:i\:m*c^i^-M-^:;'m.
*,*«.;
M^>
%•
rAALVERGELlJKENDE VERHANDELIN over het AneityLiiiisch, met een Aanhangsel over
het klankstelsel van het
Eromahga
DOOR
H.
Verliaiiilelingen
dci'
IC
E IMV.
Koninklijke Akadcmie van \Vetcnsclia|>pcn
AFDEFJJNG LETTEUKlNDi:. NIEUWE HEEKS. üfiel
VIII.
y"
2.
AMSTKIiUAM,
JOHANNES MULLER. iyo(5.
Ic Amslcrdani.
—
VOORBERICHT.
De bronnen waar geput
hel),
Uietionary of
talinir
Verder
't
of
Aneitynnicse Gramniar.
Mattheus
van
taal
't
eiland
taling
der
taal
van
b'lor'.da
en
Evangeliën
taal
heb
der
ik
groot
Melanesian
nut
is
voor
Langnages"
mij
door R.
1884.
is.
J24
blz.
Ditzelfde werk
van Tana.
gebruik gemaakt van de ver-
llaiuh-lingen
(uitgegeven
door de
jaartal).
geweest II.
de ver-
uit
Melanesisehen Sprachen" door
„Melanesian Mission"). Londen (zonder
Van
Introduction
en Markus. Toronto,
Eronianga gewijd
was mijn eenigste bron voor de
Voor de
aii
waariu een gedeelte, van
C. VüN DKii Gabki.kntz,
144, aan de
„Die
geraadpleegd
ik
And
mijne gegevens verzameld
ik
van
Evangeliën
heb
u lenu Kristo,
Londen 1SS2.
Inc.i.is.
Eronianga heb
der
Mat
Londen 1SÜ3. the Ancityumese Languagc. In two parts.
English and Aneityiuuesc.
the Rev. Jojin
uit
Natiiin iinyi-alamaig caija).
II.
Outiines
\;\n dit geschrift
Aueityuni {iHtas-Elipup
't
Ancityumese and English.
Voor
II.
in
1.
Also
Hy
de samenstelling
hij
volgende:
de
zijn
Nieuw Testament Naümarul i'ja, iiii
A
ik
lut
hikcndc werk
(^uniiNtiroN (Oxford,
,,'i"hc
1885),
waarin een goed geordend, bekno[)t, maar toch betrekkelijk volledig overzicht te vinden is van de meeste zgii. Mehuiesischc talen. Ook
de „Dictionary of the Languagc of Mota" door dcnzelfden Schrijver en 1. 1'ai.mkr (Londen, 1S<)(5) is mij van veel ilienst geweest. Had ik meer dergelijke woordenboeken van de naastverwante talen gehad, zoo zou schen
ik
vrij
woordenschat
tot
wat meer bestaiiddeelen van den Aneityum-
hun onderen vorm hebhen kunnen
herlei-
4
VOORBERICHT. cii
(leii
ligt,
zoo
van
talen
heschonwe
voornamelijk
ten
opmerkzaam
te
de
Stille
vcibiiiiil
iii
Indonesië,
hreiigcii
iiict
Madagaskar en
de overeeiikoinstige in de Forniosa.
Zoo
als
ze daar
men
mijne
doel
heeft de i)eoefeinars der Indoncsisehe
maken op
Zuidzee
heeft
Verhandeling
als
een proeve, welke talen
belang dat de studie der talen van voor de Maleiseii-Polynesisclie taaiverge't
lijking.
H.
KKKN.
Taalvorgolijkonde verhaiidoliiig over
mol
oen
klankslelsL'1
van
AiiL'ilyiiinscli.
De
van
taal
't
eiland
Aaiiliaiigscl
hol
over
liel
Eromauga.
licl
Aneitvum, of
zooals ook wel geschreven
wordt Anaiteiini of Annatoni, het zuidelijkste der Xieuw-IIehrideii, is
nauw verwant met de
der
talen
nooixlelijker gelegen eilan-
iets
nen Taiia en Kronianga, hoewel de werkwoordsvormen eigenaardige vei"schillen vertoonen.
Iets verder afstaat
Xieuw-Ileliriden, der Banks-, is
lie
't
A. van de talen der overige
en Salonions-eiianden. Voorts
'i'orres-
het verwant met de overige talen der iMaleisth-l'olynesische fami-
de
in
nen,
Zuidzee, den Indischen Arehipel, op de Filippij-
Stille
l*"ormosa
en
.Madagaskar,
als
ook
met het Maleiseh van
't
.Maleische Schiereiland en het 'l'jam.
In de volgende
wordt een proeve geleverd
l)ladzijden
vergelijkende behandeling van
't
eciicr taal-
Voor zulk een hehandeling
A.
is
noodig: vooreerst een overzicht der s])raakkunstige verschijnselen in vergelijking
met
de
overeenkomstige
in
de
andere: een o|»son)niing van woorden die ook familie,
iniiftdin
iniiiandin,
\\\
dige klaiikverauderingen die
zwang 't
zijn.
stellen.
grondig in
als
Daarom de
is
t«n
andere leden der
A. heeft ondergaan,
is
het dikwijls
en met zekeriieid vast
het een eerste vcreischte, zoo uitvoerig en
beschikhare
gegevens het toelaten,
welke verhouding de klanken van
Maleiseh- l'olvnesische.
hij
talen;
Ten gevolge der eigenaar-
zeer moeielijk de verwantschap te herkennen te
verwante
't
te
onderzoeken
A. staan tot de algemeen
TAALVERGELIJKENDE VERHAXDELING. ENZ.
6
KLANKEN.
staat
be-
vastgesteld,
is
de volgende letterteekens:
uit
!h f', ', J, /•', h >", », o, p, r, s, f, v, w, y. de uitspraak der letters, voor zooverre die afwijkt van
n, h, c,
Omtrent de waarde
f,
gebruikelijke,
de media
viiu
h;
(irieksclic J.
e,
tl,
de algemeen
Rev.
door de zendelingen
het
zooals
alfabet,
liet
(j;
is
het volgende op te merken: c heeft
d van de
Engelsche
zaelite
van de gutturale nasaal, onze ng;
(j
Inc;i,is
als
')
Ie
'\\\
Nieuw-
///,
volgens
klinkt
)
„righteous, or tv", hetgeen niet juist
kan wezen, daar men dan niet een spelling
als
zou aan-
/liiciti/iim
Men kau gerust aannemen dat de ontwerpers der spelling met j den Kugelsehou klank dezer letter bedoeld hebben vermoe-
treffen.
;
men ook wel
hoort
delijk
eens de nits])raak van onze
//'
niet te
,
meermalen ontstaan door palataliseering van /. De y komt overeen met onze ;. Daar de volkomen noodeloozc afwijking van 't gewone gebruik sleehts verwar-
verwarren met
ring
sticht,
door
»(/.
Do
in
de eu heet het soot,
in
Schot o.
't
geneigd
weet. hierin
,
't
A.
de ev
is
te
')
')
dl'
in
onze
als
//-
Indaiit eener
Hoe
e.
knlihur,
hij
zelf
Kngelsch
't
//
in
't
is
een
Wdb.
open
AiH-Ucvm, dan zou
s|)elling
zooals de klinker van
juiste
hoewel
Volgens .Muku.w
ont.staaii
,,« in
an
\
vei-sehillende uitspraken van
trekken dat bedoeld
de klank daardoor
dus de
a. p.
nu-n niet veel wijzer,
Inc.i.is,
let-
men
de klank onzer
Kng. noot in een deel
het
zij,
in
allen
geval
is
dat een e in een lettergreep
den invloed heeft ondergaan van een u het dus op
t.
uuaccen-
Ictlertceken
éi'u
uitgesproken
Schotland wi rdt \iitgesprokeii.
van
in
als
aeceut ontbreekt.
't
lierdoor wordt
men nu de
het besluit
eu of wel onzer n
in
//
N'ergelijkt
zijn
I
hetgeen de Rev.
-).
wordt de
tergrejuMi.
wlun
;
klanken door
minder dan zeven
blijkbaar niet
is,
ciiliciii
„rnie
wordt
//
y
ten gevolge dezer ai\ndui-
plaatsing van
Sehotseh."
niet
Schotland
in
\an
in
ii
uits[)iaak
dat ze de uitspraak heeft van de
a. p.
t.
want er bestaan sool
dezelfde
verkeert welke van de twee klanken bedoeld
twijfel
regel voor de
want een
of 00 in
verseliillende
door//;
vervangen
e
men
.laiunier dat
twee geheel
meerniah'u is,
sun."
in
//
van
/'
hebben
tweeklanken
en
de
dat ze klinkt als de Engelsche
likc
ding
vervolg
't
is
met de volgende uitzonderingen.
taal,
gezegd ted,
et\niülogiseli
in
ik
zal
klinkers
onze
want
Ij/,
in
de volgende
Voor de
taaivergelijking
uitspraak hier minder aan.
In A Diclionanj of llic Aneihjumcxe LanriHaijc, Volgens WnioiiT, Engl. l>ial. Grammar, 1'J05.
p. 32.
lettergi'feep;
komt
taalverc;ei,ijkexi)E vrjuiwhKi.iNf;, knz. Vit
boven
liet
aan klanken
woorden
der
dien
de
in
spreken
verloop van
liet
A. geenszins
te
niiii
lieliafiiii
't
van den taalsehat met
veigelijken
't
om
niet
doen
is
eenige algeineene regelen,
te
om
vaststellen.
Wien
beschrijven,
waarin een taal zich tegenwoor-
wetten,
den toestand
jnist
liij
verwante talen
van
tlat
ailengskens ondergaan heeft, kan
tijd
richtsnoer
tot
lilijkt
opzichte der veraiideiiMgen welke
'IVn
in
men
en moet
iiHahct
o|)gi'gevtMi
is.
7
het alleen
te
dig bevindt, kan volstaan met een zni\ere vermelding der waarge-
nomen
feiten,
bcsehonwen
maar wie
een taal van een vergelijkend standpunt
moet trachten zich een voorstelling
wil,
de historische ontwikkeling dier
Een
eerste hoofdregel,
woordenschat
/,
dat
is
de hesehoiiwing van den
nit
A. reeds in een vroeger
het
eindmedeklinkers heeft verwaarloosd, behalve s,
soms bewaard
die
//,
taal.
men
dien
o])maken,
kan
de oude
tijdperk
harding van 6 of
zijn,
ook
als
voor
//y
een medeklinker uitgaan.
Mrom.
huis,
,
I?ijv.
kuimcn
////o,
Evenals
').
in
want door epenthese staan in eoin
zóó ontstaan' zijn
de
a
in
,
<>
heeft de o een spoor van
nagelaten.
is
////,
huis en
ini-iui,
dat eindklinkers wegvallen voorzien
zijn
(in
eyetai
bijv. 't
Jav.
Ei. «//,
af/idi
Sam.
,
r^^/,
fiiifniit,
tal
')
.Mrt
'j
'
wonlt hier
bij
MP. zijn,
voormalig
verloren
i)e-
iiifiiii/
en
Een bijvorm o|)
den regel
de werkwoorden die
bij
welke deels beantwoor-
Lamp.
//, deels
aan
.lav.
vastmaken, van 'V/A'/,vgl. Dav.
r//<'yy,
slot,
fniPiiitcftiil
De
rust. is
almoi, zien (meerdere voor-
va.st; ,
Nja.
ijflirek
fiiif'iiionl.
-)
van
aliiiii,
bewijst dat het accent
De zooeven aangenomen dus
van
nitstooting van den stamklinker in
te
zwakke
zal
moeten
weg.
Im^Iit nanjfi'iliiiJ ilc (;<''<>'»'''
e in egelrii zal zeker wel een
op de
regel dat de
algemeen gesteld en
Vnn der Tuuk.vlie klankwet.
De tweede
eer.st
zien
luiden: ongeaccentueerde eindklinkers vallen
der eerste
dat
,
('Hct,
van andere voorbeelden
wegvallen
ai,
wc/;/^y/-;
voorwerp) zien, van
vinden.
lettergreep
eindklinkers
merken
Jav. r//f,
be|)aald
:= Oj.
vormelijk
volgende
te
a II rtf'/jii />(', vastzetten,
Jav.
deze en
op
is
(een
iets
,
algemeen); (Éte/j,
werpen), zien,
,
overgegaan
IVn uitzondering
erf.
van de achtervoegsels ai,
den aan Mao. en aiii;
weg-
.Mal. niiiui/i,
zijn
het tweed(; tijdperk
In
Kromanga
vogel,
eomo hun eindklinker, en zoo bleef over mtin, com. van eoin
't
geworden, afgeworpen
van himli
//
moet
Erom.
't
i//r/n,
alleen
de i van Ml', maniik afviel; en de 'uDiah
ver-
als
den huidigen toestand een groot aantal woorden weder-
in
om op
en p,
waren dan wel door
vallen van een slniteiidcn' medeklinker sluiters
eo»i
i/i,
een volgcml tijdperk heeft het de eindklin-
in
v;
kers, onverschillig of ze oorspronkelijk
zoodat
maken van
te,
e zijn.
triUpr,
cIc
letter
—
,
TAALVEItGET.TJKEXDF, \TRTIANT)FJJXrr
8
ENZ.
,
In onniidclollijk verband met dezen hoofdregel staat het
die aun de geaceentneerde voorafgaat
klinker in de lettergreep
de
wordt uitgestooten.
regelmatig
dat
feit
l?ijv.
bevreesd, nit mntukut;
iiiifaf/,
daar geen woord met nü kan beginnen, vormde zich een voorslag,
het)
haar,
een
van
geval
dit
in
mdlri en
nit
cvcnzoo te verklaren
/;
na;
posscssiefsntti x
op
iiialri
oog
iiiitan,
is
(zijn,
zelf is pa-
zich
maar volgens een well)ekenden regel versj)ringt het accent wanneer 't suttix wordt aangehecht; het werd dus matdna. Uit tdi)i(i, vader, en na werd (amana verder cl man hier is de voorslag een e. Evenzoo etwan, broeder of zuster (van hem, haar) roxvtonon,
,
Uit
tudna.
uit
voorbeelden blijkt reeds dat de voorslag nu
deze
eens in een o bestaat, dan weer in een
vóór nasalen; gewoonlijk ook vóór een klinker een
stooten
was,
i
bijv.
tiknyan, (zijn, haar, het) oor,
na
eom; huis,
hand,
talinf/ana.
-f-
neiging
Dezelfde
eom; maar uit na
//.
dat
is
(zijn,
woordjes,
prefixen; dus wordt
als -[-
haar) liinaua;
Proklitische
man, vogel,
uitstooting van den klinker in
tot
optreedt
/
ten minste als de uitge-
/•,
i/cinan,
nit
Regel
/.
lidwoord na, worden beliandeld
gelijk het
nit
\
in
— man.
de lettergreep
vóór de geaccentueerde vertoonen eenige talen der Hanks-eilanden; zoo
Gog
in
boog, maar na tand
Mutlav;
in
matdna -). Ofschoon de
vooi-slai^
den
een
in
A.
't
van e of
gevolg
is
na
bijv.
in
/
mlan,
l)i)Veii
komen
te
Zoo lohu
staan,
bijv.
in
h'lni
,
Snnd.
//«•//,
noodzakelijk /lora
snware.
het niet te
waar geen
eioh,
eir/,.
V\.
in
Dat de
(oni
uit
Mal.
Sam.
vinli ,
=
vooi-slag
't
bcifin
van
li-hu
,
,
1'i.
'l'ag.,
enz.
fi'li,
dovn
,
Bis.
verdwenen. '>'ii
(l:in
Om
niet in
xora
hier een
met
,
o
is, al is hij zelf
dezelfde reden t'/w//?
')
CoJringtnu ML.
';
CodringtüD o.c.i). 321.
y.
;j(j«.
't
is,
is
Omdat de
licstaat.
N. O. Ceramsch tohii ,
uit piin}i,
Daarentegen
Day.
Ifiru,
Oj., Tonnd). is
de voorslag zicli
zelf
Mota moet toegeschreven worden lidwoord
na w/v/
aan den a.s.simileerenden invloed van den stamklinker in invloed nog zichtbaar
zijn
aangehaalde voorbeel-
de stem er van, want ,,strm" op
Erom.
,
oog, voor na
woord ontkennen dat men menigmaal een
zoo ook ohos, pisang,
;
o/iran,
zijn,
,
zijn
phonelisehe noodzakelijkheid
suikerriet,
Jav.
Iciju,
,
Sund). pitnti,
moet
is
aantreft,
vi'isi',
de verandering die een woord
van
ondergaat, waardoor twee medeklinkers aan
voorslag
mijn hand;
Inia/c,
mijn boog; liwo, tand, maar na hruna
vsiik,
Evenzoo
').
hand, maar na
lima,
bijv.
ü/ioii
welks
/lora,
door verspringing van
de voorslag in
,
een
o hier niet oorspronkelijk
't
accent
o; \VHaris,
maar
TA MAT ÜOKT.TJKKXDE VKlUTAXDKT.lNf; ontstaan In
II.
dat
voor
/vw',
die
niet
de voorslag
voor
omzetting van
/•i/a-,
De
meer
als
in
Mrom.
hijv.
want Mijkhaar
liet
echter mogelijk
is
een
klinker,
epenthese. labialen
"^
/
.'/
in
is
Menigmaal
/
en
I'inlant,
van
f" "
,
A.
t
op den klanker
o,
'jf
zeer
ff//jit
dns
voorbeeld
(juli
een
-\-
omzetting van
Door een in
f^ang.
Fi.,
in
gemeen
het
//
in
(vgl.
len
in
i;
den
Trialis,
Tug.
f/illu)
is.
h'en
,
pisang,
,
Dv
} in
,
.seij
men
uit
drie,
,
letten
te
in
't
\(\\.
ofschoon
l"'i.
uit
maken.
te
eens
palataliseering
ons
(incl.),
uit (jntijn,
Erom. kos\ kali is een ook in 't Mak. knie '). /
overgaat
't
/mnti; uit
fif/r>!
Icli
,
bijten,
onder
,
uit
tflu.
op de neiging van
fi(/fiti,
'l'er 't
ver-
A., die
een
it
uit
te/n
ontstaan de verkorting
woord, op zich
zelf staande, luidt /c*
,
is
in
den uitgang over
waarvan men niet zien kan welke klinker afgeval-
amler vor)rbeeld
!/aij>i
ijuni ,
van den uitgang
om
Krom.
is
A. nk/iu
Oj. Iianfln, Tounib. ntelii, enz.; ook
'1
?
^ bewerkt
toevoegsel.
met het Krom.
heeft
doen gaan
I!en
Krom. geschiedt. Dns muH, dood, Hroin. man,
ka/i;
heeft
Hi'ij
te
't
o/ios
Sumb.
,
eten,
,
moeielijk
levert yuijfi,
1/
of
i
of e wordt bewerkt dat een voorafgaande
mair of miiH;
klaring van
refsiii;
van
tevens
meer gewone kila
't
/
ook
gelijk
*,
uit
of
/
onverklaard
iijiDii
;
uit il-a.
werd, dan wel of reeds
is
fjcnu/i,
en
ook
////
(enk.),
nadat de
slnitletter
//
epenthese
door een
medeklinkers i.
van
uit
(iiiijdk; gainfj
voren
te
Ki-n
de
zoodat
voor-
de voorafgaande lettergreep;
de)
is
Maw ander
naast
u
yo/», niet
verboden,
heilig,
i/oj},
Ei'f/ ,
in
/
haar, uit
ik,
,
in
gebmik
in
imo,
uit
stad.
,
hierin ontstaan
v(j
was,
weggevallen
e
(zijn,
n'nii/ak
hani, enz.; of de
van
bewerken, of
te
Tjani fahuii.
,
huis,
wal-ii/ttui
,
moeder
rwi/i,
is
Die invloed
sterk.
is
//fi/jii,
met epenthese;
eom,
is
mal-com
mt
\iiiir,
Ti
fajju,
epenthese
epenthese:
d.
_^«/i,
bewerkt den overgang van
zoo
A.,
een en hetzelfde woord in gebmik
is
//oh/j,
l'olyn.
in
iinu)
i.
naast
Hijv.
i/ai//j,
beeld
't
gedaanten: met onveranderden klinker, niet l'ndaut en niet
in drie
(d.
in
////
nog iicstaande of oorspron-
hetzij
openbaart zich op tweeërlei wijze: of door Undant
naast
van
overblijfsel is
en, uit lua, gelijk ook
i/ii,
lettergreej)
door epenthese.
enz.;
re//f/ö,
zoodanig gevoeld worden; noodzakelijk
aanwezig, meer bepaald
voorafgaande
zeer dikwijls
rh/f/i, Oj.
woordje aeeentloos en proklitisch.
het
is
van
invloed
kelijk
der
lu'sjUMiren,
,
sommige gevallen znlk een voorslag het
in
prefixen is
hooren
orh/f/i,
zien,
,
komt een voorslag zonder noodzaak
llroin.
hijv.
oh'si
onder invlood van den thans afgevallen eindklinker
uit ë, 't
voor;
9
KXZ.
,
,
het ei (er van) uit iik/n,
Maewo
hii; nog een voorbeeld
zal veriiioe
worden.
is
TAALVERGELIJKENDE VEKHAXDELIXG, EXZ.
]()
Mota hoc
Mal.
neus.
n(jidji(ii),
uit
voortkomen
kon
U'/i
overgegaan
de klankvcrwaiite d;
in
is
de klank die met
dzj,
bedoeld
/
gescliiedde toen de
lettergreej)
Overgang van voor huis, niet
f iu nllccii
tu Santo,
naverwante
als
talen
aan
te
mogen
te
daar een
diah'kti.sclie
terngvindtii in
iii/a/i
op Java
i
t
moeielijk
is
zeker onafhan-
is
voud
van
is
overgaat,
al
afi
gekomen
i
uit het ver-
gehoord werd.
de
waiirin
/
en
iseitj
voor
Een gewoon Mota hdi, ai,
bijv.
\'.y\\
in
vai,
voor, wegens,
van
in
van
van
Iir,
in
la/,i.
voor
is
bijvorm van
Erom.
de uitstooting
ai/u
,
bijv.
een geest
Gemakshalve
zij
,
in
Mao.
't
//<
dat
'ikiiKui
voort-
dan komt men
nki,
V\.
is
raiti(j,
vfnr/
i.n
Sam.
het ai,
ai of oi
,
Mota
,
,
bijv.
uitvalt
in is
Flor.
pe/ii,
,
Tasika «««/, aan.
zeggen.
In de 1'olyn-
» in dezelfde omstandigheden
nni/u.
Litausch eu Latijn.
/
afj, .hiv.
beide uit ouder vani; ook vPn,
zooeven aangehaalde Sam.
ai//'
werkwoord-
= ani
n tusschen a en
dat
van de 't
dat k en n uitvallen tus-
Uit lai voor
hier verwezen naar Coilrinjjton
Hetzelfde gebeurt in
in
trouwen (een nian nemen),
////,
man. Zoo ook
a/,1.
voorbeeld
waartoe;
ook zeer gewoon;
ziet
tclitujana,
is
.\.
"t
Dus
ook VUn\ vani, Sam. /ai, Sund).
dialekten
verder
uit
sommige gevallen
duidelijk
ook'///
teili.
ef/i'fai,
In
//.
dat
het meer-
gegaan vormen als itman en titiujan, is, welke // op hare beurt de plaats
staande.
ala/ci,
.lav.
Lamp.
almoi.
d
verschijnsel /
Itoluitcu
i/,-//l
evenals aan selj vooraf moet gegaan zijn
/,
seili,
schen ecu a en een
dat
waaraan de nitstooting van den
fi/iiir/an
een verscherpte
had ingenomen van de neidj of
feit
Wnnneer men
is.
liman,
uit
is
mcii
duidelijk
niet
besluit dat vooraf zijn
tot het
ahe.
als
Vit het
/•/-).
mag
zetten,
,
het
is
stamkliiikcr te wijten
suffix
men
seliijnt
zooeven aangehaalde voorbeeld al/i leert ons dat de conso-
liet
)
woord
.Mota, Espiri.
verband bestaat,
tot
11
van x
uitspraak
nautveri)iu(liug // overgaat in
';
in
't
dat er reeds in de grondtaal hier en
afleiden
schijnsel
in
dat wij
historisch
de overgang van
de eerste
Lakon, Wango, Alite de « be-
,
het,
is
grover en fijnere klinkers, maar wel
\gl.
in
van die in ^lelanesië, en hangt samen met de onder.scheiding
kelijk
van
verder dj,
,
?
Malanta, terwijl zeer
Fagani,
IJlawa,
Api
l-"ate,
Merkwaardig nn waren .lav. en Suud. Dat er een ').
neaieii;
(/y
nog gehoord werd.
1/
Erom., maar ook
A. en
iu
.Mm-alava,
Anil)rym,
of
/
werd
(/i
de standettergreep komt voor in
in
/
uit
verklaren
te
veronderstellen dat /
de epeiithese van
is;
Aan
enz.
,
Oin
ovsi{fi).
mag men
sei/,
isu
Sain.
inoif/,
A. upsi{n), Erom.
l)eant\voor(lt
pisit
Jav.
Imlmic/,
o. c.
p. 4.5,
/e//;
la/ci
is
onder Hmnte.
Voorts
op
te
T.VALVKIUJEl.I.IKl.MiE VF.IiTTA\DEr,INT;
maken is
len
om
dat do neiging
/ en
//
nit
te
,
11
ENZ.
stootcn reeds
opgekomen
een tijdperk toen de hoofdregel dat eindmedekliiikers wegval-
in
nog
niet
bestond.
Het accent van
('ik'i
en (lm bleef van zelf op
den tweeklank, door samenvloeiing ontstaan, msteii, en daardoor de uitgang gespaard.
Een
algemeene
regel
is
het,
dat
een nasaal, gevolgd door een
medeklinker, verdwijnt.
Om 't
A.
talen,
tot
de daajaan beantwoordende
dieiie
't
in
eenige van de ver-
volgende vergelijkend overzicht, hetwelk,
het geenszins volledig, toch een leidraad verstrekt
vergelijking.
A.
verlionding aan te tooncn, waarin de medeklinkers van
st;iaii
wante is
de
Erom.
bij
al
de woord-
,,,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
12
hed
A.
1.
Bis.
i/a,
T;i_tc.
hoeveel;
,
pi/r/,
evenals
Fiigani si/a,
gegaan,
moet pida
Een
ander voorbeeld Nj. araii
iifjamn,
Sang.
ari'iiff
mos. (ju^o
enz.
(/asuwe,
Whitsuntide
is
.\.
rao/
da/a\
in
als
men
wkw.
vorm;
een
onze
in
Mal.
/la/i
Hug. /
en
dat
zich
doch
taal,
een, se,
Mal. ol)i,
A.
met
uit
ontstaan
liet
suiiu
uri,
uit
i//e
over
*
bijv.
in
,lav.
sai
/:
Erom.
tca/it
Sam.
Tag.
,
Mal.
///,
Voor nog andere talen
bijv.
z.
ango
^^
,
(/ju/m/,
f/'/ti,
Salcici'
.Mongon-
eigenlijk een
/la/i,
dichtst
't
l'nilaut
ontstaan
of
suiiti
waarvan
Sanr is
3*.).
Sund. sünö
bij
Iieldere schijn,
overeen^
lias
.\.
Codrington o.c.p.
geeft
sf'iiö
begrips-
Uit do * van
door
Alor
,
ra/ia/, /,ara/ia/aii,
ih'nzelldcn
uit
fic/
daot,
nis.
dda
situn,
.s7/««
Mao.
Ei. sonosonoita
Ken ander voorbeeld levert
aii.
Sam.
xc.
Mao.
/ic,
Ainlxm
sai
(want vóór een anderen klinker dan
i//ai,
dezelfde 10,
/aii/jafiiru,
steen;
Ook
siiifjaru.
met
is
Mothiv
komt geheel
hlrom.
/a-sai,
veelheid aanduidende,
')
van Indone-
.Mal.
slecht.
Nj. sCnPii, zonnegloed.
is;
/in/,
/ta/tt,
Ei.
.Menado
,
twee wisselvormen.
in
branden, staat vormelijk
li)an.
gaat
Ulawa, Saa, ó.
W.
't
gesplitst in
dus
iiin/ian/,
schijnt
,
Hug.
;
zeer,
branden; een afleiding van
e
in
Mak.
bn
V\.
toornig blikkend, afgeleid met sutHx /In,
/{iinn
Ei.
hiero
vorige voorbeeld, dewijl
't
siiiar.
nog andere vormen
;
.-iPni),
bijvorm
da/ia/,
ook
zoo
a/icji,
Oj.
jja/iKiiii,
I'
.VihIidu
rat,
Maoi'i
'),
For-
Sid.
,
ook yedo,
lusi
heelt;
//
slechtheid
l'onosakansch
o])makeii
uit
A.
viinr;
ngarau.
'rouinb.
,
diiia.
woord
het
en
bezeerd,
moet
f.
in Eag.
zon, daglieht; JNlota «///y«, schijnen,
,
Krom. sa/,
/yz/y/A///,
heelt
i)].
't
iiioraa/,
zijn
si/if/a
Motu
sleflit;
slecht.
,
verwond, overgang
Ei.
si/ia,
//(7.V,
Hikol
te
Ysabel
aan
gelijk
vorige een
't
siinjari), lieschijnen.
hebben
dousch
in
/•,
zon;
editiji,
l'";\g. .'}.
asc/if/
Malag. anaraiia
/dcdo,
is
Bng. asing;
mi.sseliien
/i-tisiurc,
Cerani
volkomen
niet
sinyar (dit
en
op
.Mota isam , sa, Oj.
,
/ii/afjaii,
Mak.
,
is
Halin. pida.
woord geheel onbekcmd.
't
A.
2.
i/ia
ijuhi
die verloren
Itlijkens
zijn,
Ei.
llian.
ijetioort
Scsake
pira,
.]n\.
de benaming van een soort buidelrat; de vergelijking
Aragu hierin een sië
Araga
IJierhij
ijarici;
kiisee
evenwel
is
naam.
,
/i(/a/nii,
a/a,
Mota
laisoi,
geweest
Day. ara, Sinnh. ut/ara,
,
nana:t(j , ,
ida
Tag.
,
woord
het
hiidt
i.
is
De Mal. vorm,
si/ia.
/J/da)
'fiiun.J/a,
Erom. heeft wwt' omzetting deve,
pif/n;
ll)iiii.
Waiigo (d.
Mota vim,
vièa,
l'"i.
overgang
uit
va/n
V\.
öa/ii,
Ibaii.
in
.hiv.
ccp.
,
Mota
Tag.
ra/,
Hug.
/ja/i',
///tv",
///' /////'//y,
Codrington
Fagani, A\'ango,
saiu/a/jn/n/i).
eca/,
///>/,
in
,
1
ban.
i^nm. fa/u.
ira/tf. ///i/.
A.
\.
n/i
//
een
verscheidenheid van spijzen
4K ondtr Uat.
,
,
TAALW.IiGEUJKENDE VRRH.VNDELINTt. Krom.
V\.
<>i-t\
baicine,
Fi.
.Mal.
Sani.
riidi,
\.
J'i-.
.lav.
Sam.
/, Mal., Jav., Tag. Misschien moet ook /u-
doch
nen
//c
=
,
A.
reeks
wat?
he,
aud
/u/r/
aan
is
wat
Her,
eind een
't
doet
het
den
Hev,
in
sefa,
Ki.
den
in
7.
in
wor-
kun-
A.
naast
De
wante
ilra
l"i.
gaan,
land
neus,
,
Mota
De
i(jiuiff.
Dus
.\.
z.
/y/o//,
Sam.
is
dali.
Iban.
in
trouwens
Ki.
/y/«. ,
dn,
uit
Negrito o. u.
Mal.
g(;Ujk
Krom.
ittio,
doch
niet,
goed dienen Sesake
isii.
,
Api
hidtuicf,
Jav. irung,
de
|)alatalisee-
als
i.
in
zooveel andere ver-
.Mota iMo, .Mal. rmnah,
bloed, vf)or jan,
c/fini,
yaJt>,
.Mal.
.Mal.
darnli,
(Krom. onregelmatig mi, {iiifi)kan,
(lama, ons (excl.),
Tag.,
gewooidijk
kila,
,
nnke, Tag.
woord
heeft het
Il)au.
.Mota
g geworden,
Imoiii.
enz.
st.
Iban.
in
o.a.
Ki. kei,
(Irdo,
deze laatste taal in
iga, Ki.
aiii,
Tana
kun, Tag. kaia.
/««/,
Hug. kfng.
/y/w/,
tjatiinre;
Jav.
Gaija, ons (incl.) beantwoordt aan Erom. kos, Mal., Oj.
Ibau.
Toumb.
beschouwen
te
weg,
huis.
.Mota gaii,
Mal., Oj
,
im,
Iitmnt.
eten,
gniiif/,
mi jaki,
opwaarts,
/>//,
7.
l)ij
kani,
Fi.
ff
Woor-
zie
Mal. darn/i, Oj. rnh,
iinro.
hnkc,
Ki.
Motu
ifiu,
dj
valt
triller
eoni,
Day.
,
daga, enz.;
kamaiii
doch
apa,
woord;
iiitder
Day.
rijzen,
uèu\
Ki.
N^aturanga
f/uisi',
talen.
10.
Jav.
.Mal.,
svnonieme en klankverwante dai,
't
vergelijking even
tot
gutturale
umali
ani),
in
weggelaten,
i)cgin
penis, Jav. ppli, enz.
ring van de d, veroorzaakt door de v(;lgende
Jav.
A.
lu
nog over echter
't
/le/i,
vgl.
«/>/;
overeenstemt met
kan
Tag. ilung, Iban.
y.
onder
(vgl.
enz.
])U(i,
ftikai/.
iif/idji,
Kate
}ii/isu,
aan
//
ook wel behooren
terwijl
rijzen,
geval
dit
dr,
zal
aan
ari-jrri,
sakay, Iban.
8.
voeden, Jav.
kan geheel overeenkomen met Kate
.,watr"
Krom.
Hiertoe
bestijgen,
ati-dai,
Bis.
de
is
cfi
in
Ihan.
////y/,
van „welke":'" schijnt een
zin
drti/ii.
o.a.
ook
gel)raciit
verwant
/c/z/^rt,
r argevallen,
uit
//
Mota men, Sam.
l)loed.
./'/,
dakai/,
Bis.
c, //).
onder de N.
denlijst
(ban.
Jav.
Hier
"r
bijv.
van
zin
èara,
Sam.
voedsel,
'v/y/y,
Mota rha,
rihn,
hetgeen meer gebeurt,
in
vóór een
/'
Krom. dcve, met omzetting,
hoeveel.
/tv/,
Ki.
1),
Krom.
eten,
/in/i^,
A.
panfjan.
in
o/ias,
woord
Mota
c,
V'\.
liiertoe
Oj.
\.
zijn.
6.
ev
met
r,
Ihau.
Sam. /e
ook
iii
Saiifj.
l)elio()rt dit
Krom.
(doeli
.Mi)t;i
fojine,
veilioudiii_t;cn
//,
jj
re/,
Ki.
zou
rei
Saiii.
Kigcnlijk
A.
Ihaii.
,
=
den,
do
zijn
eeue reeks, aldus gcrangseliikt:
bij
hiui-hini,
'1'ag.
Oj. pinill.
/>///,
vrouwelijk [ktsooii,
(i/a/iint/,
fjiiii,
anders
Eeiiigszhis
niz.
[)isnng,
Sain.
n-i,
=
viiu\
iacine,
13
ENZ.
viscli
rat, is
=
Mota heeft
MP. /• IKAN.
keda, Sam. ï/a,
;
TAALVERGELIJKETSTDE YEKIIANDELIXG, ENZ.
14 11.
A.
taiiui,
Mal., Jav.
tanfi'i.
12.
A.
egct
têtigi,
1'i.
taiujus,
ll)aii,
taiujit.
'l'ag.
,
liik.
liis.,
Erom.
atimi,
,
okesi (uit
zien,
,
Tag.,
icas-ki/a,
in
weeneii; Eroiu.
en in de betcekenis van van
geen
deze
maar
dentale,
de
linguale
lingiiiiid
/
Mota
ia-nini
ata
,
-lav.
/-//c,
fa, uienscb,
Ata,
viakUa.
^7«,
,
Mao.
//c,
Hnui.
hi/i(//,
,
Alor «/«,
Mak., Bug., Tounil)., Sang. In
in
slaaf:
dr
dat
tnmnta
wordt
talen
Bug.
/vVfl,
Fi.
eteiiie,
Pain.
okcli).
Mota
tunyi,
onderscheiden
t
uit
blijkt
is,
van de
Tana
alre,
Lit'u
arcmana. 13.
A.
14.
ven
A.
poiiuj
,
Sam. po,
Erom.
donker;
,
Bug.
wëugi.
Jav.
/y//-/>^o/-o/',
Mota pit/it, gom; kleven Sam. pu/u, gom; puluti lijmen; ,
ook
pinitlut);
(|)a.s.s.
honig, Tag. „ Bis.
p
spronkelijke
üit
is
de l)eteekenis
in
gen onverschoven
te.
.lav.
kleefrijst
pi/litf,
ll)an.
Mal.,
Day.
een van de zeldzame gevallen dat een oor-
het
blijft;
om
(intr.): pu/iif, kle-
om
de Polyn. en zgn. Melmi. talen
in
Vi. /jutu/i,
A. par,
irë/i/ii.
kleven,
ajjol,
(tran.s.),
J'ultd,
\\M^\\i
epeiiiff,
Mota qoHf/., Erom. wor.
men
echter de vraag of
is
zoo
te
zeg-
moet
niet
aannemen dat de /; ontstaan is, niet icchtstreeks uit .M 1'. pulul, maar uit een verzwakt iculul of hulut, want verwisseling van bijv. •lav, p en n: komt voor, o. a. in Oj. ircuta/i/j pêiifaiif/, spannen,
=
ook van
p
ander
A.
vgl.
Fi.
IG.
* ontstaan
Bis.
,
met zekerheid
oorspronkelijk ai,
Erom. firaki, 17.
Mal., damis,
Een
/W/V/ y/« heeft.
ncjj,
)<'ip,
gevolgd door
,
Sund.
e of
Mota i^iiro; / komt hier
Mota wüse, Sam. foc. Bat. bose/i Bug. iriise. J/ice is ,
wegvallen der li(;t
zeggen;
//
werd afoc, eindelijk
accent blijkbaar op de c rust,
is
vermoedelijk trok de lange klinker,
accent tot zich.
ffwaki,
Feu verbinding
Tana
bidden,
fi/fi(/e,
/«•
vertoont ook
welks oorsprong mij
is.
pijl;
Oj. panali
pan()dan,
't
dat
is
te
't
A. cfaaa,
.lav.
/
vuSc
Fi.
baf/sai,
afohc, dat na
de reden
echter onbekend
uit
pta/ii-
lijmstok.
Mao. papa, plank. Mal.,
nederwaarts; Erom.
*t'//),
pagaaien;
hcitöi
uit
wat
Sam.,
is
mmbulut,
aanmerking.
in
afwe,
.\.
ontstaan aftce:
De
niet
Day.
,
niet
óc (voor
i^uhü.
natuurlijk
Polyn.
"t
heeft
Sund. /w/w/^ waarvoor Malag. regelmatig
.Mak.,
1'j.
het dat l)ay.
is
in
bayClcn en pnc/clen; Ijaktipun en
Nj.
bijv.
b,
voorbeeld
Tag.,
burisi
en
Opmerkelijk
pon.
,
pijl,
Fi.
cana
,
Mota
.schieten,
schot, Tag. pana/i
,
ccne,
Sam. fana.
Bug. pana. Fara
,
])an-
pancfan,
B)an.
.Mal., Hat. panda/i, Snnd). panda, Tag., Bis. paddan, Sam. fala, Sikka peddanr/ Rotti hendak, ,
gewest henak. 15.
A.
/•,
als
sluiter,
is
dit
geworden door
afval
van een klin-
,,
TAALVEKGELIJKENDE VEIUIANDETJNG, ENZ. /f komt voor o.a.
kcr.
aku\
Oj.
,
den
iu
Mal.
.)av.,
nnijkuit
en/.
heelt
Aeciis.
niet
de
zijn;
kort. die in
lijk
assin)ilatie
daar hel)beii
Of
staan,
Day.
is
Lanij).
iulluii,
/
dat
Mota
knook,
bot,
dan
egel,
twee
heeft
d
met lulan
voor,
Nidoorsch,
houil
regel
een
levert
woord
te
/•
ik
in
terwijl
'l'ana,
Flor.
is.
met Mal., Nj., Mougond. lulan,
Oj. inhulaa,
Anderzijds
zak,
l)e\ii-s,
l'agaui,
lu'a.
kcle, zak,
Da}',
,
slu^'ith,
kaio, korf, doos, zak, en
/ iu
omgekeerde
A. eduo
verondei-stellen
Mao.
overgang van
den gutturalen
het
gclpu of gcdpa, a als
tua,
Fi.
aan
is
want
en Flor.
te
voeren
't
lichaamsdeel (Jlng. leg)
het voor alleszins geoorloofd cduo enz.
Wango,
tua,
ont-
been (lichaamsdeel), terwijl A. cduo evenals
gelijk te stellen;
wijze ook
/
1'lor.
stellen
fti/mla,
onze taal, zoowel knook (Kng. bone) als
en overgang van de
een
als
dua,
V\.
doen en
te
{()
f.
1'onos.,
liis.,
klinkers uitvalt.
turn,
Hierom
kan
t
beide nit akita
zien,
=
mag
dit gelijk
Hat^,
Malag. laolniia en
tiililan,
tusschen
Ijeteekent.
long,
wel eens voor
is,
geen voorbeeld, mij althans bekend, dat in 'tA.,
is
een
uit
men
de vraag of
tuliDig,
iiy
broeder.
mijn
natuurlijk
is
vader,
Krom. heeft dan
dat zich hieruit zoowel een
zijn
mijn
r(imati(/kii, (uit rriiiia -\-
hebben we met een linguale
hier
na eerst door ,
waar kan ayid, gered upliceerd
is
zijn
A. cdiio, been.
heeft.
doch het
Wel
auilers
niet
bijvorm cuk
als
clmak
accent).
't
avi'iKjiml)',
twijfelachtig.
zou mogelijk
wikkeld
in
dus lamniujku,
ook
in zoo
imo, ouder inidh.
twijfel
iu
viel
hel)i)en,
te
uit
zondi'r bijv.
-
welke altoos een spirant
kijken,
of akila, maar
er
zijn
/////;
mijn zuster;
,
A. d,
schijnt
agid(Ujid,
het
te
huis,
,
—
«y/-
uit
cu Oj.
l'i.
vevcnvnii
li).
Stond ick
weggevallen, was name-
verwaehten iek,
eom
van
I)ijvorm
wegens de verplaatsing van
iii/kii,
bijv.
im
k ontstaan is // geworden
A.
\\'aar
Doch
bestaan; in dit tijdperk had de overgang
Men zon dus ook
etig.
evenals
co,
ot"
Mal.
ue.
en de y in cuy wel te
,
is
weg na epenthese bewerkt
hierin de eindklinker
ontstond
ikaii,
voor een klinker in g; zoo ontstond iyo; later
/•
niij-
evenals iek uit
,
onnaspeurl)aar.
is
nyak
in
'l\\<^.
5
nadat de n was weggevallen, bleef de
lang:
au, hoewel verkort tot o, plaats van
tegenover Krom. ok
,
klinker die in ni/dk etijj
Sam. Ho,
Mao. koe, Sam.
//•;
ditl'erentieering
weg, dan zon de k
den
in
verklaren
ciiji
Toiimb!
ni -\- aku,
uit
Fi.,
Krom.
iko;
.V.
De oorzaak der
iknu.
Ich\ dii;
/////.
Rug.
hu,
mij,
ni/ah,
iii
1
Va-w
is
't
is
geenszins ongewoon,
komt
of
begrijpelijker-
Hat.,
.Mal.,
Vork,
.Maka.ss.
Motu,
enz.
dan regelmatig ontstaan
oogenschijnlijk zeker voorl)cel
a cover,
korf,
iu
Duke
dua
Fi.
/
triller
Sam.
A. gal, korf.
(lel
etc;
is
duidelijk hetzelfde
verwant met ulu,
Dit laatste
is
=
Jav.
kunlong, dixli Oj. en Nj. hebben ook
Fi.
kan-
Xy/wr/t,
,
TA.M.YERGELlJKEXnK VERHAXDELTKft, ENZ.
16 Bat.
Pakcwa
katido
karoiiq,
Toiiml).
den
als
het
is
karu.
men dus
heeft
Oj.
iiraiiii
woord
Dit
ui/a)i.
ll)an.
ula/i,
Malag.
voorts
vgl.
welks
kon,
dentale
d.
Se.sake
*
dit
in
met dien
bekend,
Nj.
,
Tonsea
Bat.,
,
d
ren
1'onos.
itdftii,
de grondMisschien
is.
in
,
talen een
in
klaid'C
bepalen
te
De
ontwikkelde,
Mal. dj ont-
't
waaruit een
waaruit zich
kliink
è,
l''i.
moet eenmaal samengevallen /icd;
de trappen die
als
dan
en eenmaal y geworden, moest het
,
worden.
Mota clm, A.
worden.
te
r
in
/
rièa.
in
wat
verwante
alle
in
moeielijk
woord
evenzeer
\.
n,
een
His.
dit
is.
,
linguale of cacnminale d\
een
De '/ging over
Tag. en
hel
è,
anders
zich
iisn, Sam. na, .Mal. Toumb., 1'akewa, Pani])anga
,
vertoont
uitspraak
juiste
ffajj-
een ))alatale ^/-kiank, waaruit zich licht
het
wikkelen
zijn
maar
d
en
/
Fate, Sesakc
uSn,
V\.
Tag.
versehuiving, naar verschillende zijden, van
in
lando)!//,
deze woor-
de dubbele vorm met
dat
oi f/opda, regen, uit ^«r- oï
/iiuhin,
Mongond.
was
\\\
in
A. ontwikkeld heeft, maar overgeërfd
't
moge, en nda,
zijn
Iiudjnn,
taal,
Mal.
't
waarmee overeenstemt Bent.
vertocjiieii,
Oiitwij("ell)aar
wel mogelijk
(jdupda
A.
20.
urnn\
media
ceii
/,n/,aii
varianten media en tennis, gelijk in A. ffed en gel, heel
niet eerst in
ook
Dav.
Icdiuliq,
Laiiij).
Iifinde,
hoe die luidde,
heeft alvorens
doorlo()|)en
hij
Ecu ander voorbeeld van
on-
is
onder regels
niet
brengen verschuiving, hoezeer |)honetiseh verklaarl)aar, levert een van de meest verbreide woorden voor „zon, dag", nl. Day. nndaii
te
Malag. (indrn, Bikol, Iloko, Pampanga Il)an.
elo
Mota
,
21.
Mal.
A.
O.
mido
Mak.
iix
Oj.
rwa,
Ijom. duru Nj.
dun {mnrun
A.
clir,
gezamenlijk,
en
Nj.
d) in
pndn, 't
rn, ,
nndon
in nlla,
is
als
,
\'\.
,
Sani.
Lakon
Tag. adau,
Sesake
^//o,
axo (dag, ao, dag-
hm
rua, Sam.
(Mao. ma).
tweemaal), Tag. dalaua,
{piifdo,
12),
Hng. dnwn. Fnia-, jjamlanus;
Mota mr-, Leon, Sasar
Tag. pnin.
Erom.
Tag. dnlntin
diirii;
bijv.
twee;
Iban.
i.
dus
r<>,
dun,
duim,
(d.
Vaturanga
Ion,
.lav.
i'iido,
Lifu dhn.
licht),
17.
Toumb.
'i(/f/fiu,
n/dai). Bis. adluo,
Bug. j)adn.
beginletter, en
Tn
Volow
ver-,
den regel
staat r in
't
onregelmatig voor dnraua; Oj.
Bis. o,
z.
venr-,
blijft
d
midden: dus
blijft
(/
na
«:
maar n (lonf/ö; Bug. heeft juist omgekeerd ;//• voor ml, iir?ii(/r-tif/, op de hcrtenjacht zijn doch ;jWc////c////, hertenjager hel mndadla waken, heeft, naa.st rodin komt doordat iiin
reiujö,
,
;
ilat
,
oorspronkelijk
op een
,
nudeklinker, den gutturalen
zoudat na assimilatie innddodin 22.
kan
In
nir
of
de verbinding eli
mv.; duidelijk
eindelijk
itindudin
triller,
uitging,
ontstond.
Drievoud van den 3 dan een verzwakking van rn, 3
nlilnij of elilnij.
niet anders zijn blijkt dit
,
uit
vergelijking niet
Tana
ira har. lia
ps.,
ps.
nu
TAALVERGELIJKENDE VEIUIAXDEIJNG, ENZ. is
Erom. ora
Mota iidii),
()j.
rato/,
(*/")/•(•/,
23. A.
Saiii.
Tag.
/•,
als
Mal., Jav. saUili, Tag.
A.
2-1-.
water;
icai,
aan
daar
zijn,
elke
noi,
vgl.
Day.
Tag., odi
udi,
Mota
slingerplant;
tra,
Fï.
Aru
Ambon
een
groote
Yilyil,
mooi;
kan
regelmaat
,
awaï/,
aansluiting
bij
't
uw
begin u,
Makass. uicb, Ponos. naast
riet,
was-kita, duidelijk zien,
Jav.
aanzien, inzien.
zie
Yali, kruip])laiit;
woord
Bal.
als
iccika
woitel,
,
weweli,
Mal.
is
zoo-
de benaming van
is
een bijvorm van
is
helder,
is
Mal akar
akali;
Mota wakar
Fi.
men
niet
blinkend.
meer dan een poging om de
onder regels
klankontwikkeliiig eenigermatc strekte
p
van klankvergelijking, met de daarbij
overzicht
behoorende voorbeelden,
?/;«?',
hier uit «'5
y;
Mota yae, kruipplant
pepersoort;
«v7y,
moet
war; een bijvorm hiervan
„slingerplant" als „wortel";
t)ovenstaand
doch de
hetzelfde
eigenlijk
wel
In
Sam. wai, Oj.
pei,
rotting.
,
akar. Mak. aka, Mao. aka, Sam. aa.
akar en wakar.
,
ontbreekt in Tag. enz., maar
Iban. uai/
icasiras,
Nias wa-a,
wat/er,
Mao. se, iVIad. *
of b overgaat in
aanschouwen;
Oj.
toezien;
Toumb.
//,
i-se;
Sund. hua-c, Toumb., Tonsea ue,
,
la*, yas-yas,
25.
1'agani
sf<,
biezen, zou het aan
iciwi,
Bis.,
Touml). wiwi, Sumb. iwi
nauwkeurig
Bat.
rivier,
v
«•,
nd(i),
i.
Toninb., l)ay. sala, Suml). djala.
ihs.,
Het woord
naar analogie van Mao.
hebben;
Mota
dwaling, fout, ,
wai,
Fi.
medeklinker.
een
d.
aanlieelisel
pos.s.
r/«.
i-sai.
Bug. uwae-. Erom. heeft umpe, ontstaan
da
((ieii.
vnw. Vgl. ook, hoewel
ènla,
Fi.
ra
l"i.
alleen als
Sei,
Vi,
Sang.
betr.
toevallig ontbreekt, /inrri)
lljan.
.y//c/,
Hikol,
*/,
wordt gebezigd
iidn), (.Miil.
Itifoii,
wie? Krom. mi,
di,
Tonsea
set,
een « vooraf:
(giuit
iratol,
17
brengen.
te
Van
vol-
sprake zijn, want het A. vertoont
geen
in
hooge mate het karakter van inconsequentie en storingen, eigenschappen die trouwens min of meer aan zijn.
gesplitst
doch gaandeweg zich
wikkelden, zoodat ze ten
verwante
zijn
plaatsen
Vooral
laatste,
van
woorden
in
voorafgaan
de
in
om
tfilen
gemeen
zoo te zeggen
verschillende richtingen ont-
mmmerkelijk uiteenloopen.
Ander-
dezulke die op nabij elkaar gelegen
werden
uitgesproken
maakt
oudere gedaante
,
samengevallen.
tot
te
het
uiterst
heratellen
,
moeielijk
Kvenmin
taidvergelijking.
de
en toch moet dit als
men
Fransch of Spaan.sch woord onmiddellijk kan
met het Grieksch, v.
in
vereeniging met het dikwijls spoorloos ver-
aan elke poging
Varband. Kon. Akiul.
,
slotlettergreep,
hun
een Italiiuinsch,
vergelijken
slotte
klanken
mondholte
de
in
dit
dwijnen
bijv.
de stamverwante
twee of meer, die aanvankelijk natuurlijk zeer weinig
in
verschilden,
zijds
al
Fenerzijds heeft een en dezelfde klank zich
Sanskrit, enz., niaiu'
Wetcnnch. Afd. Ultork.
/4.
R
Dl.
yUI. N'.
't 2.
woord moet
terugi
,
TAALYEltGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
IS brengen
vorm,
Latijnschen
een
tot
of,
woord
zoo het een
van
is
ooi-sprong, tot het oudst bekende fierniaansch, evenAneityunisch woord ter vergelijking dienen, wankan een min zoo neer het niet hersteld is geworden in de gedaante welke het eenmaal moet gehad hebben. Hierover kan bij niemand die met de Indogerniaansclie en de Indonesische taalwetenschap bekend is eenige (Jerinaansclieii
op
passing
Wat de
Indonesisch geldt,
't
Maleisch-Polynesisch
't
onderdeel van
slechts een
is
wat van
en
bestaan,
twijfel
algemeen, want
na hetgeen reeds
meer op
niet veel
is,
't
(ihlaij
.
den
van
al
3
ook
ps.
Er
clitaij;
allen gevalle zijn
in
(IdlIi
en
lai
lei
ufjij,
— —
graven, Oj. enz. kali met prefix,
(ujaij,
Ook
onze u in dus of S
als
komt
tusschen a en o
tusschen a
is
als
zien,
efjet,
de e
at/id;
in
lei,
een Undaut van
beide evenzeer in gebruik.
Behalve met e wisselt a af met u of eu
bedoeld een klank
de algemeene
de e van
van de a in
verschillen
niet
bij
het in lichten graad; bijv. naast
is
man trouwen, zou men kunnen beschouwen
een (I
drievoud
,
etymologisch
kan
eerste
't
merken. Toch mag op eenige
te
punten nog wel de aandacht gevestigd worden. en c een zekere schommeling,
toe-
laatste.
't
klinkers betreft valt,
regels gezegd
in
ook van
is
in dit geval zeker
in
at/eij
wel
egeij , tujaij
,
a.
afwisseling voor;
het
bijv.
lieet
zoo-
komt voor Het zooeven genoemde
wol ahpoijaijitig als ahpaijatjin<j, wenken; joi, oi)waarts, zoo ook de uitgang oi naast
naiist jai\
talj,
waarin
toch,
de a den
in
(lic
de
duidelijk
gelsche a in „mate." zelfs
wordt
gerekt in
is
Iele,
Rcv.
*,
Dit
en
ei
die anders in seij
ontst
naast
zijn;
soms door epeim/
door Undaut
i
is
zou de e klinken
kan niet waar
de PepC't
zijn -voor
of
o
ver-
eijiiu/,
geworden. als
de Eu-
gesloten letter-
uitgesproken;
gemoed,
zin,
het
=:
o in
moeielijk te gelooven dat bijv.
is
—
Jav. dalem, de e lang is. := aso, kleeden vertegenwoordigt,
uit lelem,
vgl.
ese
niet duidelijk.
men u;
in
poiny
in
I.ngi.is
Begrijpelijkerwijze wisselen
IC
^
toli
het twijfelachtig of de e in open lettergrepen overal
Welke klinker de is
ioij,
dit
is
door cpcnthese
e
Volgens de opgave van grepen;
uit
A. gewoonlijk als e optreedt,
't
tegenwoordigd; waarin
overgang van
moet
verhindert,
plaats heeft,
ai.
uit
u en
o.
Zoo zegt men
vindt geschreven etonn, zijn broeder, //
bijv.
is.
of o,
van;
waarin de
Sonunige woorden hebben steeds o voor oorspronkelijke
ohos,
pisang, uit pitnti; moij, terug,
enz.
Nauwelijks
bijv.
idei
ias-iis;
//
naast elwan,
of
meldenswaard
edci,
voor ijas
kauwen.
met
preh.x.
Voor a:
uit
mulih,
Mota nmle,
een afwisseling tusschen e en
is
yas-j/as vindt
nes en ens.
—
men ook
/,
ges|)eld
liet verschü-tus-
,;
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ. K'lic'ii
en
h-ii(/tse
/u(/sei
van
iiiv.
,
nemen,
le/i,
schijnt
19
meer een
ver-
van spelling dan van nitspraak te wezen; hetzelfde geldt van
schil
Aneiti/um en Anaiteum.
Het voegwoord ma, proklitisch
im en
tusselien
In
is.
Lidwoord voor gewone
aeom
in, op,
laat
dus an
//;
zich
toch
een
Eigenlijk
huis.
ik zeg:
zie
,,ik
voorwcrj)
Iiepaald
vermeld, noch nader bekend.
wordt door n'aopan
het land Judaea
is
dit toch
niet geheel
op
oog,
"t
Wanneer
't
al
is
het niet vroeger
of andere
bijvoegelijke
die
Jakobus
tijd;
Hal
El
blijft
het lidwoord achterwege; soms wordt dan
a Atita aiek, indien Gij Gods zoon
afgegaan door ilpu\ Als lidwoord
bijv.
voor
ilpii
atimi,
bijv.
hal o SebetaiuH, Jacobus, de
in
bijv.
van
onl)c-
substantief nader bepaald
zoon van Zebedeus. Als gezegde mist het naamwoord et
Gewoon-
lidwoord gelijk met ons bepalend lidwoord;
't
ijehki,
').
daar een vogel vliegen", dan heb
een genitief, possessie f-suffix,
bepaling staat
voorzetsel a,
't
lidwoord met ons zgn. onbepaald lidwoord ver-
dit
wanneer
paald;
pc-f/e Jiitaia, in
enkel-
't
vóór medeklinkers in (soms
een huis; in pege, een land; doch na
dus ueom, een
talen;
ik
het
is
ma geworden im en m,
is
attributieve substantieven in
na, dat vóór klinkers n wordt,
is
uh) dus
lijk
Erom.
LIDWOORD.
n.
't
't
het tweede vóór klinkers.
eerste vóór medelinkers,
voud
Het spraakgebruik maakt
onderscheid, dat het eerste woord -r-, het
dit
/////
tweede zinverbindend 't
wordt hn of um, blijkbaar dewijl het
en,
en den klemtoon verliest.
is
't
lidwoord
't
zijt.
In
niv.
't
naamwoord
voor-
meerdere menschen, menschen.
eigennamen, woorden die het karakter
hier-
voornaamwoorden en ook vragende dient a, doch gewoonlijk alleen wanneer die woorden 't subject van den zin zijn. Hijv. u Tevit David; a Atua, God; a etmak, mijn vader, a risim, uw dragen,
de
persoonlijke
voornaamwoorden
als ze
oj)
])ersonen slaan,
,
moeder; a ettcan,
zijn
wie? (doch
wat?).
n, in
')
't
bij
in
lic,
broeder; aini/ak, ik, doch ni/ak. mij: a di
Voorts staat a vereenigd met het lidwoord
woorden die een
Voorzetsel
is
«, zooals
als de bgbelvertalers en
Inglis
bij
redelijk
wezen of verpersoonlijkte begrip-
de voorzetsels zal aangetoond worden, niet an, zoo-
aannemen. In Lukas
gelijk in is; het zal wel ccnvoudij; een vocalisclic
13, 1.
«
Ik houd
u
un
juji,
d. i.
bij
n
.'),
1
zijn;
staat
ii
unjop, zoodat
daarentegen «
im
in ^o/i,
hier
Matth.
de zee, eenvoudig voor een verkeerd begrepen
n'joiJ.
2*
TAALVKRGELIJKKNDE VERHANDELING
20
de zooeven genoemde kategoiic, aanduiden.
buiten
pril,
engel;
de
iiaii(/el(),
ehnxuig
n'alimi
de dieven
(dievig
volk),
Heilige Geest; a Infaa,
Luk.
4;
8,
ulieden
wil
niet
merken
volk
't
waar
half
9,
eris
5;
als alimi,
Volgens Rev. Ixglis
maar
is,
men
lidwoord
Maori,
't
is
Dit strookt zeer wel pers.
in
en
si
lidw.
Makass.
Bal.,
't
i
heeft,
a
rule
,
Van
maar
als
't
in
a
die
In
het
Duke
Fagaiii, "t
te
doch
ilpti,
e.
in
dgl.
Dat
kunnen
'tFidji,
Florida,
in
als
is
't
per-
't
Ysabel
^),
a tamanghu,
in
l)ijv.
besluit dat
feit
„niensch"
als
aanmerking dat a
A. a een dub-
aandnider van
't
dat in de verwante talen
'tOj., Tag. enz., of
Mae wo, Oba, Van ua
zooals
i,
Lava, Malag. bij
de persoonlijke en vragende voornaam-
bij
in
't
A.
a
't
Maewo, dat
and
used with a
is
als
lidw.
pere.
na
witli
Noun which
is
the
onc under government of a
Hier heeft a dus slechts een der twee funcvervult.
Zoo ook
in
Espiritu Santo,
Oba,
of York.
Fidji dient als subjcctteeken
karakter van
is
Op
nominatiefteeken a bezigt, zegt Codiunotox: As
sentence,
in
mensehen)
Nominatief optreden, niet enkel
spraakgebruik
Ver!) or Preposition." ties
den
niay be said that
of
in
Bug., Mota,
alleen
i
2).
it
subject
ont-
10.
1,
woorden
zich;
met het
gelijk
si is,
substantieven, maar ook
woorden
te
n alimi asenge
Farizeeën,
zoowel een pers. lidw.
heeft,
waar
enz.,
ijo
L'lawa, Saa, Vaturanga,
in
sid)ject. 't
amen
(eig.
meervoudpartikel
Neemt men
en niet
functie
bele
deze
gestorven.
reeds uit het voorgaande
ongewoon in mijn vader, dan komt men tot het
in
is
1,
bij
a het teeken van den Xomiiiatief.
is
heeft
en dgl. slechts nu en dan. .soonlijk
men
Farisi,
zaaknamen heblien nooit a vóór
zien;
kind
menigte verwijlde buiten,
in
woorden
bij
uw
,
als
gaua natimi,
a ook staat vóór de
valt dat
uitsluitend
dit
Joh.
blijft
lakala iychki, toen die vrouw merkte,
in
leh
eli
hal unyum
in
ontvangen,
zal
al
(iliiiiang,
wal aio
is
eru
mun mas
et
bijv.
is;
47;
8,
Woord,
liet
a
41-;
van woorden a aehterwege zonder dat de reden
katcgorie
dekken
-27,
Mattli.
Meermalen
], blijkens de hoofdletter veri)ersoonlijkt.
a
Bijv.
de landvoogd zeide; a
n'aiimand,
a
ika
is
iiai,
Upeiie, de
N'esngnn
ENZ.
,
een
pers.
lidw.
n
naast
Niettcniin
/•«,
zouden
doch a heeft het o
en a oorspron-
wel eens
wisselvormen kunnen wezen van één en hetzelfde Mota maakt men geen onderscheid tussehen o en na; in beteekenis komen beide overeen niet A. n, in. Li 't FrOni. zegt men o ve, waar 't A. heeft a ilpir, ve meervoudpartikel vei
kelijk
woord. In
't
=
')
Codrington
')
Bijv. Malag. izaliu (nit iyakii
o.
p.
109. zzz
itaku), ik; ahij, mij.
Vgl. Codrington
p.
WG.
,
TAALVERGELIJKENDE VKRHANDELING. ENZ. iii
Fi.,
't
bepalend
gel)ezigd
waar
weinige
vocging van
Eipo
poH.
woord
hetzelfde
lidw.
i'ii
kidt anr/
,
de
tot
de,
(Xoniina-
't
te
«//.
is
in
geliruiken.
vormen hnn meervoud door grootvader, voorvader;
zijn
voim'-
niv. rc/-
grootmoeder; voorouders; eigenlijk
Fi. üefjit,
Day. tfmpo
als
u
ol'
gi-volg-
Zoowel aii// als >i(/ vertalen, maar wnnlt ook
„een"
wij
efpon,
ra);
tcmpu =^
uit
a
van gclurlc
piiiitrii
dan Oj. en Tag.
substantieven
(uit
/•-
tiissclii'ii
is
(k'zc
al
SUBSTANTIEVEN.
III.
Ecnige
op
blik
de zwakkere voini, Oj.
en(/
ons
niet
menig geval
anders
iiii'ts
en o uit
meestal
Hen
a.
ovcrcciisti'iiiiiiing
trckkiiig dat a tiet");
=
o
(lus
grcUrltolijkf
21
Men
Malag. lompo, Heer.
,
verge-
samenhang der begrippen „grootvader" en „heer" betreft, o.a. Sanskrit öri/a, iemand uit de hoogere kaste, heer, en grootvader; dri/il, dame en grootmoeder. Een ander zoo gevormd meervoud heeft eiutal, meiischenmenigte, mv. reintal. In de woorwat
lijke
denlijst
den
van Ingi.is wordt opgegeven: Ba, ri of ru,
voorbeelden:
de
is
pege ra Ncityum,
in
men
vraag of
het
't
niet eerder
geheel, en als
al,
geheele eiland Aneityuni; het
moet nemen
land van
als:
't
genoemde volk, zoodat ra Neifyum als meervoud de coUeetievc naam is van een volk en verder van 't door hen ])cw"oonde land, zoo
Zweden, en
ons Polen,
zooals
dgl.,
doch
Galili,
ri
ontbreekt in de
om
van andere Indogermaan-
Ook wordt opgegeven
talen niet eens te spreken.
sche
Op mijn
gelijke
vaders;
mv. ravimsai. de Paneilla's,
cftla,
is
In
vadei-s,
,
mijn jongere broeders (of zusters); ra fa
M. Het Erom. heeft avinsai zijn broeZoo ook Oj. ra bij volksnamen; bijv. ra Pahvan
,
1'anealatroepen
broer of neef;
ra ztKjwel genieenseha])pelijkheid Oj.
en
duidt
Nj.
ra
ra BaliUka, de Bii/iH/ca'n; ra
;
als
heeft Iban.
reljjo,
zusters-kinderen,
kan
meervoud aanduiden.
