in experience and relatively poor in money …)

KOLONISATIE

Hoewel er eeuwenlang contact was geweest tussen Afrika en Europa, vonden de feitelijke verovering en verdeling van Afrika plaats in de korte periode van 1880 tot aan WO I. Voor die tijd was Zuid-Afrika de grootste Europese kolonie. Andere Britse bezittingen waren de kusten van Gambia, Sierra Leona, Ghana en Nigeria. Portugal bezat de kuststreken van Angola en Mozambique, Frankrijk had Algerije, Senegal en Gabon. De andere tachtig procent van het continent was van Afrika zelf. Vanaf 1880 begon de strijd van de Europese grootmachten om het bezit van Afrika. Men vermoedt er grote rijkdommen als goud en ivoor. De Duitsers zijn de eersten die het gebied koloniseren. In 1884 sluiten ze een serie verdragen met inheemse stammenleiders. De Duitse kanselier Otto Von Bismarck verklaart dat zij op zijn bescherming kunnen rekenen. De stamhoofden Zuidactie 2014 – Tanzania - Landinformatie


5.5.

10

aanvaarden de Duitse 'bescherming' (eigenlijk bezetting) van hun grondgebied, en de Duitse Oost-Afrikaanse Compagnie ziet het licht. Maar ook de Engelsen azen op Oost-Afrika. Op het Congres van Berlijn in 1885 wordt de 'wedloop om Afrika' in dit gebied definitief in het voordeel van Duitsland beslist. Zonder dat de Afrikanen daarin enige inspraak hebben gehad overigens. De sultan van Oman heerst dan echter nog steeds over Zanzibar en de kuststreek. Bismarck stuurt vijf oorlogsschepen naar het eiland en de sultan moet zich in 1890 neerleggen bij het EngelsDuits Verdrag dat Zanzibar en Pemba aan de Engelsen toekent en het vasteland (Tanganyika) aan de Duitsers. Vanaf 1891 bestuurt de Duitse regering Deutsch-Ostafrika direct. Behalve Tanganyika (het huidige Tanzania zonder Zanzibar) horen ook de huidige landen Rwanda en Burundi daarbij. Oeganda en Kenia komen onder Brits bestuur. Koningin Victoria had eerst twee met sneeuw bedekte tropische bergen op haar gebied Mount Kenya en de Kilimanjaro. Omdat ze met de Duitsers bevriend wou blijven, gaf ze de Kilimanjaro cadeau aan de kleinzoon van de Duitse Keizer. Wat de vreemde knik verklaart in de voor het overige kaarsrechte grens tussen Kenya en Tanzania. De koloniale machten waren nu wel tot overeenstemming gekomen, maar de lokale bevolking legde zich niet zomaar bij de kolonisatie neer. Vooral Duitsland stuitte op zware tegenstand. Tussen 1888 en 1900 voerden de Duitsers in Tanganyika 84 grote militaire operaties uit, dat is gemiddeld één per twee maanden. Toen Duitsland in 1901 poogde om het zuidelijk deel van zijn kolonie te veroveren, leidde dit tot de grote rebellie die bekendstaat als de Maji Maji-opstand. Maji betekent water, en de rebellen dachten dat het water dat ze dronken hen onkwetsbaar maakte voor kogels. Wat niet het geval bleek te zijn. De conservatieve schatting van Duitsland was dat er 75 000 doden vielen, andere bronnen komen tot een viervoud hiervan. Sommige stammen werden gedecimeerd. De Britten in Kenia en Oeganda hadden ook te kampen met opstanden en rebellie, maar zij waren wat communicatiever en pragmatischer dan de Duitsers. De Britten trokken slechts gemiddeld één keer per jaar ten strijde.

WERELDOORLOG I EN II

Tijdens WO I wordt er in Oost-Afrika flink gevochten tussen het Duitse en Britse leger. Het platteland wordt geplunderd om de soldaten te voeden. Hele dorpen worden uitgebrand. Ziekte (o.m. veroorzaakt door de tseetseevlieg) en honger eisen zo'n 100 000 levens. De Duitsers verliezen de oorlog en Tanganyika wordt Brits gebied. Rwanda en Burundi komen in Belgische handen. Zanzibar blijft Brits. Groot-Brittannië had op twee ministaatjes na heel Oost-Afrika in handen. De Britten lieten Tanganyika echter voor wat het was en concentreerden zich vooral op Kenia en Oeganda, die veel meer mogelijkheden hadden en waar ook het klimaat beter is en dus veel meer blanken willen wonen. Tijdens WO II wordt de belangstelling van Groot-Brittannië voor Tanganyika groter. Voor die oorlog is veel rubber en sisal nodig en dat wordt in Tanganyika verbouwd. Ook na WO II bleef de vraag naar beide producten op de wereldmarkt stijgen. De Britse belangstelling voor Tanganyika bleef dus.

5.7.

ONAFHANKELIJKHEID



5.6.

