.1-4-
gemeente Eindhouen
Inleiding
3 3
J
Voor u ligt het Jaarverslag Leerplicht en Straks.nu 2008-2009. Qua vorm en opmaakeen ander jaarverslag dan u gewend bent. De vrij uitgebreide weergave van allerlei zaken die te maken hebben met het bestrijden van schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten, heeft plaats gemaakt voor deze kortere/populaire'versie. Nieuw in dit jaarverslag is dat naast de gegevens van Bureau Leerplicht nu ook de resultaten zijn opgenomen van Straks.nu. Beide werksoorten richten zich immers op hetzelfde doel: het bestrijden van het voortijdig schoolverlaten en het'binnenboord houden' van jongeren binnen het onderwijs. Dit metals doel dat deze jongeren minimaal een startkwalificatie (MBO-diploma niveau 2 of een HAVO-.VWOdiploma) behalen.
Onderwijs, de beste kans op een goede toekomst Onderwijs volgen is belangrijk genoeg om er een wet voor te hebben, De Leerplichtwet Doel van deze wet is om alle kinderen en jongeren voldoende mogelijkheden te geven onderwijs te volgen, omdat hierdoor de beste kans op een goede toekomst ontstaat. De Leerplichtwet geeft aan welke verantwoordelijkheden, rechten en plichten scholen, ouders/verzorgers, jongeren en gemeenten hebben. Leerplicht en Kwalificatieplicht Een kind is volledig leerpiichtig vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin het 5 jaar is geworden tot en met het einde van het schooljaar waarin de jongere 16 jaar wordt. Daarna wordt de jongere kwalifkatieplichtig: een jongere moettotzijn 18e verjaardag naar school, tenzij hijeen havo-, vwo-diplomaofeen mbo-diploma op niveau 2 heeft behaald.
o o o o
1
Een jongere hoeft niet per se vijf dagen per week naar school, maar kan ook aan het mbo een BBL- of BOL- opleiding volgen. Met een van deze diploma's behaalt hij een startkwalificatie en heeft daarmee een sterkere positie op de arbeidsmarkt. Voor jongeren tussen de 18 en 23 jaar, die geen startkwalificatie hebben behaald en niet ingeschreven staan op school, biedt Straks.nu studieloopbaanbegeleiding.
Aantat leerplichtige en kwalificatiepHchtige leerlingen in schooljaar 2008-2009:28.165
0
Bureau Leerplicht Naast de ouders/verzorgers, de jongere en de school, heeft ook Bureau Leerplicht een aantal wettelijke taken. Zo dient Bureau Leerplicht toezicht te houden op de naleving van de Leerplichtwet. Daartoe wordt in een leerlingenadministratie bijgehouden wie leerpiichtig of kwalificatieplichtig is, ofdezeleerplichtigenzijn ingeschreven op school en, zoja, op welke school. Ook de gegevens van niet leerplichtigen tussen 18 en 23 jaar zonder startkwalificatie worden in de leerlingenadministratie bijgehouden. Het grootste deel van het werk van Bureau Leerplicht komt voort uit de meldingen van scholen. De consulent Leerplichtzaken onderzoekt deze, analyseert het probleem en geeft een oplossingsrichting. Deze kan bestaan uit een doorverwijzing naar hulpverlening, een sanctie of beide. Verder is ook preventie van schoolverzuim/voortijdigschoolverlaten een belangrijke taak. Bureau Leerplicht organiseert een paar keer per jaar Veegacties. Hierbij worden jongeren op straat onder schooltijd gecontroleerd en aangesproken op nun leerplicht. Ook geeft de consulent Leerplichtzaken vooriichting op scholen en controleert hij de verzuimadministratie en -beleid.
O
2. Verzuim De Leerplichtwet kent drie soorten verzuim: Aantal meldingen 2008-2009 Luxe verzuim is op vakantie gaan onder schooltijd zonder toestemming van de schooldirecteur. Ook eerder vertrekken of later terugkomen van vakantie is luxe verzuim Absoluut verzuim is verzuim dat optreedt als ouders hun kind op geen enkele school hebben ingeschreven. Als dit de ouders te verwijten is, wordt er tegen hen een proces-verbaal opgemaakt. Relatief verzuim ontstaat als de jongere spijbelt of wanneer hij door de ouders onrechtmatig thuis wordt gehouden.