In
en
broersals
een
geineensehappelijklieid
rencang, gezel, makker, uit ra
verklaren
').
van ama. een
raimii ,
ri
onmiddellijk
zeer verdacht
Kekcga, de Kaikeya's. Volkomen analoog aan A.
dama,
/,
pege
ra een meervoudstceken in j\Iota: ra lamak,
is
latasik
de lieden
Motclava, der;
wijze
ra
en de
l)iji)elvertaling
gevolgd door een lettergreep met a-klinker,
in
bestaande
uit
-|-
u'aiig,
aan
menscli.
bijv.
roicaug
in
Baimu
ra in dezelfde toepassing en
laat
zich
iinu,
den
ouderwctschen vorm van im, com, huis, Erom. imo. Het woord zou
')
Tenzij
ri
en r» gelijk
ti;
^tcllcn zijn
met ra
-|- i,
in -{
i<,
d.i.
„zij
van'
1,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
22 (liiM
gelijken huize
„van gelijken huize;"
bctcfkciicii
enk.
"t
iii
De a van
').
ra
personen van
niv.
met
niet samengevloeid
is
onulat
i,
hnu (imah) oorspronkelijk met een medeklinker, den gutturalen
Welke der twee
begon; van daar de hiaat.
ler,
één teeken voorgestelde
liedocld
?;'s
in
is
zoover mij bekend, in
de c
moet
Wdidt; dus re,
Mota
't
Oj.,
Nj.,
/
vóór de
is
Tag.
His.
,
man
i
Taviro heet i-a,
clafo.
^).
Dit ro
ouder
Mal. datuq, enz.; Yi.
vrouwe; Oj. rama, Nj. rama, Singkansch Ferm.
/,
rfl»/fl,
is
schier
in
met rena
rena
ina,
re voorgevoegd wordt. wij
ook
in
't
en
Oj.
't
is
= A.
als Jav.
Fi.
,
vorstin,
rad'i,
Sideisch ^«wa,
Aange-
zoodat
,
thin als gelijkwaardig
als
hoflelijker
dan
men kumien vragen waarom dan nog
zou
welke
Zuidzee Una o])treedt waar de
Stille
hebbi-n
moet beschouwd worden, dus
^)
voudige
der
talen
alle
verwanten
Westelijke
ont-
is
dat in
(Ja,
vader; Oj. rena, Nj. rena, Malag. reny, Singk. rena, enz. zien
eenig
gekleurd heeft. In dit re
Malag. enz. eershalve staat in woorden
J*'i.,
vorst,
ralit,
tot
zwakkere uitspraak van
gedifferentieerde
't
dat vóór vrouwelijke eigennamen gevoegd
ro,
ro-Taviro, terwijl een
/
moeder,
geweest, llisi
zijn
regelmatig * geworden
/
de voorafgaande lettergreep
in
herkennen
te
in rhi,
A. van een klasse van woorden,
't
die eenmaal ruimer vertegenwoordigd
staan uit retina, waarin de
zoo averechts door
imu, blijkt niet.
Een andere Ijeteekenis heeft het voorvoegsel overblijfsel,
tiil-
in
't
een-
't
A.
Hierop kan alleen geantwoord worden (hit Singkansch ra tweemaal uitgedrukt vinden,
woord voor „moeder." Dus Oj. ra rena ni irohanf/kii de moeder mijns zoons, zegt een moeder tot haar vorstelijken zoon,
juist
i)ij
't
lihomakiiwya
men:
leest
Maria, kitei,
In
5.
't
ducli
onmiddellijk
mijne Moeder? ra rena
aan de
heid en
't
van
trek
etirpiette,
MP.
hoffelijke
als
in
.Voor
't
als
o.
tin
la
ti
Moeder Maria, 12, 40: uwe moeder staat daar manff Ra rena nau; wie is
zijne
rena, zie
ti
daarna:
//
blijkbaar
nog hoogcr dan
retia.
Gelucht-
nauw
verband staande met
hoffelijk-
in
re overal
is
een heerschende
Geen wonder dus dat men
volkcnfamilie. ra,
rena n
terug vindt: zoo
tep, {tepo)
is
in
't
hetzelfde woord,
maar
A. etpo, voorvader; hoe dit te verklaren
zij
't
Jav. rafji, in is.
verwezen naar
re.
Codrington o.c.p. 258.
Zoo is waardig met *;
Ra
eigenaardig spraakgebruik van den bijvorm >c in Mota
CodrÏDgton, Mota Dict. ')
zoo
Erom. rctep;
andere toepassing
')
is
ta
lam ld
gebruik van Krama- en Un-woorden,
de
eerendc,
gade,
fa ra/mei
vonden het kindeke met
niala liinna initiilo
itii
lieid
Singkansch Evangelie van Matthens 2,1
ni/jaliica/ei n'ein
zij
buiten;
3,
Oj.
ta
mpuhatvano, 'ang pu-hawang, Nachoda, Bhar. Y. 44,
,
scliip,
over in
't
11 gelijk-
Singk. Formos. aii-ang.
TAALVETIGELIJKENÜE VERHAXÜELING, ENZ. Fi
uit
l)lijkt
algemeen
iuhii
Vromv" met Seigneur,
ook
zoo
„oml"
begrippen
alsook ons
Oj.
,,
vrouw
ook
o.a.
blijkt
dat
in
't
begrippen
ons woord
uit
da
Hug.
(d.
De
door
2.
//;
o
U
van
lidwoord) da Batangtng
///otv/,
was
(zij)
wordt geschreven
au
i
hier wel niet
of ira
('t
zoo ook o un
u/i;
ura
i
de
bonden worden, Matth.
i
wij
d\is
//
.lordaan,
van
niet
zijn:
.//•
2U;
1,
van
met een
nemen
voorbeelden zullen
i
hat
alle
iji
streken
eingki „of
de
partikel
Matthes
Boej;. Spr.
§
Daar
enklitisch
is,
/,
een echt voor-
kan
possessiefaanhechtsel
Jozef, ina/io
i
i
o
Tevif,
i
het oog der nienschen,
')
aaneengeschreven.
5; ira
3,
rai ilpu velpo
reeds aangetroHen in ira
')
i
substantieven,
later
nufowai Jorian, van
i\ratt.
gebruik
't
het
ilpu atiini, /
als
waarvan
aan,
O (eigeidijk geen Ablatief, maar een Locatief).
weshalve
ben
let-
eenvoudig u n
in;
en worden dus ook gevolgd door de Genitiefpartikel
,
Voorbeelden
imla
de volgende
in
//
met een klinker begint;
substantief
uari pege asenga u
rivier
Davirl,
van iemand,
,
den stam (wortel) der boomeu; u beteekent
possessief-sutti.xeu
these stones", ib.
zetsel,
tali
meer) 5, 1; de n verbeeldt blijkbaar
ura en ira worden behandeld
i ^);
de
20;
maar voor den vorm maakt dit geen verschil. mv. wordt u of o vervangen door ura i 't
,,van",
gegeven worden
van
't
1,
S, S; is u buf/jo/ef
substantief in
dan ook de bijv.
als
aan
gai,
door
4.
de nabijheid van haar dood 8, 42;
in
door
de zee
bij
voorzetsel
't
de engel van Jehova, Mattli.
klank en wordt geschreven ingeval
dotfen
Voor een
door
1
door naastschikking;
3.
/;
tergreep een a of o staat, terwijl in staat in
i;
Moeder
,
a Inhal o nafiim, de Zoon des nienschen,
Bijv.
vervangen
///
un jop,
ii'o/iii
zij nog opgemerkt vrouwen gebezigd
slotte
uitsluitend
uit Panskr.
o.a.
„u.\or" samenliangen,
wordt uitgedrukt:
iiangelo o
fi
o-Ufi,
dus o
een
vrouw". Ten
(pers.
/
men
ziet
en
mopumia, van ulieder binnenste, Luk.
in
Ilias
hier
en
24;
5,
u/l
woord voor Vrouwe, Me-
een
,,doinina"
voorzetsel
"t
een posscssief-sutK.x.
///
Hoe
da)
genitiefverhoiuling
Luk.
Oudere" beteekent,
\
van B.
//
,,
i.
„moeder" aanduidt; dus
o of
't
lieer,
Signore, Franscli
Ital.
eigenlijk ,,een
kan aanduiden
(Jrootmoeder
de
't
In
en
Mal. tuwan eigenlijk een oude comijaraticf-
fii/ian,
hoe
en
"
lieer
vorin van matuhn. aluhn, oud.
C7/7//7,
„eerwaardig"
en
elkaar verbonden, en evenals
enz. is
„grootmoeder"', als „voorvader".
zouwol
,
de
zijn
23
le.fu
11,
en ura
5. i.
naneef van
.Jozef,
Aris/o
,
ver-
1
\
nexiii/au
Hierboven heb-
Het
ondei-schcid
99.
wordt het
in dv teksten steeds
met het voorgaande woord
;
T/VALVERGELIJKEKDE YERHANDELING ENZ.
24
,
sjjraakgebriiik
in
verder dat
\
kers
goed van
zelf
zoodat
achter
mapo
l)ij\'.
in
//
vermoeden of
't
liclit
Fidji,
't
't
Oj.
Temt
i
In
i
was mapo ni
eertijds
Ni
verdwijnt.
is
Plorida, enz. als in
Mota
't
vreemd schijnen dat
lidwoord
is.
ook
ditzelfde
mag
een
in
verwantschapswoorden
op
grond
ook
,
de
vaak den (ienitief
e;
dit
geval
al
er geen hiaat.
is
waarin
taal,
/
't
dienst
persoonlijk
moge
i
is
als
bij
maar
doet,
Sangirseh, waarin
't
uit-
dus s(isa,nnüm, sase
tot
Genitiefpartikel
Doch
-).
/
pers.
eigennamen
Genitiefj)artikel,
van,
't
gel)ruik
zijn,
Hoofdstuk over de Voorzetsels In
bij
er van in "t Mota, Sangirseh, Oj. vermoet A. toch ook de meer gewone ])artikel bezeten hebben, waarvan nog sporen over zijn, gelijk in
van
klaarbaarbaar
't
want
verzwegen worden dat
niet
Genitiefpartikel
als
Nominatiefteeken
en
///,
uitgevallen,
is
T.,
rijst
de talen der Filippijnen,
Oj.,
hetzelfde heeft tocli zijn tegenhanger in
en
staan,
de gewone (ïenitiefpartikcl zoo-
dus ook in
Het kan
lidw.
niet even
/
de Genitiefpartikel na woorden, op a
is
mans naam;
eens
taniiH,
is
de beginletter n
welke niet de a samensmelt
/,
steeds na klin-
/
waarom een medeklinker zou kunnen
niet van
dat het
mv. kan optreden
't
ofschoon eigenlijk Locatiefpartikel
7,
uitdnikt.
gaande,
vooreerst dit,
is
/
denkhaar
reden
van Noord-Celebes, enz. Noehtans in
en
bereids gezegd dat tusschen twee klinkers, vooral a of
is
de n
/,
wel
of
o
klankleer o en
geen
Vermits er
als
o
na klinkers en medeklinkers,
staat
liet
of
ii
ra voor substantieven in
zonder
niet
eerste
tussclicii
sommige
naastsehikking
;
gevallen bijv.
Engelsch
('t
aangetoond worden.
men den
vindt
w nohii au
Matth. 3, 10; nahaiji geleerden
zal
i
t/ai
afinii csenge,
ilpii
heeft:
Genitief uitgedrukt door
aan den wortel der boomen, een gedeelte der schrift-
eertain of the scribes);
nahaiji
ilpit
atimi atahaijcnfi yin, een gedeelte zijner discipelen (Engelschc tekst:
some
of
his
disciples),
Mk.
7,
1
vg.
volgt niet alleen uit het lidwoord,
is,
Dat ahaiji een substantief
maar ook
Een ander voorbeeld
een gedeelte er van.
God,
.loh.
S,
e/icle
il/iii
afinii ata/iaijem/
cliele
tak atimi, aan vreemde menschen, 4,
als
voorzetsel,
met het
Een
rCnpsihma ')
e/iele
maar
is
eloak, aan, tot i/i)i,
schi-ijven
vastt' i
Mun,
regel
dus chelc
voor o, m
is
nahaijin,
uwen broeder. Luk.
aan zijne discipelen,
blz. 2V.K
De ra,
11.
bijbelvertalers
j\lk.
12, 13;
4,
34;
Ehele doet dienst
liel)i)en
dit
niet
aan hen; geheel avercshts voor
niet te ontdekken;
de vinger Gods, voor:
Adriani Sangir. Spr.
bijv. uit
eheJe Aiua, aan (van)
een sub.stantief, want het wordt verbonden
posscssiefaanhechtsel.
begrepen eu
')
42;
is
n'clijaii
Luk. 11 komt
o Aliin, liet koninkrijk Gods.
,
25
T.VALVEUGKLIJKENDE VKUHAXDEr.ING, ENZ. e/ielera
,
ontstaan
want ra
is
nit
en
////a,
Ten de
kan
vierde
met
het
Luk.
GaHlea, onze
31
4,
om
wijze
oma/ic tiuujydkii
Kaparneum, nuarin peye
woord.
land (Engelsche tekst: city)
liet
Zulk een constructie komt overeen met liet is in "t Nj. de meest ge-
^).
nit
drukken, doch zonder dat
te
van een samenstelling aanneemt;
neesch en nog andere Indonesische talen, o.a. huis des vorsten
't
deze
in
in
Ablatief
(niet
samen met den voud niet // of daarop
dellijk
den
uit
Genitief, o
kwam
hij
(tien,
te
is
bet
is
in
arinifio,
ol'schoou
;
behalve dat
bij
personen ook in
gebruikelijk
i
ahev an
Abhitiefpartikel beschouwen,
gaan"
Snnda-
't
met den Instrumentalis)
3,
is.
Bijv.
want
begrippen
bij
als
enkel-
't
wai
men onmid-
10; wanneer
noJiataiKj uoliran
(l.a)
valt
a/ies u in
in
kwam
er
taJi,
dan mag men daarom a nog
eenc stem,
liemel
in
bolann
-).
het water, Mattli.
uit
bijv.
verwisselen
maar im
leest:
Bug.,
bijv.
Makass. en Maleisch veel meer gebruik
't
wordt gemaakt van naastschikking
De
't
Ahi-daUu, de zoon van Abdalla
aiiajia
;
gelijk
taal,
Zoo ook
huis van mijn buurman.
't
,
den Genitief
karakter
verbinding het
de
(iiaav).
samenstellingen.
oneigeidijke
bruikelijke
liet bewijs
(/a.
voorzien substantie!'
possessiet-suttix
niet
dienende
bepalirg
ter
uit
rri,
Genitiefverhouding uitgedrukt worden door
een
Kapernauni, een oord van
Galili,
possessiefaaidicclitsel
't
aan, tot mij, u, liein
e/icleii,
de
van
verbinding
de Accnsatief
niet
ehelum,
levert chelek,
verbinding
deze
in
niet als
„uitgaan, weg-
de verwante talen niet ongewoon dat het punt
van uitgang door een Locatief
—
en a
is
—
een Locatiefpartikel
wordt aangeduid. In den Engelschen tekst luidt het eerste: ,,went up out of the water;" het tweede: „a voice from heaven." Als Locatief moet
men beschouwen de
Ablatief
of
Genitief
aangehaalde zinsnede
halav 't
tra
iji
Abraham.
unto
wordt II
hnt
i
Kngelsch heeft:
m
pan
l/e f
ham
ira
forfiin
te,
in,
begrippen
')
In
't
ira
vervangt, als
,,
gevorderd
i
i
i,
het
eigenlijk
bij
possessief-suffix
:
ira
Zie Matthes Boeg. Spr.
§
528, vgg.
i
een meervoud
teeken
uitkomen, verwekken"
mv. zonder
Op goeden grond
17.
1,
hetwelk
3, 10. ')
irai
a ilpu reipon usenga ahes ira
David, iMatth.
kunnen beweren dat a,
personen
bij
Ehraham
Tecit, al de geslachten (eig. voorouder.s) van Abra-
i
af tot aan
dat
9,
3,
ilpii
waar
up childrcn
able of these stones to raise
Vooi'beelden
eris
zijn:
is
deze steenen, Matth
van
eingki,
God
reeds onder den
a Atua par imyiutiihn
el etnda
e.
is
dgl.;
't
zou
men
voorzetsel
van een Locatief zoo ook in:
unri iiege, Matth. 2, 13,
'•
n'o/ii<
bij
is aficn
au
i
gat
taal^t;rgelijkende verhandeling, enz.
20 irn
(tien
mni
i
Mk.
ikni aliini cDicsmas iran,
erin
ij
waar dooden gelegd waren
van rotsen
2; doch dit verandert niets aan
5,
personen niet a, maar irn
dat in
feit
't
gebezigd wordt.
i
kwam
hij
uit IkjIcu
vertaling van „tond)s"),
(ter
enk.
't
l)ij
In overcenstenuuiiig
hiermee wordt ira ook verbonden met de possessievcn, zoowel enk. mv., dus irak, iram
als
keerd
dus de
is
„dan"
drukken,
uit te
om
kruiden,
alle
esjilid irak nieti,
3
personen
Dus
hij
Treffend
11.
,
bij
hoedanig het geheel overeen-
als
nc
sii
dan
ook
kenis;
waar
wij
3;
4,
van
i/ive
A.
voor
gai
i
Matth.
„van"
„te,
ook
in
3,
in",
A.
van
zin
de
,
door
marüngi nu,
den
in
eigenaardig gebruik van ira
11
3,
mv.
bij
niet vormelijk,
begrippen
oj)
bezigen;
bijv.
woord dat
het
greix'ii,
is
l)ijl
,
hij
l)eant-
„uitkomen,"
nam imamne ra Gods mond komt,
ëuffi
uit
ahes a nipjin
ging op
uit het
water, A. ahes
ti
in wat.
met nauwelijks merkbaar verschil van 7-n, hoewel gewoonlijk Genitiefpartikcl, komt //
,.ann,
l)ij";
bijv.
den
reeds aan
mini' ati in
c//
wortel
pas
n'o/m
ii
der boomen gelegd,
10.
is
van
w;nit
na
't
Accusatief
feit
Sangirseh, doch alleen
opene
wanL^cliapsw (jenden de
De
Xu
maai' in betee-
als
tas asenga
vai in
Een bijzondere opmerking verdient het tiefpartikcl
't Erom. met A. Erom.: momu /lorom/ zaaknamen: iranda ovSn
in
yemne u nisong pokop, eene stem (binnen) den hemel. 17, waar A. a nohatang heeft;
is
Il
a;
't
n,
rn
parallelplaats A.:
vl.
uit
sali
Krom.
't
volgt
taal
,
grooter
is
Maai' anders sni navian
ciKjHe Aiiia.
kwam
Nobu
eni
in
aan A.
in,
te,
deze
het
,
bij
personen: et idvm
bij
de vele kruiden, Mk. 4, 32.
zij,
ablativisch
naveran jMatth.
rn,
in
enk.
't
mv.
't
de overeenkomst van
Ook
ik.
dan
,
woordt Krom.
au
is
luiden de woorden uit i\Iatth.
alemjon
en
in
opzichte van
enk.
't
32;
4,
In
waarlijk grooter dan ik. Joh. 1, 27, INIatth.
is
ten
in
irnng, machtiger
en
iMk.
ahes
na een comparatief be-
komt met den AI)latief in 't Sanskrit, Latijn, enz. zaaknamen bijv. [fif) esjilid irn i efeleligai asenr/n dan
1(5:
met hen die twee jaar waren.
Hetzelfde woord wordt ook gebruikt
ons
of haar. Ver-
ra voor irara in Matth. 2,
schrijfwijze ira
irara ero in mcscsc irara, te beginnen
grip
hem
irnn, van (Abl.) mij, u,
,
//
is
het
door
onderscheidt
n, terwijl
dat u ook de Geni-
achter bij
vervangen wordt
i
zich
niet
gesloten
letter-
eigennamen en
vcr-
^).
van den Nominatief dan
zulke woorden die als subject van den zin a aannemen?
bij
De ak
')
Vocatief
wordt
ingeleid
door het tusschenwerpsel ak;
n'alinn escnge\
o leermeester!
Adiiani Sangir.
220.
.Spr. blz.
bijv.
:
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING
VC)üU.\AA.\l\VC)UUI)i:.\.
IV.
Persoon
ij
I
luiden ze als
k
Wimnccr
I'.
Tweevoud.
iMeervoud lakaija
jakaijan
(inel.)
jaijaina
3
vim den zin zijn,
subject
liet
Urii'voud. lakataij
(incl.)
(incl.)
ainviik
|)s.
2
ileze
volift:
Enkelvoud. 1
27
ENZ.
,
|iiijunirau
(exel.)
(exci.)
|aijuintaij
(exci.)
„
aiek
aijaua
aijaurau
aijautaij
„
aien
ara
arau
ahtaij
^)
Als object n\ ak
1
igaijau (incl.)
Igataij
(gania (exci.)
(gunuau gaurau
Igunitaij
2 eug 3 yin
op
duidelijk
is
(exci.)
't
(exd.)
gautaij
lau
ra
Het
(incl.)
(gaija (inel.)
ehtaij
Nominatieven het
eerste gezicht dat de
persoonlijk lidwoord, tevens noniinatiefteeken, a bevatten; aini/a/c
is
a nyak samengetrokken a'inyak, dewijl de y epeiii). Aelc « -(- iek (uit tok, these bewerkt in de voorgaande lettergreep
dus ontstaan ouder
iko, 't
uit
aanwijzende gelijk
kita,
ook
Tana
=
a en
te
verklaren
en
r,
uit
en
aitjami'
men uit
') ')
—
in
^)
a kaij
als
ijan
meervoudteeken
=
en a;
zijn,
nl.
aikam,
—
ikamu
uit
te
ikami
die
wezen. Niettemin kan
en
't
ora;
zijn;
aantreft; lo;
uit
de
/
dit
ikami is
en
a.
Erom. heeft
ikamu
(vgl.
Pakewasch
dan hetzelfde voorvoegsel als wat
met een
is
gelijk
deze overgang
is
zeer gewoon, zooals
in
=a
het vermoeden dat
aijaua
de u
te
stellen
men
=
iVi/rtt Tonmb. m\jaku^ Biinan. nnhu, Mota, Florida, Bagotu, enz. iiifiii. Een nadere bevestiging hiervan levert het Fidji, want dit heeft ko-iUemnnu
ikemiini.
't
a.
niet
/•
Ara
aiijnmi, aan ons.
bevestigt
I)ij
/
achtervoegsel
de palataliseering der
Pakewasch
Aecusiiticf
m voortgekomen
van
is,
an, gelijkwaardig met
andei's is
vgl.
inderdaad
ontstaan ikair
en
iija
omzetting
kati.
uit
,
Toumb.
vgl.
ouder da, algemeen MP., met nog een
ra,
doch
irora,
=
ia-na;
(uit
onbekend; de overeenkomstige vormen
is
schijnt een
werkwoord. Aijama Aijaua
ten
kama-ha, doch Tana//rt komt niet goed overeen
een meervoudsuttix
a
ijam
akaija
zijn kcfa-ha,
met A. a en ook
a
Makass. kate; waaruit de uitgang a ontstaan
't
aijama voorkomt,
in
in het
ana');
=
=
aien
iknit);
,
ko-
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
28
bij Codringtox zien kan. De meervoud door achtervoeging van 't het uit run, of een versterkten vorm hiervan,
do synopsis der voornaaiiiwooidcn
uit
gevormd uit is woord voor „twee", ro, te vergelijken met Tag. dualis
een verdoffing der a
ouder
fëlii.
zeggen;
en geen wezenlijke
zijn,
wellicht
omdat
worden,
dewijl
wel
letter
zooals
De uitgang
staat blijkljaar voor ar (d.i.
komt
vnw.
in
Dezulke
aantrcfiPen.
iniko
wie
bij
aiek;
ineia
in
ko iau, ko
In
').
iko,
Hierin heeft (uit
izi/
maar Tag. kai),
ii/(t);
dewijl
3.
bezigt als pers.
/
i
i
moet doch
mv.
1.
in
't
')
")
[cinijyüia,
ina, inilc,
int;
A. aijaua; inir
hebben, behoort ook
lidw.
lidw.
si,
en
dit
-),
gebezigd
in
ik;
in
't
«en? en kai
zij,
't
«ikau,
ind.
blijkt
Sund.
du
;
bij
zijn
't
in
voor-
aikami,
wij
sikami,
2 ps. enk. met ge-
van
't
Duitschc er,
het" beteekent.
den Accusatief
Ibanag
dat ook een enk. siya
als
de manier
naast
= Toumb. liet
komen voor syaku,
Oj.
waaruit
Mala-
Mal. nngkan, du,
het Nominaticfteekcn
is
nyakaii),
wordt op „hij,
ikila),
zijn, blijkens
enk. te wezen), ireo.
izy (schijnt eig.
't
1. iza/iii {vüi ii/akn);
(omzetting van
isika
en an gelijkwaardig
Rimaneesch
De vormen
ainyak,
luiden de vormen:
is,
den Nominatief:
bestaan hebben, hetwelk in
in
=
bezigen dit
A.
if/oe,
Gaua:
is);
A. aijama; ikemi
pers.
als
men dus
en noodzakelijk sira
ringschatting
inau,
:
is,
=
\-nau
1'iorida
lidw.
pei"s.
't
vóór kemami.
naamwoord; dus Hakan (voor (excl.); mkamu, gijlieden. Ook sikitfi,
lidwoord
Mota:
in
bij
van verwante talen
tal
ikau, Day. ikan, Fi. iko; izahay{\\\ï
excl.;
Aldaij
ko koya; ko ikeda, ko ikeinami, ko ikemuni, ko ira;
Tot de talen die
aiitüika,
den Nominatief
van
pers.
mv. vertoont
't
in Tana.
lia
waarin ko pers. lidw.
Fidji,
't
ook hier vinden we een gasi.
ge-
taij.
enz.;
aieii;
taal
A. ara
is
de een of andere wijze
o])
persoonlijk
/
ikaina
i(jid
3.
-[- /)
Derhalve
= = deze ook a = = A. alaija;
omdat
=
a
aanduiding
Nominatiefteeken.
als
wezen,
te
a in
gelijk
overeen met hetgeen wij in
A.
't
de
zoodat a
trialis,
een mcervouduitgang schijnt
Feitelijk
kattaij, zoo-
latteli,
een onbekende reden de oorspronkelijke IVpêt
den dualis en
niet in
moeielijk
valt
is,
teli,
een enkele overging, maar niet in
in
hier in o, verder in a overging. zich
werd
ieli
laifi
uit
de klankvergelijking reeds opgemerkt
bij
om
uit
drie,
taij ,
hier taij, niet selj gebruikt
wel,
of
liet drievoud be-
u.
AVaarom
dubbele
de
dat *;
u in aljumrati zal wel
uit het meervoud met achtervocging van
staat
te
De
twee.
dalaiia,
*
wezenlijkheid dezelfde als
Voor nog andere talen zij verwezen naar Codrington o.c.p. 112, vgg. Vgl. Bijdragen Kon. Inst. DXLLIX, (i3C>, vg. en voor sikila AW. 32,
3.
29
TAALVEUGELIJKENDE VEIilIANÜELlNG, ENZ.
(Irn
I
niv.
van
een dubbel nominatieftceken
zou
Nominatief zonder de toevoeging van
(loii
iii
en
;!
van
ps.
men
dat
ai.
/-/,
en
in
't
kunnen noemen. De ff instedc van /• zal wel te wijten zijn aan de want de it in ra minder empliatisclie uitspraak. Ehtalj uit rtaij met overgang van r in //. moet meervoudteeken wezen, Bezittelijke. Bezit wordt uitgedrukt op tweeërlei wijze: door 2. door een woordje dat bezitting aanduidt met possessief-suflR.\en Niet alle naamwoorden nemen het possessiefaanheelitsel voorzien.
—
—
•
;
't
possessief-sultix
van
aan: alleen de verwantseliapswoorden, de
en kleedij
licliaamsdeelen
ding
ot'
dienst
Als
namen
wo(jrden die een gedeelte van een
,
van een localiteit aanduiden, alsook eenige als praepositie
doende substantieven, de
van
voorbeeld
naamwoord wordt uitgedrukt etma
niet het aanhechtsel:
ehele
als
strekke
—
ira.
,
waarop ons
wijze
eerste
't
woord
,,
bezittelijk
voor-
vader", verbonden
').
Kukelvoud. etinak
mijn vader
,
etmaw
dijn
,
elman,
,,
(haar,
zijn
deszelfs)
vader.
Meervoud. onze vader
ctina/ja
etmama
„
„
efitiamia
uw
„
mam
hun
„
et
(incl.)
'
(excl.)
Tweevoud, elmaijau
ons beider vader
etnuimruii
„
ctmamira»
uav
etmarau
iiun
(incl.)
(excl.)
Drievoud. cimatalj
etmamlaij
dric('r
vader
(incl.)
,,
,,
„
(excl.)
elmaiiiitaij
uw
,,
„
etmaehlalj
hun
,,
,,
De meeste van
')
ons
deze vormen
Met weglating van
't
zijn
Nominatiefteeken.
licht
tot
hun oudere gedaante
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
30 te herleiden;
tamnna, (eer tamanya
tamnngl-u, tamamu,
nl.
Et-
^).
maija daarentegen heeft het regelmatige tamanta vervangen, hetgeen vcrklaai-baar
dewijl dit in
is,
A. etman of zelfs etma moest worden
't
:
daarom ontstond onder den invloed van gaija een ongrannnatisch en Erom. heeft den echten vorm bewaard, bijv. u tiipmint, in onze oogen, Matth. 21, 42; iranf, aan ons, Mk. 9, 40. verminkt etmaija;
Onregelmatig en etma
Erom.
heeft
Ei.
voor
etiiiama, uit
miad;
-
II
den
in
komt. Etmara
Namen
vermoedelijk
Erom. heeft
;
uitgang,
van
nihnulc, mijn
a
zijn
en
ni
insgelijks mi,
gelijk
/
synoniem en
n'owami,
uw
hart;
zoo dikwijls in beide talen voor-
nemen
lichaamsdeelen liiiiid;
of
bijv.
tdmanda, en toegevoegde a\
uit
tarna-
is
Elniam'ia uit etmamit en a, terwijl
nisel-omam.
bijv.
meervoudteekcn i
is
den verminkten Aceusatief gunia; de oude vorm
en
1/iami;
overeenstemming met het vorige
in
Krom. itcmenda. aan
aanhcchtsels
dezelfde
tiikmam, dijn hand;
hun hand,
;/'/y{v«am,
enz.
lit ehele, aan, tot, wordt: ehelek, eheliim (de u door invloed van
de thans afgevallen u van
lm,
lera.
we
dat
tmi),
cliclen;
mv.
eJieleija,
eJicIemn,
ehe-
vóór persoonsnamen hebben leercn keiuien, in
welk geval het de Geniticfpartikcl aanneemt, met beteekenis „van,
beginnen met",
te
possessief irak,
Het
bijv.
aanheehtsel
verwante
meeste
ira
Tecit,
i
van
David
wordt met het
af,
iram, iran, enz.
den
van
talen,
3
n kan,
enk.
pers.
dikwijls
evenals
lidwoorden weergegeven worden. Voornamelijk, schocju niet tend,
is
als
e fhi
(Itilili,
in
fiii
iMk.
geval
oord
van
als
distriet,
den
bij
een land.
een oord van
tekst)
4, 38;
(foutief an
uitslui-
benamingen voor een gedeelte van een blad, wortel, tak van een boom; of van een ruimte,
het
dit
voorwerp,
de
in
anders dan door een onzer
niet
Hijv.
land
't
uilpun nclgau,
chelcii
Galilea, in
't
tot
Luk.
4,
nntimi)
is
31; « (foutief
achtergedeeltc van
iialimi (foutief ehele
neom) alaingaheid,
n nurvi petje
Kcijjcr/icum^
aliipas
't
schip,
a n'eom
den grooten man (Engelsch „ruler")
der synagoge, 5, 36; a (foutief an) N'esgan
Upene im lep in gop, met den Heiligen Geest en ook met vuur, Matth. 3, 11; /.y afics a nohatang nohran tak, er kwam uit den hemel zekere stem, Is 't geregeerde substantief een meervoud, dan blijft n 3, 17. achterwege; {rm
')
is
bijv.
u nohii au
i
gai,
aan den wortel der hoornen,
een mv., dat achter zich heeft de genitiefpartikel
Oj. en Fi.
i^\-ó.n;
gai
ngku, Day. ngku, en nyn, Nj. ne. Mal. üa bevatten duidelijk Genitief-
aandniiler n en Au en ya. Dat
iwi,
waurscbijniyk heeten, omdat wij
Bogotn en Nggao.
hoezeer ook verbreid overal uit nya ontstaan ver
is
mag
van Maleisch en Jav. gebied na terugvinden
in
TAALVEHGELIJKENDE VERHANDELING, in
1)00111(11
is
oog
(lor
(eig.
't
(hier liocft osiijja
lui'iisdicii
van
iiiiilik'ii
woord
regeerde
lü, ncsuuait imta
3,
iilgoiuccii),
't
oog) enk.
't
mv.
iiru
alimi
i/pu
elicle
Waarom
echter
nen,
niet
en
bedoeld
cditon
als
is
Dit gebruik van
even
reeds gezegd
van
zonder
niet of
gcdpii
ge-
iict
n'uar'ui per/c), 3,
Mk.
mij
5;
34.
4,
eduon, zijn schoeduidelijk;
niet
possessiefaanhechtsel 3 ps. enk.
.Men vergelijke
wijd verbreid.
,
is
't
tenzij
been."
,,zijn
't
%i
in gedpiin
/,
,,'t
omdat
discipelen,
zijne
wordt
gezegd
1 1
tot
i/in,
(itii/iaij('ii_(/
vs.
omdat
niet,
,
oog",
uari pe(/e asemja het
i
volk van al de streken lands (enk. zou zijn
ntuni
Ujni
i
aaiilicchtsel
nup
11, 5,
is),
't
maar imtd
is,
31
ENZ.
gelijk zoo-
is,
o.a.
gebruik
't
mi in 't Binianeesch; bune mnlika narae mammi/a, de menschen waren talrijk als het bevindt in een inham '). Hetzelfde vindt men terug
overeenkomstige
"t
mangéii di su-iia mbuto
zand, dat zich in
Javaansch
't
De tweede en
-).
wijze
zelfstandig,
om
ons bezittelijk voornaamwoord, i)ijvoegelijk
te
drukken, bestaat daarin dat een zelfstandig
uit
gebruikt voornaamwoord
dende ami, zwak
////,
In
nitief betrekking.
behandelde
de
duiden;
„wie,
verbonden wordt met een
of nok,
gotu,
nonrt,
Vaturanga hebben
ne,
Fi.
en
wie of
iets
van mij; anom, nom,
gebruikte iinni (uit Pni) iu zegt
•*).
van
Bug. uHuna, de of iets
van ons
't
beteekenissen^ van
zijne,
't
't
't
zal
wezen met
vragend
als
in
Florida
en
vnw.
hem, haar,
nniinrjkii;
/inii
i
Tag. ai/ano), Lepers'
Bijv.
er van; nnnkii,
Voor de
nniita.
ano
in
Islaiid
in
't
Oj.
't iNlaliig.
fieno,
zij
de woordenboeken en spraakkunsten.
voornaamwoorden
De vormen van
dit
A., alsook in
Krom. lang zoo duidelijk en eenvoudig
't
soort
de boven beschrevene. Ze ')
Zie Jonker Bim. Spr.
•)
Zie Koorda Jav. Gr.
*)
viiw.
geldt.
betn kkelijk anu, nu
Tag., onbepaald ano,
(=
niuir
zelfstandig bez.
anunna;
onbepaald
vnigend
hnnn
't
:
in
't
doch Florida, Hu-
no,
Bug. en iMakass. komt ten op-
hare, iets van
Makass.
(incl.);
en Siind., vragend ni/ano
verwezen
is
ann geheel overeen met het zoo even vermelde; behalve
de constructie enkel voor
ilat
er van; enz.; Y\. nonr/ki/,
als
is
aan-
Ibanag, terwijl het Tag. daarvoor
't
Het spraakgebruik
zichte van
liaar,
hetzelfde woord
eigenlijk
het
zijn
Genitiefverband
dat wel gelijk te stellen
ni,
Ge-
viiw. in
Zuidzee
dat
De meest gewone vorm
enz.
pers.
Stille
lui-
die
possessiefaanhechtsels
van u; unon, anona, non, van hem, noinu,
der
meeste talen
de
Mota anok
bijv.
hetgeen", oors])roiikelijk
wat,
i)ezittelijke
zijn:
§ 211, voor nog andere voorbeelden. § 4M7. Voor deze verschillende vormen zie Codrington o.c.p. 1^, vg.
zijn
in
niet als
TAALVEUGELIJKENÜE VERIIAXDELING ENZ.
32
,
Tweevoud.
Meervoud.
Kiikclvoud.
(incl.)
\/(/a
,
''''
\/fJa/i
\//fa/j
(iiicl.)
\nnyimrau
(excl.)
\t/?iyii//a
Drievoud.
(excl.)
(iiicl.)
(cxcl.)
\tniy'i)utaij
•1.
imi/iim
iinyimia
unyiiiiirau
iinyim'üaij
3.
o-un
lira
urau
uchtaij
De verklaring van
hoofdbestanddeel
't
veronderstelt een ouder
tergreep tot
gekleurd; later
//
unyak niet het
cnii
,
„van
niij"
,,van
bevat,
mij;" yai/
laatste
de volgende
in
//
geworden,
i
let-
gelijk zoo
duidelijk genoeg; toch moet
is
Erom. heeft enyaii of eniau, uit
doch
,,ik",
is
kan geen Genitief
dit
unyak en enyau onstaan
ik
un, nny
moeielijk:
niet
is
door de
Dat het tweede bestanddeel van
in vervat zijn.
Daarom houd
is
dit
is
possessiefsuttix
eni en
uitdrukken. of
i
of geheel weggevallen.
dikwijls,
er een
de
ènii;
uit
eiiu -j- i
Genitiefpartikel, -\- aku, ik: hieruit ontwikkelden zich ennyak,
}ii.
unnyak, unyak eenerzijds, cnnyau, cnyau anderzijds. Terwijl de Genitiefbetrekking
dezen
in
gevolgd door
sel
van
't
ps.
1
aangeduid woidt door een voorzet-
vnw., geschiedt het
't
van den eindklinker: unyuui.
afval
eningkik,
emi of eni
d.i.
klinker) -f- k^^'j gijven o un, misschien hield.
Maar
o
den 2
in
door middel
ps.
uiiyum staat voor unimv, met epeuthese en later
aanheelitsel:
Erom.
In afwijking hiervan heeft
n (partikel
-\-
na afval van den eind-
ni,
3 ps. wordt in de teksten steeds geschre-
I^<3
omdat men
dit
o voor de praepositie o,
een voorzetsel dat het daarvan afhangende woord
is
nooit anders dan in voorwerpsvorm achter zich heeft, en deze
den 3 en tl
wiens zaak, dan
on sei,
twee klinkers
Onun
geschiedt. \\\
poiny
u-fnyi
,
gunstigde.
Terloops
wat gezegd bijv.
is
in
is
geheel niets nl.
is
van
men ook
echtgenoot; de verkorting
is
't
gegeven voorbeeld heeft
vormd In
m.
eni, als "t
bij
mv.
is
i.
is
un geschreven:
vermoedelijk
den
1
te
in
te
-\-
ni of
i,
van,
-\-
//
heeft
be-
niet
/
toepasselijk ps.
— Na
een
afamnyu
un,
is
enk. oj)
u
haar
wijten aan de neiging
voorkom, en of
eigenlijk ataniny {y voor
en
uit
meermalen
A. wel eens o wordt,
Oosten".
't
de opeeidiooping van drie klinkers
zijne;
niet twijfelachtig dat een
i.
spraakgebruik ten opzichte van den 3
't
't
de klankleer aangetoond: de
a n-ridjai o-un beteekent „in
van
is
Verge-
is.
onon,
uitgevallen, gelijk
opgemerkt dat ook op oun
zij
uitgaand woord vindt
om
o-un
't
Rotuma,
dat de Pèpët in
uit enuna;
=
het m.
is
in
in in
gehandhaafd, omdat de a van na den overgang
zich
//;
woord
het overeenkomstige
tussclien
zooals
wat trouwens
yin, niet un,
ps.
men
lijkt
van,
i)
yi of
w^el
het
Het Erom. hem; dus ge-
u-un. /,
ps.
uja sterk verkort, en
wel naar analogie van utiyima
TAAT-VKUGKTJJKKNÜE VEIUIANDELING, ENZ. en
uit
inii/iiiiin,
waarin
/t/i'//jfi,
unuorspronkclijkc)
(docli
bestaat dus ujn
mia bevatten
viiw.
en
uit tnu
een
de ietwat oudere vorm geweest
is
de
/
vóór
(ie
/
in
m
en de voorafgaande
iii'ut
Genitieven na
alles
Ujan en
iini/fuiKt
ttrnu
Uru,
i/.
uit
iinra.
énVngkos, enfnyhüm
verminkingen van
men
ujlaiji\
daar
uit
iirlaij;
in
in
U
meervoudteeken.
dellijk
Erom.
heeft,
laij;
is
zoo ontstond
moet deze
is,
de overige personen van unerlaij,
uit
elitaij
Utaij
vja als meervoudteeken,
in
e/
ongewone klankverbinding
een
dit
voelde de
vereenvoudigd worden. Ook 't
't
en uraraii.
iijaraii
drievoud vervangen moest worden door
verviel
laatste
eitë.
zijn
dat in
en
welk
enenf/kmi, enirora,
,
uit
't
unyi-
misschien
inii;
imi/ftmift, in
,
verminkt
itjtaij,
Vnyhnn en
verwachten
te
goliczijidc
zekeren zin
in
ontwikkeld heeft door den dubbelen invloed van
zieli
zelve gelijk blijvende:
zich
ehnaiju;
in
possessie!' aaniieelit^el.
plaats van
in
iini/i
golijk
aanherlitscl
als
liet
ijfi
is
33
't
drievoud
zoo niet onmid-
geval kon rt niet blijven, dewijl de taal
allen
deze verbinding van medeklinkers niet duldt.
Soms wordt een lijk
vnw., en wel
et idim
uiii/iim
Hier
13.
(5,
Genitief van bezit nog gevolgd door in
den vorm welken
Uwer
aiek iielgan, want
druk,
Daarom
Matth.
hetgeen
dit
in
op ,,lhver" de na-
valt
geval in onze taal blijkt uit de vooropplaat-
„Uwer", want
het maakt onderscheid of
het koninkrijk," dan wel „het koninkrijk
is
koninkrijk,
de persoon des bezitters, niet
staat
bezetene, op den voorgrond.
sing van
het
is
Hijv.
aiek wel niet het grammatisch onderwer]), maar in
is
de gedachte van den biddende het
persoon-
't
heeft als subject.
dit
men
zegt
„Uwer
van U." Ter loops
is
nog een ander geval vermeld, waarin de subjectvorm eens voornaam wo(jrds gel)ezigd wordt zonder dat het 't grammatisch onhier
zij
derwerp flii
(C n
hij
liet
zij
van
Bijv.
neom
in
bijzin; Hij
hem
15
leest
nieu
men:
is
ahiyi natimi
(d.i.
Hier staat aien, omdat
Accusatief niüinii
is
e
thi,
is
e
eris merit rni yin ara,
(lingki
dengene) dien
dit,
al
slaat
het
toch ver daarvan afstaat
onderwerp uitmaakt van een passieven (iemand), die door hen verlangd werd '). woorden voor voedsel wordt de Genitief van bezit of 't Poade
voorstelling
V'gl.
na
yiiniia
ton
o. c.
het
,,
verbonden
accent
nijjjin,
verlangden.
sessief uitgedrukt
')
—
een mensch in de gevangenis dien
vrij
terug op den
en
Matth. 27,
is.
liin
het f^ebruik
door verbinding van de woorden ya met volgend
van a
in
't
Maewu
bij
een substantief dat dour een voef^woord
met zijn voorafgaand substantief, 't wc>lk »m voor zich beeft bijv. i)i(i/(if;o;-o dan nu adoana li a tnaro, liewaar 't land voor ziekte en bouj^iTsuowl; Codringis
40'.i.
;
In
ccn
zinvcrbund
als
dit
spreken
wij
't
tweede
subst.
met sterker
nit.
Verhand. Kon. Ak.id.
v.
W»»cn«ch. AW. LcU.rk. N. K
lil
VIN. N".
i.
3
,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
34
possessief aauhcchtsel
ons ons voedsel,
•jij
11; n'Hai
iets
gamia im
in
(jainff
(eig.
om
door u en water
eten
(daarna aiek nitai
bijv.
:
dezelfde wijze wordt
te
wai lumamia,
in
(jaiiia,
pjoof
ga gebruikt 't
om te Op
voedsel
z.v.a.
drinken door u, Luk.
Salomons-eilanden;
Ilebriden,
in
gaiiifi
eten voor ons gebruik), Mattli. O,
te
12,
2!).
de Banks-eilandeii, de Xieuw-
in
Ofschoon
heeft daarvoor ke.
Fiji
en ke gewoonlijk, doch niet uitsluitend, in verband met voedsel
(ja
= kan
gebezigd worden, staat het niet vast dat ga gebruik
in
geeft
Ingi.is,
egel
Bat.
Di
Sawu
^^'at?
is
a
is
liei
,
Fidji
bijv.
wien? a
ke er tegen.
voorbeelden
Geschikte
wie
is
\'gl.
25, vg.
blz.
di.
di"^
het die hier staat?
man u di n'ingki, van wien is Mota sei i sci Krom. sai
woord
als
èei,
Sam.
,
,
ai,
Ambou
Sang.
sei.
isai.
enz.
iza,
ango
is
Fi.
Fidjitaal,
zag hij? in
Malag.
Iie,
Pe
;
di;
hetzelfde
is
hc,
in
vg.
aiji inggaki
/*
Florida
sai, ise,
Wie?
aien? wien
di
deze vogel?
Motu
130,
ui.:
maar
er wel voor,
pleit
o.c.p.
ragen de.
^'
is
A.
't
ConiUNGTON,
Het spiank-
is.
in
Een an-
he aicn'i wat deed hij?
dere vorm vertoont zich in aua neve, wat doet het? nevitai, wat 'n
ding?
{/lev)
is
voor Iie/i
Wango Mao. de
e
a/ia,
.\mbrvm haha
laha, enz.
aan
de
Fi.
èava .Mal.
,
He
is.
sa.
Flor.
Sam. afa apa dan ,
/lava,
afaina),
(in
enz.
voor
blijkt dat
gemeen de Indonesische verwanten ontbreekt. Mao. a/ia, schijnbaar ideutisch met .Tav. apa, want er is Zuidzee een element aan
Stille
slechts
't
l)egin
begin een letter uitgevallen, evenals bijv. in Sam. ala, Mao.
't
weg
ara,
is
vertaling juist
.lay.,
,
men
A'ergclijkt
hebben, hetwelk in
Sam. afa
deze
of
Mota, Maewo saca, Sesake sava en
van
talen
Twijfelachtig
=
Mal. djalan, Jav. dalati, Fi. sala (verloopen uit èala).
overeenstemming tusschcn de zgn. Melanesische en de Foly-
Deze
ncsische
talen,
gebruik
vuldig
in
veriiand
van
den
niet allerlei
trialis,
aiulere
waarvan
feiten,
slechts-
o.a.
't
veel-
zwakke sporen
in
Indonesië voorkomen, bewijzen dat gezegde Oostelijke talen één groote afdecling vormen, en niet twee, tegenover de ^^'cstelijke,
nen van
de 't
oo.stclijke
t^den
al
vertoo-
van den Indischen Archipel, met iid)egrip
Makass. en Buj;. eijjeuaardighedeu welke recht geven
ijewering
dat
ze
den
overgang
vormen van de Westelijke
tot
de
tot
de
Welke oorspronkelijke klank in Fi. èava, Mota sara, enz. vertegenwoordigd is, is mocielijk met zekerheid uit te maken: vermoedelijk is het de Mal. en Day. dj, .lav. ft, zoodat èava in 't Mal. overgel)racht zou luiden djapa. Aangezien nu in 't Day. idja kwe beteekent welke, welk? evenals hce zonder idja, zou men een te veronderstellen dja -\- apn kunnen beschouwen Oostelijke leden der familie.
als
in
beteekenis feitelijk niet verschillende van
t
eenvoudige
ajta.
ÏAALVKUOELIJKKNDE VKKII ANDELIXG,
Wat
(Mk.
ere
30
I-,
,,\volk?"
uitsliiitiMul
cii
zeggen; dus;
ika,
woorden
4!);
asun
een
voorafgaand
bijv.
nu
utuliuijen()
itai
iemand.
Wanneer
verzwegen wordt A.
zoekt,
vorm
reeds
uijuuu,
uitgedrukt
,,iets"
't
uw
aan
7;
ilai
nader bepaald wdidt
gij
dit vele
„how niany
things".
In Fate
ieu.
men gewoonlijk
u
zal
gegeven worden;
« Etmun el
Vader, die in
ulioii
Tuit
eenig, iets; jim ungo tnh nitui uiek iru
upcne
z.v.a.
ineingki
Oj)merkelijk
doe
,
is
niets tegen dezen
de constructie
21, wjwrvoor wij zeggen:
doch
letterlijk
—
staat
er:
't
ver])orgen
18.
nntinii
i
10.
ik loslaten,"
zal
hen beiden
van
een
zal
uien
ziet, G,
tuk ruu n di uinyuk,
„welken van hen beiden ,,ik
itui
gerechten niensch, 27,
ekpit uhiyi,
in:
den
cgetui schijnt door
o-iin,
is
ukumu
t/auu;
u n uurin udenuing niltti
is
voorwerp eener handeling
in
zijn;
te
Wi^t gelijk?
lidwoord vóór dit laatste;
vraagt,
7,
waarom?
iemand, een zekere;
uhpu uhipui
uijuiiu,
Matth.
vinden,
zult
taal
uitgaande
lie'i
tah,
Mota, Sesake,
Ic,
Hui
ukuinit
akupu egctni
,
gij
/«'// //f'?
Engelseh:
't
onze
in
Nu op a
dus run
uhinun
et
welk?
Sesiike secc,
zijnde geheel onbepaald, vindt
als
dus;
Hui;
nijniiu
itui
Hui
n' ijl
hij?
//;
als
staat het
beantwoordt Rotuma
Aan
't
doel:
ii'ilai,
woord,
13, ter vertaling van
27,
teu,
in
wat zeide
natuurlijk
wat voor gezegde?
//t'?
met
wellidit
eii
gebruikelijk in verbinding met
is
Als zoodanig gelden:
door
Matth.
nieii'^
lidwoord
nu't
iets,
.
hu
lidwooord
het
Onbepaalde. ildi
wat?
ik
is
luidt
Luk. 12,
//e/,
ook,
l)etcekciit
te vergelijken
dnii
is
Ken verkorte vorm
dit
l)etreft,
eve/i)
35
ENZ.
—
wie
(is
loslaten." Ook hier a di in subjectvorm, want logisch vormt „wie" het onderwerp, hetgeen men aldus zou kunnen uitdrukken: „wie is het, dien ik zal loslaten". In 't Fransch zou men dan ook aan den volzin deze wending geven; zoo ook in "t Oudiersch. Tuk of tuka, met lidwoord in tuk, in taku is ,,een ander"; n ntnk upnyin, op den anderen (volgenden) dag; daar na a 't lidw. // luidt; mv. n up itru i tuku iiuri, 't volk van andere streken.
het?
Aanwijzende. aangewezen iniiig
eruhki;
woorden
veel
wijzen ze in
ons
ineingki,
,
i/i,
iji
In
ehki.
dat
wij
ons
't.\., gelijk
of dcji aard van
danigheid als
iji
zaken
of
eing, 't
,,zulk".
van o.a.
iets,
eingki
Incms
(bij
worden
nabijheid
geschreven
op een afstand door worden deze voornaam-
eingki;
iji
onze
in 't
de
in
algemeen
vaker gebruikt dan
gevallen
in
Ook
ineing
iningki, i/igki);
,
igelikï,
wel
door
Per.sonen
taal
of
Engelseh en
't
bepidend lidwoord bedienen.
ook
in
't
Javaansch,
opeen
hoe-
zoodat ze dan zooveel beteekenen
Menige
voorbeelden
en nog
dit,
mogen
't
hier
gezegde ver-
duidelijken.
lm
leip
ineing,
.Matth.
(>,
lü; « nudint ineing
,
3*
dezen
,
TAALYEUGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
3(5
tas
c/i/icijid in
Avoord
het
onder nlieden
iiicnsoli
7,
zulk een meiisch die sterker
—
Lnk. 11, 22.
he),
Matth.
delwijze,
hoort S
—
2.
7,
eda irama'^ waar
atahaijeng
n
iji
13; «'yï e/^a« ««e«y«,
al
enk. behandeld, en de telwoorden hebben 't
all
ira
enk.); tlic
met
(loeld
Luk. 3, en
einf/ki
iji
3.
Iets
iji
einf/\
mv.
deze mijne rede (mijne woorden)
eing/ii,
deze
brood e/i/,i
hij
hem
hij
deze woorden sprak,
toen
3;
Atiia
wie
aingid'i
Op
zijt
zijt
gij,
gij
die ,Vls
akodai gin
't
bijv.
ahtaij
luiii;
is
bij
is
't
,
e/
iji
-\-
aien aingki
God tas
kis
s])i-ak,
1,
is
verbleef rai //in
ló; aiek
gezegde, heeft dus
onderwerp van een
profeet?
Joh.
1,
21;
natimi
drievoud hiervan komt voor atimi atahaijeng
Matth.
17,
ld;
i/in
ook
dirte
iji
efiki,
the thirty pieces of silver).
na aprofeta
bijv.
i//eliki;
bijzin:
die
ii/ehki,
eraliki;
bijv.
ii/ehki
man. ehti'/is
erahki, -die drie discipelen
e/iki
komt
beteckenis van ige/iki voor, doch in verbinding nari sitrer
Aingki, uit
aingki
19; di
1,
de gedachte
vatten als
te
wat asan tas
is
27.
het dat
aien
;
iji
die zoo zijt?
gij
zijt
vraagden
(dan nu)?
in
meer verwijderde doelt
het
Luk. 11, 2ü.
aiel>'l
11,
was
2
1,
hat
in
nngni yin vainy aien
11, 8;
Ix--
cini/ki
iji
24;
lidwoord op
deze was degene (dezelfde) van wien ik
geen a; aingki vormt
„wie
Joii.
schijnt
infas
7,
iii
(Engelsch:
alle
ehki;
/)'/
INIatth.
is
Luk.
zelfde
dit
,
(collectief)
als
verb. partikel
bij
deze zelfde; zoo zijnde;
same"),
,,the
eing
iji
vraagt.
z. v. a.
is
chele
(Engelscii
di
't
waarom
aien
ain//ak,
aareto
4,
(einf/ki),
amen
wegens
(schijnt
enk.)
aien,
ini//,i
steenen
vnw.
meer nadrukkelijks
nni/a/>-,
collectief
't
ahinaw/'^
et
itai
deze koninkrijken,
van deze streken
asenqa,
iiari peffe
iji
i
countries).
zulk een
deze zelfde (zulk eene) han-
wordt soms evenals „veel" gewoonlijk
(,,al"
is
(Eiigelsch: a stronger tlian
hij
ineingli, 'Na
ge-
(eig.
ineituj et ('sjiVul ncitida o-iin iran
dan
is
N'edo
vele? 27,
dit
gij
i/ek
natimi
^^,
eri
opdat vervuld worde
Aisei/a,
woord dat Jezaja vroeger gesproken
dit)
(eig.
anyed a
upi/i
is
ineiiif/
schreven) heeft 4, 14; natimi ineiny
4,
27, 8; mikn
11; pain n'aopan hieing, tot op dezen tijd,
(liig,
als
met
enk. /ji
:
met mv.
in (xoor n)
die dertig stuk zilvers, 27, 3 (Engelsch:
Als drievoud, ofschoon naar den vorm
eeu mv. van ingki, schijnt ook bedoeld raingki in: nai
(=
na) ika aiek,
nem u n atimi iyehki o di ira i ehtaij raingki? wie gij, was nabuur van dien man? Lnk. 10, 30. Hij Inci.is is dit araingki. Overigens zijn 's mans opgaven niet geheel betrouwbaar; Niji is volgens hem: „the, used to mark the l)lural", doch bij Iji leest men: ,,])1. of niji, a. the, these. Iji iki, tliese. Iji ehki, those". Hij is dus met zich zelf in tegenspraak. N'erder woiden opgegeven bij Ingi.is nai, naigo, i/iaigo. Nfrigo
is
atimi eblaam
van deze drie, denkt
,
TAATAT;KGEUJKEXT)E W.RHANDELING liceft
urn
bctcckcnis van
lic
asninii
h\i\. .i/nimu (ipan aijaiKi,
iö-fc;
en
gaat
naigo,
aan
zegt
W
hicing of
kaïakter.
wat het rida
eerste
eni
{a
Wango Maleiseh
l^ugotu
maiigkc,
van
veranderd
afgevallen,
iets
't
bijv.
a.
uit iiffke of uit ke
ani of ira eni;
doch de
//•/,
is
Lo
in
aanbelang, dewijl de ^LP. talen
aan
herinnert
na
is
wel
dezen
woord
in
alle
gelijk
,
-{-
de / ontstaan
kik-e
dat uit
dit
ook
dat,
die,
De
ira,
te
is
op
dan
')
men
Bugin. 't
i'i/rt
;
vgl.
igan,
l'amp.
Hik.,
,
noch
bijv.
iga
in
-(-
e bewerkte) Flor.
dit
k-cri ,
misschien nit
Erom.
r;
a
valé-ri,
't
huis
ri
(welks
/
den over-
-(-
/•//,
daiir.
bovenvermeld /d
deze,
vergelijken
/•/
uit
dit;
=
wat de
/•///;
met het (Jr. onder raki;
;,
bijv.
craliki
irora) -f- ri -(- //.
////,
dat wel aanwijzend
is,
maar
noch ,,die" aanduidt en alleen op levenlooze
vormelijk
lidwoord is
e/iki
Y\.,
in
zijn
op Tóunib.
,,deze" slaat;
///
is
vnw.
het meest
bepaald
komt du» ii/aro,
met overgang van n ouder kani. Aingici
cni,
met Tag.
vergelijken
lossen
te
Het mv.
pers.
cig.
lijkt
voorwerpen Iloko
deze, dit.; vermoe-
enji,
subjcctteeken «; raingki mv. ra en
't
een deiktisch woord
zou
yj-zTi, Tz-j-i.
niet
spreken
vóór // heeft zich denkelijk ontwikkeld
//
beteekenis aangaat, kan
///
uit te
uit gani,
eten,
in gaint),
gang van de voorgaande a in n(/ki. lli vertoont zich ook in
uit
Nifilolo
in
dan een bijvorm van
cing en //, en
').
/•/,
Igeh/ii
in
is
maken en een zaak van geen min of meer de neiging heb-
ki.
lyeliici,
die,
o.a.
=
bevat ing
on-
zonder dat de beteekenis van een
,
wedergade
zijn
niets anders
delijk
ing
te
licht
minste of geringste daardoor gewijzigd wordt.
heeft
Jünff
n(/
't
vallen
in
iitj/ce
ouder ngke,
d.i.
ben sonunige medeklinkers met een nasalen voorslag laten
Jav.
zou niet
/
ur/ki,
en
7iieke
moeielijk uit (e
is
ira
niv.
,
l?ik(j|,
deze hier; hier, nu; nt/ke, hier;
mogelijk
;
Of
e/ti
voorslag ike,
ik-e
A.
in
l)lijven
zicli,
Pampanga, Sangir. is vermoedelijk hetzelfde woord als Merlaw ,,deze, dit", gelijk in Mota
m
kei
Icc,
beteekcnis als
gelijke
laten
iniii(jf,i
vergelijken ;net Flo-
I)etreft,
met
A'erder N(//n
dit.
hier;
Ice,
of ia
(//li
/>/
dit.
vorm uift na.salen nu aanstonds; Oj.
de
ike;
deze,
ini,
Lo
ke,
of
inciiif/ki
persoon; na cni, dit ding; mv. im\ a mi,
deze
,
iiani deze,
///,
en
'nnnfi
der sameukoppeling
lid
eiii
deze personen);
in
vos,
de hier l)ehandelde vormen vertoonen een min of meer samen-
gesteld
of
dien
13.' 3-2.
Luk.
Fi.
Latijiisclie
't
aleng
kiir
c/ielc
37
ENZ.
,
„de,
nitsIiiih'Dtl
dicht 't."
hierbij ///
l'amp.
///,
deze; in
't
zou zich kunnen ontwikkeld
„deze, dit", noch uil.sluitend ons „die, dot"; het
meest overeen met Latynsch
uindsche, die daar. dat ilaar (;inds.
i»,
ci, \d;
doch
ii/nc is be|iaiiM
„deze, dit";
,
TAALVERGELIJKENDE YElüIANDELING,
3S liel)beii
uit
van de
t
zeker
komen
werd
zijn,
deze,
tuh,
en wel zoo, dat hieruit Hji werd, tengevolge waar-
itii,
gepalatalibeerd,
dewijl
dit niet,
is
üay.
o.a.
ook
/'
waarna de eindklinker
waarvan djc
dje,
waarvan
door bijstelling van een
sprake
Gemakshalve
men
en juist
die
ining
de
,
boot
a in
de jongen die sprak; n'elgau ining
gemaakt werd;
die
de
bijl)elvertaling
zijn:
en zoo
n'ajJrofela,
ilpit
um iigge woord dat
is
het
is
de nicnsch
inein(/) is mrts aien,
ara, de
Jaav ara, de vrouwen die lachten.
eris
voorko-
Ingi.is
bij
mensch dien zij zagen; hal o-un, de mensch wiens kind stierf;
(as aien,
is
Do betrekking wordt
A.
't
achter de persoon of zaak
een aanwijzend voornaamwoord.
{=
eget yin
eris
ma.'s
i-n
dcjur
in zin
clje
di.
voorbeelden volgen die
N'afimi ining
zijn.
nadualep ining angu
ik de
natimi
sterft;
natiini
gevolgd
is,
laat
Doeli
gindsehe, die, dat;
til,
lloko
dit;
Betrekkelijke. Deze ontbreken uitgedrukt
af\icl.
een anderen klank kan voortge-
uit
Bugin. dje, deze;
dit;
ENZ.
a i/pu) tukala
eris
iji
ing
Een paar voori)eclden
uit
(1.
in tas ineing eertijds
de
is
iipgi
anged a
geschreven
i)rofeet
heeft,
Matth. 2, 5: et inicaijeg ineing ek asaing ehclcmia aingak
het
waarachtig, wat ik u zeg,
is
is.
5,
Het
vnw. dat
lelatief
onze taal op een pers. vnw. slaat wordt op de volgende wijze
gedrukt aien,
dus aien ingi imgipalea lah
:
terlijk:
van deze kleine geboden
die een
hij
hij
hij,
van
getallen
de een
eenheid
stelsel
en
't
is
in gebruik
Volgens een in
Deensch 1
in
— 10
mededeeling
inheemsch
A.
waarbij
let-
Ingms
slechts
met
heliben.
dit
Ingi.is
het
is
is
10, maar 20 een grootere
men aan
treft ,
van
doch in wezenlijkheid
'),
niet
in
verschil
't
Welsh, en deels
dat deze talen
in
namen
Dit zoogenaamd twintiürtalli";
Eromanga,
'l'ana,
talen
stel-
')
l'odringtOD o.c.p. 220.
'j
Dezelfde,
2).^,
Verre-
tientallig stelsel
en er
Eate, Sesakc, enz.
hebben het
minste twijfel aan, dat dit het
p. 2.35.
19;
5,
New-Caledoniö, de Loyaltj-eilanden en A.; het
weg de meeste verwante niet de
uit-
eingki
liekend, daar alle daarboven vervangen zijn
5
stelsel,
zuiver vijftalligc in
is
iji
TELWOORDEN.
Datzelfde
vojint.
van getallen voor sel
—
vijftallig
Fransch
t
1
Engelsche.
twintigtallig
het
l)rekeii,
deze zijn uit de teksten en de woordenlij.st van
\\\n
door
zal
liaklin
breken.
zal
V.
de
las ale/j
in
in
stelsel bij
't
stamvolk was,
TAALVEKGKLIJKENDE VERHANDELING, ENZ. over
Wiiiit
geheele gebied verspreid vindt
't
—
()()(). 10, lOU en De namen der getallen
van
1
De
2.
e ro;
3.
////,
ro,
e vóór
ma,
e dua, e
e
tdi.
wel vóór 2
tot
1;
scij
en;
dns en
en
'1'iig.
behouden
nadruk en
Vermits
blijven,
terwijl ze
').
het
is
1
1'i.,
't
vóór
Avel
,
niet 'vóór i
1,
rua, twee
Erom.
rima.
i
in
liecft
Erom. meermalen
in
de overige zooeven genoemde talen
in
men
dat de e uit en ontstaan
lapulu
Vermoe-
men met
eeuigen
ya kuman sera ya an rurumirran
bijv.
,
rurumfrran
un
is.
meermalen vóór een
het Tound).
ook vóór andere woorden die
negen in getal zijnde,
pliiatseu
vóór
Wango
/ai,
/
eindmedeklinkers
doen uitkomen;
wil
5);
beginnende met
/,
'ur/f,
i
het/elfde en, dat in
doeh
siyoic,
was
(niet
ook vóór
terng
twee, een gereduplieeerde vorm, gelijk Jav. loro
diirii,
staat,
ikiintn.
Malikolo
e lima;
rua,
i
5.
men
dalaua.
dit
is
getal
uianoiran,
e
Merlav hoeft
4;
meestal afvallen, begrijpt delijk
4.
e ta (enz.
iai/ai,
/
A., voor zoover als bekend, zijn:
't
en manuican vindt
e va,
tolii,
tot
Fagani
in
e se ij;
Ulawa, Maranta
5),
dezelfde woorden
iiiiii
1
e (hi\
1.
3<.)
ni
Kitsoi,
aten dan, de
zij
zit-
de tiende zitphuit van Kusoi
(terwijl)
Erom. en desel, bijv. in aremai kakelenimpi nvrok en dcsel, goed dat wij drieën drie tenten maken, Mk. 9, 5, nuuir zonder nadruk: yenuri dan desel yaomamsora sa/t, na drie dagen zal ik opstaan, Matth. 27, G3. Zoo ook devat, vier, Mk. 2, 3.