11

Na WO II groeide zowel in de steden als op het platteland het verzet tegen de Britse bezetters. De boeren zijn het beu dat ze gedwongen worden om op de Britse rubber- en sisalplantages te werken, waardoor ze niet meer in staat zijn om voedsel te verbouwen voor hun gezinnen. In 1947 breekt er ook in de steden Dar es Salaam en Tanga verzet uit. De havenarbeiders eisen hogere lonen omdat de voedselprijzen verdrievoudigd zijn. Daarna gaan ook de spoorwegarbeiders en de onderwijzers staken. De Britten geven toe en staan de vorming van vakbonden toe. Rond diezelfde periode werd ook de Tanganyika African National Union (TANU) opgericht. Hun leider, Julius Nyerere, zal een halve eeuw lang zijn stempel drukken op de ontwikkeling van Tanzania. Strijdpunten van de TANU waren onder meer nationale zelfbeschikking, uhuru (= vrijheid in het Swahili), vorming van vakbonden en coöperaties en het uitroeien van racisme. De partij was voor die tijd vrij vooruitstrevend en had zelfs een vrouwensectie, een sectie voor ouderen en een voor jongeren. De partij krijgt dan ook veel aanhang. In 1960 worden, nog onder Brits bestuur, voor het eerst verkiezingen gehouden. De TANU wint 70 van de 71 zetels. Nyerere wordt minister-president. Een jaar later roept hij de onafhankelijkheid van Tanganyika uit. Op het eiland Zanzibar gaan de politieke ontwikkelingen minder snel. De Britten zijn er duidelijk de baas en houden de touwtjes er veel strenger in handen. Pas twee jaar na Tanganyika worden Zanzibar en Pemba onafhankelijk (1963). Enkel de Arabieren die de plantages bezitten en Indiërs (die de handel beheersen) varen er wel bij. De Afrikanen blijven onderdrukt. Na een maand breekt er een opstand uit. De sultan kan op het nippertje naar Engeland vluchten, maar duizenden andere Arabieren worden gepakt en vermoord.

5.8.

UNITED REPUBLIC OF TANZANIA

Julius Nyerere knoopt nauwe banden aan met communistische landen als China en de DDR (Oost-Duitsland). De Verenigde Staten zijn bang dat een 'Afrikaans Cuba' ontstaat een communistisch eiland voor de kust dat het hele vasteland communistisch zou kunnen maken en dat de olieroutes kan bedreigen (toen al!). De VS zetten Nyerere onder druk om een verbond aan te gaan met Zanzibar en Pemba.

Toch is de start van Tanzania veelbelovend. Nyerere is een onbetwist leider. Terwijl bijna alle andere landen in Afrika de taal van een Europese overheerser overnamen, accepteert Tanzania een inheemse taal als nationale taal: het Swahili. Nyerere ontpopte zich van bij het begin als een voorstander van een eenpartijstaat. In zijn overtuiging zou een meerpartijenstelsel enkel bijdragen tot een nog sterkere verdeling van Tanzania lang etnische lijnen. Hoewel er maar één partij was, hadden de mensen veel inspraak. Nyerere droeg, met zijn ujamaa-politiek, ook bij tot een verbetering van de levensstandaard van de meeste Tanzanianen. Het ujamaa- model voor plattelandsontwikkeling huisvestte de bevolking in nieuwe leef- en werkgemeenschappen met voldoende sociale voorzieningen. De grond werd er in collectief verband bewerkt. Nyerere’s opvolger Mwinyi had met meer problemen te kampen. Onder internationale druk moest hij koers zetten naar een meerpartijenstelsel. Daarnaast had hij ook met tegenvallende economische resultaten te kampen. Voor een deel lagen de oorzaken buiten Tanzania. Zo kreeg het land te maken met een stevige stijging van de olieprijzen. Halverwege de jaren zeventig werd tien procent van de exportinkomsten besteed aan de invoer van olie. Zuidactie 2014 – Tanzania - Landinformatie


Zo wordt in 1964 de United Republic of Tanzania opgericht, die Tanganyika en Zanzibar verenigt. Beide delen behouden wel hun president en regelmatig eisen de Zanzibari meer onafhankelijkheid. In 1984 en 1988 bijvoorbeeld nog …