45
112
604
De acties die de consulent leerplichtzaken kan ondernemen bij verzuim zijn: In zeer veel gevallen van de 1133 meldingen worden er gesprekken gevoerd met leerling, ouders en school, waarbij als deze gesprekken geen oplossing bieden het volgende resultaat te melden is: Aantal acties in 2008-2009 9 » » » »
Een formele waarschuwing geven Een HALT-straf opleggen Melding doen bij het Schoolverzuimteam Proces-verbaal opmaken tegen de jongere en/of ouder(s) Ouders en/of jongeren worden in veel gevallen van de 1133 meldingen verwezen naar hulpverleninginstanties.
Jaarlijks worden ertientallen zorgmeldingen gedaan bij Bureau Jeugdzorg.
De Leerplichtwet kent twee vormen van verlof: » Vakantieverlof. » Verlof wegens gewichtige omstandigheden. Van vakantieverlof en verlof wegens gewichtige omstandigheden heeft men in totaal 29 meldingen in het genoemde schooljaar verwerkt.
322 121 118
"s
"S
s
V^X
Andere gegevens schooljaar
In schooljaar 2008 - 2009 waren er 28.165 (23.321 leerplichtige/4.844 kwalificatieplichtige) leerlingen. In totaal hebben 1.133 leerlingen en /of hun ouders te maken gehad met Bureau Leerplicht, omdat in veel gevallen hun schoolloopbaan verstoord dreigde te worden. Deze leerlingen werden voor het merendeel gemeld door het onderwijs (820), door de ouders zelf (152) of door het onderwijsregistratiestysteem van de afdeling Leerlingenzorg van de gemeente Eindhoven . lets meer dan de helft van de bovengenoemde 1.133 leerlingen was van een andere etnische komaf dan de autochtone bevolking. Dit ten opzichte van het felt dat een derde van de totale Eindhovense bevolking hoort tot een andere etnische bevolkingsgroep. De meeste meldingen kwamen van hetVMBOen de betrokken jongens (656) waren ruim in de meerderheid ten opzichte van het aantal meisjes (477). Deconsulenten leerplichtzaken hebben samengevatdeonderstaande resultaten kunnen noteren bij hetafsluiten van hun meldingen voor het schooljaar 2008-2009: 04/05
05/06
06/07
07/08
08/09
Interventie binnen het onderwijs
339
381
341
412
538
Vrijstellingen (art. 3a, 3b, 15 en 5 a t/m c)
114
121
118
95
77
Schriftelijke waarschuwing
161
146
194
248
322
15
13
14
10
11
Verlofaanvragen
29
32
22
33
29
In inrichting of tijdelijk project geplaatst
21
21
16
19
18
5
1
0
2
8
Nog in behandeling
69
68
77
83
82
Verhuisd of niet meer leerpiichtig
39
54
56
23
48
792
840
838
925
1133
Samenvatting resultaten van de interventies
Onbemiddelbaar (door gedrag of spoorloos)
ReTntegratietraject
Totaal
Samenwerking De consulent Leerplichtzaken van Bureau Leerplicht is slechts een van de personen die een rol speelt bij het voorkomen en aanpakken van het schoolverzuim. De ene oorzaak van het schoolverzuim vereist een andere aanpakdan de andere. Daarom werken consulenten bij het bieden van hulp aan leerlingen vaak samen met diverse deskundigen van andere organise ties en instellingen. Een voorbeeld van deze samenwerking is de aanpak van het ongeoorloofd schoolverzuim met de Jeugdgezondheidszorg. Hierbij wordt een inzet gedaan om het onterecht ziekmelden tegen te gaan in een samenwerking tussen school, Jeugdgezondheidszorg en Leerplicht In het schooljaar 2008-2009 werden door de scholen 156 leerlingen in dit kader gemeld. __ _ ****iR!G"aawflfB
Samenwerking consulent Leerplichtzaken met Scholen Zorgteams Raad voor Kinderbescherming Bureau Jeugdzorg HALT Politie Jeugdreclassering SchoolmaatschappelijkWerk Centrum Jeugd en Gezin