Ook
vóór
onbepaalde
't
,,
hoeveel':'"
hoeveel manden, ^, 20: vgl.
evenmin
e,
in
als
Wango Erom.
vijfiieid;
Oj. 'pal
bevat;
mendavat A.
band
eenheid
vidu
van
=
niet ligt
uit Jav.,
kaiima; Nj. kalih
dat volgens Rev.
,
////
Oj.
n deve veyu, in
A. geen
,
Mal., enz.)
-(-
kaiima,
2, en sakatcau, 4, volko-
=
Van A. manovan is alleen duidelijk dat het va merkwaardig komt met het geheele woord overeen
analoog.
n)en
welbekend
,
staat n (voor en):
mSa.-) „Vijf" heeft
heeft *//Xn;«, siklini,i\.'i. eigeidijk:
;
sa (eenheidaandnider vijftal,
e
Fi.
Mao.
lahi,
duidelijk
is,
Aukaii.vm ook op Erom. bekend
uit
la,
en
si,
waarvan de beteekcnis waarin evenals in sa
in
't
is ^).
dit ver-
begrip der
en dat dus in een menigte der verwante talen een indi-
kenmerkt. ])er.sonen
iets afgevallen,
<SV
maakt ook deel
en zaken.
doeh zulks
Mogelijk is
niet
')
Niemann
•)
Tevens heet
')
Ik uDtleeo deze bijzunderlieiJ aau
uit
A. en
in
is
te
van Oj.
een eenheid
miki,
Mao. aan
zien.
Alf. Bijdr. Leesst. 21. < in
't
I"i.
verliual|iartikcl; vgl. v. d.
(
udriii);t.pn u
cp.
"J.'IO.
Gabilentz Die melan. Spr.
l.'J.'i.
't
einde
,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
4(J
A\'EI{K
VI.
De werkwoorden dezulke
deels
laatste
Indonesische soort
vgl.
talen
zonder
toevoegsel,
eeni
van prefixen, suffixen
zijn
Macwo
beide
of'
waua,
'rounil).
prefix,
te
de
in
eerste
Leon, Motlav van, Niaseh
vano,
doch met prefix apan
hano;
Sikka
]>(tn,
zonder
stiuiiiiien
maken de meerderheid uit, gelijk ook en 't Malagasi. Een werkwoord van de
han, gaan, Mota,
is
fnno,
voorzien
die
Deze
gelijk.
deels
/.ijii
WOORDEN.
Erom. acan;
heengaan,
,
bijwoord of voorzetsel
als
=
Fi. kaïii stam Een wkw. met suffix is //«wy, eten, met prefix en suffix tegelijk: atelmoi, uit n -(- tebii {= Een o])sonimiug der formatieven, voor(anPm) -j- oi uit (iki.
„naar toe".
,
een
/•«//;
Oj.
,
zoover ze nog herkenl)aar
A
Dit voorvoegsel
{E).
hier volgen.
met Oj.
vergelijken
te
is
ik
laat
zijn,
.Makass.
a,
<),
Karo Bataksch er, rf, Iloko ar/, Dav. /ut (omgezet uit ah), Singkanseli Eorm. ti (ges])el(l a/i), 'J'ana ra. Waarschijnlijk zijn in 't Oj. twee prefixen in vorm samengevallen, nl. a, synoniem van ma, Tag.,
Toumb.
Ibanag,
Bis.,
den gutturalen
triller),
Day. ha, met
,
Karo Bat. van
de beteekenissen
vereenigt
zoo ook
.Makass.
In
a.
onderzoek
loopig
itia
als
a en ch (voor
uit
uitkomen,
waardoor /
is
volgende
en
a
fia^
werd
l
a en Mal.
een wijd-
vast te stellen
dat A. a
dus hoofdzakelijk
öer,
vóór
*•.
=^ Oj.
enz.
in
ook
Oj.
niri/itn;
dat
de beide beteekenissen van
aii/u
irclii;
uitkijken
i^nii,
is
(/es,
e
prefix
Fi.,
't
in
Sund).
/,
lali:
geworden wegens de l)eliagen
beide uit a en in
J/ica,
overgegaan
is
//
liefliebben,
Aii/ii,
als adjectief „lief"; 't
de
a en
uit
en de a
*•,
thans verdwenen.
i,
Acs
blikken, schouwen, Oj. nwa><.
bijten,
overgegaan
/
Oj.
(van de zon); stam nt'nü, felle glans,
ifan)
.ttfcs,
in-
=
braden; ahenhcn. bhikcren;
a/ien,
schijnen
fel
Ook 't Mal. /jrr ma en maj/, en in
van Skr. fejas; Sund. sönü, vuur.
vertaling
naar,
de
vormt.
glanzen,
aaeiiö,
Bijv.
a gevolgd door
i.
at/.
Iban.
Bis.,
met
treden, volstaan
te
(d.
algemeen kan men zonder
'f
dezelfde waarde heeft als Oj. transitieven
Tag.,
a'
Iloko
re,
('r,
Oj.
Iiii'r
liel)l)eii;
In/iin,
zoo-
teruggevon-
den worden. Afire. pagaaien, voor nfoe, afohc, terwijl zonder voorvoegsel als wkw. dienst doen M(jta icose Oba hitc, Vatur. vom' ,
Kotuuia al
hnni,
deze talen
dezelfde
a
stand
enz.
liet
eenmaal even goed
hadden; inmiers in
roh',
Fi.
't
mate:
houdt,
is
ni.i.
als
't
alleszins waarschijnlijk dat
A.
bij
t
wkw.
Nj. vertoont hetzelfde verschijnsel, al Itehalve
begint
o
liet is
vóór eenlettergre])ige stannnen
hoe langer
hoe meer
,
prefix
het niet
waarbij
verwaarloosd' te
TAALVKIIGKLIJKENDE VKEHANDELING, ENZ.
geheel
do
taal
verlie/eii;
het
zoodat
wurdeii, te
iii
op weg
dit ojjzicht
de
van
gevoel
41
het voorvoegsel
is
van a
heteekeiiis
reeds
is
geheel weg, zoodat het als een zuiver phonetisehe voorslag opgevat
wordt.
Soms
a gewijzigd tot c door den invloed des klinkers
is
volgende lettergreep; dus
door invloed van
(i
voor akita; later
zien,
<'//t'/,
overgegaan
in
e,
niet enkel
op
bij
en
ten slotte
de
in
de,/ zelve
is
de a afge-
is
vallen.
ook
a
uit
Üj.
't
eenvoudige stenuiien, maar
dezulke die van een suttix voorzien zijn;
l)ij
graven, \\\
treedt
prefix
liet
is
tehnoi
-(-
begraven
aiianim,
omdat men
woord
't
taiièm
d.i.
,
doeh
;
kan opvatten
=
achtervoegsel
"t
als
atclmoi, be-
bijv.
niet suffix oi
,
aki;
uit
ai,
begrijpelijk,
is
„een voorwerp begraven",
ook „door te begiaven opruimen". Mogelijk zou oi ook uit oni ^= aiii te verklaren wezen, want Erom. heeft tniiemi; hierdoor
of
zou
"t
vgl.
Oj.
zien
of
De
den
geheel
fiiitèman,
een begravene,
Luk.
vinden.
van „ergens of iemand begraven";
krijgen
zin
reden waarom a
1
ö
G,
,
voortgekomen aan
i,
is
Zeker
a/ii.
andauncani
-f-
voorbeeld
dit
is
kunnen
zou
Doch meestal
geslotene prefix zou kunnen wezen.
In
dit
doch
in
't
opzicht
Mug.
wijkt A.
stammen; dus
gestelde
binden
Niet
van
af van
't
wordt a ook gel)ruikt at/uriiwi,
.lav.,
Mal., Makass.
voorvoegsel
als
soen,
ango uit
a
A.
leeren van; usiyorèng,
bij
Bat.
,
samen-
bezigen
om
').
alJe
vei-schilt
l'i.
fatsoen;
heeft
lilijkens ('ye/rt/, «/e/-
met a beginnende
werkwoorden
kan
zekerheid zeggen of ze al dan niet het pretix hebben.
maken,
of s\nio-
-\- i
zoodat het juetix het met
vóór met suffix samengestelde stanimen,
moi.
ala.
uit
daar admoi ook aan een
niet,
beantwoorden,
nasaal
te
-\- al
e geworden is, is dat de e in maar uit a, wegens verdoffing, lant'in. Admoi, iemand kussen;
«ook
meó
Mia
zuigen, uit eeu stam dmu, blijkens edmudmoi,
iets
nicm
want de stam
is,
voor a
<•
niet
atelnioi
in
tclm niet oorspronkelijk, niet uit
Egctai, een iling
begravene.
te
uit
men met
Bijv.
(tiijio,
uiterlijk niet van ango, gedaante, voorkomen,
fat-
yango of ango, gedaante, figuur, Jav. wmigun, voorkomen, amangun, maken, verrichten; ook Nj. Is nu 't wkw.
Oj.
in
werkelijkheid
-j-
angu,
dat
met het substantief, of
één
nngo
(in
schrift
leveren? tenzij nien aanneemt dat
niet
uit
is
het ontstaan
te
onderscheiden) zou op-
-(-
ango zou moeten voort-
komen aango, met hiaat. Zoo zijn er nog enkele werkwoorden, waarl)ij men in twijfel kan staan, doch de overgrootc meerderheid
')
Voor andere voorbeelden
zie
Matthes
Hoej;. Spr. blü.
'.Mi.
vi;);.
,,
TAALVEUGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
42
heeft duidelijk het prefix n of naar oiustaiidigheden
gclijlc
e,
er/et,
ieli. Over 't algemeen is in voorvoegsel overeenkomende o nog maar zeer Ki-om. het met A. a zelden bewaard gebleven, Ijijv. in orhi(/i, hoorcu, Fut. an düiuji doch heeft het niet meer de oude beteekenis; het is, gelijk in 't Nj. een louter phonetische voorslag geworden. In het Tana, waarin
groeien, Erom. zonder voorvoegsel
edel,
de
gutturale
wordt,
r
triller
York, Mota, Nufoorsch,
l^ut.,
gelijk
Waugo,
in
Mal.,
verhouding
Dit
{oh-).
te staan
als
lloko aga tot
kennen geven dat de liandeling
duurt
of
over zekere
zich
het vorige in dezelfde
in
en,
van den stam, steeds voortduurt of zich herhaalt in
A.
't
ahapohi, slaan
uit
fihpoi,
is
Motlav with
jMota vus,
,
tot mn/i
den stam vervat een poos
uitstrekt,
rniiiite
verhooren,
en Toumb. niaha
a(j
die te
rarcgi,
o.a.
schijnt tot
])ref.
of
uien ettelijke werkwoor-
treft
den met het overeenkomstige prefix aan; ramtiki, overtreden, rupu, maken.
Aha, ah e,
Duke
Fagani,
bij ').
verdul)l)eHng
Ken vourbceld
met de vhd\ke hand viisi, Arag wehi,
Saa rapusi, Merlav
;
vgl.
slaan,
Nengone wose, binden; met verdubbeling van den stam ahpojjoi, de handen klappen. JJIijkbaar hetzelfde als ahpoijjoi is uhpoipoi -), in de handen kla])pen. Juist deze redu|)licatic vci-stcrkt mij in de meening dat aha := lloko a//a is, want in deze taal vindt men het in
zelfde terug; liet
arpthnngabunfja beteekent
bijv.
van
l)egrip
horiiahng
ook
ligt
in
draagt steeds vrucht."
,,
ahpcio
,,to
grow
a second
icetici. Aheled zeilen, wellicht uit aha, werd onder invloed der volgende lettergreep of
time", pc'io vermoedelijk uit
tweede a
welks
e
doordat ze toonloos weid* in de lettergreej) vóór de geaccentueerde, en /«/ Tag.
= Bis.
,
laèa,
Pi.
layafi ,
Bug. ladja
Malag. Idjp
hetzelfde uitdrukken als Oj. tief zijn,
A
met
tenzij
in
Ken voorbeeld levert
telijke
van
op
/
in
niet
lare,
volmaakt
't
Mal. për steekt.
iil.
üj., iSj.,
slechts
gehuwd
Makass. het imporfec-
weinig s])oren
=^ üj.
zijn;
te vinden.
anSinii,
vinden,
Nj. paiemon, ech-
met nasaal / niet uit f ontstaat, maar wel met >i wiskan alleen een gevolg zijn van den bekenden overgang verbinding met den neusklank, waar bedoel*! ])retix
gemeenschap.
hier een voorvoegsel a
omdat een
en de
selt;
Men moet
Mao.
Mid. hPrlai/ar, maar een dura-
to cohabit;
zien;
beteekent: trouwen,
atemii
aannemen,
uitdrukt, zijn aluin,
lai/ar,
Ahclcd zou dus
zeil.
alai/ar,
dit pretix dat in
tieve eener handeling
terwijl
Mal. enz.
Jav.,
he een ander pretix,
Van
nasaal.
,
//
uitgaat.
//
in
Kr
is
boven
')
Voor nadere liijzouderhcdfn
')
Ohpuihpoi
bij
Inglis
is
een
reeds
zie
ojjgemerkt
Lopez Arte
wan vorm.
p. 38.
dat
misschien admoi
,
TAALVEUGEUJKKNÜE YKIUIANUKMNU kussen,
ieiiiaiiil
n
j)rcf.
bevat,
nasaal
-\-
43
EN'Z.
,
inaur dat dit
worden, unulat de niedeklinkciverbiiiding nd
inaakt kan
Dewijl
wordt.
eenvundiiid verdwijnt,
werkwoorden den de intransitieve
vóór
d,
nensklank verloren heeft.
sluitcndiii
en
eenige
l)ij
Moeilijk
heteekenis te verklaren van
passieve
A. vcr-
in
r spoorloos
l,
mogelijk dat de « vóór een dezer letters
liet
is
neusklank
de
nitgc-
niet
is
ver-
oiiio(,
minkt, „stopped" hoewel het vormelijk aan Oj. amutus beantwoordt,
stam pitdis
van
hetzelfde gehlt
');
met variant mohi, afgesneden (waarvan kcn, seheidcn, Mao.
vormen
laatste
besluiten;
„van
Tag.
plan
zijn,
besluit;
behalve dat
kenmerkt anaki
dan
Uit
MP.
alle
prcf.
Jva. het
Dit
geeft
waarin
doorgelu'oken
to twist
als
is
keuis
is
in
geheel
wordt
')
heeft.
in
't
A.
,
mud beantwoordt en
Jav.
mofjol-
,
aan
(ica
„verhal prefix
geen prefix; het
jicvultcd
werkelijkheid
in
doen maken
,
Dus
is ,
afsnijden;
:
avnminl,
afsnijden,
arrange cloth",
o|)geeft.
to
en
.lra]>ilainij
Alpilaing.
wederom
Ixcn.is
make."
De
betee-
maar «w/ is een afzonderlijk woord, want het
uit
is
cause
,
vooral van lijn-
,,to
aua, waarvan
to
musii,
Fi.
bedoeld met
iets dergelijks
gelijk overvloedig
juist,
de
tek.sten
l)lijkt,
door een niet het lidwoord of een meervoudteeken
Inglis, i.v. „to lireak" juist 't
voor-
de Weste-
in
als
een veroorzaken te kennen.
Het verdient opmerking dat ook
In
is
bij
te
in
als kntiüirjeti, reinitjeu, ook als intransitief
')
zou luiden
Oj.
't
maken dat dezelfde regel voor Voor 't Mota is bewijskrachtig 710I0,
weer op
tweede betcekenis van nvamud
onrechte zegt:
't
in
pilainu uit pilanf/i; zie Woordenlijst o.
,
volkomen,
is
met zekerheid, nog duidelijker
blijkt
Een andere uitspraak van ten
vorm
andere uitspraak van aua
zoodanig
als
Ingms
is
dan een
waad; misschien dat
(Tobasche uitspr.
/^//v',
slechts schijnbaar een voorvoegsel:
is
(actief),
ramiisK,
legde zrch toe;
telen.
anders
breken
Oj. ataki
fnki;
voorvoegsel als imperfectief ge-
't
evenzeer regel
nnf/
gegolden
talen
slikken, stam
niets
voorbeeld
en hieruit
welke
binnenste
dat de eigenaardige verandering der tenues
van
talen,
Bat.
de overeenkomstige
dit
luidt
tumnlatalci,
De overeenkomst
zijn.
[)laii
de vorm dour
.V.
aluin,
voeging lijke
in
afl)re-
verordenen,
,
in zijn
zijn,
Hat.
beshiiten",
iets
van
murla/ci,
wordt;
~).
uit
tot
overweging, overdeid^ing;
takilalii,
t^/ii),
Anag-anag
zijn).
bevat den stam die in Oj., Tag.,
{leien), is
passief
overwegen, van plan
leien,
annfi
transitief iiiodisi,
iiet
molithia, afgesneden, gescheiden,
miiln en
bepaaldelijk
Sam. mutu afgedaan,
mudii,
l"i.
Karo Hat.
liei^ft
de betcekeni.s van „trai hten
ig,
zou
oiiio(
onze taal het transitieTc
ook actief
verleiden."
,
gevormd
zijn.
imkinaki, hetwelk in vorm identitcb te
cimliijeii
kan geliruikt worden. Indien de oppave van is
met A.
unari
anag
TAALVERGELIJKENDE VEUIIANDELL\G ENZ.
44
,
verbonden
substantief;
aua
bijv.
spreken,
tas,
in
een rede
eig.
zooiils men in 't Engelsch zegt: to make a speech; aua naheya, dienst betoonen; mv. nua ra/ie(/a; aua nimtan, den prijs geven, betalen; mv. aua rimtan. Luk. !), 13. Aua is een wkw.
houden, of
prefix a
uit
=
en a-ua
of a'
1.
men,
de klinker van
gerig
dus
e///e/e
hongerig
met
zijn,
Malag.
tC'Ien,
Man, Makass.
moueki
van
drinken.
,
Sani.
Jiaid,
Mao.
2.
E/l.
Dit
kia, variant
ontstaan
is
omstandigheden
dezelfde
vooral liestaande in
bereiken,
een aan
den
dus
fininu,
viahana
Fi.
tc/ieinu,
Sam.
,
dorsten
-).
ouder va, oorspr. pa, onder
//«,
't
vorige
uit
c/i
gang gaan, een
duidt een
liet
///.
een zich bewegen
om
zeker doel te
an etwas machon".
,,sicli
Erom. ev/H, Mota valatu, ontmoeten. Eldo,
c/ilc/.
eten;
,
umuok. andere nits])raak
ic/ie;
uit
als
actie aan,
Bijv.
Inlon, evioni,
.
maar met stam oni
cci en
hongeren; vianyunu,
hiakai,
Hat.
13is.
woorden betcekencn natuurlijk eigendrinken." De vorm van 't prctix in i'i.
te
Mao.
Jia,
slikken, op-
Ik'ide
„verlangen te eten, via,
uit
zijn.
,,
Erom. zegt
löli).
slikken.
nolo,
hetzelfde voorvoegsel,
zoo ook eciumnok, dorstig
eigenlijk
is
Niaseii
telina,
Mota
tallany,
vormt
prefix
(hem) hongert; ilor. cHo/o, hon-
{i/in),
hier voor „eten" gebezigd,
Tele,
^).
slokken", l)ay. Mal.
o. ^luafi.
Hierdoor woidt
Het
verdoft, gaat eindelijk verloren.
///
desideratieven;
lijk
Woordenlijst
zie
begin en klemtoon op de eerste lettergreep.
tisch
is
Mal. Ouwal;
y^V/ (a //). Dit is de vorm dien //i, omler vi, moet aannewaimeer het gevolgd wordt door een woord met eonsonan-
verliclituu,
maken, van ch eu een stam, die in A. verloren schijnt, maar bewaard in Tag. ilau, liclit, schijnsel, Mal. Iiilau, alsook in Fi.
licht
spiegel,
i-iloilo,
De
schitteren. alilel
^^
hier
stand
eittei
Alitamud
In
alle
aelie
')
)
sjiiegelen, e/i
de
doorgesneden;
behandelde
hier
iia
is
te
over
als
komt
klinker
a/i
volgt ,
„vellen"
is
niet
uninogelijk
opwekken.
)>i
en
dat \in
mag aannenum, a
eigeidijk
iet
Fi.
is.
tamusu,
de a onveranderd
is
=
ah
Mota,
Fi.,
taalgebied verbreid, zoowel
den boven aangcduiden
in
Bijv.
boven behandelde avaniud.
het
eli
vaiv
zin als ter
gei)le-
enz.
va,
om
een
vorming
^).
Sesake \ülolo met eenigszias gewijzigde lietcekenis: Vgl. De Fidjitaal, Ur.h'i.
Het
en in Makass. kilo, dikwijls voor.
ah en tamud,
uit
vgl.
prefix
gansche
't
drukken
Jlakass. en Hug. geven sitli,
doordat
woorden waarin ba op
uit
zich
voor
de a heeft, naar men
ontmoeten;
,
van causfitieven
')
a/i
doorbreken, doorsnijden,
,
Ilct
Indon.
au(/ilo,
gehcnulen
doorgebroken,
viii.
Jav.
uitspraak
in
enkele woorden
hon<.,'ersnood.
c7i
uit
)ii
ontstaan
is,
want
in
beide een causatieven zin. en Krom. heeft ook eviluok '
45
TAALVKKGELIJKKN'DE VKKIIANDELING, ENZ. Niet pivtixeii
cli
vent,
vol,
is
=
c/l
met
<,'//,
ah
gevormd. Sommige
zijn
stamwoordeii, o.a.
Mal.
Oj.,
Iloko
a/t,
moet
het
wourden
alle
tot
hijv.
bijv.
in
in e/ie/e,
aiiffo
zgn.
niv.
regelmatig in
't
is
Krom.
l)ij
andere
maar
tiiiny,
„steeds" of „veelvnldig wecnen", Iloko
wezen
a
d<'r
in
Krom.
vorm dien A. moest aannemen.
Hit
{(i/iij).
de twee
elini.
vaii
(t/i
na
de
't
lieeft
lui
is
verzwakt
Ook
gesleept.
zicli
aan, staat f voor n wegens de e van
tot,
iiicl
voltooien;
eliiii,
de eerste lettergreep des stams
in
gelijkwaardig met ma, want
(I,
JC/ti/
zijn
l)e}iiiiiK'ii
e/tl\ngl(itii(),
en dit heeft den overgang
/,
Oj.
peiiii/i,
at/ti,
I)lijkl)aar
it(/(tl(i)i(/iisliiiii/iis;
dii'
/ie;
hier
miifeli,
(ife/l,
wijd verbreide prefix
De selmkeeiingen van
=
«
is
tot.
pa/m betee-
kenis welke het in de verwante talen vertoont, laten zich herleiden tot
,,
als";
te
sutHx
voegsel
van
=
futcn/e
veel.
iJii/:u,
K/tr.
enz.
in
p/iraiitt'it,
sameneten. Matth. e/irhiii/uigUa/i ,
n-fis.
leeftijd.
drukt
en
Uuko aga
tot ag.
nit
vormt,
Jav.
is
veelheid, betreft
is
tretii,
ofwel
waarvan ten minste zooveel duidede volgende «; ua/ios is aan
danken
Een voorbeeld dat het voore/iyci/ii, eenmaal, Mota vagaliitcale vcelmaals,
E/igilpat,
/tinf/gal).
uit
en
e/nj
zij
samenwonen, i),
11, van
u
verheugt
verheugen.
zich
,
dit suffix
voor e/ios,=^ Oj.
o/ios
te
a/if/
eg/i -\- ilpti,
wat
verwezen naar hetgeen over vorm en gebruik de vei-schillende talen elders gezegd is '). ligt het begrip van gezanientlijk, gemeenschappe-
Verder
ilieiin
Hijv.
lijk.
als
en
/;
toevoegen. E/igu/ios, verschijnen,
er aan
e/ii/
(i/ii/ua/ids
midtijjlicativa
(waarin e/jHil,
geldt
a/ios
tot
ter
toevoegen, uit
er aan
uiutfu/ii,
dat de a van
is,
staat
.lav.
mv.
als
a/ios;
iets
vertoonen, van
zich
lijk
nog
beschouwen als, zich voorvorming van multiplicativa.
tot,
ook
of (mi na klinkers gelijk
ui,
vergelijken
eig.
gebruiken
of
gebruikelijk
zeer
e/igUpon,
Bijv.
en
maken
maken,
doen
uit e/ir g\\
e/iri
en
f/ani/
Hetzelfde
=^
met mij.
tijd
voorvoegsel luidt in
„gezanientlijk"
en
f/aiiiij
Luk. 15,
van denzelfden
A'///7/.y,
amen, wowcw,
eten.
,
van
G,
e/iriijanff,
of leeftijd
Voorts
Imi/iafjUak-,
zijnde,
Mota en Merlav
„wcderkeerig";
in
van tv/z-
Leon, (iaua,
Motlav, Norbarbar ver, Volow vear, vormt wederkeerige werkwoorden. Mogelijk heeft men liier te doen met twee zeer iiaverEen variëteit van wante prefixen: vnra en vari, A. c/ir en e/ui. kunnen wezen Fi., Flor., Hugotu, Vaturanga vei, dit lïuüste zou Fagani /al, llawa /aii Wango /lei Duke of Vork tce, Sam. /e. Het verschil tns.schen vari en vei is geen ander dan dat het eerste Toch kan e/tri gewone heeft, het hmtste de gutturale. (Ic ,
,
;•
niet
')
volkomen identisch
De
zijn
met
vei,
want A.
bezit
Fidjitaal, 45, vgg.; Codrington n.c.y. 183, vgg. en Dict.
dit
laatste
Mota i.v.
«»./«.
in
TAALVEKGKLIJKENDE VEKHANDEUNG, ENZ.
40
den vorm van verwante
van
verschil
Ud
lurnl naast
tuut; in Mota
uit
verwant talen
hetzij
de meeste
met geen
of er naast voortleeft,
Jav. kadaton naast karaton
bijv.
benamingen. Voorts
collectieve
bij
pari
in
gebruik,
't
in
uitvalt trillers
\
gezamentlijk, en para ter aanduiding van een col-
gelijkelijk,
lectief niv.
zeer
in
terwijl het eigen-
?•,
dan ook herhaaldelijk
welke
(/,
rog, staat
Mota anders even regelmatig
in
door r vervangen wordt
verschil
luttel
padu,
de
is
is,
mn,
Een derde klank die met beide
A., Jav., Fi., enz.
in
als
trillers
beteekenis, naast elkaar; bijv. Oj. Jav.
de gutturale r heeft, die
lijk
of
voor, en nicnigniaal
talen
zonder eenig
komt in alle bestaan beide vormen, met of
Verwisseling van de twee
he.
jmra en even-
wederzijds, wedcrkeerig
van
begrip
liet
in
ligt
;
\)\]s.
jxidu
met elkander een twistgeding hebben. Met dit pari komt A. ehri overeen met para .Mota, enz. var chr kan zoowel uit het eene als uit het andere voortgekomen zijn; m, enz.
parijHulu oi jjarupadu,
;
is
uit pa^i,
//an^
= =
1.
II e.
met wisseling der Nj.
Oj.
11(1
;
trillers.
vormt
pa//^\
enz.
verbaalsubstantieven;
l)ijv.
Jav. pangun, w. kan.
met
identisch
üus
Dit duidt een veelheid aan.
Het
eten, van ynng, eten. Fi.
is,
hetwelk
vei,
zooals boven
Iief/aing
,
ook een collectief
o.a.
veel dingen
reeds opgemerkt werd, inv.
ken-
te
nen geeft: veikau, geboomte, bosch; a veivale, de (menigte) huizen. Dezelfde
woord,
vervult
rol
=
Mota
o,
in
Erom.
't
a,
Fi.
ove
met het substantief verbonden,
eens
weer gescheiden,
bijv.
(eig.
ov'etewe,
bijv.
oc tiefniine, kinderen;
en
Sadduceeën,
woord moet houden, evenals o
=
He,
2.
men
zoodat
ilpu in
Mal. per, Tag., Bis.
lid-
het
mensehen, dan
en steeds afzonderlijk
wainieer een lidwoord volgt, bijv. ovCii Faresi Fariseeën
een verouderd
o,
vindt het als voorvoegsel nu
]\Ien
enz.).
>n
ovüii Sadiisi
,
de
voor een afzonderlijk
A.
jjag.
Bat. Tob. y^w,
\)\\\\.
pir;
vormt verbaalsubstantievcn. Onzeker. Zie in AVdl. Ahelcd. Imyi, imi. Dit is eigenlijk geen prefix, maar een jirefixachtig afzonderlijk
van
woord.
werkwoorden en
Het vormt causatieven in den ruimsten zin, adjectieven. terug doen Bijv. myiadumoij ,
keercn, terugbrengen, van adumoij
gaan,
van
komen;
terugkeeren
,
imiapan,
wegnemen (weg doen
ven, van amen, verblijven; imitabig, tainy
,
;
imyuitiuja,
doen
atm/a, gaan; imiapam, brengen, van apam, (herwaarts)
weenen:
imitaj),
heiligen,
gaan); imianien, thjcn
1)1 ij-
bewcenen, rouw bedrijnen, van
gewijd maken, van itap, sacer;
hniimtag, vrees koesteren, ontzag hebben voor; imiuntayhatag, doen vreezen; imyiagitak, zich verheugen.
Erom.
is
i^mpi,
Het overeenkomstige woord
in
dat als afzonderlijk woord behandeld wordt in
TA.MA'EUGKIJJKENDE VERHANDELING, zin
Viiii
miyi,
maken, doen". Imyi, samengetrokken hui, is ontstiuui uit mapi of ma pi. In 't Oj. bestaat als afzonderlijk woord
,,
iiie/ii,
den zin van „vormen,
in
fipi
47
K.VZ.
vertaling
is
I^at.
kunstigs maken, dichten (vgl. Gr.
iets
voortI)rengcn"; een zeer geseliikt woord ter
beeldwerk
een
Tïotsh),
nu
blvenals
J'l/i(/en'.
dit
uit
laatste
het
l"'ranschc
feindrc zich ontwikkeld heeft, en wij ons „veinzen" ontleend heb-
om
dit
wordt behalve
't
dat
geven een
Erom.
gebezigd juist vn
actief
maken
A.
Dit
;
üe
').
Makass. is
;
algemeen geeft het
krijgende,
Bug.
om
adjectieven
van
iets
vormen,
te
heeft,
ziju:
l)ijv.
I3ug.
apisanc//ca.
Bug.
zeer doen vreezen,
;«ff/?
im//iimfa(/imf(i(j -).
kennen:
te
en dit
imi/i
Bug. mapesona, vertrou-
waarin
voorvoegsel dat in
't
im
als
,
eigenschap)
„(een
Het
een toestand gerakende".
in
is />/,
waar A.
dus Makass.
ajnso/ia.
naar gelang van omstandiglieden optreedt
A.
mnppe-
Fi Makass., pe
de oorspronkelijke vorm van
is
wortel
't
c\\
mnjipetakit
niet onderscheiden
imjjiadiuiiuij.
wen: meer bepaald causatief
Md.
in
of doen te kennen
nagenoeg identisch met A.
bijv.
gevallen
passief daarin
verbieden;
mapcsitiigka,
//«/;/;<')
en zich ziek, veinzen
terugbrengen,
viforilekn,
diukkeii bedient het Ilianag zich van
te
muf/pe (passief
uit
ziekte,
in
uit
i)egrij)
mnppe,
prefix
miitnkif,
't
gewone beteekenis van „veinzen",
heeft Oj. npi, mapi, de zeer
l)en,
en
me,
In
urn.
hebbende of
dus zeer geschikt
is
oorspronkelijk toch het begri[)
opgesloten ligt, zoodat de aldus gevormde woor-
tijdelijks
den het karakter van een deelwoord hebbeu. \Vanneer een niet ma woord als gezegde van den zin gebezigd wordt, dan zal
afgeleid
men
in
onze
het moeten vertalen door het met behulp \an
taal
koppel woord, dat binden;
matakut
MP.
talen ontbreekt, aan
onderwerp
in
de
is
dus, naar gelang van omstandigheden,
't
"t
te verte
ver-
met „bevreesd" of met ,,is of wordt bevreesd." Woorden als in onze taal „genaamd, beangst" en dgl. zijn gevormd met behulp van bostanddeclen die ook l)ij werkwoorden, maaralleen bij 't deelwoord, dus een naamwoordelijken vorm, dienst doen. Daarna kan
talen
men de met ma kunnen
ze
doch
men
ze
't
als pulili)
imtag,
Vffl.
Zie voor
MP. talen vergelijken: wkw. vertolkt worden,
de
heeft
y.
gewone
zegt voor
Oba Fate
voor
terwijl
Vandaar dat Scsake,
Mal. patih (Oj.
Oba
zoowel
Fagani ma/ui.
mnviiU,
mafahi
adjectieven.
„zwart",
meto verkiezen;
bevreesd,
Cnevas Art.
')
*)
dien.st als
Mal Ham
^^"llitsuntid(!
mapulHi A.
in
in
gezegde menigmaal met een
doen meestal
bijv.
maeto,
als
woorden
afgeleide
,
na
't
lidw.
na m/akii,
Flor.
352.
meer bijzonderheden Mattlies Mak. Spr.
blz.
'-'T,
en Boeg. Spr. §
üK
ÏAALVEKGELIJKENDE VERHANDELING,
48
O., mntdhtf, enz.;
malfifiu,
met
to
l'ear;
,,to
cowardly"
van
intensief
imtoy,
vreezen voor.
/ciili),
mv.
uiiiumo/i
kan
unfac/imtfif/
wordt
al
gebezigd, evenals i\Iota
lijkt
wordt door
/wA////w/i'/y
niet
het
hem
„afraid; timide;
wezen dan een
wkw.
als
matfif/tfn/
of
zoo ook
\
Een ander voorheeld
Ingi, is vertaald
anders
terwijl mA/// hij
revereiice",
Maar
is.
A.
ENZ.
A.
uit
wat er op
iets
(uit
iiifitor/n/
levend,
tuiio/t,
is
iiifitti-
reeds uit deze wijze van nieervoudvorming hlijkt dat
;
woord geen wkw. is; Erom. mur'ip, Rotuma, Ses. mauri Oj. mri/iirnp. Dat ma in unio/i anders I)ehaudeld is dan in inifat/, ligt moet daarin dat nia{1i)u samengetrokken werd tot moh, want de het
,
//
reeds vroeg weggevallen zijn, zoodat
kwam,
terwijl
heusche talen
bedoeld
de
f,
ontstaan
uit r,
later
de
ook
wel gespeld
p
(zoon),
metlo,
Sam.
Alao.,
van uioh
h
oudste,
liet
is
niet im
wezen dan Oj.
te
mati'ta,
rijp,
{anale) luafaiva,
maina, oud,
V'\.
,
't
een
van
prefix
kaiau
zelfde geval
doet zich voor
mauli,
mawi,
Ldirihi mo/ioij,
Ti.
Ook
').
hier
is
vollere
volgende
vorm mo kan
lettergreep
ontkennen dat
M. prefix 't
A.
Het is
anders
zijn
Ijezit,
schijnt
Het-
Ijcslissend.
lioij
als ahaijeng,
een afgeknotten vorm ver-
vormelijk Oj. partngö, Nj. pnrioigu ol.parungoii; in mohoij
moet krachtens het prefix de
De
Sam., Mota
iets
van dcnzelfden stam
is
hooren, verstaan; liaijeng, waarvan toont,
deze talen
al
V'\.,
bij A. mou, linker, Erom. moor, Flor. want het overeenkomstige woord in Toundi. is dient men aan te nemen dat mo =^ ma is. A.
hear at a distance,
to
in
en umo/i; de omstandigheid dat het Mao.
hiifa(/
synoniem van matau
als
oud-
Krom. nieinwo,
rijp,
,
dan
vermoe-
is
waarom ma in tiieto, geworden is, want
Karo niStuwa, Malag. malua, enz.; en nog andere met nai. Ook in A. ^iiala, rechtsch, ma fan, Mao. matau naast kaiau kan ma kwalijk niaiuwa
liat.
allerlei
toen morip verzwakt was tot morjj, waarvan
Moeielijk te verklaren
afviel.
meto schijnt toch niets anders ste
De
een
u, hetzij
een voorslag, die zieh in
is
vóór een liquida ontwikkelt.
lieht
delijk
medeklinker volgde; de
niaiahtt een
in
of
u
vóór een klinker te staan
iiin
pref.
niet
m,
liggen van „in
behouden
't
in
Met
naverwante
volleren
't
prei',
vorm
gehoor krijgen".
gebleven omdat de
zijn
accent had.
het
ma door
formatief
zin
hier
iim,
dit al
wil
hetwelk
naar gelang van de beginletter van den stam,
vertegenwoordigd.
natuurlijk als adjectief.
bijvorm pati,
is
Bijv.
man,
De stam van
verloren.
dood,
sterven;
1'i.
niet
is
is.
infix
of
ook
in
mv. ememnats,
maic, Avaaruit ww*,
Umje/ig, slapen,
ik
wf' vervangen
\\\.
palai,
moèe, Sam. moe. Bat.
') Jav. Acn', Bal. kce , nit ka en iW, dat tot Toumb. wihi staat als Singk. en Sid. Formos. xcagi tot Mal. hni-i, Oj. we; en dgl.
Oj.r/i' tot
w?U;
TA.MAEKGEiaJKENDE MIKIIANJJELING, modom
Do
waarvoor
u
do
niet
Ijaiiip.
//
van
iiilix
Do
achter: stam 0-.
«/«/•/,
Dit
Iii.
plantsoen,
Ta.
uit
Dit
fnr).
Bat.
Mal.
A'/-,
fitunieiii
Fi.,
nen;
van
teren,
ta.
Hek;
st.
in
.\.
l'lor.
„verkeerd"; een hijvorin
het
,,
A. op de tweede
Ti.
enz.
//////•/,
komt voor
is
t'maii
in
Bug. la (vóór een klinker:
lan
la,
Day.
la,
zekeren toestand geraakt
in
het gezicht verdwe-
uit
krom spreken,
la/iek,
stot-
..lo
herwaarts keeieii".
diaw
I'.ttelijke
woorden
krom. TaViek pam
.Makass.
is
met
vertolkt
heteekeiit eigenlijk zonder
slecht,
d'iho,
door
is
passieven
lalala,
is
hijv.
wordt haar
't
Hug. muiiri,
htiri;
.Makass..
twijfel
Ingms
in
Makass. Icko, kronkeling; Day. haicku,
vgl.
r'ikaii,
klinker der eerste
ii
voorbeeld uit Krom.
|]en
van zelf
iets
verkeerd, slecht;
gedraaid: Taua
accent
liet
van
dt
Araga, Merlav, Mota, enz.
Kate,
duidt aan dat
lalk'k,
\;iii
gcl)riiikcii.
').
Ken voorbeeld hiervan
is.
.Mtiitawei,
tu vtTgcl ijken
icclitstrccks
iiii;t
.lav.
't
Nj.
iruri,
eigenlijk
pretix,
Iai\
in
vonning
ter
iiitix
dat
wijst
i)c
cii
uitstootiiiii
lettergreep viel, juist gelijk
moro,
Niascli
pedem, Smul. piiröm
staiiiw.
voorslag,
inn.
van medêm
letteriiiecp
mCrPm,
Nj.
,
liet
ccii
is
Kiiije/if/
iii
innrCm
t/ireiii,
()j.
,
iiiedcp,
40
ENZ.
towards";
aloiig
l)lijk-
van de niet Ut afgeleide
worden gesuhstantiveerd gelijk met het gelijkwaardige prefix ka gevormde in verscheiden Indonesische talen als abstracta dienst doen. Bijv. Ia><, rede, woord, uit la en de stam waarvan .
zeggen;
a.ia>n(/,
vergelijken
komt ook werkwoordelijk
tas
wordt
substantieven
zulke
door voorvoeging van
't
j)reHx,
met
.biv.
zijn
nog
ren er van te onzeker
melding van hun vestigen
zien
is
't
')
is
levend gebruik in
is
ver-
te
een verouderd 't
Hug.
bijv.
;
zullen
nog wel meer voorvoegsels te ik vond de spo-
om
er bij
beteekeiiis,
stil
te
De voorgiuiude op-
staan.
veroiulerde prefixen, zal
voldoende
wezt'ii
om
met korte
ver-
de ()\ertuiging
dat het A. eenmaal ruimschoots van formatieven voor-
geweest
wel
oji
Westelijke ziistertaleu. bij
deur (van
,
dan de hierboven behandelde, maar
somming van nog levende en te
in
te
la/fniiiialemiiia.
onderzoek
voortgezet
Hij
ontdekken
/«',
gebogen, of
Ijp
dan
wkw. gemaakt
een
(intr.);
is
betreft. \'an
overstrooming,
'J'aln/n,
indompeling
r/élii/i(p,
synoniem met
Ijal/^mmalemiiia,
gewoonlijk
echter
voorvoegsel a; dus van lapiics
peneti, sluiten), alapne-i, sluiten. gelijken
voor, en
met Mal. iPrlana, lachen, wat het gebruik
van
(h'Zelfde
welke men aantreft
in
de
Ik ga nu over tot de beliandeliiig der sntiixen
werkwoord.
Op
dezelfde
wijze
is
gevormd
.Srsake vinngn, Oba, Motlav liimtijn,
Duke
of Vdrk
winangiin, VfK-diwl. Verband. Kun. Aksul.
v.
Wfteouh.
Afd. U-Ui-rk. N. R.
Lil.
VUI. N".
2.
4
;
TA \LVERGET.T.rKEÏrt)E VEIUIANDKLIXG, ENZ.
50
Deze
Siiffiwen.
Ai. Uit
ft/,i
Fij.
,
twee in getal; ai en
zijn
Flor.
fi/,-i.
oi
Pain.
ar/i.
wordt
{ui,
i
ani).
Mota
'),
ni/.
Xj.
n/,e.
Lamp. ki. Marshall-ril. wanneer 't voorwerp der handeling een zeki-r iets is. Bijv. effet is „zien, vinden" (iemand), doch e(/efai, (iets) zien, vinden het bevat in zich het vnw. als voorwerp, terwijl I)ij e(/et dit moet nifgcdrnkt fi/,e
in
"t
A.
voDriianiclijk
gel)c*zig(l
;
zoo heet het Lnk.
staan
^)
nieii,
wanneer
;
maar
der;
'1\:
lep iimuli; is tup
was dood
en
wat egeini
et
het (schaap) vindt, draagt
hij
vs.
15, 5:
et
het
hij
hal
in
het object,
hier staat
;
met sutÜx ahi en
tfp,
bepaald,
vast
vast,
tPti'p,
a\
prefix
met
Day.
grendel", enz.
de betcekenis IIierl)ij
at'dammen
uitgedrukt.
ijiii,
water duister
iemand
Een andere
behoort
Ix'geleiden
Aterai,
is.
un(/alcrah(',
,
jam
is
Atlini,
herkennen een
is te
de grondvorm van Jav.
iiekraciitigd
;
met
wat
tot
ofschoon
sluiting dient, slot,
ook A. athaisngi
Wiiarscliijnlijk
,
een
tweede bestanddeel
het
n'atimi oterai, een IiegeleitU'r;
;
ake:
.sufHx
van dit têp bestaat een subst.
„alles
opstuwen,
ol'
tëp
bevestigd,
anPtPpakc, iets vastzetten, vaststellen;
alep
den schou-
inei lUjli
innjalx
vastmaken, bevestigen, meren (een boot); hierin
stam
o])
cl u/ielicci
ja erts lep egel i/in, want deze mijn zoon weder levend, hij wa.s verloren en men heeft
is
hem wedergevomlcn
iini-s
,
aien,
ti
hij
is
idicaiii(/
aie/i
.lav.
l)egeh'iden.
van ai schijnt
nit.spraak
ui te
zijn,
o.a.
in
atehuoi
\X: eka idivaing ue/ipa i itai atelmoi atimi einesmax iran aijaiia, want gijlieden zijt als graven waarin men doeden begraaft; tclinoi zou dan beantwoorden aaneen Oj. tanèmaken hoewel men voor begraven" 't eenvoudige ananim gebruikt. Onzeker is het ook of men
i)ijv.
11.
,
,,
iemand
alinn,
men
Dus
vlak
one.
doch
;
zien
Upciie,
ecet zegt hij
iim
is
;
;
Luk.
In
daarentegen
2(5
vs.
:
ia
hier
Bij
see
15
2,
more
'leest
is
:
objects than
men:
Ti apan
hier dus iets enkelvou-
a-suptegitaiiig
dus
ehelen a N'esga»
eei-st
den Ciiristus van Jehova zonde
een persoon tot object ahim, evenals bov«n eget;
bij
iets,
hij
een zaak, dan almoi, gelijk egetai.
Ken zeer verschrompelde vorm van
')
,
mika gi upgi aliim Kiixto o Thova aien, de Heilige Geest
het ol)ject
vmngi,
almoi
almoi nitai ineing et miin ham, laten wij naar
openbaarde aan hem, dat zien
:
en zien de zaak die geschieil
gaan
\\.
o.
het tegendeel!
Bedleem akaija, digs
Volgens Tnhms, ahnoi n atimi, see one man,
zien.
atimi, see
drinken,
eiieliii
ook
aijnma, wij zagen
ai vertoont innni,
bij
Erom. cmoneki (bijvorm viemonok, dorsten).
als
't
zijn ster,
Inoijs
Umni
object een snbstantief is; dns egris egetai in moijeuv o-un )fatt)i. 2, 2.
T.VALVEU(ii:i>l.lK.ENI)E VKUUA.NUKI.lNti
moet ontstaan laki),
iimiiii.
zijn
anilere atioicling van
in
stam met
't
Nj.
ik
in
't
aken
e////,
werkwoorden
bij
sprake komen.
ter
/
oen
donr
terwijl
,
in
Mid. kan gebezigd woi'dt, en
akc dienst doet.
viin
(iLan
uit
(iL
an
\
nn heb
(tkii»
A. geen zeker spoor kininen ontdekken.
nu klinkers
/,
Krama
als
suiiix
uit
lai ziil
die hier niet hclioef't gegeven te wor-
regel,
Oj. alleen «tkcn, gewestelijk akan,
in
=
lei
„wator"; aanstonds
is
ahi vervangen
Vi.
't
(vgl.
iimiiéi
itmiitii,
iniiiii
clLMizcIfdcn
Volgens een vasten
't
van
^'()()^\vo^|>
't
den, wordt
miina/ri,
uit
51
ENZ.
.
n'i
.
een
die
taal
object
Bijv.
iisaimj
't
in
A.
't
wel
en
nn eens een direct, dan weer een indirect
dezidke die in
asa, waarvan
men
hebben
beteeken is
transitieve
onze
liel)ben.
Ml'. sntH.v vindt
Dit aigenieeii
of
zeggen, beide nit een w. *« of
risoii,
rede, woord.
sni)stantief tan,
Kigeidijk ligt in asaint/
het begrip opgesloten van den toegesproken persoon, evenals bijv. Jav.
keimis geven, veronderstelt ienmnd wien kennis wordt
anifatiiri uiiiiif/a,
transitief te
maken
intransitief,
niet
men
gelijkt
S
2,
kend dat to B.";
of
abrai
om
aten,
i/i/i
ten
ligt
A.,
in
eri ojiaii
nit ^«///, Fi.
Mota
en
ara,
Brcl/eeiii
Inidt
in
knni\ het
Ver-
kiniian. bijv.
Miittli.
maakte be-
liij
vertaling van ,,liesentthem
ter
IS, met Erom.
7,
.loli.
s/nrarc, {nit
wara
s/f -{-•
-\-
/),
zenden, xmrare ma, roepen door een bode, dat ook
in
dit
voorbeeld het begrip opgeslo-
van ,,aan iemand aanzegging doen" en
wkw. stam
Day.
o.a.
is
zond hem,
hij
roe])en,
men
ziet
eten,
kennis geven, zenden,
zonden gaan,
H.
(iemand)
dan
halen,
mika
aieii
van een intransitief begrip een
(jaiiiff,
ahraiiig,
ovren(/i (uit ovaraiii),
zenden,
in
/
meer voorhanden
naar
zij
/*
schijnt
ahrai
abnii ra
iH
:
om
Kenvoudig een middel
gegeven.
Jav.
"t
irara,
,,
De
doen".
laten
waarvan irnraicara, aan den een
lntns.sclien zou aörai ook bij üj. warah -|- /, mnarahan, onderricht, Ham. 1, 30, kumn-n behooren doch wegens den bijvorm abraing schijnt de vergelijking met wara,
of ander i)ekend maken.
waarvan
trouwens
dat
uit
in
Mk.
bijv.
tai
ineingki,
drink
epenthese in
drink?
ik
ja
of
enula
Kor.
1
uit
ze
hun
dien
that
11,
2^
:
ini'ingki,
I'at
heeft plaats gehad,
in
ver-
i)eteekenis
van
Fransch uwwiiii/
cru
mu
urn
:
boire dans);
a nipjiiiitai
drinken
l)eiden
a/ii/ck
nit
in
iinnring a
den li
in
n' ipjini-
en dus van dat
binneiustc onderzoeken,
I»eker drinken
cupj.
't
te
verschilt,
locatieve
(in
aijaarau par
pa/i gaing n'arcio
laten
brood eten en
and
aru
uit
iran aiiiyak'i kunt gij
umirinf/
alivii,
drinken
Pmiitii,
28:
10,
pn
wsmruit
beker
mopura
uit
iniiiritK/,
ineing ek
irarah
komt de oorspronkelijke,
Duidelijk
kiezen. /
beteekenis nauwelijks van
in
(Engelsch: eat of that bread
nmwing, gaing
en de n overgegaan
Erom., behoeft hier niet nader aangetoond
te
.
asaing
abraiiig, is
in
iig
,
worden. 4*
gelijk
.
TAALVliRGIiLUKENDE VERHANDELING, ENZ.
52
iemand kussen, moet
In ailmoi,
stam vertoont zich
Het enz.
i
in
'I' ij
de
dmii
als
an,
acliterv()(!gsel
naamwoorden; en Wijzen,
worden,
den
voor
behalve
woordeii vereisciit, welke
van den
ps.
in
geliji^
Jav.,
't
Alumn.
aanduiding van de 2
en
'J'ijden
A\' ijzen
zekere ver-
lm])eratiel',
abrai
ra
aie/i
voorbeeld
ziet,
lieii:
't
vnw.
])ers.
gelijk
oI)jcct
onmiddellijk achter
.staat
dan
dit
in
a llerot, toen llerodes dood was;
ontbood
hij
,
iikik
terwijl
of het volle
substantief'
't
icat
in
\\\\s.
werkwoord vooialgaan,
't
wordt door
nog gevolgd subjectvorm.
liuitste
en
van hulpwoordjes met de verkorte persoonlijke voonniam-
l>iiidingeii
tH
Alaa
Wdl.
'i'er
II
vervangt in A.
a,
V\.
zie
voor oni, wani, want de
oi staan
edmiidvioi.
in
men
uit
dit
werkwoord.
't
Inglis worden alle veranderingen bewkw. ::ijii of partikels. V.w dan laat hij volgen de vormen van wat hij noemt „the substantive verb lo be" Doch van zulk een wkw. ') is geen spoor te ontdekken, liet duidelijkst blijkt de onhoudbaarheid van 's mans theorie uit den Ver-
Volgens
de
werkt door middel
leden
Tijd,
viiii
't
van
biJN.
asaliK/
waarvan
,
,,.
.
.
asaing akaua (nicl.) ° .. \ ,
Hiitis
,
Kis asauig ° aiinak
1.
,'
•'
•
,
|l'.giis
aijania (exel.)
.,
2.
As
„
aiek
Akis
„
aijaua
3.
Is
„
aien
Eris
„
ara
Twcev.
aijumrau
Akis
.,
aijaran
I']rus
„
araii
|)e
men,
bestaiiddeelen in
uit
of
in,
ouder
//,
Anibrvm
uit esi, /e,
Inm.i.s
bedoelt
verwfiit
/,i
enz.
een Perfectum, en
')
die
in
asaing akataij (incl.)
iTi'ij'!^
(excl.)
aijumtaij (excl.)
('laijis 'i'aijis
,,
Taijis
„
'aijaiitaij alitaij
vormen samengevloeid
deze
of
/•,
fti,
een verkorten vorm van
V'i.
oli,
Oj. fnfi, afgedaan,
Ooj-spronkelijk
in
't
liat
.Mota dient
in {(ren
,
Kin
ik,
reeds;
Mota
mi
enkele
iioüt
o
liet als
MP.
//
tot
kenmerk van
't
koppplwtiorii gel>ruiktc wl<w.
bestaat;
evenmin
in de Drawidi'
sclie talen.
is
en «
was de Verl. T., zoo gevormd,
„verlmm sulistantivnm'' mot
het koppolwuord
a/cii
kim
zijn
algemeen gesproken, zonder moeite terugvinden.
't
samengevloeid
Hij
(inel.)
,.
ll'^grns
3.
Driev.
asaing akaijau
|Tntis
.
de vier
iii
Mv.
Enk. ,
vormen
de
al
worden.
o])gegeven
liieroiider
getallen o
van
theorie
TAALVEKGKLIJKKNDK VKKM.WDr.LING, ENZ. IVrfectum
Phis(|.
(icrm.iaiisclu'
Volni.
And)ryui
yi
/.,
te
Ie
wij
(incl.)
mv.
wezen
inel.
van
komt
z.
nu,
een
Ie
A
i/aii.
zwakkere bijvorm van
als
(excl.)
in
tweede omdat een
/,ri
Is
a.
doeli
i/,ni/,
iuüredronoren
van
k-ila,
wij (incl.) -f-*/;
het
Praesens.
De a
Gana,
zoo
uit
van
't
uit
dezelfde
gijlieden
/.,
uit
en
ps.
1
(jon
ps.
zag;
liij
,
liet
r.;
't
omdat
vooreerst
uit
lis
en
i
voor
,,drie"
de
.'{
-y.
en
])s.
in ten
verkorte vorm
la,
op verkeerde analogie met kan niet hiervoor dienen;
mv. luidt
ps.
ontstaan
-\- x
ps.
I
in
zijn.
en de 2
inel.
|)S.
in
voornaamwoorden achter
zooverre van
de
er/ris
eenigszins
en
't
dat
rris,
gewijzigde
in
oogenschijidijk
beslaat
de bijbelvertaling,
dus met hetzelfde
eli
met verzwakking van ai
eklijis Joh.
is
en crau, die een verzwakt nat, ro
doch
.y,
Praesens Uiij voorafgaat en
de bijvorm
die
Trialis
ehlijix,
inlis
geheel niet te verklaren, want
blijkbaar
e(/rai'
De
In
Meervoud, maar met den vollen
van
zijn
liet
ni,
en ten
wederom aan gewaande analogie
e
verschillen
eriis
hebben;
o
wegvalt, maar niet
enz.
ui,
Lemi, zooals de 2
het
in
Dualis
1
Tag. voor-
aaiigetroti'en, i
it,
-
Dualis bestaat de
als
den
gevolgd door
lni
is
-)
gijlieden,
daid;t zijn
-\- is
in
l'j/iKs
Ijevatten
ling
in
is
himi,
vormen van het Praesens
32,
ia
(y/v'.v l)erii>t
aijatui,
als
iets
vormen
subjectsvorm
woord
ook
a/,is
in
Praesens. In den
ze u voor
Ie ,
in
o,
anna. Lava, Motlav, Norbarhar luidt,
Eris voor r{a)
woord.
/.
acht het waarschijn-
ik
van
is
Praesens;
het
nit
in
het Xominaticfteeken
ouder
uit ie,
is
onrechte
\
dat o.a.
,
wel licht vóór een o,
/•
zoo licht vóór een
moet
mi
was ziek
Tlawa. Waiigo evenzoo wordt
Espiritu Santo,
kis
Ie
/o in ettelijke navcrwante en ludjurige talen, Anil»i\
Oj.
ko,
verhouden wordt; iic
z.,
in
zou een verslotting kunnen
cm-
lijker dat het een gewijzigde uitspraak
uit
zaagt;
uitdrukkende; 2
verondeistellen
te
de wijze waarop
is
\ erl. T.
gij
rnhu, ik
//n/t
.
verleden
't
dvn
in leltc,
L, wij
Ie 1
:
excl.
I(ni\
o
'tA., zooals wij later
in
enz.
//.y,
de
in
ecu Verleden
IV'rl'.
't
als
geworden, en oen nieuw
is
juist als
is,
ma
;
Arag
in
van
verkorting
ps.
zag;
ik
Ic/ie,
Zoo ook
zaagt.
dctini,
vnw. met dv partikel
't
//ri
waarin
talen,
geix'iinl
lict/clldc
is
XOlkouien analoog aan
zien zullen.
aldus
A.
't
Pail'ait
gevormd
Tijd
VcrI.
in
Uoiiiaaiisciu'
v\\
zonder inccr, een
Tijd
//,
doch
'),
53
1,
De vormen van den Tegen w.
11, T.
uit
een
Luk. 9,
o.a.
dat ook in tot
/;
't
zonder-
e. e.
zijn
niet
zoo doorzichtig.
Ze
luiden als volgt:
Dit
')
geef); O.C.
p.
t\
dit is
= Oj. = Oj.
277, VR.
rnti
is
wel
te onderethciilcii
van
ti,
cu Nj. nnti, wijl
dat een voortduiir te kennen
Mal.
iionli.
Vj;l.
Cudrington
54
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING. ENZ. Enk.
1.
-Mv.
55
TAALVKKOEIJJKKNDE VEIUIANDKl.ING, ENZ. e:
e
de
geiioeiiule
e
llii,
oudere
men
Uit het Erom., hetwelk in tegeiistcllinü; lot
s-eij.
eindniedeklinkers niiiuliT
talen
van <
\onii
dit
e
r<>,
verband met het
in
dat
feit
Hrenj^t
twee; en denel, drie:
en durii,
en:
is
Motlav
in
de
hlijkt. (hit
iil'\verj)t,
e als «felijkwaardijf
dan komt
optreedt
met
men
de slotsom dat de oorspronkelijke vorm van bedoelde par-
tot
geweest
tikel
gevolgd door een
//
en
is
n sonans, waaruit zieh gelijkelijk en' en nC
ot"
De gevolgtrekking
kunnen ontwikkelen. en
uit
n sonans
ot'
klinker,
oni)ei)aalileii
een
-|-
vorm
korte
dat A.
is,
van
ontstaan
e/'
vnvv.
't
/•«
ps.,
1
is
wordt in A. noodzakelijk ek. Tn na komt dezelfde partikel eiiffkii duidelijk voor di'ii dag, verixnuleu nut n. d;it we reeds in au heb-
ben leeren kennen. Over den 3 Inta wijze
de
voortgekomen
onmiddellijk
is
als
't
lidwoord,
vorm van
verkorte
man, uit ne man, na nianitk; la is ingedrongen uit het In e(/ra is de
kita.
/•
ouder
(jani,
Eka
/canii.
minkt gau, ouder kamu. Era erg
herkennen
te
Wat
tenzij
zijn.
3
terug moeten komen,
waarom
t'^
klaring
is,
niet,
geloof
De
ware.
vinden
in
een sluitende n gewoonlijk over
heeft,
verwantseha[) nut is
we dan
Op
geen
al
alleen een
in
Makass. de partikel
het;
partikel
zelfde
ma
makt,
om woord
niürint/i, hij
')
dns
/;
iin/an
Dat
zien
in
el,
')
in
uit enn,
't
A.,
zijn
bij
zouden
cni/a,
van een ouderen toestand.
\
een als
hoorde
,
inel.;
volbrachte
makan
.
I
///
-|-
Hetzelfde verschijiisel doet
mv.
ps.
handeling aan
te
met onvasten klinker of
(uit
Mom.
m
orin;/i); ww///, zeide;
zicli
voor
niet oudtijds 'iicuxr Imd, uit
Hattlux Makass. Spr.
;
:
mv.
ps.
m
't
ma verbonden met de pers. voornaamwoorden maku. nit ma en /'/, gij ;////. nit ma en /, hij ik
en a
iii
exel.
-).
duiden,
is
in
t;
L'll.
Krom.,
menqj, deed Ook M^uirn
ccn Duyukscli dialekt.
heeft, naar het schijnt, hetzelfde plaats gehad; hce anders bijv.
zoo de
ver-
weg. Mal. djalan,
nelal, ').
De
e':
In deze taal gaat
eeuuiaal dezelfde neiging bestaan
gissing;
overblijfsel
Klorida
soortgelijke wij/e als in A., Motlav, Norbarbar. wordt ook in
nldns: ma, uit zij.
l'rnni.,
gewaagde
te
waarop we nu
el,
Kromanga.
't
Jav. dulan, enz.; erial, droom, Oj.
nauwe
welk geval eh-
in
bezwaar op. Waar van daan die
Motlav, Norbarbar,
in
te
ik,
toeh
mv. kan wezen, uit en en
ps.
verklaring van
levert eenig
gelijk
rati
brtnft, dient voor alle
voor he. meervoudteeken, staat,
//
he- te verklaren
uit en
Het Tweevoud vertoont
ra
-(-
Drievoud
liet
pei-sonen chtaij, dat eigenlijk een rtaij ,
bevat hetzelfde en en een ver-
en
uit
een
uit en -\-
e(ja,
vormen, waarin de overblijfselen van
verselirompelde
nog
of ne-la, op dezelfde
//-///
/'//
de oudere vorm was zonder twijfel
Tweevoud; verminkt
bijv.
nit
gesproken worden.
later
et zal
ps.
nnuiinil.
in te
.l/c/ is
dus bijv.
(uit
't
de
het-
///
j/e
en
(iiicksch
verklaren,
,
T.V.VLVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
50
T.
Verder
uit meci).
enipi,
Gaua, Vanua Lava, Mota, IMotlav, Volow.
iMerlav,
in
opmerkelijk
der
hrnikelijk
een
van
toevoejjjing
dat
het,
is
in
mu, en dat ook
is
{me, m) partikel van den Verleden
ma
is
Oba
in
vnw.
pers.
ps.
Van een
verwante
3
Dat
meer.
zonder
I)ij
in
wkw.
toyu;
den
in
enk. ook ge-
mu
heelt,
mo 3
tof/a
,
|)artikel
het vnw.
enk.
t;ij
een andere
in
dns een
is
en
1ste
(jo-m
zit;
ps.
zonder
terwijl
zit,
ik
Makass., iiodi
ontdekken;
te
"t
't
ps.
hij
fof/a,
iio-m
noeh
is
spoor
een
tual
o
ps.
3 ps.
in
dezelfde
mo
;
wel een vnw. bevatten:
2de zit.
IMakass.
"t
liijzun-
ver-
zwegen wordt, terwijl in de overige pci-sonen zulks niet geschiedt,
men
een verschijnsel dat
de behandeling van
Hij
deze
verloren
te
gevormd
l'erf.
voegen
woordje
't
bereids opgemerkt dat
Perteetum,
een
geschiedt
Dit
is.
mioi.
Mattii.
karakter
het
aan
d(;or
»(•;
'l,
hiervan
W-rleden Tijd, tevens
mun emesmas
era
Hijv.
reeds dood),
storven (zijn
aantreft.
is
er een nieuw Yolmiiakt
en
heeft
l'insq.
Praeteritiini
't
oorspronkelijk
Tijd,
meerdere talen
in
is
1'raescns toe
't
ara,
lUniah, et
zijn
zij
mum
ge-
jieijmm
naojxiii itnyak, o nnjn \ader, mijn tijd is gekomen, .loli. 17, ~\ 'ja el muil asuptei/iuiiiii/ e/ielek ii Alua, maar (ü)d heelt mij een e/c mini ri/elai tiiiii/a/>\ ik heb het teeken gegeven, Handel, ld, 2S reeds" bcteeDewijl mun o]) zich zelve gevonden, liuk. 15, U. ;
,,
kent,
kan
staan;
bijv.
liUk.
van
mun
c/v/.v
Mu/i
7.
1,
Duke
Vork
luui/a
stam
wortel
Oj.
iiyüiil,
beteekeiiis ook
voor
,
His.
1'ractcritnm
't
zij
beiden waren reeds bejaard, eerder, vnu-ger (uit muiia);
en dit nit muiia, Tag.
iiniiiga.
mid.
voorheen;
bij
iiiua,
efiilimi arau,
Sam., Mao.
is
dcn/.elfden
of
met deze
bcpiiald
lul
ib:ui.
den
uit
inmua
iiiuiia\
dcnzclfdei.
\aii
i'n
,
langen klinker hiervan, in
men geneigd
op
te
maken
dat de wortel eigeidijk umi of uhuii was, of althans dat
uti
en uun
met
verband
variëteiten wijst
is
te
waren van
(M-n
zou
Mota
.staan.
miiai
Wat
,
de
schoon wijzi'
Va-w
't
.lav.,
door tevens het
Om
't
vooi-stelt,
en van Plns(|.
liuirua, l'erf.
viui
siimpuu,
vormen,
met toevoeging van
't
't
irun,
irin,
is
Sam.
censt,
mua'i
le/ns
l'erf.
in
't
A. aangaat,
mmpun, aan {)ï O/ili
iii
t
't
1'rae-
Oj., waar-
wordt weergegeven.
gewone Fnturnm, hetwelk te
alci
^//i'y///^/,
evengoed \oor muani zou kun-
\orming van
\\\\\
zijn
Niascli
zij,
afleiding met
laatste
dit
vergelijken de toevoeging
sens in
hoc het
wortel;
op een korten bijvorm.
eerste:,
nen
Touud). piiuna,
bedient
woordje
men y;//.
iets
zich !>e
eenvoudig
als
eveneens van
vornu-n zijn
bij
loikomstig 't
l*iuesens
Inulis:
taai,vkiu:ei,i.ikkni)1';
Klik.
1.
vkimiandkling, enz.
Meer V.
57
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
58 (lat
deze
Ek
mii
uit
mu
na
na
,
iha akk, zeg (Inanmi
iiin
imi/iaümain(/
eu/j
zweer niet
,
uw
bij
nidam, uw naam worde geheiligd,
iiiii
itauj}
leh-
aien urn nnucimj,
37;
mu
^)
hem
laat
ango n'eom inyi
maken, Luk.
drie lintten
tut
6,
lioofd,
ham
komen en drinken.
mij
aijnm
eseij
laten
taij,
et
ehe-
Joli.
