< < m % C> AFRIKA OOST-AZIË BRITSCH-INDSË AUSTRALIË

SCHIP EN WERF

< < •

m

%

C>

S(; 11K P V VA A II ï ' M A AT'S C H A PPJ J G E R E G E L D E VRACHT- EN PA S SA G IER S D IEN S TEN M E T M O D E R N E EN C O M F O R T A B E L E S C H E P E N N A A R :

AFRIKA OOST-AZIË BRITSCH-INDSË AUSTRALIË VO O R IN LIC HT ING EN BE'I' REFI ■E NI) E VI *AC11T EN PASS AGE-TARIEVEN WENDE MEN ZICH TOT:

H O L L A N D — A F R IK A

L IJ N

H E T SCHEERVAARTTIUIS, AMSTERDAM

H O L L A N D — O O S T - A Z I Ë

L IJ N

H O L L A N D — R R IT S C L I-IN D IË IIOI

L A N D - A U S T R A I

IË

L IJN

L IJ N

A T L A N T I C I I IJ IS, R O T T R R D A M

!:;r hifis?i >kfa I qus s -An k e r k e He n

„G R U SO N "

D R. P

„G R U SO N ”

:

^

. ...

.

! v, .

’■ ' G R U S O N - H t IN - -• ■•••

:

K r

G r U •>o rt C o - S t ,i h I q u *, s - A n k e r k e 111*.n

V e r t r e t e r s N . V , I N T E R N A T I O N A L E N A U T I S C H E H A N D E L M I J . , K O R T E V O O R H O U T 1 3 , ‘S - G R A V E N M . R G E

N.V. ATHIBU - LEID! N 5 H ,F H C C

COMPRESSORS

i i-

t

i :

< V^

F A B K I K A A T : C O l . D I T Z le. K M A S C H I N E N F A B R I K

v r r t

’•-i’ *• •>

M

.C O -O iC

i

M)OH

»/ ' 'V \

!J

C U T

S'« .M i l l I I m

> •!

A A N ' / i : i'-C< î M l ’R l b S S O U S 'Vr î c

T .N

\1 J .B

O A S S IZ N

H C H ( ) I : S. A C H D K l . ’ k k l Z N

VOOK

DIESELMOTOREN

h s>h d t: rcl e a H o i i a n il s c h c r t: f e r c n t: i e s

S T O O M - A P P E N D A G E S EN A P P A R A T E N S I . I H M A . W

y

C!),

IT Z

Z c nayiC iï \ls ;n i.■î ‘ r'.;;!!■!:■: k- ; ; a' h MMA-, Bd K s - K laTad Z ia! C M - OscBlmia T: î a.": : i ■ ( :•a id a !:ma >ït a r, Ka a Ma c r- aa n 1:a !a î: - \\ miyiun V.’ij/er.s i vTiiiAËC C a p a a n •' ’C? C T.- - : i î -, i a y l i Ù T * . ■ O a y y 1, a r a a a M - h a . y k y a - VeiliipcitJsv a C y /ia a

- 1 a a u m a - y a , : i ’ V r ■ï 4. n y . :y ; .-l- r j >r ;i ra.J i.- r-., un,/.

S TO O M METERS, R O O K G ASMETERS, T E M P E R A T U U R M E T E R S ..■ L A C

?t s m i !;«, ï i. ; h ,i .%y,.. ;« iiu m , !à .!. ! ; 1fI l i .;. . :i

^^

I/I H i ii î! y N! }. 1J ( I

! ; i i:i c .

I !!•N'j I' I' HDM

KOSWA"APPENDAGES

m ;h i m a n y y r,o,, i .|. i r / a , %iHBi.'sl ;i| BS' \ ,K is. IS MHiN STRiilT, Ï-USCHOKS \VPHDA I-.

, i I■ : ; ; ' ï i ■I . . il ! ..... V. .M l : I 11:-

!!■■!i ; ar r i i i ;. ■î y i ■j ■-.s■i 11 :y. -,; i i ...

i a *- ' ; '■i

a i!

.

k u ' . ' . v a - i . ' i j i s i. i r- t i ■ ->: ) /

ilU'ii

-

ktissva-

Vmop uiUnB^- mimhïrnsm n i mn ;mie me:r C O ’C

"■■■# m

Z e -

; B p c O C ; '; ;

A ;:'

i a : 1 r.T l e b ' ,

N la a Z V

O O IO O

K O S W A -A F S ] C IT K R S

D .K .I’

nul \ I i J .i ,r,.s v K I jI '.a ! M)l )K I.,T a ! , w aarvan de wccrsUuid koirU^cledei WCU'Ci SCje j p Jh; !J) k SAs iÛXTî i ' I%! 'We rd op 0 ,3 6,

DE N I E U W S T E A A N W I N S T V A N DE V E REE N. NEDERL. S C H E E P V A A R T N U . TE 'S G R A V E N H A G E

A AGTEKERK

ALM K E R K

B LOE M FONTEI

J A G E R S F O N T E IN

ELK S C H I P V O O R Z I E N VAN EEN COMPLETE

STORK

MOTOR-

1 N S TA L LA T IE 2 x 4150 as p.k.

E C H O LO O D

c o .

m

L A N G E 'V I N - FI. O R I S S O N

Ä M S T 1 M 1 M JI

*

« N IE ÏIW JE N D IJK

■' G ‘':S

Ven iYt e ge n w o o r d i ge r s

E 1LACIC © D E C K E R .

■

ix K C T ii. «K H EK O SC H A PPK N

.1! B o o rm a ch in e s, S c h u u r - , P o lijs t- en P o e t s m a c h i n e s S c h ro e v e n d ra a ie rs, en*. B E D R IJF S Z E K E R H E ID - LANGE L E V E N S D U U R

LiE N P R A G H T I G H ü L P M I D D E I .. BIJ D E P L A A T S B E P A L I N G V O .L D O E T

IN

C O M B l N A T .1 E

M EX

alsmede voor

Orig inee l e

HEN

„N ic h o ls o it”

RICHTINGZOEKER AAN

ALLE

EI SC H E N

W E I.. K B

N A V IG A T IE

DE

Ne d T e l

m

" „

r a d io

AMSTERDAM

-

PRIOK

fïNicliolsonMui;11 vijl voor Vik (loei

Z ij v o l d o e t a a n d e h o o g s t t e s t e l l e n e i s c h e n

Bi J ;

h o l l a n d

- ROTTERDAM

TANDJONG

URAiRÏ MARKJ.

STELT

V K A A G T I N L IG H T I N G E N

vijlen

U.S. A

M ODERNE

” N.V.

,,,N i c h olson” vijl e n vvo r cle n t e rx v o 11e gegar an d e e r d .

Vraagt Mltgeli.rej-.de

- IJM UJDEN

Let bij aankoop op .nevens (:aa n d 1a b r i e k sm e r k .

prïjsco urart t et*

- CURACAO

„RENOLD”

d B W B afcfe ■p,

KETTING-AANDRIJVINGEN VOOR

DIESELS

S-.tUT

BKD RIJ I S / P K IR G L R U IS C IIL O O S

.,;u

„C O RREC T T IM IN G ” S N E L L E EN JU ISTE M O N T A G E

--------- Li— NOKKEN A S

K O RTERE BOUW EN

ÜR A N D S T O F F O M V

VRAAGT

A A N O R IJ V IN G

ONTWERF

VOOR

UW

„DIESELS"

VAN

MIO— 10.(100 I’, K..

R E N O L D C H A I N S LTD. - A M S T E R D A M PR IN SE N GRACHT 3 0 6 , TELEFO O N 3 0 0 3 0 1 ' A B t U l i K S D I Ï I ’O T

VAN

THE RENOLD

& COVENTRY

C H A I N CO. L T D, - E N G L A N D

Ooh h§? M S

BL.Cjt.MlPOf'i'Ti

u d g ® B i , ronnm h#ï

S t o n e ’s B r o n z e

P

ropellers

m ■«?#ft bsl ro u wb a ?® c m ume»®« rn >£1d ®ä tutf-c, b#n d t CO^n man cisd bryg #n aradprt op h®-i k-chip, #fi i i ï f è i n onafhäcHi®biS*

FAB R ! KANT E N VAU;

<;■> r

;■

h'-'. C'f«j

> iiiiiii!rix

SI

y$n H#ï

R© « r* t»ïs4«»»nw |J .x*r*

f< ;:■
^

. > .-■M /:■

T ©rsl#ra#t,«tr®

f| 1

Ultk!}k>

< Ó ;'f

O » w o n © I«l«l
#!«!©« n$

V ®-rib» a 1*|®Satlo© m K#v i||» tï«'J ic ïi't« n-» a-n w J|ï « -r*

fWljïifi

O m w * r i t «i i n g « « * «rn

ér mmIr! e h l i » § -aam w!J x •©ns

1.IVJITEH

‘‘ N. V,

I N T E R N .

N A U T I S C H E

■

H A N D E L

....

H U .

H. V.

INTERNATIONALE

NAUTISCHE

HANDEL , , ...

:• - /: ■ ■. . .

:d :

MAATSCHAPPIJ . . ,. . ... ■...... , . I

T iX A C O URSA OIL VOOR DE CYLINDERS

TEXACO URSA OILX" VOOR DE LU C H TC O M PR E SS O R E N

TiXACO DIESEL ENGINE OIL'E

II

VOOR HET CARTER

De i d e a l e com binatie voor s c h e e p s d ie s e lm o to re n

S c h i p en W e r f H - D A A G S C I I T I J D S C H R I F T . C .K \V I|1 > A A N S C H K K I'S IR U W , S C IÏK K I-V A A R T KN IIA V K N 'H F .L A N T iK N W A A R IN

OPGl NOMEN'

HET

M A A N D R E A ! > ,.DE. T i ' t T I N ’I S C U E

K K O N H K”

Ier

JAA RGA NG

| D E V E R E E N IG IN G V A N T E C H N IC I O P SCH EEPV A A R TG EBIED ORGAAN VAN

D E N C E N T R A L E N B O N D V A N SCHEEPSBOUW M EESTERS IN N E D E R L A N D

I

H E T S C H E E P V A A R T K U N D IG IN S T IT U U T E N MUSEUM

H O O F D -R E D A C T IE :

E E R E -C O M IT E :

Ir. J. V . H E I L , w . i.

P. A. A RRIËN S, D irecteur der N .V . Hullandsche Stoomboot Maatschappij, Amsterdam J. I). BRA N D , D irecteur der N. V. Koninklijke Paketvaart Maatschappij, Amsterdam A. F. BR O N SIN G , D irecteur der N . V. Stoomvaart-M aatschappij „Nederland” , Amsterdam N . W. C O N IJN , D irecteur der N . V. W erf „G usto” v /h . Firma A. F. Smulders, Schiedam G. H . C R O N E , ViKirzitter van de Kamer van Kooph andel, Amsterdam Ir. M. H. DAMME, Directeur der N . V. W erk spoor, Amsterdam I.. C. M. V A N EEN D EN BU RG , A dm inistrateur der N . V. Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart-M aatschappij, V G ravenhage D. C. E N D E R T Jr., D irecteur der N. V. De Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, Rotterdam W . A. E N GE LBRECHT, V oorzitter van de Kamer van Koophandel, Rotterdam

M EDEW ERKERS: Ir. J. C. M I L .B O R N

P r o f . j. C . A N D R I E S S E N Ir. t , t e . B A S T Ir. W . V A N

I r. A. J . M O ! I . I N G E R I r. I M U I T E R

!,i U I N

D r . ir. W . J . M U L I E R P r o f , ir. I. M U Y S K E N

tr, G . H E E K E N B O R G D r . ir . C

l 'n i f .

B. B I E Z E N O

A. A. N Ä G E L K E R K E W D. V A N OS In g. I . V A N O U W E R K E R K

i r . p, h o i n ; Ir. W . D I N I i O E R W. VAN U I.R liO H N Ir. A. H . T l N H R O I K

J, C. FIEK I r . K. V A N

Ir. I. F. VV. B U R K Y Ir. B. I . C A N K R I E N

M. R O E A A R D

Ir. E. V A N D I E R E N L, F. I I . D I R K Z W A G E R

I r . W . H . C . E. R Ö S I N G H Ir. J . R O T G A N S

P r o f , ir. I J . D R E S D E N Ir. \V. G E R R I T S E N

E. O . H . M . R U E M P O L Ir. D . T . R U Y S

TH. VAN DER GRAAF

C.

D r . I n g , F. SA SS E'. A . S C H I E F E R I r , A . M. S C H I P P E R S D r , P. S C H O E N M A K E R

Ir. M. E. G U N N I N G T . F. D E N H A A K

B. E. RUYS, D irecteur der N . V. Rottcrdamschc Lloyd, Rotterdam S. M. I). VAI STAR, Directeur der N. V. K onink lijke Netlerlatnlsche Stooinhuot Maatschappij, Amsterdam W. VAN DEK VORM, Directeur der N .V . Scheepvaart & Steenkoleii-Ma.ttschappij, R ot terdam Ir. H. O. W ESSEIJN G , Directeur der N . V. Kuniiikl. Maatschappij „De Schelde”, Vlissiiigen

F. C . H A A N E B R I N K V . A. H O E K

J. J . S C H O O

Ir. < . I I . H O L G E N Ir. L. B. D E H O O F

P ro f. D r . Ing. E. H . S C H U L Z I r. R . S M I D

F. I N T V E L D

I r. I I . C . S M

Ir. I.. J A G O B S

R. F. C , S T R O J N K .

Ir. I I . I . J A E G E R

Ir.

I r. I. J A N S / E N Ir. M. C . D E J O N G

P r o f . i r. E . J . F . T H I K R E N S Ir. C . Ï E I Q M S

IJ. S C H O U T E N

N .V .

Ir. G. K A F S E N K E R G

Dr. J. II. V A N

J. V A D E R D r . ir. H . V A N D E R

I VAN KERSEN N . KI T I N

II, VI I t l l l Y

D E

DI R Ï U U K

Ir. E. W . K. DEI K E E R K

C. V E R M F . Y C, VI K O I . M E

In,;. I'. K I I N G E . I J US S

Ir. J . V E R S C H O O R

D r . In;;. I. J . K U C H

E.

lr,

A. A . V O E ITT I N K

|. E. I I . K O O F M A N

D i p , In g. P. B. V O S F r ., f . E. J . V O S S N A C K

lr. W II. K K H Y E E D. D E K W A A D S T E N I E T

Ir. G , D K V H II S H. D E VR IE S

Ir. I I . W . V A N D E R EET7,

Ij. 1. DE V R IE S |. W . W H I E M S E N

G. | . I . U G T Ir. II, J, M A ' I ' H l E N I R

Mr.

I O D E R US

VEEN

VITG

Ir. H . J . K O O Y J r . I r. W . K R O I T I O I . I . E R

|. W I T K O I 1

D r . ir. I II, W O l . E E Tr. J . C . G . V A N W I J K

Ir. I I , M. M E I E R M A T T E R N

P r o f . ir. C . M . V A N W I J N G A A R D E N Ir. A. H . V A N i J S S I T . M U I D E . N

I i . F. I'. M E Y E R D r . ir. W . M. M I T | F R

C.

E. f .. M A T Z I N G E R

Ir.

Il/T R Z U I.V E R

, v o o r lie t b u i t e n l a n d ƒ 8 . 5 0 , lo sse n u m m e r s ƒ 0 . 4 0

D R U K K E R IJ

M.

W YT

&

r o s ’n;t,K i:\'iN G 5N45K, t i j i . f u o s 3525# ,4 iïmcni I'IE T E R

11II AGl

f. J . T E R W I E l .

A d v e r t e n t i e s 4 0 c e n t s p e r re g e l, b ij c o n t r a c t r e d u c t i e

U IT G A V E

Hzn.

Pr.T . N . K A F D r . I. I I . K I M M E , A r t s

P r o f . ir. A . J . T E R E I N D E N IS. E L O O S

f7.

I. R I I N E K E

I r , W . P. G . S A R I S

DE G R O O T

I. F. G U G E I - O T F. G U I E O N A R D

B. C. VAN OM M EREN, D irecteur der N. V. Phs. van Ommercn’s Scheepvaartbedrijf, Rotterdam C. PO T, D irecteur der N . V. Electrotechnische Industrie v /h . W. Smit & Co., Slikkerveer 1'. J. ROOSEGAARDE BISSC HOP, D irecteur der N . V. JavA-Chiua-Japan Lijn, Amsterdam

D E R POLS

Ir. H . N . I ’R I N S M r. D r . i r. A . W . Q U I N T

Ir. J . C R A M E R i'. F. D E D E C K E R

si. C .

I. A. E r n

Ir. J . S. F E L

P r o f . ir. G . B R O U W E R

J. W . B. EVERTS, President-Direeteur Koninklijke Paketvaart Maatschappij in Nederlandsch-Indië D. G O ED K O O P D zn., D irecteur der N .V . N eder landsche Seheepsbouw-Maatschappij, Amsterdam A. j . M. G O U D R IA A N , Voorzitter van den Raad van Beheer der N . V. Van Nievelt, Goudriaan & Co.’s Stoomvaart-M aatschappij, Rotterdam J. W . J. BARON V A N HAERSOLTE, Direc teur van het Scheepvaartkundig In stitu u t en Museum, Rotterdam M. C. K O N IN G , oud-D ircctcur der N . V. Stoom vaart -Maatschappij „N ederland”, Amsterdam Prof. P. MEYF.R, Hoogleer,,ur aan de Technische Hoogeschool, D elft

J a a r - A b o n n e m e n t ( b ij v o o r u i t b e t a l i n g )

Ir. G . D it R O O I J , s. i.

Secretaris der Redactie: G. ZANEN, Westnieuwland 12, Rotterdam, Telefoon 22200 (2 lijnen)

H O O C H W E G

III,

R O T T E R D A M

W E S T

ZO N EN

N A V IG A TIE T E LE F O O N S B IE D E N DE V O L G E N D E V O O R D E E L E N :

GjRflZI LOOD*M£TAALV£RF

Zijn duidelijk verstaan baar op de rumoerigste plaatsen op de brug en in de m a c h in e k a m e r zonder gebruik van een spreekcel.

De ROESTWERENDE verf die een LOODPANTSER vormt

G e lijk m a tig g e lu id s v o lu m e en d u id e lij k e articulatie.

en daardoor alle andere roestwerende verven in de schaduw stelt!

DE A A N G E W E Z E N ROESTW ERENDE V ER F VOOR

Onderhoudskosten practisch nihil.

ONDERROESTEN UITGESLO TEN I

FABRIKANTEN:

SIEM ENS BROTHERS & Co. Ltd. W O O L W IC H , L O N D O N

S. E. 18

C I R C U L A I R E S EN M O N S T E R S OP AANVRAAG

V E R T EG EN W O O R D IG ER S

VO O R

N ED ERLAN D :

N.V. INTERNATIONALE NAUTISCHE HANDEL MAATSCHAPPIJ

N.V. HEYME VIS & ZOONEN O U D STE V E R F F IR M A

UNIPLEX HOMOGEEN BUIGZAAM

oo k koud te buigen

FOUTLOOS

geen knoesten of scheuren

WERKINGSVRIJ

o ok buitenwerks te gebruiken

STERK

4-J mm dik, doch buitengew. sterk

SPIEGELGLAD O P P ER V LA K dientengevolge toepassing in naturel m e t sch itteren d effect KAN W O R D E N aangewend voor vloerbe dekking, betimmering, scheepsroef, enz.

G ELU ID« DEM PIN G

THERMISCHE ISOLATIE

IN

IN

I

CABINES SCH EEPSH UTTEN

N

MUZIEK SALONS

M A C H IN E KAMERS

TELEFOON-

EN Z.

S

M O D E R N S T E FA B R IE K

IJSKASTEN KOELCELLEN

C ELLEN ENZ.

VOOR KOMING VAN CONDENSATIE IN

RUIMEN LO O D SEN W ERK PLA ATSEN ENZ.

U L

I

RUIM 2 0 - J A R I G E E R V A RING O P H E T G EBIED VAN PLAATISOLATIE

T E

ROTVRIJ

Z O O W E L V O O R U N IPLE X ALS IN SU L IT E ALLE

D ikte 4è m m . A fm e tin g e n 122 cm X 244 cm en 122 cm X 365 cm . 2 K leu ren , lich t- en d o n k e rb ru in

ZAANDAM

VOOR GOEDE RESULTATEN BIJ VRAA G STUK K EN ALS:

Bezit alle v o o r d e e l e n v a n triplex, z o n d e r de fouten h ie rv a n te h e b b e n dus niet uit lagen samengesteld

Anno 1643

F A B R IK A N T E :

'S - G R A V E N H A G E , K O R T E V O O R H O U T 13

gebeitst, bespoten, g e lakt, geschaafd, gepro fileerd

BRUGG ENBOUW SCHEEPSBO UW L IC H T B E D R IJ V E N M IJN B O U W HOOGOVENS P A P IE R F A B R IE K E N B O U W B E D R IJV E N T E X T IE L -IN D U S T R IE ENZ. ENZ.

T E C H N IS C H E

IN L IC H T IN G E N

B IJ

N.V. INSULITE IMPORT EN EXPORT MIJ. Rokin 69, Amsterdam C., Telef. 41050

S c h i p en W e r p M -D A A G S C H T I J D S C H R I F T , G E W I J D A A N S C H E E P S B O U W . S C H E E P V A A R T EN' H A V E N B E L A N G E N W A A R IN

OPGENOM EN

HET

MAANDBLAD

„DE

T E C H N IS C H E

K R O N IE K "

10e

JAA RGA NG

j DE VEREENIGING VAN TECHNICI OP SCHEEPVAARTGEBIED ORGAAN VAN DEN CENTRA LEN BOND VAN SCHEEPSBOUWMEESTERS IN NEDERLAND > H ET SCHEEPVAARTKUNDIG IN STITUUT EN MUSEUM H O O F D - R E D A C T I E : Ir. J. W . H E IL , w . i. en Ir. G. D E R O O IJ . s. i. Secrelarïs der Redactie : G. Z A N E N . Westnieuwland I J , Rotterdam, EERSTE

JAARGANG

OVLRNT.MKN VA N A R T IK K I.F.N

ENZ. VERROHEN (AKT. l a

HER

Ieletonn 222(10 (2 lijnen) A U T E U R S W E T 1<»12)

I

20

O C X .

1<J A 4

-

No.

21

HET M.S. „BLO EM FO N TEIN ” D E R H O L L A N D -A F R IK A -L IIN VAN D E N .V . V E R E E N 1G D E N E D E R L A N D S C IIE S C H E E P V A A R T M IJ.

A fb , 1.

H e t «i.s, „B loem fontein"

H e t m.s. B lo em fo n tein w erd voor de N .V . V ereenigde N ederlandsche Scheepvaart M aatschappij o n tw o rp e n door het B ouw bureau van de K. N .S . M., onder leiding van ir. E. van D ieren en ir. W . H . K ru y ff. N a gehouden in schrijving werd de houw van h et schip opgedragen aan de N . V. N ederlandsche Scheepsbouw M aatschappij te A m sterdam . H e t m.s. B lo em fo n tein is bestem d om te gaan varen in de H o lla n d -A frik a L ijn, welke lijn regelm atige afv aarten biedt voor lading, zoowel als passagiers tusschcn N o o rd -E u ro p a en Z u id - en O o st-A frik a . H e t thans nog in aanhouw zijnde zu ster schip, d at op dezelfde w erf gebouw d w o rd t en den naam Jagersfontein zal dragen, k o m t eveneens in dezen dienst te varen, terw ijl in Vlissingen, op de w erf der N .V . K oninklijke M aatschappij „D e Schelde” , het s.s. N ie u w k e rk een verjongings k u u r ondergaat en als m.s. B oschfontein aan het einde des jaars „d e r D ritte im B u n d e” zal vorm en.

Deze drie snelle motorschepen zullen dan gezam enlijk een sneldienst bevaren van N oord-E uropa naar K aapstad en verdere A frikaansche havens, vice versa, zulks naast de andere diensten van de H olland-A frika Lijn naar Z uid- en O o st-A frik a. Voor de verschepers van lading is h et instellen van dezen sneldienst inderdaad een gewichtige gebeurtenis, aangezien de korte reisduur het principe „tim e is m oney” weer duidelijk kom t demonstreeren.

HET ONTW ERP De felle concurrentie en de lage vrachten m aakten het meer dan ooit noodzakelijk, de grootste zo rg te besteden aan de keuze van het type, de grootte en de snelheid. O p grond van de statistisch verzam elde bedrijfsresultaten en de vermoedens om trent de richting, w aarin zich de lijn zou ontw ikkelen, werden verschillende v o or-ontw erpen gem aakt.

w a a rv o o r v erv o lg en s zoo n a u w k e u rig m ogelijke re n ta b ilite itsb e re k e n in g e n w e rd e n u itg e w e rk t en w aarbij een aantal kwesties, zooals e n k el- o f d u b b elsch ro efsch ip , gro o tere o f kleinere h o o fd m a te n m e t resp. sc h erp eren o f vo lleren b lo k co ëfficien t, o n d e r zo ek n a a r de g u n stig ste v e rh o u d in g tusschen g ro o tsp an to p p e r v la k en le n g te , benevens de k euze v an h e t m ach in ety p e, o n d e r z o c h t w erd en , D e k e u z e v iel te n slo tte op h e t th an s uitgevoerde o n tw e rp , d a t o n d e r de gegeven, n ie t al te g u n stig e, o m standigheden de beste k a n sen bood. E en en an d er o v e r de m otieven, die v oerden t o t de k eu z e v a n h e t m a c h in e ty p e w o rd en onder h et h o o fd „ O v e rw e g in g e n bij h e t b eslu it t o t m o to r-in sta lla tie ” besproken. D e n o o d z a a k , een b ep aald en re isd u u r in m in ste n s n e g e n v an de tie n reizen aan te h o u d e n , steld e h e t p ro b leem , een snelheid v a n 16 k n o o p te g a ran d eeren o n d e r be paald e, n ie t te g u n stig e, w eerso m stan d ig h ed e n . G e lu k k ig sto n d v o o r d it v ra a g stu k een g ro o te h oeveelheid statistisch v e rw e rk te re isre s u lta te n te r b esch ik k in g , w a a ru it de n o o d z a a k b leek v an een v rij b elan g rijk e reserv e in h e t verm ogen.

g ec o n trac tee rd e n le v e rtijd te v o lto o ien . D e n 16en J u n i 1933 w erd h e t schip te w a te r g e la te n ,............

D E T E W A T E R L A T IN G

.