12

Halverwege de jaren tachtig was dat veertig procent. Bovendien kwam Tanzania in 1978 in oorlog met Oeganda, wat een stijgend aandeel van de defensie-uitgaven in de begroting teweegbracht. Verder had het land in 1979 te maken met ernstige overstromingen waardoor bruggen en wegen werden vernield. In andere jaren kreeg Tanzania dan weer met ernstige droogte te maken. Als interne oorzaak van de slechte situatie waarin Tanzania zich in de jaren zeventig bevond kan ook Nyerere’s ujamaa-politiek genoemd worden. Bij het armste deel van de bevolking werd deze aanvankelijk enthousiast ontvangen. Deze mensen hadden niets te verliezen en bovendien steeg ook hun levensstandaard in de ujamaa-dorpen. Maar niet iedereen was even bereid om te verhuizen. De gedwongen verhuizingen lokten meer en meer opstanden uit. Bovendien waren veel ujamaa-dorpen gebouwd op grond die niet voldoende vruchtbaar was. De stijging van de productie bleef achter bij de verwachtingen. Rond Mwinyi hangt nog altijd een sfeer van machtsmisbruik, vriendjespolitiek en corruptie. Bij de verkiezingen van 1995 ruimde Mwinyi het veld voor Mkapa. Deze had – niet onbelangrijk in Tanzania – de steun van Nyerere, van wie hij nog les had gehad. Bovendien had Mkapa schone handen. De verkiezingen van 1995 waren de eerste waar meer partijen aan mee deden en de eerste waar enigszins sprake was van serieuze oppositie. De verkiezingen verliepen chaotisch. In Dar es Salaam waren de onregelmatigheden zo groot dat de verkiezingen moesten worden overgedaan. Op Zanzibar werden de stemmen ‘herteld’ om de zittende president aan een overwinning te helpen. Sindsdien werd melding gemaakt van voortdurende schendingen van mensenrechten op Zanzibar. Vooral de inwoners van Pemba, die massaal op de oppositie stemden, moesten het ontgelden. Mkapa zorgde ervoor dat vrijwel alle regio’s in zijn kabinet vertegenwoordigd waren. Onder zijn bewind werden economische hervormingen doorgevoerd, verbeterde het investeringsklimaat en werden bedrijven geprivatiseerd. In oktober 2000 werd Mkapa herkozen. Vijf jaar later werd Mkapa opgevolgd door Kikwete, die een grote verkiezingsoverwinning behaalde (negen miljoen van de elf miljoen stemmen). De oppositie was in de loop van de jaren alleen maar zwakker geworden. Bij de verkiezingen in 1995 verkreeg de CCMkandidaat nog ‘slechts’ 61 procent van de stemmen, in 2000 72 procent en in 2005 zelfs 80 procent. Kikwete wordt geprezen om zijn daadkracht, zijn charisma, zijn toegankelijkheid en zijn bescheidenheid. Het presidentiële konvooi dat met enige regelmaat door de straten van Dar es Salaam raast is opvallend klein, vergeleken met soortgelijke optochten in veel andere Afrikaanse landen. Aan de andere kant is er ook de kritiek van populisme en irreël idealisme. Belangrijk op lange termijn is of Kikwete erin zal slagen om de corruptie uit te roeien. Ging het land er in het verleden prat op dat het een van de minst corrupte landen van Afrika was, is deze stelling nu niet langer vol te houden.

INTERNATIONALE ROL

Tanzania heeft altijd al een internationale rol willen spelen. Jarenlang bood het land gastvrijheid aan politici en leiders van bevrijdingsbewegingen uit heel Afrika en gaf deze bevrijdingsbewegingen ook financiële steun. Sinds de onafhankelijkheid bood Tanzania ook gastvrijheid aan grote aantallen vluchtelingen. De recente oorlogen in het Grote Merengebied hebben geleid tot grote stromen vluchtelingen uit Rwanda, Congo en vooral Burundi. Naar schatting biedt Tanzania onderdak aan ongeveer een half miljoen vluchtelingen. De terugkeer van deze vluchtelingen verloopt stroef. Vooral voor de gevluchte Burundezen is terugkeren geen aanlokkelijke optie. De situatie in hun land blijft onzeker en vaak hebben ze er geen huis of grond meer. Deze open, gastvrije houding tegenover vluchtelingen is in de eerste plaats de verdienste van oud-president Nyerere. Volgens hem moesten Hutu’s en Tutsi’s uit Rwanda en Burundi gewoon kunnen verhuizen naar Tanzania. Daar was immers nog land voor hen. ‘Vergeet grenzen’, zei hij ooit: ‘Zebra’s trekken zich er ook niets van aan en de mens wordt geacht intelligenter te zijn’.



5.9.

13

6. STAATSINRICHTING Tanzania is een republiek. Iedere vijf jaar kiest de bevolking een president. De bewoners van het eiland Zanzibar kiezen hun eigen president, eveneens voor een periode van vijf jaar. De 274 leden van het parlement of Bunge worden ook voor een periode van vijf jaar verkozen. De erfenis van de eenpartijstaat die Tanzania lange tijd was, heeft ertoe geleid dat de CCM nog steeds oppermachtig is in de Tanzaniaanse binnenlandse politiek. Sinds 1973 is Dodoma de officiële hoofdstad van Tanzania. De stad ligt centraal in het land, ten westen van de voormalige hoofdstad Dar es Salaam. Dodoma is tevens hoofplaats van de gelijknamige regio Dodoma. Dodoma is in 1907 onder Duitse koloniale heerschappij gesticht en werd een agrarisch handelscentrum en spoorwegknooppunt. De plannen om de hoofdstad van Tanzania naar Dodoma te verplaatsen werden gemaakt in de jaren zeventig. De snelle bevolkingsgroei en massale trek naar Dar es Salaam (Arabisch voor ‘haven van vrede’), maakte deze stad meer en meer onleefbaar. Door de hoofdstad naar Dodoma te verplaatsen, wou de regering ook het belang van het binnenland duidelijk maken. De stad ligt immers midden in Tanzania, één van de armste delen van het land. De vestiging van een nieuwe hoofdstad zou een stimulans voor de economische ontwikkeling betekenen. Maar niemand wilde zich in het kurkdroge gebied vestigen. De regering had geen geld om de ministeries en ambassades te verplaatsen, en buitenlandse regeringen en ontwikkelingsorganisaties vonden dat Tanzania zijn geld wel aan betere zaken kon besteden. In februari 1996 verhuisde men het parlement uiteindelijk toch naar de nieuwe hoofdstad. Maar tot op heden blijft Dar es Salaam de grootste stad én het belangrijkste stedelijke centrum van het land.