7,
diieën
wij
mu
ahtij
in
3G;
5,
et u.u
*J;
33: zonderling de a
i),
G6;
(een verzoek) 27,
u zclven, 40; na viu jhn tas
red
aie/c,
nidjinum aiek
va
ekti)
').
nnhrin aai a nagan imlam ahii/a/c laat mij den (letterlijk; in) uw oog verwijderen, Mattli. 7, 4; va
incinf/kl
aff/inu/iri
hoetiii
iiiaii
patif/hi
fifi
splinter
nedo
eer een Wijze dan een Tijd
wcrkwoordvorm
ala-
hem, 35; aku mu anngeing haijeng yin aljatt taij, hoort gij gelooft in God! Joh. 14, 1; aku mu aJnlek itai, aku ira i Atua aku jju egetai aijaua, zoekt iets, gij zult het vinden. Luk. 11, drieën
,
*.);
mu jim van
tas atginuhri aijaua,
eraumu van
Ingi.is
zweert niet, Maftli.
de
heelt
asaing aijaura ehele natimi alupas a n'eom, zegt huisheer. Luk. peratief
ook
mu
,,ve
shall
vergelijken .\ls
Isdi.is
bij
een
say'
mag,
1
.
... mki
Meernialeii
is
zal
men
zullen', d.i.
,,shaH";
-Met
.
,,
o.a.
in
welk woordje
de in
34;
,
in
gij
beiden
tot
den
instede van onzen Im-
Dnitsch
sollen",
niet
aangehaalde
zin-
de verwante talen
men
laatst
,,
niet duidelijk.
de volgende vormen op:
Tweev.
Meerv.
Uu
enz.
Iti (ti
enz.
plaats
arnmu: aru mu
derde soort van Lutunnn behooreude vormen geeft
Kuk. ,
IL
en Engelseh
..werden",
snede
22,
kunnen zeggen
ó
bijbelvertaling
.
o,
,
enz.
Driev. ....
tui enz.
TAALVEUGELIJKENDE VEUHANDEIJNG, aru
//
arii
ncdo a
unyimiu van
/i'edo
ld II
In/i
vg. iniiï
de
iiii/i
merk
3.
halve
pit.
in
vormen 2.
//;
ps.
3
,
20.
13;
voornemens weder
apan ainyak een
en
go)
Iki.
u
bij
plaats voor
den grond yelpani
meer zal
e
inifi
is
ik,
inn
el ,
\
7;
1,
indien iemand
De zaak
])e-
staat
den Conjunctief. Het
//,//
en
optreden
injji
la/i
wat
ai/ii/ak'r
zal ik
gaan (Engelseh
//aua, ik wil
na
2;
11,
.loli.
uw Vader
doet, zal
dit
\\
(i,
ja im/i
li
ale/i,
in
den
cljo se a
lio-
niet één
zal
er zal een
komen, die hij
ika aien yi aridjui
el
op
lü, 29; el pu
inyi aleri tiya/c aien,
33;
opdat,
ra,
hiyi li altipai fjaiia n'iinlan
,
ader het niet weet,
n alimi, mi/ca yi
u dwingt,
nnqni n alimi
he
in
in //,
die mij
uanyc-
zon opgaat (laat zijn zon opgaan) 5,
zijn
innn
2.
1'iituruni,
(exel).
bij
/Umamia, doch er
aicii
lO,
Mattii.
iini
esjilid ira/x
iiiyi
maakt dat
hij
(excl.),
derde
zijn
,
iiieiiiyhi
uw
Mk.
nugn
bereiden,
ii
a
l/ii,
el iinyii-sjis
a/cnnni
en
/////
ham c/ieleiiiia uiii ohopred ik hen komen, in droefheid, 2 Kor. 2,1;
uarin
eli aio
terwijl
dat
/////
te
>ii
nedo
atn/o
verh)ochenen,
unyinii
40;
e
iiij/i
dan
senya o-nn,
45;
l/n
vallen
la/i
naast
dal
(incl.),
//
mv.
ps.
a Elmnuiia a noliaUnijp indien gij hemel u geen loon geven. .Mattli. bohlaii
Matlli.
,
welke Incms ook wel op-
in
dit,
is
Hijv.
urn yef/rei
KI eka
als 1
cl lep
////•/
niet
steeds
\aii niensclien
een betrekkelijk vnw. l)ezigen, maar
wij
inki 1
/kis
heteekenis te ontdekken
merken
mv.
1
enk., en
])s.
spiaakgebruik
in
Luk.
'f
in
te
deze vormen beliooren
al
afhankelijke zinnen.
in
3. yi\
aii;
den hoofdzin en waar l/i
cl>(t
ccnig vergriJi)
vori);cI(lt
vergrijp vergelden
staan,
///
ja cl nedo
;
lep aiu
een afzonderlijke ,,snbjnneti\e inood"', die tot ken-
andei-s:
onderselieid
doen
// en
pu
oenig vergrij|)
uw
op
is
dus dezelfde vormen
1
niet
gij
\'ader
erder
\
el
ader in den lunul niet vergel-
\
geen onderscheid
is
l.
eri;
evenwel
uw
ook
zal
Hier
als
heeft:
ahi;
uw
en cl
korti're
maar
geeft,
,u;ijlii'tlen
u, zal
n'o/ialaiit/
aijaiia,
van u: maar indien
vergriji)
14,
O,
iUintimut
(t
(jaiKi
indien
,
jfgens
jegens n vergeldt,
tusschen
iiiii/iiiiiu
o alimi rat
Ehiuitiii
nicnsclion
den een
/lua
hais
59
ENZ.
alnptis
diit
hij
o/iunn
uw
napehnnai n/iup kleed 7i\\ wegnemen, le/t
n'o/iiiai
ilai
nnka
nij/itia,
pan ilpn alimi asjapignai n'o/ioan aien, vraagt den meester \an den oogst, dat hij mensehen zcnde om de vrueht in 3S; /* i/cn aien yi idim npan Jermalem hij daeht te zamelen, rl pn opony in lakitla ö .). zou gaan, Luk. stellig naar dat hij l/i
aljraiiiy
'.)
,
,
'.(,
eti atu
atamaiuy inyi e
t/ii,
geen man gekend heeft,
er zal een
.Matt.
i,
en
wel
in
denzelfden
daarmee beschouwd wordt, zoodat
;
maagd zwanger
23; men
dat een telwoord verl)onden wordt met baalpartikel,
1
het tijd
zal
zijn die
(nog)
opgemerkt heliben
substantief door i-en verof wat
als
gelijkwaardig
in dit laatste voori)eeld inyi
de be-
TAALVERGELIJKENDE VElinANDELING ENZ.
(iü
,
komt ook voor
Inglis opgeeft,
kan; zal
hem
heengaan, dat wij
hij
vinden)? Joh.
wat zullen he
in
('tl
upan
in
't
35;
7,
Luk.
a n
aijftun
Nog andere a uoliatanf/,
ka
,
drinken?
wij
o?
o
ons kwaad zoudt doen, of niet? Mk. urn
a
in
(!)
waar
iiict
vatten,
Joh.
7,
14,
5;
heengaat,
gij
mika aki aniinjinaing
f/aua
komen
niet
20; na mvn hatn aick
5,
34;
ahlap
atiiiii
inti
aki idim
/ijii:
zult zeker
gekomen, opdat
(enk.)
1,
31;
ahega
erin atjrai iijm
mika
esjiiid
gij
eri erop iran
32; ak N'atimarid, egra eti atu uarin ineing an apan iran aiek, o Meester, wij weten
hem zouden
aijama
\sviS\x
Farizeeën en opperste priesters zoiuleu hun dienaren opdat
ara, de zij
Upa
im
Farisi
ilpii
ik zien
moeten) wij tegen
voorbeelden
gij
zijt
O,
INlatth.
(of:
gijl.
Matth.
den hemel,
gama
aua/ian
zoover
verscliil,
dat
//,
inti lep eget yin aikaija'^
wat zullen
Jesit ?
11.
elf/au
iu
koniidcrijk
mika an
G,
Ik'lialve
meer vinden zullen (of zouden he akaija ? ii vmni in he al-uija?
wat zullen
vai
a/caija
et pu.
niet
ga'iny in
tl
eten?
wij
Jezus doen?
zonder
inii,
apan aien eda, mika
\n]\\ -etpii
nn(/o
Futurum, evenals
een
van
heeft
tcL'keiiis
toevertrouwen dat
ze
gij
pa
et
wie
aijaiia.'
behouden
ikni padiaing inivaijeg zal
egri atpuse a niiliup o-ini
ons zouden nederl)nigen,
dat wij
vóór
hem
aingak
mika
eri
umumoh ara,
de ware schatten aan u
uioogt?
kam aijamu mika
\\
laik.
IC),
wij
/.ijii
.
Matth.
egra mini
\
gekomen
2,
2;
beu gekomen opdat
ik
imi
op-
kam mogen
//.v
zij
/v ivat ato a Ju tas natimi anic yin mika eris leven. Joh. 10, ika ara en atngei yin, toen Judas die hem verried begreep dat zij van zins waren hem te dooden, IMatth. 27, 3; va eri jim apan a
ld;
atahaijeng yin
ilpii
discipels
ehele
ttaaini/
ngak
atimi
mii
aru
imyiisjiis
om
enk.
o'u.'
1
])s.
ajxin
naar ati
akaijau,
ara
(ialilea
ik
(ialili
zal
,
tim
maar gaat en
iinkii
maken
dat
aru a In lek gij
i)eiden
\\v,\.\s
erau
Indic-Fraes. schijnt aru gebr\iikt in:
iiemda unyak aljaurtiu nango (beiden) dat ik
gij
incl.
zijne
jam apan
gaan, 2S, 10; arn mii
aniguk
gauraa
mij.
of niet? Matth.
dual.
ahneng yin, opdat niet wegstelen, GA;
17; voor aru luu en aru heeft
1,
gelooft
dit te doen,
mupura
komt
opdat
wij
O,
rainf/
netai
inderdaad de macht
2^; men zou verwachten
voor Iu: vai tu jim auahan in (l)eiden)
hen
niet
liele^iligen,
27.
Het en
ek pu
n inivaijeg
l,a
Als
in
!"/.
Mk.
inn
hem eri
zij
Als 2 ps. dual.
eni.
ineingki,
Ii
mika
(beiden)
volgt
zoekt,
en
erau.
etoak
aijauran,
ai'piuraii,
mensehen
heb
ilpn
eu
mijne broeders dat
zegt aan ak(/ed
komen,
nacht
bij
nepeing,
an
is
duidelijk dat
Conjunctief an,
is
in
een
alle i,
het
kennuM'k van deze derde soort Futurum
])er.sonen,
met uitzondering van den 2
])s.
verbonden met een voorafgaand veikort vwor-
TAALVKRGICMJKENDE VElllIANDMIJNii iiaMiiiWdord
').
(icliccl
kTUg
in
OI)ii,
iiirii |)s.
-1.
ii(i-i\
wa-i;
1.
Hoe
niv.
f/o-i\
2.
S.
t/oi;
en
(lat
I
u-i\
iiiv.
merkt;
evenals
met de
is
ook
zoo
keeringen
om
mi,
partikel
het
hijv.
die in
aciitei- zich
enk. Tijd,
gehad
heelt,
Futnrnin ken-
het
V\.
't
mu-na
iniii
niiho,
heide partikels
.\.
Knturum-
een
is
na
bewaard gebleven.
zidt sterven^).
gij
om twee
en na
i
sclia-
Conjiinetiefhegrip aan te duiden
ot'
redenen die ons ontsnappen alleen
eii
Misschien
is
in
///
in
in/i-i
de l'ormatie met
(in
en inli (naast
ini/i
,
een overblijfsel \an dit/elfde nu.
//)
de
In
waar luk
ontmoet men een onvolledige reeks van vormen,
teksten
geen gewag van maakt,
iN<;i,is
etu\
enz.
erii
laten
Ze worden gebruikt
in
zinnen
gebruik
zijn:
ekit
aini/iik,
wanneer
in
"t
verwarren met
te
wit lep ik
10, 35; akii wit iildinipiheni
iiijiiiKi
woorden aijaiia,
de
zooals
nieufse,
opdat wanneer
blijven
die
eeuwig
aktaktai in tan
denkt
hut o
')
Luk.
zijt,
akii
n'iitiini,
Dat
in
zij
ineiaf/ «/)'a«a «Xv «.y^/2«y,
wat
aija na,
wit auan
crv
irit
aijaiiii
iih'rit
jam
t'li
ri/i'tai,
ii'aliiioi
die
dag
do verschrompelde vormon van
dt-n
't
eiiij
nsan tas
e/ii/i/pat)
gebruikt
niet
veel
amen ira i i/i opnemen in ver-
ini/i
vil ikni paiia ara jiin
waiuieer
tan rai
zij
ulieden overleve-
Matth.
10,
pii
nadiat
i
v
eka
zalig zijt
yetpam nadial ini/i
komen, wanneer
Dualis de
1'.);
f/ana atnni,
11: et
vainij zal
iril
teruggeven, Luk.
u zidlcn er//
."),
nnu,
ca akii wil eincsmas
7;
zult zeggen,
gij
(I.
ininini
10, 9;
wanneer u de menschen smaden, cliki,
ijl
dood
gijl.
zijn,
er niet over
a/ieamoij
miin gij,
f/aiia
enk. te
e/,ii,
voegwoord
't
jirijs
i)i(lt,
(i,
i
h'nt.
pii lep leli n'ini/am iini
gij
ara ira
't
onge-
Voorheelden van
jiin c(/ilpiif
Matth.
heidenen,
pan
leh
rrii/ni
.
wanneer
el idivaing ilpii atimi anpat,
c/,-
u den
ik
zal
met
indien.
e/,
iijtinn iiin//uk,
terugkom,
van
pii
liij
vervallen; Aws
te
niet
-
mv.
pii
—
wanneer,
ren,
met opzet ot
hetzij
Bedoelde vormen verkrijgt men door
'*).
vervangen thxjr n en
is
ps.
-).
Santa-Crnz en Nitilole, waar nu met het voor-
in
hezat
\an
vnw. 2
't
I
l''iigaiii:
den Verleden en den Tegenw.
in
gaarde vnw. samensmelt, Vei'moedelijk
ra-i;
l].
;
me-i (cxcl.); enz.
(incl.);
denk dat a hier
Ik
'r
////-i
Niiidl
Oha: enk.
in
l)ijv.
v\r\.
i/a-i;
/•«/
I.
l'uluriiiii
ucii
\jiii
Fagaiii;
hetwelk noodzakelijk een klinker
//,
identiseh
incl.
|)s.
echter au te verklaren
vertegenwoordigt,
roniiiitic
tlrzcli'cli-
Anig, Waiigo,
61
KNZ.
i'
gij
tlii
O In
een der
den volgenden klinkrr
DÏtgevallen, spreekt van zelf. ')
Zie (Jodringtfjn o.i-.p. \2i\\
M.
') ')
Bij
docb wit
p.
490;
V. d. (iabflfntz (o.i-. is
4.'!0;
r)02;
.W8
4%.
een vu<;gwoord van
'.».'>)
staan
tijd,
niet
z.c
vt-rnx-lil
als
vmnicnilc
van onderstelling.
ilen .,Hy|Mitlii'tiru8"
TAALVERGELIJKENDE VEIUIANDELING, ENZ.
02
van den Zoon des inensclicii zult
(lagen
dien In
Luk. 17,
zien,
niet
Toekom. T. Ook het ptin ildji uddiat i/ii/i dagen verstreken toekomstig
derden dag.
o
zijn,
h
eri
gedaelit
meer
of
iMin
dagen verstreken zullen
ijetjrei
„indien";
niet
om
nu
ik
u
eliiiK
ib't
bij
nnj
iit
//
l)ijv.
nemen, en
te
Voorwaardelijke
i/diid
(lijdiid,
en
u
wordt.
tiseh
gebruik,
cl
nyak
Hal
el et
indien ps.
het
Joh.
')
el
(iij
o
o
14,
/c/i
t/dKti iuii tii/ak,
toeli is irif liier
het toeh
is
,
ii
u
kdjiiir
,
om
„al
terug
zoo
ga te
zonder bepaalde
liiUitini
n
/tii/di, gijl.
een ander met het
bij
ingeleid
door
"t
voegwoord
iMattli.
\
aljamd
IdS c/iclcii
cr/ni pit
,
Imoit
liet
\\-.
2fS,
,
cl
zullen
cka
indien
dljaiui,
ader gekend
iim imi/i-
,
wij
mm
gijl.
el,
Bijv.
tol
liem
aio iijptk
mij
gekend
hebben. Joh. 14, 7. liet
dat het in den nazin, tevens hoofdzin, her-
is,
el
een oiulcrwer]) 2
bij
el el iiieril aick , gij
wilt,
kunt
indien
Aliia aiek,
Alua aiek, na nm
(jiods
cl cti
niet
na
indien
,
meer
dinijrik ion
fipriii
Voorts wordt, volgens een mij onverklaarbaar idioma-
dus:
Hal
el
inn
niet
go", maar
toevoegsel
landvoogd
de
ook mijnen
gij
haald
f/iii
nddiat
').
worden
vrijwaren,
eigenaardige van cl
gevoegd;
ifa//
wanneer
en Sesake. doch deze Wordt
1'ale
cka miin lep aio hUmak
cl
eh irH
partikel
.^biewo:
niet een
is
partikel
zinnen
indien
,
zoudt
liadt,
de
aan
in
cl (i dUihdijinfi a natinidrid
spreken,
.
met verschillende Tijden v(!rbonden kan worden.
indien, dat
dhriix
1
bereiden
Maewo,
in
VMW. verbonden
pei'S.
is
ontvangen."
te
toeh anders gebruikt, wenseiit
if
pmi
li
nieiiselien mij niet
.'3:
ham.
lep
.,An(l
te
herinnert
i)etiekeiiis
tijdelijke
de
vs.
irif
n' (ihalddii
de liedoeling des vertalers heelt gelegen:
in
een plaats voor u
komen en
pnr
jd
lieet't
ti
Matth. 27, 03; hier
ook: ck
is
zullen
zijn,
lini f/aixi,
lutriii
iti{\)
waar de Kngelselie tekst
e/ icit
bijv.
ahiyak, wanneer drie
uusjfii
op.staaii,
Minder duidelijk
19.
14,
.loli.
een nnbe-
in
een bepaalde toekomst, op den
in
l)e[)aal(l
veel
/c/j
voor:
iri/
ahnti ni/nk n (tlnm
fi
zien,
hp
pii
weder
ik
zal
een geval
o])
komt met
ek
,seij,
geval
zult
ijij
kuinien spreken van een Onbepaald
l'raesens
hiyi
('Ijjnf,
iicddeld
men zou dus
paalde toekomst;
liet
wonU
doze volzinnen
id
ninar
zien.
\vill(>ii
2'2.
zoon
eteiu/,
gesteld
zijt,
el
ek
was
na
mij rein maken. Mk. 1, 40; Gods zoon zijt, Mattli. 4, 3;
asiiol
a n au
af van
112; 403; 473.
in
(/ai
het kruis,
axni/ir/ is),
2.
Zie Codrington o.c.p.
niet
gij
miin (eig.
enk. el en
ciiida
gij
kom
ps.
aiek par ani/o adUjiiiadi-
na
zou
clielcnria ik
het
alnyeing aiek,
27, 40; doch 3 ainjpik
,
indien
u gezegd hebben,
TAALVERGELIJK KNDK VEIlHANDKLINfi
m po
1
Til
t
il' r.
(Ion
[ii
|)us:
Vetatiot'.
beiden! neest
Mattli.
zieken!
laka
Iji
10,
itpan
j'ini
/)i't/e ;
verloren soliapon van
maai- ook
Onze a
ook
voizook
0011
in
\ailor.
it'adiaf
luts
bestaat
Ingms
geval
ha
(tijdtin
i
cjnlmnji
\
nijatni
o
vg.
:
ge-
,
ma
ii' ttjj
i
a/i/ia/t// ira /t'itpti hrecl gaat roomde landen; maar gaat tot de
.sii/j
van
II,
in
zoodanig
doet
liankelijken
emchc
/
ld,
,
Dat
vg.
ö,
oen i)odo,
liij
reeds vroeger gezegii,
is
nlaaitm aick n'i/ai
bijv.
in
't
iu f/ania
arn lah aedo
tini jitit
Ken bepaalde vorm voor onzon afhankolijken A., als
't
lidwoord kond
't
onze
Intinilief in
namelijk een door
gevolgd werkwoord,
't
lidwoord
bijv. )i\i/i(/i'd raint/.
een sub.stantief,
als
is
met den gesubstantiveerden, onaf-
vergelijken
te
Inti-
Wat
do overige Ml', talon.
in
staat,
bo(>k
te
rainrj
door
zieli
zooverre
in
(il'uiil
geef ons dezen dag eten;
,
evenmin
als
write,
Ui
Ujjk
de Imperatief niet ongewoon;
is
(>.
voorafgegaan on door
dus
gaat
i/c/it/e/ie
volk Jtüaol,
liet
Mattli.
Infinitief. bij
ga gij
ini(/o
en vergeld niet eenig vergrijp van ons.
ii/ii/i)iiia,
iiitiof
li
iiijaiiraii,
lep
iim jiin
na tnu gebruikt wordt,
dit
iHeint/
eficle
volk
liot
iicilo
upan
npan
8; Jiin
den
in
11;
.Inli.
4; (hk/h
11,
den weg van
niet
mooi!
niot
wkw., mot
evenmin
noodoii,
s,
aiclc,
imi/inii
atii(/n
zondig
en
C).'^
ps. \iui allo gotiilloii liool't iiol
:2
of zoiuloi- viiw., geen voiliaiilpiiitikol van
heen,
EN'Z.
,
taal,
Italiaansoli,
't
l'ianscli, (iriekseli,
maar dit wordt toch anders toegepast, liet is waar dat men in Aew Kngclsehen tekst menigmaal een intinitief zal aantreffen waar de overzetting bedoelden vorm heeft, doch niet altijd. Konigo enz.,
h
voorbeelden mogen het gezegde verduidelijken,
najian
a/iea
John
seeth
Josus
nanr/o
vaint/
in
(Kiigeksch:
yin
eijet
deed 8,
doen
you
ovei-spel
(of:
3;
e/,a
den
liet
i.s
niet
we
that
van
wil
uw
44; ef
eti
iipcne
leave)
hot
Handel.
voor mij
het
is
nioeielijk
is
de uitdrukking nika
atfj
aini/ak,
weet, dat
van
tt'ika
ook door vaint/
Sunil).
gij
niika,
vormelijk
pent,
uiito
liim),
Joh.
n' ika
in
.lo-
hem komen I,
25):
zij
cri-i
ovoispel
incril
o efmamia,
gij
te
vaint/,
wilt
IVither
rai t/ama nnd<' vaint/ in fas o Afiia,
woord (ïods (5,
te
verlaten
(Engelsoh:
2; ef ehka vai nyah iiapan vaiiuf,
komen, Luk. 14, 20. Zeer gebruikevaint/,
eka
z.v.a. namelijk ilpti
Abrahams nakonielingen
vaint/
tot
vader (Kngelseh: the lusts of your
lijk
ek
Jezus
vonden haar dat
zij
nango vaing
goed voor ons
sliould
coming
nyaijid,
a
et/el Jesii
zag
doende), (Kngelseh: a woinain taken in adnlterv),
merit aijaiia
do).
will
Johannes
e/te/en,
vainfj
niajto zijt,
i
,
te
Ebralttim
Joh. S, 37.
weten
;
bijv.
aijana, iMet
ik
behulp
dus een deelaratieve zin uitgedrukt, soms opdat" beteokent. Aangezien dat, hoewel dit ook wordt
,.
overeenkomt
zeggen,
en
in
met
Sani.
fai (uit fani),
ondei-scheiden
talen
Klor.
vani,
onze deelaratieve
TA.VLVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
(54
zuü wordt uitgedrukt dat geen dcclaratief voegwooid gel)niikt
Iiijziii
wurdt, zoo
scliijnt
als
aan
inaar
dat vaiiuj dezelfde funetie heeft
niet tvvijielaclitig,
liet
tevens als Sanskrit
en
rakica,
Oj.
bijv.
einde er van een woord voor „zeggen" staat,
't
grippen voor „zeggen" en „zoo"
worden uitgedrukt door
u;edaelite,
lietzi-lfde
van
denzellden stam als Oj. knitura, aldus.
den
deelaratieven
A.
in
bijzin
nu
is
een verbum tinituni gevolgd door
ef/ct
voor
over.'^pel",
woordigt hier In
onze
in
.,om
gelijks
welk II
ii'alan
om
.
(lod
is
nen, liKik
hebt
doel
Iliia
pur
irar
Hiili
hetzelfde^
stam,
is
In
.'i.
I
om
gij
om
Matth. 3,
van
zin:
erin
want
lirom.
Ehrnliiitii
heeft hier:
ove nctiiime iran Ahrnliinii
Erom.
A. pur.
als
23;
llerad emniiiikti
il
Icrodes
el
No/m
ins-
fipain clicli'h,
14; vl emda
i
linn >ji ciii(/ki,
deze stee-
uit
wor
eleuie
fiin
iiinrfiii/i iiiio
jtdr.
3,
ira
verwekken
te
zoeken oni
zal
woord
nu nnri aiek jmr
imi
woord
o|)dat het
komenr Matth.
te
Iinlriv
I
gesehiedt uit te
iets
lietzeltde
luidt
.
Mijv.
mij
tot
Matth, 2. ii/i,
.\
't
.\.
waarom
Abialiam kindeicn
S);
woord
^^tede
„een doen van
liaar
oren prnfet,
naiii
effilfiit/i
imyidlidfii ilpn
maelitit'
vonden
zij
het doel
beteekenende:
te"'
in
gebezigd wordt een goub-
raim/ van
"t
fniipenoiii/
kind te dooden,
liet
dat
den boven aangeliaaldeu
in
der profeten vervuld zou worden,
mrmnemrfnjii
eigenaardige van
liet
alleen, dit,
vriiiK/,
nt/aijid,
taal
iror
iror
IVijv.
door rakica,
o.a.
deed overspel". Het aaidialing.steeken vertegen-
„zij
Krom. dient
't
(liiikken.
in
i-aiii//
/i'aiif/o
i/iii
Dus
werkwoord.
stantiveerd
woord,
be-
een gezegde "f
aaidialing van
bij
Want de
zoo.
iti,
n'eriif
evi-
I'eitelijk
,si/.
een alleiding van denzellden
iror.
Oj. marii, opdat.
Men kan
zeggen dat het werkwoord aehtcr pr/r een voruu'-
niet
want het dient ook zonder meer als Imperatief en als 'l'egenw. Deelwoord; er ligt in 't algemeen 't begrip van een Agens in. Dus iiiitimi nnir i/iii, de hem overleverende men.s(^h; lijke
Infinitief
(ilimi
ii/ilii/i,
is,
otterende nu'uschen, offeraars, priesters; nnliini hnpliHi),
de dooper; alim Zeer groot, staande ijfiini),
niiarin
uit iets
iihilek
bijna
ilai,
om
ikni
uitdinkkiniien
plaats
zijn
samenstellingen
voudige stam op
iiiiri
eten,
te
samenstellingen,
oube|)erkt,
iets,
»ito,
't
voedsel;
om
is,
t;n
van
uitdrukkingen be-
en een werkwoord; hunij
,
als
liilai
voor maaltijd;
iets
Peze en dergelijke
te
leggen.
als
volkonu'U analooii; met onze
eetkamer,
natumlijk
plaats
aantal
't
iiiliii
koorn
..eetservies,
waarin zijn
,
is
plaats,
besehouweu
te
als
Passief. Voor
vissehen zoekende nu-nsehen, vissehers.
niii,
de
niet in
't
passief bestaat geen
.\.,
bergphiats". Infinitief,
èn
in
IJet zijn
maar de een-
onze
eigen vorm in
taal. 't
A.
Men
bedient zich van een omschrijving, overeenkomende met ons ijebruik
TAALTF.HGKF.IJKENDE VKKII.VNDEIJXG, ENZ. van
uifgednikt passief
onze
in
vei-scliil
nicorvoud
en
diit
A.
veel
val<er gel)ruikt
geen
„men"',
vol/in
dat
omsclirijvinii
„men"
"t
onderwerp
tot
moet opgevat worden,
subjeetkeinnerk
het
vjin
wordt, ook in «gevallen waar
als passief
daaruit
terst(jnd
dat dit ,,inen" wordt
deze
onbepaald
een
niet
Dat een liandeling
A.
't
dit
ccti
't
taal
toelaat. in
met
door
oul)ci)n!il(le
't
65
van
blijkf
vnw.
ee'n
of persooidijk substantief onti)reekt en gedeeltelijk ook daardoor dat in
1'raesens er of
"t
niujo
K/ipii
hc
in
'tra
22; er agahlei n'dui
goede
geen
die
eh
all
in
ii'aii
i
>iinn
agaldci
den
aan
vrucht
dat
at i/ai
n allpat, zidt
gij
naing
eti
nasati iran, de
et
a
//ai
nao/jrin
elke
eris
1;
3,
it/ipu
nu reeds
is
10; eris a])os Jesu
3,
Hethleliem in het het was
,
nupu Kaper neiati
14: ak
uhpu ethainse gaua sepa/igko a
nohatang, ja
a
//aita
doopen,
lU;
7,
die geen goede
ika apu ba/jfiso irak aiek
idiiii
zondt
mij
boom
ineiii//:
bijl
boom
worden nitgcliouwen,
/nl
Matth. 27,
i"
waart verhoogd tot den hemel, maar
o
Kapernauni,
in
de hel nedergeworpen worden, 11, 23; in uhpii adetap
niji itai
gij
ahtai uiiyuin
vtii
atimi,
opdat uwe aalmoezen
nau
de mensehen verborgen blijven, O, 10; eri atngei gin a
aan
gai atgeing.
i/l
In den
erii.
uitgehouwen,
i
Jnlaia, Jezus werd geboren te
2, gij
wordt
au
boomen gelegd;
der
n-/je//e
Judea,
eris
voor
u/i
el eti o/ioai ilai upene, elke
voortbrengt nohii
ii
asnu/a
//ai
vrneht voortbrengt
land
en
Jesn er anvi n'nlan par ika Krisfo.^ wat
i
f/ai (isen<ja
pas
wortel
Bedleem a noodig
,
Aetief;
't
met Jezus die Christus genoemd wordt
doen
ik
van
eeliter versehilt eris niet
jnnctief.
zal
voor era gezegd wordt
evenmin cri in den ('onTer nadere verduidelijking volgen hier eenige voorbeelden.
'1'.
verl.
hem gedood worden
laat
aan het kruis, 27, 22;
va uhpu. eti aru iiedo hns vra, opdat hun zonde (slechte daad) niet
Mk.
zon gestraft worden, In
d(!
Ele nnui iiida
dien; bijv. bul),
indien
10,
25.
de
Dit
,,if
is
een
irit,
e
they
wanneer,
waarin zoowel
ook
staat
el,
bij
genoemd wordt, in
gebezigd wordt, maar:
have ealled". Een o. a.
van eh
plaats
in
in-
n atimi alu/)as a n'eoiu /lar ika Helse-
i
geval,
1'assief
malen verwaarloosd; Bij
men
heer des huizes Helzel)ub
Kngelseh niet het
hebben",
4.
1,
vindt
bijl)elvertaling
in
in
se,
de
//
aan
't
onze taal ,,
indien ze
iMatth.
als
in
't
genoemd
einde wordt
meer-
naar beneden, voor seh.
bijbelvertaling
//////,
in
overeen-
stemming met het gebruik van eru in 't actief, ofschoon hel moeielijk te verklaren is waarom in 't eene geval de // in de tweede lettergreep wM, in 't andere geen invloed op de e heeft uitgeoefend. Een voorbeeld van neer
//////
is:
uhu
irit
aiign nedit
hos vai gaua, Avan-
kwaad tegen u gedaan wordt (even goed zouden v. WL-un-cli. Af.1. Ullerk. N. K VIH. N". 2.
VorhanJ. Kon. Ak.ad.
1)1.
wij
kunnen '>
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELIXG,
66
men kwaad
zeggen: wanneer
yetpnm nadiat lera,
dat
van
Wat
15.
9,
ontstaan
i'/i
atipaiif/ki
natimi
uit
is
uhpii betreft,
om
zal
kliidvcr
Ern-pu werd verzwakt tot eipu, waaruit efipu, en eindelijk Deze klankverzwakking is m.i. een uitvloeisel van de neiging van 't vnw. te kenmerken tegenover 't actief, 't onbepaalde
Op
wijze
soortgelijke
worden
in
baarden hem) rafiiia Jesits
in
na niulu
la
dit jaar
nethlehêm van Judea
in
HL)
Over de bijwoorden die Hier
ifii.
te,
/,
i
voorheen;
Is
2,
achter;
Batakscli,
daar;
icea'i
waarlieen':'
hier,
nu;
ropo,
morgen;
zetsel
is
der
verbreid,
halen.
Codrington o.c.p.
5.32.
in
in
de
de Woor-
een voorzetsel,
is
i
in
bijv.
staat,
't
zicht; icela,
Als voorzetsel
Stille
i
dat
Flor.
Zuidzee;
soms
in
nola, gisteren;
het
onnoodig
o. a.
irika,
/ /leiig,
bui-
bijwoorden met
er eenige
zijn
in
o. a.
is
«f
aan den bui-
ook
en in samengestelde bijwODrdeu
iane,
zóó
imaso.
wdrtel.
in
talen
een bijwoord
Malagasi
't
breid
i
De
binnenslands.
\(')ór
In
tenkant; ifototra, aan den
ettelijke
Rama".
opmerking over een groep van zijn met /: ijo', buiten; ifag,
enkele
itafio,
ivo/io,
tara
Flor.: in
(eig.
de A.
in
met wat men
noodige gezegd worden
soms een samenstelling vormt,
gaica, Iniiten.
i
de dagen,
in
samengesteld
alle
hetwelk
Dairisch
't
een
slechts
welke
samengesteld:
't
zij
WOORDEN.
vergelijken zijn
te
zal
daar, toen, doch meestal ten;
Actief.
't
(letterlijk:
nohran tafi Reina, heet het in Rama, .,eene stem wordt gehoord
i
verwante talen aantreft, bijwoorden
te
Zoo heet het ook Matth. 2, 1; m'ara lei bongina Herod na vunagi,
').
VII.
Oj.
mv. van
ps.
werd geboren
atahaijcng
eris
rongoma na manga
achter;
den 3
hij
omschreven
Passief
llerodcs den koning. Terwijl Matth.
nachten) van
denlijst.
door eni,
van ,,nian", en
is
Bet/ileem ni Jitdea ta na
i
en .lezus werd geboren
luidt:
pleegt het
A.
in
als
namelijk
l-'lorida:
aihun
fara
Bijv.
')
elie-
het niet twijfel-
is
ook ons „men" een verzwakte uitspraak Fransche ,,on" van „homnie".
in
ehngaii
leli
onder invloed van den
e/i
gelijk
i
ja e/pu
j)u.
iihpu.
't
5, fi9;
Mattli.
komen, wanneer de bruidegom van hen
zal
weggenomen worden, nchtig
uhu wit
e/iH,
iji
maar de dag
tegen u doet),
ENZ.
in
gebruik
is
het ver-
.Mota iah-e, hier;
samenstelling
«
taeni,
Als afzonderlijk vooris
voorbeelden aan
te
TA.VT.VRRGEUJKENDE ATilRHANDELTNG, ENZ.
Een paar hijwoordoii lijk
cf/el/ii,
eh(jcro;
men
tweemaal:
cgcro,
ehyclhl
leze
en
45.
blz.
z.
door Inhms verkeerd opgegeven, name-
zijn
eenmaal, en
67
VOORZETSELS.
Mli.
Een der meest voorkomende voorzetsels is i, van welks bestaan Ingus niets gemerkt heeft, omdat liet in de bijbelvertaling met het regeerende woord aaneengeschreven wordt, l)ijv. majjoi Rev.
Tevit;
de
Jonn
elmrii
de vader van Jonas. Het heeft
,
„van" en
beteekenis
staat
achter
alleen
in
klinkers, zoodat het
mogelijk uit de bekende genitiefpartikel ni ontstaan voorzetsel met de beteekenis „van"
is
u of
o.
Een ander Hiervoor op blz. 24
reeds o])genicrkt dat ook het Sangir.sch zoowel
is
A. steeds
't
i
is.
als
geni-
als
//
doch anders toepast, en wel zóó, dat / den Getiefpartikels nitief aanduidt van eigennamen en verwantschapswoorden wanneer 't regeerende woord een gesloten eindlettei-greep heeft; dus ahuH i l)ezit,
,
David; a/iKs
David, zoon
men
bezigt
Ook
vóór
dus
//;
A[)pellutieven
gesloten lettergreep
a,
te,
aan,
in,
wordt
reeds vroeger gezegd,
ven
bijv.
ziet,
duidelijk
dat
stroken an
de jongere broeder van Sinion.
e,
is
is
maar na een
maar
Zooals
een vergissing.
Wanneer men
geschre-
'\\\
huis en op zee, dan
want met an
is;
zich zelve
is
maar
juist
blijkt ten
is,
maar an neom
der \ieuw-Hei)riden, Hanks-cilanden en
oorspronkelijke vorm van
daarom kan
liet
Dat be-
overvloede uit het voor-
't
voorzetsel
te loor
is
gegaan.
.In
an Taiianarivo, en
als
bestaat in
Zoowel
')
in
't
.Malag.
Zie CodriDgtijD o.c.
p.
,
nog
in
't
,Malaga.-
bij
als
in
,
in
't
A.
plaatsnamen,
samenstelling als amijont/ {\ooï an
boven, op; ani/a, naast; anaty
an,
is
A. niet meer zoo luiden, want het
in
een vaste wet dat de oor.spronkelijkc eindmedeklinker n
is
het
iieom zou
berust op een verkeerde, zuiver theoretische beschouwing.
doeld voorzetsel a luidt, niet an,
is
onberispelijk; het be-
vat het lidwoord, dat na een klinker natuurlijk n
talen
bijbel-
een voorzetsel.
A'n /ap op
komen van a in alle Duke of York •). De
maar
/,
aii
een tegenstrijdigheid
in jap.
door
Volgens de theorie van de
niet «,
dit
niet uitgedrukt
A.
in
an neom lm au jap, er
geval n,
hetzelfde
in
of ira.
oj),
en van Inoms
vertalers
Simo/i
staat
u.
Het liocatiefhegrip door
Doch na een open klinker
Ahra/iaiii.
i
n
fi(ari
-\- vony),
binnen. 't
Javajin.seh
en de talen
«Ier
Stille
lóO.
5»
verhaxdeltxg, enz.
t.v.sxvergelijkl;nde
68
Zuidzee vereischen plaatsnamen
aangehaald werk de opnierkznaudieid vestigt toont
naam waar
kaart een
ile
O])
vóór zich;
Locatief- voorzetsel
Cüduixgton
ook
wnaroj)
eigenaardigheid
een
een
Menig
voorzetsel een
't
nieornialen
zijn
in
').
eiland
ver-
van uit-
deel
maakt: Aragn, Ambrym, Aoba; Efate is ,,te Fate". Aneitymn is eigenlijk a ISeityum. In de „Dictionarv" geeft Tnglis onder
zelf
the island of Aneityuni".
De
voorbeeld: Inpece ra
als
hand
de
voor
Ncityum
eiland heeft
A
wordt
gevolgtrekking
niet geliezigd
een possessiefaanhechtsel.
door
volgende
14,
ld/ai
a'iii
1,
vg.
i
eam
hunne
in
deze
iran,
amen
is
dn
ma,
8,
9;
zijn
om
duidelijk te
dit
m*
a/ien
kwamen
d nridjai inii
Matth.
4,
;23;
17;
1,
ira
ira
c/Z/cy i
hal
Kbraham,
i
iji
iran aien,
alyapduirainy niiarin
uni
ah led
alise nilai
uin
A
in
iicoiii
iiiei/u/,
is
ook na ("ompaVatievcn),
doopen.
hupliso,
ira
/,
de
is
is
Dit
om
zoo
te
van den wortel da
't
=
Mal.
„te"
16-2.
gebruik
en ra, dat blijkbaar slechts een aflei-
In Krom.
ra gebruikelijk
,
k. ra.
is
aan, op";
p.
't
werk-
pada hetwelk
in,
O.C.
bij
zeggen, den Accu-
echt vooraetsel, met dezelfde beteekenissen als a in ra
Mk.
is.
als
')
asjeuff
irani, iran,
aan
licrimierl
object een persoon
oude beteekcnis van
l)ijv.
iji-
een sidjstantief, bestaande uit het voor-
dezelfde beteekenis heeft als
ding
't
een echt voorzetsel, regeert,
is
satief; zetsel
bij
cli
zal
braken het dak op van het huis, waar
zij
Spaansch, wanneer
't
is
en lieten het bed neder, waart)p de zieke lag,
bijv.
van
eiiu/lt-i,
n ani gai aseitya el
a(/a!dei
ii/ipu
2, 4. Irak, in, aan, van mij (Abl.,
van n
a-sent/c
boom waanran geen goede vrucht
elke
a
ging geheel (ïalilea rond eu pre-
irama, irara, enz. staan dikwijls als onmiddellijk voorwerp
woorden;
o-uii
mannen, Matth.
wijze
(jalHI aaeiif/a a Jesii,
pef/e
.leziis
Abraham,
n'alimi emche, en
vertoefde,
hij
verhondcn worden met
niet
Oosten;
lut
synagogen,
steenen,
nnmu
ara,
iran
een persoons-
hij
eens op een sal)bathdag. Luk.
,
het Oosten
arahed
/*
a/ai/iija/icnl
f/ii
uitgehouwen worden, 10; erh fiies
het
voldoende e
/.y
in
uit
sedert, (uitgaande van)
vpeiie
is,
deze gevallen wordt het vervangen
al
zullen
o-ii/i,
arapakau,
Maar
2,
ira
(Abl.)
kan
In
iiudiut aliimop
aliiiii
dikte
't
/
voorbeelden .-/
1;
ilpit
de naaui van
met een volgeuden Genitief, welke naar gehmg van omdoor of een possessiefsuffix wordt aangeduid. De
rra
standigheden
maken.
een meervoud, noeh
hij
ook
verwaiitsehapsnaani;
of
wijl
het plaatsaanduidend voorzetsel
niet au.
a,
is,
dat
gemaakt.
niet
hij
all
neiti/iuti,
liggende
RA
Bellehem ra
Yudia,
rdn dan
't
A.:
„te,
su eni Herod,
TAAIA'KKGELIJKKNÜE VERIIANUELING, ENZ. n.
te
in
Doch vóór woorden
ma
in
Injv.
iriinij,
fimhupt'iso
üifihdlo oulapini ira/i
dan
ik.
A. au en enz.
ri,
Met Krom. begrippen
Mal.
't
genwoordigd door faro, aan;
hem
tabak
gestnnrd
]
dat even-
ro,
alle locatiefvoorzetsels.
in
is
Nnfoorsch verte-
't
samhako faro
bijv. ja/na/,-
Norbarbar
In
').
mach-
horonjj irauf/f
Mo///t'
algemeen
't
verzoe-
„vertrekken, heengaan" met ons „van"
als
Ook
moet worden.
vertaald
A.:
't
doopen;
hem zon
komt overeen Nnfoorsch
ra
dat evenals
nlicdeii
/al
hij
irrinii,
,
eenigc werk-
bij
opdat de Dnivel
,
l'.rom. ni v\\ in
ira,
I)ij
voorwerp
ccnhcrg.
o\)
enz.
ira/i,
irniii,
(inniiddrllijk
't
////
ra aai newp/'o,
llorcules;
(X)k als Ablatiet', gelijk in
ken. tiger
i,
damMi van
plaats van
staat;
sfiH/kii
als
dt'
])(isscssi('riiiinlio('litsols
onk
A.
in
in
.1.
OU
ik
i,
heb
aan re den zin
nuii
licclit
van ,,op".
U
of o,
ven
in
van, heeft dit gemeen
vervangen wordt door
mv.
't
de Jordaan, Matth. 3,
dat het vóór substantie-
a,
iira
n'np ura
bijv.
i;
i
uari
het volk van al de landstreken der
nofowai Jortan.
pe(/e asoifja u
rivier
met
Maar de
5.
genitiefpartikel
bij
])er-
soons- en verwantschapsnamen is /; terwijl de bezitter, wanneer het een pers. vnw. is, wordt nitgednikt door 't possessiefaanliechtsel of
voornaamwoorden imyah-, inij/um, enz. U, hoewel meestal den zin hebbende van ons ,,van", komt ook wel voor met de
bezittelijke
de
beteekenis van „bij, tot";
u
komt
7iatme/in(/a>i,
Fnrisi o-na,
7;
3,
ai/i aion
is
Lnk.
ven wordt
lidwoord was. nn
tl
fjaji,
Erom.
l)ij
u
uii
Men
1.
5, ///,
een vergissing:
In
nn
uierken in
't
vïin
22, 4;
napaii
ISalii-si
iljiii
u
de
al
het
zijn
doop komen,
l)ij
de zee Gene-
lidwoord na //geschre-
't
Heide schrijfwijzen hond ik voor
beteekenis
van
is
')
voor, in
't
««/e//y
'n gaj).
ver-
gezicht,
doch men heeft ook waarbij echter op te
//
iiipmi, in
uitdrukking
't
is
a uo/iatatig, zoodat
elgaii
kan zeggen dat Erom. u gewoonlijk den
ook
van welker l)estaan ak,
hier :
nauwelijks
,,in",
//
niphii eni
= A.
«
ii
ulmp
Behalve de door Incms opgenoemde voorzetsels
zijn
alinn iljiu
koninkrijk des hemels",
dat de A.
A. a; zoo
dat eenmaal
vaiiif/
stond
hij
is
/ian(/
u nafj/ipli.so
;/
pokop, is,
ziet,
,
u in
men hoorde un jop, en begreep niet dat Ook Ingi.is haalt onder 6' als voorbeeld aan 't vuur liggen; ook hier leze men aijeiit/ u
heeft
algemeen
jop Jcuesaref
een andermaal uu.
schillend van ra; bijv. „/ti
het huwelijk, Matth.
im
nijaiia
apaiii
zag vele Farizeeën en Sadduceeën tot
hij
saret,
bij
aien
a/ii//a/u/
is
akintia
bijv.
hij
(•Ifpiu
evenmin al,-
wai,
iets
gemerkt
watertrog
^E^- V* Uiisselt, Spr. d. Nufuorsche tual,
biz. 01.
(z.
zin
men heeft
o-tiii.
zijn er
heeft,
als
nog twee, /. Het
van
Woordenlijst 7i'/ya«,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING. ENZ.
70 onder de biuneii
huis;
's
binnenste van
uit
n uit
in,
ni,
ni
Ie
eoiii
hart, ald.
zijn
In
van
Genitiefpartikel
als
i
O,
in
't
als //^e -j- possessiefaanhcchtsel,
mv. Maar
karakter heeft van een samenstelling, "t
rom),
(1.
4;
ni ])an, mast, eig. zeilenliout;
(/ee
't
an li in n'eoin an li in mupon,
Bijv.
ni.
Luk.
,
zou kunnen verklaard worden
t/een
en
en
IS),
de uitdrukking
wijl
't
het waarschijnlijker dat wij
is
geheel hebhen te ontleden in f/ee ni pan; de ee in f/ee ontstaan
dit
slag
anders e of
is,
lijke
uitdrukkingen
ni
Wel
uit f/ai.
,
men
zal
doch de
is,
de stam een
in
't
Fi.
/
ni aantreffen, en
L'ü
dan
woorden beschouwt bestaan
formaticf en wat
gezegd dat
zijn
men
alle
stam-
een of ander
uit
wortel kan noemen, maar ze zijn óf geheel
üuherkidbaar, óf de beteekenis van hun formatieven
is
bij
den be-
staanden toestand der taal niet meer vast te stellen. Intussehen er
ook schijnbare stamwoorden
die
zelve,
taal
ijo,
In de meeste gevallen
talen,
eeidcttcrgrepige
in
men
niet
volstrekt eenvoudig.
als
behalve
ze,
als
Sani.
eener taal verdeelt iu stamwoorden
daarmede nog
is
daar
't
WOORDVOKMlXCi.
men de woorden
afgek'ide,
in
voorzetsel gebezigd.
als
IX.
AV^anneer
In alle derge-
heeft.
en Afao. eigeidijke samenstellingen. Begrijpelijkerwijs worden ook eenige bijwoorden, buiten, Ha(/, achtei-,
vóór
i
daar alleen vóór een neusklank de voortenzij
o,
waar wordt voor
is
waarin e een voorslag
niet wezen,
pan kan '/
in
/
epan,
opgegeven
„zeil"
de
van
invloed
door
maar toch met
in
een bepaalde
bijv.
is
stamwoord, want het
is
zijn
welke niet uit
behulj) van taaivergelijking in
bestanddeelen kunnen ontleed worden. Zoo eten, slechts schijnbaar een
taal,
in
't
A.
hun
Iianr/,
volkomen zeker
dat het zich ontwikkeld heeft uit panc/an, bestaande uit het prefix
pa met nasalen twistbaar dat bijv.
sluiter,
f/ainf/
ontstaan
is
uit
/can.
Evenzoo
/can -f- siittix
werkelijk stamwoord.
steen, een
/lat,
en den wortel
/.
is
het onbe-
Daarentegen
is
—
stamwoorden men zou ze kunzijn dezulke die, nen bestempelen als secundaire stamwoorden schoon duidelijk afgeleid, een bestanddeel vormen van verdere afleiSlechts
dingen.
in
Bijv.
gemaakt",
betrekkelijke!) zin
tajjnes,
uit prefix
—
deur, betcekent eigenlijk ia'
en pSnef
-f-
suffix
i;
,,
toegedrukt, dicht-
uit het gesubstanti-
veerde tapnes met het prefix a of a' komt het werkwoord atapnes, sluiten.
In
't
De stam van hoofdstuk
dit
over
werkwoord
is
dus tapnes.
de Werkwoorden
zijn
de voor-, tusschen-
TAAT.VEKGEI.IJKENDE 'SaSUlIANDELlNG
—
achtervoegsels
eii
71
ENZ.
,
voor zooverre ze nog herkenbaar
Met de
vorming van wcrkwoorilen behandeld.
—
zijn
ter
moet men
suffixen
verwarren zekere richting aanduidende bijwoorden, zooals se,
niet
neder. Terwijl
.lav.
(/nici'//
erop-se
i»
,
samenstelling, volkomen gelijksoortig met
een
is
„vallen",
iioteekent
cro/j
])ijv.
Dit
uedervallen.
onze selieidbare samenstellingen, en geen afleiding. Apain, herwaarts
komen, bestaat de
naast
vorm
vollere
drukking
apan en
uit
paiiic
in
is
,
gebruik
pame
„herwaarts";
voor
onder mai, herwaarts;
iitf,
waar-
paiiï,
bijwoordelijke uit-
als
voor jjamnif;
d.
de
i.
is
?^
geassimileerd tot w, en daarna de dui)bele medekliid<er vereenvouArid-jai
digd.
is
,,
opstijgen", uit arid, stijgen, en jai,
substantief rnljai, eigenlijk
't
is
Day.
is
dit jai
mandaki,
da/,i.
ook vervat
wkw. wordt
en
tckon\
i-foko,
Fi.
eig.
Mota
in
zijn
A.,
't
Fi.
roller,
ilanf/o,
als
in
Jum of au,
is
Malag.
aiodi/,
terwijl
't
leunen.
te
Motu
ikoko,
in
Eenigc
Fi.
ll)an.
atilu
Bis.
'I'ag.,
,
illoff,
blijkens hantimon, naast (imou, koin-
.Mal.,
't
aiisiuiim,
voorgevocgd
uit
re -\-
ui,
Ris. atimint,
Day. hantimon
doch Malag. zonder voorvoegsel
asiiiiitn,
verwantschapsnamen
en
uit
t
uit
een
fsi-
stam met een voor-
tama of tumang
of tè\ elpo, voorvader, stam
Una, stam ,
tiden der Stille Zuidzee,
blz.
ó.'i,
De
iiia.
(
in
terwijl
i
ujm of unipu;
is
in de Filippijnsche talen, het 't
ama risi
karakteristiek voor de
de Westelijke verwanten
vgg.; in
d.i.
,
deze woorden voor vader
.jongere broeder"
Vgl. voor 'tffebruik van prefix Fidjitaal",
vertoonen
etma, vader,
t\
en moeder, alsook voor
UG.
niet alleen
en schaarsch
is
Toumb.
hantèlu,
wkw.
't
liuio.
gevoegd bestanddeel
„De
i
Mal. zonder voorvoegsel tëlor heeft. Tietzelfde voorvoegsel
tanfimon,
mundry,
Oj.
ei,
Iiakli,
konnner, Lamp. anlimun. Bat. naast
uit
Hieruit
nagel, terwijl
Een ander voorvoegsel, dat
*).
men
stok,
,
eenmaal even gebruikelijk moet Fi., Motu, Florida, Motu; bijv.
Day. hantiloh, naast tanteloh, doch
bestond echter ook in
p.
iseiir/
A., maar ook in de verwante talen verouderd
voorkomt,
')
bijv.
i
't
ilaii(/o;
kokoa, nagelen, beteekent
girsch
ni
i,
dezulke waarin
zijn
om
dienende
iets
dat het instrumentaal-prefix
geweest
't
sufHx
't
voor atijaini, boven opzetten.
atijaimj,
stam en een forniatief kan herkennen,
blijkt
in
Duidelijk
substantieven zijn voor een groot deel stamwoorden die geen
ontleding toelaten. Afgeleide substantieven een
Oosten". Jai
opklimmen. Zulk een samengesteld
as-jai ,
in
,,'t
Xcgrito dnkai, bestijgen.
Fiiipp.
echter een secundair stamwoord en kan
aannemen; dus
De
opgang", beteekent
,,
naar boven;
ra, d/i heb-
Toumb. en San-
Mota, enz. Cudrington o.c.
p.
262; vgl.
TAVLVfiRGELIJKKNDE VERHANDELING, ENZ.
72
Wel
ben.
Üna ook
bestaat
en elders, maar in de
het Tounib.
in
wezen (van
beteekenis van „wijfje", en Mal. heiina, als vrouwelijk
woorden etymologisch
niensclien eu dieren), al zijn de
een merkwaardig overblijfsel bewaard geblr\cii
risi is
cigen, dat blz.
22
in
taal-
\w\n\
zie
is:
1).
Samengestelde substantieven
iu
zijn
A.
't
utahing, vrouw, van
met verkorting van ata
tot
liinij
uit
,
vreemd;
niet
mainn, man, uit dia, ouder ala, mcuscli, en nclijk;
een
vnii
iMota thans nog een algenipene regel
't
In
dezelfde.
C)j.
biii'i
(tla-
uit iikhh, uian-
viai)i(j,
vini,
l)ijv.
tavine,
]\lota
,
af man, spook, geest, van mat uit
/«;
maie, dood, Mpta lamute; tijmhna, vinger, uit iipsi, spruit, en //•«/«, dat dit een echte samenstelling is, blijkt daaruit liaiul; uit lima,
dat het woord stelling
Erom.
ook
is
Idijkiwar
hiervoor
aaiuieemt:
possessiefsuftix
't
alleen
schip, gewest, koninkrijk, terwijl
eli/au,
zegt.
lö
Een samen-
ujmkman.
J-Jom
schooliiuis,
cb-ciiyc,
eig.
leer-
Met onze oneigeidijke samenkomen overeen uitdrukkingen als c>
huis; van eom, huis, en csr^yc, leeren. stellingen
haar) oog, uit esna,
jut
karakter
binnenste, inwendige,
van
iiebben
wederom
is
nut
,,li(iciidcrhok,
goed
de
lidwoord, vooral in den zgn.
't
voor
zooverre
l)ehulp
van
ze
't
stam woorden
geen
dat
])reti\
het
woord
verboden, gewijd, ZDiidcr voorvoegsel,
Of nu
enz. lijk
Werkwoorden behandeld
itap,
ilatij),
i
beteekent
van
Hn,
,,
is
heilig.
Mota, 8am., Miio. /
is,
vorm,
onlangs;
hayo, Oj. wdhii.
Men
gehad
')
itecau,
hebben,
bestaat
,
enz.
wel
is;
Hoofdstuk
"t
prefix
is
/
Vgl. Codrington o.c.
p.
valt
238.
in
talen hel)bcn
/(ijjk.
Ei.
tabu,
is
vindt dit
coii
,
is
„wat getaboed / ook terug in
Krom.
heeft
itevaii,
Malag. vao, Tag.,Ris.
opmerkelijk Bat. echter hn-
eenig verband tusschen dfn Bat.
doch iu geen geval kan
want die
ilairp
binnenland.sch.
ila/io,
Mal. haharn
Vermoedelijk
vorm en
worden luidt ma;
zoodat het woord eigen-
zoodat
jong, ])asgeboren, dat duidelijk van, Ei.
baru.
Intinitief.
onder den ban", dan wel of het een overblijfsel
moeielijk uit te maken.
vroeger,
dgl.,
zijn,
oor.s]n"onkelijk
Een ander De verwante
zijn.
het voorzetsel
ifaiip
werkwoordelijken
een
wordt",
in
onze
e.
aanhechtsel.
't
zulke adjectieven zijn imlac/, umo/i, enz., die reeds in
over
als
kindsdeel,"
de substantiveering van een werkwoord, kenbaar
aan de voorvoeging van Adjectieven,
Dat zulke woorden even
sanu-ustclliug.
als
(icnitief-
Icnijah.
.Inv.
aanhcciitsel.
de plaatsing van
uit
Zeer gewoon
gevormd
een
samenstellingen
oneigenlijke blijkt
't
maia met possessief
ni en
])artikel
vóór
/
in
in
dit
llrom.
i
een nasaal
uit.
Terloops
laatste
niet
taalvekgp:lijkende verhandeling, enz. opgemerkt
zij
uitmaakt van is
prelix
werkwoord
al
/,
niet
ot"
uit
en
faccre,
Mao.
Singkanseli
den";
hiia
l'orinus.
heteekent
ikd
bijv.
lliaii.
ding; Tound).
/,i'(iii,
voltooid;
kica,
nit
f>it
knut,
tnivl
iiapii
gelijk
,
in
't
Tag. rem
Mis.,
/ciian,
van een voltooide liandeling;
Knjni.
(locii,
///,
„om
ondul)l)elzinnig
tieel
ik gis,
Day. /w/, zeggen;
zeggen;
/.nn,
///
doen, maken,
/ciia,
aanduiding
ter
unt-staiin,
/;///
maken. Naar
zeggen, doen,
ika,
ecu verouderd passief, gevormd door prefix
i/,/i
Diiy.,
par
een
dut 't
73
Uu
nidiui aiel- par
zeggen.
De
verl)iii(ling
gezegd (genoemd) Jesi>,
gij
wor-
te
liem iV'W
zult
naam geven om Jezus genoemd te worden. Een gewoon suffix van afgeleide adjectieven in de luiastverwante ouder /y///. Dit komt betrekkelijk zeldzaam in A. voor; talen is i/a ,
een voorbeeld
is
(nmoij
Ijcwolkt, uit animun, Oj. allmiiii, donkere
,
wolk, duisternis; Sund. /KiHmiin, nevel, mist. Feitelijk komt
met
overeen
suffix
lijke
adjectief aliminnun;
Oj.
beide woorden
in
un en wat den overgang van n
in
/
is
betreft,
't
aiiiidff
eigen-
dit
iieeft
zijn tegenhanger in zulke vormen als Jav. talio-k-ake voor tdkonake;
kntii-k-tn
klank
twee tot
die
voor
kaldiièn,
vormt
zich
nadat door
een hiaat ontstaan
klinkei-s
uitstooting van een
Deze
dgl.
e.
in
//
is,
't
/•
is
niets anilers
dan ecu
uitvallen van een n tussclien
en
is
een bewijs dat de neiging
de gegeven omstandigheden, welke
in
de Polynesisehe talen en 't A. zoo sterk ontwikkeld is, in mindere mate ook in 't Javaansch bestaan heeft. Hit de half opgeslokte k Mota, enz. is een volledige / ontstaan, en hieruit later een y in A. ,
Onder de
l)ijwoorden vindt
men
veel snineugestelde
gen; bijv. semi, beneden hierheen, van herwaarts;
sepam,
ginds,
pan
uit
voorbeeld nederzitten uboii,
ubo,
uit se
-(- ko\
van hier
dit
en
pam
se,
eig.
seh,
onderaan,
is:
en mi,
uit viai,
{=^ pan mai); scpangko, i)eneden
sepamki, beneden hier, nit
laatste
uitdrukkin-
pmne
-{- ki;
een
najtu atcu(/sc aiek sepantki, gij
zult
Luk.
14,
0.
V/xisc,
diep, ondaag, dat zelf bestaat uit
it,
diep bLiudcii, te,
en
ho,
buu.
uit
,
Vergelijkende Woordenlijst.
volgende
(Ic
lil
dat
belialvc
seliikt,
gevolge
ten
gevolgde spelling de
de woorden
vindt nn'n
lijst
wijziging iu de door Incijs
der
de plaats inneemt van
//
I.
./,
persoonlijk lidwoord en snbjcct
•Z.
A,
prefix;
Jbli, Oj.,
Mal., Oj.,
slaan.
Ahlim
Sund.
Nj.,
m
„vonwen;
Nj. enz.
i)ay.
jjelitk,
voor
en
kenmerk;
van
die
////
bl/.
/..
//.
1!).
prtli(.
(ihlahtif, ondielzen; samengesteld
en
2^(11)1,
c,
40.
blz.
z.
gerang-
idt'nhctiseli
vini,
uit
palok, omvatten, omarmen;
z. v. a.
toe; pmii
zicli
iinai'
ahli
ii/itil
is
dus
hetzelfde;
plconastiseh.
Abrai, ahruiny,
aan iemand te kennen geven,
zen-
icniiiiid
iemand roepen; Oj. Nj. stammen van nagenoeg dezelfde bctcckenis kennis geven, manen". Uit ahl- en ahr- volgt, dat de klankverbinding avl den;
Ero.
waraJi,
en
ovrUngi,
Ijeide
avr
,,
A.
in
kank over
overgaat
a/i
bock
In
Ero. gaat vr na een neus-
ynij
an(/fl'/i,
-\- sutt'.
;
Bis.
i.
Vgl.
hiH/ji,
op-
Eenvoudige stam Oj.
Iban. layi, rede.
enz.);
tooverspreidv;
leer,
e\\
voorspellen; tooverspreuk
ovrenr/i.
IMakass.
ngudji, een heilig
lezen.
A(/as
of
TfV/.s'.
Agchyei, hiri,
valcaèi,
gebed,
(een
{adji),
br.
hl,
verbieden, berispen. Uit pref. a
laèi, roepen;
zeggen
in
dus ampringi of ampüringi, Vut. van
in i)r\
Ayaiji, Ei.
wura; mogelijk tevens
Zie
voor
ar/ergei,
sehrapen. Vgl.
Affen, zuur, bitter,
scherj);
Ges.
.Tav.
bitter,
slecht;
krai)ben,
kcri, jeukte
giftig,
Sani.
1.
A(jes,
bijten; Ei.,
2.
J(jes
jfii,
boos;
Ei.
lari-a, Makass. /y//7.
Bug.
hebben. bijw.
zeer;
Mota go?ia,
gogofia,
ounn.
Sumb.
kati
,
hoog zingen; ages
bijten se,
;
Tag., Sang.
laag zingen.
/r///,
jeukte.
Twijfelachtig
75
TAALVEllGEUJKENDE VEUIIANDEIJNG. ENZ. of
liior
i/eis
van (U;
allridiiiij;
c'oii
woord
lict/olt'ilc
Jav.
is
is
als
/,iili,
IJiil.
Helcalen,
boiiaiiiiiig
zckiTc
z;iiii;\vijz(',
van ecu
(iaiiiclaii.
waar\'oor
veel werkwoorden verbonden
woorden jai en se, die niet zie men onder die woorden. alleen; bevat he, zwakkere vorm II e,
l)ij
voorkomen,
Ag a
bijvorm
Ar/-,
sai.
ef/im),
(zie
er/-
.l(/i U-ti(/
i (l
kijken;
,
van
\ooy
schrapen.
vorm van
slechts andere uitspraak
Af/ red,
misscliien
niet duidelijk;
is
Erom. uit
een eenheid vormende.
-\- kascii,
lijk
hi in ctin, één;
vgl.
ei/el;
agreda
of
cif/redi
af/iil,
waarschijn-
lö.
blz. ,
Tag.
,
kalis,
His.
schrapen.
Agi'jUai, d.;
Ad ah
/j
Hl
lip
=
l)ij
cover
Mal.,
ugijilai,
adii/i
of
ad
bestaat
comijletely,
vol; vgl'
.lav. pcniili,
weet ik niet
-j- a/i/joi
Adaipcng, diill; eclipsed. Adela of adila, helder, (van hemellichamen);
schijn
helderheid, schijnsel (van
z.
woord.
't
twee woorden;
uit
K lincijid.
ook samengesteld, oogenschijnlijk met pat ^^ po ing
is
doch
lüi't
to
,
adali/m en upni,
poi
den grond graven; andere uitspraak
in
behoort
iets,
ilfil,
Vt\is\\i
verklaren.
te
jjeng
=^ poing
donker.
,
onbewolkt, goed verbcht.
kan verwant
licliauien),
,
Adali-
donker,
zijn
met
Fi.
hilii,
Tag., Bis. dilag,
ofschoon ook Jav. silah, helder
in aanmerking komt. Bis. silak, bestralen. leien, overpeinzen. Lole is gemoed"; z. d. Ademi, to come down or towards. Alleen het laatste is aannemelijk, want mi nit mni is herwaarts", Fi., Sani., Mao., Sang., 'rounib. mei, Sumb. uiai, Afakass. mae enz. Mota ma moet uit mai
van
lucht,
(Ic
Ade
,,
,,
ontstaan
zijn.
Adnioi, kussen; likken, z. Edmndm oi. Adiimoij, terngkeeren. Moij is O. en Nj. mulih, Espir. Santo mule terug; Mota muic, herstellen van ziekte; wat adii aangaat z.
Ed u
))>
o
i.
=
Aes pan nablikken. Aes ayas; z. Yas\pan, heen; vgl. Apan. A/og, blistered. Jav. ahii/i, gezwollen, met sullix g uit k-un; ,
vgl. "blz.
73.
Af we,
braudish,
to
as
an
oar or
althans oors])ronkelijke beteekenis
moet
wkw.
voor
bestaat
Vauranga Bat. borsi, icige,
uit
vose,
Day.
Makass.
het «' en fice,
Rotuma hësüi.
bise,
Angn-haa, ango, doen, en
Bis
Fi.
fjogsag,
,,to
De
eigenlijke, of
paddie", want het
Mota cose, Oba /me, Sumb. busi Sund. boseli
fü{li)c,
voèc,
,
Tag. bagsay, Malag. fiwog. Bug.
enz.
slecht /las,
/losi,
paddie. zijn
behandelen.
kwaad,
slecht.