D e te w a te rla tin g geschiedde op een w ijze als t o t d u sv e r n o g n ie t is toegepast. H e t schip w e rd n a m e lijk draadloos v a n u it P re to ria , de h o o fd sta d v an de U n ie v a n Z u id -A frik a , te w a te r g e la te n en gedoopt. D eze plech tig h eid w e rd v e rric h t door Z ijn e E x c e llen tie G eneraal J. B. M. H e r tz o g , E erste M in ister v a n de U n ie v a n Z u id -A frik a , door o m 12 u u r (A m ste rd a m sc h e tijd ) in P re to ria

H e t o v e rg ro o te m eerendeel d er schepen w o r d t a ltijd besteld o n d e r v o o rw aard e van h e t b e re ik e n v a n een gegeven p ro e fto c h tsnelheid . Slechts een m in im a a l aantal sch ep en is w e rk e lijk in beladen to estan d o n d e r p ro e fto c h tc o n d itie s o n d e rz o c h t. N o g sc h a a rsc h e r en o n b e tro u w b a a rd e r z ijn de reisgegevens, die door de v rij g ebrekkige m e e tin s tru m e n te n en de s te rk varieeren d e o m sta n d ig h e id v a n w in d en zee, aan g ro eiin g en d iep g an g , alleen bij v e rz a m e lin g in zeer g ro o te a a n ta lle n en bij system atische sorte e rin g , op d e n d u u r een v erm o ed elijk v rij ju is t g em id d eld e k u n n e n geven. A f b . 2. Z ijn e E x c e lle n tie D r. H . C o lijn h o u d t «ijn r e d e v ó ó r d e te w a te r la tin g H e t g ro o te v erschil v a n m een in g , d a t la n g e n tijd h e e rsc h te o v e r de g ro o tte d er b en o o d ig d e toeslagen, b ew ijst w el, d a t d it v ra a g stu k n ie t een op een k n o p te d ru k k e n , w a a rd o o r langs ra d io -te le fo n isc h e n v o u d ig te b e a n tw o o rd e n is. w eg te A m ste rd a m een m ech an ism e in w e rk in g w e rd gesteld, H e t sch ip w e rd u itg e v o e rd m e t de volgende h o o fd a fm e tin g e n : d a t de laatste beletselen, die h e t schip te g en h ie ld en , w e g n a m . T ev o ren hield G eneraal H e rtz o g , n a een in le id in g d o o r D r. L e n g te tu ssc h e n de l o o d l i j n e n ................................... 4 5 4 '-0 " H . A. L o ren tz , H r . Ms. G e z a n t te P re to ria , v a n o n g e v ee r 11.50 L en g te o v e r a l l e s .............................................................. 4 8 7 '-0 " u u r to t 12 u u r een rede in h e t Z u id -A frik a a n s c h en in h e t B re e d te op b u ite n k a n t s p a n t e n ............................. . E ngelsch, die draadloos v a n P re to ria u it n a a r A m s te rd a m w erd H o lte t o t B-dek ............................................................... 38/- 8 '/ o v e rg e b ra ch t en op de w e r f d o o r lu id sp rek e rs aan de a an w ez ig en D ra a g v e rm o g e n .............................................................. 10.500 to n v e rsta a n b a a r w erd g e m a a k t. D eze rede w erd , evenals v e rsc h il M a c h in e -v e rm o g e n m a x im a a l .................................... 8,300 apk lende b ijz o n d erh ed en , ook d o o r verscheidene o m ro e p sta tio n s B eh o u d en sn elh eid in den d i e n s t ........................... 16 k n o o p e n voor de luisteraars in N e d e rla n d en in N e d e rla n d s c h O o s t- e n W e s t-In d ië u itg e z o n d e n . N a de te w a te rla tin g b e a n tw o o rd d e H e t is g e b o u w d volgens de bouw regels v a n L loyd’s R egister Z ijne E xcellentie de M in iste r v a n S taat, D r. H . C o lijn , d en o f S h ip p in g 100 A I Special S u rv e y en v oldoet geheel aan d e G eneraal H e rtz o g in h e t N e d e rla n d sc h e n 'h e t E n g e lsc h (zie v o o rs c h rifte n d e r nieu w e N e d e rla n d sc h e Schepenw et, die aange afb . 2 ) . p a st is aan de v e ilig h e id sv o o rsc h rifte n v an „ T h e In te rn a tio n a l C o n v e n tio n f o r th e S a fe ty o f L ife a t Sea.” De rede v an D r. H . C o lijn w e rd u itg e z o n d e n en ook n a a r Z u id -A frik a draadloos o v e rg e b ra c h t. A ld aa r h e b b e n n ie t alleen de bij de p lec h tig h eid te P re to ria aan w ezig en de re d e v a n D r. D e B lo e m fo n te in w as de 228e order, die de N ed erlan d sch e H . C olijn k u n n e n a flu iste re n , d och deze w erd , evenals de te S cheep sb o u w m aatsch ap p ij in de 40 ja re n v an haar bestaan u itv o e rd e . vo ren gehouden rede v a n G eneraal E lertzo g , d o o r d e n o m ro ep in Z u id -A frik a voor de lu iste ra a rs ald aar u itg e z o n d e n . D e b o u w geschiedde in h e t m o eilijks te j aar, d a t h e t scheeps b o u w b e d rijf sinds h a a r o p ric h tin g m eem aakte, doch d it b e lette H e t te w a te rla te n en d o o p en v a n een schip langs ra d io -te le fo n ie t, d a t h e t a a n g e n o m e n w e rk m e t de bekende v o o rtv are n d h eid nischen w eg v a n een p la ats u it, die in een a n d e r w ereld d e el en d o o rta ste n d h e id w e rd a a n g e p a k t. D e o p d ra c h t voor d en gelegen en, in rec h te lijn g em eten , ong ev eer 9 0 0 0 k ilo m e te r v a n b o u w w e rd d en 22en J u n i 193 3 verleend. N ie tteg e n staan d e de w e rf v erw ijd erd is, h a d n o o it te v o re n p laats en m a g dus w el e e n ig e n teg en sp o ed is h e t g e lu k t, h e t schip n o g iets vóór den als een b ijzondere g eb e u rte n is b e sch o u w d w o rd en .

Een k o r t o v e rz ic h t van hetgeen geschiedde v a n a f h e t oogenblik d a t G eneraal H e rtz o g in h e t N eder] andsehe G ezantschapsgebouw te P re to ria o p een k n o p d ru k te , to t aan h e t m o m e n t d at h e t schip te w a te r gleed, m oge hier volgen, w aarbij o p g e m erk t d ie n t te w o rd en , d a t alles in nog geen tiende deel van een seconde ve rl iep. E r w as een g ra m o fo o n p laat verv aard ig d , die niets anders dan één bepaalden, aangehouden to o n v o o rtb ra c h t. D eze stond, door m iddel van een ele e tm e h e p ic k -u p , in v e rb in d in g m et dezelfd e telefo o n lijn , w aarlangs de rede van G eneraal H e rtz o g van P re to ria n aar den rad io -zen d er te K aapstad werd o v e r g eb rach t.

g e d ru k t w erd, to t h e t m om ent, d at h e t b ijn a vier en een h a lf niilliaen kilogram wegende schip in h et w ater lag. geen m enschcnhand m eer direct had ingegrepen. Als aandenken aan deze gebeurtenis w erd aan Z ijne .Excel lentie Generaal J. B. M. H ertzo g , zoowel als aan Z ijne E xcel lentie D r. H . C olija een oorkonde aangeboden (zie a fb . 9 ). D ank zij de zorgvuldige voorbereiding en de goede sam en w erking tusschen de N . V. Philips’ Radio, die te Jo h an n csb u rg een versterker had opgesteld voor de rede van Generaal H e rtz o g en de N . V. R adio-H olland, slaagde deze eerste draadlooze te w aterlating volkom en. T o t in alle hoeken der w ereld verw ekte d it w onderbaarlijke staaltje van techniek groote belangstelling, zooals uit de stapels persverslagen u it alle landen bleek. H E T S C H IP

A fb . 3.

E v e n v ó ó r d e te w a te rla tin g

H e t schip is voorzien van b ak , b ru g en cam pagne. H e t h o o fd d ek is tevens sc h o t tendek. Een dubbele bodem (zie afb. 10), die loopt over de geheele scheepslengte, dient to t berging van b ra n d sto f- en sm eerolie en zoetw ater. V oor- en ach terp iek zijn in g e rich t voor h e t vervoeren van bran d sto fo lie of w aterballast, te rw ijl een d w arsb u n k e r dient voor b ran d sto f-o lie tan k . D oor 9 w ate r- o f oliedichte dw arsschotten wro rd t de inw endige ru im te van het schip verdeeld in 10 afdeelingen, n.1. voorpiek,laadruim en I-III, d w a rsb u n k e r, m o to rkam er, laadruim en IV -V I en achterpiek. Twee dekken loopen over de geheele scheepslengte door, n.1. het B- en C -dek, terw ijl in elk der ruim en nog een tusschendek D aanw ezig is. Boven h e t B -dek zijn gelegen: h e t A -d ek en de prom enade-, sloepen- en brug d ek k en . Ruim IV en ondertusschendek IV , m et een gezam enlijken in houd v an 40,000 cub. ft., zijn geïsoleerd v o o r h e t v ervoer van gekoeld vleesch o f fruit. H iertoe is een koelm achine-installatie aanwezig, geleverd door de firm a A . Borsig, B erlijn, w aarm ede

D o o r h e t d ru k k e n op den k n o p w erd de g ram o fo o n p laat „in g esch ak eld ” . D e speciale to o n , die door de luidsprekers op de w e rf h o o rb aar was, w erd langs de telefoonlijn n a a r K aapstad d oorgezonden, door den radio-zender in den act h er verspreid en te D orchester, aan de z u id k u s t van E n g elan d , opgevangen. Langs een MlLÈtm&tL telefo o n lijn w erd de to o n o v er Londen n a a r de msima. w e rf gevoerd en h ier door m iddel v an een v ersterk er g esch ik t g em aak t om een zoogenaam d „relais” te QLJubwwjaus» mm bedienen (zie afb . 4 ) . D o o r d it relais w erd een electrische schakelaar in w e rk in g g e b ra c h t, die een stel m agneten o n d er m iis m m m stro o m z e tte . Een d er m ag n eten tr o k een pal weg, die to t o p d at o ogenblik een zilveren ham er, h an g en d e boven een bijltje, om hoog hield. T o en de mm. h a m e r viel, w erd door h et b ijltje een koord d o o r g e k a p t, w aardoor de flcseh cham pagne, w aarm ede de doopplechtigheid w erd v e rric h t, tegen den w and v an h e t schip stukgeslagen werd. Een tw eede m ag n eet stelde h e t m echanism e in w erk in g , d a t de laatste beletselen voo r h e t te w ater glijden v an h e t ^^flunwi^minwriwwl schip wegsloeg (zie afb , 5 en 6 ). U it b ovenstaand o v e rz ic h t zal duidelijk zijn , d a t v a n a f h e t oogenblik, d a t te P reto ria op den k no p

ZE/SPlfl5TALLATlE

twjww.7msu.jmiA£jm

m . klTHtÊ

OflTVA/IGi/NSTALLATIE

UMl

A fb , 4

emruHóëji msr*

ook de scheepsproviand-vries- en koelkam ers, gelegen op het C -d ek , gekoeld w orden. H iero v er later. D e installatie is geplaatst o n d er ru im IV tusschen de tunnels (zie voor h et langsaanzicht en d ek k en p lan a fb . 11).

DE ROMP D e co n stru ctie w ijk t n iet af van de typische constructie van h e t bouw b u reau . D e sp a n ta fsta n d is ook in den bovenbouw als afstand van stijlen en balken aangehouden. W a a r eenigszins doende, zijn

A fb , 5,

S c h e m a tisc h e v o o rstellin g van d e w ijz e w aaro p d e klink w erd w eggeslagen; V ó ó r d en druk o p den knop te P reto ria

sch o tten op sp an ten geplaatst, terw ijl nergens spanten voor p a trijsp o o rte n z ijn afgebroken. O o k deuren en ram en zijn regel m a tig tusschen sp an ten geplaatst. O p v allen d z ijn de o n o n d erb ro k en langsdragers, w aarvan de lu ik h o o fd en deel uitm aken. L uikhoofden en m achineschacht zijn op h e t h o o fd d ek van dezelfde breedte. D e s tu tte n op grooten afstan d zijn meerendeels als ruim ladders uitg ev o erd . Z w are tre d e n voorkom en de veel voor kom ende reparaties, die, na het laden en lossen v an la n g ijzer, rails en pijpen, bij norm ale ladders vaak rioodig blijken. O o k de voornaam ste plaatgangen, zooals d ek strin g erp laten en -gangen langs de lu ik en , z ijn nergens onderbroken. W a te r d ichte sc h o tte n en s tu tte n zijn in h e t langsp lan z o rg v u ld ig onder de hoog opgaande d ekhuisw anden geplaatst, zoodat m e t m i n im u m gew icht een zoo stijf en ste rk m o gelijk geheel v erkregen is. In de m ach in ek am er is de dubbele bodem verhoogd, ten einde grootere stijfheid voor de m a c h in e -fu n d ee rin g te bereiken, dit m et h e t oog op h e t v o orkom en van trillen. D e h o o fd m o to re n z ijn d irect op den ver hoogden d ubbelen bodem gefundeerd. De v erb an d en onder, den m o to r zijn u iterst zo rg v u ld ig geconstrueerd en uitgevoerd, te n einde losw erken te voorkom en. T usschen en n aast de tu n n els z ijn tan k en ingebouw d, die m et de eigenlijke dubbele b o d em ru im te één geheel uitm aken. In het achterschip v o rm t d it dus als het w are een v erhoogden d ubbelen bodem , w aarin de tu n n els zijn ingelaten. D eze co n stru ctie h e e ft verschillende voordeelen. D e slecht belaadbare ruim gedeelten naast de tunnels w orden g ebruikt

voor olie- en zoetw aterbergplaats. D e pijpleidingen en afslui ters zijn goed in de tu n n e ls on d er te brengen. De achterruim en hebben een vlak k en bodem , en de w in st in h et kubiek aan ta n k ru im te b lijk t grooter dan h e t verlies in h et k ubiek aan laadruim te. D e verdeeling der gew ichten in h e t schip w erd door deze ta n k c o n stru c tie gunstig. .De u itv o erin g b ra ch t u it con stru ctief o o g p u n t geen bezw aren m e t zich en leverde zeker niet m eer m oeilijkheden op, d an de norm ale dubbele bodem -constructie m e t de w aterd ich te tu n n els e r op geplaatst. D e constructie was eerder nog eenvoudiger.

A l b . 6.

S ch em atisch e v o o rste llin g v an d e w ijze w a a ro p d e k link w e rd w eg g eslag e n . N a d en d ru k o p d e n k o o p te P re to ria

M erkw aardig is de co n stru ctie v an den ach tersteven (zie afb. 15). De scheg, die door de geringe dikte m oeilijk te k lin k e n was, is in gietstaal uitg ev o erd en d ient als fu n d a tie voor de asdragers. Steven, scheg en asdragers (zie afb. 18) z ijn m et bouten in geschaafde pasv lak k en aan elkaar verbonden. De gietstalen stevens (zie voor voorsteven afb. 1 7 ), ro e r dragers (zie afb. 16 en 1 9 ^ en asdragers w erden gegoten door de N . V. v /h . J. M. de M u in ck K eizer te U tre c h t.

A f b , 7.

S ta p e llo o p

De dekrondte, die, m e t h e t oog op h e t laad ru im v o lu m e in h e t hoofddek norm aal is, n eem t voor de hoogere d ek k en af,

ten einde de salon b etim m erin g en te verfraaien, terw ijl ook in de p ra etijk gebleken is, d at aan p ractisch vlakke prom enadedekken de vo o rk eu r d ien t te w o rd en gegeven. A an de bezw aren voor w ate ra fv o er is tegem oetgekom en door bin n en g oten langs de dekhu izen , (Z ie voor h e t G ro o tsp an t afb , 20.)

TANKPROEVEN D e horige eischen, aan de re n ta b ilite it gesteld, m aak ten een lagen w eerstan d , een hoog v o o rtstu w in g s-ren d em ent en goede

A fb . 8.

De asbroeken werden niet zeer groote zorgvuldigheid ge construeerd, zoodat de doorsneden in de stro B rln g s n e h tin g goede profielen hadden en zoo m in m ugelijk w erveling en w eer stand kon ontstaan. De w eerstandstoenam e der asbroeken be droeg slechts 2 *y'(:, Tevens w erd een gunstige rotatie in het w ater b e re ik t, nog verbeterd door de toepassing van den H ass-ieid vlak vorm der uiteinden van de asdragers volgens het S ta r-C o n tra principe.

G ro o t e n th o u siasm e bij d e te w a terla tin g

zeew aardigheid voor h e t on d er alle om standigheden doorstoom en zo n d er v a a rtm in d e rin g , to t zeer belangrijke kwesties. In de destijds nog zeer jonge sleeptank in W ag eningen w erd d a n ook een u itv o erig p ro g ram m a gesleept, w aarbij ver schillende sp an tv o rm en , k ro m m e n van sp an to p p er vlak ken, schroeven en asbroeken w erden on d erzo ch t. De keuze viel ten slotte op den M uier v o rm , die, naast den geringsten w eerstand, de beste kansen bood op goede zeew aardigheid d o o r het groote re se rv e -d rijf verm ogen aan de scheepseinden boven w ater. D e opgedane erv arin g en m e t enkele vroegere M aierschepen w aren in d it o p zich t g u n stig , zo o d at zelfs al ware m et een anderen scheepsvorm in de ta n k een iets g u n stig er resultaat te bereiken gew eest, de voor de p ra e tijk belangrijke reserv e-d rijf verm ogen kw estie misschien to ch n o g den doorslag had gegeven.

Voor de schroeven werden verschillende o n tw e rp e n o n d er zocht. De keuze viel ten slotte op h et eerste o n tw e rp van het bouw bureau, een driebladssehroef m e t hyperbolisch verluopenden spoed, toenem end naar den top. De bladen z ijn breed aan den voet', betrekkelijk smal aan den top en sabelvorm ig te ru g gebogen, ten einde een stoot vrij doorsnijden v an h e t volgstroom gebied te verkrijgen. D e schroefbladen hebben vrijw el vleugelvorm ige profielen, die slechts w einig gekrom d zijn. Ten slotte werden vleugel vorm ige balansroeren (zie afb. 21) achter de schroeven geplaatst, in een eemgszins gew ijzigde u it voering ten opzichte van de dubbele ro eren -installatie op h et m.s. Colombia. H e t totaal bereikte vootstu w in g sren d em en t was zeer bevredigend en slechts eenige procenten lager, dan m et een enkele schroef achter hetzelfde model hoogstens bereikbaar.

D aarm ee was een van de grootste bezwaren tegen een dubbelschroefinstallatie overw onnen. H e t sleepprogram m a sloot system atisch aan op h e t sleepp ro g ram m a v a n de voor eenigen tijd voltooide A a g tekerk en A lm k e r k . D e m odelproeven w erden alle genomen op een ge m iddelden bedrijfsdiepgang van 7,722 m = 21,335'. D e h oofd m aten, v an belang voor de beoordeeling der resultaten, zijn: L engte op de w a t e r l i j n 4(50' = 140,205 m 60' = 18,288 „ B reedte op s p a n t e n ................................. D iepgang bovenbasis ............................ 25,335' = 7,722 „ W aterv erp laatsin g op s p a n t e n ..................................... 13 346 m :! Ö p deze m aten bedragen de coëfficiënten: 3 = P = ? =

0,642 0,978 0,6564

H e t d ru k k in g sp u n t lig t 0,33 5 m voor h et m idden van de lengte v an genoem de w aterlijn. D e in afb. 22 w eergegeven w eerstandskrom m e is geteekend

Ter herinnering aan het te water laten 'en het verrichter? i?an ■ de doopplechtigheid door

e i r s E c a M inister w n d r lf c te vvtSuitt'ïtfrEka. uan,herüuPbel5chroef motorvracht- en passagiersschip "2* ...

.-

,

....

De tewaterlating

......

van dit schip, gehouwü op de werf var? de

c tte iia o d s c f t r S c f i t ^ p s t w ^ a a t s c t e p l ) '.Amsterdam'.voorde

H o l l a n d - f l f r i k a Lijn van de

„Percrntgde ^ cderliannliscLïr ,S cbeepyaartrrtaa tschappijr 's-Oravenhage, geschiedde langs radio-telefonischen weg van. Pretoria uit, op Zaterdag, 16 Juni 1034 ten 12ure des middags: In de redevoeringen, Pij dete plechtigheid uitgesproken door Z.Exc.Qeneraal ■ J.a .M J^ c r U o g e n doorZ.exc.dtnMinisterpan5taat,i|>r.M.C.Ql|jnd;,ooreittervanden Raad van Ministers van het Koninkrijk der Nederlanden, welke redevoeringen ianys radio-t&lefonischen weg werden overgebracht.kwam met nadruk.de verwachting tot uiting, dat deze. nieuweschakel in de verbinding tusschen Nederland en de Unie van ZuidAfrika in ruime ntate zal mogen bijdragen tot versterking van den band tusschen beide stamverwante volken

O V E R W E G IN G E N BIJ H E T BESLU IT T O T M O T O R IN ST A L L A T IE Alvorens over te gaan to t een beschrijving v an de u itg e voerde installatie, is h e t v a n belang, de overw egingen n a te gaan, die to t deze u itv o e rin g hebben geleid. H e t is de bedoeling, slechts eenige hoofdzaken te belichten en daarvan eenige problem en te kiezen, w aarvoor m eerdere te c h nische oplossingen m ogelijk zijn. H ieronder w o rd t in h e t k o rt nagegaan:

lÔOr/iUtr.

de de de de de

Secretaris

D e k eu ze tu ssch en een m otorschip en een stoom schip

N.l’. tJerc6Rtgde Nvdtrlandacht

N.P. Neder jamtecht

S c h e t pt*aar t r?\aatsc h a pp ij

Scltcipsboyu'-Miwlsc^êfjjpij.

1

resultaten geven dan volgens de T ay lo r-k ro m m e, zijn hooge uitzonderingen. H e t m eerendeel d er bestaande schepen is 4 to t 20 % slechter. Schepen, die 2 a 3 % beter zijn dan de sta n d a a rd serie, zijn reeds zeer hooge uitzonderingen. Een re su lta a t v an 8 °/o beter dan de standaardserie m ag dus w el b ijzo n d er goed genoem d worden. Vergelijkende proeven to o n d en aan, d at door verdere v e r schuiving van h e t d ru k k in g sp u n t n aar achter, m e t dezelfde lijnen nog een ± 2 % b eter resultaat was te bereiken. O o k op h e t voortstuw ingsrendem ent zou d it gunstiger invloed gehad hebben. H e t was echter blijkens zeer uitvoerige trim b erek e ningen niet m ogelijk, b e t d ru k k in g sp u n t verder te verschuiven, daar anders hinderlijke k oplast in sommige beladingstoestanden zou k u n n e n voorkom en. H e t bleek na verschillende pogingen niet doenlijk, de gew ichtsverdeeling aan de ideale d ru k k in g sp u n tlig g in g aan te passen, zonder in andere m oeilijkheden te vervallen, Zoodat na rijp beraad besloten w erd, h e t schip volgens den vorm , die onder de gegeven beperkingen den gunstigsten w eerstand bood, te bouwen. Deze v o rm was ook gunstig in andere opzichten, zooals laadruim te, dek ru im te, sym m etrie voor en achter, v e r loop van de m etacen ter-k ro m m e bij verschillende diepgangen, reserve-drijf verm ogen aan de einden, gunstige sc h o tte n krom m e en m etacen ter-v eran d erin g bij hellingen (te r v o o r kom ing van synchrone slingeringen). N adien w erd de loefgierigheid van h e t m.s. A lm k e r k o n d er zocht, waarbij bovendien n o g bleek, d a t bij zeer verschillende w indrichtingen en scheepssnelheden, bij een w in d k ra c h t volgens B eaufort 4 a 5, h e t schip op alle koersen m et de roeren in h e t m idden rech tu it bleef loopen. D e weggesneden voorvoet sch ijn t ook daarop een gunstigen invloed te hebben, d it in te g e n stelling m et de bekende h in derlijke loefgierigheid v a n vele schepen m et een diepen voorvoet. V erw acht m ag dan ook w orden, d at h et schip een gelukkige com binatie zal blijken te zffn van eigenschappen, die voor h e t b edrijf van groot belang en in den regel m oeilijk in één vorm gelijkelijk te bevredigen zijn.

FtHttr&rwn«tuh. Caldy*ftn.Hwtt

A fb. 9.

in v ergelijking m et de standaardserie-resultaten volgens D . W . T ay lo r, in h et boek „Speed en Pow er” , nieuwste uitgave. D a a ru it b lijk t dat de w eerstand bij 16 knoop ongeveer 8 % m in d er is d an volgens d eT aylor-berekening. Schepen, die betere

keuze tusschen een m otorschip en een stoom schip; bepaling van h e t verm ogen en h et aantal der h u lp m o to re n ; koeling der m oto ren ; stoom ketels; m achinekam er-indeeling.

H e t voor de behouden snelheid benoodigde verm ogen v an 8300 apk beperkt de keuze vrijw el tusschen een m o to rinstallatie en een tu rb in e-in stallatie. H e t m otorschip k a n m e t enkel- of dubbelschroef-installatie w orden uitgevoerd. H e t verm ogen is nog wel in één m o to r onder te brengen, doch in verb an d m et de m ach in ek am erlengte en de bedrijfszekerheid, w erd reeds v an tevoren besloten, om, ingeval hier een m otorschip gebouw d zou w o rd en , tw ee hoofdm otoren toe te passen.

HOOFDAFMETINGEN .

LENGTE OVER ALLES TU5SCHEN' DE

A fb. 11.

L a n g s a a n z ic h t en d e k k e n p la n v a n h e t m .s. Bloemfontein

iHÖB-sX* M8,G49Mir. I5a/I91

„

D eck “A" § 3 .

TUNNELDEK EN

R U IM E N ..

'VuMUiTUithH./ •TM1K H D6 Ycetiwiix

/»CMTERPItK Tj.tsrxwccg.a&.

j.WU»5UIM rpM&Hltt ’utifrU.si TttlK £2. &&'

WatikKSfi».

»ij|| ’k a m Eifa. KW.«W

typXtR.

„SCHI? E N W E R ? ”, No. 21, 20 October 1934

A fb . 10.

D e d u b b e le b o d em in aan b o u w

V oor een tu rb in e-in stallatie is h e t echter, in verband m et het geringere stoom verbruik en de betrekkelijk kleine toename in tu rb in e -a fm e tin g en , logischer, om het turbineschip als enkelschroever u it te voeren. Bij de voorstudie w erden dus m et elkaar vergeleken, h et dubbelschroef-m otorschip en h e t enkelschroef-turbineschip. V oor h e t turbineschip w erden zoowel plannen ontw orpen voor een installatie m et een stoom druk van 15 k g /c m 2, m et oliegestookte Schotsche ketels, als., m et een stoom druk van 30 k g /c m 2, m e t oliegestookte w aterpijpketels. In v erb an d m et de bedrijfszekerheid zijn turbine-installaties m et n o g hoogere stoom drukken b u iten beschouwing gebleven. V an de 3 genoemde installaties zijn achtereenvolgens be rekend, de aanschaffin gskosten, de brandstofkosten en de

w orden berekend, w aarbij bleek, d a t schip „B ” ongeveer ƒ 20.000 meer en schip „ C ” ongeveer ƒ 45.000 m eer dan schip „ A ” zou kosten. Deze meerdere kosten w erden in verband m et rente, a f schrijving, onderhoud en assurantie als 15 % der m eerdere kosten per jaar in rekening gebracht. D e jaarlijksche kosten, in verband m et de aanschafkosten, zijn dus voor h e t h o o g ed ru k turbineschip ƒ 3000 en voor h e t lag ed ru k -tu rb in esch ip f 6 7 5 0 hooger dan voor h e t m otorschip. Brandstofkosten G edurende één rondreis w o rd t ongeveer 24Va dag op 16 m ijl, 2 1 1/o dag op 14 m ijl gevaren, terw ijl 2814 dag in de haven w o rd t doorgebracht. H e t totale b ran d sto fv e rb ru ik per rondreis b ed raag t ongeveer: voor h et m otorschip .................................. 1350 to n Dieselolie voor h e t h oogedruk-turbineschip ........ 2500 to n stookolie voor h et lag ed ru k -turbineschip ............. 3000 to n stookolie G erekend m et de op h e t oogenblik geldende olieprijzen, zijn de totale brandstofkosten p er jaar ongeveer: voor h et m otorschip ...................................................... voor h e t h oogedruk-turbineschip ............................ voor h et laged ru k -tu rb in esch ip .................................

ƒ 106.000 „ 141.000 ,, 169.000

De jaarlijksche kosten, in verb an d m et de b ra n d sto f, zijn dus voor h et hooged ru k -tu rb in esch ip ƒ 35.000 en voor h e t lagedruk-turbineschip ƒ 63.000 hooger dan voor h e t m o to r schip. Personeelkosten De jaarlijksche kosten, in verb an d m et gage en voeding, zijn voor h e t hoogedruk- zoowel als voor h e t lag ed ru k -tu rb in esch ip ongeveer ƒ 5000 lager dan voor h e t m otorschip. Conclusie U it de bovenstaande globale cijfers blijk t, d a t h e t financieele voordeel van het m otorschip per jaar bedraagt: ƒ 3000 + ƒ 35.000 — ƒ 5000 = ƒ 33.000 te n opzichte van h e t hoogedruk-turbineschip, en ƒ 6750 -f- ƒ 63.000 — ƒ 5000 = ƒ 64.750 ten opzichte van h e t lagedruk-turbineschip. O p grond van deze u itk o m ste n is dan ook besloten, h e t schip als m otorschip u it te voeren.

D e bepaling va n h et v erm ogen der h u lp m otoren

A fb. 13.

H e t m.s. „B loem fontein” in aanbouw

k osten voor h e t m achinekam erpersoneel, daar d it de 3 h oofd fa c to re n zijn, die h e t economische rendem ent der installatie bepalen. De Aanschafkosten V oor de 3 te vergelijken studie-ontw erpen w erd de logische eisch gesteld, d at de 3 schepen een zelfde inhoud, draag verm ogen en vaarradius m oesten hebben. In v erb an d m et de ruim te, noodig voor de m achine-installaties en de olieberging, bleek h e t m otorschip ,,A ” belangrijk kleiner te k u n n e n zijn dan h e t hoogedruk-stoom schip „B” , en d it schip weer kleiner d an h e t lagedruk-stoom schip „ C ” . De totale aanschafkosten voor het complete schip m et m achine, m oesten dus voor de 3 gevallen ,,A ” , „B” en ,,C ”

Bij de bepaling van h e t verm ogen der h u lp m o to ren z ijn de volgende overw egingen v an belang: De m otoren m oeten zoo m ogelijk van gelijke afm etin g en zijn, in verband m et de reserve-deelen en h et onderhoud. Tijdens het zeebedrijf m oeten 2 m otoren b u ite n dienst k u n n en zijn, 1 m o to r als reserve en 1 m otor voor inspectie en onderhoud. H ierdoor is h e t m ogelijk, h e t norm ale ond erh o u d der hulpm otoren geheel door h e t m achinepersoneel te doen geschieden. Tijdens het m anoeuvreeren hav en b ed rijf beh o eft slechts 1 m o to r als reserve b u iten dienst te zijn. H e t verm ogen van de in b e d rijf zijnde en parallel gescha kelde dynam o’s m oet zich zoo goed m ogelijk aan de voor kom ende belastinggevallen, n.1. zeebedrijf, m anoeuvreer b ed rijf, havenbedrijf m et laden en lossen en h av en bedrijf zo n d er laden en lossen, k u n n en aanpassen. D aar h et lic h tn e t eenvoudigheidshalve op h et 220 V gelijkstroom net is geschakeld, m oet in alle bovengenoem de belastinggevallen een flinke m arge tusschen

benoodigd en beschikbaar verm ogen aanwezig zijn, daar anders belastingstooten in het elcctrisch net, in de verlichting op o n aangenam e wijze zijn w aar te nem en. U it de berekeningen b lijk t, d at de m axim um voorkom ende belasting bedraagt tijdens: het zeebedrijf het m ano eu v reerb ed rijf, met luchtcom pressor, ankeren verhaalgerei in dienst het haven b ed rijf, tijdens laden en lossen m et alle lieren en k ranen in b ed rijf . het h avenbedrijf zonder laden en lossen

290 kW ■'"■ 390

ook de reden, dat zoetw aterkoeling voor cylinders en deksels is toegepasr. Hoewel het eenvoudiger zou zijn, de zoetw aterkoeling tevens voor de zuigers te benutten, is voor de zuigerkoeling toch olie gekozen, door hierbij het gevaar voor de corrosie van de ge koelde zuigerstangen niet bestaat en bij lekke tclescooppijpen geen w ater, doch slechts gelijksoortige olie zich m et dc smeerolie in het carter vermengt.