7. RELIGIE Ongeveer 45% van de Tanzaniaanse bevolking is christen en 40% moslim. Zo’n 20% hangt natuurgodsdiensten aan, niet zelden vermengd met christendom of islam. Op Zanzibar is bijna 100% van de bevolking moslim.

Moslimaanwezigheid in Kigoma

Door de komst van de Arabieren maakte Oost-Afrika eerder kennis met de islam dan met het christendom. De islam kwam in de twaalfde eeuw in het kielzog van de Arabische handelaren en verspreidde zich over het heel binnenland. De populariteit van de islam is voor een deel te verklaren door het feit dat traditionele Afrikaanse religieuze elementen en rituelen – vaak sterk verbonden met de natuur en de seizoenen – konden worden gecombineerd met islamitische. Vanaf de jaren zeventig is de invloed van de islam sterk toegenomen in Tanzania. Dat is bijvoorbeeld te zien aan de goed onderhouden moskeeën, een scherp contrast met de vaak Zuidactie 2014 – Tanzania - Landinformatie


De meerderheid van de moslims is soennitisch; onder de christenen is er een grote verscheidenheid aan kerken: rooms-katholiek, luthers, pinkstergemeenschap, jehova enz.

14

verveloze kerkgebouwen. Ook in Tanzania is er recent een radicalisering van de islam. Er zijn speculaties dat aan Al-Qaida gerelateerde bewegingen ook daar steeds actiever worden. Vooral op Zanzibar beginnen meer fundamentalistische moslims zich steeds feller tegen christenen te keren. Ook onderling zijn er op Zanzibar spanningen tussen fundamentalistische en meer gematigde moslims. In Kigoma daarentegen slagen beide religieuze groepen er tot op vandaag nog steeds in om vreedzaam samen te leven. Voor de onafhankelijkheid werd het christendom niet zelden gezien als de godsdienst van de onderdrukkers. Na de onafhankelijkheid kwam de rol van de kerken in onderwijs en gezondheidszorg in discussie. De invloed van de kerk in scholen en ziekenhuizen werd teruggedrongen. Later nam die weer toe omdat kerken geld hebben en de overheid niet. In elk geval heeft het christendom ook in Tanzania een eigen (Afrikaans) gezicht gekregen. Daar hoort bijvoorbeeld bij: uitbundig zingen en dansen in de kerk, en het vaste geloof dat God ook vandaag nog wonderen verricht. En krachtige en trotse gelovigen. (Afrikaans christendom)

De kathedraal van Kigoma

8. TAAL

Het woord Swahili is afkomstig van het Arabische ‘sawa hili’, dat ‘van de kust’ betekent. In het oosten van Afrika is het de meest gebruikte taal met meer dan 50 miljoen sprekers, maar van slechts 5 miljoen sprekers is dit de moedertaal. In grote delen van Oost-Afrika is het Swahili de lingua franca, een gemeenschappelijke taal die gebruikt wordt door mensen met een verschillende moedertaal. Maar in Tanzania is het Swahili ook uitgegroeid tot een officiële taal. Deze positie van het Swahili als inheemse regeringstaal is uniek voor Afrika. Tijdens de dekolonisatie handhaafde men in veel landen de Europese talen als regeringstaal. Er heerste een algemene opvatting dat dit de enige geschikte talen waren voor dergelijk formeel doeleinde. Nyerere, koos er echter voor om naast de Engelse taal ook het Swahili in te voeren als officiële taal. Doorgaans veroorzaakt de invoer van een lokale taal interne conflicten. Diverse bevolkingsgroepen die weer een andere taal spreken kunnen zich daardoor immers achtergesteld voelen. Vanwege het feit dat het Swahili voor het koloniale tijdperk weinig sprekers had en het daarnaast functioneerde als lingua franca in het kustgebied en in het binnenland, ondervond de invoer van het Swahili echter weinig weerstand. Ten gevolge hiervan heeft Tanzania naast een exoglossisch ook een endoglossisch taalbeleid, wat inhoudt dat naast de geïmporteerde standaard ook een inheemse taal gebruikt wordt voor officiële doeleinden. Het lager onderwijs gebruikt het Swahili. in het middelbaar en het hoger onderwijs wordt Engels gebruikt, wetten worden in het Engels geschreven; in regering en parlement wordt zowel Engels als Swahili gebruikt/gesproken. Verder hebben alle stammen nog hun eigen taal. Deze stamtalen worden gebruikt voor informele doeleinden. Zie ook bundel Crea – Taal



Swahili of Kiswahili zoals de bevolking het zelf noemt is de nationale taal van Tanzania. Veel stammen kennen daarnaast hun eigen stamtaal. Swahili is een Afrikaanse bantoe-taal met veel Arabische woorden en zelfs verbasteringen van westerse woorden: aeropleni (vliegtuig), baisikeli (fiets) en shule (school) bijvoorbeeld.