Redenen Schoolverzuim Erzijn verschillende redenen waarom leerlingen niet regelmatig naar school gaan. Bijvoorbeeld slechte communicatie tussen ouders en school, een crisissituatie in een gezin, een indicatiestelling die uitblijft, of ketenpartners die onvoldoende samenwerken. Bij de uitvoering van de Leerplichtwet zijn een aantal knelpunten gesignaleerd die extra aandacht vragen » De meeste meldingen komen vanuit het VMBO bij Bureau Leerplicht (402). Vanuit het Convenant Voortijdig Schoolverlaten worden aanvullend diverse maatregelen getroffen om deze leerlingen binnen boord te houden. » Plaatsing van leerlingen binnen het speciaal onderwijs loopt niet altijd vloeiend, omdat zich de laatste jaren een wachtlijstproblematiek voordoet bij het speciaal onderwijs. De bestuurlijkeTaskforce Cluster IV Leerlingen heeft hiervoor een aanpak ontwikkeld. Het blijkt echter moeilijk structurele veranderingen aan te brengen. Daardoor zijn er nog steeds wachtlijsten en moeten leerlingen via arrangementen of anderszins binnen het regulier onderwijs geplaatst worden. Binnen de ontwikkelingen van het Passend Onderwijs zal de komende jaren gezocht worden naar meer structurele oplossingen. •» Voor schoolverlaters in het praktijkonderwijs is niet altijd een alternatief voor handen. Een nieuw opgericht Economisch Zorgadviesteam biedt deze leerlingen de extra zorg die zij nodig hebben. * De leerlingen voor BBL-trajecten in het beroepsonderwijs kunnen niet altijd een leerwerkervaringsplaats krijgen. Daardoor kunnen leerlingen hun opleiding niet voort zetten. DeTaskforce Jeugdwerkloosheid heeft een pakket van maatregelen voorbereid ter voorkoming van Jeugdwerkloosheid. Hierin is ook aandacht voor de beschikbaarheid van »
BBL-trajecten. Een aantal leerlingen is vanwege gedragsproblemen niet meer te handhaven in het onderwijs, de zogenaamde "onbemiddelbare" leerlingen. De Eindhovense Sociaal Maatschappelijke School (ESMS) moet voor deze leerlingen een
•»
oplossingsrichting bieden. Het is moeilijk toezicht uit te oefenen op leerplichtige leerlingen van rondtrekkende gezinnen. Om het toezicht toch zoveel mogelijk te handhaven geeft Bureau Leerplicht aanwezige informatie over deze gezinnen door aan het
«•
Bureau Leerplicht van de nieuwe woongemeente. Door het maken van een verkeerde schoolkeuze kunnen leerlingen gedemotiveerd het onderwijs verlaten. Vanuit bijvoorbeeld het onderwijs zelf en de ketenpartners wordt dan ook inzet gepleegd om te komen tot een juiste
»
schoolkeuze. Er zijn te weinig plaatsingsmogelijkheden bij voorzieningen, zoals bijvoorbeeld Herstart, voor leerlingen met grote gedragsproblemen. Er wordt nagegaan of de Eindhovense Sociaal Maatschapelijke School hierbij mogelijkheden kan bieden.
/5,/Regionaal Werfeen
O
De consulenten Leerplichtzaken werken samen met hun college's in de regio Eindhoven-De Kempen. Daardoor is het mogelijk om per school voor voortgezet- en beroepsonderwijs een consulent Leerplichtzaken aan te wijzen, die toezicht houdt op alle leerlingen van die school. Het maakt dus niet uit of de leerlingen van die school uit Waalre of Veldhoven komen, per school is er een aanspreekpunt Leerplicht. In 2008 is een ontwikkelingstraject ingezet om alle consulenten Leerplichtzaken in de regio kwalitatief uniform te laten werken. Dit wordt op dit moment uitgewerkt, onder meer via Regiodagen waarop alle facetten van de uitvoering van de Leerplichtwet de revue passeren.
6JNieuwe ontwikkelingen Leerplicht is een werksoort die niet statisch is en waarbij op gezette tijden onderdelen hernieuwd worden afgewogen of nieuwe initiatieven worden uitgeprobeerd. In het nieuwe jaar wordt de werksoort op het preventieve aspect nader bekeken. Zo zal er een pilot worden gehouden waarbij consulenten Leerplichtzaken bij een melding in een vroeg stadium op huisbezoek gaan. Tevens zal er een leerplichtplusfunctie uitgetest worden waarbij een consulent Leerplichtzaken en een studieloopbaanadviseur van Straks.nu gezamenlijk leerlingen van 16 jaar en ouder benaderen om schoolverzuim tegen te gaan en (dreigend) voortijdig schoolverlaten op te lessen. Het vangnet van voortijdig schoolverlaten is niet geheel dekkend. Daarom is op het eind van het schooljaar 2008-2009 een initiatief opgestart genaamd Via Felix. Hierbij worden leerlingen die tijdelijk geen opvang hebben, opgevangen in een 10 weken durend toeleidingstraject naar school of arbeid. De komende tijd zal onderzocht worden of dit initiatief meer structureel van aard moet worden.