„

De stoom ketels 430 140

„ ,,

Dc verw arm ing in het algemeen speelt een zeer belangrijke rol op een passagiersschip, d at zoowel voor tro p en - als koud aafisaaas lYBSSèhMJaèWCJKSflMtMtSI

yg0iMiKUM»iOP vcgKrwtawdi

.ovgr %SSS3SSL lX*jRm*UWK*l

Haaeo m£m..MtL.vmt4tók6Mr! OF VEgftCHAM&KS

/

■wronzewfciMi

_ ^ v |j atoac. jSELBgujai r <*rT»agiB

_

$QQZ$HZVL «3H

POQgfrNCPt g-f. vtgnjiAiRtw op vcgxiwtajMis juuk&ü&imsiu PQogftNCPC e n LVCfftlAAlKcAMP W i VC-gfrCH».H»Hg

‘VCKXHAf<»mÂAr v h

VCgMAALKUMP

Ka a L

)N VCgacrtANWft

Ai b. 14.

D oor het plaatsen van 4 h u lp d y n an io ’s van 160 kW ieder, kan aan de bovengenoem de eisehen w orden voldaan, door achtereenvolgens bij de vier genoemde hedrijfsinogeiijkheden, twee, drie, drie en één h u lp d y n am o ( \ ) in bedrijf te stellen.

D e k oelin g der m otoren W egens het aanzetten van zout en ketelsteen in de koel ru im te van cylinders en deksels hij zoutw aterkoeling, is het voor icdereu m otor beter, om de koeling door zoetw ater te doen plaats vinden. Deze zoetw aterkoeling b rengt echter de com plicatie van zoetw aterpom pen en koelers m et zich mede. V an daar, dat dikw ijls wegens den eenvoud toch zoutw aterkoeling w o rd t toegepast. Speciaal echter gelden de bezw aren hiertegen bij dubbelw erkende m otoren, daar hierbij ook de onderzijde der cylinders aan hooge te m p e ra tu u r is blootgesteld. I)it is dan

V e r h a a lk l a r n p

klim aat geschikt moet zijn. In hoofdzaak noodig voor:

is verw arm ing

de accommodatie voor passagiers en bem anning; het civiele dienstbedrijf, als wasch- en strijk in rich tin g , w arm kasten, bnrdenwaschmaehine, koffiem achines e n z .; de waterafscheiding en het voorw annen van de Dieselolie en smeerolie; het op de gewenschte tem peratuur brengen van het w arm e zout- en zoetw ater voor baden en w aschtafels; het indam pen en verw annen van de brein voor de koel installatie; het voorw annen van het koelw ater der m otoren; het ontdooien der inlaatkasten enz. H et is natuurlijk zeer wel mogelijk, om de bovengenoemde apparaten eleetrisch te verwarmen. D aar alle verw arm ing ook

H oew el dus op h e t eerste gezicht m in d er passend op een m otorschip, zijn to ch 2 stoom ketels aan boord geplaatst, wegens de hierboven genoem de voordeelen. D e v raag b lijft dus n o g over, o f de ketels door m iddel v a n uitlaatgassen o f olie m oeten w orden gestookt. O ngeveer 30 % v an de u it de Dieselolie o n tstan e w a rm te w o rd t ong eb ru ik t m e t de uitlaatgassen in de b u ite n lu c h t ge blazen. H e t lig t voor de h an d , d a t g e tra c h t zal w o rden een deel v an deze w arm te te b e n u tte n . D it k a n zeer eenvoudig geschieden, door de uitlaatgassen door de ketels te voeren en h ie rin den benoodigden stoom te produceeren. H e t onaangenam e is echter, d a t speciaal bij tw e e ta c tm o to ren , door de lage u itla atg a ste m p e ratu u r, de k w a liteit v a n de w a rm te slecht is. H e t is d an ook noodig, de ketels voor de benoodigde stoom productie g ro o t v an afm etin g en te m aken. D a a r ook in de haven stoom noodig is, m oeten de ketels to ch v a n een oliestookinrichting w o rden voorzien. D e ketels w o rd en dus door h u n om vang en com plicatie d u u r in aanschafkosten en zijn m oeilijk te plaatsen.

r»t* u.j*ju&jir-uuuL-n va.Ej.w_B—üul££

op de spitsuren v an de electrische centrale m oet plaats vinden, zou d it ech ter een enorm e verg ro o tin g van de h u lpdynam o’s te n gevolge hebben, terw ijl u it h e t bovenstaande blijkt, d a t vele ap p araten zich bij u itste k voor stoom verw arm ing leenen.

A fb , 15,

G ie tsta le n a c h te rs te v e n

T evens h e e ft h et plaatsen v an stoom ketels h et voordeel, d a t de stoom g e b ru ik t k a n w orden voor de brandbluschinrichting der ruim en, w aardoor een aparte in rich tin g hiervoor k an vervallen, te rw ijl v erder n o g stoom beschikbaar is voor h et u itstoom en v an oliekoelers en olietanks.

Per jaar w o rd t ongeveer 120 dagen m et vol verm o g en gevaren, ongeveer 105 dagen m et gereduceerd v erm ogen en o n geveer 140 dagen in de hav en doorgebracht. D e uitlaatgassen k u n n e n dus 120 dagen te n volle b e n u t w o rden en 105 dagen gedeeltelijk, m et bijstoken m e t olie. D oor h e t toepassen van.

Afb. 16.

G ie ts ta le n R o e r u ith o u d e r

in h e t m .s. Bloemfontein

QNDefiLAf.Eft. met LftByRinTAfDiCMTtiiff,.. VS.

A fb. 18.

tvl

cih^cJ.

G ie ts ta le n A sse n d rag e

fa n h e t m .s. Bloemfontein

jMHk

„S C H IP E N W E R F ”, N o . 21, 20 October 1934

uitlaatgassenketels zou p er ja.tr een bedrag van ƒ 3500 bespaard k u n n e n w orden, indien de ketels m et Dieselolie, en ƒ 2 5 0 0 , indien de ketels m et stookolie zouden w orden gestookt. In verh an d m et h et feit, d a t de groote uitlaatgassenketels een u itb re id in g van de m achinekam er ten koste van de passagiersaccom m odatie noodig m aak ten , en gezien de hoogere aanseliaffingskosten en de betrek k elijk kleine olicbesparing, is er van afgezien uitlaatgassenketels toe te passen. D e ketels w orden m et Dieselolie gestookt, d aar toepassing van stookolie het noodig m a a k t om speciale b ezin k tan k s, trem pom p, pijplcidingsystecm enz. in te bouw en, terw ijl het b u nkeren van twee soorten olie dikw ijls tijd ro o v en d zal zijn,

De zeer om vangrijke koelinstallatie voor de beide koelruim en is tussehen de beide tunneiasleidingen geplaatst, w aar door een gedeelte van het ruim in beslag is genom en, d at voor belading toch m inder geschikt is. De w ebspanten in de m achinekam er verkleinen het b ru ik -

D e m ach in ek am er-in d eelin g H e t schip d ient u itslu ite n d voor h et vervoer van lading en passagiers. Alle ru im te n , die niet dienen voor berging van lading en huisvesting van passagiers, zijn dus, economisch gezien, een verlies en m oeten zoo klein m ogelijk w orden ge houden. E r m oet dus w orden g e tra c h t, de m achines in de kleinst m ogelijke ru im te zoodanig op te stellen, d at zij nog voldoende to egank elijk zijn voor inspectie en onderhoud. De afm etin g en van h e t onderste gedeelte van de m achineschacht w orden bepaald door den eisch, d at alle zuigers m oeten

A fb. 17.

G i n (stalen vn n r Kleven

k u n n e n w urdcn g etro k k en , terw ijl nog voldoende ru im te tusschen de m an o eu v reerstan d en der m otoren voor bediening moet overblijven. D e afm etin g en van h et bovenste gedeelte van de m achinesehacht w orden bepaald d oor den eisch, d at de h oofdm otoren in 2 h e lfte n aan boord m oeten k u n n e n w orden gem onteerd. De m achinekam erlengte w o rd t gew oonlijk door de hulpm o to ren bepaald en d ien t zoo k o r t m ogelijk te worden, ge h ouden. H iertoe is h et noodig, d at niet alleen het vloeropper vlak wordt; b en u t, doch d at ook getrach t w o rd t, de ruim te zooveel m ogelijk te gebru ik en , door die apparaten, w aarvoor d it m ogelijk is, op hooger gelegen dekken te plaatsen. U it h e t m achinekam erplan (zie afb. 23) b lijk t dan ook, d at alleen die ru im te, die voor h et trek k en der zuigers noodig is, n ie t is gebruikt'.

bare vloeroppervlak, doch door het plaatsen van de smeerolievoorraadtanks tussehen deze w ebspanten, w o rd t deze ruim te weer benut. D aar de spoelluchtpom pen de lu c h t door geluiddem pers aan SB en BB uit de m achinekam er aanzuigen, zorgen de h o o fd m otoren tijdens de vaart voor een zeer effectieve ventilatie, H ierdoor is het mogelijk, de schacht weer gedeeltelijk te be n u tte n voor de groote bezinktanks en d ru k tanks, zo n d er ge vaar, dat de m achinekam er, door verm indering van de be schikbare schachtdoorsncde, te weinig geventileerd is. Door de zorgvuldig overwogen opstelling der m achineinstallatic is het gelukt, de m achinekam erlengte to t 18,67 m te beperken, terw ijl de geheele m achinekam er-inhoud, inclusief het tunnelrecess, 4000 n f' bedraagt, hetgeen overeenkom t m et slechts 0,481 nv' per apk.

en de k o lo m m e n tre k sp a n n in g e n o p tre d e n . ƒ. V rije u itz e ttin g der c y lin d erv o e rin g en . g . G ecom bineerde g ietstalen-sm eedstalen cylinderdeksels v an zeer een v o u d ig e en solide c o n stru c tie . h . U it sm eedstaal en g ietstaal o p g e b o u w d e zuigers m e t o p staan d e ra n d e n v o o r b esch erm in g d er cy lin d e r voeringen. i. A u to m a tisc h a a n z e tten m e t speciale do o r d r u k lu c h t bew ogen a a n z e tlu c h tkle p p en . j. H e t com pressorlooze H esselm a n systeem v o o r b ra n d sto fk le p p e n en de v e r b ra n d in g sru im te . k . Speciaal spoelsysteem . L . H e sse lm a n -d u p le x -b ra n d sto ffilte r.

A lg e m e e n e b o u w der m o to ren

A fb . 19.

O p stellin g ro e ru ith o u d c rs

D o o r zo rg v u ld ig e p la a tsin g d er h u lp w e rk tu ig e n en verdere goede ru im te v e rd e elin g , z ijn , n ietteg en staande d it kleine vo lu m e, alle plaatsen , w aar g e w e rk t m oet k u n n e n w o rd e n , zeer goed to eg an k elijk .

D E M O T O R -IN S T A L L A T IE D e m o to r-in sta lla tie is geleverd door de N . V. M ach in efab riek G ebrs. S to rk te H engelo. V o o r de v o o rts tu w in g v an h e t schip zijn in de ru im e m ac h in e k a m er 2 com pressor looze d u b b elw erk en d e tw e e ta c t S torkH e sse lm a n -D ie se lm o to ren opgesteld, elk m e t een n o rm a al verm o g en v an 4 150 apk bij 122 o m w ./m in ., overeenkom ende m et een g em id d eld en g eïn d iceerd en d r u k van ca. 5,4 k g / c m 2 (5 1 0 0 ip k ) . Zoo n o odig k an h e t v erm o g en tijd e lijk opgevoerd w orden to t 463 0 ap k bij 130 o m w ./m in . H e t to e re n ta l k a n op ca. 30 o m w ./m in . te r u g g e b ra c h t w o rd en . D e v o o rn aam ste k e n m e rk e n v a n de m o to re n z ijn : a. C om pressorloos d u b b e lw e rk e n d tw ee ta c t ty p e , m e t sleufspoeling, gekoelde z u i gers en d ito zu ig ers tan g en , m e t k ru ish o o fd en slof. b. V o o r iedere v e rb ra n d in g sk a m e r 1 b ra n d s to f p o m p , die u it de h a n d k a n w o r den ingesteld. c. D ire c t o m k eerb aar do o r een om keerm ach in e, w erk en d e m e t d ru k lu c h t. cl. A a n d rijv in g v an de n o k k en as v an af de k ru k a s d o o r rech te ta n d w ie le n en lagerin g v an de n o k k en as in h e t h u is v an de m a n o e u v re e rin ric h tin g , die aan de k o lo m m e n en fu n d a tie p la a t bevestigd is. e. G e b ru ik m a k in g v an d o orgaande tre k an k ers, o m te v o o rk o m en , d a t in de cylinders

A fb . 24 to o n t een der h o o fd m o to re n op den p ro e fs ta n d te H engelo. D e c y lin d e rballc is sam engesteld u it a fz o n d e rlijk e , zeer ste rk g ec o n stru eerd e g ie tstu k k e n , die de k o e lw a te rru im te n b e v a tte n , alsm ede de a a n slu itin g e n v a n sp o ellu ch tle id in g en uitlaatgassenleiding. D e u itla a tp o o rte n w o rd en do o r w a te r ge koeld. D e afzo n d erlijk e cylin d ers z ijn door m id d el v a n een

A fb .

„ 4 ^ AZés, S S 2, po , Ê 1 1 -3.3, 0 2. '1 * a' 5 * ^7* “ P o o P ___________ X y (5 X & ,7S » 19 *\, B, S pexw w oose. , A - P tc K 1 5 .E ., “ 3 , 0 X o,Eo 6 S4 , o o # PHOK\6-KiAti£ pttsr 112. X 9,o x _ -S o A o o » £oat-OEX.K 93 3i X 8,0 X O,So» *.73, 3 Z_ T O P M OTCÄ-C-AS1MÖ 3y, 3 3 x ^ 0 X o , S o •= 37. 3 3 S q )m P M E .N T N — *49 S39, 7 5 LE.TTS.R. g »I«

L _ ToRfc.C.A*,TLE._

20.

b e t m .s . B lo e m f o n t e in

G r o o tsp a n t v a n

h 7 i6 x o , i 5 —

^7

o

“

3 \

-

C L A S S »

T *

12.0 w Î3O » 2 .* 1o o » 2. X 1 0 0 *

2 . % i£ » *

S t u P C H A W - C a 6 1 E - m in im u m

3 8 3

C .W TÊ,

2 ^/4 - - ( b x t i + y

X X

—— PRINCIPAL - P1WC.N SIONlgx —---

& C .A L Ê .: ' ' s - ' #

LE.N6TH XPOMFPF» To ArTE.ftMo£»T PAXT Of» LRUISE.R&TER.N = A j S'-g” TxR Sur.MB.RLwL &R.EAPTH £=S) |è THE. MouLPe.P-3Be.AOTH ON INMLR-CTRfiKE =. 6 3 -0 " PE-PTH To .i'-PCCKx So’-B"

l-O v

PIAM. OP CABle tW AClO*.t>AWtE WITH

f » * # j, Xt 1S 9 CW T4. -'TS S’ïfc.4' —6xE^fy &TEtL-W(Rt - BR£AVTiN‘ii-r‘E-&T 84, A Toi t 2 - ^ T~ f e x i a + y >, „

T^BOUaR 5*“ fi.Êo{viR.E.Mtw'TS RoR 5TRS-AH-AAJCH«»*. 1P TA»

1 1 e'fe "

P E .P T H

HAVtNâ A VrtlörtT S o 7“ ASovt R U L t t Lyxy

T O , £ > '- 5 tC K = 3 8 -8"

,,

—“

-T o .&& PE-LIVERLP D CTRA Î K E O G t -ANCHOR f WtTH STO CLVf - WEI 6 HT s. * feo f a t h o m s , - 6 « it-ty

H xlêO 2 A1£o

W E IG H T

E N G » .L L O Y D 'S .

E x T R e w e . - L E . N & T H X. 4 6 ~ j ' - a > ~

B Q m P H E N T «=■---B c .w E -« .-A f J d H O R L t - S TO C V C L & S & - C .O L L E . C T I V E - W E - 1 6 H T ■= 2 . 4 4 7 k C w t£ > & T R L A M -A is lt H O R - E -X .6 T O C K - W O Û H T ■ S y i'g . C w T i (W E l& H T t a » 1 . A.BoVE. l l o V p '^ J

3 o o TA TH O M t)

I O O A ,

H

T b a m e . - feP A iL iL ia ——

C.IMT&

0 - 12. -

S-W”

] £ . - IA 0 =

3 2 "

5

- Wo -1é>s= Z-J” i& e- jsi - 3 4 ”

s* - MANILLA 8 '- MANILLA

- R lg b T

& T E - S N - F R A M E

T r R ^ M E ^ S f i.

A s 6 , W x 3 8 ,6 7

5CC.ONP U

C& + D ) =

4 S 6 , 6 4 { 6 3 , o + 3 S,& 7 ) = _ 4 M 2 6 15 S

iu B N i- r r e - t s

P R O P O R T IO N X

” Fow .

3 ï P E - 1= R A in E 6 P ^ L P lM

o r

II BI

3 &jbj

P

B A L A N C .E .D - FEUD D BR. W IL L 3 £

17 &S8, 2 7

-

NUNE.RAL

U o N B a lT U P lN A L -

PROPORTION X. = 4s&,fa

AN D

5 6 . 64

L n N A lT U CU M A L - N U M I - R T v L

L x S x

S t e -im - UxaT/s” S E X -T lo H

C .A N T L I N 6 - N U M E R A L S

PRPTH „ D ' ». 38, £.7 L.E.N------6TH,-- L' _0,9&x47S, 671 — =^ — 7 —I -,

-

-4 5 6 ,6 4

-17, '67

= i—“

_

a»

^ E -E .

F R A M IN &

X2li£LuCl O îl_ -T L > t U

•x p iiü E ü ^

rrtrVL^-U.

fiU N W E R

Po u b l b -B o t t o m

JZU fj.4. 3

AM D

a f t

v

/i l l

B e

s u b m it t s

-p

6 -0 “ a

l l

& L A H T L IN 6 4 .

8 A E E D

O N

A R E.

I 9 E ^

-

N e w -B R lT IL H &

T M

LTA N P A R P

DAROÇ*.

I I

■r1^

P° O p 7-----E>t. - PuArriN Ù - 42.

CAMEfca.

£.'TRlNi!bE.R-AW£JLtL

jf. ï4 k3'4x»3S 3»3 N. -3S

Str.IM6C.R- P .A T t

iIWwrrwwl»* op >«.K- OPCNUJAV LxNLdTLP LtNiTH » 3o» .

I«f ABRRA1.T OtLW-OPtNiwOV

PtCK-PLATIMti

S’tF Sx ;54

»30 VJITP SEAMb OM C.VE.RT•FRAHt

W»u_ Be. 6 U5 HITT&P

ÄIOC.-PI.AT1N6 '44 &VRtM6E.«-AM6LE. i f . 3 ^ x 3 ^ v 3 f i S t R in a e ^ -p v a te . 3 S a - 3»8 PEXvC-PL ATtNCa *3S V.1TH JtAMi OM C-VtRT. FRAMtt WILL Be. ïrj&M\TT£!5.

CAMfce.R C>P &C-A.M4 «

Pa W 6 .M G E ,R & “

AMOAfc^Pti” ÖitNtRAL--PLAN»~

oh

A'-PLCK - PL ATIMfc -—----STRtPi>e.R - PLATE 6 5 * ’&o PC-CKPL-WiTHIkl-LlMÊ OP PtCvr-oPENlViat. -4CPEE.KPL. ABRfcAST ptC1f-OPtMlN6ïf "46 É.TRitJûe-15-AwûLe- 6>cfeA"S&

E.vE.RV- FRajac_ S E C T IO N

1£8

F g A M E

^ .I » 3 I-4CL

- - .„E>- PgXYC - PL A-T'MÆi -----tTWM«,R -pi_ATt 6 S x -60 (4 L ) (4ix-4A

peocn. WrrWH Uwe. of 0Ur-c« n.n«.i,

PtCWPL, ASACA8T DfctW.OPEiNiMtó 4TRINÙER- AN6L6. 6 *6 * So .&* -PBW- PLATI KI

at &«ar },2s"

(-1É. at enPi.1

(■3& AT LNC^ PP LoNC-BRiPfeg.

&TmU4ER-PtATt Sl X•4s

PtClfPL. WITHIN LlNg OF -BS PCCKPL. ABRCALT PettC-OPewmo^ *4» STWMae.*.-AWöi_e a4xa4K-4s .&*- P&CK BE.AIAS. BBAHb FOA FR, 12-&A ANP 121-Wo NBB t,9*34**

PAàè E_M&ESS-

BCAMt. ToRFr BA-Ri MSBLS*34.*-Ao

fttAMb -Fo RtoaEO c f fr ,1A0 M BBL B a 3'*S.*»SA ALL 5Cam8 ON evtRv FOAMt ALL SEAM-KNCt*. -49 BCArtfa AT THE CMOS WiLL »t SoftMiTTtp

w

CAMMLR- O- 3&AM IS'

UPPERPCC.K ft

, C * — Pfc&K - P U A T 1 N .

STR3J6CH-PLATC 51 *’4S C^1-) (39*-3&ATILAUCT.) fo.sL) »42 at PE.CKPL. WITHIN Ll«c of DtiW-OPeNlwÄ *3S{7iL) (-H atinOW ) ll.BC AT 6*iw»tPtOCPL- A&REAVT PttfC-oPCNBJSiS -4l pfct) (31 AT&NPS> StkiuocR- aauslC 3'ix »4. a »4s (re.L] ^-35 at cnps} KS _g.~- PEC.»f- PLATINtx in »WAV OF Lofifa.gnooe. BT»*JNät«- plate 51 * »59 PtCITPL. WITHU. LlNt OF Cei*f-OPC’ANab »Bi SCtKPL ABREAST PEAK-OPtNiyfeS -3S St«in=CR- ANOUC 3'Cl* Sfll ft-45 .C.*- Peck - B&AMs StAMS N&bLSxafc* »S2. OH CVERT PRw PR 5t*(«MtE5»&j jvtxMi.WAC Beams NBS. L 9 xB‘4« .4o onevert fr for ff BPACCc^'^tes-acj [ gz: BEAMS AT THE CMOS WIU. BE boBMITTEP j |

C0lR.0e.R-A.NP PILLAR-PWKN WlLL £.£.

SU3MI-TTC.D

^PAccojta'-ci' 4 -st.*

w.

. aPKlXC 3^

CAMBIL* OF BEAM

\

m

tjf1 x

^fj*~

jd .

sfcf"

JZ&aCxCL

/ iAlS Ö hl.-Ao. j [| I

-ir.ï

JL

— .C? - PcgK - PLATIN & ---BT*iwfae.s.- p la te S ' x *34 (XL} ( 39« ■54 a t ehpv) PcOkPL. withlh Lime or PEtw-oPEHiwe.» •3©C’£I.J (*3o at cnm) PEcWrL- ABueALT PECKTDPCNIMtiS - 3a (l£.L) (*3o ATt«») STÎiMùgR-AJNÉiLe. JÇîA. x »*45 (*S6J I s>‘- PE.(.If - SCAMS BtAMb Tor PR. 1C- 74 N&5 tSxS'é.x-SC (khEES *56)

#

-=— • TUEHJUAR - PILLAR. < MOTOR- gCOMl I &UTT- bTRAP

om

BE/^MS Fou F R .lD i- M o H B 5

WBBWtWie.

■TIm LJ ATw«*i ,

(Kw&ts *5C)

»EAM5 Forward of fr. 14o NB5 C 10X -4£,(vrNE-E5 »So) ALL BEAMS, OU TVERT-TRAMEBEa|mB AT the Ç.WPS WILL BE SuBMITTtO.

_J51_

j

■WCB-PLATC. .SPAC2Pt S'-4* CAHieit or »cam ?CCK-PLATt1» WoRnbrTTAL

l4f**

-U

sc

® I Poo BL€_- Bottom

o, b L centre ÄiRPtR —1PLATEHEEL

VWT.ANIkLES ON CEWTREÛIRPER txoe iSiRO&R — IHHEKBottom «MPC-SflFpeg.—5RACKETPLooR KAR4.IWRLATS^^g^PLAENg IMAR&nJPLATE—FLOOROR»«CHET TW6.x^Te-JN-ïl.uÇ xre.T^ PRÀME5 And REuEBSPR—FLooO. REVERSFRAME--WRAiHEXFLooR. FRAMES— FLOOR. "FROM0,5L To Col.LH.low.»ULKHtAP

C.C-NTRg.- &lR.Pg.tt.

fi MARdH-Rivcnwc m motc« LoltTi - CxuvLRT.-PLA-rE. • SWCTCH -TO3e. LU3MITTÊ.D

TAANÏfVCRtC-PLATNii I

»ULKKCADt.; MAR«NU-PL>Tt8 ANP rHOPLt-l.|MC ltdakl a t MAPe. coNTiujoub_______

PLAM OF MOTOI?- SE-ATlNGi T o SÆ- £>U&l*1lVr£»P.

ë

=

CLIUNb 9'xa7i ' - 6PRUCC. LALP OW BATTCwfc ASfVl OlL-TAAlKfj AWO l’i* ELM.W«.«.

=

IKvA) ,

A n 6Le - 6 a r 5 AT EwOt. •59 •SC -4.3

HCTtoR Room »65

-s>e> •48

•4B- ■AS •6t L_8 ï.3Vicxaifcx-5G» •:,6 •56 i fc XS x *55 ■S5 ■56 ♦4S__ •AS J..&JS&X -43.. ■48 ■AS -So. -So X.3itxB)4A^ .44 •4S .— ^ • 4*1 — f. .5 0 > u - s i •SC —' 4 .S x B*»4S

CARAo-BATTEmS I 6xC'- 5PRUCE CLEAR-EFAciwä sr

•JxCxsL)

SoLlO-FLOORS on EVERT-FRAMC IN ANS ABAFT CNSINE-fcPAtt AND RlRvARD Or 0,51.. SoUP-FLooRS OMPER BuLVCHtAPS- THRUSTFuEATlMO- PILLARS. CLSt WHERE SOUP-FLocH*S. OH EVERT-THISD-FRAME.

J L 4-ETfevtft*4*/

-45. “W . i= ./■-p-.ts.

..5 4"x »32 . fafiLl .

AP0ITIOMAL-5TIFFRN1N4. UNP«. | PILLAR* OVER THOTRSPA4ES j Wo VIAMH-LEL under Particular -n> **■soBMitteS j

-SC AT CWPS

_1feJ.r.aT

5TREM 6-TVie.N1W<5 OF- BoTTOM TbRWARO A.*» PE«- RULE

COHT1 kK)OUS-g.uC&ETTLATT. »44 TROM rw. IQE-ISO

AQ^Q"

ALL 3uLWHe.AP-£.TlfFCHe.R5 ARtj -SPACtD I EXdEPT 1KJ OIL-3UKIVftR AMD de»t-Llfcl6N-ßulKHEAP. O IL»- Q g

■e—1__. ;fg££

. B gA îvr& rr - t L o o r . •

W ATE-gTt6H~T - P L O O t L *"-

OF OVERFLOW ABovE CtOWN CMPTAKJK NOT To EJCCCCO

ST1F NSlRS»5 4- feX|.|x î î £>pag»inÜ S o '

il

h

\i

13 I*

IT

TT

0

XI NSb L

s x B~ 4lx>44

—

A P P R O V E .P

& V L L o V P ’fe R C A I S T C R —î

,SC H IP E N WER.F”, N o . 21, 20 O ctober 1934

g ro o t a a n ta l ru im lx m te n m e t e lk a a r tu t één geheelcn cvliiidcrb alk v e rb o n d e n , zo o d o en d e liet bovendeel van d en m o tn r v o rm e n d . D e cy lin d e rv o e rin g e n (a fz o n d e rlijk voor to p en bodem ) w o rd e n aan b o v en - en o n d e rz ijd e van de ey lm d ers aa n g eb rae h t en w o rd e n m et de cy lin d erd ek sels op de c y lin d ers bevestigd. D e cy lin d e rv o e rin g e n w o rd e n op speciale w ijze b ew erk t, d. w. z. deze w o rd e n geheel sp a n n in g sv rij m assief g eg o ten , te r w ijl n a h e t b e w e rk e n de spoel- en u itla a tp o o rte n op een speciaal h ie rv o o r in g e ric h te w e rk tu ig m a c h in e hierin u itg e w e rk t w orden. D it h e e ft h e t g ro o te voordeel, d a t geen m a teria alsp an n in g e n in d e v o erin g e n aa n w ez ig z ijn , hetgeen wel v o o rk o m en kan, in d ie n de p o o rte n geheel o f gedeeltelijk in g e g o te n w orden. O fs c h o o n deze m a ch in a le b e w e rk in g d u u r d e r is, w egen de m e erd ere kosten ru im sc h o o ts o p tegen de h ie ra an verb o n d en v o o rdeelen. A fb . 2 to o n t een serie van deze geheel b ew erk te v o erin g e n .