Uit anga, andere uitspraak van
,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
7Ü
Anffa-hamana
to
,
uit (un/n
Jfa-kamana,
kaïmna.
eii
Viin dezelfde
is van afa een Dit afa maakt ook maar natuurlijk niet hetzelfde woord.
betcekeiiis uni/a,
is
Flor.
Atif/ed, schrijven. iMakass.
^Mnl.
/carisi;
Afa-l-atutaii ///"e/
zoodat
syiioiiieiu
Afn-kahyil, to joke; afa-katiiio, to
deel uit van
kerf,
mock;
/:nm,
Toninl).
^"u;l.
schrap.
f/riris,
Afa-kuri/ril,
Inid schreien;
,
schrijven,
nfffjere,
to guide.
\)\\oX,
wliiil
t<>
niuiid.
dus oogenschijnlijk een andere uitspraak van aun,
is
bijv.
make bad, of van nva, bijv. in acainud, bnkcii. Vilcil is te vergelijken met Sani. filifili, verwikkeld; ^lao. po/•« irjiinir/iiri, draaien; en met Tound). «•/«•////.draad. Alle vijf met beginnende \vi)orden zijn misschien wat men zou kunnen nocnieu to
aiia-lim,
in
part.
of abstracta.
])ass.
i)erf.
An(jo, maken, doen; O.
en
Nj.
trani/inifi»,
yniujo, lichaam;
Fi.
figuur, gedaante, gestalte.
substantief:
gedaante,
H-fi)i(/it/i,
fraai;
icftiif/iin,
als
bouw; Tound).
gestalte,
.Mota nntjo, gelaat;
n(iijnfi(joi,
good-looking.
A /ia
11
Mota u-a/iffn; vgl. Day. IxuKjah o])ening; ook Tonga ftif/rt, mond van een mand.
gapen.
ff,
Nj, wf/i(/a;
weiiffR,
Ahapene,
goed behandelen. Bevat hooren,
A/inijeiiff,
onder pade/u/e' oï
verstaan,
lonffo,
Gilb.
iPiiffar,
Sawu
Erom. rcffi
oHffo'
r^tii/o,
Salomonseil.
órhufi,
,
Fi.,
Sund).
N.
,
roiiffn
Alor
(ISiiffê',
Bis.,
Mon-
ro«//o,
Pam.
d'uiffihe.
Mota, Mao,
llebr.
en haijcng
hooren; stam
Sang.
{jnnylonffo,
ronr/o,
't
Upenc. uï a
Kei di'nar, Aru
,
Timor nena. .doiiffo, Tana
dëiiffa,
roni/o,
enz.
,
A/iak-j oi
oprijzen;
,
zi<'
A
in
de Eng. An. Dict. opgegeven
men
wissel tusschcn «/ en w/; voor
waarvoor
wordt nlio/i-jfti. Ook hier jai,
reni/
Binongko
rënffS,
fi
riiiffi.
Nj. nniffn,
Malag.
,
z.
pref.
Oj. panffrüiiffö,
jjatn/ënffë',
Oj.
donffcu/,
])ene\
l'it
Mal. deuffar, Tag. dbufig. Benten.
gondon
Oj.
,
ziet
71.
blz.
Bevat apni oi pni z. al tiffupni to cover completelyAdahpiip/ii. Het voorste gedeelte is niet recht duidelijk, maar bevat in allen geval een afleiding van den stam die in 't Jav. luidt II
alinff, is
,
waarvan
fiUnffan
All II
pui
,
anffalinffi,
woord
het
;
te
of halinffan
au
lip si
zaad;
z.
bedekken, knlinffan, bedekt; waarschijnlijk
verklaren als bestaande uit ah -|-
(of apa) -\-
jmi.
itai, zaad strooien; hun.
d.;
=a
itai,
iets,
dient
om
vgl. Jav. .w««/-, strooien;
oid)epaaldheid uit te druk-
ken; wij zouden zeggen „eens gaan zaaien".
Aliffadi
,
twist, strijd.
vechten.
Uit pref.
ahff
=
PAKA,
en
adi,
Jav.
adu,
TAALVEUOELTJKENDE VERIIANnEFJNG, All gal e of ai/ale. uitgraven. Fi.
Day.
gravi'ii;
keli,
Pakewa
kumali
,
hady, spade; Sang.
Aligil,
Mota
gil,
liegen,
yff/c',
kali,
XWW/,
/-w//,
dienen;
Mao.
c/i,
Püiio.sak.
Hat.
rivier;
Mal. y«//,
graelit; als
Saiii.
////,
maiK/nli,
graclit;
-lav.
l)cdriegelijk;
valsoli
Ahega,
la/i,
graven;
Mota
77
ENZ.
iiioiK/ali,
Iialihali,
Malag.
///^'////i/r///,
delven.
liegen, hediiegen.
\vk\v.
/ceri,
an
\
st.
i)ediiegen.
dienaar.
subst.
svka; Jav.
Klor.
dienst-
silcl'p,
plielitige.
A
II
e
(I
m a lie d?
Alied,
vele. visa, .
pirii,
His.
,
Vtv^xVi
O. en pila,
(en)
Mao.
fia,
Toiunh", Sang.,
\..I.,
Motu
Malag. firg.
lioevele en lioe-
cilied,
en suhjectkennierk, en
Sani.
//lia,
m
alicd
eig.
lidw.
pers.
Tonga
riSa,
V\.
\)i\\
hoe vele? a,
uit
Ihan.,
Iiia,
Hikol,
Bat. piga,
Alor
Sunil).,
hoeveel;
liidu,
Mota
lied,
////v/,
Hal. Iiidmi, o\ct
hoc lang. Alici,
kiininien,
Sang. nwci,
bestijgen.
„gaan". Aangezien de begrippen
,,
stijgen
de wortel van aicci
Fi.
lagag
Hug.
,
Aru dalar, png ofschoon
His.
welk
geval
ontstaan
e
lic o(jk
alie
,
de
ijoanl.
1'en
bij,
niet.
Day.
Hat. ragnr,'^^^.,
Alor ladja, Malag. Ing, Suuib.
,
zeil.
l(irc,
'i'ag.,
gaan"
en sutHx ani; de eigeidijke
zeilen,
d.),
Mal., Jav., Sund. Ingar,
Makass. layara
,
Mao.
reizen,
is
Uit lieled, vermoedelijk verbaalsubstantief van
zeilen.
laSa,
,,
passenger; to go on
a
as
beteekenis moet dus wezen: zeilen in,
All e led,
rijzen" en
in
ve
I^roni
/.
wc, o\uler wai.
zijn
Alieldaing, to sail, afleiding van Alicicd (z.
led,
,
sufHx
't
woord worden uitgedrukt, kan
verschillende talen door hetzelfde
in
(ipkliniMK n.
lij/en,
bevat ahvi niisscliien
betcekenis
transitieve
beschouw
ik
als
liru,
pir
.Mal.
voor aha, zou kunnen staan, in
door invloed der e
is
pref.
IJis.
in
de volgende
lettergreep.
All el man
woord
het
amoli
Njav.
omzetting voor
ani/io.
sfnö,
II,
to
glans,
aliiiio.
Fi.,
roast;
a
schijnsel
li
moli.
(van
,
de
in
en afge-
(Ii)aliiiiun, 't
A.
,,
schaduw";
Tag. aliiiiuum, lenebroso;
in
Kspir. 't
S.
riiiia,
branden zon),
Men
melumelu.
woord voor
Mal. liman, Oj. limo,
Formosa
en h cn
is
want
o,
Hat., i/aiiip. l,alinu {lialiiiu), ^'\m-
zijn
dergelijke omzetting als in
Mota, Sam.,
Oj.
elmoii,
Kenvoudiger stam
Niasch limo, gew. dinia, All e
en
prefix
liet substantief aliiiu
Verder verwant
hier een
limoen;
uit een
of a». niet
,
liinu/i.
duw, Tag. ziet
/
De a voor
aliclmon, overschaduwen.
bestajit
vallen suffix
Ero.
of
r)raiijeappcl,
Day. liman,
enz. (als
Sund.
de
zon).
aöni),
=
Oj.
Vgl.
Fi.
Hen
vuur.
soHOsonoua, toornig iilikkeiid.
All es, uitkomende, uitgaande van .stam
lies
uit
licli,
en dit uit
TAALVERGELI.1KENDE VERHANDELING, ENZ.
78
O. en Njav. «(V/^ Makass. batu,
versoliijneii;
vofu,
Vi.
velu,
koiiieu, voor den dag komen, ergens van daan komen, bijv. /* lijk: zijn oorsprong nemende, uitkomende; hij
aieii
kwam
Matth. 3,
het water,
uit
15;
a/ies
dus een werk-
=
terng
vikHIi,
hersteld (uit een ziekte), gezond, hetee-
v. a.
z.
n in wai
a/ies
is
woord, en niet „prep. from", zooals Ingijs opgeeft. Oj. Ahesnioij, gezegend, gelukkig. Moij gekeerd, moet hier
uit-
eigen-
/i/ies is
kenen. Hes komt voi-melijk overeen met Erom. ves, vis, goed. \>'at den samenhang tusschen de begrippen „uilkunicn" en „goed" aan-
op
is
"•aat,
te
merken, dat
in
meli(
't .Tav.
den
o. a.
heeft van
zin
„goed tieren", en een verwanten overgang van begrippen vertoont andmli, gedijende, zich goed ontwikkelende, van dadi, worden. Men ook Skr. hhrdi, gedijen, welstand, welvaart. AhiKjci, hooren. Uit d en /v/^c/, welks /•, onmiddellijk gevolgd
vgl.
door
zijnde
Krom.
it/ilaij.
waardoor
medeklinker over
ee^i
't
Tana
oringi,
wkw.
den gaan. Bis.
lakau,
pref.
all,
wezen,
A
al
=
Toumb.
lake,
waarvoor
men
een andere uitspraak
Altto, verl)annen,
e/i
z.
en
kis
in:
pMuli. eii
17;
(ten
is
volle
De
zijn
v(j1
Ahu
of
,
Oho,
Bis. pono,
vrucht
het possessief-aanhechtsel,
.l/io
ontbreekt
bij
Inglis,
FA
wel
gekomen om
men
vgl.
Malag.
tei-wijl
beteekc-
Erom.
veni,
komt jai kis ham
itai,
te voltooien, hij
alles
de
Matth.
opgemaakt
opmerking
bij
V\o\\vono, vol, vonngi,
fcni).
dragen; uit is
vol.
Inci.is ontbreekt,
bij
paf analias
aiin/ak
den volleren vorm ohua bewaard
')
dat
Eliiii,
ham
Behalve pêniih, enz.
met; Tag. ')
Het
gaan.
zal
eigenlijke
elini,
wal ediiaraprap ehni iran aien, toen verkwist) liad, Luk. I.'), 11. Vgl.
Adahpupni.
,
Erom. ah.
aim/ak par an<jo ehni, ik ben niet ó,
laki/
naar beneFag. rago.
J'Jhled, to pave, slechts
=
Mal.
Njav.,
voor
*t',
lai/o,
d.
verjagen;
,,
O.
inden
vluchten.
vlucht,
.lav.
Alnii, uitdooven, eindigen, doodmaken. afmaken", want liiti is zal wel wezen
o. a.
«.
S.
Ehlaii)
(z.
a cover, waarvan is;
/,
Vermoedelijk niets
O. en Njav.
lao;
't
in
't suti'.
geheel
"t
opgaan;
/Vn,
vindt
l)eteekent //«/r/Z-M in
led, to spread
II
Hiig.
ook
is
Angcd.
Rotunui lau, Esp.
lako,
Fi.
einde
't
bijv.
nd('ii(/e'i.
is
anders dan een andere uitspraak van Ahlaii ij o, naar bniten gaan; «. Lftu
aan
•/
evenals
//,
serateh on the gronnd.
to
,
in
gekcnnuikl wordt;
oudst bereikbaren vorm hersteld
Ahnges-ahnges
de
rareffi;
als transitief
gegaan
is
pref.
a
(o)
en
//o,
wanneer het verbonden
'dat in is
met
lut dan tevens een voorslag aan-
maar wnrJt opgegeven
bij
v. d. Gabelcntz
o.c.
p> 81.
TAAIAHRGELIJKENDK VERir.VNDKMXC; nccnit. (iiiulat oen
woord
terlijk
Oj.
\j.
ovita-n
(zijn
gende;
aicira/i,
nico/i
vnieht), anders
Ahok
=
j ai
Ahola
a
Praes.
cola
(d.
let-
is
Flor.
viia,
niampuo, vrucht dra-
Motn woa,
fnia,
Tonsaw.
,
Aha
vrnelit;
,
wkw.
(doch
icn
na, Smiili.
iiiva,
Toiinib.
enz.
hiia,
i.
(ihula, helder, duidelijk. Hola
of
geteckend;
vola,
ak jo
/i
iru/i
(iilhert-eil.
vori,
wua. Bent. woa, Ihan., Day.
irwa/i,
wkw.
.N[ao.
Malag.
hiiwa/i,
.Mal.
79
KNZ.
kan beginnen.
hica
van
,
viio-,
nia, Sam. fim,
1'i.
uwa)\
met
niet
,
vola -\-
i.
an),
sutt'.
vormelijke
is
Fi.
merken, schrijven,
Sam. afola, Jav. wëla is duidelijk zichtbaar". Intussehen «•?/« alleen dan met Itola, vola identisch wezen, als een
doch
,,
kan
dit
medeklinker, en wel de gutturale
A hol ai,
afgevallen
triller
maken; van
duidelijk
inlichten,
't
is.
met
vorige
=
suff'.
/
van an; dus feitelijk ;//, synoniem Fi. vola. A/iosji of aliaaji, villen. Hoti= Fi. voèi in voèi-a, villen, Sam. foe. Wat ji hier moet verbeelden, vermag ik niet te zeggen. AhpaH, to praisc; to speak softly to, but do nothing. Pas is of
mogelijk
Sesakc
moet
e
Flor.
hom,
zijn,
=
ar
A.
all.
knoopeu;
O.
,
Njav.,
Simd.
,
Het
binden.
a/K/apusi, zijn
apits, is
ah papa nes pones,
,
't
Bis. ffapits
de vraag of niet twee
O hpoi hpoi.
gelaat i)edekkcn.
ouder
panes;
opstoppen, afsluiten; Mota Konot,
Oba
band.
gevallen.
de handen klappen. Zie oi
van
redupl.
l'ound).
aonosi,
sluiten.
Jav. pfnf'f,
hënëli, iets
Vopones, pahonot-a
Fi.
of
dicht drukken, Flor.
tocdrnkken, Tag. pinid.
wfnët, de deur dicht maken; pcpl-nfl, deur; .
1'olyn.
opvni, sluiten.
Afapnes.
.Ihre, to sweep, to
hisa
ponod, verstoppen; muiier nimis arclu; 'l'ounib. pfufit, waarvan
Bis.
Vgl
vti
,,
en
Ahpopo, in Ahpoponea
congoti;
A.; V 'a\c fisa
met de vlakke hand; l)iiHifii. Mota, Merlav viis, Arag wchi; Saa rapim, waarin jjref. ra, uit Nengone wose is binden"; Fi. vksï, Tam. ƒ«««', toe-
Mao. a/io; Oj. stammen samen
vonol-a,
in
slaan
Motlav wuh
panes,
de oorspronkelijke klinker
verwachten
te
vosa.
Fi.
Ahpoi, slaan,
doch
spreken,
vasa,
en dus ware c
pour away;
fray
to
.Mota
s&ra of sara en suffix
sara, /,
away.
Sesake soro, to sweep; sorovi,
niake to pass away.
costivc;
is
hra, uit
zoodat ahre beantwoordt aan sorovi, sarav,
en daarenboven nog het bekende prefix
Ahre-apnes,
Ure
stoppcd.
lieeft.
.Maar apnes, uit «'
-\-
pênë/i
is
"
is
een actief,
beteekent dus „stopping'.
Ahrcn-ahren regen, bloemen);
of
Aren-aren,
Bug. rem.
Hju;
.Mal.
r(iii(i,
lijn
(als
TAALTKRGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
80
Ahring-ahriiKj riiideng
Nj.
wegens
en
hebben,
ren
„regentijd";
is
voor
regen
,
eindigen. Tahiii
verbonden
\V(jr(U
tamud
snijden;
verkeerd
taliek,
=
d.);
(z.
dit,
gesubstantiveerd,
waardoor een werkwoord gevormd Verscheiden werkwoorden
Ahttimnd, doorbreken, door-
o. a.
Ah t al ie k,
tamiisu.
Vi.
an verlohebben van
siittix
zin
Alini.
vgl.
op dezelfde wijze gevormd,
zijn
r^iH/rënq,
„regenachtig".
„geëindigd";
is
niet het pretix,
Voor den stam Imi
wordt.
den
verdubl)cling
Oj.
tijd.
kan een
altriiifi-nhrhifi
de
„eenigszins lijkende op den regentijd,
Ahtalni,
korten
een
het doel missen; vgl.
e. a.
A/itai, verkoopen, weggeven. Erom. hd. Ahtaij, zij drieën. Voor ar, en dit uit a (subj.) ra, zij, en drie, dat aeij is, wanneer geen medeklinker voorafgaat. iaij ,
Ahtaii-se, bijvorm Ahtaag-se, een plaats geheel verlaten. ioa ritaf/, ^o Blijkbaar verwant met Mota vitaci vlar/, away from /// uit /;/, overl)lijfsil van jnrf. is dus een away and leave. De dat hier geen Desideratief vormt, maar mrt het Causatieve pi in ,
;
/i
Makass. en Bug. te vergelijken voorzetsel
volgen.
achter,
ila//,
'J'a//
en van
buiten,
't
wkw.
Sang.
—
foutief
dus volkomen verklaard,
zijn
is,
mag
de vertolking: „to leave 't
van
begrip zien
te
lav (jeh
betwijfeld place
a
//e-se,
V'i.
een teeken van meervoud;
is
Ah f et,
Mota
ontmoeten.
ontstaan
uit
tatii
in d overgegaan, geworden is.
van
II II
//
'l'ag.,
Il
i
,
Bis.,
gesteld
iets
die gepalatiseerd
wekken. Jav.
.Mota
.Mal.
,
Ahcin//, wenselien
te
Ti.
na, Sam. fia, Mao. hia,
-\- hi.
')
Erom.
evi.
Vgl. Du lidjitaal,
Xufoorsch
't
Ah
.hiv.
/////,
1.S8.
*/.
dus waar-
iiier
komen
door de volgende
,
1'i.
hoe het
zien
De
nazien.
bezien,
/////•,
/,
is /
transitief
oprijzen 5,
/
daardoor
caiif/nna:
Mong. wangon,
*).
C; Luk.
5,
moet in // het pref. ///, odder vi, gew. iche. Flor. y/ vervat zijn; ah uit is,
Vin// acht ik een gewijzigde
blz.
is
in
Mot-
//es,
het
is
er
is
-(- ha.
drinken, dorsten, Matth.
3ü. Mijl dit een Desideratief
a
Alorlav
kcèe, alle; in
raii/joan/jov
haiii/iiii,
is
Of
(aki>-.
men geneigd
vatatu.
,
l)ay.
is;
ontstaan uit
taa//
Te oordeelen naar without excejjtion", moet hier
ha (ouder va) of a
Ahliji, zoeken, onderzoeken, met iemand of
Ah
als
Mong.
—
ta/j
worden.
„geheel" er in liggen, zoodat
den stam van Mota
schijnlijk
all
aehtcrnagaan,
Iban.,
Bis.,
'l'ag..
Ponos. likur, rug. A. tuu en
likiuk,
naar l)cneden,
SC,
a/jila//,
Itijw. eii
't
oorspronkelijk lakiid, van
denzelfden wortel waaruit ook voortkomt likiid,
de stam van
is
dakn, rug, acliterdeel;
Fi.
is
Ta//
is.
uitspraak of spel-
TAALVKIKJELUKKNDE VElUIAM)i;LlN(i, \o()r
liiiij;
„drinken"
A.
in
uit
iinders uutnyi
is
voor uni
nn<]i,
Hut
d.).
(z.
idiinn,
,
in
Uesideratief' een
't
een andere stam voorkomt, heeft
hongeren,
terwijl
drinken,
Ik'tyewoiir woord voor
Mal. enz. initm.
zijn
gewone woord voor
't
te}j;en-
,,eten"
is.
f/ai)iff
Alinuii of .//ort van
sitief suttix •lav.
ook
afgrenzen. Waarschijnlijk uit C/-///W-/. met tran-
siiva/ifui
siioak eigenlijk
licleekenis diciiter staat bij óvwy/X', afge-
in
nieuwe verdeeling maken (van
een
men mag aannemen
zoodat
varianten
slechts
dat uidcak en
zijn.
Ahoa'uuj, ])lanten. Vgl. Sang., Sam. planten; Krom. nse viènyi; de i is het transitiefsuttix. Aliwai lelf/fil, to plant weeds; to make a wildernes-s waste. Hoe deze twee beteekenissen te vereenigen zijn, is een ai ng
ir
II
.sel.
liet
aan
.lav.
A
II
u
A
i II i
de
in
wijziging
ij
i
,
opstaan,
Dat
dii.
Nia.sch
van
de
staan.
Volow
in
biila, iisa,
de
schijnt
beliind
"
Voor vollere
en
staan, (jok
voor, o.a. ook in ,
tot
in
is.
///////
op.-it.-uin;
'l'ag.
Oj.
't
In
naast
jai
het
van
'l
stan
komt
is
bcr.
staan,
recht
jii,
ouder
\\\\
was,
blijkt
Dav. djiht. Sang.
Tound).
z.
,
gelijk
d.
arilii
men
lul, (^j.
Hoe
dilii,
de ge-
tof
weet,
meer
nit
lii'ul.
////
dit tegelijkertijd
wusn'
luiilciiile
Hat. en Mal.
woonl,
hiisiir, ((j.
zij
verwezen
wm»,
Tai;
Makass. /xkmio, Bo^. uto.
Verlmml. Kmn. Akiul.
v. Warlvn^cli. Af.).
U'llurk. N.
It
nit
oidxgrijpelijk.
vrij
te vi>c;;eii
Ji
triller
regelinatigc
,
dit,
opwaarts";
is
naar C'J'irin^lon o. e. p. 41, «aar
Iialuji
De
/.
aaiiget rotten.
hèrdiri
.Mal.
met Mal.
Bis.
,
.lav.
't
wordt
de gutturale
(liri,
kan betcekenen,
vormen
/
een voorbeeld van
is
hixoro
=
het is
oorspronkelijk
/•
r vcrloopen
Aiji jai
de overgang van u
');
///
.Makass.
"t
daar pref. a synoniem
iiiiizizio,
biiiiHi,
Tag., Bis.
,
schuim; Mota
viiso,
de eerste lettergreep
in
//
Feitelijk
wone
Bis.
Itmlali
Fi.
vgl. ueieli,
l'//'i\
geheel in overeenstemming met de nei-
is
welke ook
hoewel ze
')
Sund.
,
biilil,
of
liuiia
mogelijk bevat de eindlettergreep nog suttix
A.;
"t
paal,
,,rall
vori/
i/u,
lettergreep
ditterentiatie,
A
raad-
iicrinnert
Heeft tot stam een woord voor ,,boog", Wliit-
And)iym
/////,
laat.ste
ging van
mouth. Van
Mal. ook
biisa.
schieten.
,
or a
the mouth.
at
suntide
het tweede
zijn;
a/myiiiii/
siui
de beteekenis „vervallen, opgeheven, afgeschaft."
hum, Malag.
Hat.
.Maka.ss.
fnani
to
in
loani at the
to
,
=
kan
afiirni
tsinrai,-
a
schuim, .Mal.,
of
,
eei'ste
1/
met
is
een afscheiding of afdamming; hiervoor echter
,
gebezigd;
&inrahi/i
dat vormelijk te vergelijken
lurnlc,
afscheiden;
nïiiwak,
gronden);
/,
lnKtlc,
st.
sehenr, doch
siiira/i,
scheiden;
A
Oj.,
altlmiis
chtclc,
in
cpciitlicsc
iii/unii,
tMi
imdcr woord, liaiiger
door
irinji,
iiiiKiiKi
l''i.
81
EN'Z.
lil
VHI. N".
2.
ti
.
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELTNG, ENZ.
82
go shallower or deeper. Klaarblijkelijk
to
se,
jfti
/////
„hoogcr of lager stand innemen". Aijiiifiodning pnm, to hockon
m
ii/ii>i/iii)i(/
Bevat vijfwoorden!
to conie. ,
vragen: /ww, mipaii, komen,
mei, herwaarts.
uit
Aijnning
De
of
door niouilleering van de
ontstaan
is
_/
dus
welke
e,
verwachten, verbeiden. Een leerzaam
,
cm hetzelfde woord zich in twee rielitiiigen kan
ééii
ontwikkelen. /
aHrif/ni nf/
oï
hoe
vo()rl)eel
een
m, en;
staan;
aij voor aiji,
het
is
na
uitgevallen
/
en
is
vóór
/
epenthetiseh
in
de voorgaande lettergreep oveigegaan. Met welk woord in de ver-
wante talen
met Oj.
gelijk
hals
of
ien(/a
„verbeiden"
om
welks
naar
voor
voor Luk.
te
staan;
duister is";
staan, en is
k,
onbeslist;
Jai duidelijk: ook hier zou
of
gaaii;
lints,
AH/iffai
kijken,
fii/if/an,
=
komt
atngainii
verte.
't
is
„wat
uit
aiji,
Vo'mfipoing
verklaren
te
Ai/ujai,
in
n
de
C)f aija
is
go
to
or cast,
iip,
kunnen wezen, maar
voorzetsel
een ander werkwoord, en wel verwant met
aiju
is
in
Poini/.
z.
blijve
in,
Wiuirscliijnlijk
Day.
NOrmelijk
17.
1,
Aijupoingpoiiif/, verdwijnen eenigszins
uitzien" en
iets
Iban.
fiiifjaii-i
i.
kan
f
„Naar
zien.
naverwante begrippen.
d.
Htujaiiig,
bij
regelmatig
s
uit
iets
onzeker; mo-
is
naar hoven kijken, Tag. tanga, den
te/ifjlia,
in allen gevalle
zijn
nog dichter
staat
of
{encjn
uitstrekken
vergeleken kan worden,
tiiiffa
adjn, voorwaarts gaan.
.lav.
Ai Of/, bewolkt. Zie blz. 73. Aiiiyak, ik; voor dit pers. vnw. III
shadv;
sweet;
Aii/ii,
beteekenis „lief"
gend,
in
inopon
is
vergelijken
zich
met
dus
z. v. a.
,,
het echter even actief gebruikt als in
't
zijn.
in
Oj.
de
verlan-
=
Oj.
aiyn in
—
Aiyti,
nl. .lav, ayoin,
schaduwrijk; ook iyom.
iiyttin,
A k-
1
I
'i
va.stbinden;
,
van
blijfsel
])a.ss.
prefix
't
vormt;
adj.
dat
ka,
Akumkvm, nemen";
Alaa teekent
mond
den
,,
of
,
begiftigen",
maar op
zich
.
't
,
to al
zelf
Fi.,
Oj.,
vii-st,
enz.
hierin
't
over-
een soort
i)art.
is /
vastgesteld,
kunnen
niakumkiim
is
zijn;
Athai. spoelen.
Madur.
wat nauwelijks
Alayi
in
zou Jav. tftcp,
til
Nj. kiingkinn
op akmnakuinan
Oogcnschijnlijk
vast.
anftopnkPn, vastzetten. Vgl.
sel",
te
In
love.
ahi/un,
bekoring hebbende";
schaduwrijk, schijnt een geheel ander woord
perf.
to
Oj.
ofschoon uiyu een pas.sieven zin heeft, dus
verliefd;
Iiyunln/un of Idhyini; li
Hoofdstuk IV.
in li in inopon,
aij/ii
het
laat
zie
feed.
wordt
Oj.
kPiiikrin.
in
De vorm van
't
A.
wijst
beteekenis verschilt van akuinkuin.
Deze vertolking het
bad
,,8Pii
is
onjuist;
wel eens verbonden met
beteekent het toch niet
,,
het ,,
be-
voed-
voeden"; Matth.
TAAI,VKi;(iKM.IKKNl)E VEIllIAN'DKMNCi
II
(),
jna aten, snttix
nii/i
ahuin nispeno (lien^ indien
objeet
uiitiiinlijk
gun,
eten
/af,
hanap
vorm
hebben, 't
/ari,
is
zijn;
burn
(van
is
dns
/ajj,
't
tniiis.
waarviin een
niet twijtelaclitig dat
na
't
der
uitvallen
Ten aanzien
negen.
,
het
Voor
hot;
ze uit a zirli
licci't
//
a/ali-a/a/i
/a/ar,
-|
A////,
als
dxcr-
trans,
tia/jaralj,
zich
komen nauwkeurig met In
't
De a
,
stam
/ah. licht.
to seorch.
vlammen; Iban.
flikkeren,
spaanders);
rijshont,
voorslag naast elkiiar.
and
aiif/aiahara/),
ze gerednpliceerd zijn.
/ia
is
verbreiden van
elkaar overeen dat
als
de
voorslag vóór r en
als
in
e
't
Oj.
ara/i,
Iban. staan de vormen zonder en of
de verwante talen
in
geven, nemen;
/a
is
yll((
is
en Nj. a/ajj. Bug. a/a, nemen, Tüg.
clear
Hambouw;
Al deze woorden
gewoon
Mota De w.
giving light.
sliining;
to
/a/a,
ara/j-aral),
=
la
brengen.
niet
ontwikkeld.
//
A/aha/a,
branden
lulilicn
voriiicii
Derhalvi;
zaak.
dtï
m/apan, Makass. aa/apanfi
ontstaan
gangsletter
vuur.
ei
is
O.
Iban.,
blijkens
/alian
Mota
beide
au);
(uit
ii
liij
De kortere vorm moet eenmaal in 't Mal. bestaan men kan opmaken uit dii/apan, acht; evenzoo in
van A. a/ayi en a/aa
—
zal liet
De stam S.
is
zooals
Siind.,
wij
geven.
zoeken.
,
vraiiiit,
van seliorpioen) geven? Alm/i Iwctt
nid de pi'rsoon, maar
nemen, Hsp.
langere
een
liuklin
„wat door ons gekregen wordt", krijgen. Van ft/n zonder snttix / en a
laa-ma op zieh
maken dat
a:
11,
iiicitu/,
in
wordt uitgedrnkt, omdat laa een snb-
possessiefaanheehtsel
't
li; cl et imt/ni
den persoon aan wien gegeven wordt, welk object hier
stantiet' is;
pref.
pi.
(i.
alaa, het gelijkwaardige
i\
door
ti
a nadial
f/aiim
lii
ons voedsel; Luk.
objeet
tot
(/'iIik/
lieden
een zeeslang
lieni
hij
aiek ni/ni
alaaiiKt
liceft:
ons
geet
S3
ENZ.
.
Grieksch
in
/
met even
hetzelfde
geval.
A/ango, op eanoes;
Mao,
c^inoes;
Fi.
iets
rant/n,
De stam
steunen.
roller for canoes;
Sam.
is
Fi.,
/angona, stukken hout onder
iets
/mif/o,
i/anyo,
M(jt.
leggen,
prop for roller lor
Mota
/ango,
onderst utten.
A/a mud, on
Avant
grip:
trans,
to
to
openslaan.
o|)en
Kr
ligt
dus
in
Vgl.
Mota
/a/a,
de samenkoppeling
sutii.x
Mota
open; 't
be-
zich
worgen
eigenlijk:
zieh
(niet
/ike
hebben
het
v.
act.,
zooals Inc.i.is opgeeft,
den hals omdraaien; Matth. 37, 6;
(m) tim vrpiiH o/ginican {aten), en is
with unfolding motion;
/.
intrans.);
drukking
to (ipiii
/i/c,
by turning back a cover. A/gei en
A/gintcan, maar
break.
open breken.
A/gei, ///v',
open, as au cmbankment.
to
lid,
worgde
zich
zelf.
De
geheeh: uit-
een sjunenkoj)|M"ling van drie woorden: a/gei en
ii'iran
TAALVERGELIJKENDE VEIMLVN DELING, ENZ.
84
Brengt men
lick.
of dgl.
draaien /('/•('/•
komt
voltooid,
elini,
zou kunnen vergeh'ken worden met Jav.
wel overeen met
vrij
om-
het vermoeden dat h/e eigenlijk
rijst
al(/(' tiira/i
is;
wattle; alflelnii, to
to
nlfjct,
rond van omtrek; omiieiiiing;
li/iPr.
ot'
verband niet
in
house, dan
a
as
ttnisli,
dit
uit nlfje
ii!(/e/i/ii,
to watt
alf/ei,
Ie.
en een
llii
boek openslaan, to turn over leaves, is toeh ook een omslaan, omMota IILx' is ,,to open bv tiir/iiii
Verder ken. liasket
met
is
verwant
Ken ot'
Hattencd
van
een
lakar),
men
ze
rold
is;
verwant Iban. lakhal
le/cPr
ander
is
vgl.
l)a\.
hmnboo;
eylindrieal
/c///c>,
(door
riiktir
large
(lis>iniilatic
voor
wanneer
onderstel voor potten
gevhiehtcn
rottan
ontgrendelen, openma-
,
Mota
woord
verwant met rakl-rnn, wat ineengemandje van rotan om jiotten of pannen die van 't vuur genomen zijn op te zetten; Hal. Ickoh. A l <j au uJdiiKj een water oversteken, wadende nf in een boot. van
vuur
't
Mal. Ickar
neemt;
soort
,
,
Uit
Mota
fih/aii,
wordt
ling
oversteken: en
laf/au,
wkw. kronkelen.
gekronkeld;
A/euf/,
Makass. U-ko,
kony, kronkelen,
Almoi,
ding zien;
een
zien.
Alum O. en
aki,
als
ani
ui,
hebben;
te
vinden.
,
in
"t
All), braken, spuwen.
Malag. loa, hetz. liiaf/
,
Sam.
1'i.,
Tonnd).,
Mota,
Suntl.
;
12.
Maor. rnaki,
Iiiai,
Fi.
k'uf/-
tiliim,
zoowel sutHx
kan het met
.lav.
Tonsaw.
hi
i'ak.,
Ahrrii,
sirihspeeksel.
luirafi,
///.
winding.
/cki',
schijnt
geval
laatste
blz.
uit
ding zien;
('v\\
A//ii
////
likinif/,
ll)an.
meer dau
ook:
Nj. (inCmu
sntl'.
Vgl. Jav.
alsonk
Icuf/ko:
animoni overstemmen. Zie voorts
Mota
De samenstel-
water.
icni,
één woord lu-linndeld en krijgt het
als
uits|)iiwen;
luaraka, uitiirakeii;
l)nv.
malua, zonder suitix.
AluiiKi (ontbreekt object
dellijk
wordt
uitgedrukt
Ixa.is), te drinken geven
bij
persoon, welk object, zon
een
is
door
possessiefaanheciitsel
't
ja
Ih ehteh' iri/ak ai/n/ak,
Hijv.
wai,
ahvinji
gaaft
mij
drinken,
te
leli
uliniKik
25,
iiina,
irai
iii
was
ik
eteii;
Mattli.
im
(il/uif,
jn akis iets
akits
w
8ö:
anroaiira
a
a/ifaijiili
inii
aija na. ik
in
pref.
a,
azijn,
en gaf hem
den stam hun, en
de neiging van
't
A. een
//,
gescheiden een
ic
volgt,
in
een
gezien
111
voorbeeld
Atelmoi.
üat
bij
te
drinken,
sufl'.
an.
onmidis,
Al na.
bij
aijaiia:
vm
was hongerig, en
gij
t/fiiii(/
gaaft mij
gij
n'alimi
/*
ct/ii
water te
ira
ra
um
ali
a naunietK/, um
nam een
spons, en doopte
ciiiei/ar,
aluman, en dadelijk liep een van hen, en die
en
't
een vnw.
gelijk
,
a/aak nitai
dorstig,
aan;
liet
mii
27, 4s.
Alima
bestaat
uit
Lmii voor /imi, overeenkomstig
wanneer onmiddellijk of door een klinker / te
A In m
nnm de
laten 'overgaan; \
wij
een ander zullen
eigeidijke
wortel
is
hebben reeds wij
oiitnioeten
voor ..diinken".
TAAF.VERCEIJJKKNDK VKKir.VNDKLLN'G, ENZ. o. a.
l)lijkt
Dav.,
uit
een
is
ibp/c,
naast /W-,
.l/iii)
e.
(de
.Mal.
tjim
Iiuiten;
Iidir.
«-iiz.,
//////
l''i.
naast ivör;
iltCr
Umnifi.
uitsteken,
Day.
Imini
op de wijze vau
Iiiciiichtci'
tonji;)
Mal. Iinrar.
watrr.
ilutiitui,
wortel, \ ^1.
{ji'am(iii),
uiet
lijkeii
ll)aii.
secundaire
enz.
85
nioj^elijk
is
Hal.
ver<<e-
te
Iku/ii,
ti
den adem uitblazen. Onzeker.
Alttpai, geven. suffi.\
Flor.
/.
Ahtpas,
geven aan,
Mig.
want
hcgiftigeii,
het
ruim.
groot.
Mal.
ruim, uitgestrekt.
luirnxi.
maar geheel ovcreeid^oinciKlc
linro,
Verwant
de gutturale
Amai, mama,
mah
Vgl.
Ami
Maka.ss.
De
i'^it/i,
A/l, •I..
Jav.
stank.
=
e
)ii
,
mii/efi.
Nj.
Fi.
.Mal.,
mniiifi, iiiituiah
eu
pass.
mainali
,lav.,
,
'lag.,
Ihau.
Bal.
ainfi/i,
eten (van een kind);
.
suhst.
dus de wortel
pauia/i;
is
is
ama/i.
,
J
ruimte; de sluiter was hierin oorspronkelijk
inmna. Sund.
nuttigen.
Amc, iiii/ii
,
opgemerkt.
uiet
ik
o. a.
triller.
kauwen.
His.
eten,
hrO,
Oj.
is
hel)
met
In de
A. naustverwaute talen zijn wel woorden die liierop gelijken
Vuras
tot
liecll
luhdli.
amis, stank.
.lav.
wateren.
,
Bug.
mei/n,
stam. als substantief, Dair.
Bat.
voorzetsel:
inli/o/i,
Oj.
ri/c/i,
vau.
Een
is
///c/y/t',
mij/i'/i
Tag.,
,
Bis.,
Tag., Bis. Dair.
Bat.
Bikol
////,
ii/e/i.
op,
in,
aan,
Ana(/ -tl
Hfii/
besluiten,
.
verkeeril
begre])en a
bepalen; mtiK/ leien, overdenken, over-
wegen, zieh voornemen; uit voornemen; nidtdlilnLi zich
oiuui en
overweging, meditatie;
Anir.
anderi'
Bat.
Jn
uitspraak
leien,
inspannen;
I
aluki,
'lag.
lak'i
vournenien.
besluit,
la/ii,
r
gemoed; Oj.
't
geestelijk
zich
,
noemen, verkondigen. Krom.
.
zeggen, verkondigen.
eniiiri,
Anivnliek, Dus Ta Hek.
geven.
A pa -Il ai, Toumb.
,
sleelit
anir
Ipa-alini,
fakoi,
,Mota
////////',
Lamp.
feiiie.
67.
biz.
liiki,
Sam.
Fi.,
ot'
overal
Sam.
Apam,
met
(infj.
ai',
Tag.,
opgaan, bestijgen;
komen; giiun,
Bis.
uit apa,
gaan naar.
FrcHu.
l
it
Int
liai
itakai/,
gaan, en ol
/..
apan, gaan, en a/ml,
uit
landwaarts ingaan; uit a/ia en
Mota rano ma. Fate fa na mai
Apan,
pret',
heengaan;
Tonseascli xakr,
Mota ////, een naam Voor Hek ot' uliek,
onduidelijk spreken.
gevormd
m
na
pret", a'
na/i ,
,
Fi. Jr//r,
Ibau. (jf
lakai,
ö.
ran,
d.
opwaarts;
Mongond.
nak, opwaarts, op.
voor w/c
(w/fli),
herwaarts.
inai.
en ran, ouder irana. Erom.
avan, Taiia even; .Mota, .Maewo rano, Volow cono,
Oba, (ing, Norbarbar, Esp.
z.
1'ate
Ijeoii,
.Motlav,
J'ana of bana, Sikka bano,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING,
8ü
Toumb.
gaan;
op een
Fonii. pana, heengaan, uuk: naar, wijziMi
Favorl.
Niascli {iiio)faiio.
variant jjaiia.
Ajiapn, gclijksttxande, komen de prefixen a, niet, lietzelfde
komt
„dragfii"
Apapnues Aparo,
Het
=
en varo
tz.;
irfiim
feitelijk i.s
de
st.
dus eigenlijk „van
Van een ander woord voor
(tegen een ander bestand, portuur).
=
Apoponcs
of
Ix-teekenen
gehalte".
hohol,
't .Tav.
verdeelen.
rit a
uen.
in
op hetzelfde neer;
mwnwn
dezelfde
gewicht,
m
en
en Nj. sawaica;
Oj.
gelijk.
en
apapa
„dragen";
van
„naar".
vooratsi'l:
als
gcl)niikrlijk
allueu
xcana
ENZ.
Ah papa nes,
d.
„in tweeën deeieii"
wel
zal
z.
beteeke-
verdeeling in tweeën; umaro, in
Jav. paro,
tweeën deelen.
Apas,
Apos,
andere uitspraak van
ApliK/,
donker.
Piiu/
d.
z.
een andere uitspraak van
is
jioi/i;/,
don-
Epeinfj, iiaelit (onder N.). Apilftf/, volgende; mv. (pilpUfn/ (voor ejntapilag). l'it (qjc of (ijii en 'ihtp, achter, achteraan; cqjc is te vergelijken met lironi. vc, ker;
en Epinji,
d.
z.
ö aan; waarin
Mota
vgl. ri
rH(uj
echter een
Iplo, rood gloeiend, dt'
op
h n So
Bis.
lijkt
sterk
Rottineesch fidak, wit.
,
Aptii/i/i, dag, morgen.
dag; doch
/ifipo)!,
Apol, vogellijm. rige stof,
Mal.,
honig. |)av.
Hay.
Apos,
ï^ang. is
dragen;
Iiorat
die
lijmen; Oj.,
in
Xj.,
Tag. piihit,
ptiliif
is
Mota
luidt
/y///,
piilii,
'roumlt. pidnl,
honig;
ll)au.
fiihil
goui, kleve-
vogellijm; ,
kleverige
een merkwaardige variant in
„klcefrijst;
vijortbrcngen
haren,
uf'nt; Sikka
(laf/iiuj,
we/ia, enz.
uitgedrukt door
door
stam
mouwtan, zwangerschaj);
wrat, dus oorspr. Bat.
,
llian. niafu-
lijmstok.
srtmhuliif,
laden;
mapudao,
Het eerste gedeelte lierinnert aan Tag.
den
V(jgellijni:
is
wani het woord
lieden,
'lag.
tiia/nlai',
De vraag
den oven.
vooiiiKU't
duister.
is
Van
lijm; fjuhili
achterlaten,
cituif),
waarvan afgeleid ptiluL doen kh^vcu; Sam.
ptiluL
Mat.
i/in
kleven.
steenen
als
raii,
Ki.
(voor
rt(u/
zou kunnen wezen.
„wit gloeiend"
eigenlijk
niet
het
toa
bijv.
,
preli.x
zwanger. ,,
t)un
/,
baren,
,
De stam
zwaar". Apos,
sutl'.
terwijl
laden. Jav. wo/wo/, dragen,
;
een stam
van
uit
.Mal.
icot ,
Flor.
{i-(i)hiia.
tjrritt,
'l'ag.
apoli. waarin
hetzelfde
in
variant hot en
1'lor.
't
,
Vgl. ook
l^is.
Inx/nt,
trans, begrip
vohua geschiedt
jjref va.
Apro, Apoiu
vangen. Misschien, lürom. fmprok, stelen. of
Aputu,
een vrouw doeden of worgen
storven
man
den,
putung: Sam. nuitu, afgesneden.
st.
te
volgen.
Mogelijk ^bd.
iiiPmiitiOK/
,
om
haar ge-
den hals
afsnij-
TAALVERGKLIJKKNDK VEKIIANüELING, ENZ.
Ar (Kt /ion A/ini.
z.
=^
i'uinpk'te'.
iC(i/i,
Ara f Fara
.1 i/i
l/m/i,
.lid scliijut
II
panda,
'l'ay.,
/lenda/c.
Art-
Ara/l
jnist
zoeken
re/tiit,
llian.
wel
Mota
onzeker,
Are
gutturalen
1/
a
i
Sang.
trekken.
race,
Doeli
men ook aan
Oj.,
/i(d)/n,
In
;
is
men
(lal
,,liout";
is
avond, dan nerap,
en
Erom.
in
't
d.
/,.
l^is.
.lav.
.Mota
A.,
in
in
ongewoon; evenwel ook
zanicK'U.
'lag.,
otri, naclit,
dien
als
met
stellen
Niaseli
is
geval
elk
donker van den avond.
't
mag
Iloko
onder
is
/.
ara, aio wordt vertolkt nu eens met „to eolleet, to gatiier"
Are,
dan weer met grondbegrip tot
avond,
wortel
triller
hrandlmut
,
Hotli
,
kan de ver-
l)etcekciit,
Mula
gelijk
dit
dezelfde
zon.sondergang, aantreft.
voor den
Smiili.
//c/z/^rt//,
//rdi/aiii/
avond, invalleNde duisternis. Krom.
rav-rar,
ra/jii/.
rar
rap,
/',
arenei", pliikkcii.
ol'
to aeize, zou
(im/),
Kcr:
men
ol'
Iloko
i/a//i,
of
Sikka
,
,,we,n"
op
lijkt
Mal.
/jaiii/iui,
arme
suil'.
horcidon.
paii(laiiiisl)la(lcii
,
[>aki)ii
iiift
bcteckciicii.
te
/jiii/daii
/>c///
Vj^l.
a/mi,
ontweldigen. kunnen denken.
sunset.
avond;
,
Verder
het
zijn;
uits[)raak te
Arap-arap, pa-arap
lliaii.
Haar
scize.
wegens de andere Nj.
,,l)erei(leii"
Ja/a. Oj., ^].
coiiipleto.
wiuirvjiii
a/ui,
Aru /'ara
paiii/dan,
to
to
liiiisli;
\aii
aru heet „garen;
ol'
niet
to
,
ol"
Saiii.
His.
/laii,
tolking
//
z. v. a.
Ar e f ara
ril
l'aiulaiiiis,
is
o
//
l)ij\((iiii
87
van
waarin
't
wortel
is
verzamelen,
van
begrij) iMal.
,,
samen" met;
denijan,
ligt;
in
ligt
bijeenvoegen, en
uitmaakt van
dat deel
rênff, (de/if/),
Vermoedelijk
prepare".
,,to
.la\.
re,
ra het
ro,
het te herleiden
is
ftareuf/,
parCm/,
óare/if/,
een afleiding van denzclfden
Day. dPuf/an,
met;
iiiaiK/rni/an
bege-
,
leiden.
Ari, /il
/;
Sawu
/lu/ii,
zin
of
a'
pret',
Kisar
tciir,
woord
Hetzelfde
a,
riiri,
ri,
en
dit/ii,
suff.
Lam|).
Hinongko
o/v//,
andere verwante talen
in
Oosten",
gelijken
ook:
kan
Jai
is
o|)staan;
ook
met Oj. to seize.
voijr
A.
a
aniji/iri,
a -{-
a/iinarii/,
Arid
landvoogd.
go a
to
opgang (der
uit denzelfden
Ar op,
koning,
aridjai. eig.
recht het
verheven; a/imi arid,
ari jni, van
spelling
zich
l'it
Hal., .Mal. duri, Day.
in
van „graat, been".
klimmen;
doch
ri,
Dawalor
di/i/i,
doorn.
l)ijbelvertaliiig
„'t
Xj., Sundj.
Moiig.
Arid, hoog,
rijzen,
bedekken,
doorns rici,
Folios.,
«v/y.
den
met
=- Oj.
sliore,
,,naar zon).
kan
l)oveii",
=
't
waarde
0|)
stam ontwikkeld Aiji, Variant van Ara/i,
o])gaan
,
de op-
sul)slaiitief ridjai
.Mal. ^^-:
nasaal staan, en
heei-selien.
jai,
in
blijkbaar sleelits een andere
Rid in
hoofdman;
/..
diri;
Mal.
dan
is
berdiri /ifr
,
is
op-
wezeii;
arid te ver-
een andere wijze heeft z.
d.
d.
,
TAALVERGELIJKKNDE VERHANDELING, ENZ.
88
Ar op
a
jap,
'n
sound
roü, to
to splash;
a
jtip
'ii
Vgl.
„in zet-".
is
Vgl. Oj. rwab, mh,
dashiiig water.
like
iMota
onstuimig
't
wassen van den vloed.
zijn,
Ar op-ar op
doch de klinker
slaperig,
arip,
Jav.
Herinnert aan
gesloten (\aii oogleden).
slaperig;
,
die v;in
is
sirop,
-lav.
in
rOji
slaapwekkende (tooverspreuk).
Am, dus
met
eerste
't
siiH'.
Miil;i
Ix'talcn-,
nixti(/,
lantste
liet
fi/,-i,
nisni. iciii;ind
de stam
tttti;
nii't
rus.
Asninji
stam
den
\aii
voiiii
Malag.
An
i
ji (/ (!
)i (/
,
iemand
stenn;
slam
dat
aaiidnidei-
(/eli
Iciiijjii'h
beliuudens
f/n!ieti(/i,
behalve
al,
Motlav
De
taal.
laat
dczcirde stam zijn als .Mota
Hetzelfde woord als .\Iakass.
al.
JMaewo
ieder,
rede.
r/w,
luidcndcn stam
of iisa
wel
zal
liet
S.
gezegde, woord,
fas,
.sv/
Ksp.
\
an
juiste niet
/icli
gezang;
r/.y,
zingen.
aiitsa,
Ascnya, (/ese,
seliijid)aar
doeh
vaststellen,
afgeleid
is
spreken.
zeggen,
A.suji,
of
den'/elfden
al,
beloonen. Vgl.
betalen,
beloonen;
gci'u
dit
van
of
verschil \aii piciix, en .Mota
't
>Mlli\
Mcilav
In
hci'fl.
Icnggl'n.
zich
\
(iemand)
o|)
zieli
men
wieii
licSein/ri,
\'\.
\^
(/en,
mv.
't
steunen op.
op
7i(/nxei/t/,
verlaat.
eith
Ncrwant
r
\erlatt;n, .lav.
Iban.
is
/r/z/i/z/fV/,
veronderstelt, een
S/if/cl
/fi/jf//i(/(i/
on-
,
dersteunen.
As /////.
hoeden, zorg dragen voor
zorgen voor iemand of
houden; Oj.
toezieht
.lav.
atnii(/(/i(.
vee.
't
litan.
\ gl.
vee of den akker;
't
wat den cindklinker betreft,
staat iets
voor
iets,
op
tuiuina,
iets
/f//i/////p/it
nog diehter passen, over
de wacht honden.
As/ft; hiermede bi'ginnen enkele werkwoorden, die een niet
Dus
beginnende, hebben.
rirfi
zamelen. Tn andere geeft asja een lll,
vastmaken;
in
noeg gelijkwaardig 8Jitmii(l
aan
synoniem, hebben.
en
uit
een
iMoeielijkheid asj
In
rtt.
l'i.
vervangen
te
m
'I
v\\
\crnio((hii
hel
ligt
beantwoordt aan SnniKSK, maar ni
pi(/Htüii(/
vallen
maken"
de picliMii
l'i.
't
zijn,
,,
=
kennen;
asvad'idi
asuoplcfi
,
l('(/oplcf/,
baren,
mv.
,
Ihig.
bijv. (isja/c-
zijn
(h;
iii
de hand, dat
=
nrfipif/iiaiiK/
pielixen
In
{lar)
bijv.
nsja-
en
Ija
sj
kunnen ontwikkeld
baart de omslandigheid
dat in ettelijke ge-
zon
//'
zich
worden
kan
skin
tear
isitoph'f/opleff
to tear in
waarin
to
ver-
Sa geheel of nage-
voiu"
wel een
door
c/.w,
aso;
dus
asvamud, (den hals) omdiauien, klaarblijkelijk hetzelfde breken;
bijvoiin,
f/rttpl//iuii////,
scheuren, breken, svnonieum \\w\ nrumtid
(ixjatniid,
Aangezien
breken.
ftsjr//ji//»(d////
pieces.
,
to
or
als (nyamiid,
bark, en (lyadidi, to tear
brnise,
Men
a-si/fiiiiifd,
to
break in
jiieces,
off";
en fiyop-
vindt dit asv in asvnUu-, kinderen
alav (Jialav), kind belcekent.
Het
schijnt
dus
^lat
TA.M,VKUfiKI,IJKKNDE VBIUIANDEI.ING
iiisii,
fisr,
ook
iiaii
geelt,
coii
liotzij
=
liet
Oj.
vergelijken
te
geven,
atsiuK/,
een wkw.,
vcck-i^r
oi'
veriiini;
is,
raden;
te
niet
ik
\vants\n. van annni/
is,
l)eteekeiiis
dtre/i
\<~
vw
,
beteekent ook „veroorzaken".
dit
As
/)ie
II
en
^/*7^
(/
II (i i II f/
/)fe//iiiiliii/
\v,aarin
,
nitleggen.
verkliireu,
,
l'it liet
van denzelt'den
(/ndin//
zooeven vermelde stiini
ifai/aiifii/,
toonen, verhalen,
is liet ///,
doeh heide sntHxen vorinen transitieven. Vic,
eet
89
KNZ.
woord een nuisatievo
siiineiigestelilc
Int
^^'ilil^nle{l('
tenzij
vooivorj^jscl
siiiiu'ii_i;t'stcld
(liiiiriiier
't
,
geval de e een
wi'lk
in
.
klinkers
in
—
(/iiiiiiij/
kennen geven;
voorspellen,
king,
V. a.
iMota
voorslag
is,
is
met Mota
in jinnniii
,
vele—
nil
't
zoggen,
aangaat, dit
h. (jna
identisch
is
te
voorspelling;
nitdrnk-
een verklaring en uitlegging geven aan (iemand).
(jana,
of
nitvallen des
icf,
=-- .hd\. pc/el-,
Mota
als
is
(i/,i
schijnt een samengestelde
gelieel
liet
laatste
ontstaan na
vergelijken
te
is
dit
in
zeggen; mogelijk
rel,
T>o
aiiiele/c, z.
Sultix
't
met Maka.ss.
Wat
biiia,
zeggen.
Jsv all teug
huigen. Vermoedelijk hedoeld
,
hochtig, van teko,
ta]j(i(/('n(/f'),
geval) ter ooren
(l)ij
Makass. ateko,
lèhuh, nnftid-, buigen.
hooien, gehoorzamen.
Atfi/iaijeni/, (ouder
.Tav.
Ixx-lit;
ateiicj,
Üit prei. a en
la/ialjeiii/
gekomen, maar gesubstan-
Tana matfirc;; waarin ma synoniem met a. Vgl. A/ini/ei. Ataliinq, iemand van 't vrouwelijk geslacht, üit ata (ouder Api ant Tana are, .\lor, Solor, Sikka atd), Volow at, liit'n atre
tiveerd.
,
,
,
meiKseh; in de beteekenis van
atn,
Mongond.,
Siinib.
A taiiiai n
;
Hinij
(/.
naast
1,-airiiii:
Day.
viiic;
Hotuma
lioiii;
Yap papine,
uit
ai/ta
Oj.
viiii,
Makass.
Iiini ,
,
waliiiie.
Vgl.
Negrito.
Tonsaw. bene, Sunih.
«////,
Mota
tnna, naast niafhiai;
meestal in gereduplieeerden vorm:
Sang.
Toumb.
Bug.,
arta, ata),
(uit
Z.W. Cerani
Iiattinili:
Mao.
Sani. fafiiie,
ata,
Mis.
,,sliuit"'
waivine,
Mota
Benten
bawinc,
wairiiiei,
Pakewa, 'l'onsea ireirene, Tag. bi/ii-bini, De vorm iiiahhie in .Macj. la-ma/iiiie, ddchtcr. Krom. agircii. In Mota tacinc is ta verkorte vorm van ata. At all ai, al 't voedsel opeten. Van talnii, ten einde gekomen; Saleier bnhine,
vrnuw,
wijfje.
van
^=
Inii
At ai, heet
een
Oj.,
inv. Idijkt
cut;
blced,
to
slordigheden lijken,
CU
van
i.
doch
zijn.
\ gl.
de
Ah
ui.
to circiimcise (a
Waarvan
objecten).
l'.iig.
geschikt
ata/i
voorstellen,
kan bedoeld
in
niet
zij,
trees);
Wel wordt door
niet.
zijn
lioe het
atafii
(man\
(d.
uitdrukt,
pcnuh, enz.
.Mal.
ent
ttt
om
\n.
Fnc.i.is
,
het een mv.
opgegeven
liet
begrip
A ta
woordenlijst At/iai.
de vergelijking
te
uit
tah
=
transitiet"
/i
,
\o
/nlke
vergemakke-
en atni kunnen een slordig gespeld
zoodat hel laatste als
Ata/i
bad word),
van
't
ntn/i
eerste
Jav. tan, geredui)lieeerd tatas.
I
,
TAALVEliGELIJKENDK VERHANDELING, ENZ.
[)()
anatax,
(luursiiijdci);
anahm,
\:iriaiit
van
nl.
t(üa>s,
een
van
ook
en
ei,
Doeli afai
ei).
is
a/iii
Ijiijkcns
ook
Miil.
Ata I
up
,lav.
ken: Siind.
A fa
in
ai II
lil
Siiiiib.
lijk,
(voor
een
.lav.
't
1/
man.
,
moeielijk. te
a
,
lii/ii/tiiic
ouder
/////',
=
een vari-
liiliip,
De wortel
is /?/?,
met afleiding
kafjé-
verdronken. bestaat
zich
aiitjeluh,
in
water
't
doiii-
voor inani, manne-
/iiai/i//,
(ülb.
,
manc. Erom. itnateman
eil.
Tana are-mama
fani/aiie,
mannelijk, moedig; man;
/iiiie,
tanane, ouder
,
(a/a) en
l'lor.
dlaiK/ane,
V\.
Mao.
Sniii.,
een
duidelijk
moedig. Mal. ,
laiiifiiie
samengetrokken
van
alli'idiiig
zijn.
Pamp. bayani Toiiinb. Sumb. heiii; de vormen
dat in
wo(jrd
't
Makass. baiani.
hi'iani,
Bug.
In
in
uit
.Makass.
"t
Mani
luidt
unni,
Sang. aa/iani tca/iratei
Makass. en Bug.
Lifu
,
wel
zal
Oj.
't
icarani.
Benten.
waraiiei.
,
mbniii,
ko,
st.
onder water gezon-
laliilu,
Iujj
/jcliiö,
gekakel;
takak,
woord voor „mannelijk, man" huranc. Bug. worowaiie.
't
ver-
cliu])piiig,
kokok-kokok.
li/pk'p,
variant
alit
it
l
Wango,
Mi'/ii,
liiiii/alc-iiiaii),
frii-iiKiiii.
Tag.
i-lntd
Fi.
.Tav.
feitelijk
,
ingezonken;
lelf'p,
Kev.
Day. Icicp, overstroomd, onder water.
pelen.
is
kckU'j)
oiulergedom])eld; Smid.
liip,
is
kokoko, kakelen;
lelejr,
waarvan ook
is
dal
als
Waarom
liihtalc.
geheel veiziiikcii. Stam
,
aan,
inv.
integendeel het rechte woord. Vgl.
liet
is
(intr.)
besnijdenis; niiPfnki,
teUik,
afhoiiwcn, afhakken;
kdlci),
II
van
ant
doorbreken
't
een
is
van een
I)esnijdeiiis
duidt zoowel een
/
cliup,
,
opengemaakt (van oen
lindes,
Jav.
,
ttdlio/t, kakelen. Uit fako,
of
Mota
Idki
-\-
Sutt'.
.lav.
liet
lefafj,
Aldho kok,
o. a. li'tes,
wonl" voor besnijden noemt,
bad
.,a
een vorm
onderstelt
dat Xj.
ciit
vormt met een persoon tot object.
het transitieven
raden;
to
/fA'*,
,,nitl)roeien";
of a'
ci
(een jongen) I)e.snijden.
Inüi.is
is
tolo,
Oj. en
.lav.
Verder
meisje heteekeiit.
Mota
iiiv.
zijn
,
Binia
zonderling
verloopeii.
Atiipnen, zijii;
lijk
is
A popone-t
o.
Aliipraii, kdkd-rnii,
en
/i
kliuiiueu
een
als
tnpnes, gesloten;
Tnpnes
vleermuis.
doch de formatie
hetzelfde;
alaj)
Uit pref. a' on
sluiten.
verder
zie
is
onder
't
gesloten
I.
Verwant
met
Mota
niet duidelijk; waarschijn-
=; alnh, zich uitspreiden, want Mota kahi, schoon een is „den arm uitstrekken".
ander woord,
Alau,
hcl|)en;
(met
de Bis.
sutt'.
(in.,
Wortel
flik
/
terwijl
gered upliceerde tiikliik,
Tag. (zoo
Vgl.
leid(Mi.
Alf/ei, slaan; a
(/
taiiri,
t
A.
gelijkwaardige
't
vormen
tiif/lii//.
nog
Erom.
ei - n
(j
Jav.
Mal.
Jav.),
ei
,
leiden.
kloppen (van
fuluk,
hart).
suff. / heeft).
Y'w
(iikia
Vgl. verder
Malag. {=i )s\a\.
klojjpen,
/u/u//, ^ain. julfufi/
klop; vgl.
't
totoka. bn/u/iit/).
Makass. pan/uka, knods. ,
VERHANDELINU
TAAI.VEMiEl>l.)KKNDE .1 1 f /
inofk'lijk
van
tatidii
.Mai).
dodi Krom.
Iciieuil
.t l c r
en
'lag.
hegcliidiu.
,
taiiiiii
lialinl,
A (c
II
stam
l'lor.
l'"i.
liko,
lieei't
u,
OI)a
liiyurK,
loiia
Motlav
Nj., Touiub.
Mota Innu
phuiteu;
,
en J/iiiiia.
.lliiioi,
Nj.
aiiijiilvr
uoV „aandragen, vervoeren"; Esp.
////,
Mota
Motlav: zitten; Sam. tou, zitten.
In
S.
Een
aiiii.
(voor
/im/r
variëteit
er zijn;
/n/ro),
verblijven, ergens zijn;
lofia,
de meeste gevallen (behalve in
Krom.) ging de stam op een medeklinker uit, en wel eeu daar
.Mota tui/ara, gedrag, terwijl
Lo
I'akew.
Jli'iif/ se,
en 'roniub.
rusten;
/p/,e/,
D.
nederzitten.
Doch
Henlen.
likil,
teka, zitten.
niet
uleiii/
i.
van
r;
gedrag, heeft.
lji(/ar,
diuirnaast .Mota loi/ava, verblijf. In de verte verwant zijn
'romni).,
mii,
ol'
tciiiom, ll)aii.
(infjalerakün,
Krom
zoo
o;
tiLi
vervoeren, begeleiden".
zitten;
,
Oj.
,
aiir/aler
,,aaiulragen,
zitten.
,
II
van
st.
de/en
van
chirl
ai,
1
27, 7 heeft duide-
l)e|j;ra\eu;
/ie
/,
'.)
annnCm, Hat.
Mal. tanam
,
JMinn.
begeleiden; Oj.
iO rake,
II II 1/(1
Bis.
(f i
iMattli.
,
faiiem.
bedelven. Voor dcii overifang van n in
=
oi
suil',
(passief lannmla),
la/iii
laiioin,
l?is.
.
iiicl
ouder lanCm, Oj.
Ic/iii.
Saui.,
,
Alleuliiiff
l)i\i;i;i\rii.
,
uit te iiiakrii,
lijk surt". /; la/iiiiii
i
III II
ENZ.
,
neder.
-si',
Afiii/n, to walk, to go; (ook: vertrekken). .Malag.
/onf/n.
komen;
Sund.
Av/// op den loop; iteramaakt deel uit van Oj., Nj. leiiff ilalfiiii, gekomen; komst; Nj. ook: gaan; Mal. ^/i'//«7////, komen; 'l'ag.. Sang. daliiiji, aangekomen. .Ifiit/n wordt steeds geeon.strueerd met den (Jenitief van "t pers, \nw. overeenkomende met het onderwerp; 1'lnr.
lotia,
vertrekken; Vaturanga
tief-intensief
erin
bijv.
2,
terfiit/le/iij
wal
////i'^/;
hard loopen;
,
ara ara, toen
alni/a
een substantief
nemen.
is;
atiifjd
I'lvenzoo:
afiii/a
(/.y)
is
in
o-ini,
Sam.,
dooden.
Atniiei,
nra
vertrokken waren, Mattli.
zij
Dit laat zich verklaren, daar
1.'5.
ouder
liif/a,
vormelijk
/f/z/zc///,
de voctrstelling: hun tocht aan-
ging
weegs,
zijns
Marcpies.
Malth.
Mao.
tinai,
linei,
10.
3,
doodeii,
uitblusschen.
Alliai, vastmaken: opbinden; vastmeeren. Nj, Sund.
üj.,
letoji,
vast,
vastgesteld,
Atliai uit a -\- (Pp -|- suffix
ting.
Alliri,
to cover an
Allii-allii, dat hierin .II/ki, eersten .il
oven; to inake finn a post
voor
een.
to
kook op
.////o/
to
i)oil,
i
,
't
cook.
vuur zetten;
mv.
handeling
,
waarvan
slot;
slui-
Uit
Vgl. Hal.
van
Dit
witli earth.
Alliai.
IM
(e
t/ii),
zal
.lav.
één,
met
a,
])ref.
hebben.
liijmiK/,
(rij.st)
voor
ilen
If/iCiii/.
Al/m
'ii
irai.
wnfer halen of
gevormd met veelvuldigheid aaiuluidend A/moicu a/ui/i. Verwante woorden
uit al/iiiani. Vgl.
/^/>,
Day. nlfp
enz.
wel de bcteekenis van ,,nu't"
hoi w a
brengen,
dus
een
an w.
a/n.
wel een andere intspraak zijn van
zal
\
sidl".
a/ii
=
/;
mij onbekend.
i
TAALYERGELI.I KENDE VERHANDELING, ENZ.
