1. Aardrijkskunde 11. Gym 21. Praktische stroom. 3. Coaching van leraren 13. Innovatie van onderwijsproces 23. Spelen met ruimte

Werkgroepenlijst Conferentie vrijescholen VO 2015

Overzicht werkgroepen 1. Aardrijkskunde

11. Gym

21. Praktische stroom ook voor leraren reguliere stroom

2. Biologie

12. Handvaardigheid

22. Scheikunde

3. Coaching van leraren

13. Innovatie van onderwijsproces

23. Spelen met ruimte

4. Duits

14. Kunst algemeen

24. Taakmanagement

5. Economie

15. Levensbeschouwing

25. Tekenen/schilderen

6. Engels

16. Maatschappijleer

26. Textiel

7. Euritmie

17. Muziek

27. Toneel

8. Filosofie

18. Natuurkunde

28. Vrijeschool in de 21e eeuw – komt te vervallen

9. Frans

19. Nederlands

29. Willen is Kunnen?

10. Geschiedenis

20. Periode onderwijs

30. Wiskunde

Werkgroepenlijst Conferentie vrijescholen VO 2015 Werkgroepenlijst Nr. 1

Doelstelling en omschrijving werkgroep Aardrijkskunde

Beschrijving van de werkgroep De deelnemers presenteren in de 1e ronde een aantal lessen(series) of werkvormen die hun kracht en waarde in het activeren van leerlingen hebben bewezen. In de 2e ronde is er verdere uitwisseling binnen de werkgroep over hoe je kan komen tot inspirerende lessen die als doel hebben de leerling in de wil te motiveren. Werkzaamheden: Zijn er kenmerken waaraan activerende lessen en werkvormen idealiter voldoen? Vanuit een theoretisch kader in groepjes op zoek naar wat en vooral waarom en wanneer de motivatie effectief wordt aangesproken. Op basis van voorbeeld lessen tips en tops benoemen. Ter voorbereiding wordt van alle deelnemers gevraagd om een presentatie van een les of werkvorm te presenteren. Op deze manier kan er een levendige uitwisseling ontstaan over inspirerende en enthousiasmerende lessen.

Informatie over de werkgroepleider Mare Riemersma werkt op het Marecolllege te Leiden.

Werkgroepleider(s) Mare Riemersma

Titel Inzicht en Inspiratie over de wil(skracht)

Werkgroepenlijst Conferentie vrijescholen VO 2015 Nr. 2

Doelstelling en omschrijving werkgroep Biologie

Beschrijving van de werkgroep We beginnen met een rondje waarin we, in deze tijden van stijgende examen- en inspectiedruk, om het vuur brandend te houden het volgende nog eens uitwisselen: Welke idealen heeft iedereen met betrekking tot het biologie doceren op een vrijeschool? Daarna gaan we aan de slag met een tekst die Gert Adema en Willem de Vletter hebben geschreven voor de biologie-docenten over “de fenomenologie van de ademhalingsorganen”. Deze tekst zal vooraf ter bestudering ook al rondgestuurd kunnen worden en is aan te vragen bij [email protected]. Het zal daarbij gaan om vragen als: Wat staat er, wat kunnen we ermee in de lessen, welke aanvullende inzichten bevat de tekst, wat is de zin van een dergelijke benadering? Verder zal er terugbericht worden uit de workshop met Guus van de Bie over het zenuwstelsel van november waarbij de deelnemers hun belangrijkste inzichten zullen delen. Tenslotte zal er de mogelijkheid zijn waarin iedereen over zijn leuke vondsten, ontdekkingen, ervaringen enz. kan berichten.

Informatie over de werkgroepleider Ger van de Ven is biologie-docent op de bovenbouw te Rotterdam.

Werkgroepleider(s) Ger van de Ven

Titel Biologie


Doelstelling en omschrijving werkgroep Coaching van leraren

Beschrijving van de werkgroep Vrijeschoolonderwijs is ontwikkelingsgericht onderwijs. Leerkrachten zijn daarbij een voorbeeld van levende, zich ontwikkelende mensen, waar leerlingen zich aan kunnen spiegelen. Zij zijn tevens katalysator: zij brengen processen op gang en sturen die bij waar nodig is, met enige distantie tot het ontwikkelingsproces in het kind zelf. Het gaat er immers om het "Ik" van het kind te wekken en op te leiden tot stuurman van het eigen schip. Deze voorbeelden begeleidingsfunctie vraagt van een leerkracht een voortdurend bewustzijn van de buitenwereld met de leerlingen, èn het verzorgen van de eigen binnenwereld. In deze workshop nemen wij onze motieven om in de vrijeschool te werken als uitgangspunt. Wat maakte dat ik "ja" heb gezegd tegen deze school? Wat raakt mij, wat brengt mij in beweging, waar doe ik het voor? En: wat vraagt dit van mij? Hoe kan ik aan mijn eigen ontwikkeling blijven werken en aan de ontwikkeling van onze school, in 2015? Een workshop waarin wij als leerkrachten praktisch aan de slag gaan, vanuit afwisselend introspectie en ontmoeting met elkaar.