H e t benedengedeelte v a n den m o to r w o rd t gevorm d door de gietijzeren fu n d a tie p la a t, die tw eedeelig is uitgevoerd. D eze fu n d a tie p la a t is aan de ond erzijd e vlak, voor directe plaatsing op de zw aar geconstrueerde sclieepsfundatie, gevorm d door den v erh o o g d en d ubbelen bodem . O m zijdelingsche v erp laatsin g tegen te gaan, zijn de noodige spieplaten aan g eb rach t, die op den ta n k to p geklonken zijn. D e

( D C ilinder (2) Zuig- kast (|) Pers-kast 0

Z uig-kleppen

0

Pers-kleppen

(I) Zuiger (7) Boyen-deksel

A fb . 25.

Cf) Tusschen-deksel

C y lin d ers in d e w e rk p la a ts

(9) O nder-doksel <© le ib a a n (Q) Zuigerstang

beide deelen v a n de fu n d a tie p la a t m e t kastvorm ige doorsnede v a n de langsliggers z ijn over de geheele breedte m e t elkaar verb o n d en . V o o r h e t v erzam elen v a n de smeerolie dient een afzo n d erlijk e, in tw ee deelen gesplitste oliebak, die binnen in de fu n d a tie p la a t is aang eb rach t. D e k ru k a s, die in tw ee deelen is uitgevoerd en vervaardigd v a n S .M .-staal, b e v in d t zich in de zw aar geconstrueerde stalen lagers, die m e t w itm etaal gevoerd zijn. D e k ru k ta p p e n en k ru k w a n g e n zijn ttit één stuk gesmeed, te rw ijl de w a n g e n op de h o o fd ta p p e n gekrom pen zijn. H e t M ic h e ll-th ru stb lo k aan de achterzijde staat op een a f zo n d erlijk e gietijzeren fu n d a tie p la a t, die door m iddel v an ru im b o u te n m e t de h o o fd fu n d a tie is v e r b o n d en . D e M ichell-blokken z ijn voorzien v a n een aan g eb o u w d en th ru s t-in d ic a to r voor h e t aflezen v a n den s tu w d ru k . A a n de v o o rzijd e is de fu n d a tie p la a t v er len g d v oor de spoelluchtpom p. V o o r de v e rb in d in g v an deze fu n d atiep laat m e t h e t cy lin d erb lo k zijn zw are gietijzeren A -v o rm ig e k o lo m m en g eplaatst, die m et een g ro o t aan tal ru im b o u te n zoow el aan de f u n datie als aan de cylinders verb o n d en zijn. V o o r h e t o pnem en der v erb ran d in g sd ru k k en zijn b o v en d ien v a n a f de o n derzijde der f u n d atiep laat t o t aan den top van h e t cylin d er b lo k bij elke ko lo m tw ee zw are S.M .-stalen a n k e rb o u te n g eplaatst, om te voorkom en, d a t in den cy lin d er e n de kolom m en tre k sp an n in g en o n tsta a n . T ussch en de kolo m m en zijn aan de voor zijde (tu ssch en de m o to re n ) de w atergekoelde leibanen a an g eb rach t voor v o o ru it w erk en , te rw ijl op deze leibanen strippen zijn to eg ep ast vo o r ach teru itw erk en . H e t ondergedeelte en de buitenzijde

A fb . 26.

@

Afstands-pijp

©

Pakking bus

©

O lie afstrijkringen

©

Kruiskop

©

Drijfstang

©

Fundatie-plaat

D w a rs d o o rs n e d e v a n een sp o e llu c h tp o m p

tusschen de kolo m m en z ijn a fg e d ic h t door w egneem bare deksels van zeer groote afm e tin g e n , zo o d at alle inw endige deelen zeer gem akkelijk g eïn specteerd k u n n e n w orden. T ussch en h e t to p gedeelte v an de k ru k k a s tru im te en den cy lin d er is ru im te o p e n

Afb. 23.

M a ch in e k a m e rp la n van. h e t m .s. Bloem fontein

1. 2 H oofdm otoren, elk 415 0 apk bij 122 om w ./m in. 2. 2 Spoelluchtpompen. 3. M anoeuvreerinrichtingcn. 4. 2 M ichell-blokken, boring 3 54 mm. 5. 3 Diesel-dynam o-aggregaten, elk 240 apk bij 300 om w ./m in. 6. Diesel-dynamo-compressoraggregaat, 240 apk bij 300 o m w ./m in .

7. Diesel-dynamo-compressor

havenaggregaat,

10

apk bij

1000

onuv./:min. 8. Electrisch gedreven aanzetluchtcom pressor, capaciteit 375 m V h . 9. 2 A anzetluchtreservoirs, inhoud elk 20 m 3. 10. A anzetluchtflesch hulpm otoren, inhoud 500 1. 11. Dieselolietrimpoinp, 30 t/2 0 m. 12. 2 Dieseloliesettlingtanks, inhoud elk 20 m 3. 13. „T urbulo” D ieseloliefijnfilter. 14. Ketelolietank, inhoud 4000 1. 15. Dieseloliedrukpompje, 2,5 t / 1,5 m. 16. Dieselolie hnnd-vleugelpomp. 17. Dieseloliclektank, inhoud 500 1. 18. Dieseloliefilters. 19. 8 Smeerolie- en cylinderolievoorraadtanks. 20. 3 Smeerolie-koeloliepompgroepen; capaciteit smeerolicpompen

to C L O Q 1

BRIDGED ECK

BRIDGEDECK

40 t/2 5 m ; capaciteit koeioiiepompen 80 t/ 4 0 m. 21. 2 ,,De Laval” smecroliecentrifuges.

B O AT DE CI

B O A T D E CK

22. C entrifugetank. P R O M E N A D E DECK

23. Smeeroliepompje voor vuile olie. 24. 2 Smeeroliekoelers, V. O. elk 20 n r . 25. 2 Koeloliekoelers, V. O. elk 200 m 2. 2 6 . Sm eeroliedruktank, inhoud 4000 1.

)|iE N AD Ej)l

27. A utoklean smeeroliefilter.

DECK A

28. Smeeroliehandpomp. DECK

29. 2 Compressorolietanks. 30. 3 Zoetkoelwater-zeekoelwatcrpom pgroepen; capaciteit zoetkoelw aterpom pen 175 t/1 5 m ; cap. zeekoelwaterpompen 225 t/1 2 m .

&

31. 2 Zoetwaterkoelers, V. O. elk 150 m 2. 32. Buitenboords inlaatkasten m et filters. 3 3. Zoetkoelw ater suppletietank.

DECK C

34. Ballast plungerpom p, capaciteit 110 t. 3 5. Asgedreven lens pktngerpom p, capaciteit 2 5 t. 3 6. Lenspomp, capaciteit 110 t/4 0 m. 37. Asgedreven plunger-koud-sanitarypom p, capaciteit 25 t.

38. Sanitarypomp, capaciteit 25 t /3 0 m. 39. Asgedreven plunger-w arm -sanitarypom p, capaciteit 25 t. 40. W arm sanitarypom p, capaciteit 10 t/3 0 m. 41. 3 Zoetwaterpom pen, 1 w arm , 1 koud, 1 reserve, cap. 10 t/3 0 m. LONGfTUDIVAL

SE C T IO N

SEC T IO N

LO O KING

SECTION

F O R WAND

LOOKING

AFT

42. K nalpot hoofdm otoren. 43. 2 K nalpotten hulpm otoren. 44. Schakelbord. 45. 2 Oliegestookte Cochranketels. 4 6 . 2 Stoom D uplex voedingpompen, capaciteit 4 t/1 2 atm.

FeäBE}B>

47. Observatietank. 48. Filterbalc. 49. Gecombineerde w erktuigm achine. 5 0. 2 Electrische „D em ag” -takels, capaciteit 5 t. 51. 2 Compressoren. 52. 2 Condensoren. 53. 2 Brinepompen, capaciteit 50 t/1 0 m. DECK C

-

C#

54. 2 Brinepompen, capaciteit 10 t/2 0 m. 5 5. 5(5. 57. 5 8.

BilDt^'SsEE

2 Luchtkoelers. 4 V entilatoren. Verdamper. 2 Koelwaterpompen, capaciteit 50 t/2 0 m.

59. Brine-aanm aaktank. 60. Pekelverdamper.

IJÜ DDI'

wSC H IP E N W E R F ”, N o . 21, 20 October 1934 S E C T IO J l

L o lo K IN S

FOKWAND

gelaten voor h e t bodem deksel m et zu ig erstan g -p ak k in g b u s en b ran d sto fk le p p e n , a a n z e tlu c h t- en veiligheidsklep. A a n de vliegw ielzijde b e v in d t zich de electrische to rn in ric h tin g ; zoo n oodig k a n ook m e t de h an d g e to rn d w orden. D e reeds genoem de spo ellu ch tp o m p lev ert de noodige spoellu c h t. D eze is v a n h e t 1 -cy lin d er dubbelw erkende ty p e m et in ta n d e m geplaatste zuigers. D e spoellucht voor de m o to ren w o rd t u it de m ach inek am er aangezogen u it speciaal hiervoor in h e t schip ingebouw de aanzuigkasten, die als geluiddem pers z ijn uitgevoerd. A fb . 26 laat een dw arsdoorsnede v an de zuigerspoelluchtp o m p zien.

T er weerszijden van den spoelluchtpom pcylinder zijn H oerbiger zuigen perskleppen aangebracht, die in de aan gebouwde spoelluchtkasten zijn geplaatst. De spoelluchtdruk, die op den m anoeuvreerstand a f te lezen is, zal bij volbelaste machine ca. 1000 m m bedragen. H ierm ede k o m t overeen een tegendruk in de u itlaatleid in g v a n ca. 3 50 a 400 m m . De verdere algemeene uitvoering is geheel gelijk aan die van de m otoren, welke door de firm a S tork voor de m.s. A a g te k e rk en A lm k e r k der V. N . S. geleverd zijn, m e t u itzo n d erin g van de zuigerkoeling, die voor de m otoren der ,,F o n tcin ” -schepen door m iddel van olie geschiedt. V oor koeling v an de cylin d ervoeringen en deksels w o rd t w eder u itslu iten d z o e tw ate r to e gepast. A fb. 28 to o n t nog een dwarsdoorsnede v an den h o o fd m o to r, w aaru it de voornaam ste p u n ten van den bouw , als hierboven om schreven, zijn na te gaan. B etreffende de meer speciale con stru ctie-b ijzo n d erh ed en v an enkele onderdeden, die voor den lezer v an belang z ijn en aan-

A fb . 29.

H o o fd m o to re n m et g e n e ra to r S. B.

sluiten op de algemeene constructie, m oge nog h e t volgende dienen.

D e H esselm an -brandstofkleppen A fb . 30 laat een H esselm an-m em braan-brandstofklep zien voor topzijde, welke klep op gebouw d is u it een aan tal cilin drische plaatjes, tezam en een sterke veer vorm end. H e t geheel is sam engebouwd in een stalen huis, bestaande u it verschillende deelen. De klep zelf is een ringvorm ige klep v a n g ro oten diam eter

en v ervaardigd v an speciaal gehard staal. De m em braanplaat, die op de eigenlijke klep is aangebracht, is voorzien van een verhooging, w aarop de hierbovengelegen plaat m et eenzelfde verhooging is gem onteerd. D e in de platen gedraaide uitspa ring en w orden w eder m et ringen in twee h elften gevuld, om den olie-inhoud van de com plete klep zoo gering mogelijk te houden. H e t stel m em b raan p laten w o rd t door krim pringen tezam en gehouden, zoodat de klep geheel com pleet gem onteerd kan w orden. D e van de bran d sto fp o m p kom ende olie d ru k t de m em b raan b alg sam en en opent daardoor de klep, waarbij deze een lich th o o g te h e e ft van slechts 0,1 a 0,2 m m . Bij deze b u iten gewoon kleine lichthoogte slu it de brandstofklep, na beëindi ging v an den b ran d sto fto ev o er zeer snel en m et groote kracht.

zuiger de inhoud h et kleinst is, terw ijl deze naar de b u ite n k a n t van den zuiger steeds grooter w o rd t. D e zuiger is verder van een opstaanden rand voorzien. D e verbrandingsruim te, die op deze w ijze w o rd t gevorm d, past zich geheel aan bij den v o rm der b ran d sto fstralen , m et

ONDER.BRANDSTOFKIEI' (1.) Onder-bronditofklop (2) BrOndslof toavoar (3) OnfluchtingS'ichroaf Q) Yerdaeliluk (5) Vtrstuiver (éi) Koporon ring kf) Yarsfuivar-knp ($' Koperen ring (J) Huis 40 1? 13) i}4) (15; (J($>

Ftan*

Borgichroaf Koolwater aanvoer Verdoefituk Afstandi-itukkon Kogelklopje* Koolwater afvoer

D ru k -m o e r A f s t a n d s - r in g K le p h u is D ru k stu k S c h r o e f - g la n d F le n s L o o d p a k k in g O n t l u c h t in g s - s c h r o e B r a n d s to f- to e v o e r K o e lw a t e r - a a n v o e r M e m b ra a n K r im p - r in g Y u l- r in g D r u k s t u k je K le p I n z e t-s tu k

Klepzitting K o p e r e n r in g V e r s t u iy e r - k a p K o p e r e n r in g

A fb , 31. B odem v an ee n h o o fd -H esse lm an -b ra n d sto fk lep m e t een d e r 4 v e rstu iv e r-h u iz e n , c o m p leet

C entreer-schijf W a r t e l- m o e r M oer Y e r s t u iv e r K o e lw a t e r - a fv o e r

andere w oorden, in h e t m idden, dus te r plaatse v an de in sp u i ting, w aar deze stralen zeer k lein v a n diam eter zijn, is deze ru im te eveneens klein, te rw ijl de stralen aan den b u ite n k a n t

Afb. 30- Brandstofklep

D aard o o r w o rd t h e t n adruppelen v an de brandstof, hetgeen steeds m et verhooging van b ra n d sto fv erb ru ik gepaard gaat, en w aaraan h e t gevaar van verstopping der sproei-opening ver b onden is, m et zekerheid verm eden. D e instelling van den sluitd ru k van h e t m em braan geschiedt door een drukstem pel. D it druk stem p el bew eegt zich in h e t b e d rijf niet, zoodat slechts stilstaande deelen tegenover elkaar afgedicht behoeven te w orden. A a n de topzijde en aan de bodem zijde w o rd t een zelfde klep geplaatst. A a n de topzijde w o rd t deze direct in het m idden en aan de bodem zijde op eenigen afstand van h et deksel ge m onteerd. Zoowel aan de topzijde als aan de bodemzijde w orden de eigenlijke sproeiers m et w ater gekoeld. De bodemsproeiers hebben slechts één opening, die zoodanig gericht is, d at de bran d sto fstralen de zuigerstang n iet raken (zie afb. 31). D e speciale v o rm van de verbrandingsruim te w ijkt in zoo verre van den norm alen af, d at boven h et m idden van den

A fb . 32.

( j)

K o k e r voor d e b r a n d s to fk le p

©

Z ittin g vo o r d e v e ilig h e id s k le p

©

B oring vo o r d e in d ic a t e u r - k r a a n

©

K o e lw a te r- a a n v o e r

(§)

K o e lw a te r- a fv o e r

®

O n t lu c h t in g

®

Z in k p r o p

T o p v an cy lin d erd ek sel

den grootsten diam eter hebben. D us is juist ter plaatse v an de grootste luchthoeveelheid h e t b ran stofvolum e h e t grootst. H e t groote voordeel van den opstaanden ra n d is nu, d a t de b ra n d -

sto fstra le n n ie t in a a n ra k in g ko m en m e t h e t cylinderloopvlak, zo o d at d it n ie t w o rd t aangetast

D e g ie tsta le n -sm e e d sta le n cylin d erd ek sels en zu ig ers D e deksels voor to p en bodem zijn uitgevoerd in sm eedstalengietstalen u itv o e rin g volgens de speciale co n stru ctie v an de A. E. G. A fb . 32 en 33 to o n en één v an deze deksels in d o o r snede, w a a rin du id elijk de overg an g te volgen is v a n h et

b ed rijf zijn, h ee ft m en bij opening geen aa n k o rstin g en v e r vuiling k u n n e n constateeren. O ok bij deze oliegekoelde zuigers is v an dezelfde zu ig erstan g constructie gebruik gem aakt als bij die, w elke m e t zo etw ater gekoeld w orden, n.1. de toepassing van een gietijzeren bescherm m antel, die m et eenige ruim te om de zuig erstan g is gem onteerd, zoodat door de ontstane ringvorm ige tussch en ru im te de koelolie naar de zuigers kan w orden gevoerd. D eze co n stru ctie is in de p rac tijk een groot succes gebleken, en h ie ru it b lijk t te n d u i delijkste, van hoeveel belang het is, d a t de zu ig erstan g en zelf n iet m et de verbrandingsgassen in aanraking kom en, en zoo doende geen groote tem p eratuurspanningen in h e t m ateriaal k u n n e n optreden. H e t 'zuigerstang-m ateriaal w o rd t dus u it sluitend belast door de tre k - en dru k sp an n in g en , o n tsta a n door de verbrandingsdrukken, die per eenheid v a n o p p e rv la k te zeer laag gehouden zijn. De toegevoerde koelolie w ordt via de telescooppijpen te ru g gevoerd naar de dubbele bodem -aflooptank.

D e brandstofpom p m et m a n o eu v reerin rich tin g (J)

K o k e r s voor d e b r a n d s to f verstu ivers

@

Z ittin g voor d e a a n z e tk le p

(3) Z ittin g voor d e v e ilig h e id s k le p

A fb. 33.

(J)

B oring voor d e in d ic a te u rk ra a n

®

K o e lw a te r- a a n v o e r

(3)

K o e lw a te r-a fv o e r

( )

2

A fta p -s ch ro e f

(D

O n llu c h tin g

®

Z in k p ro p

B odem v an c y lin d erd ek sel

sm eedstalen gedeelte, h e tw e lk zich aan de verb randingszijde b e v in d t en h e t g ietstalen gedeelte aan de tegenoverliggende zijde. H e t gietstalen gedeelte k a n bij deze deksels geheel zo n d er g ietsp an n in g en gegoten w o rd en en w o rd t na bew erking, ook v a n h e t sm eedstalen gedeelte, op een speciale w ijze in een oven gelascht. A fb . 34 la a t een serie v an deze deksels zien, zoowel voor to p als voor bodem zijde. B ehalve voor de cylinderdeksels is dezelfde co n stru ctie to e gepast voor de zuigers. V ooral bij oliekoeling is h e t v a n zeer veel belang, d a t h e t opperv lak , w aarm ede de koelolie in aan rak in g

D e brandstofpom pen m et de m an o eu v reerin rich tin g , to t één geheel sam engebouw d, bevinden zich te r zijde v a n de m o to re n tusschen de cylinders 3 en 4. H e t m anoeuvreeren k an zeer snel en absoluut bedrijfszeker geschieden. D e com plete m anoeuvreerinrichting m et b ran d sto fp o m p e n bestaat u it een ko rte nokkenas, die door m iddel v a n tan d w ielen van de krukas w o rd t aangedreven. O p deze nokkenas z ijn de nokken geplaatst voor de bew eging der b ran d sto fp o m p p lu n g ers en voor de bew eging der luchtschuiven voor regeling d er lu c h t toelating naar de autom atische aan zetluchtkleppen aan de bodem zijde der cylinders. Voor voor- en a c h te ru it zijn afzo n -

A fb. 35.

A fb . 34.

C y lin d e rd e k se ls in de w erk p laa ts

k o m t, zeer glad b e w e rk t is, om aan k o rstin g tegen te gaan. De to p - en bodem gedeelten v an den zuiger zijn d an ook inw endig geheel glad afgedraaid. In zuigers, die reeds enkele ja re n in

Mnnoeuvreerstand

derlijke nokken geplaatst. De om keering v an den m o to r ge schiedt door m iddel van een om keerm achine, die ho rizo n taal geplaatst is tusschen de twee m achinehelften. D e bew eging v an om keering, dus van vooruit op achteruit, geschiedt door m iddel van een afzonderlijk handel, dat den lu ch tto ev o er reg elt n aar de om keerm achine. Deze om keering geschiedt dus op de bekende wijze, door eerst de rollen vrij van de nokkenas te.m ak en , w a a r na verschuiving der nokkenas plaats h e e ft en w aarna de rollen, dus in d it geval van de brandstofpom pplungers, weer m et de nokken in aanraking w orden gebracht. D e bran d sto fp o m p en zijn voor top- en bodemzijde afzonderlijk in een gem eenschap pelijk stalen blok ingebouw d. De b ran d stofregeling h e e ft even eens plaats door m iddel van een afzonderlijk handel, w aarm ede

dus de b ran d sto fto ev o er geregeld kan worden. M et één h an d wiel w orden n u verder alle m anoeuvres verricht. "Wanneer dus de m o to r op voor- o f ach teru it is geplaatst en h et bran d sto f handel op vulling, w o rd t door verdraaiing van het handw iel over 12 0 “ n aar rechts lu c h t toegelaten via de hoofdaanzetluchtklep en de verdeelschuiven naar de aan de onderzijde der cylinders geplaatste autom atisch bewogen aanzetluchtkleppen. G e lijk tijd ig w orden de b randstofpom pen voor de topzijde inge schakeld en tre e d t lu c h t n aar de aanzetluchtschuifjes op de nokkenas. D e aanzetlu ch tk lep p en w orden dus m et lu c h t be w ogen. D e m o to r slaat dus aan op lu ch t aan de bodemzijde, doch teg elijk ertijd h eeft v erb ran d in g aan de topzijde plaats, zoodat de m o to r snel en reeds na enkele seconden aanslaat. H e t lu c h tv e rb ru ik is hierdoor zeer laag, terw ijl toch de m anoeuvres in enkele seconden uitgevoerd k u n n e n w orden. D oor verdere verdraaiing v a n h e t handw iel over 120° naar rechts w o rd t de lu c h t afgesteld en w orden ook de bodem -brandstofpom pen in w erk in g g eb rach t en dus ook aan de bodemzijde brandstof ge geven. D oor n o g verder verdraaien van h et handwiel over 120° w o rd t de stop stan d w eer bereikt. Een zeer eenvoudige in ric h tin g is aangebracht, waardoor h et m ogelijk is, den m o to r ook m et de hand te kunnen omkeeren. D e d ru k voor aan zetten en m anoeuvreeren bedraagt 25 k g /c m 2. De in sp u itd ru k der b ran d sto f bedraagt ca. 300 k g /c m 2. Zooals afb. 3 5 te zien geeft, is h e t manoeuvreermechanisme eenvoudig v a n bouw. O p het m anoeuvreergedeelte zijn nog aan g eb rach t een tachom eter, een draairichting-aanw ijzer en de v erdere noodige in stru m en ten , terw ijl door de indicateurbew eging tevens nog een slagenteller w o rd t aangedreven. Een c e n trifu g aal-reg u lateu r z o rg t er verder voor, d at de gewenschte aantallen om w entelingen n iet w orden overschreden.

D e H e sselm a n -b ra n d sto ffilter V o o r eiken com pressorloozen m o to r is een zorgvuldige filtreerin g v an de b ra n d sto f voor een goede bedrijfszekerheid vereischt. D e filter, systeem Hesselm an, afb. 3 6, voldoet ten volle aan dezen eisch. Z ijn hoofdbestanddeel is een stalen cylinder.

In den om trek z ijn langs groeven gefraisd, die afw isselend van onder to t even beneden den bovenran d en v an boven to t even boven den onderrand loopen. D e filte rp atro o n is m e t een speling van enkele honderdsten v an een m illim eter geplaatst in een cylindrisch huis. D e van beneden binnenkom ende olie w o rd t toegevoerd door de beneden beginnende groeven en k a n slechts over de naastliggende verhoogingen de naburige groeven b e reiken, die naar boven doorloopen en daar de gefiltreerde olie afvoeren. De zeer geringe speling tusschen de genoem de v e r hoogingen en h e t huis z o rg t, d a t alle v erontreinigingen w orden tegengehouden. D oor een tw eetal om schakelbare filters naast elkaar te plaatsen, is een zeker en eenvoudig b e d rijf gew aar borgd. D e buiten b ed rijf zijnde filte r k a n dan gem akkelijk los gem aakt en gereinigd w orden. N u u it de w erkplaatsen te H engelo ook de m o to ren voor h e t zusterschip, h et m.s. Jagersfontein verzonden zijn, is de geheele serie dubbelw erkende m o to ren afgeleverd, alle van bijna geheel gelijke hoofdafm etingen en constructie. D e eerste m otoren v an deze serie zijn thans ru im l ]/2 jaar in bedrijf, terw ijl een g ro o ter ty p e als voor h e t m .s. Berganger bijna 2 V2 jaar in b e d rijf is. M et deze m otoren zijn zeer goede resultaten verkregen, ook onder de meest ongunstige om standigheden.

M achm ekam erindeeling Zooals in het algemeen p lan van de m achinekam er, afb. 23 te zien is, zijn zoowel aan SB- als aan BB-zijde tw ee h u lp m o to ren opgesteld, bestaande u it compressorlooze, 5-cylinder, 4 -ta c t Stork-H esselm an D ieselm otoren. D e cylinderdiam eter v a n deze h ulpm otoren b edraagt 275 m m , de slaglengte 450 m m , terw ijl elke m otor 240 apk o n tw ik k e lt bij 300 o m w ./m in . (zie afb. 3 7 ). O ok d it 4 -ta c t ty p e, als h u lp m o to r o f andere aan d rijv in g op schepen toegepast, bleek een groot succes te zijn. B edrijfs storingen, bij co n tin u b e d rijf op lange trajecten , zijn nim m er voorgekomen. A fb . 3 8 la at de gem akkelijke typische u itv o erin g van dem ontage van den zuiger naar beneden zien, hetgeen vooral van voordeel is, w anneer deze m otoren o n der zeer lage dekken geplaatst zijn. Elke h u lpm otor d ient voor aan d rijving van een gelijkstroom dynam o m et een capaciteit van 160 k W , 23 0 V. E én der h u lp m otoren d rijft eveneens de reserve-aanzetluchtcom pressor aan m et een capaciteit v an 360 m ” aangezogen lu c h t p er u u r. D e compressoren zijn van h e t 2 -tra p s-ty p e m et 2 k ru k k e n ; tusschen dynam o en compressor is voor h e t in - en uitschakelen een H illkoppeling ingebouw d. H e t geheel is gem onteerd op een gem een schappelijke gietijzeren fu n d atiep laat. V oor de levering v an de a an zetlu ch t is een electrisch gedreven luchtcom pressor op gesteld van dezelfde u itv o erin g en h etzelfde fab rik aat als de dieselgedreven compressor. D e electrom otor h eeft een verm ogen van 90 p k bij een toerental v a n 375 o m w ./ m in. en is van h et geventileerd gesloten type.

B randstofsysteem

CD Hui» (2) fills r-potroon

(j) GfOovan op hot (Ütcr-patTOOo (7) Druktchroof

CS) Brgndslof-ocnvoer (D

Drieweg-kraon

A fb, 36,

H esselm nn-D ieseloliefilter

D e berging van de noodige dieselolie voor b ra n d sto f der m otoren en ketels h e e ft plaats gedeeltelijk in den dubbelen bodem, gedeeltelijk in de cross-bunkers en in ta n k e n te r w eers zijden van de tu n n el. D e to tale b u n k er-cap aciteit b ed raag t 1775 ton. V oor h et tra n sp o rt van de brandstofolie is een H o u ttu in trim pom p opgesteld, die een capaciteit van 30 t o n / u u r h eeft en aangedreven w o rd t door een 9 p k electrom otor. In den to p van de m achinekam er zijn 2 b ra n d sto f-se ttlin g ta n k e n opgesteld, elk m et een inhoud van 20 ton.

A fb . 37.