92 .///,
stellfii,
|)l;iatsen,
Krom.
iiiakeii;
maken:
//;/,
//,
iiiiiisU'llcii
pc
//
Mota
een
turn
to
fi/,ul(i,
slwitmedi-kliiiker
re n
]l)an.
;
keel;
/old,
een doode; een
AliiKiii,
Mota At me man; ///,
Solor ida
hniKili'.
II II (j (I II
eii;
Atni,
kool;
l''i.
AI
II
of
Xj..
hakken,
Day. fo/(ni,
Siind.
ontsteken,
Sinnl)..
.Mal.,
hlakeien.
menseli, en
mafi'/i(/.
ron>ti'ii;
.Mota
lun
.Makass., i?ug.
ll)aii.,
Pak(!W.
V\.
foiio.
ot'
pUaiiit/
weten,
hegrijpen,
Sam. en Mao.
.
n =^ ma
l'it
en
,
de
ofselioon
/•
Alpoinji, pull,
Al waar
fiod.
II,
is.
genomen
liet is
Al upa, ,,Ians",
/..
voor
to
is
S\\\
I
mluhi /
r
ii /i
Ia
.
i
n //
,
to
Vgl.
.lav.
is.
jii'oiiii/
Sam.
waves on
Ingms
Polyn.
///v,
Vgl.
puien,
,.a
ineendraaien.
A.
pi lel m/.
ot'
reef.
en Nj., Sund, tem-
Oj.
neerklotsen, bestormen.
\'olgeiis
tnpi-
uit
T/jiltiiiir/
twist.
twijnen; vg. ook Mota biro, to turn,
oiucgelmatig
beat, as
het
laii,
lalnt,
.
waarvan milo, .Mao. mini. draaien, twijnen.
neerstorten,
't II
in
moet dus staan voor
pilniiif/
Hat.
gewoon.
ook
vnloculü, draad;
Fi.
Mao.,
laii.
Mal. In/m, üay., Toumh.,
van
st.
(hut,
draad; vermengd;
to
////,
Toiiml). I'uinno, houts-
Atpilfiinf/, mengen, ronddraaien, oprollen. st.
ala,
hAnii/iiii.
z.
hranden.
weten; Sam. mataii, tellen, rekenen; mnlini ,\m"^{-\w\\\w\\:
laiiii/;
dood.
/////.v,
waini; vnkaliiniina, opbraden.
tiiiut-lwmu
iiniKiu,
telpii,
keel.
Sikka ala
de eelitgenoote;
'roumh. ma/au, wijs;
Mao.
Bis.
tflCii,
sWVkiiw. Hihtilo,
liloiiiii,
ata,
l'it
gee.st.
imilc/i,
vnui'
kennen,
,
Fi.
slikken:
't
Mal.
lölö,
slikken;
plaatsen.
,
man en vrouw. Samengestelde uitdrukking:
,
c/iiii/aii.
licht
Oj.,
Iiniii,
sc/c,
.si)l(},
Niaseh
li'lcii
k
uit
/
plaatsen, postee-
(en toestand st.
onver-
/////
dat de
liet
.Tav. fnlnii,
(illeni;
lelina,
lallan,
is
in
//
awav;
7V seliijnt
pliiatseii (ip.
zeker,
in
N'our
.Malag. \\y,\n.
Ifilhiiif/.
.\iiiliiin
roast;
swallow.
to
lUin,
'l'ag.
Makass.
stellen,
])laats
in
Iiiin,
.lllcuji, lolon.
geenszins
d
en dan ware te vergelijken
is,
ii/if/,
t;;elijk
andeis ware
liel)l)en;
te
zetten,
lnjv. r///V//7//, to liirn
\y.\vk:) a/i-j/ii .
xciIdu'II
.Mugelijk,
klaarl)aar.
ontstaan
the
//,
vormt,
zetten. Alt
Mota, ook samengestelde uitihukkingen, (vgl.
Mota
ikiii.
iiiv.
;
Malay
A.
heeft het
suil'
word", hetgeen
///.
niet
woord, dat door de zendelingen over-
').
bijl.
Herinnert
eu daarenboven
is
aan
Iiimhak,
.lav.
de a aan
't
doch
dit
beteekent
begin dan niet verklaard.
Alupmi, beginnen, sclie])pen. V\i uii, imkvu, O uil, onder de N. A lira lam, vasten. Krom. lovokum oï Icvokom.
c\\
iip///i
=^'
ultti/i;
II II
)
Heteekent eigen-
Vgl. Bat. ttiorluwa, heilig; moitiiwa ttehala; Makass. miiiuu-a-tja, (jod.
•
TAALVKlKiELMKHNDK lijk is
spenen
/ii'li
van
„s])enen" (een kind).
voedsel; lliaii.
nalaten,
lowDHij, II II
zgn.
,
ui
koopen
II,
aura
riihra
voiee
rimta
a
II
f
of
'
II
marking
stem
,,de
ira
bol,
"
O
Aimln Abirat
an.
sutt".
Auata asja
aii/iiaiii(/
aiiiilii
Hetzij
en
.Mal.
en
/iiu-nin/
/jiurn/;
/ie
Luk.
ii'ilai. is
prijs"";
,,
doeli
1."},
'.),
oog. Z.
eig.
met wat
strijd
uit
uit
aiiata alu„little;
working
,,seltisli;
den vorm van
=
a\ nat
prei'.
de
tot
measnre; ,,
to
woord den buut, Nj.
boljot is
o.a. even-
^/////y^/*,,
is
,,l)iggish
little"; asja aii/nanij
,,
Hoe
auatatiiiii
(d.i.
dit alles te rijmen?
kennen van Jav.
te
not
,
betrekkelijk dik".
Aveigli";
misdadig".
iiinivhnlflttili,
't
Oj.
gevolgtrekking dat met
aiiata e/ca
door aan auata de beteekenis toe ;
volgt:
met
ai(/iiuin(/
vertoont geen spoor van
i»ezwaren
is
de woordenschrijver niet reeht wat
leidt
to
het
is;
oiuler de N.
,
hetzelfde neerkomt als
o|)
wezen, want
jnist
niet
„zwaar, sterk, zeer";
de menschen)
atiiiii,
Kan
Niettemin wordt Aiiafa irai Iuh ver-
i)estaat
Dit
mark;
,,to
iemand
tjo/i,
in
,,l)etrekkelijk";
is
hetgeen
heet
au
weet
is
verhouding.
i)i'doeld
alleen
r
li
moet men trachten
big",
vcry
=
is
,
Als beteekenis wordt opgegeven:
enz.
IMijkliaar
en
redigheid, aiiiila
tinniiii/
nic,
'/Vv/,
N'.
nohran, terwijl rokra mv.
is
or deereasc".
maken.
te
en
.lav.
Iiiila
rcpcat": (unild nnja
,.to
is,
op
zin
riiiilim
mv.
prelix;
laa,
i
only for self". iiiialii
een
iiicrt'aM'
met
tolkt
tong, oiidcr de
iuit
utter a voice.
to
i.
heet
,
aiiiila
liiiH:
niin
;
ilai,
dns ..kreten slaken'". Zie
A
Lani|).
eiiic\
,
/lomai
onder de N.
II ,
Aiia „a
la
III
Inc.ms:
f m fa
ouic
kanie,
ol'
15is.
Annll.
iiicrondcr I II II
Onjui-st;
verl)aal|)rert\.
hotuc is
{f'iiKii),
Mat.
Am nu,
/,.
Avw is te vergelijken ind ophouden met iets.
of
torn
umi.
lienten.
Mao.
is
stam,
98
ENZ.
ntwo) nided (zog)
(1.
kam
A.
k-mii,
deiizelCdeii
oor verdere vciwaiitcn.
Krom.
l)ij
ICroni,
\'an
Sang. Onic.
iiiiiiiKii/,
\
rijst.
A
eten.
lanu',
At wan
want
voedsel,
WHKLING,
VKIill
aiu/a-
iemand overlast aandoen;
W
wat mij wjuirschijnlijker dunkt, door aunla
iemand kwaad doen. Aiiali heet niet te vei-sciiillcn van A
vergelijken
of,
met Mal.
buical,
dewijl
nemelijk, beteekenis
Aiiati
i lu
hetzelfde Aiiali
het
little
r
met
Dit suflix
ai
r
iinriuniiuriui/
zeer
is i
a
en
,
dit
lijkt
aan-
sutüxen au en / gelijkwaardig zijn, maar de wordt door de volgende woorden gelogenstraft.
aiu ji'i lu
als
I
dl"
,
II
II
is
,,to
proud,
wel
augrv;
mogelijk,
voorziene aua, doen,
(iemainl)":
Mal.
hiiwat
,
rudely
lu'have
moet dns, zon men zeggen, zoo
drukken. jegens
.,
u a
als
,,to
aiiafi,
maken, dus
zouder
sufiix
,
dit
sidlen,
imriufi,
iets
want
";
imr.
is
rongh.
behavc"
uit-
voor awiiati,
is
,,doen. handelen
ook
,,behuudelen,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
94
iemand kwaad doen"; b/iwatan hehamMmg; l^xnsch bt/aliua, gedvAg. IMojiclijk is ook in 't bovengenoemde Aiiafn asja fii(//ia'ni(/, workiiig onlv lor self, annta als „slecht behandelen" bedoeld, nl. bij het toemeten.
maken:
wkvv. zonder suffix
liet
komt ook voor
het
volkomen
teekenis,
als
Malag. voatra,
als
en an
is
= Mal.
hiinml,
doen,
liidpwoord voor de cansatievc be-
nis
'tA.;
in
stam
Dczeli'dc
verlieliten.
/
Mal. bmcaf
is
Tag., Bis.
Niasch buaia
vianiboafrli, regelen;
=^
biucaf riiu/a/i
I)ijv.
(=
rin(/a)ikan,
werk;
bulifil,
Mal.
biiivalati),
maaksel; buabua, gedrag.
Auil round, to
bind
vilit,
bind
to
(irni.
Vgl. ook Tound».
tritri-
vil,
draad.
lil,
All
de
wui,
i
water-eonrses;
mv.
n'au in wni\
van
onder
d.
z.
I.
All o
obscnre;
(liill;
(f,
Oj.
grijs; 't
strongly;
tie
Mota
to
aanl)inden (een vischhoek).
{in guuij),
Il
hazy;
nevelachtig zichtbaar
zijn.
Daar adjectieven ook met wezen
stam
de
dat
uitgcbn'iden vorm
Day. Jiawo
vaal.
All o
is
,,
is
krlturii,
make". Uit de volgende diff'erently";
wkw.
een
maar de vorm
Auun,
aiioh
te
= Erom.
I
i
zijn,
1/
,
van een
ascli;
grijs,
met de beteekenis
,,to
artikelen, o.a. andli in tuk csengc,
Mota
wou zou dan een
't
prefix
to arrange cloth.
Asjamud, Asuamud
fi i 71
hinni,
I)lijkt,
e. a.
?tow,-
dat iiim.
woest, verla-
wokon, verlaten, niet bezet, woest;
nuiiii,
to breiik;
A'gl.
iiiiixii.
A cii jt
Os.
mogelijk
liet
onverklaarbaar.
is
A. daarenboven
Acnmud, Vi.
^
tak nnr/o, to change"
woord een .luwe, awe, weel Erom. owi. in
gehad hebben.
r/y/
kulawu, aschkleur; grauw,
woest; M/ tup auiin, woestijn.
mokon, woestijn. In wijl
liainik,
en wel in beteekenis overeeid
is,
er van
misschien
ten;
uiio
verbaal prefix
to
aiio/i
grauw,
gevormd worden, zou
cause, to teacli
finiriik,
donker;
motregen".
een
heet
II,
iiialiainik,
Aim;] moet tot uitgang
hiin
eigenlijk .lav.
is
Snnd.
Vgl.
grey.
onduidelijk zichtbaar;
/ia IC II/,-,
to twist.
A'^gl.
en
l
iiitgevalIi'M
/•
ii'nni
zijn, ter-
heeft.
ava
it
=
en mud,
aiia
Asvnmud.
A tpi lai nt/
,
ook Asrnpi Ininq,
to twist.
Avi, .lav.
to
pijnt
press. is,
Onregelmatig sulÜN
Uit een
w. vi
,
ouder/;//, dat gerediipliceerd
met de beteekenis van drukken, persen, Mota pipinfj, to close, press upoii: uit
jiletten.
jiipi
en
ni.
Avi
se,
nederdrukken; openbreken (een deur). Se
is
,
.onder".
TAALVEROELIJKKNDK VERHANDELING, ENZ.
95
B.
B il den
i
Misschien
proinisciiousl}'.
,
andere
slechts
van
iiitspiauk
daar (il/ti/fiinr/ en Sani. J'i/o, „vermengd Doch de / des uitgangs is dan hc^vieemdeiid. Buiig of piinq, stomp. ,Iav. punfigfl stomp, at'g(;kiii)t; Simd.
van
stam
met"
pifa'niff,
l)eteekent.
,
Day. stuk.
afgetopt;
G. Gnin(j,
MP.
kann, enz. ani.
nam, Nlïuin.
Flor.
eten.
wortel
kani;
Merkwaardig
knii.
eni,
Bis.
kaan en de
Erom.
is
kan soms een secundaire w.? Tag.
Is
ga /ui; l'i. otn, Nüuin.
^\oii\ f/nn,
ka'ni.
lange a in '1'onnd). kan pleiten hiervoor.
Gaji
qop,
of
de
rood;
heet;
adj.
Zie
geliefd.
"
'
(!ap, siihst oiidei'
I.
Gas, brandend; Vgl.
eijcHipis.
Fi.
nc/kaèo,
Ondanks de
verschroeid.
de tong); met prcf. ook
scher|) (op
mv.
afias,
verbrand, met bijvorm nr/kiDa, verbrand, /•
als
is
verwant
beschouwen
te
Oj.
t/e-
süng, verbrand, Xj. (j^seng en (josong, gezengd, aangebrand.
Ged, kenen
ged nyak, good
ernstig verlangen;
genoopt gevoi-lcn
willen, zich
Gedang, gezond
me. Het
wel.
heel,
kudu ora, graag of
;
.Misschien iviS.
gemng,
leven en gezondheid gaan in elkaar over; als
for
behaagt mij". Oj. këdö, Nj. kidah en
,,het
zijn
terwijl
,
Fi.
betee-
volstrekt
niet.
leven; de begrippen biila
overeenkomende
het
kndti,
zal
is
Tag.
zoowel leven, buhai
leven
beteekent.
Gehgche, met Mota
wel, gezond.
want
gese, id,
Dit kan verwant zijn of liever identisch, heel,
al,
ook Makass. gassing, gezond.
heden,
Mogelijk
is
heil,
zijn
naverwant;
Gedang een andere
vgl.
ont-
wikkeling uit denzelfden stam.
Ges pan, to
to
tear
zonder
proeven
(eig.
er in
with mouth,
picces
is
bijten),
en
Ges gi op!egnplei/,
hetzelfde als Ages,
bijten,
«loch
prefix.
D.
Dai, sterkere
Tag., lakoi
bijw.
His. ,
op;
vorm sakai; Sam.
sakag, ae,
ati dni, Fi.
llian.
Mota
o])rijzen.
èake,
.Merlav,
fakai,
xage,
Dai uit daki, dit Erom. sa/i, sak,
Tound).
Ngiina
,
uit
saki,
opwaart.s,
Tonsca, sake, Moiigond.
Kakc,
Vatnr. sahe, opgaan;
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
90 scheep
J)i
üei; Sang.
en
tunia
Mao.
ai,
.Macwo
sluit
Esp.
ai en
aan
(Mig
zicli
Sc/;
sai
JMota sei en
Pakew., voor o
(_Noni.
/'v//
?Vo*r',
vr.
S.
u
cii
Anil)oii sei,
Motu iw, Erom.
fmi,
Wi?/,
èci
Fi.
isai;
si
(ïog se, ise,
?>o ac/,
.ve/,
en
is-fii
Sam. Bugotu
boord"
,,aaii
vaartuig.
wie? Zoo ook
,
ise,
aliei,
vr.
isei,
(li
Bikol
isei,
Bat.
si sci. /
n
wieii?
,
ook
snjie
smfd-i/an,
Bis.
'1'ag.,
l>ij
Mota
op.
gaiiii;
Pak
,
T>akou sei
,
'i'onsaw.
ai),
?^e,
l''lor.
Mcrlav
Wo-
irosei,
vr.
enz.
sei;
E.
Ea
II
ho
II
iane
iMota
Ic
ginds.
,
daar,
wijst
de
in
gelegens; o.a.
Mota
ginds.
Arag
in
/..
d.
iUii
AV/.y
K
II
,
meer omdat
Pak
de
die,
vgl.
dat.
//
onverklaard. iets
nabij
iki,
deze; evenzoo //r;
lief
is
eaj)
de vraag of de
iiii/lii
is
oog houden op
,,'t
vanrii,
A es pan,
vertaald
wordt
45. Ejiero, tweemaal;
Volow,
.\lotlav,
Kas pan,
to
voor ai/as pan;
iets".
herhaling aanduidt.
dat
preti.\,
blz.
z.
approaeh an enemy.
to
;
nang, veelmaals; alles verkeerd voor rua.
Nj.
hier.
andere uitspraak van
een
heet
-= jjaha;
e/i(/
r/v,
aia;
voorkomt, op
liet
Oj.,
hier; l"i.
,
te
is,
wateh
to
,
SUïchts
for.
\iiw.:
/•;
is"
it
itai
l'Jas
look
aaiiw.
,
.Mota
vgl.
/iV///,
kehi,
vertolking geheel juist
met „here
l,o
al';
meeste talen, waarin
Norharbar heke
iake,
ver
daar,
,
wegens de volgende
gindsehe.
//-o,
Eohki, Ki
loLo
daar;
,
Vgl. Oj. ho in
voor
Eaiifj
ehfi-,
ty/csc//,
Fi.
Onjuist;
driemaal;
vakarua,
Mota
het
is
ty/r////-
/v/yw-
cagru, tweemaal; zoo ook Fi.
enz.
mkalolu, Mota vanuiol, enz. driemaal.
Kfiainii aiek),
:=
(niet
(Jainfi,
Gas,
J'J(ias=^ All as.
Eiicdpinii,
Incms;
bij
o.a.
eten, met voorv. e
to
walk
'/..
al
d.
Mattli.
=
iiS
,
17;
iipi(
enainu
a.
laatste.
night.
Bevat /w/y, nacht;
z.
Eping,
onder de N. graven. Anibrun ga/i. Erom. /col, \'\oï. ge/i, Sesake Mota gil {gi/iag, diep), Fi. ke/i-a, Sam. e/i, Mao. ken, enz. Vgl. Aliga/e, dat denzell'den stam bevat, doeh wellicht met een /''
lA/i
,
afgevallen suttix;
Egeliek, e/iek of Hek;
Eg en of
engen
vgl.
tweede
ke/i-a.
gewas.
Lees
chgc/iek;
uit
chg =^ paka; en
Ta Hek.
oï eiigen, vai,
Fi.
ijverig;
eerbied wiiardig.
indrukwekkend (van voorkomen); e{?^« Tana ekcnan, heilig. Eig. „specta-
TAALVRRaKLUKENDE VERHANDELING, van
tus",
een
Eges(]a«,
verloren
verl)ran(l;
inv.
E(/et, zien, vinden. Hikol
^i/ii,
Sninb.
ngita,
Eyelai, Eii
ha voor
II
a
onder
//«//,
Voor
lioe?
,
vermoedelijk
Efl si z.
d.
ai nf]
r
lil
kan
vei-schillen
weet
eqsi ik
ino.
één;
in
'lag..
Ris..
Hat. tniUd,
;//////';
ini/ti.
Arag
aki;
////e//.
paka
d.i.
ehjiliu:
doch
verband
effii;
en
-\~
een nadrnk-
;//,
Jim.
=
iiiirniiif/
mond,
cufisc,
Eiif/siinriiig-,
z.
dat anders
pcffc,
niet
verklaren,
te
snilen;
imriiiji,
z(Jodat liet niet
d.
tas ef/sipet/e, gelijkenis.
in
bevatten,
dit
—
z.
Hevat
snlky.
Hgunrlijk;
te
ii/r.
////,
.siitt".
(en)
Vgi.
beteekenis van
in
Egsipege, zelfde
en
cin'l
e/u//ia-m
een andere uitspraak van
is
/:>/.y
naast
(/itoii.
e>^y -|- ///,
jNIakass.
serions,
,
.Mno.
{(d-c-ii),
s«r, wat?
Eff/iim, alleen. Voor wijzer.
Day.
ondcrsclioiden.
zien,
kita {makitn) naast ila,
l^ug.
i)7
(In».
vjin
/cesi
een ding zien; nit
hameti
kmie,
V'i.
inv.
Hroni.
(was) kitn,
,)av.
if(t.
=
(]Hn
ENZ.
Schijnt het-
bctcckcnt,
..land'
woord
liet
licriiuiert
aan Sang. beke, vertelling. IJ da,
Mota
betreft,
siiHix
ed,
bijv.
Lnk.
s,
th.
\ oorts
Edei
Idei
of
waar?).
ace-a,
aan of op
,
^ gl. Jav.
dat ontstiuin
ouder iden,
znigen, zooals suikerriet; Oj. isPp,
iets
nog ouder
waf het
waar?
ciidi,
inzuigen, aan iets zuigen; isfpan, suikerriet. idelii,
/>/,
edi of idi, terwijl eda een ander suttix heeft (vgl.
nit
zal
waar? ook
IJdei,
idei,
voor
edelii,
Nj.
isi'pi
beantwoordt aan
isPpi,
of impi.
Edel,
Erom.
groeien.
Mogelijk verwant niet
Icli.
.lav.
tn/ini,
ontgonnen land, rode; Uilnnan, gewas; Tound). lahni. bosch:
pas
Iban. tahin, Oba, l'Jd
lop
Flor.
lei/ (lp/ e
li'f/oplef/,
terwijl bij
bruise".
Edl en
Edmii woord
als
III
oi
1/
diii,
niriii,
werd opgezet. ,
omdat Uit
de
z.
,
Zeker
nippen.
d.
grnnd
den
in
in
Andere uitspniak van Adiiwi.
d.
woord
Hdi/iiidiniio'J
als
eduindu
in
edu
of
zijn
hetzelfde
oorspronkelijk
adumoij zeer \\A voor
oplicH'eii:
.
Andere uitspraak
wezen
fre(picntalief er
is,
en
.
te
Mroiii.
Herinnert aan
op; mi^iidui
ifliiiiidiiiiioij
schijnt
men kunnen denken aan
edinnoij,
wint
z.
terugkeeren, herstellen, herleven.
Hetzelfde
zou
oplef/,
bevinden op, geplaatst
zich
Edinnoij van .Idii mnij Indien
onduidelijk;
zuigen,
,
In de l']iig.-An. woordenlijst: elifop-
admoi. kussen, likken, maar verder onduidelijk.
Ediii, opzetten.
staat,
,
veld.
crash.
JJlitoplei/ als beteekenis wordt opgegeven „to
elit
Sang.
van.
talii,
to
IJ dn,
niet
Iiiiii,
voor
komen;
ediiniiiioij, adiiiiiiiinij
to
walk.
m
„en",
te
meer
kan staan.
nog aan waarschijnlijkheid, omdat Day. dumah, konnn.
VarhanJ. Kon. AkaJ.
t.
Wtt»i»cli.
AM. Ulicik.
N. R. Dl. VIII.
NV
2.
7
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
9S ook
als
Ef
intcnsitive
,
gaan zich daarbij aansluiten.
hima,
'roiulanosch
'roiiiiil)..
as strong,
piefi.x,
Kfniimi,
Zie
large.
lonil,
onder de N. pietix
in
elujUpal, dikwijls
(z.
E/if/-,
Mon-
Mal., Bis. enz., mkit, Iban.,
bezeerd, ziek; Scsake mum/ii. Flor.
(i-sakif,
iuftisu/cil,
eenmaal;
eghethi,
bijv.
paka.
ooi-spr.
enz.
vaha/ti,
Ehgilpon ilpii
enz';
pained. Tag., Jav.,
E/i(/.i,
gond. lakit pijn:
woorden,
verscheiden
I/paf),
(z.
en
d.)
nog
-pan,
of
ani ==
suft',
toevoegen.
er aan
iets
dus *paka-Uwuam, of
?';
—
Uit egh en
lawulumi,
of dgl.
Eijhohoa, uitspraak
van
Mota
,
wuf
verschijnen;
uitkomen,
Ehe,
wttu
Jav.
tot,
woord
Erom.
in
brengt
dit
eindpaal, lan
polo,
ons
auiclimj,
grens.
,,
Iban.
als
bali?!,
ontstellen"
van
dat
Reduplicatie van
ook
echtgenoote;
vóór telwoorden (zie
.'J4:
et elied
Bat. piga, Jav. pira
Ehled andere
hal,
uits|)raak
gelijken
Malag.
Ehnaa.
Bis.
velatra,
Ango
')
De
ehni,
Oj. pclcnij,
z.
st.
d.
getrouwde
bann/iail,
to
pave
van
doch zeer gebruikelijk,
,
39) en
l)lz.
lied,
Fi
Ah led,
stones.
flat
voltooid,
visa,
Eliled blijkbaar slechts
to spread a cover. ,
Hled
breed, waarvan milar
hilód, Oj. welar, uitgebreid zijn; Bat.
slaapmat,
he!)t gij?
Meta
ci^a,
bijv.
enz.
with
eig.
't
uitgespreide.
op den grond uitspreiden, zullen wel
Ehni,
bijv.
/uin;
His.
Inglis,
bij
met Tounib., Pak. wilar
uitspreiden;
Uit Flor.
').
wèling een uitspraak
nareto unyhnia^ hoeveel i)rooden
15,
Eig.
Iban.,
eindigen, voltooien";
hanci.
hoeveel? (ontbreekt
Matth. c
't
naast peling.
Ehnga,
E lied,
,,
najist
Eli en /tas, zeer slecht.
vrouw; üay,
welke
beteekenis
synoniem van wfkas, einde,
st.
Zulks komt meer voor;
weleng bestaan heeft.
Adiius,
uiteinde hebbende", en
willende uitscheiden; eindeloos
niet
folu,
Blijkl)aar een
tot aan.
,
eindpaal,
mag men opmaken
aan,
tot
Sani.
in c/Z/os (ö//é'*), Oj. ^/we/?<.
van de
uitgaan
„tot
wèling,
Jav.
tot
uiterste
van
heeft
mafeli
ufeli,
Men moet
werkwoordsvorm.
een andere
is
votu,
Marcpies. isah, regen.
From.
bij.
ülios Fi.
,
den dag komen, verschijnen.
vo(n-
Vgl.
regenen.
E /ie Ie,
van
=^
is
met reduplicatie van de beginletter «
niv.,
Oj.
ay ha ah os.
niv.
de stam
hes;
compleet.
voltooien; ehneijid,
beteekenis gegeven in Kawi-Bal.
Erom.
uit
Oj.,
Dun
ontstaan Nj.,
is
is
reeds
ver-
bêlftgên,
eu-vea?i, zijn.
Mal. pêmih;
to fulfil.
Wdb.
te
viahnwèlar,
Mota vear
vëlr/r
veni,
,
grammatisch onjuist.
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
Ehr
—
E
duidt
,
„gezameidijk, gemeenschappelijk;
aaii
Foutief voor e ro,
twee.
10,
II
—
ehri
cii
ió.
biz.
zie
Ehr o-e /ir o, Ehtcle,
E filet,
nauw.
hongerig;
Eh ti ngtnin g
Ehv
1'i.
Pi.
waro-waro.
(liet
hongert).
Flor.
't
uitspraak hiervan
welke? niet
Uit ch
vilolo\
=
hc
ece,
is
en waar?
apane, wat
tot
hem?
niet
=
in 't
In
hem
van hem?
hij
is
wourd
dit
in
=
ehoa
is
is
loah
(haar)?
Volkomen
Sesake,
,
(die)
enz.
en
of
hecht
i)lad
,
d.
z.
men
leest.
„is
maar wel-
moeilijk te raden. liet begrip der klein-
blossom, as reeds. Andere uitspraak van
,
forth
leavcs.
bloemblad;
Uit
pref.
Makass.
a of e en
lica
of
een bijvorm
/iiwara\
iembar.
Naar den vorm
veel.
liwal
is
to
put
to
/awö, Nj.
is
en /eh, to take.
/ia/c/'i{n).
Etwa,
bud,
to
en aio.
,
eajUid nc/c/im ha/c/in o-un, als vertolking van
reeds vervat in
E /pal, Mota
ps.
gelijk in
Mota saca,
vertaler gebruikt c/i/im als een substantief,
er aan
hij
Oj.
hiervan
et
De
E/oah Atira,
welke?
welke betrekking staat
Dit strookt niet met hetgeen
gently.
bijw.
31:
4,
kleiner."
heid
èiuli
Sesake sece.
E/c /i in,
zin
Oj. door één
't
Jav.
of Evato, to know how? Uit ehc, ch Ehveleh, Eveleh, tot take how? Uit ehve, eve, Eimog, donker. Andere uitspraak van Aimog,
ken
seve,
Mao. aha.
Fi. Sava,
E h vat o
Mk.
echter
is
ehva en posscssiefaauhochtsval 3
relation? Uit
betcekent het: wat van
Eig.
.lav.
Het
is ^).
Ehcan, what 't
(InglaiiKi,
Het komt overeen met Sesake
eve/i.
uitgedrukt; ook „waar?" gelijk in
mli,
d.;
z.
,
„asks a question".
prefix
De begrippen „welke?" en „hoe?" worden ook woord,
14.
I»Iz.
vragend voornw. welke? en bijw. hoe? Ken andere
verwarren met suva, Mota saoa.
te
zie
evtit.
d.
z.
heet een
ev,
of
een vorm van
geween.
veel
,
Ero. en iluru enz.
e run,
ontmoeten. Mota vatulu. Erom.
redupl. van taing
enk.
99
te
oordeclcn, te vergelijken met
boordevol, en Jav. liwal, overtrerteu; /«V/Va/, buiten-
gewoon, uitmuntend; ang/iwali, buitengemeen, uitermate. Emelmal, rauw. Geredupliceerde vorm van utal Sam., Mao. Maka.ss. iiiatla, i&w mënlah,^n\& viala Mal. mnnlah, Day. manla bamala, Ambon amala, M. Ceram humnln, Ruru, \x\\.mnta, Timor .
,
,
mate. Kei mat, Letti matmatc gaat
')
het
eerste
Vgl. Codriogton
lid
o.
c.
,
Sawu
ma
een klankverzwakkiiig, waaruit
p.
46'J.
is
af te leiden
,
TAAT.VimGELTJKENPE VERH.VNDELING, ENZ.
100
op
accent
het
dat
emesmas,
himhöm,
Met
enz.
Zoo ook
valt.
Dezelfde regel geldt voor
dgl.
e.
tweede
het
gaat
accent
het
egesgaa,
t'tngtaing
Oj., bijv. diidri
't
hèlhöt,
,
samen de rekking des
hier
staniklinkei-s.
Epepa,
Vgl. Jav. pëpak. bijéén.
united.
Eraiji, gezamenlijk opstaan. Erihfuig, gezamenlijk eten.
Er o-er o, Erop, daivuli
Lees: Lees-.
eJiraiji. e/iri/iaii(/\
Hnnf/.
z.
nauw. Lees: ehro-ehro. mv.
neervallen;
domo,
Sesake
eroprop.
Nj.
Oj.,
roico,
vallen.
,
Eropse,
bedaard. Het vorige als adjectief, met toevoe-
kalm.
ging van se, naar beneden.
Eropropse, beteekenis aan labnh
Rcdupiic-atie van eropse; sluit
uplionden.
bij
Inhuh
Oj.
ophouden
,
niet iets,
bijv.
trouwens ook „val, verval", en slechts een
is
in
zifli
met vasten;
variëteit
van
claiouh.
Ern-eru las,
to speak back, to retaliate. Heter
„to retort" geweest,
Am,
Esenge,
(discere"
leer; tnvsongi
,
,
aseng, kennen, weten; Singk.
Esvi, Lat.
lezen,
tellen.
met Gr.
legere
E tg ei
u in
vorm
in
van
de bijbel-
"docere"); van denzelfdon
en
onderwijzen,
^'gl. l?ug. isciig
Form. sasing,
Mrom. sepi
lezen;
,
stam
iMakass.
,
wijs.
Tag.
zeggen. Vgl.
snhi/i,
xsyeiv.
ge do,
on the side, as a child. Dit
to carrv
overeenstemming met hetgeen
in
in
dien
Aru.
z.
leeren
Krom. tavsong
slechts een andere uitspraak
is
komt meermalen
en
vergelden,
vertaling voor;
want cru
ware de vertaling
133
p.
lezen staat;
te
is
niet
Carry in
arms, auanelcei u ineedo iran, noch met de vertolking van In cedpapii,
Dat naast ged ook gedo bestaat
stomach.
the
woord
ander
geheel
—
is
of
Mao.
kafo, Jav. kuntong,
Fi.
zak, korf;
kete,
behalve in een
wordt nergens vermeld. Tocii zon gedo
,
verwant kuimen wezen met zak,
—
Fi.
kele,
.Mal.
Doch
buik.
kandong,
waarschijnlijk
gedo alleen een slordigheid of vergissing. De beteekenis van de
geheele
uitdrukking
is
wegens de tegenstrijdigheid
gegeven
der
vertolkingen niet vast te stellen.
El gei,
kloppen, slaan.
Zal wel een andere
ook
dat
^V y e /y^/,
uitspraak van
de stam niet luk
is,
kloppen
Afgei
maar
=
(bijv.
aan de deur).
wezen; doch mygciijk
Jav.
lek,
lek-lek,
is
kl(j|)pen,
tikken.
Hl ge Ie lig,
to
sound, as when striking stones.
tieve
vorm van Eigelgei;
loki;
de
eii
is
dus
hier Uiidaut van
ii
te herleiden
of
o.
tot
Is
de intransi-
liiki-luki,
oi toki-
TAALVKKGELIJKKNDE VEIJIIANÜEMiNC. ENZ. Eleuij, bestaan.
Ethi Lit'u
één.
Eigenlijk
ati,
üf
ti
13anks-eil.
Sani.
e thi,
Bug.
,
met
overeenkomt Mal.
voorts niet;
Wango
ta/ti,
/«/,
ti
ot"
Suiid. in
//}/«
dit
ot'
lö,
uit
er
tii/adn,
niet
fa
ontstaan te
liet
dan
js,
maken.
en Oj. taya
niet;
is
01)a lea,
luidt ile
uit
lo,
nioeielijk
is
Maewo,
Ie,
Mroni.
In
tei/u.
Vgl. er
,
is
niets.
E tin,
Eti n'ohuii,
woord
hetzelfde
Üugenseliijnlijk
eliill.
Een voorbeeld dus van
verwisseling van
Uit
veroorzaken.
lidwoord nohini, de oorzaak
niet
.Mao.
laai,
Mota, Mau.
Vgl.
niet.
.Makass.
(ia:
wkw. verbundeu ontkenning Uc wel
Ateny.
uitspraak van
enz.
v/iani,
Eli,
Aiitleie
101
eti
^=
edin,
nat.
iili/i,
d.
stellen,
ati,
begin.
't
,
en
/
als
Z. ü/utini
en
o/noi,
onder de N.
,
EtiiKj, heet, bijv. een oven. Voor elmi/j, en dit van st. tuiiffi, waarvan Fi. tungica, aansteken (vuur); Mao. tungitniigi, oven. De zoden, Day. totong
Etjo, come loose
masiigsi'g
voor ejo
is
veel
pref.
Sang, tinung
o.a.
Etjo itag,
ta'
Mota, jo A.,
is
Mota
als
ge-
,
ontstaan
(=
e
Oj.
to
masiiva
fall
val
,
;
behind
,
to
maaiig
,
to
eenvoudig een andere spelling
niet
etjo
omdat
waarschijnlijker, si'g
st.
uit
/
is
,
Zoo
slack.
,
waarvan
,
aansteken.
,
Van denzeltden stam
is
De
tung
is
vallen; verloren gaan.
late. ;
stam
primaire
eigenlijke,
,
doch de eerste onderstelling
o) en
Mota ma synoniem
zijn.
rug, vallen, instorten; \j. gc-
rirg,
redupliceerd niet dift'erentiatie djugrug.
Etling, sufF.
/.
Z.
Ei ma II, aanheclitsel
Eig.
eten.
slikken.
Uit
etleni,
eteleni,
(zijn,
tclsn
met
Uit tama, vader, en possessief-
de) vader.
haar,
van den 3
ps.
Tama,
enk.
(Saiii.
tama, uit tamaiig)
zóó algemeen verbreid, dat voorbeelden onnoodig
Etnehri,
st.
Ehtele.
bij
o|)iiieuw
koken. Etui uit
st.
is
zijn.
tunu; \^. Etning.
Hoe
e/iri,
„opnieuw" kan beteekenen, is duister. ]Met het .prefix ehr, kan het kwalijk samenhangen: met e/ni heet, als water of
ijzer,
ook
eliri
,
niet, tenzij er een
Et pon, z.
in
de opgaven schuilt.
voorzaat; mv.
refpon,
21.
biz.
Et wan, broeder
(uit
de tiia
broeder,
broeder"
zuster.
en ka, Jav. ka
aka en kaka, Tag.,
Mota
onnauwkeurighoid
(de) grootvader of grootmoeder,
ll)an.,
beteckenende),
Tica,
=
iua
in
Fi.
kaka, Sund. ka
tuaka, oudere
= aka,
Dav.
Makass., Hug. kaka, op zich zelf „oudere
Mao.
tuaka,
Sam.
tuaa, Touml>.
tiiari,
tutuai.
Eugaij, opgraven, bijv. wortels. Z. i'gaij. Engsimring, zwijgend; onbekend met de taal
die gesproken
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
102 wordt.
I-Aigse
De
imring, sullen, rough, coarse.
„iiiüiid";
is
gelicele
dus neerkonieu op wat wij noeincii ,,nict den mond tanden", doch de opgegeven beteekenis van „zwijgend" is ver-
iiitilnikking zal vol
woord kennelijk hetzelfde is als Eg srm raiii g. Eugsüpo, soldaat. Met eerste bestanddeel dezer uitdrukking
dacht, daar
genoeg;
duidelijk
van
irpu
upo
eugse;
z.
eveumin
volk, dat
,
Er
past.
't
vpo-upo, laag, nederig, niet recht
als
dus wellicht eeu geheel ander begrip
schuilt
is
mogelijk een andere uitspraak
is
upo.
in
G. (NG).
Ngei Deze
what
adj.
,
kan
vertolking
Et
taste?
goed
niet
dilemma uitgedrukt wordt.
De
lekker van smaak. of
r,
mu"^
iigei
overgang van een
eom =
u
in
of gitre/i, zacht zoet,
Jav. guri/i
oorspronkelijk de gutturale
hetzij
of e in
/
the fish sweet or bitter?
daar dcjor één woord geen
zijn,
A'gl.
geworden door verloop, kan
dit
is
triller,
uitgevallen zijn, en
licht
A. niet bevreemdend; vgl.
de
o. a.
Mal. rumuh.
H.
Hadin, Tound).
atei,
Day.
atai,
moet tig
de maag,
Of de
't
hntc,
maag.
is
uit s,
want
ii
niet licht
is
klein.
Is
I
,
het lidwoord;
Hakli
eigenlijk
is
{ui jaa),
atolii,
akli,
geen adjectief,
'^
///
,,ei",
hoenderei.
/lakli
en
Oj.
hudi
toli,
enz.
^),
regelma-
.\.
i"n
eener oude / of
gelijk
Dezelfde
,
te
komt ook
als
antêlü,
itlng.
te wij-
zeggen.
voedsel;
,]n\'.
paii-
Gaing.
reeds zichtbaar onjuistheid
is
aan
wordt hersmall",
littlc,
pege heet „a small land,
hantlii,
Malag. atody, Tag., Bis.
Mota
Iiate,
waar men vindt: „In haklin, joung,
niet NJi.
ja
Suud.
De d van
fiati,
waarbij mangan, eten, van w. kan\ vgl.
possessiefaauhechtsel 3 ps. enk.
haald onder
is
met zekerheid
Enmi. emng
een maaltijd nuttigen.
eten,
Haklin,
werd
Benten.
«'/o/.
dus behandeld alsof ze oorspronkelijk
h werkelijk de voortzetting
,,cockneyisni",
Hang,
't
s
Mal.
«/f, Oj.,
/nilii
Suud.
lever;
de secundaire
ten aan
gan,,
Mao., Marq.
1'akew.,
,
hart,
Tag., Bis. atag, Ponos.
hart.
ontwikkeld hebbeu
zich
si\
was.
't
aii
island.
zoodanig voor in aklin
Day. hautPloh
Mal. Mor,
,
Toumb.
Flor. (olu,
Krom.
Uit de beteekenis van „ei" heeft zich ont-
Zie voor nog andere talen Codrington
o. c. p.
42.
103
T\\l.\ i;i!C;KI,I.IKKNnK VKIflIANDKLING, KNZ.
Wlikkcld (le/.eii
van
tlie
van
jonjf
.,'t
hegripsoverjfani!; hetrel't
de
voor.
vraag
verklaren
te
//
komen. Uit han, gaan, en
llnn, gaan. Bijvorm
\\\.\\
pün\
lldn,
.sv//,
l''i.
van ImLIi doet
//
zicli
men een
zonder dat
is,
gevormd met substantief
is
kainff
Farizeeën; oc betreft:
Hen hen, Aken en.
lut
///,
Erom.
pref.
aiii
Mal. dja/iaf, enz.
hl.
He =^
¥\.
Nf/oing kan
{ü)ce.
en kan
{(tn(/)
herwaarts?.
inui,
Apan.
/..
verselieiden dingen eten.
,
aanduidende;
vnldiglieid
woord)
i'lrom.
sleelit.
Uenfi ni)i
Hf/
jonu
Skr. j'>tn,
antwoord kan geven.
Ham,
in
de
lioe
wat
vgl.
pliint";
met
ei,
Lit. jiaiiias,
Ook omtrent de
van een dier, jonge hooni.
stellig
dier, jonge
oen
-\- suft',
i,
vet, zijn
tenzij
in
ii'oih/jidi/u
de
,
van
branden,
wkw.
/ie
een (lid-
ii
Erom. oven Fami, de
vgl.
en wat overgang van
sehareii;
futur.
niii/eni,
(/ainff);
een veeleen
/iciif/a'uK/
welk geval het zou kunnen staan voor
(onder vorm van
12.
1)1/.
'/..
ii
-f
/•
/icsi.
Een
verzengen.
hen;
geredupliceerd
z.
II
Hefo, op nieuw Mota
h)u,
tncu.
Erom.
groeien,
Nj.
Oj.,
Inmhuh,
De He aan
Inmhu, enz.
haar; uitkomen van tanden. Vgl.
Hug., Sang.
Iinni/i.
Mal.
fiipu.
bijv.
't
Hui aheldci,
zeilen.
voor hui weet ik
geen verklaring.
Ihiungni moed";
of
ahinigni,
z.
d.;
=
Heidei
ahmigni
Iclra,
to
Aheled
stir
wellieht voor
hii-
Henten. tiuru,
I)av.
,
V'\.
Sumb.
tumho,
begin onverklaard; wellicht uit prefix.
pe, enz.
/:
Iuicu\
Malag.
np.
(z.
Lelra
d.)
met
is
„hun
snff.
ge-
i>h-.
I.
la
of
Yia, o
ja.
.Tav.
laHiafi. kijken. Z.
ld, waar?
Z.
bij
iya.
Yasi/as.
E da.
Idei of E dei, aan iets zuigen, zooals aan suikerriet. Z. Edei. Idid, zuigen. Misschien gerednpliccerd id ~ .lav. iKfp, doch zie
Tdenided Idemoi),
dinnoij van
onder N.
convalescent.
Andere uitspraak van
iiliim-
Ediimdiimoij.
Ing ga, plaat.s; hier. Oj. zooals men kan opmaken uit inggaki, hier;
lik ha,
Edimniij:
ngkn. ingga
liet
pnm
is ,
niet
bepaald
„hier",
aan den kant hierheen;
ingga puk. zeewaarts.
to say
what.
L.
ikha,
uit
ika,
zeggen, en ha,
wat!'
TAALVERGELIJKENDE VEIULVNÜELING, ENZ.
IU4
couple, to
to
naiiig,
en
zijn,
Malag. djailra.
djn'U,
IJepiq-
Bat. padjdit, aan ulkaar vastgehaakt
Vgl.
tie.
van den wind.
I)lazeii
ontstaan
/(///•
Bat.
djahit.
coire.
èaila,
l-'i.
Iji, A. uit
Mal.
naaien.
Ij ei,
Oj.
dat
irir,
den vorm
Ijlijkens
in
is.
Ij o, buiten. Onzeker of dit luct Jav. djaöa, buiten, mag vergeleken worden; vormelijk lijkt jo meer te beantwoorden aan Mota Mal. djdu/i
snti.
verband
Uay.
tuan,
Iban.
zou geneigd
Furm. kwa,
Singk.
/cua,
orde gebracht; Mao.
in
Ijeteekent
dit
Men
brengen met Toumb., Pakew.
te
/iod;
doch
en/,.,
spreken; doen.
zeggen,
//v/, in
do/i,
.lav.
,
ki((i
,
Flur.
,,
ver."
verte;
woord
dit
zijn
zeggen, spreken; gi((i,
doen; Day.
afgedaan; enz. Indien dit ver-
/iiia,
kwa voortgekomen zijn, en blijft de i onverklaard. Intnsschen mag wel opgemerkt worden dat ook Mota wa voorkomt als teeken van aanhaling, l)ijv. inniff neia wa, toen (zeide hij) als volgt. Dit nu komt volkomen overeen met het gebruik van rakiva in Oj., gevormd uit kica, zeggen. Oorspronkelijk kan A. ika, verondersteld dat lut nit kwa is voortgekomen, beteekend hebben .,te zeggen" of wordt gezegd". Vgl. Flor. e (jagua, zeide hij, terwijl (jagun evenzeer „doen" beteekent;
moeden
juist
moet ka onregelmatig
is,
uit
,,
CODIUNOTON
vgl.
l/pii,
menigte dichtst
537, vg.
p.
c.
vorm en
Niascli
een
personen
beteekenis
menigte,
//«•«,
van
aanduiding
ter
bijeenliehoorende in
diclitcr
o.
dient
en
of
Sesake
latu-lacii
keurig
bepalen
te
of Jawuli
Iswit/i
is:
M'cundain' stam van den wortel die in
nemen.
Upa
In
u
kaf, steenig,
eig.
/ent, Sesake hivu,
V\.
doch
,
gevalle een
allen
iti
Uj.
enz.
luidt
menigte
Mm
steenen,
't
gevormd met a» uit ilpu, of ilpa overeenkomende met l''ate laöa, veel, ook
of een adjectief,
is
van
als
i//ju,
teeken
de
gebezigd;
w.
wuk. In S. Crnz lepa I
)ii
talen I
tak.
.
Oj.
kananga,
't
.lav.
i/jja
een variëteit
meervouds-
een variëteit van
en.
i'lrom.
,
ma,
Rotuma
h», m, Flor. «w,
Vaturanga,
,
,
,
getakt.
pan(j (vgl.
Jmliangro, 7>iii,
in
is
Bugotu Duke of York ma. der Banks-eilanden hebben wa zoiuler twijfel uit ma.
mkaiiji ;
is
toe-
wiili,
geheel".
woordverbindend vgw.
Wango mana
/////,
De
,
,,
wak, ook
of
van ifpu niyeielijk nauw-
Idwu, groot, zoodat de oudere vonii
Jav.
,
Zeker wel
groeien.
,
Het
kalawo
staan Sang.
te
Cruz Upu,
of verder verwant zijn S.
Tana repuk.
zaken.
schijnt
van een
mv.,
collectief
,
Uit pref. nia en kany
Nj. pang,
l-'i.
ba-^angn),
cloven
,
is,
of
,
dat of
mnga, Tag.,
Bis.
Toumb.
y^rtz/ya,
sangd, Sunib.
tak.
divided in two.
aan, ten behoeve van.
liet
vorige
met
Krom. 'mi, Mota ime;
ro
uit
?'
,
twee.
en
?>/>,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ. welk
laatste
aanlieclitsel
geUniikt wordt dan gevolgd door
zolcloii
mera
i>ijv.
,
met hen; Motlav
,
van
(i!iiif/an,
schuilen
a/inf/,
verdord, droef. Is niet
vergelijken
Mal., Oj.
,
=
met Iban. mnllmj
is
sehutsel
Uit
»//«
anyaUui)
;
en
,
w/ez/y,
ver-
zifli
beschutten, Uïschernien.
ungalinyi
,
Fi.
mnlai, verdord, ingeval dit
verslappend, loof, Tound). lailai,
,
want imini kan alleen
krachteloos;
Iban.
.lav,
alitif/,
;
Imlai te
st.
jwsscssicf-
't
mi.
I mi of Imi/i, vormt causatieven. Z. l)lz. 4G. Imialenj), to shelter, as a tree i»y its sliade. uit
10^
dus
uit lunlayu ontstaan zijn;
verwelkt, verschroeid, en tevens „verslapt, flauw"
layii,
;
verwelkt, tnuUai/u, verwelken, de fleur verliezen. Vgl.
layii,
boom, uit kaï/u. Imraiuf/, to morrow. Mota wfitra;/, ochtend, morgen, daglicht, het daagt. Ponape waran, Malag maraina; Oj. ra/il/iti, Nj. rina. ImriiKj, sullen, rough, coarse; imring imriiiff, proud angry. (jai
,
,
mdringii
Oj.
misnoegd
misnoegd;
gefronsd,
stuursch,
norscli,
,
rem/K,
Nj.
verstoord.
,
I in lag,
van
{iinilagut,
Mao.
l)evreesd.
Salomons-eilanden
-\-
»i.
Sam.
mftlaka,
i),
niahili
mataku
N. llebriden
en
matagu,
Flor.
,
matngn
,
,
Mota malag,
Ponape majak, Oj. matakut. Mal. lakul,
Malag. mataliotra, enz.
m tagini ( ctg, vreezen, Mota matagtag. Initaplan, dim-sightcd; having sore eyes. Uit 1
oog,
en
doch aplan
aplaii soft;
n'enguii
imtaii,
De vraag
is
of nplan,
van oogen gezegd, niet verwant
/wA/, d.
i.
dimsighted,
)n(ü
l)lind.
of er niet twee verschillende woorden aplan zijn is
met Oj. apMay
,
,
en ge-
zwollen.
lm lat e,
Bevat
slaperig.
imia
,
oog; alc
,
misschien voor aich,
.il hui.
gesloten; vgl.
htiliiiilai, sad, as a sick person; grieved; ashanied.
en
imiiii,
I
lil
Ii
lil
I
a
II
/ die
van
ran
't
,
pos.sessicfaanhechtsel
van
mala
Uit
d.
•/,.
3
p.s.
Fcii
iets.
enk. Vgl.
gercduplicecrd
iiinla
Mal. malu in de bet.
en
,,punt
iets". I i
lil
in
üClang
,
In 't
i
ng
voor
,
.lav.
luidt
waarvan
vreezen.
iets
synoniem
linlaiig,
tsumclaiig
,
in
Erom. mcteicngi.
twijfel,
ongerust
ongerustheid zijn over, bevreesd zijn voor
van Skr. samraga, mndelia l)evreesd,
is
een
,
alimi,
iets;
een stam
neüiig,
bijvorm
zijn;
Tiiiinclaiigi ,
van in
Oj. gelang vertaling
twijfel, aarzeling. Iinlila alimi, schuchter,
samengestelde
Kawi mnlinlang, en
van
\i\\\
uitdrukking; imiilu, vormelijk
menschen.
=
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELlNn
106
Van de substantieven opgotcekend staan, lidwoord enk.
in
welke
beginnende
Inim-is als niet in
hij
de voiiriüidc
in
is
ENZ.
,
lijst
weggelaten, daar
/;/
dit
geheel niet een deel van de wuurdeii uitmaakt.
't
omdat
Daarentegen
is
belang
weten welke klassen van substantieven dat aanhechtsel
te
is
het possessiefaaidieehtsel n bewaard,
het van
aannemen.
boom. Mal.,
Gfii, Hat.
(Tob.
/ca// Il
Sawii
ndJK
Hm
l'i.,
,
en
/•
kalii,
Roti,
Letti
CoDKiNGTON
.Malag.
afo,
O.
V.
a/)i
I\lal.
\).
enz.
6S
vergelijkt
Hiervoor
pleit
And)on
,
la//i>.
Api
kapi/,
ng.,
knfioi/,
een vorm
/y//;
Cerani aia
ai,
13
Hikol
His.,
,
Imlai de stammen lai en
bij
Gaj),gop oï(/ai(p, vuur. Fate, Sesake ijapi.
Tag.
waarbij zich aansluit .Mao.
vertoont Kei,
ii
boven
Vgl.
aii.
,
i^ang.
,
/cai/it,
Malag. hazu, Alor kadjo,
hai/u),
kdii
II
Sund., Tound)., Aru kai zonder
Pakewa, Iban.
Oj., Xj., Day., .Makass.,
uits])raak
dit d(!
Whitsuntidc
ka/)i,
met Oj., Tag. kapi
in
/
//njii
apiii/,
doch
,
,
evengoed
zou
hetwelk
tot
het
kalk,
kapiir,
kai
maar
eigenlijk
Tag. apor/
Toumb.
ai.
het
is
,,
Oj.
,
/lajiiï
zou
kaï/u
enz.;
,
liaicu
wezen
als
te
vergelijken
in
't
is,
tot
haard,
kaaien,
blijkens
Mal.
Bug., Sawu
awii beteekent tegenwoordig
haardstede",
,
staan als bijv.
Iiaardgenoot, die dezelfde haardstede heeft.
i.
met
tot
verhouding
dezelfde
in
tot
ndju-,
d.
kunnen samenhangen met 8und. hawu
het
,,
kamer",
echtgenoot,
Ingeval i/ap, enz.
zou de overgang van beteekenis dezelfde
Italiaansch fiioco, Spaansch fnego,
Fransch ƒ(?« uit
fociiis.
Gat,
k(jrf.
kalo, korf, doos. Jav. kaïitont/,
Fi.
Day kantonq,
zak,
beurs.
Gat adng ain Dus is
(/
hoed.
,
Uit y«/ en adni/ainij,
't hoofd bedekken. dan die van „korf". Adngaing
heeft (/at een ruimer beteekenis
een andere uitspraak van adenaing
Gaiiaij, vischhoek. Vgl. Iban. Tag., Bis. haak, vischhoek;
,
verbergen.
kan-it,
Mal. kaït, haak; Wni. kafiit
vastgehaakt; Smid. kdit, haak, weerhaak, delijk j)en,
staat gaiiaij voor gaai/,
of wel gaii
van niet
te
Gaii/ida 't
geheel
Hat.
is
beiialen
of
iMalag.
{9.\i\\
Iiarllra.
en heeft het een klinker
uit gaiiit ontstaan
/
kiit),
Vermoea£gewor-
en heeft daarachter een woord,
beteekenis, gestaan.
Gopda,
vermoedelijk
iidan,
haak, vischhoek, harpoen;
Hikol oran,
regen.
kaïrndan
Malag,
,
Upda stam
oraiia,
is
Fi.
enz.
een omgezet wuda, en iiht
,
Mal
Iiudjan, Jav.,
Een vorm met voorge-
TAALVKUGELIJKENDK VKIMIANDELING, vocgd zou A.
men "t
vertoont
l)Ostiinil(l('fl (/au/, (la
zioli
Aurora, Merlav reu; Aiii\\a
prefix
voor
bijv.
iets,
synonieui klaren
(=
tig
Dair.
tiffani,
van
is
(êr)
dit
liij
liiatsti;
rowa vergelijke
Aangezien
in
Hikol
't
o.a. aanduidt den
snijden, en
zoowel kan
of kn
een
Aniwa towa
ver-
pret'.
als
tijd
X//
Vgl. voor de verseliillende vormen van de
„regentijd".
als
towa.
Mal.
rijst
zich
laat
(e,
van
(/iiir
Ceniiii
lieeft
en
Hat. tijd
met
iiMii.sluitfii;
kiiiiiK'ii
Alor
roira,
reiiiiii
JU7
ENZ.
woorden
voor „regen" Codrington o. e. p. 48, en „JMdjitaal", 186 en 231. Ge do, rat. Mota gamwe; enz. Z. Codrington o. c. p. 48. Ged- of Get-paiiiffwainff, the erop of a fowl; ged- oi c tjinme, the bladder; f/ed-papu the stomach; (/ed- get-pun, a blz.
(/
sheath;
Mao.
Gcd
cover.
a
zak,
kete,
,
l)ay.
Fi.
kfuitoiiff,
yed
korf;
van Jav. kaïidl
zak,
of net uit
—
kele, gewestelijk /y/7/,
in.
en
i/es,
dit
keti
uit
een
,
i)uik;
varic'teit
Vgl. Mal. kandou;/ met Jav. kaïilong,
buidel.
kato.
is
Pame
me
een uHciding van
is
Ami),
(z.
Mota ineme blaas; pissen; Fi., Polyn. mimi, enz.; pa te vergelijken met Erom. tco, bijvorm van po, A. ra, voor (iets dienend); pis;
verharding
de
den vorigen medeklinker waarschijidijk ten ge-
van
volge van den vorigen medekliid\cr. Zoo ook in yct-pun, voor tun,
—
bergen.
Geen, vorm kai,
te
wnni. Mal. buui, Malag. cony
enz.
cuni, Oj.
Fi.
Papil; vgl.
yöt-v/w, ver-
maag; krop van een
ga-viit,
de stok, stam, het hout
vogel.
Gee schijnt een
(er van).
bij-
van gai, beantwoordende aan Mao., Sund., Toumb.
zijn
en het tweede gedeelte van .Mota tangae, Merlav tankei, boom, ee de
tenzij
Umlaut
Geen n'efana, blijkbaar
verkeerd;
boog",
i.
d.
Gce\ji\ ni
(d.
Get mi,
room
blz.
Ngidjin, Toumb.
eil.
li)an.,
Hat.
orona,
Fi.
igung
of
food.
wat
iiiii;
men,
Niasrh
enz.;
hout
't
„'t
hout van
tot
zie
Vgl.
.Sim.
iets
dient,
vertaling van
als
,
neus.
,
beteekcnt
vertolking
van
't
zeil;
vgl.
den is
de
Epan,
70.
Luk. 2, iets;
ig/ni bij
bijv.
I)ay.
there was no
Macwo mi la
bijv.
Oj.
cii
iets
Nj.
aan
,
(eig.
mi ni au, geef eetbaars. hiriing,
ngit/ung, Tag., His.
urouf/
C()I)kin(;ton"
ni sa senga na
,,I)e<'ause
men a manga, .Mongonil.
,
mea, zaak, gocdoreu,
Vgl.
7.
(ïenitief,
hiduug,
Mal.
Henten. irun,
ngiriing.
///.
De
de mast. Eig.
the inn.
de
van
Sam. au fana, boog. Waarschijidijk gai inct Undaut) -|- n, uit ni.
want het regeert een
aan mij). .Marsh.
i
arrows; a quiver.
uitdrukking
me,
Fi.
tliem in
for
bow and
zelf;
me-ndrntou
hure
sid)stantief,
van ai, bewerkt door de
a
basket
a
levensmiddelen; ni
i.
pan,
onder de N, en
is
de
de boog
ware vorm gee
tiki
Mota
Mota
,
irung, ////////.
Sund). urung, Malag
o. c.
p.
4S.
TAALVERGELIJKENDE VEHIIANDELING, ENZ.
108
Hadi,
Zal wel eigenlijk
een kind:
„mijn
v. a.
z.
lieve-
liartje,
ling" beteeken. Z. II ad in.
Ilaing, een
Vgl. Flor. vanga, voedsel:
portie eten.
om
de vorin onverklaarbaar,
pungan;
.]n\.
zeggen onmogelijk,
te
niet
plaats
in
van hang.
Haklin,
want het woord
is,
Heet een
jong, klein.
het kleine van iets".
Hal,
Fi.
loicai,
woon
in
voorslag van a of
steen,
Mota,
rots.
Tag.
hatit,
,
Heidei,
woord
't
geschiedt
zulks
ang\
met
anga
welk
van
l)ehul])
Saa
bestaat
aan
Bat.
de
/
sufbx
't
in
pen
van
Dit e
't
en
in
i.s
lidwoord
't
in
"t
't
m.
van
leven, i.
gelijk
met Bug.
stellen
in
"t
Maka.ss.
men
treft
utanrih ,
iiiauri (uit
te
kap-
't
ouder Oj.
ë/ig,
soortnamen en afgetrokken
zooals dat bij
wordt;
bijv.
de mensch
de wijsheid; de dood. Zoowel
zilver;
het
sterfelijk;
is
onze
in
goud taal,
Makass. dient één en hetzelfde lidwoord voor soorti)egripvoor
't 't
de hand naast
iu
(süortbegrip),
haar.
men
dat
snl)st.
,
ang, gelijk
in
du,
Mal. inali
male, adj., kamalegang
a,
Alota
't
.Ia\.
.Miil.,
i.
Mota en naburige eilanden,
invidueele,
maar
Deze
/
in
vnw. iku; dus kop
regelmatig ontwikkelden vorm
doch
d.
,
Iieldei staat voor heldeni, dan zou kunnen wezen van een aangehecht lidwoord,
gel)ezigd
soortbegrippen
paniu,
,
Verondersteld dat
zwaarder dan
als
(t
an (overgegaan
uit
murihc,
overblijfsel
begrippen is
Mao. wliatn, Ii)an., Erom. ew/, Oj.,
Alieled), on een uitgang
(z.
bepalend lidwoord
r/(//)
in
c,
on.
een
wel
en
't
Behalve
ma/iurip), levend. (?//,
,
male, mortuus. malea, mors;
JNIota
Bug.) en
Makass.,
terugvimlt. in
fal/f
Polyn. talen luidt het suffix angd, bijv. talakauga,
de
pen,
Sam.
enz.
dood, kamatian, de dood; Makass. In
zeer ge-
is
substantief gestempeld wordt. In
tot een
bijv.
vatn,
J^i.
Uit stam led
zeilen.
't
waardoor .Makass.
vóór
lia
Toumb.
r«2///m,
/ en ;
Form. halo, Malag. vato
Bis.,
Tonmb., Pakewa imln,
Nj.,
//.
Form.
Singk.
al/m,
possessicfaan-
Oj.
Hal, Mal.
De
liive.
boven onder de
Z.
Erom.
Iialav, kind.
't
„het ei"; voorts „het
liet beteekent eigenlijk
hechtsel achter zich. joni^,
lidwoord vóór, en
het
heeft
wat zichtbaar onwaar
adjectief,
(als is
sa-ia
houd
///
't
.lavaaiisch
vindt
in
naam; ik
sasa-na,
zijn
naam;
voor een overblijfsel van
Saleiersch ralutu-iga, de koning, ofschoon
in
de verwante talen pinigi, penigi, benegi iki,
uit
iku,
.Nb)ta: bijv.
,
in
44) eerder op
men bij inden
////
maar panei hand (van iemand); gebruik /; dus panei; na-fai, de naam
soortbegrip):
ook
bezigt
Nu, ditzelfde men terug in 't
ik».
wijst.
Hoe
het
(z. zij
haar';
!/l>',
lidwoord ga,
bijv.
ului, 't
't
de uitgang gi voor CuDiiiNCiTON o. ,,de
slot-2
c.
i
p.
van hcldci
TAATiVEUOELUKENBE VERIIANDETJNfi, ENZ. moot in
in.
lidwoord hovattou, en wel
't
i.
waar
althans,
iiuül'dzjiak
Indien
i/d.
dan zou
is,
hier lu'tootfdc,
"t
«gewonnen
niec
er
dit
10»
zijn
dat het bestaan van wat C'odkixcjtox „onal'haiikcliji
ook
in
A.
"t
Hel el
aangetoond.
is
Helle l,
of
Beide vormen verkeerd
nest.
zooals in de bijbelvertaling gesehreven
liel/iel,
waar het gezegd wordt van de holen van vossen. Ook mv., gelijk
Heli is
El in, de
or
II
den aangehaalden
nit
è'n
penis.
peli.
MattJi.
Nut".
'^,
~<',
//rVenk., helhel
is
Krom.
tekst èn uit
.Tav.
phiats van
in
wordt,
/"//•.
ceti
blijkt.
zouder
I'JII
/i
een voorbeeld van ,,eoekueyism".
Jan,
(ook
fowl.
/V/)
Makass. kuica ,,duif"
Ja,
Wango
Jap, J op .Makass.
Jaup,
of
vlieg.
'I'ag.
Sam., Mota
o. c.
nnaiK/o,
Iba.
zinnen.
Oj.
l)ay.
JNIal.,
rnh,
dra.
Erom.
Ti.
diep;
't
.Motu lao:
Eigenlijk:
Makass.
iMakass.
in
suffix
Mota
hart.
denken; nonoinin,
Leiuj of
lalinn
lomn,
met
is
Im-laiK/o,
Bug.
hnn
lelra,
bijv.
't
Sang.
dalii.
diepe; Tag.
in,
diepe; enz.
geest,
Ei.
daliniff,
lalhn.
van
Bis.,
subst.;
Motu
luet
tot
nom
//:
(nit
.Mao.
nomi),
nn, gedachte.
sutt'.
Stamvorm en
/
't
zonder reduplicatie,
binnenste van iets, het hart;
verloop
nonomi en
uit
lel,
Sumb.
,
binnen
't
't
nn;
komt overeen
uitspraak ha/
lalenr/
,
heeft
coil.
liiji,
Bug. daUnn,
Malag.
,
met
Mao,
Reduplicatie van w. l?m; 'loumb.
binnenste.
't
-lav.
maar
thnno,
la/if/o. raii(/o,
bepaaldelijk de stinkvlieg.
lalanr/.
Bikol lalom
Pangir, Gorontalo,
langaii,
Salomons-eilauden
raii,
daiif/au
binnenste; Mal.,
lo,
terwijl
40.
p.
LdS, levende koraal. Mota Ins. Leien, 't verstand, de zinnen. Ook laU'in,
t'owl,
Vgl. Oj. dawuhan, diepte,
zee.
Bis.,
,
Uaif/o,
Nnf.
nr/aro,
ranffo,
j\laewo kiue,
labu.