(Tj/Herplaatsen uan niet-leerplichtigen in het onderwijs door Straks.nu De studieloopbaanbegeleiding voor niet-leerplichtigen van Straks.nu (nu naar school werkt voor straks) is voortgekomen uit de regels inzake regionale meld- en coordinatiefunctie (RMC) zoals deze opgenomen zijn in verschillende onderwijswetten (Wet Voortgezet Onderwijs, - Educatieen Beroepsonderwijs en - Expertisecentra). De studieloopbaanadviseurs zijn in dienst van de gemeente Eindhoven en zijn vanuit hun taak om voortijdig schoolverlaten te voorkomen werkzaam vanuit de afdeling Leerlingenzorg van de sector Mens & Maatschappij (Jeugd). Ze werken echter voor/in de hele regio Eindhoven-De Kempen. Straks.nu is bedoeld voor alle niet-leerplichtige voortijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie in de leeftijd van 18 tot 23 jaar. De studieloopbaanbegeleiding heeft hierbij de volgende doelstelling: •» De meld - en registratiefunctie van alle voortijdig schoolverlaters van 18 tot 23 jaar; » De intake, bemiddeling en trajectbegeleiding van alle voortijdig schoolverlaters in deze leeftijdsgroep naar een traject dat gericht is op het behalen van een startkwalificatie; •»• Het 'warm'overdragen van alle voortijdig schoolverlaters naar andere partijen als een startkwalificatie niet haalbaar blijkt te zijn.
J
o o ")
Bij alle voortijdig schoolverlaters - in het schooljaar 2008-2009 werden er in totaal 1.479 in de regio gemeld - die met de trajectbegeleiders in aanraking komen, wordt volgens de volgende prioritering gewerkt:
2008/2009
Herplaatst in onderwijs
175
In afwachting opleiding
9
Herplaatst naar werk/project
145
Nog in behandeling
232
Verhuisd/geen motivatie/onterecht gemeld
213
Totaal
774
Knelpunten Een belangrijk knelpunt dat de studieloopbaanadviseurs ervaren, is het bereiken van voortijdig schoolveriaters. Dit komt omdat hun inzet zonder enige sanctiemogelijkheid plaatsvindt. Als een jongere niet gemotiveerd is om met de studieloopbaanadviseurs in gesprek te gaan, kan de adviseur geen contact leggen. We verwachten dat de invoering van de Wet Wij (wet investeren jongeren) hierbij wat meer mogelijkheden zal bieden. Een ander knelpunt is dat de werksoort naar buiten toe onvoldoende zichtbaar en aansprekend is voor jongeren. Daarom is er in het schooljaar 2008-2009 een herkenbare folderlijn en presentatiemateriaal ontwikkeld onder de naam Straks.nu en is de naam'trajectbegeleider'veranderd in de meer herkenbare naam'studieloopbaanadviseur'. Bij het herplaatsen van jongeren binnen het onderwijs ondervinden de studieloopbaanadviseurs ook problemen bij het plaatsen op BBL-trajecten, omdat er in veel gevallen onvoldoende plaatsen aanwezig zijn. Als een jongere vervolgens naar een alternatief zoekt, bijvoorbeeld een BOL-opleiding, dan blijkt hij daar dikwijls te oud voor te zijn: de doelgroep van de studieloopbaanadviseurs is immers 18 tot 23 jaar oud, die van de huidige BOL-opleidingen 18-. Ook wordt gesignaleerd dat er voor deze budere'groep (18 tot 23 jaar) geen mogelijkheid is om binnen het VAVO een diploma VMBO-kader of gemengd te behalen. Momenteel zoeken we samen met het ROC naar oplossingen.
/ S J Nieuwe ontu/tfefeelingen De functie van de studieloopbaanadviseurs is in de afgelopen twee jaar behoorlijk veranderd. Hun taak is steeds meer zeifstandig geworden en aan de functie is meer verantwoordelijkheid toegekend. Zo gebruiken zij psychologische testmethoden (interesse, persoonlijkheid, capaciteiten), stellen diagnoses en maken rapportages. Verder begeleiden en coachen zij jongeren gericht op het nemen van verantwoordelijkheid en het bereiken van vastgestelde doelen. Daardoor wordt de kans van slagen van een (beroeps)opleiding en het behalen van een startkwalificatie voor de jongere vele malen grater. Ook wordt in de komende tijd uitgeprobeerd of de studieloopbaanadviseur niet meer'mee kan bewegen'met de jongeren. Dat wil zeggen: dat de loopbaanadviseur bij jongeren met specifieke problemen extra ondersteuning biedt in het loopbaantraject door deze meer'aan de hand mee te nemen.'Een en ander wordt in een pilot uitgewerkt. Is deze succesvol, dan wordt deze werkwijze meer gei'ntegreerd in de functie van de studieloopbaanadviseur.
r
C c
c: c
c
1
Uitgdve
Gemeente Eindjioven i l • f (Bureau Leerplicljit Strate.nu i
Juli 2010 1 1 i
\