M o to r-d y n am o -co m p resso r aggregaat

D e b ran d sto fo lie w o rd t n a a r de lio o fd m o to ren gevoerd via een D eu tsch e W e r f t- ty p e D u p le x -T u rb u lo -fijn filte r, in g erich t m e t sto o m v erw arm in g en v erd er via de bekende D u p le x -ty p e H esse lm a n -filte r vo o r verdere zuivering der olie. V oor v e r w a rm in g in den w in te rtijd en voor de m ogelijkheid, ook olie te geb ru ik e n m et iets hoogere viscositeit, z ijn b ra n d sto fv o o rw arm ers opgesteld, w aard o o r h e t m ogelijk is, de b ra n d sto f, zoo noodig, to t op ca. 60° te verw arm en. V oor h av e n b ed rijf, in geval de ketels n ie t in b e d rijf zijn , is in de b ra n d sto fleid in g der h u lp m o to re n een electrische voorw arm er opgesteld.

smeeroliepompen, w aarvan er in h e t koude k lim a at 1 en in de tropen 2 stuks in bedrijf zijn, voeren de olie naar deze d ru k ta n k ,

S m eerolie-k oeloliesysteem I n dezelfde ru im te w a a r de k oelw aterpom pen zijn opgesteld, bev in d en zich de sm eerolie-koelolie-pom pgroepen. E lk pom pstel bestaat u it een sm eeroliepom p m e t een capaciteit v an 40 to n /u u r en een koeloliepom p m e t een capaciteit v an 80 to n /u u r . De pom p en z ijn v a n h e t ho rizo n tale ty p e, fa b rik a a t S to th e rt & P itt, en w o rd en aangedreven door een gem eenschappelijken electrom o to r m e t een cap aciteit v a n 4 2 /5 2 p k bij een toerental, regel baar v an 5 0 0 /7 5 0 o m w ./m in . D e d aarb o v en gelegen koeloliekoelers, v an dezelfde con stru c tie als de zoetw aterkoelers, hebben een verkoelend opper vlak v a n 200 m 2 elk en zijn parallel geschakeld. V oor de koeling der smeerolie z ijn tw ee afzo n d erlijk e koelers opgesteld, elk m et een cap aciteit v a n 20 m 2. I n den to p v an de m achinekam er is de sm e e ro lie -d ru k tan k g eplaatst m e t een in h o u d van 4 m a. De

A fb . 38.

D em o n tag e d er zuigers

w aar h e t via de hoofdaanvoerleidingen n aa r de 2 hoo fd m o to ren gevoerd w ordt. In den dubbelen bodem , te r w eerszijden van h et

m id d en zaath o u t, zijn ingebouw d 2 stuks sm eerolie-aflooptanken, die elk een inhoud van 12,8 m 3 hebben en w aarvan er 1 voldoen de is voor h e t geheele systeem , terw ijl de andere als voorraad- en reservetank dienst doet. D e koeloliepom pen persen de olie direct via de koelers n aar de hoofdaanvocrleiding der telescooppijpen, die zorgen voor verderen toevoer n aar de zuigers. De afvoer der zuigers w o rd t via de telescooppijpen naar de afloopta n k in den dubbelen bodem gevoerd, die een capaciteit v an 32 to n heeft. H e t koelolie- en sm eerolie-systeem is geheel gescheiden gehouden. In den smeerolietoevoer n aar de h oofdm otoren is een autoklean-filter opgesteld. V oor de rein ig in g van de smeerolie en koel olie zijn aan SB-zijde opgesteld 2 „D e Laval” sm eerolie-centrifuges, die electrisch aange dreven w orden en elk een capaciteit hebben v an 1500 lite r/u u r. V oor de v erw arm in g der olie is een verw a rm in g sta n k m et stoom spiraal opgesteld, w aar de smeerolie doorgevoerd w ordt, al vorens n aar de centrifuges geleid te w orden. V oor de berging v an smeerolie en cylinderolie zijn aan SBen BB-zijde v a n de m achinekam er de noodige tanken opgesteld, m et een gezam enlijken inhoud van 40 m 3. De noodige alarm -

A fb . 40.

K oelo liep o m p cn en zout-Cen zo e tk o elw aterp o m p e n

inrichtingen zijn aangebracht, die door electrische co n ta cten in w erking treden, zoowel voor koelw ater, smeerolie als koelolie. A an de voorzijde v an de m achinekam er, op h e t m an oeuvreerp la tfo rm is een speciaal seinbord opgesteld m e t lam p en v a n verschillende kleur, die de diverse w erktuigen, w elke in dienst zijn, aangeven, w aardoor dus een direct o v erzich t v an h et bedrijf m ogelijk is.

K oelw atersysteem

A fb. 39. A u to m a tisch e B ro o k h irst a a n lo o p w eerstan d e n m et co n trö le-p an eel v o o r de s m ee r- e n k o elw a terp o m p e n ' en alarm claxons vo o r de m achine-installalie

In tegenstelling m et d a t van de A a g te k e rk , etc. is h ier een geheel gesloten systeem toegepast. H ierd o o r is h e t voordeel ontstaan, dat geen zelfaanzuigende cen trifu g aalp o m p en to e gepast behoefden te w orden, terw ijl de toetred in g v an lu c h t in h e t koelw ater to t een m in im u m b ep erk t w o rd t. A an de voorzijde v an de m achinekam er zijn opgesteld 3 pom pstellen, elk bestaande u it een S to rk -cen trifu g aalp o m p voor zoutw ater en 1 voor zoetw ater, resp. m et een capaciteit van 225 en 175 m 3/u u r . D e opvoerhoogten bedragen resp. 12 en 18 m . Beide pom pen w orden aangedreven door een electrom otor m e t 2 aseinden m et een capaciteit van 2 8 p k bij een toerental van 13 50 per m in. Voor h et aanzetten en regelen van h et toerental z ijn voor alle m otoren in de m achinekam er „B rookhirst” aanloopw eerstanden toegepast. De koelw aterpom pen zijn in een verlaagd gedeelte van de m achinekam er opgesteld. De aanloopw eerstanden zijn op de m achinekam ervloer geplaatst. D irect boven de koelw aterpom pen tegen h e t schakelbordp latfo rm zijn 2 koelw aterkoelers geplaatst, elk m e t een v e r koelend oppervlak v an 150 n r . De koelers zijn uitgevoerd m et afzonderlijke w aterk asten in gietijzeren u itvoering, terw ijl als pijpm ateriaal, evenals bij de andere koelers, alu m in iu m -b ro n zen pijpen toegepast zijn, die in de bronzen p ijp p la ten u itg ero ld werden. De constructie is verd er zoodanig, d a t de pijpbundels bij de verschillende te m p e ra tu ren vrij k u n n en u itz e tte n . E ven boven den top der hoo fd m o to ren is een zo etw aterd ru k ta n k m et een in h o u d van 3 m 3 opgesteld, die m e t h e t hoogste gedeelte van h e t koelw atersysteem der m o to re n door m iddel van een standpijp is verbonden. Een peilglas op deze ta n k m aakt h et m ogelijk, zich van den stand v an h e t w ater op de hoogte te houden. D a ar ook de b ran d stofkleppen m e t zo etw ater

gekoeld w o rd en , zijn speciale kijkglaasjes aan g eb rach t m et c o n tro le -in ric h tin g , om zich v an de goede koeling der kleppen te k u n n e n ov ertu ig en . D e k o elw aterpom pen zuigen h e t koel w a te r via de koelers v an h e t afloopgedeelte aan den m o to r aan en persen h e t d aarn a w eer d irect n aar de h o ofdkoelw aterleidingen der m o to ren . O o k de h u lp m o to re n w o rd en uitslu iten d m e t zo e tw a te r gekoeld en o n tv a n g e n h e t noodige koelw ater m et h etzelfd e systeem als de h o o fd m o to ren .

V erd ere h u lp w e r k tu ig e n In de m ach in ek am er zijn v erd er 3 d rin k w ate rp o m p en op gesteld, fa b rik a a t S to rk (w a a rv a n 2 voor k o u d en 1 voor w a rm z o e tw a te r), elk m et een capaciteit v an 10 t / u u r . E en b allastpom p m e t een cap aciteit van 110 t / u u r , fa b rik a a t H a y w a rd T y le r, electrisch gedreven, is aan de ach terzijde tegen h e t tu n n e lsc h o t opgesteld. D eze pom p is v an h e t D u p le x -ty p e . Behalve voor ballastdoeleinden is deze pom p in g e ric h t voor lens- en b ran dbluschdoeleinden. O p de hoofdasleidingen der h o o fd m o to re n z ijn gem o n teerd 3 stuks p lu n g erp o m p en , elk m et een cap aciteit v a n 25 t / u u r . E en der pom pen doet dienst als k o u d -z o u tw a te rp o m p vo o r san itary-doeleinden, terw ijl de

A fb. 41.

W a te r d ic h te n o o d le n sp o m p B. B,

andere po m p dienst d o et als w a rm -z o u tw a terp o m p . D e derde pom p op de SB-asleiding doet dienst als lenspom p. V erder is nog een w a rm -z o u tw a te rp o m p opgesteld, fa b rik a a t S tork, capaciteit 10 t / u u r , aangedreven door een 4 ,5 p k electrom otor. A an B B -zijde v an de m achinekam er is een kleine 10 pk K ro m h o u t-G a rd n e r-D ie se lm o to r opgesteld, die een aan ze tlu ch tcom pressor m e t een cap aciteit v a n 28 m 3 aangezogen lu c h t per

uu r aan d rijft.. Deze doet hoofdzakelijk dienst voor h e t eerste starten der hulpm otoren. De D ieselm otor d rijft eveneens een h u lp k o elw aterp o m p aan m et een capaciteit van 12 m 3/u u r , eveneens bestem d voor h et eerste aanzetten.

L en sinrichting m et veiligh eidssysteem O vereenkom stig de voorschriften zijn speciale veiligheidsinrichtingen aangebracht. D it schip is een der eerste in H o llan d , dat volgens de nieuwe Scheepvaartw et gebouw d is. H iervoor is in de m achinekam er (zie afb. 4 1 ) een verticale lenspopm p opgesteld m et een capaciteit van 110 t / u u r . Deze lenspomp w o rd t electrisch aangedreven en is zoodanig gecon strueerd, d a t deze zonder bezw aar on d er w ater k an w erken, dus in geval de m achinekam er geheel onder w a te r staat. D e aanloopw eerstand is boven h et hoofddek geplaatst, zoodat deze in d a t geval zonder bezw aar in w erking ge steld k an w orden. De constructie van deze pom p is zoodanig, d at bij volloopen van h e t benedengedeelte, h e t w ater toch nim m er den electrom otor kan bereiken. D e pom p is v a n h e t S to rk -fab rik aat m et een toerental van 1600 o m w ./m in . De nieuw e w et sch rijft voor, d a t alle lensklepkasten v anaf het boven dek geopend en gesloten m oeten k u n nen w orden. D aar alle lensverdeel kasten in de m achinekam er en tu n n e l zijn opgesteld, zou d it dus op de norm ale w ijze, m et verlengde stangen naar een bereikbare plaats op h e t bovendek uitgevoerd kun n en w orden. D aar d it echter door het groote aantal bijna onm ogelijk en zeer gecom pli ceerd is, moest m en wel een systeem toepassen, d at eenvoudiger en ook sneller bediend kan worden. V erschil lende system en zijn hiervoor o n d e r zocht. T en slotte is m en overgegaan tot een systeem, d at buitengew oon geschikt is, terw ijl h et tevens toepas sing k an vinden voor de autom atische sluiting der bunkerafsluiters v anaf het bovendek. A fb. 42 geeft een schematische voorstelling van een A fb . 42, V an d ek a f b e d ie n b a re le n sk le p k a s t lensklepkast. H e t geheel is uitgevoerd volgens h e t systeem-Bernoski. V an afsluiters, voorzien van deze in rich tin g , k a n de klep o f schuif, die op de norm ale m anier m e t handw iel en draad stan g bedienbaar is, ook op een afstand snel gesloten e n w eder ge opend w orden, o f in dichten stand der klep, geopend en w eder gesloten w orden. Deze afstandbediening kan m echanisch, electrisch, h y d ra u lisch of pneum atisch geschieden. D e electrische stroom voor de lenspom p w o rd t geleverd door een dynam o-aggregaat, opgesteld in de noodd y n am o k am er m et een capaciteit van 20 k W 220 V gelijkstroom . D e dynam o w o rd t aangedreven door een benzinem otor v a n 3 0 p k bij 1630 o m w ./m in .

K etelin stallatie V oor verw arm ing der verblijven, b ra n d sto f enz., zijn in de m achinekam er ter hoogte van de cylinderdeksels der h o o fd

m o to ren 2 h u lp k etels opgesteld v an h e t fab rik aat C ochran, elk m e t een V .O . van 27,8 m 2. Beide ketels w orden m et olie ge s to o k t, w aarvoor een oliestookinstallatie van het fab rik aat W h ite ’s M arine E n gineering Co. is opgesteld m et electrisch gedreven fans, enz. Eloewel eerst overwogen is, een u itla a t gassenketel in de uitlaatgassenleiding der hoofdm otoren te plaatsen, h e e ft m en wegens de geringe voordeelen en de grootere com plicatie d er installatie h ie rv a n afgezien. V oor den afg ew erk ten stoom is tevens opgesteld een oppervlak -co n d en so r m et een verkoelend oppervlak van 20 m 2. 2 D uplex-sto o m v o ed in g p o m p en 6” X 4 " X 4", fab rik aat H a y w a rd -T y le r, m et bijbehoorende voedingw atertank zijn in h e t SB-voorgedeelte d er m achinekam er geplaatst. D oor m iddel v a n een o b serv atietan k is de controle van het u it de verw arm in gsleidingen terugvloeiende condensaat mogelijk. Zooals op h e t m ach in ek am erp lan te zien is, w orden de uitlaatgassen der h o o fd m o to re n gevoerd n a a r den in den schoorsteen geplaatsten, voor beide m o to ren gecom bineerden, k n alpot-vonkenvanger, sy steem -S tork. D e uitlaatgassen der hulpm otoren w orden a f zo n d erlijk n a a r de k n a lp o tte n in den schoorsteen gevoerd. O p h e t tusschendek van de m achinekam er is over de geheele koelkastbreedte h et schakelbord opgesteld, terw ijl aan BB-zijde de ru im e w erkplaats is in g erich t, w aarin een electrisch gedreven gecom bineerde draaib an k , schaafbank, boormachine. Een ru im m ag azijn aan SB-zijde m e t de noodige kasten, etc. is zeer doel m a tig ingebouw d. Boven elk der h o o fd m o to ren b ev in d t zich een electrisch ge d rev en 5 to n s D em ag-takel. In den m achinekam erschoorsteen zijn de gemeenschappelijke v o n k en v an g ers van de h o o fd m o to ren en de afzonderlijke k n a l p o tte n der h u lp m o to re n geplaatst. In dezelfde ruim te zijn eveneens g eplaatst de noodige k o u d en w arm zo u t en koud en w arm zoet sa n ita ry -ta n k e n . T w ee D ik k ers’ lu c h tflu ite n zijn in den schoorsteen gebouw d. D eze k u n n e n electrisch v an af de b ru g bediend w orden. D e M ac N a b -in ric h tin g van de m ach in ek am er n a a r de b ru g g eeft gelegenheid to t controle van h e t juiste to eren tal der m o to ren op de brug. V oor de asleidingen zijn toegepast ringsm eerlagers, terw ijl voor de schroefaskokers C e d e rv a ll-a fd ic h tin g is toegepast.

V riesin sta lla tie T usschen de tunnelassen, d irect achter h e t tunnelrecess, be reik b aar door m iddel v an de W .D . deur, is de geheele vries installatie opgesteld. D e voor lad in g hier norm aal aanwezige ru im te is zeer gering, w aardoor h e t plaatsen der geheele m achine-installatie voor de koelruim en hier op zeer gunstige w ijze k a n p laats hebben, zonder veel ru im te aan het scheepsgedeelte te o n ttre k k e n . H ierbij was tevens h et voordeel, d a t de m achine-installatie v oor koeling direct onder de te koelen ruim te gelegen is, hetgeen m e t de zw aar geïsoleerde pijpverbindingen v an g ro o t voordeel is. D e totale n e tto -in h o u d van de koelruim en b e d ra a g t ca. 1200 m 3, w aarv an de tem p e ratu u r bij tra n sp o rt van gekoeld vleesch op — 1° C. w o rd t gehouden. Zij bedraagt ca. ch 0° C .bij h e t vervoer van fru it, + 4 to t + 6 ° C. bij sinaas appelen en -f- 10 to t + 12° C. voor bananen. A an BB-zijde van h e t voorschip zijn de vries- en koelruim en voor proviand, m et een to ta le n in h o u d v an ca. 160 m 3, ondergebracht, die naar gelang v an de soort p ro v ian d op ± 0 ° to t — 5°C. gekoeld w orden. D e koelm achine-installatie is volgens de voorstellen van en door de firm a A. Borsig M aschinenbau A. G., B erlin-Tegel, gebouw d. M et h e t oog op een zoo hoog m ogelijk n u ttig effect, vooral w a t b e tre ft h et k ra c h tv e rb ru ik , is h et am m oniak-systeem gekozen, d a t vooral in de tro p e n h et voordeel heeft, een geringer verm ogen noodig te hebben, d an koelinstallaties, w erkende

volgens h e t koolzuursysteem . D e reederij besloot, d it systeem toe te passen, vooral o m d a t bij koelinstallaties v an gelijke g rootte door haar zeer goede ervaringen m et h e t am m o n iak systeem zijn opgedaan. D e installatie h ee ft een u u rca p a citeit van 2 X 90.000 caloriën b e tro k k e n op een v erd am p in g stem p e ra tu u r van — 10° C. en een zee w atertem e ra tu u r v an + 30° C. De bedrijfstijd v an de installatie voor h e t o n d erh o u d en van bovengenoem de te m p e ra tu ren b ed raag t ca. 12 u u r p e r dag in de tro p en bij b e d rijf m e t 1 m achine-aggregaat, zoodat h e t tw eede in reserve staat. D it reserve-aggregaat w o rd t bij h e t koelen v an ongekoeld aangevoerde koelw aren in b ed rijf gesteld. D e o p stelling van de geheele koelinstallatie en de in ric h tin g van de laad- en p ro v ian d ru im en is in afb. 43, 44 en 45 o v erz ich te lijk weergegeven. A fb . 46 to o n t een electrisch gedreven am m oniakcom pressor. H e t is een staande d u bbelw erkende 2-cy lin d er m achine, die direct m et den electro m o to r v a n h e t fa b rik a a t Sm it-S likkerveer gekoppeld en op een gem eenschappelijke fu n d a tie p la a t g em on teerd is. De cylinders heb b en een diam eter v a n 160 m m , de slaglengte bedraagt 160 m m , terw ijl h e t to ere n tal 325 per m in u u t bedraagt. H e t k ra c h tv e rb ru ik bed raag t bij een capaci teit van 90.000 c a l./u u r bij — 10° C. verd am p in g en + 350° C. condensatie ca. 52 apk. D e sm ering der com pressoren geschiedt onder druk. V oor het vloeibaar m a k en v a n am m oniak z ijn tw ee a p p a raten m et één p ijp en b u n d el opgesteld, m et gelaschten rom p. D e binnenpijpen, w aard o o r w a te r stro o m t, z ijn in w en d ig gegal vaniseerd ter v erm ijd in g v an corrosie door zeew ater. D e verdam pingsinstallatie is in drie deelen uitgevoerd, w aard o o r h e t m ogelijk is m et verschillende te m p e ra tu ren te w erk en . H e t verdam pingssysteem is uitg ev o erd volgens h e t h o o g e d ru k systeem m et aangelaschte vloeistofafscheiders. H e t voordeel van deze constructie is de specifiek hoogere k o u d e -o v e rd ra c h t en de hierdoor benoodigde geringere p laatsru im te. M et h e t oog op h e t slingeren v a n h e t schip, zijn de verdam pers gesloten uitgevoerd. V oor de circulatie v an de b rin e (loog) in h e t lichaam zijn tusschenw anden en d irect m e t electro m o to ren gekoppelde roerw erken aangebracht. V oor elk der tw ee boven elkaar liggende laad ru im en is een n a tte lu ch tk o eler aan g eb rach t. L ucht-geleidingskanalen z ijn geheel verm eden. D e geleiding der circuleerende lu c h t geschiedt door leiw anden v a n zeildoek (zie afb. 4 3 ). H e t groote voordeel hiervan is, behalve de g e ringe aanschaffingskosten, h e t w innen v an k o elru im te, die anders door de b e tre k k e lijk groote kanalen verlo ren gaat. Bovendien is h e t reinigen der ru im en bij verw isseling d er koel w aren eenvoudiger. E en aanzienlijk voordeel is ech ter de ge dw ongen en gelijkm atige lu ch tcircu latie door de lading. D e zeildoekw anden zijn in la n g sric h tin g onderverdeeld en w o rd en bij h e t vullen opgerold. H e t laden geschiedt doelm atig d w ars scheeps v an u it h e t f r o n t v a n h e t ru im , d at aan den lu ch tk o e ler grenst. Geleidelijk w o rd en daarbij de geleidingsw anden n a a r beneden gelaten en zoodra een deel van h e t ru im gevuld is, w o rd t m et de koeling begonnen. D e lu c h tk o e le rru im te n zijn van de m achinekam er u it toegankelijk. V oor toevoer v an versche lu ch t en lu c h ta fv o e r is gezorgd. Bij h e t v ervoer v an v ru ch ten , vooral v a n bananen, k a n h e t noodzakelijk zijn , voor een zeer levendige lu c h tc irc u la tie zorg te dragen, te n einde verzekerd te zijn, d a t de k o e llu c h t aan alle zijden de koelw aren b estrijk t en d a t h e t zich vorm ende k o o lzu u r bij uitw asem ing van de v ru ch te n o n m iddellijk verw ijderd w o rd t. D e bij v ru c h te n tra n sp o rt p er u u r v e rb ru ik te luchthoeveelheid k o m t ongeveer overeen m e t den zestigvoudigen ru im -in h o u d . Zij is aanm erkelijk gro o ter d a n voor o v erd rach t der koude lu c h t noodig is. D aar de doorsnede v a n h e t lu ch tk o elerlich aam be-

paald w o rd t naar de doorgaande luchthoeveelheid, is lie t d er halve niet noodzakelijk, de geheele hoeveelheid door den koeler te voeren. O m deze reden zijn de v en tilato ren m e t tw ee zuigaansluitingen uitgevoerd en van zoodanige afm etin g en , dat één derde to t de h e lft der opbrengst door de luchtkoelers en het overige gedeelte buiten de luchtkoelers om d ire ct aan gezogen w o rd t. De regeling der luchthoeveelheid k a n door verandering van h et aantal om w entelingen der m e t de ven tilatoren direct gekoppelde gclijkstroom m otoren geschieden. De luchtkoelers w erken m et brine-besproeiing, w aarbij de te koelen lu c h t een onm iddellijke w arm te-uitw isseling m e t de koude brine ondergaat. Deze n a tte luchtkoelers b ez itten in den scheepsm achinebouw eenige belangrijke voordeelen tegenover de vroeger uitsluitend toegepaste pijpenkoelers. Bij elke koeling scheidt zich v o cht u it de lu c h t af; deze w o rd t bij besproeiing

HART SCHIP

WEERSTAND

SO

120

£5

itb

LANGS-DOORSNEDE

PROViANO- KOELRUIMEN

A fb . 43,

K o elru im en en koelen vriesk am ers

SPECIALE

LADING

A f b . 44,

B o r s ig k oe l- e n v r i e s in s t a ll a ti e in t u n n e l r e c e s s

door de brine opgenom en, terw ijl deze zich bij oppervlakkoelers op de pijpen afzet en daar eerst als sneeuw, doch daarop reeds n a k o rte n b ed rijfstijd als een steeds dikker w ordende ijslaag b lijft z itte n . D e w arm te-o v erd rach t aan de pijpapparaten w o rd t derhalve door h e t slechte geleidingsvermogen van ijs steeds m in d er, terw ijl bij n a tte luchtkoelers steeds het geheele ko elvlak voor o v erd rach t in aanm erking kom t. D e pijpen w o rd en bij pijpenkoelers v an tijd to t tijd, meestal door w arm e brine, die door de system en gevoerd w ordt, ontdooid; bij n a tte luchtkoelers zijn deze hinderlijke bedrijfsonderbrekingen niet noodzakelijk. Bovendien hebben de natte luchtkoelers kleine afm etin g en en een aanm erkelijk geringer gewicht, beide fa c to re n , die m ede beslissend zijn geweest voor de keuze dezer ap p araten . D e lu c h t w o rd t door de besproeiing zeer intensief en gelijk m atig gekoeld en onreinheden w orden verw ijderd. Een nadeel ech ter bestaat daarin, dat de brine, door opnem ing der vochtige bestanddeelen u it de lucht, te veel w ater gaat bev atten . O m deze reden m oet de brine steeds door indam ping geconcentreerd w orden. Een gedeelte van den brine-stroom k an derhalve door een in d am p ap p araat w orden gevoerd. D e lu chtkoelerlicham en zijn u it smeedijzeren platen ver vaardigd. D e ltoellaag bestaat u it cylindrische stukjes

A fb. 45.

C o m p resso ren van de koelinstallatie

aardew erk v a n gelijken diam eter en gelijke hoogte, w aardoor bij geringe p laa tsru im te h e t grootste oppervlak verkregen w o rd t. Boven de bevloeiingsinrichting w o rd t nog een drooglaag v an gelijke pijpstukjes aan g eb rach t, ten einde eventueel door de lu c h t m edegevoerde brine-deeltjes a f te scheiden. D e b rin e-b esproeiing k a n door kleppen geïnspecteerd w orden. D e brin e w o rd t door m iddel van pom pen n aar de luchtkoelers gevoerd en lo o p t m e t n a tu u rlijk verval n aa r de verdam pers terug. D e m ogelijkheid bestaat verder, door stoom verw arm ingssystem en de om gevende lu c h t te V erw arm en, aangezien b.v. bananen bij een lagere te m p e ra tu u r dan 8 ° C. bij h e t rijp w orden bevriezen. D e koeling van de p ro v ian d ru im en ge schiedt door m iddel van koelsystem en, w a a r door brin e stro o m t. D eze system en zijn gem aakt v an sm eedijzeren v e rz in k te pijpen m et d ik k en w and. D e te m p e ra tu ren in de laad ru im en en in de p ro v ia n d ru im e n k u n n e n door m iddel v an een overzichtelijk aange brachte afstan d stherm om eter-installatie w o rd en afgelezen. Bovendien is een m eetinstallatie voor h e t vaststellen v an h e t koolzuurgehalte in de laad ru im en aanwezig. De vriesinstallatie w erd gebouw d onder to ezich t v an L lo y d ’s. Bij de beproeving door L lo y d ’s w erd de vereischte te m p e ra tu u r van — 10° C. m et één m achine-aggregaat zonder m oeilijkheden bereikt. Volgens de ervaringen op andere schepen m e t een soortgelijke koelinstallatie w o rd t m et tw ee m ach ine-aggregaten een tem p eratu u r v an — 18° C. bereikt.

GLOBAAL O V E R Z IC H T V A N D E ELECTRISCHE IN S T A L L A T IE D e uitvoering van de electrische installatie w erd opgedragen aan de N . V. G roeneveld, V an der Poll & C o’s E lectrotechnische Fabriek te A m sterdam . De installatie, uitg ev o erd als tw eeleidersysteem , b estaat u it: cl. b. c. cl. e.

krachtinstallatie voor 220 V gelijkstroom ; lichtinstallatie voor 220 V gelijkstroom ; noodinstallatie voor 220 V gelijkstroom ; zw akstroom installatie voor 12 V gelijkstroom ; diverse installaties.

A fb. 46.

C o m p re ss o re n van de koelen v rie sin sta lla tie

K r a ch tin sta lla tie voor 2 2 0 V gelijk stroom

g

H e t com plete h oofdschakelbord voor de k ra c h t- en lich tin stallatie bestaat u it een ijzerco n stru ctie m et p laatijzeren fro n t, en is ge p la a tst op een bordes in de m achinekam er. A lleen de bedieningshandles, bedieningsdrukkers en m eters z ijn aan de voorzijde aange b ra c h t, zoodat alle stroom voerende deelen b u ite n h an d b ereik zijn. D eze bevinden zich ach te r h e t b o rd en z ijn toegangelijk aan beide zijden door een deur. H e t b o rd is verdeeld over 4 dyn am o -p an eelen en 3 groepen-paneelen (zie afb. 47 en 4 8 ). D e d y n a m o ’s k u n n e n parallel geschakeld w o rd en m e t toepassing v an h e t beveiligings systeem „G ro en p o l” , w aarm ede een deel der belasting au to m atisch w o rd t afgeschakeld, zoodra door h e t u itv allen v a n één der d y n a m o ’s o f op andere w ijze overbelasting der m achines o n tstaat. A lle afgaande groepen op h e t h o o fd b o rd A fb . zijn voorzien v a n dubbelpolige uitschakelaars. D e beveiliging geschiedt eveneens dubbelpolig. V oor h e t m eten van den isolatie-w eerstand is op h e t bord een m eetin rich tin g aan g eb rach t, bestaande u it 2 O h m m eters en 1 om schakelaar. D e k ra c h tin sta lla tie o m v a t 65 electrom otoren m e t een totale capaciteit van 750 p k , de d ek w erk tu ig en n ie t m edegerekend.

48.

A chterzijd e h o ofdschakelbord m et B ro o k h irst m a g n etisc h e sch ak elaars

D e volgende dekw erktuigen zijn opgesteld: 1 1 6 14 1

ankerlier m et een capaciteit v a n ..................... ankerlier m et een capaciteit v a n ...................... kraantjes m et een capaciteit v a n ..................... lieren m et een capaciteit v a n sloepenlier m et een capaciteit v a n ...................

95 55 25 25 7

p k, p k, p k elk, p k elk, pk.