Informatie over de werkgroepleider Bert Kraai werkt als beeldcoach en docentbegeleider bij de Vrijeschool Zutphen VO en is schrijver van het boek "Leerkracht op een vrijeschool". Daarnaast is hij voorzitter van een kwaliteitskring voor beeldcoaches en co-auteur van het zojuist verschenen werkboek voor leerkrachten "In beweging komen ... en blijven".

Werkgroepleider(s) Bert Kraai

Titel "een vrijeschoolleerkracht is een leerkracht in ontwikkeling"


Doelstelling en omschrijving werkgroep Duits

Beschrijving van de werkgroep

Werkgroepleider(s)

Titel

Susanne Hartwig

Ochtend: Wir können,

Daan Smit

möchten, wollen, kennen und machen es auf Deutsch!!

In samenwerking met de vakgroep Engels en Frans zullen we in de ochtend invulling geven aan het thema motivatie door activerende werkvormen.

Middag: Wo ein Wille ist, ist

De deelnemers worden uitgenodigd een gedicht of een prozatekst mee te nemen waarbij zij een

en Weg!

motiverende opdracht willen maken. Daarbij gaan wij de handreikingen uit de lezingen van de ochtend toepassen. Je kunt een gedicht of een tekst meenemen die je al gebruikt in je lessen en waar je eens wat anders mee wilt gaan doen maar het kan ook iets nieuws zijn dat je wilt gaan gebruiken. Aan het einde van de ochtend gaan wij ons eigen materiaal bundelen en kopiëren, zodat wij allemaal een inspirerend boekwerk mee naar huis kunnen nemen. In de middag gaan we werken aan het geven van feedback aan de leerlingen en hoe dat de motivatie kan beïnvloeden. Daarbij maken we gebruik van de niveaubeschrijvingen van het ERK. Hierbij ligt de focus op leesvaardigheid met als einddoel een zo goed mogelijke prestatie op het eindexamen.

Informatie over de werkgroepleiders Daan Smit werkt nu ongeveer 4 jaar op het Parcival College en daarvoor een aantal jaren op andere scholen. Hij heeft eerder mee gedaan aan een conferentie. Hij geeft, net als Susanne Hartwig, in bijna alle leeftijds- en leerlijnen les. Op dit moment in de examenklasssen havo en vwo en in 10 havo en de 7e, 8e en een 9e klas. Hij is mentor van een 12e klas en voorzitter van de MVT sectie. Susanne Hartwig werkt al meer dan 20 jaar op het Parcival College en geef ook in alle klassen les. Dit jaar vooral in de 9e klassen van de C-stroom t/m het vwo. Daarnaast ben ik mentor van een 11 vwo, waar ik ook Duits geef en verder een 10 mavo klas. Ik begeleid nieuwe leerkrachten en ben vertrouwenspersoon. Lesgeven zie ik als mijn kerntaak en ik houd van het werken met gedichten en literatuur.


Doelstelling en omschrijving werkgroep Economie


Informatie over de werkgroepleider Servi van den Akker werkt op de Vrijeschool VO te Zutphen.

Werkgroepleider(s) Servi van de Akker



Doelstelling en omschrijving werkgroep Engels

Beschrijving van de werkgroep In samenwerking met de vakgroep Duits en Frans zullen we in de ochtend invulling geven aan het thema motivatie door activerende werkvormen. De deelnemers worden uitgenodigd een gedicht of een prozatekst mee te nemen waarbij zij een motiverende opdracht willen maken. Daarbij gaan wij de handreikingen uit de lezingen van de ochtend toepassen. Je kunt een gedicht of een tekst meenemen die je al gebruikt in je lessen en waar je eens wat anders mee wilt gaan doen maar het kan ook iets nieuws zijn dat je wilt gaan gebruiken. Aan het einde van de ochtend gaan wij ons eigen materiaal bundelen en kopiëren, zodat wij allemaal een inspirerend boekwerk mee naar huis kunnen nemen. In de middag gaan we werken aan het geven van feedback aan de leerlingen en hoe dat de motivatie kan beïnvloeden. Daarbij maken we gebruik van de niveaubeschrijvingen van het ERK. Hierbij ligt de focus op leesvaardigheid met als einddoel een zo goed mogelijke prestatie op het eindexamen.

Informatie over de werkgroepleider Werkzaam als docent Engels op het Rudolf Steiner College, Haarlem

Werkgroepleider(s) Bregje Beerman

Titel Zin in Engels!