15

9. CULTUUR Voor Tanzanianen zijn familiebanden belangrijker dan welke band ook. Daarin verschilt Tanzania niet veel van andere Afrikaanse landen. De goed opgeleide familieleden van de familie worden over het algemeen verantwoordelijk gehouden voor het welzijn en de welvaart van de rest van de familie. Respect voor ouderen is heel belangrijk in Tanzania. Jongeren begroeten ouderen niet met ‘jambo’, maar met ‘shikamo’: een respectvolle groet. De Tanzaniaanse samenleving is hiërarchisch opgebouwd en ouderen en mannen hebben er meer macht en aanzien dan jongeren en vrouwen.

De papa van Rashid en Ngaruka; duidelijk de ‘pater familias’

Alhoewel je mannen vaak hand in hand over de straat ziet lopen, is het in Tanzania niet gebruikelijk dat een stelletje hetzelfde doet. Tanzanianen laten irritatie of kwaadheid niet snel blijken. Ze blijven liever ‘positief’. Op vragen geven ze vaak het antwoord waarvan ze denken dat de vraagsteller het wil horen. Een ‘ja’ betekent in Tanzania niet altijd ja … Door de band zijn Tanzanianen ruimdenkend en respecteren ze andersdenkenden (een toerist bvb. die bier drinkt of westerlingen die ervoor uitkomen dat ze niet gelovig zijn …) Het vertellen van verhalen en stammendansen (tribal dancing) maken in sterke mate deel uit van het culturele leven, met name op het platteland. Muziek gaat vrijwel altijd gepaard met dans (zie ook verder). Daarnaast worden in veel dorpen op het platteland stoffen geweven, potten gebakken en maakt men eigen muziekinstrumenten.

VERHALEN

Er worden veel verhalen verteld, vooral door ouderen. De verhalen hebben bijna altijd een boodschap. Er wordt commentaar geleverd op de gebeurtenissen in het dorp of op de maatschappij in het algemeen. Vaak spelen dieren de hoofdrol, net zoals in onze fabels van Reintje de Vos. Het publiek reageert voortdurend en de verteller kan zo zijn verhaal aan het publiek aanpassen. Zie ook Creabundel; enkele verhalen zijn erin opgenomen

9.2.

MUZIEK (EN DANS)

Als je in Afrika muziek zegt, dan noem je dat eigenlijk in één adem met dans. Afrika swingt! En muziek en dans horen bij de plechtigheden en feesten bij belangrijke gebeurtenissen in het leven. Zoals dood en geboorte. Tanzaniaanse muziek heeft zijn wortels in verschillende muziektradities. Voor meer informatie over dans: zie ook bundel: Actie voeren



9.1.

16

Bungalow in Maendeleo en in Bangwe

Het oudste muziekinstrument in Tanzania is de trommel. Er zijn verschillende typen trommels, van groot (met vaak een lage bastoon) tot klein. In de loop der eeuwen zijn vele ritmes ontstaan die ieder weer naar bepaalde gebeurtenissen verwijzen. Trommels en ritme spelen dus een belangrijke rol. Dit komt terug in de beschrijving van de muziek. Het woord Ngoma betekent drum en wordt algemeen gebruikt om traditionele Oost-Afrikaanse muziek en dans aan te duiden. Iedere stam heeft zijn eigen drumstijl en geeft weer op een andere manier invulling aan het begrip muziek. Maar wie denkt dat het alleen maar trommels zijn die het beeld van de Afrikaanse muziek bepalen, heeft het mis. Met de onafhankelijkheid in de jaren zestig drong ook de elektrische gitaar door in Tanzania. De belangrijkste invloeden kwamen uit het Zuiden: de Zuid-Afrikaanse jazz en de Zimbabwaanse 'highlife'-gitaar en de rumba (uit Congo). Ook de reggaemuziek werd door de Afrikaanse jeugd omarmd en ook hiphop en rap werden steeds populairder. Onder invloed van de westerse muziekstijlen ontstaat nu ook een compleet nieuwe muziekstijl waarin traditionele en moderne westerse elementen gecombineerd worden. Bekende hedendaagse muziekgroepen zijn Remmy Ongala and Orchestre Super Matimila, Hukwe Zwose en het Mlimani Park Orchestra. Hun stijlen heten 'inchi Yetu' voor groove muziek, 'Mrema' voor soukous (oorspronkelijk uit Congo) en 'One World' voor gitaarmuziek met politieke tesksten. Rap is enorm populair onder de jongeren. De teksten spelen een belangrijke rol en die gaan over het harde leven dat zich voor het overgrote deel van de jongeren in de stad afspeelt in sloppenwijken en op straat. Zie ook bundel: Crea - muziek