D e boegankerlier, geleverd door de A tla s-W erk e te Brem en, is ingericht voor 2 xk " an k erk ettin g (zie afb. 4 9 ). D e aan drijving geschiedt m et behulp v an een gelijkstroom m otor m et com poundw ikkeling, 750 o m w ./m in . D e bediening ge schiedt m et een controller, gecom bineerd m e t m agnetische schakelaars (z.g. „Schützensteuerung” ) . A an de strijk zijd e zijn standen aanwezig, w aardoor h e t m ogelijk is de a n k e rk e ttin g langzaam te strekken. Een m axim aaluitschakelaar beveiligt de lier tegen electrische overbelasting. D e hekankerlier, eveneens geleverd door de A tlas-W erke, is ingericht voor 1 % " k e ttin g (zie afb. 50). D e aan d rijv in g geschiedt m et behulp van een g elijkstroom m otor m et com poundw ikkeling, 600 o m w ./m in .; voor h e t inhalen v an de tros kan de snelheid geheel electrisch op 2000 o m w ./m in . w orden gebracht. O ok bij deze lier kan de a n k e rk e ttin g op de eerste strijkstanden langzaam gestrekt w orden. . D e topkranen zijn voorzien van een hijsch-, zw enken to p beweging. Iedere beweging w o rd t door een electrom otor be diend. De hijschm otor heeft een verm ogen van 17 p k, de zw enken topm otor elk 4,5 pk. In sam enw erking m et de reederij is een speciale constructie voor de u itv o erin g en in rich tin g van de bedieningsorganen o n tw o rp en , w aarbij de geheele opstelling m et alle toestellen en w eerstanden in een gemeenschappelijk w aterdicht huis geschiedt, en door m iddel van groote afsluitbare deksels gem akkelijk toegankelijk is ge m aakt. D e zw enken topcontroller w orden do o r een gem eenschappelijken hefboom bediend en k u n n e n zoow el ieder voor zich als beide gem eenschappelijk bediend w orden. D e bediening van de hijschbew eging geschiedt m et behulp van een h an d k ru k . Voor den bedienenden persoon is tusschen beide bedieningselementen een zitplaats aangebracht, van w aar hij de bew egingen van den last gem akkelijk k a n observeeren. Bij de schakeling is speciaal een goede regeling van de last-

snelheid, zw enken gepast. In h e t zoeklicht

zoowel bij hijschen als strijken, alsmede voor h et bij hellend schip en tegen en voor den w ind, toe voorschip is een aansluiting voor een Super-Suezm et een spiegel-diam eter van 600 mm.

lampjes, die op d it bord z ijn geplaatst en in serie b ran d en m et de seinlichten. Voor de verlichting bij h e t strijk en van de sloepen z ijn op beide zijden 3 stuks H W -o rn a m e n te n gem onteerd m et 200 W lam pen.

N o od in stallatie voor 2 2 0 V gelijkstroom O p h et sloependek in de nooddynam o-kam er is een P en tadynam o opgesteld m et een capaciteit van 20 k W , die dient voor h et voeden van de noodinstallatie. H e t n oodbord b e v in d t zich in dezelfde ruim te. O p d it bord zijn ond erg eb rach t de om schakelaar, schakelaars en zekeringen voor de noodverlichtingsgroepen.

Z w ak stroom installatie voor 12 V gelijk stroom De zw akstroom installatie w o rd t gevoed door 2 stuks b a tte rijen m et een spanning van 12 V, die direct van h e t n e t door een laadweerstand geladen w orden. O p de batterij-installatie is aangesloten:

A fb . 49.

E le c trisc h e b o eg -an k erlier v o o r 2l/a" ketting m et veiliÉ heidsinrichting

D e civiele dienst o m v at de aansluiting van de wasscherijm o to ren , bordenw aschm otoren, deegkneedm otor, aardappelschilm otor, ijsmachines, heetw atertoestellen, geysers, gehaktm achines en consum ptie-liften. V erder is in h e t kom buis een electrische bakoven opgesteld. In de nabijheid van den m anoeuvreerstand van de hoofd m o to ren is een contröle-paneel opgesteld. O p dit paneel zijn

1. 2. 3. 4. 5.

een luidsprekende telefo o n in stallatie; een huishoudelijke telefooninstallatie; de schel-installatie voor de salons en o ffic iersh u tten ; de lichtsignaal-oproepinstallatie voor de passagiers; de brandalarm -installatie.

on d erg eb rach t de bedieningsdrukkers voor de automatische aanloopinrichtingen v an de 3 koelw aterpom pgroepen en de 3 sm eeroliepom pen, com pleet m e t bijbehoorende signaallam pin rich tin g en en de contróle-lam pen van de 4 hoofddynam o’s en hulpluchtcom pressor.

De luidsprekende telefoon om vat de v erb in d in g tusschen brug, m achinekam er, achterschip, stuurkam er, voorschip, h u t chef-m achinist, pantries en keuken. De huishoudelijke telefoon o m v at de v erb in d in g tusschen kapitein en adm inistrateur. De schel-installatie voor de salons en o fficiersh u tten om vat de benoodigde tableaux in pantries en in de bar correspondeerende op de d ru k k ers, h u t chef-m achinist, le n officier, kapitein, adm inistrateur en chef-m achinist en v erder op de salons en veranda. D e oproeplichtsignaal-installatie voor de passagiershutten om vat de benoodigde geplaatste groepentableaux in de gangen, uitgevoerd voor oproep „stew ard ” en „stew ardess” . H ie rto e zijn bij de kooien in de h u tte n en in de badkam ers dubbele drukcontacten aan g ebracht m et o p sch rift „stew ard ” en „stewardess” . D e afstelling geschiedt op de tableaux. D e controle geschiedt door een contröle-lam pentableau, d a t in h e t k an to o r van den ad m in istrateu r is geplaatst. De brandalarm signaal-installatie voor de passagiers- en bem anningsverblijven om v at een contröle-lam pentableau m et claxon op de brug. H e t tableau is voorzien v an een dubbel relais, één voor den lam poproep en één voor den claxonoproep. De bedieningsdrukkers zijn op diverse plaatsen in h e t schip aangebracht, ook een in de m achinekam er. O p de brugvleugels zijn geplaatst w .d. sto p co n tacten , die op h et systeem zijn aangesloten voor v erbinding aan den wal. De brandalarm -installatie is uitgevoerd volgens h e t ru ststroomsysteem.

L ich tin stallatie voor 220 V gelijkstroom

D iverse installaties

D e uitgevóerde lichtinstallatie om vat ca. 1500 licht- en stopcontact-aansluitingen. D e v erlich tin g bij h e t laden en lossen geschiedt door 4 m astlam pen a 500 W , terw ijl bij de laadhoofden w aterdichte stop co n tacten zijn gem onteerd, w aarop cargo-reflectors k u n n en w orden aangesloten. De navigatielichten zijn aangesloten op een in de kaarten k am er opgesteld navigatiebordje; de controle geschiedt door

Tegen den schoorsteen zijn tw ee electrische flu ite n aange bracht, die op de b ru g door m iddel v an d ru k k n o p p e n bediend k u n n en worden. In de kaartenkam er bevinden zich de electrische m eet instrum enten, o. a. een logapparaat en een echolood-installatie. De com m ando’s voor de m achinekam er w orden v a n a f de b ru g electrisch o v erg ebracht door toepassing van electrische m achinekam er-telegrafen.

A fb . 50,

E le c tris c h e hek -an k e rlie r v o o r 1

ketting m et veiligheidsïnrichting

• SCHI P

En W

D e koelru im en en vrieskam ers zijn u itgevoerd m e t een electrische afstan d th erm o m eter-in stallatie. De leidingaanleg is uitgev o erd in gepantserden gem enieden gum m iloodkabel. I n de ru im en zijn deze gelegd in plaatijzeren kokers. In de h u tte n der passagiers en officieren, alsmede in de salons, is blanke loodkabel toegepast. A lle aan lo o p in rich tin g en in de m achinekam er, m et inge bouw de A m p èrem eters, zijn v an h e t fa b rik a a t „B rookhirst S w itchgear L td .” .

STUURGEREI D e stu u rin ric h tin g bestaat u it tw ee vleugelvorm ige balans roeren (zie afb. 5 1 ), die on d er een helling m idden achter de beide schroeven zijn a an g eb rach t (zie ook afb . 2 1 ). H e t dubbele i

A fb. 51.

e r f

383

stuurde stuurm achine noodig, om dooden gang te voorkom en. De installatie is zoodanig ingericht, d a t per spaak v a n h et stuurw iel op de brug de roeren beide 1° draaien. D a a r het stuurw iel 8 spaken heeft (zie afb. 5 2 ), zijn vier to eren noodig. om h et roer aan boord te draaien. De roerkoningen zijn in gietijzeren lagers m et zeer ruim bem eten oppervlak en vetdruksm ering m et C o n ra d -p a te n tp o tte n gelagerd. G rim bal-ringen onder v e td ru k zo rg en voor w aterdichte afsluiting. De door de A tlas-W erke te B rem en geleverde stuurm achine, m et door de A. E. G. te Berlijn geleverde electrische u itru stin g , is evenals de roeren geheel dubbel uitgevoerd (zie afb. 53 en 54). De toevoerkabels en de besturingskabels zijn in verschillende tunnels gelegd en ook in de accom m odatie gescheiden gehouden,

R o e rc o n stru c tic

roersysteem b ie d t groote voordeelen. In de eerste plaats is h et schip buiten g ew o o n goed b estu u rb aar. D e draaicirkel is klein. Zelfs bij m inim ale snelheid en stilstaande schroeven b lijft het schip goed b estu u rb aar. In k an alen en havens k an zo n d er eenig b ezw aar m et één schroef gedraaid w orden. H e t schip is dan gem akkelijk te besturen. D it is een groot voordeel, b.v. in h et N oord zeek an aal, w aar de voorgeschreven m axim um snelheid m et tw ee lan g zaam draaiende m o to ren to ch n og overschreden w o rd t, zoodat telkens sto p p en n o odzakelijk is. O p zee blijken de du b b elro er-sch ep en u ite rm a te koersbestendig en m e t 1° roer n a a r BB en SB o n d e r de m eeste norm ale om standigheden goed op koers te houden. D aarto e is ech ter een d irect electrisch be

ten einde gelijktijdige beschadiging door ongevallen zooveel mogelijk te voorkom en. De beide electrom otoren zijn m echanisch gekoppeld, zoodat één m o to r beide roeren gelijkelijk bew eegt. O p de b ru g zijn tw ee gevers ingebouw d, door één stuurw iel gelijk bewogen. De helft van het systeem is altijd stroom loos en in reserve. D e andere h e lft is in gebruik. Een h an d ie aan de stuurkolom stelt den roerganger in staat, zoodra hij door niet volgen van den electrischen ro erv erk lik k er verm oedt, d at er iets niet in orde is, direct de andere h e lft in te schakelen. In enkele seconden w erk t de heele installatie weer, doch d an m et den anderen om vorm er, roergever, roernem er en m otoren,

gesteld. H e t veld van den generator bestaat u it tw ee w ik k e lingen van een zelfde aantal w indingen. N a a r gelang aan de ééne o f de andere w ik k elin g m eer stroom w o rd t toegevoerd, w o rd t de grootte en de ric h tin g van h et w erkzam e veld en daarm ede in overeenstem m ing de snelheid en d ra airich tin g van den roerm otor bepaald. De bediening van h e t generatorveld, resp. in b ed rijfstellin g van den roerm otor geschiedt m et behulp v an een roerinsteller op de brug. De m o to r w o rd t door een m et h e t roer v erb onden zoogenaam den roerw ach ter w eer afgeschakeld, zoodra de op den roerinsteller op de b ru g ingestelde roergraad b ereik t is. A fb. 5 5 geeft h e t principe-schem a van deze in ric h tin g weer. Iedere graadstelling van den roerinsteller op de b ru g k o m t absoluut zeker en gedw ongen overeen m et dezelfde g raad stelling van den m e t de ro eraan d rijv in g gekoppelden ro e r w achter en derhalve ook m e t h e t roer zelve. U it den pas vallen, resp. op tred en v an een verschil tusschen de instelling op de b ru g en aan h e t roer is absoluut uitgesloten. H e t toegepast systeem v e rm ijd t h e t gebruik v an een om keer aanzetw eerstand en een m axim aal-uitschakelaar. Bij h et optreden v an een v an te voren bepaald m axim aal koppel aan het roer b lijft de m o to r stilstaan en g aa t eerst weer in beweging, zoodra de d ru k op h e t roer v erm in d ert.

LAADG EREI A f b . 52.

S tu u rk o lo ra

A c h te ra f k a n h e t m achinepersoneel dan een onderzoek in stellen, H ierd o o r is een m axim ale veiligheid van h et meest vijfde deel bereikt. D e erv arin g leert, d at stuurinstallaties, indien ooit, dan bij v o o rk eu r onder precaire om standigheden h u n kleine m an k em en ten vertoonen. Snel ingrijpen, zonder hulp van m achinepersoneel, is daarom gewenscht. D e ro erm o to r w o rd t m et behulp v an een L eonard-aggregaat gevoed. De m o to r v an d it aggregaat is aan h et n et aangesloten en w o rd t door een autom atischen aanloop-weerstand bij h e t inschakelen v a n een schakelaar op de axiom eterzuil in bedrijf

Een snelle reis vereischt n ie t alleen snel varen doch ook k o rte haventijden, dus snel laden en lossen. H e t schip is dan ook u itg e ru st m et zeer volledig laadgerei. In de eerste plaats h e e ft h e t 2 lange naadlooze m asten m e t elk 8 laadboomen. D e v o orm ast is u itg eru st m et 6, de achterm ast m et 8 lieren (zie afb. 5 6 ). D e M annesm ann-laadboom en zijn lang, en bedoeld om g e b ru ik t te w orden m et gekoppelde reepen, in paren. E r k an op alle lu ik en m e t 2 ploegen g ew erk t w o rd en en over 2 kan ten geladen en gelost. D e 4 0-tons zw are boom (zie afb. 57) w o rd t door 4 lieren bediend, 2 voor de h angertalie, 2 voor de lasttalie. De berekeningen zijn g em aak t volgens een der door de Commissie-Cornelissen aanbevolen m ethoden. H e t geheele laad-

gerei v o ld o et te n volle aan de voorstellen dezer comm issie en aan de eischen v an de H a v e n arbeidsinspectie. O p v allen d is liet groote aan tal o n d erd ed en , w aarv o o r aan gietstaal de v o o rk e u r is gegeven b oven sm eedijzer. A lle fittin g s v o o r de bevestiging v an b lo k k en en slu itin g en op de m asten zijn gegoten. H e t is gebleken, d a t sm eedijzeren constructies door verkeerde w a rm te -b e h an d e lin g o f slechte lasschen v aak m oeilijkheden geven. H e t g iet staal is teg en w o o rd ig v olkom en b etro u w b aar en een goede w arm te -b e h an d e lin g n a h e t gieten h e e ft altijd plaats. D e laad b o o m k o p p en zijn volgens de sinds ja re n bij h e t b o u w b u re a u gebruikelijke u i t voering. B anden o n tb re k e n geheel; de g iet stalen k o p p en zijn voorzien v an genorm ali flexible Kupptvng seerde sluitingen. N o k k e n z ijn aangegoten om de boom en in h o ek staalstro p p en v ast te k u n n e n leggen. A l h e t staande w a n t is n ie t gesplitst, doch in gietstalen sokken in g eg o ten m e t speciaal w itm etaal. D e d rad en zijn u it elkaar g e d ru k t in de kegels der sok k en door eivorm ige kogels in 2 h e lfte n , een p a te n t v a n den heer H . K ersken. Bij grondige b epro ev in g v a n een g ro o t aan tal dezer v erb in dingen in v e r schillende m a te n bleek, d a t de v erb in d in g sterk er is dan de draad. O p de tre k b a n k b ra k een m e t 95 to n w erkelijke b reek ste rk te geleverde staaldraad, in deze gietstalen sokken aan beide einden ingegoten, eerst bij een belasting v an m eer d an 100 to n . D eze v e rb in din g is dus aanm erkelijk be tro u w b aard er dan splitsen o f bindselen. D e staaldraden zijn niet lic h ter u itgevoerd d an anders, doch de grootere sterk te v a n de v erb in d in g is aanvaard als verhooging van zekerheid. H e t geheele laadgerei is to t in details zo rg v u ld ig geconstrueerd. D e lieren zijn geleverd door de A tlas-W erk e te Brem en (zie afb. 5 8 en 59), in com binatie m e t de A .E .G . te Berlijn. Zij zijn geheel w a te rd ic h t u itgevoerd, m et gesneden stalen tandw ielen in oliebad. D e electro m otor is aange Ruder 4“ —AE5 flensd en de w eerstanden A fb . 55. S ch em a v an de zijn in de fu n d a tie o n d e r e le c trisc h e stu u rin rich tin g gebracht. D e controllers zijn w a te rd ic h t aan de fundaties verb o n d en en de kabels loopen d irect onder u it de co n trollerk asten in de w eerstan d sru im te on d er de lieren. D e electrische kegelrem h e e ft een excentrisch aangebrachte m agn eet, die g em akkelijk v an b u ite n a f nastelbaar is. D e h efhoog te v a n de rem b e d raag t slechts 2 m m . D e tro m m el is m e t staald rad en in alle ric h tin g en goed te benaderen. A f loopen v an de staaldraden is door borg ran d en voorkom en.

zum Handsteuer

saneke - - ......... Nw«W_ rechisgg,~

D e ck sta p p e r

A fb , 54.

O p stellin g van d e electrisc h e stu u rm ach in es

D e geheele lier m et alle electrische organen is zeer b ek n o p t, en toch volkom en toegankelijk, indien voor o n d erh o u d noodig. E r is slechts één kabel toevoer naar de lieren. De lieren zijn van h et lineaire type, d .w .z . m o to r en trom m el liggen in één lijn. D it was in h e t gegeven geval de gunstigste opstelling. De lieren hebben elk één spilkop voor h e t h e ffen en strijk en der laadboom en en andere doeleinden. D e ventilatie geschiedt geforceerd door een ingebouw den ventilator. D e lier heeft daarom m aar één ventilatie-opening, hetw elk h et bedrijf zeer vereenvoudigt. N orm aal zijn de lieren geschikt voor een last v an m axim um 3 to n ; zij k u n n en door inschakelen v a n een versnelling 6 to n trekken. D e m otoren van alle hierboven genoem de lieren hebben een verm ogen van 25 p k bij 560 o m w ./m in . D e draaisnelheid k an daarbij geregeld w orden to t 2300 o m w ./m in ., d .w .z ., d a t de volle belasting van 3 ton m et 30 m , de halve belasting m et 60 m en de leege haak m et m eer d an 120 m /m in . k a n w orden geheschen en gestreken. D e schakeling m a a k t h e t m ogelijk, zware lasten langzaam en zonder eenig gevaar neer te zetten . De snelheidsregeling geschiedt m e t behulp v an een sterk stroom controller m et aanzet- en veldverzw akkingsstanden, terw ijl de karakteristiek van den m otor h e t hijschen en strijk e n van de verschillende belastingen, v an af den leegen h aak to t de volle belasting, op alle controllerstanden zonder eenig gevaar voor m o to r of apparatuur mogelijk m aakt. D e instelling van de snelheid is volkom en a fh an k e lijk van het in zich t van den bedienenden persoon. D e b estu rin g m aa k t het m ogelijk, m et groote versnelling van leegen h aak en volle belasting te w erken. D e leege haak bereik t bij h e t hijschen b.v. reeds: na IV 2 seconden een snelheid v an 1,5 rn/sec., na 4 seconden een snelheid van 4 m /sec., na 8 seconden is de haak dan reeds 16 m geheschen. O ok het strijken w o rd t geheel electrisch beheerscht, terw ijl bij doortrekkende belastingen stroom aan h e t n e t w o rd t te ru g geleverd.

586

iScHip

ANKERGEREI D e ankers (zie afb . 60 en 61) zijn van h et G ruson-H ein p a te n t, in H o llan d vertegenw oordigd door de N .Y . In te r nationale N au tisch e H andel-M aatschappij te ’s-Gravenhage. Bij grondige beproeving toonde d it anker een gunstige com binatie van eigenschappen. Bij de constru ctie w erd to t opgaaf gesteld, de w erking van het sto k a n k e r zooveel m ogelijk te benaderen. D e stab iliteit van h e t anker w o rd t bereikt door aan beide zijden van den ankerkop aangebrachte steunvlakken, die buiten

e n

W erf

goed en zeevast in de kluis g etro k k en kan w orden. H e t k a n dan ook als h et m eest b etro u w b are stoklooze an k er van on zen tijd w orden beschouwd. D e aandacht dient nog gevestigd te w orden op de bijzondere verbinding van ank erk o p m e t ankerschacht, die zoowel bij G ruson-H ein als G ruson ankers aanw ezig is. D e ankerkop v o rm t m e t h e t schachtlager één gietstu k en d it schachtlager lig t n a de ankerm ontage rechtstreeks tegen h et schachtoog, w aardoor de d ru k van de schacht zelf rechtstreeks op den ankerkop o verga a t en niet, als bij stoklooze ankers van

6gy«AWRAH<.BMtHT G*HtAVY-PtMIHC

A fb. 56.

T u iép ln n van h e t v o orschip

de „ h a n d e n ” nog belangrijk uitsteken, zoodat deze vlakken b u iten de door de h anden in den bodem getrokken voren een w erkzaam s te u n p u n t vinden. T erw ijl de meeste in gebruik zijnde stoklooze ankers bij o v ergrooten tre k op de k ettin g bij h et ankeren in zw aren storm , vooral w an n eer h et schip bij dwarsscheeps staanden w in d of stro o m b eg in t te gieren, eenzijdig loskantelen en h u n houvast verliezen, b lijf t h e t G ru so n -H ein anker, zooals bewezen is, vastliggen, zelfs indien de tre k op de k ettin g h et anker een eind zou m eesleuren o f w anneer deze tre k door de bewegingen van h e t schip in om gekeerde o f veranderende richtingen gaat o ptreden. Bij bovenm ate grooten tre k op de k ettin g , gedraagt h et G ru so n -H e in anker zich dus precies als h et zoozeer beproefde sto k an k er, m a a r h e e ft boven d it anker het voordeel, d a t de a n k e rk e ttin g er n iet onklaar v an raken kan en het anker zelf

vele andere typen, via een b o u t en h e t schachtoog o f via een bout alleen. H ierdoor w orden schadelijke d ru k k e n op de sc h ach tb o u t, zooals die wel o p treden m oeten, w anneer de m assadrukken v an de schacht via de b o u t op den ankerkop w o rd en overgedragen, verm eden. D e uitvoering v an de tegcnlagers m et den an k erk o p u it één stu k sluit beschadigingen en b re u k volkom en u it en h e t geheel w aarborgt een goede bew eeglijkheid v a n an k ersch ach t in ankerkop. D e vele k ettin g b reu k en , die bij zw aardere k e ttin g e n blijken voor te kom en, w aren aanleiding, deze kw estie voor eenige jaren te onderzoeken in h e t la b o rato riu m v an D r. L oby de B ruin, d at ook de keuringen van m aterialen voor d it schip v e rrich tte. D aarbij bleek, d at de kans op bed rijfsb reu k van gietstalen k e t tingen van geschikte sam enstelling en juiste verv aard ig in g aan

m erk elijk geringer was, d an v an gesmede k e ttin g . D e ste rk te is veel g rooter. W elisw aar z ijn de kosten ook hooger, m aar geoor deeld w erd, d a t een zekere prijsverhooging de toepassing van sterkere k e ttin g m otiveerde. E r w erd geen g eb ruik gem aakt van de m ogelijkheid, door h e t classificatiebureau een lichtere k e ttin g goedgekeurd te krijgen. E en v erd er voordeel zijn de m e t de schalm en één geheel u it m akende dam m en, w aard o o r h e t h in d erlijk losraken v an d am m en voo rk o m en w o rd t. D e a n k e rk e ttin g e n v an de boegankers zijn 2 Va" dik en, zooals reeds o p g em erk t, u itg ev o erd in gietstaal. D e tre k v a sth e id v an gietstaal is 52— 5 5 k g per m m 2 tegen over 3 5— 43 k g p e r m m 2 v an S. M. vloeistaal en puddelstaal. Bij deze hooge tre k v a sth e id v an h e t gietstaal is een rek aa n w ezig v an ca. 3 0 % , terw ijl de vloeigrens gem iddeld op 40 kg p er m m 2 m ag w o rd en gesteld. H e t is duidelijk, d a t deze hooge m ateriaalcijfers de grens overschrijden v an h etgeen bereikbaar is m e t b e tre k k in g to t vloeistaal o f puddelstaal, d a t in de eerste plaats sm eedbaar m oet blijven. D e beproeving v an a n k e rd a m k e ttin g v a n 2 Va” 0 , als die van de B lo e m fo n te in , h o u d t volgens de Britsche L loyd in:

± 60 W in de antenne levert. D oor een eenvoudige m anipulatie is de telegrafist in staat, om over te schakelen van den h o o fd zender op dezen noodzender, welks om vorm er eveneens gevoed w o rd t door de hoofd-dynam o o f de nood-dynam o.

voo r gesmede k e ttin g : een re k p ro e f v a n elke len g te k e ttin g van 15 v adem to t een to tale b elasting van 112,5 to n ; een b re u k p ro e f v an een drieschalm eneind u it elke k e ttin g le n g te v an 15 vadem , ge no m en to t een to tale b elasting v an 157,5 ton. V o o r k e ttin g v a n gietstaal v a n dezelfde m ateriaalsterk te zijn deze eischen resp.: re k p ro e f to t 157,5 to n ; b re u k p ro e f t o t 220,5 to n . H e t certificaat, d a t door de classificatieb u rea u x als bewijs v an o nderzoek en goed k e u rin g w o rd t afgegeven, v erm eld t de cijfers dezer beide belastingen.

D E R A D IO -IN S T A L L A T IE D e N ederlandsche T eleg raaf M aat schappij „ R a d io -H o lla n d ” N .V . h e e ft een rad io -in stallatie v an h e t nieuw ste ty p e aan boord geplaatst (zie afb. 6 2 ), bestaande u it: 1. 2. 3. 4. 5.

een lam p zen d er; een n oodzender; tw ee o n tv an g to estellen ; een auto m atisch alarm -toestel; een richtin g zo ek er.

D e lam p zen d er M et dezen zender k a n een energie van 1 k W in de antenne w o rd en v erkregen, terw ijl zoowel ongedem pte als g e d e m p t/ ongedem pte golven in h e t golfgebied v an 600 to t 800 m k u n n en w o rd en uitg ezo n d en . D e w erkingssfeer v an dezen zender b e d ra a g t overdag gem iddeld 750 m ijl, terw ijl ’s-nachts gem ak kelijk afstan d en v a n 1500 m ijl k u n n e n w orden ov erb ru g d . Bij dezen zender b eh o o rt een m o to r-g en erato r, die gevoed k a n w o rd en , zoow el door de h o o fd -d y n am o als door de nooddynam o. P rim air n eem t deze m achine ± 2 Va k W op en levert secundair 2 k W w isselstroom v an 500 perioden aan den zender.

D e n ood zen d er A ls n o o d zen d er is een kleine v o n k zen d er geïnstalleerd, die v ast is a f gestem d op een g o lf v an 600 m en een energie van

A f b , 57.

Schema van zwaar laadgerei

D e on tvan gtoestellen Een m oderne universaal-ontvanger m a a k t h et m ogelijk om door een enkele omschakeling op golven v an 15 m to t 20.000 m af te stem m en. Deze ontvanger bezit een hoogen graad van gevoeligheid en selectiviteit, terw ijl door een enkele schakeling

de selectiviteit op de nood- en aanroepgolf (600 m ) verm inderd k an w orden, zoodat h e t geheele golfgebied van 585— 615 m zo n d er verdere afstem m ing beluisterd k an worden. In d ien de bcnoodigde stroom bronnen, n.1. accum ulator en droge batterijen, m ochten falen, o f indien alle lam pen d efect g eraak t m o ch ten zijn, dan k an m et behulp van een kristald etecto r deze o n tv an g er toch nog functioneeren. Bovendien is er een com pleet reserve-ontvangtoestel aanwezig, d a t snel in gebruik genom en k a n worden.

schen toestand. D e radiopeilingen v an een statio n w o rd en te n opzichte van h et voorschip afgelezen, zoodat, behalve de a fg e lezen peiling ook nog de voorliggende koers m o et w orden genoteerd, om de peiling te herleiden to t rechtw ijzende peiling en in de k a a rt u it te k u n n e n zetten. O p den goniom eter van den richtingzoeker b e v in d t zich echter een pelorusschaal, die

H e t au tom atisch alarm -toestel O p de tijden, d a t geen telegrafist luisterw acht houdt, w o rd t een autom atisch alarm -toestel ingeschakeld. De radio-ontvanger v an d it toestel is gevoelig voor alle golven, die tusschen 5 8 5 en

A fb, 61,

615 m w o rd en uitgezonden. Een bijbehoorend kiezer-toestel tre e d t slechts in w erk in g , w anneer seinteekens van 4 sec. w orden u itgezonden, terw ijl, indien 3 seinteekens van 4 sec. m et 1 sec. tu ssch en ru im te zijn geregistreerd, een alarmschel op de brug, in de ra d io -h u t en in de slaaphut van den telegrafist in w erking tred en . E lk S O S-sein m oet voorafgegaan worden door 12 strep en v an 4 sec., zoodat ook de schepen, zooals de Bloem fontein, w anneer er geen telegrafist op w acht is, steeds „uitluisteren” n a a r eventueele noodseinen.