Doelstelling en omschrijving werkgroep Euritmie

Werkgroepleider(s)

Titel

Vincent Harry

Euritmie VO

Arthur Franssen

Filosofie op de vrijeschool

Beschrijving van de werkgroep Aan het werk vanuit het thema “willen is kunnen” onder leiding van in elk geval twee gedreven collega's. Peer Westerink docent euritmie op het Geert Grote College in Amsterdam met en Karsten Timm, euritmie docent op het Karel de Grote College in Nijmegen, zullen ons aan de hand nemen om al doende te leren. Het streven is om dit zowel in de woord als in de toon euritmie te doen. Verder Wat, waarom en hoe betreffende het lidmaatschap en accreditatie als euritmist bij de Nederlandse Bond Dans Kunstenaars V(oortgezet) O(nderwijs). Het streven is om Wilja van Os (voorzitter van de NBDK) hiervoor uit te nodigen en – indien mogelijk een 'pilot' accreditatie te doen. Voor meer informatie: http://www.nbdk.nl en kijk ook bij de docentenroute op 8 en 9 februari.

Informatie over de werkgroepleider Docent euritmie op het Rudolf Steiner College Rotterdam en docent op de academie voor euritmie op de Hogeschool Leiden.

8

Filosofie

Beschrijving van de werkgroep In deze werkgroep onderzoeken wij welke rol Filosofie in het curriculum van de vrijeschool nu speelt en zou kunnen spelen. Op basis van deze eerste bijeenkomst willen wij een projectgroep vormen die gaat werken aan een advies-leerplan voor Filosofie in de vrijeschool vanaf 2016-2017. Vandaar dat wij een oproep willen doen dat er van elke vrijeschool in elk geval één leerkracht aansluit.

Informatie over de werkgroepleiders Arthur Franssen, filosoof en leerkracht Mega/teamleider bovenbouw Bernard Lievegoedschool Maastricht. Meike Oosterwijk, filosoof en leerkracht Nederlands Vrijeschool Zutphen.

Meike Oosterwijk


Doelstelling en omschrijving werkgroep Frans

Beschrijving van de werkgroep In samenwerking met de vakgroep Engels en Duits zullen we in de ochtend invulling geven aan het thema motivatie door activerende werkvormen. De deelnemers worden uitgenodigd een gedicht, chanson of een prozatekst mee te nemen waarbij zij een motiverende opdracht willen maken. Daarbij gaan wij de handreikingen uit de lezingen van de ochtend toepassen. Je kunt een gedicht of een tekst meenemen die je al gebruikt in je lessen en waar je eens wat anders mee wilt gaan doen maar het kan ook iets nieuws zijn dat je wilt gaan gebruiken. Aan het einde van de ochtend gaan wij ons eigen materiaal bundelen en kopiëren, zodat wij allemaal een inspirerend boekwerk mee naar huis kunnen nemen. In de middag gaan we werken aan het geven van feedback aan de leerlingen en hoe dat de motivatie kan beïnvloeden. Daarbij maken we gebruik van de niveaubeschrijvingen van het ERK. Hierbij ligt de focus op leesvaardigheid met als einddoel een zo goed mogelijke prestatie op het eindexamen.

Informatie over de werkgroepleider Sinds 14 jaar geef ik Franse les, waarvan 10 jaar op het Marecollege in Leiden aan klas 8 t/m 12 havo en vwo. Ik ben ook mentor en coördineer de sectie Frans.

Werkgroepleider(s) Mieke Hulsman

Titel Vouloir ou pouvoir?

Werkgroepenlijst Conferentie vrijescholen VO 2015 Nr.

Doelstelling en omschrijving werkgroep

10 Geschiedenis

Beschrijving van de werkgroep Tijdens de conferentie staat de wil centraal. Volgens de Canadese schrijver en journalist Paul Tough ontbreekt bij veel middelbare scholieren de ‘’grit’’, het doorzettingsvermogen. Daarnaast stelde hij dat er geen betere manier is voor kinderen (kansarm of kansrijk) om te leren kansen te creëren dan wilskracht en karakter te ontwikkelen. Er wordt te veel nadruk gelegd op het klaarstomen van het kind om een efficiënte bijdrage te leveren aan de economie. Volgens Ryan en Daisy (Self Determination Theory) is het kind van nature intrinsiek gemotiveerd, maar als het kind te weinig autonomie krijgt en of te weinig sociale verbondenheid voelt zal de motivatie afnemen, en reageert het kind alleen nog op extrinsieke prikkels als hoge cijfers of straffen. Het opgroeiende kind zou echter alleen intrinsiek worden gemotiveerd als de passie voor het leren wordt gewekt De docent speelt hier een essentiële rol in. Het afgelopen decennium werd regelmatig de nadruk gelegd op de zogenaamde activerende didactiek. Er werd op grote schaal lesmateriaal ontworpen waarbij de leerling via vernieuwende werkvormen zelf op onderzoek uit moest gaan om tot kennis en diepere inzichten te komen. Daarbij kunnen we denken aan zaken als rollenspellen, debatteren of een krant over een bepaald thema maken. Er werden vele boeken over gepubliceerd en internetdatabases schieten als paddenstoelen uit de grond. Nadeel hiervan is dat het geheel moeilijk te overzien is, en bovendien niet toegespitst is op de Vrijeschool. De afgelopen jaren hebben collega’s van het vak geschiedenis regelmatig de afspraak gemaakt lesmateriaal met elkaar te zullen delen, zodat vrijeschooldocenten van elkaars ervaring en creativiteit kunnen leren en profiteren. Met name door het drukke docentenbestaan kwam dit tot nu toe niet van de grond. Ook voor de geschiedenisdocent zou het een goede wilsoefening zijn om dat dit jaar door te zetten.