SPORT EN SPEL

Verreweg de bekendste sport in Tanzania is voetbal. De beste club is Simba (leeuw). Op internationaal niveau telt Tanzania echter nauwelijks mee. Het nationale team heet 'Taifa Stars' en weet zelden door te dringen tot de hoofdronde van het Afrikaanse kampioenschap. Een andere sport die vaak gespeeld wordt, vooral op scholen, is basketbal. Speelgoed maken ze zelf. Vaak zie je jongetjes met een takje achter een oud fietswiel aanrennen. Grotere jongens spelen voetbal met een bal die van lappen stof gemaakt is. Knikkeren doen ze met steentjes, dammen met dopjes of kroonkurkjes. Degene die erg handig zijn, maken speelgoedautootjes van blik, ijzerdraad en kroonkurken. Een typisch gezelschapsspel in Oost-Afrika is Bao.



9.3.

17

Zie ook bundel: bundel Crea – spelen

9.4.

ETEN EN DRINKEN

In veel Afrikaanse landen, en ook in Tanzania, is het vullen van de maag vaak belangrijker dan een uitgebalanceerde voeding. Maximale vulling voor een minimaal bedrag, lijkt het motto. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de vaak belabberde inkomenspositie van veel Afrikanen. Wat de ingrediënten zijn van een maaltijd, doet er meestal niet toe. Dat resulteert voor het overgrote deel van de bevolking in een relatief eenzijdige keuken waarin, in Tanzania, maïsmeel en bonen de hoofdrol spelen. Afhankelijk van de stam wordt dit dieet aangevuld met groenten en /of vlees.

Rijst met bonen (op de grond en met de hand gegeten!): traditionele maaltijd in Rumonge – Bakbananen in tomatensaus

Zie ook: bundel ‘Koken zoals in Tanzania’

FEESTEN

In Tanzania worden zowel de christelijke feestdagen Pasen en Kerstmis gevierd, als het islamitische Id al Fitr, de feestelijke afsluiting van de vastenmaand Ramadan. Belangrijke nationale feestdagen zijn: Zanzibar Revolution Day (12 januari); Union Day (26 april), Mwalimu Nyerere Day (14 oktober) en Onafhankelijkheidsdag (9 december).

9.6.

KLEDIJ: DE KANGA OF DE KITENGE

De nationale klederdracht van de Tanzaniaanse vrouw is de kanga of kitenge. Een kanga is een rechthoekige lap katoen met een rand rondom. Kanga’s zijn te krijgen in ontelbaar veel verschillende kleuren met verschillende motieven. Op de doeken staat een spreuk in het Swahili – vaak met een symbolische betekenis – of een



9.5.

18

afbeelding. Behalve als kledingstuk kan een kanga ook worden gebruikt om kinderen in te dragen. Een kitenge is eigenlijk hetzelfde als een kanga, behalve dat er geen tekst op staat en dat er geen rand rondom zit. Een kitenge is ook iets dikker dan een kanga.

Bron: Frey E. en Kyungu D., Nelles Gids - Tanzania en Zanzibar, 2011



De vertaling van de spreuken op de kanga’s in de animatiekoffers: I am happy (content) with my life (blauw); A mother is a queen; her value is beyond compare (paars); If we respect each other, we will love each other forever (groen/geel).

19

10. ECONOMIE 10.1. LANDBOUW De economie van Tanzania bestaat voornamelijk uit landbouw. Naar schatting vindt nog steeds 80% van de bevolking werk in kleinschalige landbouw. Door deze sterke afhankelijkheid van de landbouw is de economie erg kwetsbaar voor klimatologische factoren. Periodes van enorme droogte en zware regenval wisselen elkaar af, met bijhorende gevolgen voor de groei. De meest boeren hebben een stukje land van maximaal 2 ha. Ze produceren in eerste instantie voor eigen gebruik. Overschotten worden verkocht. Koffie, thee, katoen, tabak en kruidnagels worden ook verhandeld.

10.2. VISSERIJ Tanzania is een land van meren en rivieren. Daarnaast beschikt het over visrijke kustwateren. Het land heeft echter een tekort aan moderne schepen en verwerkingscapaciteit. Het overgrote deel van de visproductie bestaat uit Nijlbaars die wordt gevangen in Lake Victoria. Zie ook Darwin’s Nightmare (bundel Crea – film).

10.3. MIJNBOUW EN INDUSTRIE

Tanzania is ook een belangrijke producent van hardhout. Daarnaast wordt er voor de papierindustrie ‘zachthout’ verbouwd. Ontbossing is een groeiend probleem in Tanzania. Houtskool is de belangrijkste brandstof. De bevolking op het platteland besteedt gemiddeld 20% van haar tijd aan het vinden van brandhout. Bij Dar es Salaam en rondom de andere grote steden pleegt de houtkap een aanslag op het milieu. Er zitten ook fosfaten en nikkel in de ondergrond van Tanzania, maar de industriële verwerking van de grondstoffen is beperkt. De Tanzaniaanse industrie blijft beperkt tot het verwerken van landbouwgoederen.