Lang, Ki.,
Denzcifden
/ciio,
Tonmb. raha,
,
verder Codhixgton
Z.
enz.
de,
overgang van
duit'.
is.
Mal. darnh
bloed.
dora,
.Mal.
beteekenis vertoont Fagani,
//'/
.
wkw. .Ilei'//, z. d. De krommen; nidlnk, naar
binnen gebogen.
Li in mop on, li,
't
hart.
gevolgd door een
volgentle
ontstaan
/;
';/
zijn,
hechtsel nn
.
't
Lumn. om mia,
water
Li voor
stam van LjcIc; de
red u])lieeerde
om
kan evengoed als
nit
eer.ste
te
ni/n,
nu
Liin ook in
(ieniticf.
nit
Ic,
liin,
binnen; mv. irn
oiuler
li^in,
i
de niet ge-
voor e onder den invloed der
/
de veroiulerde (ienitiefpartikel ni
den ouderen vorm van
"t
possessiefaan-
waarschijnlijker.
drinken (ontbreekt
door u gedronken
inumnn. Bat. ininnan, Vgl.
.t/in,iii.
te
bij
Inc.i.is).
\\\]\. in
worden. Enk.
12,
nni linnn29.
.lav.
1
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
lU
Ma,
broodvrucht.
beteekenis
lijke
me en
schijnt
opgemerkte
't
Mal,
G et m Vgl.
menigte, groep.
wat men nuttigt". Vgl.
„iets
zijn
te
bij
Marshal 1-eil. me. De eigen-
mei.
Gilberts-eil.
Fi.
i.
Flor.
Dat begrippen
plaats.
7nalei,
voor „een menigte" en „plaats" door hetzelfde woord kunnen uit-
gedrukt worden,
Mal
groep
of
waarop
Wij
hebben
woord
voor
huis
im; alles uit imo,
nl.
Man,
Fi.,
en
/cawi/ii,
de
te
nog een
'i/mah.
kataic,
Mota
mafiia.
de linkerhand. Erom. moor,
ann
Tahiti
metiiico,
liet
prefix,
als
Tunml).
kiri.
superlatief gebezigde
als
woord voor
matua, Oj. mntuha, Malag. maloa, enz.
Fi.
me echter aan me"
schijnt
Fi. ww;/-/, Flor.
een variëteit van wiri afkomt
terwijl van
,
eerstgeboren.
Vormelijk
is
rechterhand.
Moun,
Erom.
.,oud".
Er
uitgesproken.
ivuili,
Makass. kaeri, Jav. keri, Mal.
Meto,
menigte
dus drie verschillende wijzen
hier
Van denzelfden stam, maar met ander
maiili.
een
Eigenlijk:
Een gesubstantiveerd mas, mortuus. Voor matau -\- possessiefaanhechtscl.
dood.
of
vei.
stad.
wordt
Sam. matau, Mao. mafau en
Maun,
Fi.
MP. manuk.
vogel.
Mas, de Matan,
uit
o. a.
— yum,
huizen.
't
vierde,
men iyum,
ziet
—
e om,
,
Bat. mor,
Filipp.
may
,
enz.
of
me)
beantwoorden.
Mogoj},
wonde, zweer.
Eig.
vurig", uit
,,
ma
(^ ma
en gop, vuur..
Mok Bis.
Mah,
of
abug,
kua;
Van denzelfden w.
stof.
Mohog,
van den grond. Verwant met Toumb. ««w.
stof
Mahog
(en
bij
Oj. libu
d.
v.
,
misschien ook Torres-eilanden magaga.
mo
=
ma
stof.
Gabelentz), maan. Tana mauHieruit
mag men
be-
Umlaut veroorzaakt door de ü in de volgende lettergreep. Ondanks de onverklaarbare vormen magaga, magag houd ik mohog, maukua voor feitelijk hetzelfde woord als Jav. paicukon Oj. pawukican, kalender, van irukit een dat
sluiten
of
w/ö'
de
is;
,
,
30"'*'
der
maand.
,
De maan
heet
zoo als meter, regelaar van den
Het zou echter ook mogelijk wezen dat mol/og en Tana maugelijk zijn, en i\a.i mohog mawuku, d.i. Wuku's hebbende, beteekende, maar dan zou de uitdrukking alleen passen als benaming der maand, niet der maan. Mo ij e, rif. Blijkens Erom. {e)mofe, uit moti, Polyn. molu, tijd.
=
kua niet volkomen
Nufoorsch meos.
eiland,
Mopon, dier; kobii,
't
hart,
binnenzijde. Iniik;
de
lever
en
longen;
Van denzelfden stam
Tahiti
opu
,
't
ingewand
van
een
Mao. kopu, Rarolouga buik; ingewand; Sumb. kambn, builc; als
lil
T.VAL\'ERGELIJKENnF, VERH.\NDRr,INri, ENZ.
Mongoiid.
Ponos.,
MunuKtii
Mu
kompoiifj
Mn
ol"
inii
II
„opening";
heet
Mota
strookt met
.hiv.
keiii/ju>i(/
ondoihiiik.
,
a holo tor cuoking; oven, vnuiplaats.
,
de
in
mtiea,
ingewand;
,
steeds
bijbelvertaling
rnimte.
o|)en
verouderd, ten minste nergens opgetoekend,
wat beter
///«.
Um, niet ukw,
A. anders
in
duidelijk
is
om,
i'^roni.
vuur, dat ik elders nog niet heb aangetrofien.
Paing,
reiger.
.Mal.,
Paing moet ontstaan
Pas, Jav.
Makass. basm. Bug.
wèsi,
Sang.
werking
van
ijzer
't
minst otwikkelde
Pas
acluici,
wat
zijn
bij
afgeleide adj.
st.
Bat.
öosi;
Fi.
De
be-
hard.
vesivesia,
oa>sei.
terwijl
meest ontwikkeld
't
hêsi,
de
bij
stamnien, zooals de Dayaks en de Igorroten,
bijl
om
hout
beteekenis
in
kappen.
te
werd door den
,
Adinci kan hier niet
,,to set uj) a pillar";
nl.
= Jav.
geredupliceerd
tainh,
])avai;icadha
ri)i(/
't
onvc,
Adinci wordt opgegeven,
besnoeien, van luh
Ponos.
merkwaardig,
is,
Mal.
„ijzer";
MP.
voor afmei,
staat
In de meeste verwante
bijl.
I'akewa wasei, Benten.
hcs-'ii,
ira/oi,
beteekent, en
speer,
i-esi,
Mongoiid.
uase,
Sund. hanyo.
Nj.,
woord de betockenis van
hetzelfde
heett
talen
zijn
Oj.,
/j(iii(/ait,
pangi, dit uit pangn.
wasay, Iban. icatay,
Bis.
bijl.
l)ay.
uit
////////.
bijl
het
takken afka|)pen,
nutuici,
Ook
Oj..
tinu-
l)ijv.
doorgehakt; tinutihan;
getopt, onttakt.
Peg e,
landstreek, country.
Ping, van
Kwalijk
daag.
onder de N). en
z. v. a.
aanduidende
vorm
van
als
eom
im,
men
Hetzij
of nicht. lav.
in
uit
avi;
bijv.
Rohos, ground begroeide
Inglis),
bij
to
be
rompot,
plaats;
uwe
(voor ravmii),
rapi/ii
llidjai ontbreekt
;y/,
't
cleared.
dicht
smart; mv. eh
telt.
een gemeen.scha])
,
=
imo, oudere
in
welk geval
ander.
Kig.
Vgl. Jav. rmiiputan
\t
,
,
Eh
fitigfaing.
an
1-7.
met gras
met struikgewas en
begroeid
„volgende";
mv. van
Jridjni.
bij
=
he-,
ge-
de juistere
beteekenis moet zijn: gejamnier; mv. jammerklachten. Z.
Tak, laka,
Eping
(z.
broeders, Matth.
boomte.
Taingtaing,
nacht
{rari, rare),
Oosten. Z.
kant.
zijde,
nachten
rovang, gezel, en imu
rah zou kunnen beantwoorden aan Krom. rac ave,
is
bij
of staaiule voor rahhini
huis,
,
want ping
juist,
etmaal, dewijl
h'aimu, broeder, neef bijv.
Sang. wika, beha,
Vgl.
Taing.
tak apnyiu, den
v(»l-
genden dag. Mota tataga, volgen. Vgl. Jpifag. Takata, vrouw. Eig. de andere mensch. 1'al, Fi.
taro.
Oj.,
Sund.
(alös,
Nj.
tales,
Sam.
talo,
Mao. tam.
dalo.
Tan, roode
aarde.
Tan apol.
klei.
MP. lanali, grond, aarde. Toumb. lana piilnl. Dus apol,
klevend;
z.
d.
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
112
Tap
(ook
een plaats heet zoo, maar de zaak
een
of
Als
rust.
,,
onder verbod gesteld",
tapu,
robn,
Tapin,
niet
j)hiats
mogelijk
itaiip,
beschouwen", of vorm van Jabuc' weg gevonden: l'olvn., Mota
„als heilig te
%. v. a.
Woord
't
op itap,
treedt
heeft onder den
Europeesclie talen zijn
Tjaui tabinu), enz.; naverwant, hoewel niet identisch
tabu,
Fi.
Hat.
is
de
in
de tabu zelve, die op een
])an,
adjectief
een verouderde passiefvorm,
reeds
Onnauwkeurig uitgedrukt;
a sacred place.
taiqi),
verboden.
a hedge,
Dit beteekent blijkens zijn vorm:
shelter.
a
waarop een ban rust, want tapi is de passieve substantiefeen trans, wkw., Iietzij nog bestaande of bestaan hel)-
plaats
vorm
van
met
l)iMi(le,
suttix
met beteekenis
/,
,,
lapi voor
taboe leggen op":
tapim.
Tap nes,
A lap
2Wis j4
deur,
Ken gesubstantiveerd
deksel.
tapiies, gesloten. Z.
nes.
woord,
,
rede,
van
Afgeleid
taal.
stam
denzelfden
als
sainf/. 'Teil el,
met
dit
familie,
Oj.
met
voorts
1(^(^1
waarvan
leide
wkw. Sam. dat A.
lolovo,
Minder
bedrijf.
gewoonte; en
Mao.
't
met
His.
liipal;
])laats;
is
eufise
niet
tactisch
dus
wel
wonen, verblijven: dan bcgiijpt
/lo/io.
moet verloren hebben (vgl. woning), beteekent: de bewoners, bevolking; gewoon hetwelk het
duidelijk
is
suttix
euijsc
')
a/i
„the
vertaald met:
lehcl,
pad" ma.ar Tiukon
Ijehiïja, ,
't
Fi.
dan een
zijn
„a
z. i. a.
Tikufjaii,
Toumb.
„pad", maar ,,mond, ingang";
niet
anders
zijn:
path",
sacred ,,
Voor-
Erom.
dalin(/a,
plantsoer..
Oj.
Sam.
van
')
is
Iban.,
maar
plantsoen, doch
,,padiplant";
Eufjrc
Mao.
lalim/a,
tai/iii(/a,
Mallikolo
laliiii/a,
/r/m^yfl. Bis., ll)aii.,
Kavorlaugsch
Afleiding met iuHx in
lanani,
Oj. linanl-m, geplant, laiiënian,
gewijd ,,
/c///r?w,
(z.
blz.
chari/ii/a
,
enz.
49) van den
Bis. //ïmow, Tag. /^/«m,
en Mal. ook gebruikt voor „begraven"; zoo pok lanu
Sam. en Mao.,
in
zal
])recies
niet
lelinga,
lelemjo,
stam die Oj., Nj., Mal., Toiunb. luidt planten.
iï-pël
is
kan syn-
leliel
Het nauwkeurigst
adjectief. al
patli
vastgestelde toegang".
oor.
Mal., Oj. Uilim/a, Tag.
T'nian,
1*\
nasaali)reiix afge-
of the spirits; a sacred path; the road to a sacred place". eerst
men
Vergelijkt
lapiil.
en Mal. Irnrpal.
huisvesten;
,
iloco,
/lofo,
le/iel,
Tahiti nolioraa,
volk van ecu distrikt; bedrijf.
bestendig, vast, juist; Tag. lappól
Il)an.
lovo,
men
't ,
en
lanom Bat. Vormelijk
Niasch
liiiaaaiig
siiianö
is
=
waarvoor Oj., Nj' hel)bcn
als substantief,
Makass.
linan
is
is
ook subst.
„aanplanting"
een drukfout; in den Eng.-An. Dict. staat eucsen
in
den
zin
Amlion.scli
(sic) lelici.
TA.MAKüfiRI.I.IKKNDK VKIflIAXDKLINfi
Keu ontwikkeling van
fiiKimao,
plantsoen.
vertoont
Atelmoi,
Tivninf/.
moeilijk)
not
in
andere richting
niet ,,notliing".
Oiniaiiwkenrig,
fani'-in
d.
z.
wordt vertolkt
/«///y////(7
want het bijgevoegde voorheeld: (beter:
e h ha in
i'f
he or take
to
ii rai/i//,
want
rainq
om
gezegd
anders
om
dient
een
is
it
dat
iiewijst
|)laee,
ovcrecnkonit niet hetgeen nnar ons spraakgebruik is",
MM
KNZ.
,
bijzin
vormen.
te
trumpet
a
shell;
Mota
tnimpet.
a
sehelphoorn. Zeker wel verwant met Oj.
op een
Vgl.
zetting van
fiiluji
dezer vormen
ir a h de //
vraag in
aan
wel juist
hei/uH,
stcrde
rijst.
Hug. me,
Mal.
om
irao,
hi/c/ns,
Niasch
iros,
asi
,
hor/asi',
finra,
ontbol-
Makass.
zaad, pootsel;
Hal.
nasi,
om
'f
Sang.
gekookte
rijst;
en
Ver-
voedsel bedelen.
„leeftocht" aan te duiden.
Maewo
ragani,
i'olyn.,
Ki.,
Ceram
Hnru,
«v7/,
rijst
dan een samenkoi)])eling van twee
niets anders
as-irn
Mis.
.
Nj.
,
behoort Mal.,
waarbij
water.
,
Tag.
fx'rns,
nagenoeg synonieme woorden Il'ai
,
vertaling van Skr. hhiksn,
is
Ver-
food for journey, dan
beantwoordt, oogenschijnlijk althans,
iru
As herinnert aan Sang.
als
tft.s-i,
moedelijk
want
Day, hvlms, Oj. irims
rijst;
jnice of any plant.
tlic
of A>iii>n
de opgaven geen verwarring schuilt en of de is,
vrucht;
boras,
Hat.
sorts;
all
As wan
of hier in
irri/i
bijv. nnij/up (;fi)i(/ka,
Een zonderlinge om-
De onderlinge verhouding
nlfop, blaasroer.
]?at.
met
dit
Sund.
Oj.
is
't
niet duidelijk.
food or seed of
,
men
gelijkt
is
in
Inlinitief.
tavwe, a condi; ecu
tj/iip,
blazend; en tulup, hetz.
selielplioorn
halen;
te
hoofdstuk over de Werkwoorden de vorming van den zgn.
Toho,
rttiia/
//
„dat 'het niet
is:
een gezegde of gedachte aan
declaratieven
inipossihh!
///
Oj.
vöi/.
Sumb.
Mota /W, water; Krom.
nirac,
l{ug.
nai.,
in
umpe, voor « ni me (A. auinwai), waterkaiiaal.
IV elft
Wegens
irrilfifi.
ireireli,
Fi.
)c/K, Iii/nii.
hii/nii
zouder
verschil
helder,
walvisch. ,
Malag. nkio,
en
't
/•
W
Onder de
vindt
men
den uitgang kan
in
worden met Nj.
gesteld
gelijk
met
helderheid.
II,
ire/e/i
,
wehi
,
helder, naast
dit niet rechlstreeks
irefe/nrelcfiaii, duidelijk,
noch
blinkend; evenmin met Nj. wvA/, duidelijk.
Mota
//o,
lietzelfde
walvi.sch.
woord
als
Mal.
Aru dju Fi. //«////o, haai. Merkwaardig dat men de vormen met aan "t begin op zoover van elkaar gelegen <'ilanden O.
Iiy»
,
Day,
hin
Suini).
,
/////,
]5is.
iho,
terugvindt.
Ni/uin .Mal.
(of
iiiimiifj,
dezelfde
}'//«ƒ)
Day.
mug.
Tirimok,
vermijding van
bij A/iiiii,
ii
iinmu
Fh)r.
.Maka.ss. bij
///
.
in
Aluiiin, Atelmoi), 'lag.,
Fi..
,
Mug.
Polyn., Kisar namii,
Tifiiiin
en
/«/w///-
(vertoont
de volgende lettergreep His.
imuKik,
als
na III /Il lik, Malag. mokii, Mota nnmn, enz. Verhanil. Knn. Akivl. t. Wct
R
t)l.
VIII. N", 2.
A.
Hat. mnnul,-. Iban.
8
\
1
]
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
1
Ipni/i, ruiken;
en epi
ipin
reuk.
,
een stam ijnn, waarschijnlijk met
viin
werd. Terwijl epi te vergelijken
i/i
komt
f/o-a,
geval
elk
in
is
iimhaii,
ai,
ei,
Tag., His.
ii,
Mal.
Ki. ho-i,
Sesake
baliii,
Jav. amhiing, kussen, dat
een ruiken, beruiken bestaat; Sikka wating, rieken,
in
De
stinken.
irniik ,
Nj. ambu,
niet
meer overeen met
uiterlijk
ipin
trouwens ook iiiaiir
wou, Ponosak.
lienten.
'r<)Uinb.,
hi'iH,
ah, waaruit
sutt'.
is
wkw.
een afgeleid
is
IjJiii/i
uit
de
in
i
laatste
Ook
ontstaan.
//
van epi en ipin
lettergreej) in
heeft een stam
Fi.
met
nasalen uitgang bestaan, blijkens bona, stinken.
I^scg, (lus
iseiif/,
op
met
Fi.
identisch
iets
Het
steunen.
staak, stut;
itoko,
eenmaal, gelijk Fi., Mota, Iban.,
is
tevens een substantief,
waaruit volgt dat het A.
met behulp van een
Bis.,
substantieven vormde, die een werktuig aanduiden
van
bifiail,
dat
in
waarmee men
sar, doorboren; Iban. ibifjad, iets
van
s])eer,
slaan.
evenals
A.
en
Tag.
in
/
?'*«/-,
slaat,
maken ook werkwoorden met voor-
werkwoord
het
uit
J']ii
pretix
Mota
bijv.
;
His.,
iseg,
iseiaj
op
is
te
gevormd werden met de lieteekenis tot datgene gebruiken wat de wkw. stam te kennen geeft; bijv. ibagnai/ iboi/sai/, wordt gebruikt om te pagaaien; zoo is ook gevormd isec/, gebruivoegsel
i
:
,
om
ken
Dit gebruik van
steunen.
te
een overblijfsel, evenals neiff/
uit
Ihu,
Mao.
bij
't
Ukon; Oj., Nj., Day., Tound). Tag. tilnn.
tco,
Makass. takka/u/. Mal. tekan
schuit);
Mota
schuit).
Fi.
Mota
tigoiiaf/
niet
Isji,
stok
A. slechts
't
sc(/
uit tfkⅈ
is
Malag. tehina, Sam.
têlcin,
,
stok,
Oj.
(van een
tigonaji,
boonien (een
t^kPiiakfn,
dat vormelijk
stemien;
steunen.
boom
staak,
beantwoordt, beteckent ,,(lwarsboonien
overeenkomst met. tokona en A.
suffix,
in
press;
to
Oj., Nj.
vgl.
een
trans,
in
iiiiilih,
to
Vernu)edelijk uit
strike.
wat op
iets
anders
siji
ligt; niiidih,
nlckcn,
";
hebben, terwijl Sam. tohnai, tot stok gebruiken,
tot steun
kenis,
op
tir/o,
lokona,
evenwel
De stam
Sund). tokiiny, Niaschs-/'», Bug.
Bis. tokón,
tïtkkang,
aan
is
i
substantief.
in betee-
iseiiji.
dit
,
op
iets
nit
litli
drukken,
onder den duim houden. Ifsjisji, zacht regenen, herinnert aan Jav. ritjik-ritjik, aanhou-
dend
zacht
ndaii
ritji/i,
Inpun,
regenen;
als
instinctivcly.
maar
.Mota miitapii;
s|)ontaiieously:
////
zal
.lav.
noch een bijwoord, noch
,,in-
stofregen;
vgl.
is
bijv.
,
///
iitpHn
sponte tua, enz.
me
(/e
is
eig.
,,sponte- sua";
In hoofdzaak hetzelfde
mnlupiinn, he did
it
by
liimself,
na pugak matapiik, mijn eigen schuld.
oud, vroeger. wel
liet
,,spontaneously";
sponte mea; ispiim
////,
ook
rilji-rifji,
stofregen.
adv.
stinctively", ispiih,
Makass.
geen
adj.
In de bijbelvertaling 1u zijn,
=
maar een bijwoord;
Pol. vgl.
lua,
enz.
Flor.
Ina,
TAAIA'KUriEI.IJKKNDE VKIIII ANDKLING, ENZ. reeds.
l'Aenwt'l
komt
Hcrtm
de
dat
ander doel dan
Jti
i
Jai, maar
Oj.
hijw. op.
Mota
,
e
ko
opwaarts.
,
„waarts" liggen;
Jim, Mikol
\
vgl.
Tound).
(hti,
dili
nadruk>wij/(r; heelt
benedenwaarts.
Jai, lU
;
vgl.
His.
Sam.
suffix w
(y//
(icn :=^
«')
Negrito
ihili,
(hthdif,
lierc;
di;
Ie,
ko moet
in
begrip
liet
Uit yV; Fi. de, opdat niet;
ne.
en gereduplieeerd met
diffe-
Sang. niadiri, ontkennen.
niet;
kade, verkeerd, valseh, anders; Nj. dede,
dat zijn;
of'
t//a
Mao.
Tound).
klinker.
voorzt^tsel
De
kore.
\;\n
in
jim een
Ken andere nadrukswijzcr
en mo.
gelijk
Jipa//f/ko,
met verzwakten
dcicli
liijwixii'd
Lat.
'lag.,
Vaturanga jika, vetatiet
dipa/if/ki, up
met
geseliiedt
,
kennen
te
gekeiiinerkt.
Oay.
(uit r
.v///-«,
.Makass.
vgl.
werkwoords
wel je =^ jat;
de,
die
niet
zijn,
wordt
Door
zelf.
Zeker
au denzelt'dcn wortel Oj
anders
wringen"
vl(/i
nniddraaiing;
n-iri, /
bespringen (van dieren).
dei,
Sumb.
,
rft/io
opdat niet;
vetaticf:
rentiatie
,,
Ifn
jont;.
ndri.
Ihan. lUikay,
opstijgen; ,1
l
transitief karakter des
liet
Jii,
van
object
wringen,
van
liaiidcling
ook voor-
/
Hoi',
I.ncms hw.
hij
Mota r/V, wringen; Fi. Hoor de voorvoeging van
wringen.
iriri,
wordt
voorvoegsel
cfii
nieuw, anders gesclireven
uitwringen.
Irittiii,
gegeven
dut
verzwejjtcii .
lang geleden; dit ook
ai/i'ti,
Sam.
niet
zij
Eniiii.
in
')
1
l
A. jim.
up
.//
there.
voor
Pa//// ii-ai/a,
beteekenis
in jja//,
=
gaan, maar
naar.
K.
K.n,
Erom. ko
of.
Kattoke Tegel,
of
Motlav
ok,
{k/t).
Kooke,
een
boot, andeie
vlot.
Vke komt
uitspraak
\aii
overeen
//k
en
met
iraka,
l'ak.
oors])r.
wa/if/ki/.
Kava, in
l'olyn.
Fiper
metliystieum.
Hlijkens den
vollen
uitgang
is
dit
zoo wijd verbreide woord ontleeiul.
K/iri, hond.
Fi.
ki>li
,
Sam.
///,
Mao.
/•////.
S.
('ruz
/////.
lid
woord moet door A. ontleend zijn ann een taal, waar l in r wns overgegaan. Ook Mota /'//•/// is een vreemd woord, want er ^\^•
B»
,
TAAUT.RGELIJKENDE VERHANDELING,
lin
waren vroeger geen hoiuleii is een vreemd woord.
Kurimalnii,
Ook Erom.
de Baiiks-eilaiideii.
u])
Dier
koe.
ENZ.
naam
en
ontleend;
kuri
Krom.
evenals
kurimntnu.
L.
Alalmhi. Lav, schijnen. Oudere uitspraak van hi/i; Lah, liclit. Z. Al aha In. Lar of Lei, trouwen (met een man). Mal. enz. lali. Bug. la'i man. Lni staat dus voor alni, een man nemen. Lau, lang; la ui au, lang van tijd. Oj., Nj. lawas, lang /..
(van
tijd).
Lel,
veld.
Vgl. ook
.lav.
Leien, Iji
aio
is,
want
lelek, lelek
van
aanh.
't
to
JNIal.,
Mota
aan
gemoed";
,,mijn
Jav.
lolo,
lalanr/,
natuurlijk Iele
leien
the
inner
tuin.
d.i.
met
«w, zonder redui)licatie,
iinvard
l)inn('nzijde.
poss.
|)int
in alle
of
diH'e-
opzichten
man,
heart,
beteekenis gelijk, doch
In
lorna,
Fi.
met
lem; Tonnd).
binnen; met
raro,
l''agani
the
part;
lek',
Ic,
Lele beantwoordt
dalPm, enz.
met bijvorm
sntfix
lalo,
Verkeerd; het heteekent
reason.
enk. Lele, gered u])licecrd uit
affections;
hart;
IMawa
voor bezaaiing toe])ereide grond.
endowed with
lakm, Tag. lalim, Makass. rentiatie
veld;
lale,
Iele,
gemoed, de inwendige zin." Ingus geeft zelf op: think about; wat trouwens ook niet geheel juist
is
8 ps.
Roti
Iele,
lala/ian,
rational;
inwendige,
„'t
Timor
binnenste van
't
iets,
met reduplicatie Maewo lolonm, wenschen.
Lel
o
II
os, pisangtuin. Samenstelling van
Lep, wederom; ook
nog. Oj.
Lin/flini/, sprekeiul. lastertaal;
Oj.,
Nj.
line/,
Tag.
Ipurili,
Mota
lel
en
olios,
labi, enz.,
linya, stem, geluid;
z.
d.
daarenboven.
lintje
f/osof/om,
de woorden, rede; kalintjan, bedoeling,
zin.
M. iM a
,
of
met ander
Ma po, als
Mali, ])refix
rijp.
Mal.
tasak,
rijp.
kleiidvind;
Tag., Bis. apu
,
luasaq.
naneef.
Bug.
inêsaq,
Feitelijk
schijnt
Bnru
,
t^p/to,
kleinkind, doch a/u, grootvader.
o/ion
Intusschen
dat niapo eigeidijk heteekent ,,een po,
voorvader hebbende."
Lamp.
pu
=
Suud. anak: Oj.
het hetzelfde
woord
kleinkind; Iban. a/ut, is
het niet onmogelijk
opo, ompu, grootvader
TAALVEItUELLIKKNDK VKIUIANDEMNC;
M latui)
(i
r
(i
r
it
heeft
Toiind).,
rauw.
luv.
()j.
(zijn,
MP.
emesiiutü.
arata
eii
Tiif^.
,
De vorm van
A.
enz.
iiialai,
Day. matila,
mada, Rotti mutak^
Sain.
iiuila,
Ma
marattiwa, Oj.
],amp. iiialuha, Sund. t
on
a;
ij
vgl.
Polyii.
wander,
to
to
malinra
(d.
i.
N. Reduplicatie van maii,
110.
remove from,
to
to
Uit pref.
leave.
mè'
lang ha, zich verwijderen.
Oj.
hirja,
Merit,
Vgl.
l)roe
*/
schoonvader of schoonmoeder.
w//o//rt,
ouhetamelijk, onwelvoegelijk.
biz.
Mei IK/ n, of ma, en
Hat.
raiiinfii/ia,
Arutit ouder de
hij
z.
Mainiian, linker;
wisli
to desire.
for,
Gevormd met
iiterlii.
sehoonvader; moeders
de)
liiiar,
Jav.
mP/i/iiica.
oudje),
iufi.x-preti.x
irm
Lakon marin, Tana
(iog moros, ///,
,
en een stam pcret, gelijk
met Jav. peii
stellen
iets
,
voorgaande lettergreep den overgang van e
docb vóórdat de
Me se, Tag.
Bis.
,
Mcto,
/
droog.
door de V\.
/
in
/
bewerkt
te
hebben,
een * was geworden.
mada, Makass.
Hng. niara, Ihau. mamaga
,
mala, rnamala, Rottin. mada. Hetzelfde woord als meto, oud;
rijp.
Mohoij, hooren op ma
mnraUt
nitiinü.
mclah. Mal., Jav., Mal. mintali,
l'akewa, Toiisaw.
Ma tan,
te
üj.
And), amata, enz., rauw, onrijp.
iiiata,
Mal.
rdht, Malaj^.
117
ENZ.
zoo ook Hal. kararnta, geëffend.
dood:
adj.
dular,
i\lal.
rctliiplicatic;
Mas, Mat,
Muta
vliik.
datai),
His.
,
flicii,
,
,
eeu afstand.
Eig.
te
z.
onder de
d.
/.
hooren krijgen; van
of mè' en hoij, andere uitspiaak van heij, uit (fenyi, dit uit de?ige'
Moij, keuen;
Mol mol, heen
waggelen.
vol.
schoon
zijn,
waarmede
overvhjedig,
airil,
Motlav mur,
zeer.
en verwant
in
allen
Kroui.
MoiJ
zal
wel
gevalle
,,
ruimschoots" betee-
met Motlav mar te
identisch
niet
mol (mival),
vallen.
murah,
Jav.
,
vergelijken
Vgl.
Jnw
is.
oiral-
weer wiggelen; iiwal-uwil, weifelen.
er.
N.
Van de woorden de volgende
.Idiat,
ilag.
die
Inüms opgeeft met het lidwoord,
Fate liali
,
daglicht.
Dit leidt tot een stam Haf, Oj. en is
dus
,,
is
dit iu
weggelaten.
lijst
Sesake «Av/// Mal.
lilial,
st.
is
,,
licht
geven".
van iicu; aditit
lichtend".
.tditi, de
l)orst.
Hetzelfde woord als lladiii, zonder de
//.
,
TiV-YLVEUGELIJKENDE VKHIIANDELING,
118
Jdu
jongen. Vermoedelijk
alej),
want alep
{tan alep)
Afetu
Afotu
of
zeer onderwetseli
iiianava,
voorkomen,
„boodseliaplooper",
eigenlijk
en adu, gaan, komen;
bevel;
is
geheel in strijd niet
„uiten", (Jav. awëtu), gesubstantivcerd
„uiting".
muiiuwu, ademen; leven,
mamv'i
vergenoegd
reka,
doch
aardig,
l)egrijpelijk
dat alleen over
mciiKiira,
„indien";
manmoa
pose". Jfetu
Sam.
beteekenis
.lav.
bij
voegwoord
gebruik van Engelsch „sup-
't
Seti(/a
is
singa, zon,
V'i.
iMakass. sinyara, daglicht.
senf/(isen(/a),
Eigen-
ziel.
vermoedelijk „gedachtenuiting".
is
zon.
Aiiffese/iffa,
IMakass.,
ziel;
Tiaica,
Sani.
is
geest, zin;
als veronderstellend
gebleven
is
Tiaira,
.Jav.
Makass.
overgang van
de
is
Munuva
adem, buik;
iMao.
ininaiva,
„veronderstel"; vgl.
eig.
ahes, doch in den zin van
Mal.,
zijn;
Bng.
gedachte;
Bug. /Kiwa,
buik;
een
hel)l)en
met het hedendaagsehe al te gewaagd iii afetu,
Daarom schijnt het afotu een ouderen vorm te zien van pols,
luluiiioij.
z.
Beide woorden
liart.
van A.
klankstelsel
EN'Z.
siiu/nsinc/a,
(vgl.
over
Blijft
riii(/c,
dat
vermoedelijk niet S. Crnz uatuja, zon, samenhangt.
gedaante, voorkomen,
A/t(/u, tiayo,
iMota
kleur.
Cruz nango, Sesake nako, vodrkoincii üj., Nj., Fi. yango, lichaam.
S.
Oba
gelaat;
>i(t(/o,
ivaiigini
;
gedaante; Touud). imngini, fraai;
Mota av
a fenee. Vgl.
.///,
Motu ahu,
fence;
van een sccondairen
is
in
iiKilili,
iielft;
gevormd met
tweeën
s{i\w\ ptili/i
deeleii;
a of n
pref.
„in tweeen gedeeld"; in
Mota iavnli, een van de twee hw. palili m/xili/i iXc wwc
Vgl.
A/ifiij'ni, de zijde (ervan). zijden;
fence, to
as stones fnr a
to pilc,
,
to fence.
,
,
,
pulihnn, een half aandeel.
en
haij'i
heide talen
,
is
Mola
\\\ip(üili\
het
Ahaiji
tavali, eig.
woord gesubstantivcerd. vorm des lidwoords,
All nu, een schildpad. Eigenlijk na, de oude
Zoo vindt men ook nahar, naam van een zoodat 't eerste op te lossen is in nn har. itnii en
liau.
Sesake /o//«.
Mal.,
Makass.
Oj.,
pnTiu,
Nj.,
Malag. fano, Mongond. pomjmnu
Hat. jiojiH,
A/iega, dienaar.
Flor.
sidca, Jav.
óv/V/y,
,
visch, en /w 'Pahiti
is
Lam]).,
\\\v^.
//f/?-,
/loiiu,
pCnii,
zeeschildpad.
dienstplichtige.
Ah la lidla maanlicht. Misschien slechts een andere spelling \an Alahnln, d. Wegens de vó(')r /zou men echter kinmen denken ,
//
/,.
aan Oj. en Nj. padang
lp ha
II,
de
,
wang.
onl)etwistbaar aan Oj.
heldere schijn; jiai/ang lek, Vgl.
//
Oj.
Aigu u .
in
blz.
(beter
82;
vermoedelijk lut
// ///',
un) uit
li
Ie,
,
wang;
mancs-hijn.
hier schijnt.de
//
beantwoorden.
te
lig II, a shade, Z. ^ligu,
Aigii
irohang
i/i
biz.
S2.
mopun, sweetness of
lieart,
binnenste, wegens de volgemlc
van; mopnn, z
blz.
10'.).
love. /;
///
Zie hier
TA.MA'KltGKLIJKKNDE VKUIIANDKMNG .1 1,(1
k(i
it
i(
(hvarshiilkiMi.
,
van
ivtliiplicatic
V\.
Kdii slaiU dus voor
tlwarslialk.
i/c(ts<>,
vormelijk =^
/y/«,
ecu
I\liiiiil)lijkclijk
Di'
laiu
vatten als
te
o|)
/o
ot' ,,
kanolcn
vervat in
is
vlottende halken";
,
ontstaan
/•
v<')(ir
e/
kooLc
oi'
'l
lidwoord.
vlut,
misscliicn
llö. Knso, lam
z. I)lz.
door
iK-tcukcnis cchlcr
door vriki'irdc woordsclieiding; na de undc vorm \an llct/A'll'dc
h»
I
iffvormtl
iiiv.
in
k//,',
/y/////.
KNZ.
,
Day.
is
d\vaisl)alk.
ktisdK,
.///
nlioad,
hedoiveii
lliikli; zoo ook akli
Al (UI pa,
soort
Tahiti
duit'.
schaduw
.thiiu,
Uit
ei.
zonder
liahli,
Inpe,
ernbe, Sani.
ini'/jc,
al'ljeclding;
;
=
(ikl'i
//
;
z.
lioenderei.
lija,
/i'dlmii
rucc.
Fi.
di? wiuns beeltenis? Z.
i
.llit'liiiau.
A Im
ai,
II' IC
II
Amit,
omzetting van
uw
,
tong.
yaine,
Fi.
S.
lama (voor lamai):
mei, gewestelijk
Mota name, Kisar
latiie,
Mota
is
ligt
mca
C'iist.
Suuili. lema,
verder
Vgl.
iiama'n, tong.
Ilawaii
of York knrinne, tong.
Sam.
want
alelu
spraak,
ole'o,
voorafgaande
de
spraakt";
Duke
i/animea,
A'an denzell'deii
snoeperij.
,
bedrevenheid, wijsheid. Moet eigenlijk „welbespraakt-
l)etcckenen;
Iiorero,
proeven; ïiamihau
IcCTiam,
Amarero, heid"
Er
water.
icai,
name, smaken, proeven, alsook JMao. lame-lame, smakken.
iMakabS.
Voorts Jav. wortel
uinam
tong;
And)on
mei,
(."eram
(van)
ui,
„schijn van water".
hot begrip in van
mijn
Vit ulmu
mirage.
arero
is
dus
,,
be-
woord-
verkeerde
van
Mao.
tong;
is
gezegde. J/arero
gevolg
een
a
Mao.
,
taal,
afscheiding.
A miiisalci ziek,
=
(vormelijk
raliai/i
ziekte,
Woord
't
schijnt in
lopiiii,
ontbreekt
bijbelvertaling voor
Ap
inlandschc
,
.Mao.
heuvel,
His.,
Iban. Inikid,
'i'aii.
hiikid
Vgl. ook
,,
Mal.
ons
huid;
for
de gewone
is
Maewo
,
yams.
Fi.
voiiii
't
elja
,
(jiog,
/;///''-/>/'/>•,
hukide,
wiikido,
Mahig. vnliihd,
{ii)piike
't
be-
in
de
Sasar.
vormt
als
woord en
Oj..
aard hoop; \j.
niikir,
Makass. Imke, berg.
het
ware den schakel
die in do overige talen.
grafheuvel.
de
grouud. van
aalnl
Mosina apa, Lakon ap.
Sang.
van
r/ia
l-o
ihi,
hiikit,
akker";
ipi-tnifi,
de
of the
Itrengt
berg;
ijl
d.
hillock
toe[)assiug
Mota
ArnHin, surface
is
deze
tnsschcii
dit
Fi.
fh,
piile,
z.
Mota,
mat.
Rotuma eap, Apnhe, a monnd or
\i)low
't
Inoms, maar
Opan.
Xj.
dew
A. niet oorspronkelijk,
tegen den gewonen regel aandrnischt.
/
bij
Mal.,
Oj. miimikil.
paa'dit),
Jav.
der / tussehen a en
liond
Eig. matsali, ziek; Sesake manilri. Flor.
melaatschheid.
,
zelf
huls fvan
iets);
Met grondixgrip op Sang. dani
is
naraxin
ii'iiltnlilaii,
the
dus van o|)pervlnk en
{rani),
wat
(er)
boven op
,
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
12U
Makass.
(zit);
indus, Oj.
Ar in
ook
tëiidos,
van een
boven;
rate,
Ahri, omheining;
of
met doorns voorzien;
.//•/,
w. das, waarbij bchooit Nj.
lioofd.
fcrnë,
z.
Een gcsubstautiveerd
«Vo/;>, heg.
«/•/
d.
Arupoing mist, nevel. Bevat jyo/z/v/, donker. Ar tu matonga, Noord-Oostenwind. Tu wr//o;/y/rt ,
hetzelfde
Marques.
als
heeft),
kwalijk
anders
iets
(behoudens dat dit
ratuiie
iu
Zuid- Westenwind;
Sam.
fonga
is
dan Jav., Mal.
zijn
in
bedoeld
„tengali"
MP.
de volken der
bij
wind-
taalfamilie de
aangeduid naar gelang van de ligging des binnenlands
streken
de
,
het binnenland, hoogland van ieder eiland. In
is
worden
gevallen
veel
middelpunt.
Aneitvumers
Ik veronderstel dat met
hebben.
richting gelegen
verschillende
Javanen
de
Bij
zee.
Madnreczen
Zuid,
de Madureezen
bijv.
de zeekant Noord
is
de Formosiineu der
bij
daga Noord
is
ma
Tonga kan
tengah,
enz.
Dat middelpunt moet voor de Samoanen, ^larqucsanen
niet
ca,
Zuiden".
,,'t
vormelijk
is
tl
{lor),
bij
de
Voor
estkust West.
de lloko's daga. Oost
bij
;
\\
tot
bij
;
de
Noord; voor de Niassers is miraga, zuidwaarts. Uit deze benamingen voor de windstreken kan men meestal L'ampanga's
pura-laga.
opmaken welke kust van een
ook
melingen bevolkt
A si o in
of
verkleinwoord
uit
om, De
vogelnestje. Vermoedelijk óv'ow,
II lil,
Sam.
*/,
um, bijvorm van /
van
si
door de aanko-
eerst
't
geworden.
is
A si
eiland
eoiii
ook Jav. hvpokoristisch gebruikt, en
*•/,
,
iiim,
Mal. rnmah
iiii,
uitgestooten,
niet
huisje,
4vV////,
dewijl
um
innah , enz.
Oj.
,
oorspronkelijk met een
medeklinker beyon.
Asiisu, zuigeling. Uit Sam. Tag.
sitsit ,
,
susiian, Jav. siison,
vrouwenborsten; zuigen;
Tounib.
.snxii
,
|)a\
Iban.
Inso,
.
tutu,
van
zuigeling; Oj.,
siihi,
l"'i.
hetz.
;
Nj.
siisit
siisii.
Bis.,
Mal., W\i.susu,
de borsten. Ataiiingu uu inani; iu
,
mogelijk
haar echtgenoot. staat
-//
Atamng
=
alamaing,
d.
un voor o-un, maar het kan ook
ngu hetzelfde woord steekt
als
in
Aigu,
lief;
z.
d.
ata
i.
zijn
-\~
dat
Atamani gu
zou dan wezen „geliefde man, manlief". Vgl. Oj. hahgun, de verloofde (van een prinses). Doch de eerste verklaring is waarschijnlijker,
.,haar
omdat atamangu un man".
Atimarid, en arid,
•/..
in
Matth.
I,
1'J
een vertaling
een hoofdman, vor^t, groot heer.
is
van
Uit atimi , menseh,
d.
Atimi, menseh. Erom. ateme Tana nremama,
Nifilole sime.
toegevoegd wooid, dat
te
alemonok), gewoonlijk etemc,
(in
Uit aln,
oordeelen
menseh, en een
naai-
den vorm
in
ter bepaling
A. zoo
iets
TAALVERGKLIJKKNDK VflUlANDia.lNG als
moet geluid
('////
In
betcekeiit.
Mruiii.
iiedii
Matth.
a
o.
,
vei-staan. in
(Hiu'iiie
is,
bezigt
ais iiicervoudsachtervuegsel
;
rarmiidi
of d'uiemi ent
Erom. een
in
moeder,
mi aan
aciitervoegsel uie,
moeder, doch
zijn
,
dine,
uitgedrukt; ook efemeiiia
is
vermoedelijk zulk een mv., doch mis-
is
men
treft
zijn broeders, enk. «r^v/Srt/,
eiiie,
mv. dus dubbel
't
kinderen, zonen, van enk.
nctiiiiiw,
iiijv.
U;
5,
men ook
I
komt me, emc voor
menselien; Tana urinnanut
Verder
:,'
1
wat dit tocvDcgscl eigenlijk
broeder, waarin
zijn
ENZ.
is
liel»l)eii.
vorwaiitschapswüoidcii
bij
Do vrang
,
als
V\. enz. fina,
de bezitter een 2 zonder me
ps.
dinum,
in
iKiiiie
moeder; ook echter dineme [c)/>ik- Mk. 7, 10. Opmerkelijk is (voor ina-iiie) een uitdrukking voor ,,mijn moeder", Mallli.
12,
4S.
dijn
liet
moeielijk
is
men
uit
maken
te
me en eme, imi
bestaat tusschen dit
of en welk
c/eme,
in
aluiii.
verbaiul er
zou
jKimt'
l^ij
eerder denken aan Suiid. erna, dat ook moeder betcekent en
vrouw. Intusschen
name „moeder
minste
ten
in
ima
is
bij
't
men
aanspreken niet beleefd, terwijl zon verwachten,
een vleiterm
zoo
iets
als
Hoe het zij, tot de verklaring van alimi, eleme kan me in dineme en name niet bijdragen. Wanneer 't raadselachtige eme, me in Erom. bij een mv. voorkomt, zou men kuinien denken aan
lief".
Singkansch
algemeen
..mcnsch in
vnmw.
Formos. imid,
't
Het
algemeen"
't
woord voor menscli
man,
tamata, niet
Mao.
Sam.,
hetzelfde
Benten. to-mata,
als
,
ia,
Aniwa
Polyn.
rinya,
naka
n(/ata,
Ti.
lin(/a
uit
lau-mala
..slechts";
voudig een Fate la-mole,
ta-mala
en
zonder
is
ontstaan, evenals
is
Mala laat
In
is
maar
is,
beteekeiit in
zich
't
.Mao.
bijv.
Oj. en Sunii).
dus verklaren
als
,,
een-
Deze
nadere bepaling van geslacht.
waarscliijulijklieid
want moli
Tan,
gemeen, want men mag aannemen
mala
hand.
lima,
mensch",
verklaring wint aan
uit
Aldus:
is.
llawaii kanaka.
fant/ata,
alaliimj,
And)on, Kei, Aru
hetwelk een kortere vorm van ala
toeh synoniem; mala hebben alle
dat
ta-mata,
V\.
en
een groot
in
aantal der verwante talen een samengestelde uitdrukking
Sang. taii-mata.
alle
begrip kuimen liggen van
in tegenstelling tot atamaini/,
duidelijk dat het
is
en daar de begrippen
alle,
raken, zou in alimi
elkaar
door Sc^ake en Api la-muli
een gewoon woord
in
Sesake voor „slechts".
Geheel onafhankelijk van deze beschouwingen was ('oDitixcJTON reeds dezelfde uitkomst geraakt ten opzichte van lamuli
tot
Almas,
een geest.
Eig.
een dood mensch, uit «/^ en
lamale een doode; een geest, of liever spook.
In
la-i
door Ingus vertolkt met „threatening". Erom. lama»
')
O.
c. p.
4G7,
waar
').
o.a. ffezegA wordt: p/H moli, a bare
gho8t or spirit." Vgl. aanj^aaiidr tmimala
oiil<
man,
///«.v.
Muta
alma» wordt is
een woord
imtliiiijj elso,
Adriani, in mijn Allmni, Idz.
'il'.l.
not n
, ;
TAALVKRCELIJKKNDr: VKRHANDKLINP.
122
Mota tamale
voor „gniot";
Sikka
ontwikkeld
zich
scliijnen
verl)leckte l)cteekenissen
uit „ vreeselij k".
hebben
te
Deze
„zeer".
is
KNZ.
,
i?olur ulu mak'ii,
mntcny, een doode.
Il/tl
wai
an
ntdiuja
Oostenwind;
Atoiifja,
Zuid-Oosteiiwiiid
,
au Jap, Noord-Oostenwind. Onder de 3/ wortlt mafahau an jap, zonder voorafgiKind .Ifoiii/n als NO.
(iloiKju malahnu opgejicvcn
wind. Hlijkl)aar
where kant;
canoes .sdira,
dit
is
De geheele
leend
zijn.
"^
yt
u
schijnen
,
to
de kust;
bij
wkw.
Nou).
Incims
bij
.1
u
sliining,
li)au.
,
„riet"
Ah
Van
Au van
„hals"; {n
't
Au rivier,
ook
dawn
,
Tahiti oe, owhe,
aa-i,
-- Evenals
au
op
toepa.st
^///
is
Tag.,
onze taal ..roer", dat eigenlijk
in
liclianien die in
vorm op
kanalen
I)uizen,
Z. v.
hals.
halsl)uis,
a.
luchtpijp;
want wan op
zich
A Ig in w a n.
z.
intin);
au
\\\\\
i
fin,
darmen.
Z. v. a.
buizen, kanalen
ingewand. Z. Tin. stroom, in wai, the bed of a river or stream. Vi'cleer =^ Erom u-m-pc. Vgl. het synonieme Dav. haiang danuni, ,,
stam des waters).
livicr (eig. .///
aiurn,
/
Opmerking
bar of iron.
a
ming van een metaal i)ehandeld wordt Tonnd).
in
fairaiig, uitzicht; iiairavf/.
.lav.
Lamp.
Sund.,
schijnen, lichten.
't
of dav; doch iiauuau,
dit overdrachtelijk gebruik volgen eenige voori)eelden.
wan,
in
is
\ gl.
Mota au,
k((irai/aii.
wordt
is,
gelijken.
zelf
au yn)ig
in
liet
een afgeleide vorm, doch niet dezelfde beteekenis
lnindtoe; His.
is
een adj.
is
l)and)()e.
,
samang
VtVè.
Ik houd n'aii voor
een substantief, „'t schijnen"; =^ Oj. atca oï aica,
briglit,
the beacli
uitdrukking vertoont de kenmerken van ont-
(als
Hepaald substantief
ot"
Mala, oog, hier
conic to land.
Mal. üawang, laag water
lagniu'. te
wnia-aaa-a, the part
Fi.
accnstonied
ai'e
=
is
laatste
waarde
waar
,
gelijk
A.
///,
beteekenis
lectieve
dorp; a/u
//i/u
maar wanneer
//,
an
of
.///,
a
shade.
een mv.
sid)st.
't
uw
crn
fjanua (uit
inv.
is, is,
is
gelijk
dus
in
of col-
uu wauua), een
koper.
wi/u),
lui/onga, mes, zwaard. .////
dus
an:
heeft,
(uit
alsof het
van attributieven uu
enk. lidwoord
't
verdient dat de bena-
\\yo\\\.
.lav.
au i/rnga. Vgl.
aguui
at'
agoui;
.////yW, dood<Mi.
ngagumi, ngagomi,
beschaduwen, beschermen.
Eg CU
u'
umu,
staart
van een
vi,sch.
Oj.
iku
'),
Hat.
//•///•
('lob.
Eamp. i/>ug, Makass. ingkong, liiig. iko, Niasch ?'o, Tag., His. //v///, Sumb. /v/v/, Mao. fiiku, Sam. iii. I-J gen of Eu gen, nageboorte. IFetzelfde woord als 't vorige.
uitspr.
)
i/iur).
Foutief \ku
Mal. eknr
n K. Bal.
,
Dav.
Wdb.
?/•«//,
VEUIIANDELING, ENZ.
TAAI,VEIUiEr;l.IKENl)K
A'//('/,
woord
Ml'.
iiiis.
z.
/,tff/';
Oj.
l'Jdo, gedrajf.
Kdon,
J'Jduon,
Ijoen
't
zelfde
woord
als
de
verder
is
dun,
.Mal.
Oj.
kan
lulaii,
Iban.,
ndii
doorn;
enz.
voor
vgl.
Itid,
bot, het-
,
fiinuu;
liat.
knook"
,,bot,
bij
40 en
,
Day.
De
lula/it/.
Efana,
is
l>cteckenen;
a
Oj.,
Day.
iMal.,
boog; enz.
,
prcss;
vgl.
a
]}is.
dus
l"i.
between knots
Mota
la
moet
pijl ttv/t',
met
schot; Sunib.,
pijl,
LIS.
ojider
vuta, rek, schap,
Fi.
/>////,
in
De
heet het ,,i)00g".
(Heen ne f aan,
Vgl.
F^igenlijk
slielt'.
casa;
batang
His.
,
balk,
band)oo; val tanyac, hout-
In de bijbelvertaling ook
Tahiti fata, altaar.
A. en
in
jxinu, boog on
boog,
y/c/z/r///,
hdlaiigun, solera de
llian.
the s])ace
vat,
is
ƒ«//«, geweer; sehieteu; Fi. «Ywa,
Saiii.
Makass., l?ug. puna
halfzolder;
Wdb.
fana, dat evenals Tag.,
schieten;
Efata,
woord
dit
Tn het Engelseh-Aii.
pijl.
ware vorm
in
/
nieernialeu voorkomt.
uitgevallen, hetgeen in Tag.
blok.
nci,
VUn\
dun,
V\.
I.
edu
voegd
Mota
ediie
vgl. p. 00, waar gewezen wordt op samenmet Mal. tulaiuj, Malag. fa/iolana, waaraan toegeworden Oj., Rat. tit/mlan, Uis. l'onosak., Mongond.
van
pijl
van dan, oogmerk,
Fi. sni; 'roiinil).
i.
woorden
overeenkonistig(!
C'ouuiNcrruN p.
een
mv.
d.
//////,
doel.
valt aan.
strijd,
voet;
(bot);
maar knook, bot
.tittjeiseiitja.
krijgstoclit;
o. a.
,
vgl.
liandoling;
du/t,
trekt ten
(hij)
heen;
.vnyn;
I"i.
diciui,
Oj. duiutu
oorlog.
handeling; dumun,
hang
dit
\;ni
10.
[).
Ediiifj, /on, y.onneldttc.
zie
du vormen
Coiuii.NciTüN
I)ij
\2:i
,,
altaar", gelijk
Krom. e faft
Hfatiml, oud man.
Uit efa en
voiint
/''/{a)
liet
eerste
van groot, dan weer van oud of sterk. Zoo in c/idt/au, a large
uis
canoc; stad;
c/c
efelajat
L'wa-ewa
Fi.
wat deels
een
stad;
in
clan
Dit
is
in
dit
,
Bug.
i/jn
volmaakt
in
Dit cjXa),
o hoc zeer!
,
wat (een verbazende) boot!
])ejoratieve,
iiolius,
i
of
z.
cfaiua/ii/uiii
overeenstemming met
deels
het
uitdrukkende
verbazing
d.
,
in
foutief voor 't
/
oIioh,
geval
niets
a
buneli
nj'
mv.
fnijn n'elan, the scrotum. anders kan bedoeld
Foutief, ilaar
zijn
dan
heli' ii\
IX.
pagaai, roeriem. winc,
Jav.
van ko, kad, kava, kim, ka, ka.
J>it/a
oiuler de
Hhev
,,o
deels
n'elan
héiifia
Iii«e,
dus
Hevat o hos,
bananas.
d.
is
Skr.
of
Eiifju
met
't
van verbazing;
uitroep
,
enz.
inten.sieve,
gebruik
een groote
,
een groote weg; efcpcpecjc, een groot land.
efalaiiiy,
is
basket; cfemalii/um
large
a
e/et/af),
(I.
hoe groot! Efel(/au
't.
afiiiii.
woord, nu eens met de beteeke-
bestanddeel van een samengesteld
Fi.
voèe,
Omzetting van cvch, Day. iMola woae, enz. Z.
liCfiii.
Afive.
Makass.
.
T^ViVLVERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
121
van
iiiteiisiof
ol'
E pan,
Ainbrym
beul,
Merlav
Hiirii
panen.
/•Jij
Sang.
in
verloren
eoii
enz.
haar,
(zijn,
Kisar nihin,
lu
l'^roni.
kawah Tag.
,
hetwelk
,
=
ruimte;
groole
eosa".
IJlgau
Zoo
zelf.
z.
koniid^rijk.
d.
onder I IS l)eant\voordl aan
h'l
haha
Iban.
een van beide reeds
als
ook verklaren waarom
laat zieli
ak wai,
h'jlgau
i'lroni.
kanaal voor water.
trog;
Tnui.is
een reeeptaeu-
Mig.
nergens vermeld wordt, moet
men herkent
„voor";
beteekenen
waardig
kan
akan,
inet
vorm Mongond.
kortere
// in
l'i.
is
er
worden
Tonseaseh aki
zonder moeite
aai (voor aiji);
sterkeren klinker l'amp.
waarschijnlijker, daar aki,
is
gezwel
een
of keled,
{el(j)
-lieht
ai zou
Sam.
xna,
Mongond.
//nap,
op
meeste
te
keel.
Bevat
yy//i'ó',
gesloten;
vgl.
tdkn, enz. in dezelfde verhouding als Oj.
tot
Xj.
de
in
slikken.
i^led,
F.nihen, vi.schschubben.
de
.Mal.
(ielijk-
Mogelijk zou A. ak ook aan ake, akoi kunnen
koi.
Alaj)neii. Eli staat
ciiule
Pakewa
in
is.
').
Illipnen,
't
,
JNlao. //; niet
ki-na,
lirantwoorden, doeli akan
iten;
o]) zieli
volmaakt het-
lii
akan, waarvan Tag., Panip., Bis. kan een kortere vorm
halo
kawah,
dan een verbinding van twee synonieme l)egrippen,
is
trem voor water. Ak, dat door
ke,
Nj.
anelio de eualqniera
,,lo
is
vei*-
= Oj.,
of kookpan; zoo ook Sund.
ketel,
terwijl
zich
in
ruimte, wezen; en gau
hca,
uitdrukt als A. elgau.
zelfde
dus
Hnru ngiain, Lcti nisne,
7iesi,
op hetzelfde neerkomt
die feitelijk
eije-ra, liuu tanden.
de beteekenissen van el (jan
Oj.
laha,
bijv.
voor lielin;
gewest;
al
Lu kan Bikol
,
Ceram
Gog
,
Esp. Santo oju, Bare'e ngisi.
doos;
boot;
N'ureas peni
52); ook Bare'e pani,
p.
elje,
Mota, Lakoii
[xtn,
eiii.
,
Norlvarbar,
niv.
Wanvorm
l'Uan, de penis.
eenigt.
de) tand;
Rotti nisi.
l'Jl(/ait,
epan
Codrington,
(z.
Segaar uise'ne,
isi,
voor
Volow pene,
jy»»,
ban,
Nj. Icam.
sijus;
Foutief
vlfugel.
II
Ijane,
Vgl. Oj. Iiulhi/us, weivelviiid, een frcquentiitief
oikiuui.
I'jliio,
]\lao.
vischschub
Benten.
vatten als
o/iop, i
iinaJti,
gewestelijk
wkw. Sumb. //na.
{una/i,
in
Mao.
verwante talen slechts
//nahi,
bij
i/ia/ri,
schub-
schubi)en);
Ponosak.,
In enil/e
de e aan
is
een mv. suttix, dat
iji
werkwoorden een veelvuldig-
heid der handeling aanduidt.
J'Jom, huis. Bijvormen o. e.,
p.
Vgl.
ig//m; lirom. imo, enz.
Zie ('onuiN(iToN
45.
Epan, ')
iiii,
(Ic
zeil.
Hetzelfde woord als
Fidjifaal, Mz. 84.
't
foutieve e///>a«, vleugel.
Mota
TWI.VKKOELIJKKNDE VERHANDELING, ENZ.
e,
a
mpa», mast;
Kldcis geeft \TiG].u ffeeu
(jnjHUH'.
eig. zeilliout;
woorden
van, en /m/i. Ciclijk in zooveel andere
(z. (1.), »i.
In de l)ijl)elvertaling leest
eeiiigszins vcrdaeht.
doch
nnprofein,
zt)iider
lidwoord profeta;
12')
het
men
u\.//('f!
de voorslafr
is
herhaaldelijk
dns
lieeCt
den
al
lidwoord, lui men na, den oorsproid^elijken vorm vaii misverstaan. Aan hetzelfde misverstand is toe te schrijven 'o. a. de opgave bij Ingi.is: Na/mr, the name of a Hsh like ling (p. !)4), terwijl men p. 115 leest: Iii/iar, a tish like ling; wat op deze zelfde
sehijn
dat
heet
l)lz.
geven
li
't
a sea slng,
hi/iadc,
Nahede,
als
bèelie
wordt
iner,
d(!
hlz.
Hoewel
the seaslug; bèehe de mer.
o])ge-
\)\
van
ik
bestaan in dergelijke woorden van een voorslag niet zeker ben,
opgeven,
ze
ik
van de
pa
na
vertoonen,
Ixdi.is
bij
aftrek
enz.
Andirvm
fmtit,
CoüiiiNtiTON p.
(zie
woord
hetzelfde
Oba qafiif/, Motji, Macwo, Merlav, Wango, Fagani hau, Ulawa, Nggao
oï Ipek, hoofd; schedel.
^c//«,
II,
zich
ze
n.
Epek Lakon
zooals
't
zal
voorhoofd, eigenlijk
halitk,
.lav.
15).
halve klapperdop, schaal; zoodat hn/uk
ha fo/c,
als
maar evenals in de bovengenoenule kop" moet beteekend hebben. Ken soortgelijken
ooi-spronkelijk niet „voorhoofd", talen
,,hersenschaal,
overgang van
beteekenis vertoont Skr. knpnla,
Epi Erom.
of
Malag.
enz.
viio,
Tidjit.
nacht;
ihoi
I'i.
blz.
de
(joa
Mota
stinken;
,
ruiken.
hoi,
Oj., Snnd. amhii,
ha/in,
/nnia
.lav.
,
T-i!).
de bijbelvertaling
in
in
tc>sfa
reuk; van
,
Tag.
ha'i'.
hona, vSesake
!''i.
amhung. Vgl. De
Epinq,
Mal.
nievi).
(uit
Vgl.
reuk.
Ipuf/i,
impi
Lat.
't
Nederlandscli en Hoogdnitscli.
U(nnaanselie talen, en /o/y in
epeiuf/.
Oj.,
Tonmb.
Nj.,
Mao. jow (door Erom. pö au pu {\ oor po) mrnk (d. i.
dcii naclit overvallen: ;;o«y/V/),
Sesake, Api, Rotunia, Florida,
Lakon
irriif/i
Sani.,
honf/i ,
V'\.
,
=
Marsliall-eil.
boiif/i,
qetif/,
marok
,
dnisler),
iMota,
.Maewo,
17. Aniwa poiif/i; zie j>. Eprij, a brown bird. of the size of a small fowl. Lijkt veel op O'], prit, rijstvogeltje; Nj. emprif, benaming van meer dan één soort
.Motlav,
verder ConiiiNcroN
qon,
enz.
kleine vogels.
Erin, Nengone
no.
vgl.
Merlav
wel
een
rait-(/i ;
doiii
Volow
Iban.
Mal;
Jii ,
lidwoord
/•.'unf/aii,
Nj.,
raviiiii.
Mal.
di'iiin
Oj.
,
ruan
,
drau
Fi.
/v/k, S. Cruz //»//, Dnke of York //»///> op een «nulere nitspraak rrici/i, nit doirPu; hierin Merlav doi Lakon drairi hoewel de
Sam. lau, Mao.
rii,
Motn nau,
Malag.
blad.
't
wezen,
/
,
,
zal
gelijk
ontwijfelbaar
het
is
in
Oba
heeft rarcn.
de
Ifujiali
Innpifja
wijst
,
ziel; ,
't
Barc'e
de essentie van
iets;
midden, middel|)\int foncpj,
Hat.
loiifpi.
;
the huil of a ship. Oj.. 'l'ag.
Erom.
//
lini/a. ii'isoni/,
Mis.
tiDii/n
binnen
in.
TA.\LVERGELIJKENDE VERTTANDELTNG, ENZ.
120
Ksdf/n n'imtan, F.in;inn,
ook
schrijft;
Ml'., mul.
Sund.
tiiou,
l''l(jr.
tomi,
Polyn.
Sunib.
tibu
Day.
,
io/iii
/
Nufoorsch
ku;
to,
lUiru tchu
Ceraui
,
119 Algemeen
zooals Ingi-is p.
efu/i,
101) onberispelijk.
p.
Nj., Mal.,
Oj.,
Iiibó,
Fi., Saiu. haif/a, zak, beurs, ])eus.
Nuji/i neto,
eio (bij
mul.
I)iitan.
oog. Z.
't
Mota,
A'^gl.
Wanspelliug voor
suikerriet.
J'Jtfo,
gelaat,
't
de huik.
N.
hob,
ti-wu,
'l'ag..
tl'pu,
,
riiiiii.
Bis.
dovu,
l'i.
Ion,
/o////.
Mota /o«, Bare'e /o«7/, Buru lefu. Rotuina Euf/sen, de iiioiul, opening. Uit eguse; V\. vgitm/ nucliu, Nengone riffoce, And)ryni noe, Fag. no, mond; Tag. nguso, ,
snuit, snoet.
E aan
II
va 71
fj
begin
't
Tag.
oat,
Iff van,
of
een
Bis.,
,
wortel.
heeft,
/•
Hetzelfde woord, behalve dat het
Day.
als
Touinb. o/mt, Tondan.
iiJial,
Mongond. ngat
Ibaii.,
Malag. uzalra. Bat. mal,
,
Makass. vra. Bug' vrë, Sund). iiwa, Niasch
Hwad, Nj. ogod (en uwat spier,
vezel,
Erom. oahi
zenuw, wortel; is,
ff,
regel
hetgeen
Mal. vrat, spier, zenuw, ader.
va.
een afleiding met
flor.
of/a
is
de gutturale
ongewoon,
taal
de
in
dus
a>i;
uit
triller
ii'aln/i,
overgegaan
Kilippijnsche talen
is.
Iffel,
voor
in
deze
in
Lam]), oi/a, Oj.
uiro,
luuat, gespierd, lichaamskraelit), ader, Fi.
schijnt het,
een eoUectief begrip; in
in
Andere
luis.
uitspraak
van
£ffel
,
ontstaan
uit
/,ilu,
/nilii.
fff en, de nageboorte. Hetzelfde
als
cffen
of
eiiffen.
Idan, de naam. Fi. i/aSa, Tjifu ad/ic, Nengone ic/c, Arag i/ia, Tana naffhen, Sesake nha, Ksj). S. ffhe. Flor. aha, Fagani ala; Erom. nii, ni; zonderling verkort in l'ak sa, Merlav ha, waarnaast geredupliceerde vormen scse, hchc staan, waarmede overeenkomt Mota sasa. Verwant in de Westelijke talen zijn o. a. Oj., Tound). Hffaran Iban. nffaffan, Huru nffaan, Bis., Tag. nffalan, ,
Malag. anarajia, Sumb. nffora, en zonder ng Oj., N. haran, aran. Sang., Benten. arin, arSng, Bug. asSnff, Makass. asenff, Day. aran, enz.
Jded, melk. Z. Jdid. Idi sap. Waarschijnlijk ,
identisch
maar
sap;
tlith,
melk; ru,
in
lijkt
inff
idii,
Bat.
dat wegens de idjiir,
Makass.
/
aan
ihtrii
,
durrana, voeht der oogen (tranen); du
begin
't
speeksel, Oj.
i?ig jtntsn,
Day. djoho. Bug. duro, sap; Tag., Bikol dugo, bloed; Malag.
vleeschnat;
l?at.
duruh
geredupliceerde vormen djudjnh, semen 't
uit
idii.
komt het overeen met den primairen stam
beteekenis diih
Nj.
uict
virile.
Nj. djuruh, stroop,
,
zijn
Bij
gom; Sund. djmth, Nj. ditduh,
uitvloeien van sap;
uitgeperst sap, saus;
vergelijking dezer vormen,
kan voegen,
Lamp.
waarl)ij
men
blijkt dat Oj. duh eigenlijk duh.