Werkgroepleider(s) Micha Tempelman Frans Lutters

Titel Geschiedenis



10 Geschiedenis vervolg Begin dit schooljaar is begonnen met een pilot voor het opbouwen van een wiki (een informatieve database) voor Vrijescholen, waar lesmateriaal in kan worden opgenomen. Deze wiki zal tijdens de conferentie worden gepresenteerd. In deze werkgroep zal worden geprobeerd het thema ‘’De Wil’’ te koppelen aan het bundelen van ons lesmateriaal, zodat ook de geschiedenisdocent zich met een nieuwe blik kan richten op het stimuleren van intrinsieke motivatie, en daarmee de wil van de leerling. De afgelopen jaren vertelden collega’s op inspirerende wijze over de succesverhalen van hun eigen lespraktijk. Hiervan valt veel te leren. De grote vraag is: met welke lesvormen en welke pedagogische houding wekken we de passie voor het vak? Hoe wordt omgegaan met het verwerken van de lesstof zodat de leerling een dieper inzicht verwerft in de lesstof, zodat de leerlingen het benodigde werk afhebben en de stof beklijft? Frans Lutters zal in het eerste deel van de werkgroep aandacht besteden aan het aanspreken van de wil in het vak geschiedenis. We zullen met elkaar van gedachten wisselen over de voorwaarden waar een geschiedenisles aan moet voldoen om de leerling intrinsiek te motiveren, en doorzettingsvermogen te stimuleren. Vervolgens zullen we de koppen bij elkaar steken om op papier te zetten welke lesvormen, pedagogische houdingen en/of regels hiervoor van belang zijn. Tenslotte zal aandacht worden besteed aan de wensen van docenten met betrekking tot de Vrijeschoolwiki, als digitale verzamelplaats van activerend of motiverend lesmateriaal en zal een aanzet worden gegeven om deze verder te vullen.

Wat neemt de deelnemer mee? Bij het opzetten van deze werkgroep geschiedenis is ervoor gekozen om het programma op zo’n manier vorm te geven dat het de deelnemende docent niet alleen kan inspireren, maar dat deze ook vertrekt met iets tastbaars, namelijk toegang tot concreet lesmateriaal.

Werkgroepleider(s) Micha Tempelman Frans Lutters

Titel Geschiedenis



10 Geschiedenis vervolg Het doel van de werkgroep is echter ook om een aanzet te geven om deze wiki samen te vullen met

Werkgroepleider(s) Micha Tempelman

Titel Geschiedenis

Frans Lutters

inspirerend en motiverend lesmateriaal. Daarom zouden we deelnemende docenten willen vragen lesmateriaal mee te nemen naar de werkgroep, zodat dit kan worden uitgewisseld en ter inspiratie kan worden gebruikt. Men kan hierbij denken aan: •

Opdrachten in de les

•

Didactische werkvormen

•

Powerpoints en beeldmateriaal

•

Bruikbare links naar educatieve sites

•

Bruikbaar videomateriaal (ook dit kan in de vorm van een link)

•

Toetsmateriaal

Neem het lesmateriaal bij voorkeur op een USB-stick mee. U kunt het ook mailen naar [email protected] Er zal een laptop met beamer aanwezig zijn in het lokaal.

Informatie over de werkgroepleiders Micha Tempelman is docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Rudolf Steiner College in Rotterdam. Daarnaast is hij mentor van de 12vwo klas en medeverantwoordelijk voor de Vrijeschoolwiki voor het vak geschiedenis die dit jaar in aanmaak is. Naast zijn werk als docent op de vrijeschool geeft hij regelmatig training aan reisbegeleiders bij een milieuvriendelijke reisorganisatie. Frans Lutters is docent geschiedenis en maatschappijleer. 11 Gym

Beschrijving van de werkgroep We zullen in uitwisseling kijken naar hoe we motiverend lesgeven en ook hoe we motiverend beoordelen. Voor een klein deel zal dat ook in de praktijk kunnen worden getoond. Sportspullen meenemen dus!