D e rich tin g zo ek er O p de b ru g b ev in d t zich in de kaartenkam er een ric h tin g zoeker (zie afb. 6 3 ), w aarm ede alle golven tusschen 185 m en 1600 m kun n en w o r den gepeild. Bij dezen richtingzoeker be hoort een vaste, afgeschermde raam antenne, die boven de kaartenkam er staat opgesteld en w aarvan de ram en slechts een diam eter hebben van 1 m. N iettegenstaande dezen kleinen raam d ia m e te r k u n n e n , dank zij de groote hoogfrequent-versterking, peilingen geno men w orden van radio-stations op a f standen to t 200 a 250 mijl, afhankelijk n a tu u rlijk van de k ra c h t van het zendend staA fb . 60. G ru so n -H ein anker tion en den atm osfen-

G ru so n -H e in a n k e r in d o o rsn e d e

k a n w orden ingesteld op den rechtw ijzenden kom paskoers en op welke schaal dan de „rechtw ijzende” peilingen k u n n e n w orden afgelezen.

H E T EC H O LO O D De N ederlandsche T eleg raaf M aatschappij „ R a d io -H o lla n d ” N . V. heeft een Langevin-Florisson ultra-sonore echolood-installatie geplaatst (zie afb. 6 3 ), w aardoor de n a v ig ato r in staat w o rd t gesteld om bijna iedere seconde de diepte van h et v a a r w ater af te lezen in m eters en in vadems. In een w aterdichte klok, in den bodem v an h e t schip, b ev in d t zich een piezo-electrische k w arts-p la at, de pro jecto r, die electrische trillingen o m zet in m echanische trillin g en , die door den zeebodem w orden te ru g g ek aatst en door de k w a rts-p la a t w o r den op gevangen en w ederom in electrische trillin g en om gezet. D e tijd tusschen h e t u itzen d en van een electrische trillin g en

h e t o n tv a n g e n v an de teru g g ek aatste trillin g w o rd t nau w k eu rig gem eten en, daar de v o ortplantingssnelheid in h e t w a te r bekend is, v a lt h ie ru it de diepte te berekenen. D it geschiedt op h et L angevin-F lorisson echolood autom atisch, zo o d at de geloode d iepte d irect afgelezen k a n w orden.

het lic h tp u n tje opnieuw zijn h o rizontalen w eg langs de schaal, om ten slotte aan h et eind daarvan te verdw ijnen. Een oogenblik la ter verschijnt h et lic h tp u n tje w eer aan h e t begin van de schaal, w aarna h e t hierboven beschreven proces zich h erh aalt en wel elke 7/ 6 seconde.

PASSAGIERSVERBLIJVEN

A fb . 63,

K a a rte n k a m e r m e t ric h tin g z o e k e r (links) en e c h o lo o d (rech ts)

Een m e t co n stan te snelheid draaiend spiegeltje w e rp t een lic h tp u n t op een schaal, die g e ijk t is in m eters en vadem s. Als d it lic h tp u n tje bij 0 v an de schaalverdeeling is (h e t oogenblik, d a t de geluidsgolf den p ro je c to r v e rla a t), m a a k t h e t een scherpe o p w aartsche bew eging, aangeduid als de „ z e n d -ta n d ” . H ie rn a v e rv o lg t h e t weer zijn n o rm alen h o riz o n ta le n w eg n aar rechts. D e n a a r den zeebodem u itg ezo n d en geluids go lf k e e rt een oogenblik la te r als „echo” te ru g en t r e f t den p ro jecto r. O p d it m o m e n t m a a k t h e t lic h tp u n t een tw eede opw aartsche bew eging, die de „ e c h o -ta n d ” genoem d w o rd t. O p h e t p u n t v an de diepteschaal, w aar de e c h o -tan d b eg in t — dus aan den v o et v a n den ta n d — leest m en de diepte af. D e schaal v an den d iepte-aanw ijzer k a n een w einig in h a a r le n g te -ric h tin g verschoven w o r den, zo o d at de z e n d -ta n d ingesteld k a n w o rd en op de diepte v a n den p ro je c to r o n d er h e t w a te r o p p erv lak en d aard o o r de juiste diepte te n o p zich te v a n de w a te ro p p e rv lak te k a n w o rd en afgelezen. N a h e t aangeven v an den ech o -tan d v erv o lg t

H e t schip is ingericht voor h et vervoer van 93 passagiers in één klasse, om vattend 53 h u tte n , m et één o f tw ee bedden o f twee bedden m et sofabed o f P ullm anbed. D e h u tte n z ijn ruim , zooals op m oderne schepen gebruikelijk is. Een b etrek k elijk groot aantal is aangesloten op badkam ers, die, behalve v a n een ingebouw d bad, w aarboven een douche m e t w arm en kou d zoet w ater, voorzien zijn van een toilet. Als dagverblijven staan den passagiers n o g te r beschikking een eetsalon en een prom enadedek m e t v e ra n d a’s en salons, w aarachter een openlucht-zw em bad. D e algeheele in rich tin g van h e t m.s. B lo em fo n tein , zoowel w at de salons als de h u tte n b e tre ft, is uitg ev o erd door de firm a H . Pander & Zonen te D en H aag. Deze uitvoering had plaats n aar de p la n n en e n o n tw erp en van haar binnenhuis-architect, den lieer J. F. Semey. Zij bestaat u it betim m eringen, m eubileering zoow el als sto ffe erin g van m uzieksalon m et trappenhuis, rooksalon m e t b a r en kleine vestibule, eetzaal, schrijf-leeszaal, k in d erk am e r, v estibule-prom enadedek en groote vestibule m et hal. B ovendien zijn de 53 passagiershutten op h e t A - en B -dek door de firm a P a n d e r ge m eubileerd. D it laatste is wel een der meest k en m erkende bijzonderheden op h e t gebied v an inrichting. H e t m.s. B lo e m fo n te in is een der zeer weinige schepen, waarbij voor de in ric h tin g der passagiers h u tte n gebruik is gem aakt van h e t advies van denzelfden binriërihuis-architect, die h et overige d er verblijven in ric h tte. D aardoor is een groote eenheid en ru st bereikt, die aangenaam aandoet. D e heer Semey h ee ft er bij zijn o n tw erp en n a a r gestreefd, overal aan boord de ruim tew erking te bevorderen door z ijn in deeling en kleurschem a’s. T ypeerend daarbij is, d a t deze alle in lichte, doch n iet felle kleuren gehouden zijn. V anzelfsprekend heeft Semey gelegenheid gehad, de v o o r liefde voor zijn oorspronkelijk beroep v an w eefkunstenaar, in ruim e m ate toe te passen. Als w andversiering t r e f t m en dan ook verscheidene gobelins (zie afb. 6 4 ) van z ijn h a n d aan,

A fb , 64.

W a n d éo b elin „D e N a c h t" in m uzieksalon

terw ijl ook vtxschillende bekleedingsstoffen op zijn eigen ateliers vervaardigd zijn. G eb ru ik m akend van de nieuw ste vindingen op het gebied v an houtbew erkingstechniek is door hem getracht, naast u it voeringen in lakw erk, verschillende bijzondere h o u t-fineersoorten toe te passen. D e eetzaal is uitgevoerd in Italiaansch notenhout, versierd m et grijs ebben en craquelé gelakte pilasters. De fauteuils zijn z w a rt gelakt en hebben dubbele (leeren en rieten) zittingen, gev at in ru b b e r banden. D e vloer is in rubber tegelpatroon u it gevoerd. D e groote vestibule en hal zijn uitgevoerd in berkenhout. D e groote vestibule is h e t cen tru m van de passagiersverblij ven. D a a r bevinden zich de beide entrees aan weerszijden, w aarvoor de statietrap p en uitkom en. Behalve de groote trap naar boven geven twee deuren toegang n a a r de gangen m et passagiershutten op h etzelfd e dek, terw ijl tw ee trappen naar beneden leiden n a a r de beide gangen m et passagiershutten op h et daaronder liggende dek. P ursersk an to o r, hofm eesterskantoor, w ijnbar en eetsalonp a n try kom en u it op de groote vestibule. U itstalkasten, w aarin de m eest uiteenloopende artikelen, aan boord te koop, zijn u it gestald, verlevendigen de w anden. G aat m en v a n u it de groote vestibule den hoofdtrap op, die in R iopalissander m et w itm etalen balustrade is uitgevoerd, dan v a lt h e t oog allereerst op de versiering van den achterw and van tra p en Social H all. R o n d een uurw erk als m iddenm otief zijn sterrenbeelden fig u u rlijk voorgesteld; h et geheel is polychroom behandeld. V ervolgens k o m t m en in de Social H all of muzieksalon, die m et de andere salons op h e t prom enadedek gelegen is. D it dek is geheel vrij van h u tte n o f dienstruim ten en bevat dus niets dan dagverblijven te n gerieve der passagiers *). D e b etim m ering van den Social H all is uitgevoerd in slijplak van goudgele tin t m e t donkerroode afzettingen, terw ijl ook hier R io-palissander w erd toegepast. De vloer is m et handgeknoopt ta p ijt bed ek t en h e e ft in het m idden een p arket dansvloer. D e fauteuils z ijn uitgevoerd in Rio-palissander en bekleed m et handgew even stoffen. Tevens tr e f t m en hier eenige armstoelen aan, u itgevoerd in b erk en h o u t en bekleed m et paardenhaar. D e speeltafels zijn in rood slijplak uitgevoerd en voorzien van een d u b b el (linoleum en gelakt) blad. Een B lüthner-vleugel in roode slijplak uitgevoerd, geleverd door de firm a D uw aer & Naessens, is bij de balustrade geplaatst. G roote bronzen ram en en deuren geven uitzicht op zee en to egang n a a r buiten en naar de voor den Social H all gelegen, geheel m e t groote ram en gesloten, veranda. Deze ram en zijn buitengew oon groot en voorzien van Securit glas, m et h e t oog op breukgevaar. R ieten m eubilair en plantenversiering m aken deze v eranda to t een w in te rtu in m et mooi uitzicht naar alle zijden, w aar h et ook bij g u u r en w inderig weer aangenaam is. A c h te r den Social H all aan BB-zijde bevind zich een kleine, rustige sch rijf- en leeskamer. D e b etim m ering is hier eveneens uitgevoerd in slijplak, terw ijl de m eubelen van Italiaansch n o ten h o u t zijn vervaardigd. D e vloer is belegd m e t m oqu etten ta p ijt. Een boekenkast biedt ruim te voor de ru im voorziene scheepsbibliotheek in verschillende talen. O p de sch rijfb u reau x liggen de smaakvol uitgevoerde sc h rijf m appen (o n tw e rp Sem ey), een aardig geschenk aan de reederij v an de H ollandsche B ank voor Z uid-A frika. A an SB-zij de bevind zich een ruim e vestibule m et nog eenige gezellige zitjes. *) V a n d e interieurs konden wegens ket te korte tijdsbestek geen foto’s worden opgenomen. Deze volgen in het a.s. nummer.

E r is een radio-gram ofooninstallatie geplaatst, w aarm ede de radio-om roep o f gram ofoonm uziek over h e t geheele schip kan w orden gedistribueerd. H e t radio-gram ofoontoestel bev in d t zich in de vestibule achter den m uzieksalon, terw ijl een 50 W k ra c h tv e rste rk e r onder toezicht van den telegrafist in de ra d io -h u t sta a t opgesteld. V an den versterker gaan n aar de salons, de v era n d a ’s, h e t sportdek en verblijven v an de bem anning leidingen, w aaraan de luidsprekers k u n n e n w orden aangesloten. O p de voor-veranda en op h e t sportdek is eveneens een aanslu itp u n t voor een p ick -u p , zoodat hier eventueel ook een gram ofoon geplaatst k a n w orden. H e t geheel is in een in stijl vervaardigde k ast opgesteld. D e betim m ering van deze vestibule is in b ijzonder m ooi teak h o u t m et palissanderversiering. Een tra p v o e rt naar boven naar kinderkam er en draadloos station. Boven de sofa is in palissanderhout de rep ro d u ctie van de tew aterlatingsoorkonde aangebracht, geflankeerd door de N ederlandsche en Z u id A frikaansche wapens. Een deur van glas in m etaal geeft toegang to t den rooksalon, uitgevoerd in geloogd en m et k alk behandeld eikenhout, v e r sierd m et corom andel. D e vloer is bedekt m e t ru b b e r, te rw ijl de gedeeltelijk in eikenhout, gedeeltelijk in gelakt h o u t uitgevoerde zitm eubelen bekleed zijn m et fabrikoid leer o f stofbekleeding. D e rubber vloerbedekking w erd geleverd door de L leyland & B irm ingham R u b b e r Co. L td ., vertegenw oordigd door de N .V . A griham a te A m sterdam . E r zijn speeltafeltjes voor de bridgers, en een volledig in g e richte bar m et k rukjes en een m et w itm etaal bekleed fro n t voor de dorstigen. D e bar h eeft ook nog een dienraam n aar de achterzijde, zoo d a t degenen, die zich op de achterveranda bevinden of van h et openlucht-zw em bad gebruik m aken, op h u n w enken k u n n e n w orden bediend. Bijzonder mooi zijn een p aar paneelen m et h o u tsn ijw erk van vliegende vogels in den rooksalon. N aast de bar is een kleine vestibule m et een tra p n aar be neden, en een u itg a n g op h e t prom enadedek, u itgevoerd in berkenhout. Een aparte k in d erto ile t b ev in d t zich naast de kin d erk am er. G roote ram en geven ook in de kin d erk am er u itz ic h t naar buiten. Een deur v o ert n a ar h e t kinderspeeldek. H e t m eubilair der passagiershutten is verv aard ig d van berkenhout en, evenals alle h o u tw erk aan boord, m e t celluloselak bespoten. G repen en verdere orn am en ten zijn van oranje ro an o ïd v e r vaardigd, terw ijl de w anden der h u tte n in lic h t groene tin te n zijn geschilderd. Zooals overal elders, h eeft Semey er ook hierbij rekening mede gehouden, h e t v erblijf in de h u tte n , ook bij hoogere tem p eratu ren en fel daglicht, zoo aangenaam m ogelijk te maken. De door de firm a R ow en & Bode geleverde ro an o ïd fittin g s zijn gedeeltelijk speciaal voor de B lo em fo n tein nieuw v e r vaardigde m odellen, zooals de com binatie horlogehaak m et bediendebel-knoppen, de to iletrekken m et glazenhouders en de leeslampen. H andgeknoopte tapijtjes bedekken de vloeren. E r zijn b u i tengew oon breede bedden, groote hangkasten en com binatie schrijf ta f el-toilettafel m et groote laden. Mooie practische w aschtafels, m et speciaal voor h e t schip v e r vaardigde w aschbakken (m e rk „T ran sv aal” ), groote spiegels en een ruim e verlich tin g m e t m oderne lam pen voltooien deze h u tte n . De vloerbedekking w erd geleverd door de N .V . L inoleum fabriek „K rom m enie” te K rom m enie.

O p verschillende plaatsen in de salons is beeldhouw w erk versiering aan g eb rach t, uitgevoerd door den beeldhouw er Joseph C a n tré . D e v erlich tin g so rn am en ten der salons en vestibules zijn o n t w orpen door den heer M. D u ch ateau . O ok bij deze o rnam enten is er n aar gestreefd, de ru im te w e rk in g n iet te storen en de v o rm en zoo v lak m ogelijk te houden. D e bijzondere m oeilijkheden, die er bij de in ric h tin g van schepen te overw in n en zijn , en die zich bij u itv o erin g in m o d ern en stijl, w aar h e t zoozeer aan k o m t op gaafheid en rust, dubbel doen gevoelen, zijn geheel overw onnen. H e t achterste gedeelte van h et prom enadedek is ingericht m e t een zw em bad v an 5 V2 X 7 m oppervlak, d a t op v e rn u ftig e w ijze in een lu ik h o o fd is aangebracht. Langs de salons is een breed prom enadedek m et ligstoelen. V oor de m eer actieve passagiers b ev in d t zich op h e t één dek hooger gelegen sloependek een ru im m et n e tw e rk om geven sp o rtd ek voor d ektennis en andere spelen. Zoo is er op allerlei w ijze voor c o m fo rt en verm aak der passagiers gezorgd. N a a st de bekende goede verp leging zal een en and er n iet nalaten , op h et reizend p u b liek een groote aan tre k k in g sk ra c h t u it te oefenen. D e verb lijv en voor k ap itein , stu u rlied en en m achinisten be v in d en zich op h e t sloependek. R uim e, sm aakvol en goed ingerichte h u tte n , m et groote ram en, k u n stm a tig e v entilatie, en m uskietengaas voor ram en en deuren, goede to ile tte n en w aschgelegenheden zijn er om h e t leven aan boord zoo gezond en aangenaam m ogelijk te m aken. Een p aar b eschutte hoekjes m et tea k h o u te n b anken en tafels bieden een rustige zitp laats aan diegenen, die geen w ach t hebben. D e m a tro zen en de olielieden hebben h u n verblijven in het achterschip. O o k daar, op eenvoudiger w ijze, eveneens ruim e h u tte n , kooien m e t stalen springveeren m atrassen, een ruim e k a st m et volle hoogte en een lade onder de kooi voor eiken m an. K u n stm atig e ventilatie o n tb re e k t ook hier niet. E r zijn goede to ile tte n en w aschplaatsen. D ouches m et w arm en k o u d zoetw ater, vroeger een luxe geacht, w orden tegen w oordig beschouw d als hygiënische noodzaak. D e messrooms zijn m e t paneelw erk beschoten, teak h o u ten tafels, T h en et-d raaisto elen , een b u ffe t, veel lic h t en frissche kleu ren m aken deze ru im te n to t aangenam e verblijven. Boven dien zijn boven op de k am p an je voor scheeps- en m achinepersoneel a fzo n d erlijk nog tw ee kleine deksalons. In den bak is gelegenheid voor h e t vervoer v an pelgrim s of em igran ten . Bedienden en hooger civiel personeel h ebben h u n eveneens goed in g erich te v erb lijv en in den dienstgang. P urser, d o k ter, h ofm eester en lin n e n ju ffro u w hebben h u n h u tte n in h e t passagiersgedeelte.

lu ch tafzu ig in g van de daarvoor in aan m erk in g kom ende plaatsen. D e luchtleidingen, door de firm a Becht & D y serin ck volgens W insor’s ontw erp gem aakt, leiden de lu c h t v an de P leno-U nits, resp. fans, naar en van de com partim enten.

A fb . 65,

Z e p h y r R otating L o u v re

D e geleverde lu ch t w ordt in de v erblijven door W in so r’s gepatenteerde Z ephyr D irectional T y p e of R o tatio n a l T ype „Louvres” toegevoerd (zie afb. 65). D e electrom otoren voor de aan drijving v a n de diverse ven tilatoren zijn van de firm a W . H . A llen Sons & Co. L td. te Bedford.

DE D IE N ST R U IM T E N In ru im III tusschendeks bevinden zich de p roviandruim en. G roote koelen vrieskamers, ingedeeld voor vleesch, visch, eieren, groenten en zuivelproducten, en groote pro v ian d bergplaatsen m et rekken en kasten, in g erich t v o o r blikken, flesschen, balen en kisten, bieden ru im te voor een overzichte lijke berging van alle voor een geheele rondreis benoodigde proviand. D e vier proviand-koelm achines voor de koelkasten w erden geleverd door de firm a J. & E. H all L td . te D a rtfo rd , vertegen w oordigd door de N .V . In te rn atio n ale N autische H an d elM aatschappij te ’s-Gravenhage.

V E N T IL A T IE SY ST E E M H e t ventilatiesysteem , verv aard ig d door de com binatie W in so r E ngineering C o m p an y L td . — B echt & D yserinck, volgens o n tw erp , onder to ezich t en v e ra n tw o o rd in g van de W in so r E n g in eerin g Co. L td ., te Glasgow, u itg evoerd, bevat de k u n stm a tig e v e rw a rm in g en ventilatie v an de midscheepsverb lijv en en die voor de b em an n in g achter. D e „ H e a tin g an d V e n tila tin g P le n o -U n its” v an de firm a W in so r zorgen voor de levering v an v erw arm de- o f atm ospherische lu c h t n aar de resp. verblijven. D e „ e x h a u stfa n s” v an de firm a Becht & D y serinck voor

A fb . 66.

H allm ark -v riesm ach in e v o o r ijskast

Deze zijn z.g. „H allm ark ” m achines, autom atisch w erkende koelmachines, waarbij m ethyl-chloride als koelm edium is ge b ru ik t (zie afb. 66). De compressoren w orden door electrom otoren, door m iddel van een snaarschijf aangedreven.

D c condensors zijn van h e t radiatortype en worden lu c h tgekoeld door twee fans, w aarvan één op de motoras en één op de compressoras is bevestigd. E en therm ostatische regulateur zorg t autom atisch voor den vloeistoftoevoer naar de verdam pers. V erder is een autom atisch w erkend contröle-apparaat aan gebracht, w erkende op een therm ostaat in de koelkast, w aar door de m achine v anzelf stopt, resp. weer aan den gang ge b ra c h t w o rd t. Speciale voorziening is g etro ffen om, ingeval de autom atische w erk in g m o et w orden afgesteld, via een om schakelinrichting m et de h a n d te k u n n e n regelen. O o k de bagage- en p ostruim en bevinden zich in d at tusscliendek. H e t bagageruim is direct v an u it de passagiersverblijven toegankelijk. E en trap voert van de proviandruim en naar den dienstgang bij de kom buis. D e kom buis is ingedeeld in een eigenlijke keuken, een bakkerij, een slagerij en een waschplaats. D e k eu k en h eeft een gedeelte voor de bereiding van w arm e spijzen en een gedeelte voor koude spijzen. E en stoom pot, geleverd door de firm a H . W ilson & Co. L td. te L iverpool, h eeft een in h o u d van 125 liter. De verw arm ing geschiedt door stoom in den m antel tusschen binnen- en b u iten ketel, die beide van gietijzer zijn. D e stoom pot, die k an w orden afgesloten door een, door m iddel v an contragew ichten, uitgebalanceerd deksel, is verder voorzien v an de benoodigde appendages, als stoom toe- en afvo erk ran en , veiligheids-apparaat en een flinke heetw atera fta p k ra an . R o n d o m den stoom pot is een handleuning aangebracht. E en eiland-fornuis van de firm a Schut te A m sterdam , m et F ijenoord-oliestookinrichting, en een houtskoolgrill en een groote hotpress m et Bai M arie, zorgen voor w arm te in ver schillenden vorm . D e houtskoolgrill is van h e t cylinder-bureau type. D e roosterstaven zijn v an gepolijst staal en door m iddel van een han d g reep in diverse gewenschte standen te brengen. D e noodige dempers zijn aangebracht om den trek te regelen. H e t ondergedeelte van de grill is als houtskoolbunker in g ericht. D e v ulling d aarvan geschiedt aan den zijkant, via een u itsch u ifb aren trechter. A a n den v o o rk an t is een schuif aangebracht voor h e t u it halen van de houtskool. D e electrische bakkersoven en de electrische kneedm achine helpen den bak k er, om dagelijks aan het o n tb ijt versch brood te k u n n e n leveren. D e in ric h tin g is geheel van staal en tegels, zoodat b ra n d gevaar voorkom en is. Een electrische lif t v e rb in d t de kom buis m et de daarboven gelegen eetsalon-pantry, die eveneens van alle noodige appa ra te n , zooals bordenw aschm achine, koffiem achine, hotpress, ijskast en tal van kleine apparaten, bergkasten, bordenrekken enz. is voorzien. E r is in h e t bijzonder gelet op de m ogelijkheid v an een vlugge bediening. B eneden b ev in d t zich ten gerieve der dames-passagiers een w asch- en strijk k am er, waarm ee in een ware behoefte is voor zien. Electrische strijk b o u ten en stroom end w arm en koud w a te r zijn te r beschikking. I n de k am p an je b ev in d t zich een compleet ingerichte stoom w asch- en strijk in rich tin g , ingerich t door de firm a Pausger & W essel te U tre c h t. G enoem d m oeten nog w orden een goed ingerichte kapperssalon m et A m erikaanschen scheerstoel. H e t is een „Beldam ” -

scheerstoel in luxe u itv oering, geheel w it gelakt, m e t v e r chroom de blanke deelen. D oor een hefboom k a n deze stoel gem akkelijk in eiken gew enschten schuinen stan d geb rach t w orden. V erder een m arm eren w aschtafel, electrische geyser en alles, w at voor de steeds m eer geperfectioneerde h aarv erzo rg in g noodig is. O ok aan de doktersafdeeling is veel zorg besteed.

VEILIG H EID Behalve d a t h e t schip in alle opzichten voldoet aan de nieuw ste w ettelijke v o o rschriften, is daarnaast n o g veel gedaan om de veiligheid van schip en opvarenden te verhoogen. In de eerste plaats is wel gebleken, d a t b ra n d één van de grootste gevaren aan boord vo rm t. Veel is geschreven over de noodzaak, b ran d v rij m ateriaal te gebruiken. H oezeer d it ook voor de hand sch ijn t te liggen, TRO U B LE

C A B IN E T LIGHT 5VIITCH

L IG H T

EX H A U S T E R C H AN G E: OVER S W IT C H

DESIGNATION NAME PLATES T O GO HERE

AIR LINE5 TO HOLD

RICH UNDER LIGHTS PRE-rOCU5CD

S PA R E UNDERLIGHTS TO GO HERE

MOTOR RESISTANCES

RELAY BOXES

A fb . 67.

R oo k aan w ijsk ast sy steem „R ich ” v an de b rn n d -alarm -in sta lla tie

blijken er in de p ra c tijk nog geen geschikte m aterialen te bestaan om h o u t in alle o pzichten te vervangen. N a uitvoerige proefnem ingen w erd besloten, alle h u tte n v an h e t schip op een ondergrond van h o u t m e t b ran dvrije u ltra -e te rn ie tp la te n te beschieten. D it m ateriaal, ofschoon nog n ie t ideaal, b e a n t w o o rd t voorloopig h e t best aan de vele eischen, w aaraan scheepsbeschietingsm ateriaal m oet voldoen. In ieder geval w o rd t hierdoor de u itb reid in g v an een in een h u t ontstanen b ran d belangrijk vertraagd. T ijd w in st en om vangsbeperking is voor blusschingsw erk van h e t grootste belang. Als een der voornaam ste oorzaken van b ra n d z ijn de elec trische installaties a ltijd genoem d. D aarom is bij de keuze van electrisch m ateriaal en bij den aanleg de kw estie v a n h e t b ra n d gevaar doorloopend in h e t oog gehouden. D e w en k en v a n de commissie, die voor de reederijen in overleg m e t de regeering

de bran d k w estie bestudeerde, zijn alle in a c h t genom en. O ok m e t de onderzo ek in g en b e tre ffe n d e m a n te lb ra n d e n v an geïso leerde kabels, die de h eer W illem sen, d ire c te u r v an de firm a G roene veld, V a n d er Poll & C o., m et m erk w aard ige resultaten deed, is g ro n d ig re k e n in g gehouden. H e t cig aretten g ev aar, d a t als b ran d o o rzaak n iet onderschat m ag w orden, is v e rm in d e rd , door h e t m eu b ilair te bespuiten m e t b ra n d v rije sp u itlak . H e t is wel n ie t m ogelijk, op h e t oogenblik een schip te bouw en, d a t b e te r teg en b ra n d is ing erich t. O n g e tw ijfe ld zal e c h te r de noodzaak , b ra n d v rije re schepen te bou w en, voor de in d u strie een aansp o rin g zijn , betere b ran d v rije m aterialen te r v e rv a n g in g v a n h o u t te zoeken. H e t schip is v oorzien v an een „ R ic h ” ro o k v e rk lik k e r-in stallatie v a n de firm a W a lte r K idde & Co. In c ., N e w -Y o rk , v e r teg enw o o rd ig d door de In te rn a tio n a le N au tisch e H a n d e lm a a t schappij, benevens v a n een volledig brandalarm systeem . H e t „ R ic h ” -systeem is een v in d in g v a n de firm a W alter K idde & Co. In c ., en b e ru st op h e t c o n sta n t tre k k e n van lu c h t u it de, op h e t systeem aangesloten, ruim en. P ijp leid in g en v a n deze ru im en gaan n aar een ro o k aanw ijzingk a s t (zie afb. 67) op de com m an d o b ru g , w aarin w o rd t aange geven, o f ro o k o n tw ik k e lin g in één dezer ru im en h e e ft plaats gevonden. D eze k ast s ta a t v o o rtd u re n d onder v acu u m , onderhouden d o o r een electrisch gedreven fa n (in duplo, w aarv an één stel als reserv e). D eze fa n tr e k t steeds lu ch tm o n sters u it de ruim en, w elke dus de ro o k aan w ijzin g sk ast passeeren. D o o r een gep aten teerd e lic h tstra a l-in ric h tin g in deze kast w o rd t h e t geringste spoor v a n ro o k zichtbaar. H e t p rin cip e h ierv an is, d a t de uitg ezo n d en lich tstrale n , die in de p ijp m o n d e n in de k a s t geprojecteerd w o rd en, on zich tb aar zijn , doch door reflectie z ic h tb a a r w orden, als rook verschijnt. N a d a t de ro o k door de k a st is gegaan, w o rd t hij óf in de b u ite n lu c h t u itg eb lazen , ó f door een klepbew eging in de s tu u r h u t geleid, zo o d at de geur d aarv an , n aast de zich tb are aan w ijz in g in de k ast, een tw eede, en wel ru ik b are, aanw ijzing g eeft. W a n n e e r ro o k in de k a st is w aargenom en, w o rd t h e t electrische lic h t d aarin o n tsto k en , om te k u n n e n aflezen op den p ijp m o n d in w elk ru im ro o k o n tw ik k elin g , resp. begin van b ra n d , h e e ft plaats gehad. D e pijp leid in g en , die v a n de ro o k -o n td e k k in g sk a st n aar de aangesloten ru im e n loopen, eindigen in een k o m v o rm ig m o n d s tu k (d e ro o k v e rz a m e la a r). H e t b ran d b lu ssch en in de ru im en geschiedt door h e t in blazen v an stoom , w a t v e rstik k in g van den b ra n d tengevolge h ee ft. Een com pleet stoom leidingsysteem v an de ketels n a a r alle ru im e n , m e t straalp ijp en in de ruim en, is hiertoe aangebracht. W a t o n z in k b aarh eid b e tre ft, voldoet h e t schip aan de n ieu w ste schotindeelin g sv o o rsch riften . O n d e r h e t sch o tten d ek zijn b u ite n b o o rd v e rb in d in g e n to t h e t u iterste verm eden, terw ijl ook h e t aan tal w a te rd ic h te deu ren to t h e t u iterste b e p e rk t is. In geval v an a a n v a rin g behoeven slechts tw ee d eu ren gesloten te w orden. W o r d t h e t o n v erh o o p t to ch noodig, h e t schip in tijd v an nood te v erlaten , d an zijn er vier hoogst m odern in g eric h te red d in g b o o ten , die ruim schoots plaats bieden aan alle op varenden, te r beschikking. M et een open oog voor de leering, die g e tro k k en k a n w orden u it de vele scheepsram pen, overkom en aan buitenlandsche schepen, is er m eer d an gew one aandacht besteed aan de red d in g b o o ten en h aar u itz e tin ric h tin g e n . D e red d in g b o o te n z ijn v an h et B urm ester P a te n t en hangen in Schat P a te n t G lij-d av its (zie afb. 6 8 ), voorzien v a n de

S chat-talie-ontlastinrichting en hebben de bekende Schatschaatsen. H e t vieren geschiedt in de boot d o o r m iddel v an S chat-P atent zelfrem m ende onderblokken en trossentrom m els m et centrifugaalrem . Mills releasing gear is toegepast voor h e t u itp ik k en der onderblokken. D e B urm ester-P atent reddingbooten zijn v an h etzelfd e ty p e als toegepast op de Europa, Breinen, R e x , en h e t N ederlandsche m.s. Colombia, en zijn aan allerhande p ro efnem ingen o n d er w orpen geweest o. a. door 22 m an aan één zijde te plaatsen. H e t dolboord lig t aanzienlijk hooger boven w ater, zoodat er m inder kans is, dat de sloepen volslaan. M ochten ze evenw el

A fb. 68.