Diamanten, goud, tin en verschillende soorten (half)edelstenen zijn belangrijke exportproducten van Tanzania. Tanzania is de derde grootste producent van goud in Afrika. In het zuidwesten bevinden zich grote hoeveelheden steenkool in de grond. Op het eiland Songo Songo is aardgas gevonden. Een groot aantal mijnen is in handen van buitenlandse ondernemingen. Datzelfde geldt ook voor de olievoorraden van het land. Zowel op het vasteland als voor de kust wordt olie gewonnen.

20

Natuurlijke hulpbronnen: waterkracht, tin, fosfaten, ijzererts, steenkool, diamant, edelstenen, goud, gas, nikkel Vruchtbaar land: 4,23 % – permanent bebouwd: 1,16% Uitvoer: belangrijkste producten: goud (33%), katoen, cashewnoten, koffie, thee belangrijkste partners: Japan, India, Canada, Nederland Invoer: belangrijkste producten: machines en transportmateriaal, diverse gefabriceerde goederen, petroleum, industriële ruwe goederen, diverse voedselwaren belangrijkste partners: Zuid-Afrika, China, VAE, India

10.4. TOERISME Het toerisme is een groeisector in Tanzania. Steeds meer touroperators bieden reizen aan waarin een safari gecombineerd wordt met een bezoek aan het eiland Zanzibar. De toeristenindustrie groeit jaarlijks met 25 procent. Meer dan de helft van de toeristen is afkomstig uit Europa. Een kwart komt uit de Verenigde Staten.

11. MUNT

12. VLAG

De vlag van Tanzania heeft vier kleuren: groen voor het land, blauw voor de zee, zwart voor het volk en de gele strepen staan voor de rijkdom aan mineralen.



De munteenheid in Tanzania is de Tanzanian Shilling (TSH). Er zijn muntstukken van 50, 100 en 200 shilling en biljetten van 500, 1000, 2000, 5000 en 10 000 shilling. Voor een euro kreeg je in september 2013 zo’n 2000 TSH.

21

HET TANGANYIKAMEER EN DE REGIO KIGOMA

Hoofdstuk: Het Tanganyikameer en de regio Kigoma

AANGEPREZEN IN REISGIDSEN …


22



Bron: Scheffer W., Tanzania & Zanzibar - Insight Guide, 2009.

23


24




Bron: Frey E. en Kyungu D., Nelles Gids - Tanzania en Zanzibar, 2011

25

TOEMAATJE: HET LEVEN VAN ALLEDAG – OP KINDERMAAT Waar leeft men van? Er zijn nauwelijks banen in Tanzania en dus verdient men zijn geld met kleine karweitjes of handeltjes. In de toeristengebieden jaagt men op klanten. Ze bieden zich als gids aan of verkopen souvenirs. Langs de kilometerlange files in Dar es Salaam verkopen jongens hun waar: kranten, cola, medicijnen, water, tot vervalste officiële papieren toe. Meisjes lopen rond met doosjes kunsthaar, parfum, henna en middelen om de huid te bleken (zodat ze meer op blanken lijken). Langs de straten zijn overal werkplaatsjes opgericht waar je je auto, fiets of televisie kunt laten maken. Ze verdienen allemaal maar een paar TZSH per dag, maar vaak hebben ze wel een familielid dat ambtenaar of zakenman is (of beide) en die vult dat karige inkomen dan aan. Maar er zijn ook Tanzanianen die geen baantje of rijk familielid hebben, en die zijn gedwongen te bedelen of om tussen het huisvuil bruik- en eetbaar afval te zoeken. Spelen Omdat de meeste kinderen arm zijn, kunnen ze geen speelgoed kopen. Daarom maken ze het zelf. Vaak zie je jongetjes met een takje achter een oud fietswiel aanrennen. Grotere jongens spelen voetbal met een bal die van lappen stof gemaakt is. Of ze knikkeren met steentjes. Wie erg handig is, maakt speelgoedautootjes van blik, ijzerdraad en kroonkurken. Gezondheidszorg

Op de markten van Tanzania zitten talloze wonderdokters. Ze hebben kruiden, smeersels, gedroogde vogelsnavels en krokodillenpoten voor zich liggen. Deze zouden voornamelijk moeten helpen tegen impotentie, onvruchtbaarheid en vermoeidheid. De westerse geneeskunst is in de negentiende eeuw door de Europese missionarissen in Tanzania ingevoerd. Momenteel zijn er in de meeste dorpen medische posten. Er werken geen artsen, maar gezondheidswerkers, die kennis hebben van de meest voorkomende kwalen, zoals malaria en diarree. In de ziekenhuizen in de stad werken goed opgeleide artsen. De behandeling hier is duurder, en de meeste Tanzanianen hebben weinig geld. Onderwijs Op het eind van de vorige eeuw ging nog 85% van de kinderen naar school. Nu is dat gedaald naar zo'n 50%. Kinderen met een beperking gaan helemaal niet naar school. De kinderen krijgen deels les in het Swahili, vooral in de eerste jaren, en in het Engels. Swahili en Engels zijn de officiële talen van Tanzania. De leerlingen leren vooral door dingen na te apen. Ook omdat ze het Engels van de leraar niet verstaan, natuurlijk, zeggen ze hem of haar steeds na. Ze begrijpen dus lang niet altijd wat ze 'lezen' op het bord of in hun boek. De meesten hebben trouwens niet eens een boek. Ze schrijven alles van het bord over. Als een leraar een vraag stelt, eindigt hij of zij met 'Isn't it?' en de hele klas antwoordt: 'Yes, teacher, it is' (ja meester, inderdaad). Zonder de vraag te begrijpen en het antwoord te weten.