Informatie over de werkgroepleider Docent Lichamelijke Opvoeding

Dirk van Mierlo

Motiveren en motiverend beoordelen binnen het vak Lichamelijke Opvoeding



12 Handvaardigheid

Beschrijving van de werkgroep Op de conferentie wil ik met de deelnemers een eenvoudig houtsnijmesje maken van een groot lintzaagblad (krijg ik gratis van een houtzagerij, hiermee worden bomen tot planken gezaagd). De staalplaat word eerst uitgegloeid, waarna hij langzaam kan afkoelen. Vervolgens word de plaat geknipt, gevijld en geboord. Hierna stoken we het mes kersrood, laten het dan schrikken in water, waarna het een uurtje in een oventje gaat op 200 graden om te ontlaten. Dan word het handvat geklonken met koperdraad. Dan handvat raspen, vijlen schuren en mes slijpen, wetten. Klaar! Deze opdracht geef ik vaker aan leerlingen die goed hebben doorgewerkt en snel met hun opdracht klaar zijn. De deelnemers mogen van te voren schetsen van een houtsnijmesje maken en eventueel mooi stukje hout voor het handvat meenemen. Maar je kan ook wachten tot op de conferentie, ik zal ook zelf hout meenemen.

Informatie over de werkgroepleider Ik geef al meer dan 25 jaar met veel plezier les op de Bernard Lievegoedschool te Maastricht. Op deze school geef ik onder andere smeden. Ik ben al jaren bezig met het maken van gutsen, die maak ik van kogellagerringen. Mijn inspiratiebronnen zijn Japanse en Afrikaanse gereedschappen. Ik probeer altijd zo eenvoudig en puur mogelijk te smeden.

Werkgroepleider(s) Richard Abels

Titel Handvaardigheid



13 Innovatie van onderwijsproces

Beschrijving van de werkgroep Vraagstelling, inhoud en werkwijze van de werkgroep: De vraagstelling is: Hoe kunnen wij vanuit de uitgangspunten van de pedagogiek het onderwijs zo vormgeven en vernieuwen, dat we de leerling volop betrekken in het leerproces. Hoe kunnen we de leerling van deze tijd zo aanspreken, dat hij eigenaar wordt van zijn leerproces en daarmee in zijn wil wordt aangesproken? Inhoudelijk wil ik vanuit de aanwijzingen in de Algemeine Menschenkunde kijken naar onze hedendaagse lespraktijk ; hoe kunnen we vanuit deze ‘Anregungen” komen tot een dynamische en bezielde opstelling als docent, en tot een activerende en actuele didactiek? Als werkwijze heb ik gekozen voor een concrete – en interactieve aanpak. In de Vrijeschool Zutphen hebben we voortdurend geprobeerd met het leerplan tegemoet te komen aan de actuele vragen van de leerlingen. Voorbeelden hiervan zijn o.a.: een actieve/ eigenzinnige uitvoering van de Parzivalperiode en het project: “Examenstof als ontwikkelstof`, waarin oa het vak Nederlands in de 11e -en 12e klas het proces van het maken van het Eindwerkstuk ondersteunt. Ik ben heel benieuwd naar jullie innovaties en projecten binnen jullie eigen scholen, waarmee het jullie gelukt is de wil en de motivatie van de leerling van nu te raken. Het doel is om tot een vruchtbare uitwisseling van ideeen te komen. Elkaar te bevragen op de ’link’ met de uitgangspunten en de practische uitwerking en resultaten. Ik hoop , dat we zo op het einde van de dag met veel inspiratie en een doos vol oplossingen naar huis kunnen. Voorbereidingsopdracht: Neem een of twee voorbeelden van innovaties binnen het leerplan/ leerproces uit je eigen school mee.

Informatie over de werkgroepleider Lerarenopleiding Nederlands - Geschiedenis. Doctoraal Geschiedenis : Katholieke Universiteit Nijmegen. Docent Drama: Academie voor expressie door woord en gebaar, Eindhoven. Werkzaamheden: Leraar Nederlands, Geschiedenis en Drama/ Toneel en Coordinator Begeleiding – en opleiding leraren aan de Vrije School Zutphen.

Werkgroepleider(s) Wim van Bindsbergen

Titel Op zoek naar motiverende vormen in het leerplan en leerproces



14 Kunst algemeen

Beschrijving van de werkgroep In de ochtend laat ik de vorderingen van de Vrije School Wiki Kunst zien. Verder gaan we zelf aan het werk met activerende opdrachten voor Kunst Algemeen. Marije van Rijswijk, werkzaam al docent Kunst Beeldend aan de Vrije School Den Haag, presenteert in de middag haar afstudeeronderzoek "Over het ‘bestaan’ van originaliteit en het belang van referenties” en zal met ons aan het werk gaan rondom de thema's originaliteit & referenties binnen het beeldende kunstonderwijs. Oproep: Neem een stickje mee met daarop eigen lesmateriaal en minimaal 1, het liefst meer uitgeprinte activerende opdrachten voor Kunst Algemeen, om ter plekke met collega's uit te wisselen. Voor het uitwisselen van lesmateriaal is het ook handig om een laptop mee te nemen.