B ep ro ev in g d e r S c h a t’s davits

volslaan, dan verliest de sloep haar stab iliteit n ie t en kan h e t w ater door bijzondere lensgaten afvloeien. D e Schat G lij-davits k u n n e n evenals gew one m echanische davits uitgedraaid w orden, zoodat de sloep vrij bu iten b o o rd k a n hangen. Tegen deze m ethode is geen enkel bezw aar, zoolang h e t schip niet slingert o f scheef ligt. Bij een bew eeglijk schip echter, gaat een vrij aan de davits hangende sloep slingeren, en deze slingeringen w orden grooter, naarm ate de talies v erder gevierd w orden. Men verliest dan alle m ach t over de A lf> to n w egende reddingboot (die beladen 9 hé to n w ee g t). D ientengevolge voelde to t nog toe geen enkele gezagvoerder er veel voor, om in geval van dreigend gevaar (b ra n d b .v .), direct de reddingbooten u it te zetten. T o c h m o et m en er in zulke gevallen gauw bij zijn om de sloepen te redden, w il m en later de opvarenden ku n n en redden, daar in geval van b ra n d de red d in g booten spoedig onbereikbaar zijn en dus n ie t gevierd k u n n e n w orden, ook al hangen deze in staaldraden. W a a r voor h e t veiligstellen van de sloepen m instens 2 m an aan dek en 2 m an in de sloep voor h et uitpikken der o n d erb lo k k en noodig zijn , m o et

m en bij dreigend gevaar m instens 4 m an per sloep afzonderen voor de reddingbooten, die dus aan het bestrijden van een eventueelen b rand o n ttro k k e n moeten worden. D a t m en in geval van nood deze m enschen bezw aarlijk missen kan, is duide lijk. V andaar dat m en eerst w anneer het schip opgegeven w erd,

em barkeeren der passagiers is zoodoende verzekerd, terw ijl van w eg- of stukslingeren der sloep geen sprake m eer is. O m de vier groote reddingbooten der B lo em fo n tein veilig te stellen, zijn in geval van nood dus m aar 8 m an noodig. O m de groote zijdelingsche k rach ten op te vangen, die bij het vieren der sloepen over de scheepshuid m et slagzij op tred en , is h e t v alpatent (M ills releasing gear) dwarsscheeps v erstijfd . T o t nog toe w erd m et deze k rac h ten geen rekening gehouden. D e davits zijn sterk genoeg om bij 45° slagzij volbeladen re d dingbooten te vieren, hetgeen eveneens een u n icu m is. In den ru ststan d zijn de talies ontlast, daar h e t on d erb lo k o p gehangen is in de S c h a t-P a ten t-ta lie -o n tlastin rich tin g , bestaande u it een stevige gegalvaniseerde k e ttin g m et slipinrichting. B ootsklam pen o f andere ondersteuningen on d er de kiel (die bij slagzij of slingerend schip bezw aarlijk g elijktijdig losgegooid ku n n en w orden) zijn zoodoende n iet noodig. M et deze o p h an g in rich tin g k u n n e n de loopers geheel u itg e schoren en de schijven uitgenom en w orden vo o r inspectie, zonder dat o n d ersteuning of andere ophanging der sloepen noodig is. D aar in h e t loopvlak der schijven verzonken vetnippels to e gepast zijn en de w einig resteerende d raaip u n te n eveneens v an hooge-druk v etspuit-nippels voorzien zijn (inplaats v an S ta u ffe r v etp o tten ) is h e t ond erh o u d der red d in g b o o tin rich tin g e n aan zienlijk vergem akkelijkt. U it h et bovenstaande b lijk t, d at aan de veiligheid b u ite n gewoon groote zorg is besteed. >{. }{.

A fb. 69.

S chat's zelfrem m ende blokken, glijspanten en slipinrichting

o rd er gaf, de sloepen te strijken. In veel gevallen kreeg m en dan niet m eer dan de h e lft der sloepen te w ater, ook al hingen de booten in o n b ran d b are staaldraden. M et de Schat G lij-davits en zelfrem m ende blokken h eeft m en echter slechts 2 m an in de sloep noodig om deze u it te zetten en behoeft m en bovendien de davits niet u it te draaien (zie afb. 6 9 ). •-> D e ondereinden der davits staan onder een hoek van circa 40 graden, zijn gootvorm ig uitgevoerd en dienen als glijbaan voor de glijspanten. D o o r de sloep te vieren g lijd t de boot over de ondereinden der davits n a a r buitenboord. D aar de davits dus niet uitgedraaid behoeven te w orden, kom en de takels schuin te staan en b lijft de red d in g b o o t tegen de scheepshuid gedrukt. G em akkelijk

M et bijzondere erkentelijkheid gedenken wij de groote m ede w erking van alle zijden, die deze speciale u itgave behoefde en die in zoo ruim e m ate ons deel m o c h t zijn. Vooral den directies der N . V. N ederlandsche Scheepsbouw M aatschappij, N . V . V ereenigde N ederlandsche ScheepvaartM aatschappij en N . V . M achinefabriek Gebrs. S to rk & Co. zijn wij voor h u n vriendelijke bemoeienissen te n zeerste v erp lich t. N aast deze directies m ak en de schrijvers van d it u itv o erig artikel, de heeren ir. E. v a n D ieren en ir. W . H . K r u y ff, leiders van het N ieu w b o u w b u reau der N . V. K oninklijke N e d e rla n d sche Stoom boot-M aatschappij, ir. A . H . te n B roek, h o o fd ingenieur der N . V. N ederlandsche Scheepsbouw -M aatschappij, C. Verolme, chef der M otorenafdeeling der N . V. M achine fabriek Gebrs. Stork & C o., alsmede alle verdere in g enieurs en technici, die ons steeds en onverm oeid te r zijde stonden, aan spraak op onze groote w aardeering en w arm en dank. T en slotte m ogen wij n ie t nalaten, in d it bestek de uitg eefster van „Schip en W e rf” te m em oreeren, de N .V . D ru k k e rij M. W y t & Zonen te R o tte rd a m , die voor h e t welslagen van deze uitgave kosten no ch m oeite spaarde en aan de u itv o erin g hare bijzondere zorg w ijdde. G. Z A N E N , Secretaris der H o o fd red a ctie.

M.s.

Bloemfontein en SUPER VALSPAr!

De uitvoering van een schip als de „Bloem fontein” m oet in alle o n d e rd e e le n aan de hoogste eischen van schoonheid en d u u rz a a m h e id voldoen. T o e n de firma H . P a n d e r

&

Z n .,

D en

H aag,

opdracht

Super

ontving om de geheele betim m ering en meubileering van de „B lo em fo n tein ” te vervaardigen, gebruikte zij voor die deelen, welke er v o o r in aanm erking kw am en, natuurlijk uitsluitend

VALSPAR

V o o r alle betim m eringen, o.a. de geheele muzieksalon en alle m eubels,

u < B!anl& in Kleuren

tafels, stoelen enz., die in z.g.n. „slijplak-

u itvoering” m o esten uitgevoerd w o rd en, gebruikte de firma P a n d e r d u s uitsluitend

S U P E R VA L S P AR „ D E S T A N D A A R D V O O R K W A L IT E IT ”

FABRIKANTE:

V A LE N TIN E & C O M P A N Y H O LL A N D

n .v ., w i n s c h o t e n

V E R K O O P K A N T O O R : J . R O S E & C o., P R I N S E N G R A C H T 7 6 2 , A M S T E R D A M C.

DE ELECTRISCHE INSTALLATIES IN H E T M O T O R S C H IP

„ B L O

E M

F O

N

T E I N

”

Z I J N U IT G E V O E R D D O O R :

N.V. GROENEVELD, VAN DER POLL & CO’s E LE CTR O TEC H N ISC H E FABRIEK

W ORM ERVEER

AMSTERDAM

ROTTERDAM

For . . .

ACCURACY and DEPENDABILITY fit the

C H E R N IK E E F F LO G " ACCURATE A T A LL SPEED S FROM V2 A KNOT"

BRAND!

■ ■

N u w e e r d e M o r r o Castle. S te e d s d r i n g e n d e r w o r d t d e eisch, o m o n b r a n d b a r e s c h e p e n te b o u w e n . D a t id e a a l k u n t U benaderen, zo n d er d e sfe e r v a n v e r z o r g d e L u x e e r a a n o p te offeren, als U vo o r de b e tim m e rin g e n ge b ru ik m a ak t van het

M A SA -procedé TH E

M.S. “BLOEM FONTEIN” is of course eq u ip p ed with this m odern log

F r a a ih e id , v e i lig h e id e n e c o n o m ie , o o k in o n d e r h o u d : die d r i e eig e n sc h a p p e n b re n g t U n u MASA. Wij g e v e n U g a a r n e in l ic h tin g e n .

S upplied and solely m anufactured by

THE ELECTRIC SUBMERGED LOG Co.,

N.V. VERMA - UTRECHT

LONDON

KEULSCHEKADE 216 • TEL. 14282

R epresentative

R O BE R T GRIM M OND, R O TTERDAM

DER £ ZONEN MEUBELFABRIKANTEN DEN HAAG

VERZORGDE DE INTERIEURS EN DE HUTTEN VAN HET M.S. „ B L O E M F O N T E I N ” ZIJ VERVAARDIGDE DE B E T I M M E R I N G E N HET MEUBILAIR EN DE GOBELINS VOLGENS ONTWERPEN VAN A R C h : J . F . S E M E Y

HET M.S. BLOEMFONTEIN IS NATUURLIJK O O K U I T G E R U S T MET ONZE

KRAUSE

COMBINATIE WERKTUIGMACHINE UM (draai-, boor-, schaaf- en fr e e s - m a c h in e )

jpz’z'g 6ew er Hing en

tegelijkertijd

IN LIC H T IN G E N EN A L L E E N V E R K O O P

N.V. „N .I.M .” W E R K T U I G M A C H I N E S A M ST E R D A M C, P R IN S H E N D R IK K A D E 181 — B A N D O E N G , M E R D IK A W E G 16

B

R

O

N

Z

E

N

S

C

H

E

E

P S

R

A

M

E

N

SALON- EN HUT-RAMEN GEBALANCEERDE SC H U IFR A M E N

Wij leverden bronzen ramen voor het M.S. M.S. M.S. M.S. D ubbel Ventileerencl Scheépsraam N e d . O ctro o i N o . 29236

B L O E M F O N T E IN JA G E R SFO N TE IN AAGTEKERK ALM KERK

Voorzien van

„SECURIT” V E IL IG H E ID S G L A S

F. J. Saris & Zoon - M achinefabriek en M etaalgieterij B A A N ÏO O - R O T T E R D A M

ONTWERPENenCONSTRUCTIES VOOR

99

99

AUTO K L E A N Z E L F R E I N I G E N D E F IL T E R S B E V IN D E N ZIC H AAN BOORD

MARINE SCHEPEN

„B L O E M F O N T E IN ”

M.s.

IN H E T S M E E R S Y S T E E M V A N D E H O O F D M A C H I N E , E V E N A L S

S P E C IA A L

O P M E E R D A N 600 M A R I N E - E N K O O P V A A R D I J S C H E P E N

DUIKBOOTEN

ÉÉN DRAAI AAN D E H A N D L E R E IN IG T DE F IL T E R Voor B R A N D S T O F -

E N S M E E R O L I E , W A T E R , enz.

GEEN R E PA R A TIE S O F V E R N IE U W IN G E N

N.V. INGENIEURSKANTOOR VOOR SCHEEPSBOUW

A U T O -K L E A N

h a r in g v m e t

HET

B L O E M F O N T E I N N U M M E R

LTD.

L O N D O N E . C. 3

AGENTE:

WAAR

S T R A IN E R S

T O W E R H O U S E , 40, T R I N I T Y S Q U A R E

’S-G R A V E N H A G E , P O S T B O X 289

G E D R U K T

FIRMA

73

EN

—

GERARD

ROTTERDAM

U I T G E G E V E N

—

DE

BRUYN

t e l e f o o n

W ERD

54852

K E R G

E R

&

WALKER’S

G o .

B O O M P J E S 102b, R O T T E R D A M

ELECTRO -TEC H N ISC H E G R O O TH A ND EL W E S T Z E E D I J K 19a en b — T E L E F O O N 22630 (2 L I J N E N )

ROTTERDAM S p e c ia l it e it T E L E F O O N 54920

ELECTRISCHE SCHEEPSMATERIALEN

Vraagt onze catalogus P.

N.V. WILLEM SMIT & CO S TRANSFORM ATORENFABRIEK - NIJMEGEN

TOESTELLEN

en

ELEGTRODEN

SMIT RESISTENS SMIT RESISTENS

VOOR HET

VLAM BOOGLASSCHEN E E N H E ID S -K W A L IT E IT

ELECTRODE

RESISTENS

EMERSON WALKER LTD P A T E N T QUICK W A RP ING EL E C T R IC & S T E A M W IN D L A S S AND C A P S TA N M A K E R S

Special F e a tu re s:

1. Cable Lifters with F I V E S N U G S . 2. A ll Gearing in C A S T S T E E L . 3. M ain Shaft in T W O P A R T S , which remain stationary when Warping. 4. Enlarged I N T E R M E D I A T E S H A F T w ith o u t Couplings. 5. S L I D I N G P I N I O N S on S Q U A R E S . 6. Simple, Powerful and E F F I C I E N T .

Lloyds Register of Shipping 1932— 1933 contains the names of 18,630 Steamers and Motor Vessels of 300 T o n s and over. W e have supplied o ur W in dlasses and Capstans to 27J°/o of these; and to 31^% of the Steam and Motor T an k e rs and other vessels carrying Oil in bulk. HOLLAND AGENT:

W IL L E M

PO T

TELEGRAM S,

W IN D L A S S

T E L E F O O N 52170 - R O T T E R D A M - L E U V E H A V E N 12

SMIT RESISTENS SMIT RESISTENS

V I E R T A C T - D I E S E L , V .M . (D E W E R E L D B E R O E M D E ) T H A N S

I N

M O D E B N E V A N

100

T O T

B L O K C O N S T R U C T I E

1000

P .K .

BABBITSMETAAL O N G EËV EN A A R D E H O M O G EN E G U N S T I G E

T Y P E A .M .

EN D A A RNA AST DE

N IEU W E

TY PE

SNELLOOPER

A .M .

W R I J V I N G

Z U IV E R H E ID

STRU C TU U R

S C O Ë F F I C I Ë N T

VOLLE GARANTIE

V iertact-V oorkam er in 2 T .E .M . 8 C ylinderuitvoering, 30 tot 270 P.K ,

N.V. EERSTE NED. W ITMETAALFABRIEK

N.V. M O T O R E N F A B R IE K D E U T Z

LOOSDUINEN

TEL. 396247

G E B O U W NOORDZEE K O R T E W IJN B R U G S T R A A T 2, T E L E F O O N 24430, ROTTERDAM

A T L A S - hulpw erktuigen ALOM

BEKEND

E L E C TR ISC H E L IE R E N M E T O V E R B R E N G IN G IN G E H E E L G E S L O T E N O L IE K A S T

W EERSTAND EN CO N TRO LLER M ET DE L IE R SAMENGEBOUW D

M ET ENKEL OF DUBBEL WERK GROOTE

SN ELH ED EN

BIJ

H IJSG H E N

E N V IE R E N

Electrisc he Atlas-lier voor 3/6 t.

ATLASWERKE a .g . BREMEN V ER T EG EN W O O R D IG E R S:

W. G. & K. DE W IT — PR IN S H E N D R IK K A D E 183 — A M S T E R D A M C

M EETINSTRU M ENTEN

A Æ

k

M

. S A

N

D

W

I J K

C. vanderGies sen’s Werktuigeiifabriek

n . v .

tl

TELEF°O N 55605 - ROTTERDAM m y

£everanciev aan Ijet m.s. Sftloemfoniein

O N TV LA M P U N T B E P A L E R S, ENZ. T h e r m o m e te r s to t 6 0 0 ° C . en m e ta le n h u lz e n v o o r m o to r e n , tu rb in e s , en z. U i t v o o r r a a d le v e r b a a r

CEN TRA A L SC H E E PSB O U W C E N T R A L E BOND VAN S C H E E P S B O U W M E E S T E R S IN N E D E R L A N D

B U R E A U telegram-adres

.

i y

. 1

i

belast zich Ontwerpen en aanbesteden van nieuwbouw

MET Contrôle tijdens den bouw Koop en verkoop van alle soorten schepen

H.VAN DER REE-EXPERT

DIRECT WERKENDE EN MET KETTINGOV ERBRENGING OP HET KWADRANT

E le c trisc h e S tuurm aehine v o o r ze esleep b o o t 800 pk

VUU R VA STE ST E E N E N

EN

S P E C IE

C U P O L IN E

„ C E B O S IN E ”

GEBOUW „STROOMBERG” - ROTTERDAM - WESTNIEUWLAND 12

116826

UIT VOORRAAD ROTTERDAM

I N T . M I N E R A L E N C IE . LAAN VAN MEERDERVOORT 2A

DEN HAAG

H. HENNINGS

- ROTTERDAM GRAAF FLORISSTRAAT 69 - TELEFOON 31548

K A N T O O R : BURGEMEESTER ROOSSTRAAT 38 TELEFOON 41455 ROTTERDAM

ZANDBLAAS APPARATEN

(tusschen 5 u u r n.m . en 9 uur v.m. 42743).

EN A LLE O N D E R D E E L E N

VAKKUNDIGE EXPERTISE VOOR

C A S C O ’S M A C H IN E R IE Ë N E N M O T O R E N

n . v .

ELECTRISCHE STUÜRMACHINES

j s w

S tr lS iiv s L

THERM O M ETERS - AREOM ETERS V IS C O S IT E IT S M E T E R S

tm

K R I MP E N A/D IJSSEL

KOMPRESSORS - WINDKETELS VOOR I J ZERCONSTRUCTI E EN G I E T E R I J

SCHEEPSWERF GEBR.VAN DER WERF D E E S T BIJ NIJMEGEN > TEL. No. 1

N IE U W B O U W e n R E P A R A T I Ë N v o o r d e zee - e n b i n n e n v a a r t UITERST SOLIDE BOUW UITVOERINGEN

—

TANKSCHEPEN BAGGERMATERIAAL, ETC.

BILLIJKE PRIJZEN

G U N S T IG E L I G G I N G E N O U T IL L A G E

D U B B E LE W O RM PO M PEN

Referentiën: Marine, Rijkswaterstaat en de grootste Machinefabrieken en Scheepswerven in Holland

H O U T T U IN ’S MACHINEFABRIEK - U TRECH T

T E L E F O O N R I D D E R K E R K 211

„Tubus” Handel-Maatschappij

n .v .

PIJ P E N H A N D E L

Veersche Dijk C 271a

HENDRIK-IDO-AMBACHT

Telefoon Dordrecht 6475

N.V. KOPER- EN M ETAALGIETERIJ J. POOL — SLIKKERVEER

N.V. MOTORENFABRIEK „DE MAAS” v.h.

VENNIX &BERTOU

ROTTERDAM WAALDIJK 27 - TEL. 34116

n

8

Groote sorteering

Naadlooze Stalen Pijpen in diameters van 30 tot 650 mm

Levering uit voorraad - Lage prijzen

O

f lJ

OMKEERKOPPELINGEN METingebouwde VERTRAGING 6— 225 p.k.

Lev er an ci ers van 3 IJ T M I O D E L

R U B B E R V L O E R E N 'M .S . „ B L O Ë M F O N T E I N '

,, W a a r n e ve ns ta a n d e naam op staat, Daar hebt U het ware fabrikaat!”

M .S . „ J A G Ë R S F O N T E 1 N ’’

JACQ.S S. W A I S V I S Z 110527, ’S - G R A V E N H A G E

O R A N J E P L E I N 72, T E L E F O O N

L U O W IG

LEVEN

& S O R M A N I ’S

M EER DAN

30 J A R I G E E R V A R I N G

V E R F- EN V E R N IS F A B R IE K E N . R O T T E R D A M

Sigarenmagazijn „De Adelaar” SC H Ë E P S T J M M E R M A N S LA A N 21 a ROTTERDAM

W«l. M. un

Boek

N.V. MACHINEFABRIEK EN REPARATIEBEDRIJF (EN G1N EERi WG 8. REP Al RIN G VVO RKS)

»: Roo

J. H. K E L L E R

h e e ft e e n k e u r wan p r im a 6 ce n ts

REPARATIE V A N

Sig a r e n , S um atra e n V o r s t e n la n d e n

(REPAIRING O F

ALL

..

DEUTZ

29400

ALLE SOORTEN

DIESELMOTOREN

KIND S

OF

DIESEL

EN G IN ES)

e v e ri 11 g aai» s e h e p e n

TELEG RAM . ADRES : K ELM O TO R

Tevens ruim gesorteerd in Sigaretten

’V r ij v a 11 a c e Sj n ze 11

ROTTERDAM

N.V. FA B R IEK V A N K LINKNAGELS EN SC H R O E FB O U T E N B ft I E

V E N E N

T

E

LE

G ft A

VOORHEEN

MM E N :

JO H . S M I T

TEL.

SLIKKERVEER

NAGELFABRIEK

P. RilTSN A & ( o / s

Wil I FM rU DftT9 LEUVEHAVEN 12 ■ R O T T E R D A M VVI LLLIVI

T e l e f . 5 2 1 7 0 - T ë l e g r . - A dr : W I N D L A S S

SCHEEPSHTO LPM ACHINES

R O T TE R D A M

STOOM LIEREN C

ALLARD P IE RS O N S TR A A T 5 5 b

A N K E R L IE R E N

POSTBUS 963

(M a t h e n e s s e r p le in )

NA K A N T O O R T I J D )

- TEL.-ADRES: ,,REITSHIP”

E ME R SO N W aI K E R Steed s

N.V. P U F F E R ’S C A T H A R IN A S T R A AT

17 u h c

ROTTERDAM

T E L E F O O N 54511

S PE C IA A L ADRES VOOR ARM STOELEN C L U B F A U T E U I L S E N S OF A’S V OO R S C H E P E N ï

EVRED

IJ, N 11E l D S B E T LJ K i l N G E N

G roo t e

%

N K E R S

P AT E NT

T E R IN Z A G E

KJELLBERG O.K. Eiectroden en L a s ch m a c hin es de beste voor de P R A C T I J K B E T R O U W B A A R • GELIJKMATIG

N.V» Nederlandsche Klellberg Eiectroden Fabriek (Nekef) i.o. P rin sen g rach t 851, Am sterdam C, Tel. 36865

&

KETTINGEN

Voo rraad

N.v.W.A.Hoek’s Machine- en Zuiirstoffabrlek

STOFFEERDER!!

MACHINALE STOELENFABRIEK

ï

204

TEL.. R O T T E R D A M 50288

SCH E EPS IVi AKELA ARS KANTOOR N.V.

T E L . 3 7 0 8 2 ( O OK

RIDDERKERK

H O O F O K A N T O O ft !

Luchteompressors voor motorschepen Apparaten voor autogene metaalbewerking Zuurstof - Stikstof tot 99.99 %

HAVENSTRAAT 19

S C H IE D A M t e l . 6«o6i • 69062

R OUNDERS DQJ DIESEL EN

MIODELDRUS« M O T O R E N T O T 7 5 0 P J L

Behal ve n o r m a l e t ypen ook S P E C I A L E L I C H T G E W I C H T ser i es

N. V. ïechn. Bureau H O L L A N D - B O L I N D E R GED. G L A S H A V E N 5

ROTTERDAM

A M S T E R D A M - R O T T E R D A M "Ci R O M I M G E M

R U IM

“T \J

J A R IG E

E R VA R IN G

OP HET GEBIED VAN

SCHEEPSINSTALIATIES N . V . E L E C T R O - TE C H N f S C H B UREAU m et: KRUISKO P- 'EN L ELBA AN L U C HT V ÊE'BB.'ELSC H Ü I.F' DL'IMIEI.K SPO LI.LUCHT I O EVO LR ;

HL V .

M A C H !N E F A B ftIEK

BO LN ES T .E L S F Ö O N

20600

A.DE H O O P

(3 lijn e n )

VASTELAND

T e le fo o n

„B O LN ES” 1

4 a

- ROTTERDAM

VOORHEEN ROTTERDAM

J. H. VAN

10398 - 14398

c a pp e l l e n

DE ROTTERDAMSCHE DROOGDOK ME W E R F T E RO TTERD AM T E L E F O O N 26920

W E R F T E SCH IED AM

'

T E L E F O O N 69021 T O T A f . E O P P E R V L A K T E 66,25 IL A .

14 H E L L I N G E N

t o t

7 DROOGDOKKEN

een

le n g te

van

t o t een c m -v an

600 F T .

17000 'TON

NIEUWBOUW EN REPARATIE VAN SCHEPEN EN MACHINES

VENTILATION & HEATING .S. BLOEMFONTEIN

T h e V E N T I L A T I O N A N D H E A T I N G of the an d also M. S. J A G E R S F O N T E I N has been designed by and installed u n d e r the supervision of

WINSOR ENGINEERING CO. LTD. - GLASGO W - SCOTLAND T h e a pp a ra tus was manufactured to their schemes partly in Glasgow and partly by

N.V. NEDERLANDSCHE FABRJEK VAN BRONSW ERKEN v.h, BECHT & DIJSERINCK - AMSTERDAM SCH EM ES AND PRICES W IT H O U T O B L IG A T IO N ARE S O L IC IT E D

A M O N G U S E R S A R E : H o llan d America Line - Royal N e th e rla n d s S te a m s h ip Co. - W h ite Star L in e P. & O. Steam N avigation Co. - New-Zealand Shipping Co. Ltd. - Blue Star Line .

4

e tc .

e tc .

Winsor Engineering Co« Ltd.-Glasgow & London In H o l l a n d '

1 E L •-A D D R E SSES: " V E N T 1 1.A T O R -G L A S G O W ”

“ W I N S O R E X -L O N O O N ”

N.V. INTERNATIONALE NAUTISCHE HANDEL MAATSCHAPPIJ - "S-GRAVENHAGE - K O RTE V O O R H O U T 13

W 93202

< < m % C> AFRIKA OOST-AZIË BRITSCH-INDSË AUSTRALIË

Recommend Documents