Hoofdstuk: Toemaatje: Het leven van alledag – op kindermaat

Als een Tanzaniaan ziek wordt of slachtoffer is van een ongeval, dan denkt hij vaak dat hij door iemand verdoemd is. Deze persoon heeft dan een heks of een tovenaar gevraagd om hem ziek te maken. Ook kan het zijn dat hijzelf iets verkeerd gedaan heeft, en dat de geesten kwaad op hem zijn. Met fetisjen, zoals gedroogde pootjes, kan dan het onheil afgeweerd of genezen worden. Het maakt deel uit van de traditionele geneeskunde. Een groot deel van de bevolking vertrouwt op deze waganga of wonderdokters. En vaak terecht. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat veel van de traditionele kruiden inderdaad stoffen bevatten die werkzaam zijn tegen bepaalde ziektes.

26

Voeding Het eten wordt gekookt in potten die meestal helemaal zwart zijn uitgeslagen. De pot staat op drie stenen. Daartussen gloeien de houtblokken. Als het vuurtje dreigt uit te gaan, wapperen de meisjes met een stuk karton om het weer te laten ontvlammen. Ondertussen roeren ze met een grote stok in de pan. In de pot wordt ook het water gekookt dat gedronken wordt. Dat is nodig om de ziektekiemen in het water te doden. Het voedsel dat het meest bereid wordt in Tanzania is ugali (spreek uit: oegali). Het wordt gemaakt van maïskorrels. Soms wordt het gemengd met kokosnoot of banaan. Het mengsel wordt gestampt tot er een dikke, grijze brij ontstaat. Die wordt langdurig gekookt. Het doet het meeste nog aan cement denken. Ugali wordt gegeten met een dun sausje van pepers, groenten, en als het beschikbaar is, vlees of vis. Je eet met je rechterhand. Daar rol je een balletje ugali mee dat je in de saus doopt. Het is een hele kunst om genoeg vlees en groente mee te krijgen. Als toetje volgt er fruit, vaak mango of ananas. Voor en na het eten was je natuurlijk je handen. Als ugali op straat verkocht wordt, is het in bananenbladeren gerold. In het zuidoosten van Tanzania wordt meer cassave gegeten, een wortelknol die in het regenwoud groeit. Die wordt in water geweekt, en daarna gestampt en gekookt. Ook hier wordt een dun sausje aan toegevoegd. In bepaalde tijden is er fruit op de markt, zoals mango's en sinaasappels.

De zwart geblakerde potten van Rumonge


Hoofdstuk: Toemaatje: Het leven van alledag – op kindermaat

Meestal is er voldoende te eten in Tanzania, maar de maaltijden zijn niet erg afwisselend. Dat kan leiden tot tekorten aan bepaalde vitaminen en mineralen. Daarom zie je soms kinderen rondlopen met dunne armpje en dikke buikjes. Niet van het vele eten, maar van het opgehoopte vocht. Van te weinig eten of voedsel dat niet goed klaargemaakt is, kun je ziektes krijgen zoals diarree en andere infectieziektes. Als je regelmatig te weinig eet, vermindert je weerstand en word je gevoelig voor allerlei andere ziektes.

27

BIBLIOGRAFIE Afrikaans christendom. (sd). Opgehaald van http://www.kerkinactie.nl/Verhalen-uit-het-veld/AfrikaansChristendom--b1754 Frey, E. e. (sd). Tanzania & Zanzibar. Fr Nelles Gids - Tanzania en Zanzibar, 2011. Human Development index Tanzania. (sd). Opgehaald van United Nations : http://hdr.undp.org/en/countries/profiles/TZA Koning Aap. (sd). Opgehaald van Land en Bevolking, Weer en Klimaat: http://koningaap.be/tanzaniareizen/bevolking-tanzania Kussendrager, N. (2007). Tanzania. Landenreeks. Amsterdam: KIT Publishers/Oxfam Novib/11.11.11. Scheffer, W. (2009). Tanzania & Zanzibar. Insight Guides. Tanzaniaanse Shilling. (sd). Opgehaald van : http://www.wisselkoers.nl/tanzaniaanse_shilling

Hoofdstuk: Bibliografie

Wikipedia Dodoma . (sd). Opgehaald van Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Dodoma_(stad)


28

Tanzania: algemene landinformatie Inleiding Steekkaart Het land en zijn bevolking Geografie en klimaat

Recommend Documents