Informatie over de werkgroepleider Docent Kunst Beeldend en Kunst Algemeen aan de Vrije School Den Haag & vakredacteur Vrije school Wiki Kunst

Werkgroepleider(s) Maaike van de Gevel

Titel Werkgroep Kunst Algemeen & Kunst Beeldend als examenvak H/V



15 Levensbeschouwing

Beschrijving van de werkgroep Hoe kun je met klassen in gesprek komen over thema's uit de actualiteit en leerlingen ( van verschillende leeftijden) enigszins wakker maken voor de wereld waarin wij leven. Hoe kun je bijvoorbeeld de "stilte" (het stilzijn moment) een plaats geven in je les. Uitwisseling: •

Hoe leeft dit vak binnen het college van je school? Wat wordt er in de vaklessen in de

•

Kunnen we als groep tot een soort landelijk leerplan komen waarbij we inhoud en aanpak

•

Hoe krijgen de handelingen vorm zoals de overgangshandeling in klas 8?

•

Waar halen we de inspiratie vandaan en hoe en in welke vorm krijgt het gesprek over actualiteit

verschillende klassen op de verschillende bovenbouwen gedaan? kunnen uitwisselen.

een plek: ( rekening houdend met verschillende leeftijden en jaarthema’s) zoals bijvoorbeeld de aanslag in Parijs op Charlie Hebdo. •

Welke spreuken/citaten zijn geschikt om je les mee te beginnen, kun je stilte en of meditatie ook een plek in je les geven?

Dit zijn eigenlijk teveel werkvragen voor de beperkte tijd die we als werkgroep hebben. Toch willen we het gesprek aan en door uitwisseling onze eigen praktijk verrijken en het vak op de scholen versterken.

Informatie over de werkgroepleider Ik ben oud-leerling van VSDH en geef sinds 1976 les in Den Haag aan onderbouw en middenbouw als klassenleraar en muziekdocent. 15 jaar geleden ben ik mee gaan werken met de kinderhandelingen (tot klas 8) en overgangshandeling (8e klas). Ook geef ik die jaren lessen levensbeschouwing aan alle klassen t/m 11e klas. Daarnaast werk ik als conrector op de bovenbouw.

Werkgroepleider(s) Sietske Asselbergs

Titel Levensbeschouwing



16 Maatschappijleer

Werkgroepleider(s) Sybren Nauta



Informatie over de werkgroepleider Sybren Nauta werkt op het Parcival College te Groningen. 17 Muziek

Beschrijving van de werkgroep Op het programma staat een uitwisseling naar aanleiding van het thema “willen is kunnen”. Het spreekt voor zich dat dit ook van toepassing is in de muzieklessen, ook al ligt de nadruk daar vaak meer op de ervaring dan op het kunnen. Ook om te ervaren is willen nodig, al is het maar willen ervaren… In het eerste deel van de dag zullen we ingaan op het ‘willen’: Hoe motiveren we de leerlingen in het willen? Het tweede deel zal in het teken staan van het ‘kunnen’: Welke plek heeft het kunnen in de les, wat moeten ze kunnen om te ervaren? Daarnaast is er ruimte voor het uitwisselen tips en materiaal.

Informatie over de werkgroepleider Muziekdocent Adriaan Roland Holstschool Bergen

Solange Gersons

Vakgroep muziek



18 Natuurkunde

Beschrijving van de werkgroep -Moeten onze leerlingen leren, of mogen ze ontdekken? -Wie is er hard aan het werk, de docent of de leerlingen? -Is het lokaal de werkruimte, of is het een ruimte om iets uit te werken? -De meester zei: Jan houdt van huiswerk. De meester, zei Jan, houdt van huiswerk. -Wat haal je ’s ochtends uit de sloot, een oude koe of een jong kalf? -Scholing van de wil, opgelegd of door eigen succes-ervaring? In de ochtendsessies gaan we op zoek naar voorbeelden waarin het gelukt is om de leerlingen intrinsiek gemotiveerd en werkelijk betrokken zelf in actie te laten komen. In de middagsessie destilleren we hieruit wat er nodig is om bij de leerlingen de wil aan te spreken, met bijbehorende tips & trics. Deze verzameling krijg je zwart op wit mee. Huiswerk Neem mee: een pareltje over iets waarbij jij het mogelijk gemaakt hebt voor de leerlingen om zelf in actie te komen. Het liefst iets concreets (foto, werkstuk, schrift, …).

Informatie over de werkgroepleiders Ceüs Westerhof en Koen Beurskens, gedreven docenten Natuurkunde aan de Vrijeschool Zutphen. Met groot enthousiaste willen wij samen werken aan leerplanontwikkeling vanuit de vrijeschoolpedagogiek.

Werkgroepleider(s) Ceüs Westerhof Koen Beurskens

Titel Willen is kunnen



19 Nederlands en Nederlands MB


Werkgroepleider(s)

Titel

Marieke Cooiman

Jouw wilskracht tegenover die

Anne-Karin van

van de methode

Kampenhout (MB)

De methode voor het vak Nederlands is op de meeste vrijescholen een gegeven. We hebben hem en we moeten ermee werken. Willen we dat ook? Hoe zouden we er anders mee om kunnen gaan en wat vraagt dat van ons? In de ochtend gaan we ons verdiepen in het begrip wil in relatie tot ons vak, dit doen we aan de hand van een ‘wilsboom'. Hoe verhoudt deze ‘boom' zich tot het methodisch werken? In de middag zullen we aan de hand van cases onderzoeken hoe we anders met de methode zouden kunnen werken.

Informatie over de werkgroepleiders Marieke Cooiman: docent en sectieleider Nederlands op het Rudolf Steiner College Rotterdam. Daarnaast mentor, decaan havo/vwo, voorzitter van de pedagogische vergadering en van de visievergadering. Anne-Karin van Kampenhout: docent Nederlands en coördinator van het vak in de middenbouw op het Rudolf Steiner College Rotterdam. Daarnaast is zij mentor. 20 Periode onderwijs

Beschrijving van de werkgroep In de werkgroep zal gesproken worden over activerende werkvormen die gebruikt kunnen worden bij het hoofdonderwijs en de positieve effecten die dit heeft op het plezier dat de leerling in de lesstof heeft. Er zal een aantal voorbeelden worden aangedragen, maar uitwisseling onderling staat centraal. Van de deelnemers wordt gevraagd om voorbeelden van activerende opdrachten gekoppeld aan hoofdonderwijs “mee te nemen”, zodat deze besproken kunnen worden.

Informatie over de werkgroepleider Docent aardrijkskunde middenbouw/bovenbouw, Karel de Grote College, Nijmegen.

Erik Nieuwkoop

Activerend hoofdonderwijs, leuk voor iedereen!



21 Praktische stroom - ook voor leraren reguliere stroom

Beschrijving van de werkgroep In deze werkgroep gaan we in proces om te kijken naar de ontwikkeling van de wil bij onze leerlingen. We kennen vast allemaal de leerling die niet gemotiveerd is en het werk niet voor elkaar krijgt, maar vaak lukt het wel. Kun je zien op welke momenten het vuurtje gaat branden en de leerlingen enthousiast worden? Heeft dit misschien ook met je eigen wil te maken? Om meer zicht te krijgen op de wil bij jezelf en de leerlingen gaan we in het eerste deel aan het werk vanuit het vierledig mensbeeld. Door middel van verschillende opdrachten en werkvormen ontdekken we de wil in de fysieke laag, het etherische, het astrale en vooral het Ik. Wat zijn de optimale omstandigheden om de wil te ontwikkelen en waar liggen obstakels, gezien vanuit deze vier gebieden? In het tweede deel gaan we met de uitkomsten aan het werk. Hoe gelden die voor jouw eigen lessen? Zie je daar de de wil terug vanuit die vier gebieden? We betrekken hierbij de vier temperamenten en cognitieve vaardigheden van de leerlingen. Met deze informatie gaan we vervolgens aan de slag om inzicht te krijgen of je bewuster met de wil om kan gaan in jouw lessen. Ga je bijvoorbeeld juist structuur aanbieden, of juist meer prikkelen? Ga je juist de les meer afstemmen op de klas, bepaalde lesstof of op jezelf? Op de vrijeschool wordt gesproken over het belang van zelfscholing van de leraar als mens. In hoeverre is jouw ontwikkeling als leraar en mens van invloed op de ontwikkeling van het kind? Kun je van de leerlingen dingen vragen, die je misschien zelf ook niet waarmaakt? Kortom: waar wil jij aan werken bij jezelf? Ter voorbereiding kun je hoofdstuk vier van Algemene Menskunde lezen. Kennis over het vierledig mensbeeld van Steiner is zeker niet noodzakelijk om deze werkgroep te kunnen volgen.

Informatie over de werkgroepleiders Beide werkgroepleiders zijn werkzaam op het Rudolf Steiner College in Rotterdam.

Werkgroepleider(s)

Titel

Marije Kuijt

“Ik denk dat ik de wil ergens

Rogier van Veen

voel”. Willen vanuit het vierledig mensbeeld bekeken



22 Scheikunde

Werkgroepleider(s) Antoon van Hooft

Titel Hoe werk je met het vak scheikunde vormend op de


wil van de leerlingen in klas 7

We wisselen uit hoe we in de periode scheikunde in klas 7, 8, 9 en 10 de leerlingen proberen te

tot en met 10?

bereiken. Welke diepgang willen we laten ontstaan, hoe verschilt dat per leerjaar? Het zou plezierig zijn wanneer er collega's zijn die tijdens werkgroepbijeenkomsten een bijdrage willen leveren; dat kan zijn in de vorm van een experiment of een korte uiteenzetting. Graag vooraf een bijdrage aan mij melden.

Informatie over de werkgroepleider Leraar scheikunde in Maastricht 23 Spelen met ruimte

Beschrijving van de werkgroep Interactieve workshop waarin we samen ontdekken hoe schoolleiders, onderwijs ondersteunend personeel en leerkrachten/docenten samen kunnen werken aan een (veel) betere school waar iedereen met plezier werkt en leert, en haar/zijn bijdrage als zeer zinvol ervaart. De kern: hoe kunnen schoolleiders eraan bijdragen dat docenten/leerkrachten hun professionele ruimte voluit en goed benutten?

LET OP: Deze werkgroep is speciaal bestemd voor leidinggevenden (rectoren, teamleiders, bestuurders en coördinatoren).

Informatie over de werkgroepleider Meer informatie via www.frankweijers.com

Frank Weijers

Spelen met ruimte



24 Taakmanagement

Werkgroepleider(s)

Titel

Frans Ebskamp

Taakmanagement

Stephanie ter Poorten

Kunst Schilderen

Esther van Dam

Textiel

Beschrijving van de werkgroep Iedereen kent de volle e-mailbox en de veelheid aan taken die elke dag op je afkomt. Hoe stuur je jezelf en houd je grip op je werk en je tijd? Hoe verwerk je de informatiestromen op een ordelijke manier en hoe kun je je werkzaamheden de juiste prioriteit geven? De werkgroep is met name geschikt voor mensen die naast hun lesgeven diverse taken binnen de school uitoefenen en meer structuur en rust in hun werk willen brengen. Maar ook in je persoonlijk leven kun je de observaties en adviezen gebruiken.

Informatie over de werkgroepleider Bestuurder vrijescholen VO in Zeist, Eindhoven en Nijmegen. 25 Tekenen/schilderen

Beschrijving van de werkgroep Tekenen en schilderen van een zelfportret Informatie over de werkgroepleider Docent tekenen/schilderen op het Marecollege in Leiden. 26 Textiel

Beschrijving van de werkgroep Naar aanleiding van de wens van vorig jaar gaan we dit jaar de kunst van het batikken onderzoeken. Deze oude uitsparingstechniek biedt vele mogelijkheden om uitdrukking te geven aan stoffen. Ook kleurenleer en vormonderzoek komen goed tot hun recht bij deze manier van stof bewerken. We gaan praktisch aan de slag! Alle materialen zullen aanwezig zijn. Je kunt je vast verheugen op de heerlijke geur van bijenwas en schitterende kleuren.

Informatie over de werkgroepleider Docent textiel.



27 Toneel

Werkgroepleider(s) Frank Oele

Titel Toneelspelen “Dat wil wel”

Beschrijving van de werkgroep In deze werkgroep gaan we aan de hand van praktische toneeloefeningen die we met elkaar doen, oefenen bewust te worden hoe we met ons vak op de wil van de leerlingen werken. Wat gaan we doen: 1.

Elkaars oefeningen leren kennen door ze te doen. Er telkens kort op reflecteren en het wils-

element erin ontdekken. (neem een oefening mee. max 3 minuten p.p) 2.

Hoe kunnen we de leerlingen bewust laten worden: wat ze aan het willen en voelen zijn tijdens

het spelen. 3.

Uitwisseling van actuele vragen en problemen.

Informatie over de werkgroepleider Drama, Nederlands, filosofie, levensbeschouwing. 28 Vrijeschool in de 21 e eeuw

Marcel Seelen

Komt te vervallen

29 Werkgroep n.a.v. de lezing

Beschrijving van de werkgroep We onderzoeken hoe de wil kan worden gewekt en stabiel kan worden. Tips ter voorbereiding: - R. Steiner: Antroposofische Menskunde hoofdstuk 4 - R. Steiner: Menskunde en opvoeding hoofdstuk 1 - P. Tough: How Children succeed (https://www.youtube.com/watch?v=RRSBz69ubRY )

Informatie over de werkgroepleider Mentor PS, leraar kunst

Michiel van Gent

Willen is Kunnen?



30 Wiskunde

Beschrijving van de werkgroep De verdubbeling van de kubus, de trisectie van de hoek en de kwadratuur van de cirkel. Toelichting: Dit zijn de drie klassieke problemen van de Griekse wiskunde, die een boeiende leerstof geven voor de 9e , 10e, 11e klas. We zullen een aantal constructies uitvoeren en hun samenhang met het leerplan laten zien, zodat na afloop iedereen de mogelijkheid heeft er iets van in de periodestof op te nemen. Passer, liniaal en kleurpotloden meenemen.

Informatie over de werkgroepleiders Rudolf Klinkenberg en Jan Steenbruggen, oud wiskundeleraren van respectievelijk de Haagse en de Stichtse Vrije School.

Werkgroepleider(s) Jan Steenbruggen Rudolf Klinkenberg

Titel Wiskunde

1. Aardrijkskunde 11. Gym 21. Praktische stroom. 3. Coaching van leraren 13. Innovatie van onderwijsproces 23. Spelen met ruimte

Recommend Documents