TAALVERGKLIJKKNDI'; VKIUIANDELlNü uit
du
uil
()j.
uhi
,
is.
ontstaan,
Nj.
/>/////,
I di
i
m
du II
t
an
tranen.
,
geval
de
is
gelijk
is
in
andciL* wijze
i)|)
et\ nnjlogi-
spenen;
Dit ziet er
't
lioven
vermeld»!
zuigen
't
Mogelijk
Atirti.
vgl.
„zog",
of
gelijk
onzeker.
is
verkla-
Idid
(sic)
een reduplicatie van
als
ook substantief, met de
is
zien
te
uit attra
is
u'ided,
idcd eenvoudig een andere
idid,
is
maar de
vocht,
uit
doch ided
of op iets zuigen,
beteekenis
ide -- idi,
van, en Idcd
ni,
„to suck".
Ingi.is
aan
idei,
zeker wel
iiided ,
bij
geheel
,
dan;ft tui.
inij
van
heet
sooislaii;
allen
in
juclix
i'cu
id'i
iii
cimi
(jogenvoelit
I'.ig.
Itlenided, molk. Dit bevat ring
/
luis,
/yr/,
in
bijv.
!j;olijk
Lt-rstc
dan wel
/^^^
lL'7
eenheid niet Oj. dnh, enz. verzekerd.
gisclie
Oj.
nu df
lot/ij
I
Hal.
KNZ.
,
ontwikkeling van num, vrouweid)orst, want d voor oorspronkelijke *
A. niet zeldzaam, gelijk
in
is
gang van
in
II
in
<J
idid dus uit
i\
en even gewoon
Fi.,
dit
(/////,
uit
is
over-
met voor-
.y«.y«;
*•/*/,
slag idid.
Idjati,
de
Vermoedelijk
punt.
een andere
uitspraak
van
't
volgende.
[dj in, de buitenhoek; de Oj.
Tag.
dii,
van
L'akewa
uiteinde;
Hat.
rand; Lamp. djuiju, erf
lioord,
De
dj in
plaats
eenvoudig wans))elling en onuitspreekbaar.
is
Idjinin, (zijn, haar, met Nengone elc
lijken
bestanddeel
„uw
beteekent
hoofd.
't)
Idj,
d.
i.
of
//
iji,
is
te verge-
hoofd; dus ook met Oj. enz. ulu
,
tweede
liet
l)uiteidioek,
diigo,
zijde,
rtiru,
Idja, vermoedelijk uit idjo.
huis Ijcneden.
't
van j
Bik(d
Bis.,
diilo,
duni, Tound).,
Mal., Sund. djuru, Malag. zoro,
basis.
onduidelijk;
is
meer omdat
te
,
hoofd.
nijiuinii
hoofd". Vermoedelijk heer.scht hier eenig misverstand.
In 11 ma a n'edoii, a tower or place to look out froui in Een andere spelling is Jini a nedua. De nfi is te verklaren
war.
een
als
De
wijziging
(j
en
,
iiigm
als
omzetting van nijim,
een ongewone ontwikkeling van den gutturalen
()
Flor.
als
van
(Uja
(z.
llikun ne
<jf
klank
boven
eyvan,
bij
triller,
eut/uan);
regelmatig valt deze
Letterlijk
beantwoordende aan
uit.
laknn
n c
,
tlal.
Moogd. absteigen, behalve dat het een substantief begrip ihka,
is
iiskii
T i II
V
spraak Jjfi,
i n van
,
Nj. sinkn, stijgen,
Oj.,
Bat.
worm.
Bare'e, ulok,
en
de staart van een slang, uit
e(/c,
Fi.
oorspr. Oj.,
ulu,
gond. ulod, Tag. uirud, ulc,
ijiin.
even-
ikii\
Nj.,
Malag.
Buru
u/e,
.Makaüs.
Niaseh
ulu,
slang.
is
't
volgemle
i'akewa ulor,
/
His.,
Day. urci,
of
Mon-
Hng. Sam. Hd, .Mao. im, worm, made.
ulitn'i,
ulo,
want
wellicht een andere uit-
lilic
doch wat SuiuL,
is;
naar beneden.
«<•,
.Mal.
ii/nl,
,
TAALVERGELIJKENDE ATIllHANDELING ENZ.
128
,
du O 71, de
n e
//'/
Ditmaal
been.
ediw,
Uit
knie.
=
iji
idji
iiitspringemle lioek, en
,
behoorlijk gespeld.
iji
AW/,
Iji HIJ, midden. Gewestelijke uitspraak van
IjvKui gen
uit
Ik man, de
of
Twee
hand.
een en hetzelfde woord,
lima,
JNIP.
fein/ah.
uit
verschillende ontwikkelinliand.
vlerk van een vaartuiu'. /iil wel niet Ij lil ai Hf/ of 1 (jmainfi Mota snnia, Fi. èama, Polyn. havin, aiiia, Mortloek-cil. faiii Mal. ,
,
der Molnkken sema-sema, Ternate
zijn.
voor
Ijiiiniiif/
ijuiani,
voorkomen van een mv.. gevormd als Mao. unahi, scliuhboven bij IJnihen), maar dit strookt niet met de opge-
heeft het
ben
-samnfi,
(vgl.
geven beteekenis.
Ij u ook in
fi'ij, rots,
/;',
Uit
rotstop.
wanspelling
ij,
Vgl. de uitdrukking
„top, spits."
eigenlijk
Misschien
hoofd.
idj,
,,
is
kopjes"
Z.- Afrika.
Ikknn
=
rots.
wal (thans
uit
Andere uitspraak van I h k a n se. Voor il-mat; iV Nengone de, Oj. uln,
se, dal.
kmnt,
I
steen, rols.
//r//),
Il in, de top.
T).
Mnt
enz.
i/i
i.
= =
ij {idj),
il
en possessiefaanhcchtsel.
Ilpri haf, stony. Kan niet juist zijn, want het heeft 't hdwoord vóór zich: nilpa n hnt. liet beteekent veelheid van steenen". Upa, bijvorm van i l p u ; z. d. II
,,
Uva, lawa,
spiuneweb.
Day. lawa, lalaica. Mal. labalaöa.
Bis. laiia-
NO. Ceram Inwalawa, ZW. nairanawa, Ambon
iralawaln,
Mota uiarawa spin; Fi. lawahnca spin, spinneweb; laica, net; Bis. lawa, wel). Mota marawa is dus etymologisch „een web hebbende, makende; hebber van een web." lm fin;!, gi'oote tak. Hang kan Toumb. panga', tak, zijn, alaicalawa
Il)au.
Niasch kalawa
,
,
,
=
II
= Tag.
maar ook
eigenaardig
ma
is
,
Bis.
zoowel
in
Sund). kasanga,
sanga, A.
im
prefi.v
't
(d.
i.
Fi.
bnsanga
ma), als in
tak.
,
Fi.
ha,
De
eigenlijke beteekenis zal wezen
,,van vertakkingen, twijgen voorzien",
en zoo een hootdtak aanduiden.
wijl
en bn adjectieven vornu-n.
Tm-im ////,
(iiiin
nim), huis en
erf; alle
huizen binnen een ondieining.
andere uitspraak van ram.
huis,
lint 11 liunged, de oogen in een kokosnoot. Imta
=
MP.
iiia/a,
oog. Ilungcd, onbekend.
I
III
tan,
de
Ook
prijs;
.
betaling
(in
de
bijbelvertaling
ook:
loon,
Erom. heeft itme, ipmi, oog, de beteekenis- van „bclooning" en „prijs". Hoe heeft zich deze beteekenis ontwikkeld? Ons eigen woord „aanzien", en 't Oud-Icrsche enec/i aangezicht, belooning).
in
,
etymologisch
=
Skr.
anika,
wijzen
ons
den
weg.
„aanzien" raakt dat van „aehting, eer, waarde". toegepast
op een zaak,
dan
zal
't
Begrip van
Wordt „wjuirde"
een uitdrukking
als
„de waarde
TAAl.YKKnElJ.IKKNDK VERHANDELING, ENZ.
geven"
neerkomen
lirlit
geven
prijs
lerscii
in
de
eereprijs;
en
eerste
sehending van iemands eer;
men
,,eer";
moet voor de
betalen
wi/nchwerth
\N elsli
Oiid-
't
verder
,,aangezielit";
plaats
boete die
prij*,
den
betalen,
en dit versehilt weinig vnn tot loon geven. In
'
enech
is
cneclaiiii,
„de waarde vergoeden,
o])
12;i
waarde (vergoeding,
,
der (beleedigde) eer; (^iid-Ierseh enechf/ris.
l)oete)
Jmfn'n
uiiln,
Uit
bron.
wrii.
ni
rieniticf])artikel
Volkomen dezelfde uitdrukking
water.
is
.Mal.
't
en
,
itirifn-nyi'r
irrii
Snnd).
,
Kotti met omzetting van de leden der samenstelling Mao. mata-irai Sam. iinila o Ic wai. A. imtnn wal komt wnln ui icni omdat het ook de (Iciiitiel'gelieel overeen met partikel bevat, dus een oneigenlijke samenstelling is; in 't gelicel gien samenstelling is Sam. mnia o Ie wai, oog van 't water. iiintd-irni
.
oè-maf(i:
,
l''i.
fmtim/ni
,
{uiui firn /ai), droefheid. Uit
Tmtinjap,
wind.
(renitiefpartikel
imt,
\'n\
Eeuigszins anders Krom. euiefnui/i
en
dus eigenlijk
(luijiu;
Ipni, Oj.
/n/nu.
bijvorm
Uit
haai.
l'i.
Oj.,
,
{uf/i/in),
ufi/.io
bijvorm
vangen
zooals wij deze
als
zijn,
op niet de
herkent;
Aru
men
lu, waar
onder
uiala
i.
autiiu//.
en Mal.
/«y/, viseh,
i/iu,
ipai
r zal
maar
,
Ken
(/ju.
waarin
ip(/ic,
wel een verkeerd opge-
uitspreken en die voor Kngelschen
een v klinkt, sehoon dit een geheel andere klank
kan
zien
d.
d.
zee.
Merkwaardigerwijs geeft
Malag. n/do.
men gezegden /'•
Bis.
ii/u.
z.
/>///. ,
umla
iMakass.
Lam]),
iira/c.
Diet.
Kngelsch-.\n.
Inc.ms in zijn
Xj.
Sumb.
/liii,
vifitau(/i
windpnnf;
windstreek,
Day.
/////'.
is
.,
*ij)fi
en
;//,
Sam.. Mao.
,
iiulai;
en
iui/{a)
dat
Vgl. Ynu
is.
wonnl
hetzelfde
eigenlijk
rip
walvisch wordt toegepast.
lp
i
rank
,
=
/pjin, The deri)uik.
Ep
smoking";
voor (jf
iets.
///
In
zelf,
//ni,
een
iets;
e/ngan, debuik;moe/rw/?,
een vat
nifni,
ipji
liehaam
Ipjipnip
pii/aui/m/c.
ijzerenpot;
,
u
ui ontstaaan.
,,invatting,
ipji.
volk;
pipe
sehotel
ot
uit rn
't
is
u
alge-
pot".
ding,
Krom.
/inuie //,
Rotnma
iets.
/t\
Mota
bcvnt hetzelfde wo(M(1
Kng. something.
de;
/en.
Sesake /en. een
met toevoeging van
beteekenis gcff
A/iuii. onder de N. =^ .MP. /nun/i, grond. Voor Tan (J/)o/i/aii, narde. geen zekere verklaring: Fi. nimnirn. wereld, aarde;
Vgl.
\j.
lijf;
..a
weder. Vgl. Apni/iu.
me. hetwelk aan thing:
,
is
deze en nog andere .soortgelijke verbindingen
al
't
Jpji
verwant met Oj.
synoniem van
uit Oenitiefpartikel
/pni/ln,
ik
ijiji
ipjiiirn
meen beteekenen
ding,
of anything.
Vermoedelijk
over in prilmi/i, for
i.
.shell
aanmerking
Singkansch
\:iii
..any-
i)ij
Fctrnios. purug/i,
Varh.inil. Kon. Ak.-iJ. r. Wilon.eli.
AM. UUcrk.
lan«l, N.
a
ril.
schijnen VIII. N". 2.
te
o/m/i
weet
Flor. rure,
ver af te staan; '•*
I
TAALVERGELIJKENDE VERHANDELING,
13U aiiihiih,
,liiv.
zoo
ft
=
A/iau,
Malag.
iia,
wok, S.iud).
de
,
Malag.
Roti himi, Fi
O ra II,
Oud-Maiag.
dat slechts toevallig met
A.
av
ji'o/iu
Luk.
il);
3,
Sang.
met
3,
puiuj
Oj.,
i
Stnnbawa, Lamp.
,
Ceram
a/iuili,
oiiri,
en
aan
O
n,
stam, met
Ohwan aping
Olcoro, burcht.
Sesake
Icoro
(vgl. 't
heeft
pinf/,
fowii in
ligt
Omomot, OiHunjojj
gras. ,
uriaiff 't
Mota
omiin jap.
Misschien
one,
hèni.
Buru
enn,
als
vorige;
Mal.
't
dit
fiiin)
gewoon
te
vgl.
Jav. kuriing,
van ondieinde
van
zich
zelf laat
,,
oio,
plaatsnamen.
in
komt overeen met
de beteekenis van
stad
])laats,
verklaren.
In
Tag. kiilon,
kiiruiif/,
insluiten".
Erom.
«;•«,
Bug.
bush, motiiiot, forest.
Matth.
13, 2;
verbasterd
Sang.
is
donkere (zwarte) vrucht;
zeer
is
beteekenis
mot,
met A. olm
poiny, donker.
begin verloren, gelijk
zeestrand,
van
variëteiten
zijn
identisch
Mal., Sund., Makas.
Mao.
ciii',
kolo,
met ons
üict.
Niasch
met den vorm
of
woonoord, dorp, stad; Sam.
koro,
Fi.
Oj.,
aan
/•
Oj.
te uiiikcn
obuii.
de
Eig. al.
„omheining", en
de
uit
lichaam.
oogappel.
gewestelijk
Day. kiirong. Bug. land,
i)ooni;
woord
hetzelfde
waaruit zich de
iMigelsch
algemeen
Als
begin, voor
,
Is
hof.
erf,
is
wor-
basis,
oii,
.Moeielijk
Al deze vormen
hatani/,
.lav.
apini/,
Koro,
ondieining,
Fi.
fiin, begin, stam, of eindelijk
Iban.
,
wortel piiun. ohuni
adjectiefvorm van
,
de stem),
zijn,
Mal. ptilnni {pohoii), begin, stam, boom; Toumb.
lichaam.
't
beginnen.
kujJiui,
Bug. poiiu
,
Bis.,
denzelfden
II II
iidi.
Skr. ontleend, overeenkomt.
't
met Day. npon, stam,
is
beschouwen Erom. baffüig,
Makass.
wortel der booinen, stammen, Matth.
de
f/iii,
piiunn, Tag. pulivnaii, eerste.
een
/
Moa., Letti
Erom. sora {nasontu,
-Tav. fuciirii,
Taiia
9.
of olm identisch in
Nj.
/tvf)«//,
'rouuih., Hare'e wua. Benten.
hiiu,
0/iu, l)egin, oorsprong, oorzaak, grondslag. tel;
,
Gil-
/hki,
Oj.
vudi.
de stem, klank.
II
Mao.
J'ita,
van.
enz.
Oj., Tound).
oiitn,
vruchten
i,
Day. hua. Mal. huwcih
fua-n, Niasch biia\ pisang.
ohon
vim, Sam.
Fi.
{utva),
coa
mv.
vrucht;
Iban., Tonsaw.
inca,
\\\\\w
0/iua, iiiiii,
wo
iMota
A/iau onder de N.
zeesehildpad. Z.
Ohwan,
of
ocua,
berts-eil.
imn,
hemel.
lungit,
O/iunii
Day.
.
,
O/iaii
Krom.
geheel zou
't
de navel. Gewestelijke uitspraak van Op oh; z. d. hemel. Vgl. Iban. Iialani/tni bovenverdieping, ii(/
O f (lil, ü öatitiii/
mogelijk verwant;
is
,
„begane grond" beteekenen.
als
iets
/i II
begaan Avordeu
't
ENZ.
ene,
bij
Ingms
uit oiiii'n jup,
Moa,
Letti ëni,
in
Eng.-An.
zeezand; Sam.
Hinongko
Bare'e bone, Alor /u-ui, zand.
hoiie,
TAATA'EROELIJKENDE VERHANDELING ENZ.
1
,
Opu/i, navelstreng; cièo-rlSo,
vièo,
Fi.
TouMih. pum-r,
slechts een andere His. pimod,
'l'ag.,
pofji
Buru panen, Ikre'e puse,
,
Tban.
pi/loil,
Kei
v/fsn,
I)ii\..
fuhid, Mul.
Bug. post, .Mükass.
Sinnl). pu^ii,
Arii
1
uitspraak vi^My>^ navel.
rorinos. pusol, Oj., Nj.,
Mongond.
pitaor,
l'oiios;ik.
pvml, Malag. fdilnt, Saleier pusu,
3
Alor
rif/u/r,
/,vipo-
/toro,
Borowaliing In-puhe, Sang. piulc. navel; Sund. piiwr, Niascli
fiisö,
ook „uavclstriMig". Eigenaardig afwijkend van de gewone klank-
ontwikkeling heelt Mao. uiatig
navelstreng; even onregel-
i/so,
pifii, Mota pufu, navelstreng. Vormelijk, niet in komt met Sam. uso, Mao. n/w overeen Rotti. ii-sc/,Anihon i/sen'ti, Kisar, Moa ohor-ne, ohnriie. Die om-e-
.Mao.
is
toepassing,
Timor
Sani.
ii/io,
osa
,
gelmatiglieden
wanrsehijnlijk een uitvloeisel
zijn
van de neiging
door een kleine wijziging van klank een verschil en navelstreng
navel
—
vormen, waarvan opoh
men
wat ouder
aantreft
pint-
Uh
Mao.
arll,
ouder
tot een
ww,
bijv. tiis.sehen
A. vertoont twee
nagenoeg
/r//.y-,
terwijl
ofo uit
f»li-
veeren;
Fi.
Sam.
Mao.
.Mota
ni/ii
en
viilii,
(atl.
vu/na, sehaandiaren), Oj.,
lichaamsharen, veeren
/'•/////,
is
Sam.
uho,
't
huwi.
niii,
Krom.
haar.
haar, /lou,
/ntru,
Nj.
MP.
obi.
,
te herleiden
in
Ook
duiden.
te
om
voortgekomen.
is
Uiuri,
aan
—
.Mal.
;
iihi
,
Malag.
biilu,
fiilii,
enz.
volo,
Umu, visch; in de bijbelvertaling M u. Erom. ornu, S. Cruz o. Up volk; ook Upif. Erom. êntpn, schare; Lamp. unibnl, dorp; ,
Jav. ombol
troep.
,
Upni, zaad; Upsilnnan, vinger. Erom. oi-se, o?;*/, zaad Mota piw vinger. Hieruit blijkt dat de oor.spronkelijke beteekenis van ;
,
iipsi
niet
kiem,
spruit; pfillncd is
f
II
kan
wezen
,,een
hartje;
vgl.
vinger.
,
uitsprnitsel
Upsi
'71
maar zoo
bloesem, hart;
van de pisang;
Mota
uitsprnitsel,
als
Day.
pi(so,
,
/y//y/-
Erom. ousi
pisu.
bloesemknop; Tbnn.
Toumb. bloesem;
Vgl.ihan. fufn
ofion, a wart.
iets
pn/lava, uitsprnitsel, maar
Skr.
Hetzelfde woord als upsi,
Bis. pitm,
'l'ag.. til,
zaad",
hartje.
cogollo del
platano,
que cuelga de racimo.
Uri maiiu;.
tonfjii afa/iinf/.
Zuidenwind
Zuidenwind ten Westen;
ten Oosten,
't
Eerste
is
„mannelijke" Zuidenwiiul. Dus mannelijk lijk:
Uri
linksch, is
Flor.
als (/uri,
men
zich
in
en vmtn ni
't
.,
z.
punt waar
ipiri,
uri
tniii/n
nta-
vrouwelijke", het tweede v.a. 't
rechtsch
Zuiden
is
wind, windriehting.
;
vrouwe-
verplaatst. N'gl.
boven
Atonfffi, onder de N.
»»
,,
ÏA.VLVKRGEUJKKNDE VERHANDELING,
132
ENZ.
O.
oh a
Oj.
iiiiin.
O
l-oli a l
II
o,
A/io,
iiiz.
O lij. 01,
aho = Oj.
kleeren wasschen.
vorm
van
Oh
wassclieu.
npo,
schijnt
om
water
wanoh,
Andere uitspraak van
vorm /nm, YXow'vua, Mal. hiimah
Krom. viw, leide
dragen.
vriiclit
Flor.
wasschen;
omgezet
de voeten
uit
\.
oh/ioi,
aangezicht,
't
Ohpoi hpoi, VDrm
\Mii
't
Nj.
,
en
ii:oli
a/ro//.
Mota oqo, 't ph tenzij oh
gezicht en
= ah
,
wasschen
wirali
^/
uit
hoofd
't
a
is.
Oj.
winasihan, afgewasschen,
;
ook
gelijk
i,
Flor. apoi,
van kleêren door klop])en;
de voeten en handen wasschen.
liijvorni
waarvan Mtsuhi, de handen of voeten wasschen.
ir'usiih,
.liiv.
wasiih,
Nj.
is;
ook
Oj.
,
])ref.
vaatwerk wasschen; afge-
npoi,
wasschen
te
uit
AIio,
Nj.
awira/t,
gereinigd, van wasëhi, afleiding niet suffix
doch
fnwala, geopend, inwela
ruim.
iro/iir.
voller
/lü,
Mota wala, openen;
ruim.
.
de handen klappen. Schijnt een geredupliceerde
in
vorige, aangezien
't
.lav.
irast'h
bepaaldelijk ook wasschen
donr kloppen, en ook beuken, kletsen beteekent; Tag.,
fui-w
Bis.
wasschen. Vgl. Ahpopoi.
Ohpoh
Ohpohpa,
niv.
,
vochtig. Oj.
nat,
Mal. husah, nat; Iban., bata,
önsri,
icrisCh,
oceaan.
loasa,
O hpospos ^= Oposopos Ohraii
,
,
Matth. 25,
Onzeker of
zingen, spreken.
8.
vergelijken
dit te
Tounib. rani, zang, geluid, klank, 1'akewa nani; nora
is
,,
klank, geluid, stem";
de
|)lcit
in
//
z.
wkw. voor de
't
moet ontstaan
oh uit n
van
bmn.
Maka.ss.
vochtigheid. Vgl. ook Fi., Sam.
zijn.
Oh rn n
want'o//;-//.
is
met
Erom.
onder de N. Tntnsschen
eerste vergel ijkijig,
Misschien
is
de
;/
in
welk geval
eenvoudig ecu fout
l.NCi.is.
Ohift'i .lav.
,
bevel,
last;
in
maar wel met Jav. nfdahi,
O hun,
vol.
beteekenis geheel overeen met Mal.,
Oj. aiiunihi,
kan ohrai hiermede
Vormelijk
digen.
Komt
bevelen.
sunih,
in
Erom. ovnara,
bevelen, Nj. niet
Tiuruhi
gelijk gesteld
Krama gebruikt voor ohiiarn,
(eig.
uitnoo-
,
worden,
Tiiiruhi.
beladen, gevidd); van
den stam waartoe Nj. amot, mof, bevatten, inhouden, beladeff, bezwaard, behoort. loraf. is
Die stam
is
oorspronkelijk uk dl, bijvorm irtrat,
Mal. herat, enz., terwijl een andere uitspraak van mwat,wot
bot,
Lcon, mnvani,
inhoud, Sasar
\m
last,
viav,
mcveji,
zwaarte; Oj. abnnt, mabirat, Nj. abol, zwaar;
Mota
niava,
zwaar; innval, Sam. wafali, O.ba
bezwaren; Jav. met aiuler
j)refix
,
maarniet
het-
TAAIA'KUGKI.IJKKNUK VKItllANDKl.ING, sutUx
zelt'clt;
O
geelt
aUlus
niet
onze.
't
in
dalniii
j.eniili
O
II
Hantiksch
met Oj.
Il
uit
nalo
II
maken.
te
caint/
kweller
pbiiui,
Volgens
zooals
een
Ingijs
trettcu;
«iimiiaf,
komt duidelijk
gelijken,
person
a
..gelijk
I
break
n
icop
Vgl.
leif
ICO
Jav.
heh'k
(ook
Opoi)
pok), zwanger.
vorm
iiiollann,
weten) en
uliu
tenzij
ii
liet
beteekenis deugt niet; het is
gelijk
,
Bis.
,
hetzelfde zijn,
fiigal ,
uit
in
alter a
many
in
spleet;
N'gl.
zwaar.
als
is
Tound).
evenaren; lamiaf Ion,
ontmoeten;
Day.
De
snol,
beteekenis van ina-
A. olnrat asaini/,
said
1
so;
Natuurlijk in onze
dispute.
niiihelek
bres,
zwaar,
Fi. Ini-kcte,
met
niet
\'oor
vochtig
=
Heel helder
pieees, to bruise".
hu
,
opensnijden; hclekan
zwanger.
II
II.
insnijding,
Erom. enipok {landiok
zwanger, waarin koto, overeenstemt.
zwanger heeft
O po
,
o])ening.'
overeenkomende met Mofa
O po II,
woord
woordeiiboekschrijver niet voor den geest.
den
Opoiiif),
opoiiii
,
„twee",
Doch i)ij .Isiiopleg, aswopler/, niv. p lei/op lei/ wordt opgegeven: ,,to i)reak, to
(loorgel)rokene, scheur,
irokkong
't
pained.
,
iif
,
beteekenis
d<;
de
found right
is
two, to break
in
staat
't
't
hebben".
O plcij-op Ici) mr
van
beteekenende
hanger, medelielper, tegen|)artij, wederhelft.
i
in
bezetene,
voor den samenhang der begrippen Jav. Innan, tegen-
Vgl.
wlien
waarvan
Ingus opgeeft,
adjectief,
Ook de
aliirat.
Tonsea ma-iudf
Tound).,
evenniensch;
taal
,
slaaf (eig.
Flor. lunar/i, hecrscher, vorst,
bezitter
(eig.
wkw.,
(niet
„een paar", met bijvorm
siKit ,
is
heer, meester,
en enz.
l'i.
Eigenaardig wordt in A. olm gebezigd
een adjectief ware.
alsof dit
twist.
Erom.
Muini, U'nu-u,
is).
waf.
stuil;
ompu,
eigendom;
getuige
,
terwijl
Oliu rechtstreeks gelijk te stellen
mitmpnni, beheerschen;
Nj.
ai/Cr
AJal.
bezitter, heer zijn van;
Kig.
Hat.
bezitting,
water";
op die vlakte,
vol
Of
Tag. po,
tills
idiooiii,
1'.
vol
is
iils
niensehen.
vol
dan wel met den nitgebreiden stam piin
verkeerd II
was
iM
üijv.
= Beicata.
inpii,
ii'cliüi/reil,
O
mensehen waren
ilii,
iii
den emmer; wnnmiya
in
Mobii
moeilijk uliii
vol
is
.Mongond. Mahu, Sang.
o.a. pinipiinan,
in
water
Heer); vgl.
beheerde); is
ton
.,de
",
the water
met een
is
bijv.
/ei,'iien
ij
„viillcn
llai,
(eig.
pil,
eigenaar, (^j.
^^
u of ülii' l/n, to own.
II'
God
OIjii,
oiibekentl
hij
letterlijk:
die vlakte
7,egjj;en:
uni a nipjin
in
l'óli
Oj. (/«) Inrutun, Nj. krlmlan.
A.. noch in de verwante talen.
't
toiiij,
jjOnuli jJiula /Miilniii/
wij
cl
liij:
van
ijkend
iit'w
oliua
Dit bewijst dat
the vessel".
=
Diiuird
/OU dit ook Ijftrckeneii
Inci.is
\ tiltcciis
II II II.
voorbeeld
Krom
tuiticholi.
KN'Z.
fin-
ofschoon
Makass. hokko,
Makass.
liann.
i)uik,
tii/annng,
Hug. Hare'r
TAAUTiHGELIJKENDE VERHANDELING,
134
Opos, Tag.
uitgegaan
Tounib.
Oj.
uhns,
Bis.
,
Pakcwa
,
vuur
(van
wis,
Nj.
upos-opon,
licht);
Madur.
///tin/v,
aicès,
of
Nj.
oö/>ii,
aóin,
Afal.
ENZ.
uitgaan. I)ijvorinrn
tc//s;
afgedaan.
uit,
P.
I'
Il lil
Apav.
Uit
herwaarts.
,
haiia
1'ate
i)iai\
pamm,
stam van Ai) au; Tound).
mende
and;
om
ging
een bad
hitki'hkeai
inosi
te
stimi
als
in
om
als
voorzetsel optredende
naar.
om
wo)-,
mara, opdat;
Oj.
is
pnn mai;
uit
De
21).
!),
tcaiia,
Erom.
to.
dit
kom!
Fini, heen; aan (Matth.
Pur,
en
te;
nemen;
In beteekenis overeenko-
te.
liimaku ëira
l)ijv.
hiermede
men
vgl.
viarfiUj/ii-s, hij
Erom.
bijv.
il
n uurii im licelum irur efivita iran, want wij
eni
gekomen om hem te vereeren. Mara is ook voortgaande, voorwaarts, bijv. niulat mara Arjjuiia, A. zag voorwaarts; mangsö mara nira, hij rukte siiiifl hebben zijne ster gezien in (ons) land en zijn
voorwaarts.
Zeer
gebruikelijk
wel
bijv.-
mara lewük, met een dagger;
,,inet",
en dichterlijk maring kcnissen
(uit
,,naar,
Oj. marcng, naar de,
m^Ttang
,
als
Aan A. par. Erom.
icëntang, spannen.
Rasdin
la/i
fjiira
van
Hanjermasing;
bevelen van wege den
,
iila
midden
niet
luarang {meTiaiig).
gaan,
een
maraiig
in
al
de betee-
zich
l)eantwoordt
Accus.) bijv.y//r;/-
(c.
Resident; bara Bnndjar,
ramom hanq huma hara (wntuk
in huis;
Jav.
Eigenlijk
vertrekken
uit
icor
is
dg!,
,
leg
zou hier voor bara vereischen
bara geen
m
Oj.
bijv.
miiigken
Ai)latief,
aanduiden
uitgang in den Locatief, welks kenmerk ontwikkelt
en ook
Nj.
varianten naast elkaar;
vormelijk Day. hara, van wege, van-uit, in;
die
't)
tot", 't
van
Als stam
dafêng.
nemen para (zie men met p en w beginnende
uw goed
in
mara moet men aande Woordenboeken), maar meermalen staan stan»-
van
ppijlaug en
voorzetsel
als
'want
staat
mag
bij
het
woorden van
\)\\\\\
Zoo een woord dat heengaan, voortgaan, weggaan zelfs
ontbreken.
wanneer het als voorzetsel dienst doet, de zin van vanuit". Krom. marfiig, afgeleid, hetzij van j/nra of van irara, Day. bara, is in hoofdzaak Nj. marang, docli wordt gebezigd in denzelfden zin als Day. bara-, l)ijv. mnnc marCiig kik sai iVüv/o,. van Iteteekent.
u
zal
,,
komen
(uitgaan) een
ring en pers. vnw. ten van
A.
P e I aing Pigad,
3 ps.)
af tot aan ,
Abraham mafeli
raii
(d.
i.
ma-
David, de geslach-
D.
mengen. Z. Erom.
varken.
Bestuurder; pa/si su martngi
A fp
i
la i ng.
empekasi,
bij
Coduinoton,
p.
48
opia.
TAAIAKIKiKr.l.lKKNDK VKIIIIANPKIJNG lilijkhiiiir
een
en
poi, po,
nis
vtiiiii
fa/u,
,
hetwelk
en
Aha
ah/':'
kunnen
varken.
d.i.
Iio-rom
CuDUlNCiTO.N
Misschien
Duke
,
rom, ro
=
(wortel-
^\q{\i hu-rirmii,
'\\\
damu.
Tag.
Hetzelfde woord als Epiiig,
donker.
ditterentieerd
Sang.,
,
zijn //r/d,
dama
heeft habinj
hu-ro
óaói
Burn
wnkd) zou „wortel,
Fi.
,
Iiaicoi,
^Vat
ice.
zwakker
inii,
Mal.
icaici,
\s ikihii,
York
of
viui
Vgl.
48.
]).
,
Poi IK/,
want Tag.
In-teekcnen,
wildzwiju).
Mnrray-eil.
Benten.
,
ivdka (.Mal. (iknr
of'
iiitspnikoii
Day.
hahtj,
zonder rednjjlicatie Sunib.
iairi;
kruid"
Fornios.
Ixthiiy,
13.0
de verwante talen voorkomt
in
pui, vu, alles uit een stam
Toumh.
icaicu;
Bng.
,
Pop,
pn
slechts verschillende
ojiid
woord, qo,
bo,
Hare'e
Makass.
Pmpe,
,
Tag., Bis., Ihan.
//•/;
h/si,
/ti
/ijii
hetzell'dc
KNZ.
,
nacht; ge-
epcinfj,
uitspraak en daardoor gewijzigd in l)etcekenis.
in
Pakewa
dnnd). Sang. bobo, Tounil).,
woiro, stom.
R.
Ra,
ri
aanduiding van een
niv.
l)ranching;
spreading.
Oj.
fjfiraiu/f/fi/i,
Nj.
ter
,
Ra lira II, Mal.
loo])crs;
Rciiffeiiif/, laatste
to
l)eteckenis vgl.
met suffix Risi, moeder. Uit
reiif/eiii,
raiii/fpi/i,
strengt hen;
of een geiieel. raiit/r/a/i
Z.
ne/n/c,
/i//a,
Fi.,
to
21.
vertakking, uit-
,
getakt (van hertehoorns).
Voor de
to shake, as threatening.
Mota
I)lz.
knock; shake.
Rengcinfj uit
i.
en vrouwelijk pers. lidwoord
1'olyu. enz. (i/ia.
re;
z.
blz.
Krom.
din, diiicme,
22.
s.
Se. naar licneden. Voor xc/i Krom. *r/>, Mota siim, Sam. ij'o, Tonga /lifo, .Mao. i/io. Motu di/io. Ken i)ijvorm van Sam. ifo is sifii/o, Tonga liiliifo, "t Westen; vgl. A. miko. Se mi, naar l)enedeii herwaarts, 't \Orige met mi uit inai. Scptim, en Scpnmici, beneden hier. Pamki \^ pam z. d. en .
,
,
ki\
vgl.
blz.
.'{7.
Sepan/jko, beneden iinifp),
blz.
Siki
,
ginds.
l'miiiLd.
uit pan,
êike,
bij
d.
en ko. vgl.
beneden daar (doch op korten afstand). Vgl.
Slik o of Siikko, beuedr-iiwaarts, w«'stwaarts.
boven
/,.
30.
Sc omtrent Sam.
s ia
i/o.
Vgl.
blz.
37.
opmerking
TAALMiKGELlJ KENDE VERHANDEUNG, ENZ.
13(3
T.
Tuil,
een zekere.
ieiiiiiiul,
één,
////,
iMao.
tweede bestanddeel
Tdhihpen,
'teerste bestaiiildcel ook vau
Uit tu,
Mal.,
uit hu.
//
ld
één; ook als
óy/,
ha.
iMalag.
Pc»
proteeted.
verbergen, te zijn;
enz.
.lav.
Vatmanga hem,
in
sheltered;
enz.
hani,
.Mal.
en
l(tli\\
wel
lijkt
Oj.
Ijtkendc prefix;
't
u-uni,
onver-
/////
klaarbaar.
Taiiifi, sclircicn //e,
weenen. Ml',
,
lutijits.
ch
iii\.
l-'lild'nni,
\\\
=
d.
z.
Doch
ne.
\/.ü.
'J'd/,-,
/d/,-
Mota
strookt niet
laatste
Mattli.
niets,
itai ,
layal, niets;
niet.
Ki,
2:},
=
'J'a
Ml'.
Dit
1^.
Iit,
ontken-
ningspartikel.
Ta la la,
Taliek,
diko,
Flor.
gebogen; enz.
waarvan
stam
Tound).
is
kaleleb of
waarvan
lab,
is
,
Jav.
o. a.
Taliek, ,
talir/u
Bis.
den
lumalikur,
een
Tana
is
])!irt.
verkeerd"; als
.,
]).
woord als Olia min of meer ver-
hetzelfde
slecht;
rikaii;
Makass. djcku, kronnning; Day. haleku,
slecht;
Tag.
van Ich
echter
verkeerd,
Eenvoudig adjectief
terug.
tali(/u,
Het
badly.
avcrechtsch,
adjectief:
bijvorm
een
Verwant
verdwenen.
overstroonien, geheel bedekken.
transitief iifjalabi,
want
gezicht
weggezonken;
kelèlep, 't
het
uit
behooren hoogstwaarschijnlijk
met den rug naar
talikiid,
rug toekeeren; lalikuran,
iets
bij
Westen.
't
den
gekeerd;
De
waarvan secondaire stammen met schakeeringen in beteekenis de gevormd worden met voorvoegsels //, /, (//'e, Ie, puiiff. wortel
kufl,
is
Talulu, overstrooming. om aan te duiden
woord
kaljoliip
(jf
kaijeluh,
Vgl. Jav. lub of dat
Motu Talit
Bevat opni,
5).
l'iliinii,
Oj.
amimi
,
Fi.
In
klanknabootsend
water gedompeld wordt;
(ontbreekt
Ijeluh,
Ijeliijj,
laluopui
ligt
Malag.
dus
bij
IxGi.is;
cimi, verborgen; ciiniu,
mamoiii
van denzelfden stam als Mota,
schaduw.
't
ingedompeld geraakt, van
Ta l uopni, overschaduwen 17,
in
////;,
indom-
onder water duiken.
peling; saluliijj,
Mattli.
iets
't
l'i.,
begrip
,
komt voor Mota lacun.
verbergen; stam
Sani.
van
milii,
.Mao.
tiimi.
maru,
„door schaduw be-
dekken".
Tam op hudin, z.
d.
hiopo,
uit
den adem door
't
loopen.
Taiuop moet „hijgen" bcteeken, want mupmup
de
bedoeld
lever.
In
Bevat //W/, is
boi-st;
„a.stlnnatisch";
lamnp hadia zullen met hadin wel de longen
zijn.
Ta)s, spreken. Z. Ats.
TAAI.VKl{(iEM.IKKM)E VKIflI.VNDKLING
Tdti
1. is
Tdii,
2.
Diiv.
iiiitwoordt'ii.
,
zoowol antwoonU'ii,
hetaloii.
als
u
pierce
to
la/ior,
Sund.
.lav. ndliiir
i»i't;ili'ii
'Cuurcliek.
Vf^l.
Sain.
stick.
taui\
137
ENZ.
,
(au,
slaan;
Inu-èoka,
Fi.
doorboord. TciK,
'i.
Fi.
to
.Mota
(lil.
tit
/au,
to
in
sc-t
place so as to catcli;
taiièd.
Tdiiai, van
fan,
heid:
Sani.,
.Mal.,
Mota
niet
met
Alleiiliiig
ai,
Day.,
Toiimb.
Hat.,
weten,
tai(,
,,
geven", Matth. 27,
Tin,
the
dung
fa'i,
Malag.
de, da,
Mota
fae,
klein.
'Tintiii,
zaak
met
Tori,
3.
suft'.
/
van
ior,
uit
ialii.
=
Tan, Day.
1.
ttinr.
Makass.
Formos.
Singk.
kennen.
Erom. tori, brengen; liek is de stam van Taliek; =^ Oba taliyu,. Erom. efiforileki is willen terug-
taur.
Sund.
aki,
i.
Tante komt overeen
veranderen en terugbrengen.
hier in beteekenis
ta/ior;
d.
malau, wijs; Mao. mafaurauf/ii, de wijs-
I\Iao.
fa/iu,
()j.
To ure Hek,
kond doen.
geven,
l)evel
in
aiiinials.
Motu
tai/.
'Ti
Bat.
laf/e.
tai/i,
Mal., Jav. Sani.
te,
ta/ii,
tae, Fi.
enz.
fa,
De
aan
//
Mota, Vanua Lava weinig,
een
setifik,
einde bevreemdend; intusselieii luctt
"t
klein,
fifiiuj,
Jav.
gelijk
lower
ot'
minst". Naardien finfin Mattli. 25, 9
men kunnen vermoeden
dat
fikfik,
weinig"
,,te
zijn
beteekent,
zou
is
evenals in Jav. sefifike,
fin,
hoofd-
in
„op
gering; sefifike
't
posses-
siefaaidiechtsel heeft.
Torefiek, van
to
Taureliek,
to
Hierboven heette het
wind.
as a strong
i)lo\v,
change and carry baek, ook van den wind ge-
zegd; terwijl
Atoraliak
to spoil".
Eenigste wat hier duidelijk uitkomt,
komt ,,
weet wat
recht
niet
ler
't
atoraliak
voeren",
woord
het
Hek duidelijk
ioreliek hetzelfde
is
,,
bij force; to
„ravening".
faitreliek,
11,
Wijl Erom.
terug" beteekent,
als
ravage;
dat de verta-
is
In Luk.
beteekent.
voor als substantief:
en
is,
nemen dat
heet te zijn „to seize
mag men
39 fori
aan-
en den zin heeft van
„terugvoeren", to carry back, en niets gemeen heeft met „to blow",
noch met
Oba mo
fali(/ii
,
carry,
to
inhalig
talif/ii,
to
hij
doodde
Tu])
zich
Tori,
zelf.
hold; dus aforaliak eig.
;
z.
Il
aden,
zuchten.
bijv.
faure
is
nc/e
Mota
naar zich toelialen, d.
i.
la/l,
Stellig
hetzelfde
woord
als
f
a
m o /j-
d.
Tuj), freely; gratuitouslv; rende
de beteekenis liggen van
liek
zijn.
Tumof) liadi n
in
terug, dat ook als reflexief gebezigd wordt,
vafjamafca
tuur,
Wel kan
chnnge".
,,to
vacant, empty;
veelvuldigheid
van
titp
unconditionallv; without any object. afnr/a
,
Ondanks
naked.
omschrijvingen,
is
in
fii/i
tic
te
verbijste-
herki-nnen
,
TAALVERGELIJKENDE VEIIHANDELING, ENZ.
13S
towany
tuwang,
Jav.
handen;
niet ledige
Tup
onbezet, open; tawang-iowatig
ledig,
,
bijvorm towong, ledig, vacant;
nutteloos;
ijdel,
ledig,
,
„bloot gaan".
atiiga is
u. Ubli,
Abli
spraak wezen van
Ubo, Fi.
in
Ah Hm
pam, b o
/'
:
dicht
l)ij.
Erom.
dicht aaneen; bijvorm p'ipit; en ons
Ubutpotet
't
naast te sttian
Upo. ook pof
botipot;
Jav.
,,
Agij.
Eugaij,
of
vgl.
keri,
Mota
gil;
met a
V)Ay.
kali,
graclit,
kari,
enz.
J^geij.
Erom.
keli,
Voor
branden.
A. ook
in
en
iitni,
Ugtiei, zagen, snijden, knippen. Tag.
(junting en ,,to
Oj.,
,
kiniting
,
van
i
kleine
takken
break;
to
Ugwan,
uit
,
tuniti;
schaar,
ikoti,
Mal.
exvi.
Mao. iigoij
andere
sterk.
.lav.
wooden
,
knife;
kë/ok, ngëtok
uit kiiuti{iig).
,
knip-
schaar;
Jav. kutoat
,
verschil.
MP. Uma.
't
sutHx
ugsalad likla
i
ugsamud,
A htam n d.
vgl.
gespierd, sterk.
vgl.
doorsnijden,
Ugs, zonder
De
Uit voorzetsel n en kup, voor up
VVS;
Nieuw-
Uqsei gevormd met
afliakken; iignaldei, to cut across;
zinverbindend „en". Vit ma, evenals
veld.
koiiva,
guntiiig
Vgs-nkoai, in de lengte zagen;
met syntaktisch
If/j/a,
,
verklaren.
tunu of
Makass. kntto.
voor obiin; V\oi\ vi/ino/i; van w.
tieerd
niotigali
laten
saw crosswise; dus „stuk zagen";
U/iujj, before.
Cfin,
kiima/i, graven;
oudere uitspraak eii
Mao.
Makass. gontjing, ]\Iongond. goiising, W\\. Moa ktiiiti, Sawu gi'ü, Timor nguti. Mota got
vóór ngsi,
ugne
uit van
to
doffe ë; èli,
,
dns een ander woord,
maakt deel (/fii,
Fi.
Toumb., Sumb.
afhakken, afkiii|)pen, afsnijden; suffix
dit
en
out with point of knife; igof, pointed koio;
Brit,
Nj.
Pug. goniing
knippen;
is
Sam.
,
een //
een
hierin kelia,
van Atiri.
uits|)raak
pen;
Ook Ugij en
Pakewa /«//, Mong.
als staniklinker
heeft
jNlogelijk
u
Fi.
mangali, graven, Ponos.
bestaan, waaruit zich de voorgeslagen
Ugni,
de
vertegenwoordigt
Vermoedelijk
ugaij dus ëgaij;
verdonkere-
pet.
Ugji, enk. graven.
niv.
{ni
Vorme-
dichtbij"'.
iimjjet,
manen, verstoppen; een uitbreiding van den wortel
Ugaij
ii't
Vgl. Jawpe/Jëi,
k).
woord
bij
Vgl.
die|) lieneden.
,
A. wordt U. gevolgd door
Geniticfpartikel; in
scliijnt
e
.s-
vgl.
potijjot,
uit-
d.
z.
afkomen, afdalen, aan wal gaan;
sobii,
o. a.
Zal wel een andere
persons.
to
/(bos, aan limd
diep;
uboii,
Uhutpotet,
lijk
applied
touch,
to
;/
,
onverkhuird.
Erom.
obain
O/m onder de N. .//«
,
doch gedifferen-
TAALVERGKLUKENDE VKBHANDELIXG, Uit
slapen.
UiHJenff, tawei
inech'p,
Tm1iii|).
Oj.
,
modom
Bat.
mcjp/i,
p^dPm
nirem
139
ENZ.
Ninsch vioro, Men-
,
Nj. merCiii, Fi.
,
püröm slapen, de oogen sluiten; stam pêdcm. TJmnyi, drinken. Erom. moneki; eigenlijk:
w/f^Jc
Siiiul-
,
,
Mn,
drinken. is
iiion
afgevallen, dan
Dav.
in
lijk
omgezet
gebruiken een
aan
/
uni 't
wel of niim de eenvoudigste wortelvorm
Iban.
,
num.
uit
Of' liier
Bis.
cla-ninn
mv.
umumoh.
,
,
water,
in
zij
te
begin
is,
ge-
midden
gelaten.
murej)
Sesake,
't
Vgl. blz. 44.
Urn o II, Fate
levend;
niatiri
Oj. ma/iurijj;
,
V mwinfi, vgl.
drinken
umrip
,
Mal. Iiidup; em.
,
Uit mimi,
iets.
,
d.
met
jiiini
i.
suffix
i;
SU.
blz.
Upeiie, goed. Mota Nj. betiër
men
zooals
,
/?
iets
goeds:
.Mal.
hinnr
,
waar. juist;
recht,
,
u in upene is
hurij)
st.
uit
Erom,
kan
zien
Mao. poiio Tag.
,
waar;Oj.,
1'amp. ^««a/.
,
A h ah apenc
uit
,
De
to treat well,
,
een voorslag.
Upo-itpo,
Favorlangsch bo gehaald
is
den komen
,
Jav.
,
bfitca/i
the sced of breadfruit that
mabuyuk
riik;
,
rot;
Ti. 6oi« aan-
sèicu
,
naar bene-
,
,
Sund. biyuk ,
Upsi
nut lirm.
is
Iban.
Lamp.
,
zaad,
,
bui/uk.
mabni/uk en
iiiabii-
Malag. amborokd, Toumb., Pakewa
aiiiporo,
huruk.
Bat.
Upsapiiif/
Mal. huruq
Tag. mahtiffok en maburok
,
Buru me/uk, Bug.
ictin/k,
Dav.
,
den wortel icu gemeen een verkorting van Toumb. icawa, Tag. baba, omlaag.
alm, Oj. awök
Bis.
met sobn
schijnt
te hei)ben
Upsahti, en
Ubo, Maar
diep, als ook hierboven
,
Mota pepeicu
;
Vgl. ^\o\?i pepewu, laag, nederig, en
laag, nederig.
jong of klein van kinderen. Keu zonderlinge uitdruk-
,
king, welke
..zwartzaad" lieteekent.
eig.
V.
Fa
cni
en
Bijv.
va
Api
Flor.,
,
'n
he
of vainf/.
va ek pil
vani
zal
ik
le/i
doen ne,
Li\t.
tira
,
,
n'i/ai
Bijv.
umoli
Ak Natlnn
iran
maar opdat
iiicini/
rsrui/r iniji
(i
,
lloko pan,
uiki a/ij/o in
lep
ti
niet"; wij
i)ijv.
vai
,
lie
aiiii/ak
Meester, wat
f
het leven dat niet eindigt te erlangen
bijbelvertaling
„opdat
Vgl.
l~,l'.i.
aan.
opdat.
om
Zoo ook ca,
voor. wegens (ook: aangaande).
voor wat'r waartoe: L\ik.
,
Va, voegw.
voorz.
?
Luk.
10,25.
met de ontkennings])artikel jim, lit jim imalian in li in mop
jai vai,
hen niet ergeren, Matth.
17,27. Lnulis geeft
TA^U^VERGELIJKENDE VERHANDELING, ENZ.
140
va jim
alleen
wat verkieselijk
,
Niasch, ^lalag.
vgl.
lijkt;
op-
fa,
dat, omdat.
Va 171 ff,
dat op de wijze van Oj. ralaca en Skr.
gedachten aan te halen; Florida e vani peni
zeggen;
,
eeuwoord voor zeggen,
teeken des Infinitiefs. Is
zgn.
vgl.
,
om woorden
dient
iti
zegt hij
Samoa
;
of
Sunib.
/>//,
,
64-.
blz.
w Weilali
helder, als water, Bedoeld zal wezen icai
,
lak, licht, tenzij het een verkeerde spelling
Wela
,
Onzeker of
helder.
zichtbaar;
Fi
vola
,
met
dit
geteekend,
voor
is
wüla
.Tav.
gemerkt;
,
water, en
Wela.
welawila
,
helder
,
/o/a/o/a, bekend
Sani.
maken, mag vergeleken worden. U'od
Ya
o ja
,
Auud
,
I
tjaah
zie
vus to
Ahpoi.
als
water.
wnh
Oj.
Nj. loah {wawahan), Fi.
,
Kan Mota
etc.
Zie Ia.
Yah, ruiming,
Sund
beat,
strike,
to
,
wezen; doch
beat,
strike,
1.
U'ud
,
,
Madur. haah
,
31al.
bah,
na, stroom, vloed; Fi. ook
vloeien. 2.
Yah,
crecping
a
bijvorm zonder
plant, slingerplant;
)al,
broad,
!Makass.
as
openen. Vgl. Jav.
])lant.
Vgl. Fi. wafca
beginletter
als
ic
ivelar,
,
akar
wortel, Nia-sch va'a;
kruipende
wortel,
,
aka ^lao. aka Tahiti a'a. Mota tawala, wijd open, van wala, ,
walk.
a
Mal.
syn. van
,
amba.
Yal se, weak; feeble. Erom. ale se, Yas of Yasyas, zien, aanschouwen.
nederliggend. Oj.
wm
,
/tyw«v?*, scherp
goed kijken; Nj. was, wasicas, en was-kila cm. to bend down; to stoop; to l)ow. Uit j/a en se,
zien, spieden,
Ya-se, neder. Ya
is
,
Oj.
ayaf
,
't
neigen;
bijv.
wai/a/
ika?i//
laras
,
legde
boog aan, vertaling van Skr. dhnnur namaijati '); raici manc/ai/ai muksa de zon neigt ten ondergang; Nj. at/ai, helling; Iban. ayal, neiging, geneigd of genegen zijn. zijn
,
Yetpam, 1)
De
to
arrive here
;
Yetpaii,
vertaling „spannen" in K. Bal.
Wdb.
to arrive
verkeerd.
there
;
Yeijai;
VKUIlANUELiNG, KNZ.
TA\l,Vi;iifiKI,IJKKNI)K
to
ivncli
Waarscliiinlijk
ii|).
den
in
{i/itl)
,
irts
(l)ijv.
daarheen; jai
,
Aal
of
Iviji.
mooi.
;
V\.
iriri
schijnt, een andere Yiij)
koken;
I'"i.
wasschen.
iri,
teekenen
nitstrekken"
„zicli
;
jjaiii
;
Jav.
transit. is
van ya
iiilspiiiiik
nt/rij/titi
„liii.'rlR'cn"
;
pdii
,
vechten, twisten. Tag. an-ul
aan uf np
irts
ziiiifcn.
twisten.
,
Andere uitspraak van
d.
z.
yili/il, )
een iinderc
el
II
naar lioven.
/.nigen.
)'/>/('/,
tj
„iiitstri'kken"
liandrii)
Yial, lal Idci,
van
zin
do
is
1
ot'
.lav.
weiceU
Zal
,
eijj.
draaien;
,
nit.spraak
hihler,
wel
l)liid<end.
„uitwringen" van de waseli, he-
Sani.
ici/i
van Icidia;
,
wringen. •/,.
Dns, naar
d.
Va/), gekookt. Mal.
iiirajj
,
damp, stoom
uitwaseming;
iiviu/t
,
koken, zieden.
inrah,
het
;
't
in
stoom
:
AANHANGSEL.
Klankstelsel van Voor de
II,
V,
Eroniangii worden in de Evangelieverta-
't
volgende letterteekens gebezigd
ling de a,
spelling van
Eromanga.
't
I),
d,
e,
ë,
f,
h
f/,
l,
i,
,
ï,
/•,
m, n,
/,
o,
r,
p,
ö,
a,
n,
t,
w, X, y.
De
om
teekons dienen
prosodisclie
verschillende klanken aan te
lange
De c komt enkel in open lettergrepen en zeer zeldzjiani men mag aannemen dat daarmede de klank van onze zachtis op te maken uit de schrijfe bedoeld is. De waarde der
wijze
sKi
dniden. voor;
/
om
Engelsche woord
't
mn, beantwoordt zoowel aan A. im
als
dus de waarde toekennen van onze
/
De
voor.
o
heeft
in
met kwantiteit de Italiaansche klank
linndrcd;
de d
te
gemeen
//
die ifeheel
in
dient slechts
heeft.
nasionoett
nioiiei/.
om
speld
di'ii,
//////',
hooren,
Het
de en
//
't
in
de
uit
de korte Italiaansche een teeken voor een
alleen
is
minn\ Engelsch une
.Ml', deiifje' , e,
/
zonder streep niets met
//
Deze Engelsche woorden
weenen, K.
dat ze oiize doffe
en, uit
/;//,
mogen aan de De i stelt ni
de n heeft niets
overeenkomt met de
voorbeeld blijkt dat deze n een venhjffing bijv.
kin.
lioven
duiden, terwijl
tekst ingevoerd als Inindcr,
kers;
We
ischip,
Lengteteeken
't
maken en
te
en lloogduitsche u aan
in
geven;
te
//;//.
waarin ze waarschijnlijk een sterk gesloten
vertegenwoordigt,
o-klank
aan
lettergrepen een gerekten khnik, maar
open
zeker niet in geslotenc,
weer
r////
iniiuj,
.MP.
dan weer
is
dut/.
zijn in
als inni.
van
tnngis\
luit'elsche
alle
ii
den Erom. \
it
menig
heldere klin-
nu eens wordt
Men mag
in
."te-
dus aainiemen
de Javaansehe I'cpet voorstelt. Daarom heb ik
het Erom. aangehaalde woorden vervangen door ë;
lengteteeken
dend weggelaten.
boven
de
//
als
volkomen overbodig en
mislei-
TAAIA'EKCJELlJKEiNÜE VEllllANDELlNfi
143
ENZ.
,
Üc // stelt den fjiittiiraleii m-usklaiik voor; ik schrijf (inarvoor De .V is een avereclits verniitlig iHtlonksol om a/f uit te druk////. Ken samengesteld gelieimzinnig ken. De // is de liairklinker
—
/'.
en
teekeii,
zelden
het mij
niet gelukt
alleen
voorkomende,
sluiter
als
de bedoeling
is
de hroniien waaruit Von ükii
De
spelling
in
heeft,
wijkt iu
sommige punten
geput
Ci.vBi'H.KNTZ
doeh het üou mij
af,
waarvan
/•c,
is
raden.
te
ver voeren
te
tlaaromtrent in nadere bijzonderheden te treden.
Met
't
van
klankstelsel
Krom. vertoont
't
punten van over-
veel
met dat van 't Aneityumseh al ontbreekt het niet aan Het voornaamste verschil bestaat daarin dat het Krom. de oorspronkelijke sluitmedeklinkers beter bewaard heeft dan 't A. liet heeft al die elke andere taal der Stille Zuidzee. ja dan eenkomst
,
verschillen.
behouden behalve de
medeklinkers
Dus
ler.
(stam
ii/io
huis, voor "miah
,
voor
(Icnfji)
(leiif/e'
de n
;
ö,
//,
en de gutturale
////,
Mal. nnnnh, enz.;
,
onii(/i
,
tril-
hooren eener
valt zeer dikwijls als sluiter
ongeaccentueerde lettergreej) weg, benevens den voorafguandcn klin-
dus
ker;
sluitende
en
eiiielaiiffi
ecint
(Inlaii;
n in
sluitende
van
voorslag
droom,
,
een
leven,
,
waar een bewijst
in
Oj.
,
,
de tennis
.Mao.
iii;
Met
tot
lift
A.
kers meestal
gebleven.
zijn
Sund). ,
mirip
^)
Zie
Bijdr.
geval dat een
is
de
komt
/j
i/tiiif/
p
waarvan
,
in
/
in
////
o.
a.
st'lat
is
,
maar
in
rindmi'deklinkerR
Vk. N.
I.
l,
IX, 270.
enz. tot
//
staat
vertoont dd/i, thig;
//
lermit/
.lav.
het Krom. daarin overeen
ile
wel
geduld wordt. Als
sluiter
als
de uitgang aki, die
Insf. v. T. L. en
ze
als iiiuriji
dat een sluitende media of spirant ver-
verdwijnen en nagenoeg
verder Jonker Over
Kon.
aangezien
enz.
,
den
die
dus eerst ten gevolge van om-
media. Overgang van
I^ijv.
^).
woorden een woord
in
in
kurkema
,
oorspronkelijken toestand terug gekeerd
di'u
allen
de wortel
kiiTiil
bewaard hebben,
wezen
zal
hid'un
.Mal.
,
.lav.
,
het Timoreeseh de
geven van
te
djahin
Overgang van een puii of puhini met
Itijv.
hard wordt tot tennis, en tevens dat de als
uit
dat in
«;
Mal.
enz.
opgemerkt dat
zij
iiiu/iari/) f)
mag men aannemen
regel
,
van
is
voorbeelden
verscherpte
standigheden tot het
ijji/aii
Hottineesch knnik
,
voorkomen. Alleen
miirep
of
,
weg,
,
vóórgaan
sluitmedeklinker
oorspronkelijken /insaiiii
(iIjkih
nevenvorni
onnoodig
is
ne/al
Oj.
,
een
is
gelijk in een der Dayaksclie talen,
bijv.
ijjiaii
Doch meermalen
iiiafaiif/in.
/,
Opmerking verdient
omzetting van kunik
Het
uit
vertoont
///
o.
sluitletter
als
in
bewaard;
zoodanig
als
wind. voor
,
ook overgegaan
//
,
,
helder.
dat de eindklin-
dezelfde gevallen ges|)iiard in
ia
A.
als ai voort bestaat
,
het Kotlineescb en Timoreeseh,
, ,, ;
1
TAALVERGEI.IJKriNDE VERIIANÜELING, ENZ.
41.
luidt
steen,
en
ccany
hnt;
A.
dood,
A. mas; dese/
vn'niji
naast jj^ngi
,
vnw. 3
enk.
ps.
Erom.
't
om
ofschoon
,
/
niet
sel
uit
,
f(ui(/au
Zonder
het
proklitiscli
om
dragen
A. in
zon
In;
met
het
cve,
A.
])refix,
zei
/
ejjc-e
uit
.\.
,
,
waarde
;
\oov
rf/ifi
is
Hijv.
A.
is
wordt
in
"t
1*^
in
.
ffeiif/o'
bijge-
lui
vci
l'i.
A. a
als
Clecn
aaji wijst.
Drit^voud
is
/iiili.
of
in
2° de
in
't
iiiio,
gaat vóór
/
;//«/«/
wij
Itos,
okesi
;
(inel.), is
zeer
ll)anag, Niasch.
o. a.
Dvriiiyi,
hem 't
oiulerwijzen
dit
oor-
vnw.
'i
;
veiwaiU
mv.
ps.
/ac-
roepen, laten komen, A. nhrainij,
ovrokon da. hen roepen: enk.),
hetzij
/if/,
onder bepaalde omstandigheden
niet toevoeging van
hetzelfde geval
liii
ouder
/cita;
de verandering van
ontstaan,
a
hen onderwijzen;
en
uit /jemtli.:
Maleiseh-Polynesisch taalgebied.
onderwijzen (ook:
wordt
een verminkte
//,
met palataliseering. Dit verschijnsfl
llrom.
uit
//,
o])enba;irt zich die-
uit )iKik',
inaa,
omzetting van
een
gijlieden,
kitni,
i)ijv.
min of meer
'nuiah:
om
de neiging
/;
voleindigd, A. e/mi,
dood, A.
uit
f/dija
zamelen (met object sukdirar
,
\ovA-
,
geef ons! e-i7/n nu jmi mic/iu boa\
van
veui, uit
i»i,
tavmiiqi,
esoiffc).
ihi,
cvain/
kunnen wezen
lidwoord
overgaan
hiten
alsook buiten
spronkelijk
«o/i-it//
itemeu, de
walii
gelijk aan
verder afstaande verwante talen,
in
Eigenaardig
/•«.
/«/////.
van een in onbruik ge-
zijn
in
met \. gemeen:
te
zien,
doch
Nufooi-sch,
niet
In uvc
noiiio/to\
telu;
iidii,
fuif/eifi),
gewoon, ook
in
ouder
,
bijv.
verbonden lidwoord
overblijfsel
bestanddeel
een
tcli,
('om,
/,-(tli,
A.
,
't
andere met anorganische u begin-
en
a.
of e over in *; cmms,
(fut.
uit
vooislag;
neiging in de talen der naburige eilanden.
zelfde
plaatsen
ven!
l,-(iiiiH\
vorm van A.
,
dat niet bepaald het subject
o,
uitgang,
als
huis.
;
hetzelfde
eigenlijk
o
Verder heeft Erom. voor
tin
ï»i
iMfts
,
aan, voor, A.
,
sommige weenen
op
on/i/ji ,\\ooyc\\
siii)staiitief
onniji
in
;
l''avorlangsch e in
vcjoral
eiiian
Mota maar een preti.\ is e in 3 ps. er.k. van den Imperatief; ga! want men vindt het terug in 't Niasch: oranol ga!
voorslag,
wacht u
jjiiuf
;
jjanc/aii;
;
heeft in beide talen de verzwakte uits])raak vim
of
iIjJii,
Itijv.
tn//
aan menig woord het voorkomen te geven alsof ze een
verbaal
een
steen, uit rntu
,
nende woorden kan o een raakt
seif'
laatste
van
onder /M/ij^au
twijfel
hebben
voorslag
dit
voorzien
te
,
,,A.
en
////
ecal
zijn:
A. de neiging, en wel in sterker mate,
liet
vader, A. etnian; evat
enz.
diic
,
mi
beide
,
A.
,
talen
lieide
in
zon kunnen bevatten;
deelt
woorden
de
klinker: m)
teisil
,
Eenige voorbeoldcn
drinken.
,
A. liang
voedsel,
,
volgenden
een
(vóór
numchi
in
a.
van cindniedeklinkers
wegvallen
't
o.
c/v',
l-Jroui.
iii
van
maar
scmiiiwfii(/i,
)iii'iiit>viii>sim()kun
dn
xcr/anulde de opperjiriesteis; rfich'nlPny
ovPii ,
ver-
/mini
vergeef!
VRRILVNDEMNG,
T.V.VI.VERr.ELIJKENüK
kcminfiehntokdn da,
werkwoorden
de
een omzetting stjwit
afgeleid
niet
voor
van
is
(icrokn
ni
/,
en die luet
,
Fi.
In
sluit.
het dat kon, (kn),
ik
ocrokon da
tot n
De oorzaak van de verharding kan
da.
dat ng het woord
liggen,
snltix
deiiklxmr
is
van verwarring tusselien
is
met verharding
nji,
Het
vergeven.
gevolg
een
Mal. kan, maar waarschijnlijker acht
akdi,
Jav.
Imn
wij
(zoonis)
klankverwisscling
deze
(lat
145
ENZ.
daarin
algemeen heeft Mrom. de
't
nei-
ging, gelijk boven reeds gezegd, een .sluitmcdeklinker te verharden,
even
als
Bijv.
okoben, zijn hand; maar nkopmii
,
liiiro,
A.
Krom.
zulks in zooveel talen, o.a.
nc (voor seli),
moet
ser
wordt
ook
v
in
Over
hehben.
geluid
Hegelmatig
luidt
enz.
onze eigene, het geval
in
uw
itiurip
wanneer
jj,
dat vroeger xch of
sejt,
boven reeds gesproken.
is
door
ze
wegvallen eens
't
bij een neusklank. Zoo is maar am pai, zal nemen; am staat voor iin, maar het een //, wanneer een lipletter, bepaaldelijk de w, volgt,
klinkers onmiddellijk aansluit
m
n overgaat in
weet
landji'/i,
zoo
niet.
Malag.
in
w
en
zoo ook in hoofdzaak in
b-,
wm/t; boten
fan
uit
an
uit
,
in
vony
-\-
fmpu maken, doen, A.
imyi,
uit
hebben
vroeg uitgevallen
voorkomt A.
p
ging
kassaarsch,
Fidji
Krom., A.,
miiiii. zicii
bijv.
Even Mrom.
Dat nw
in dit
zou geliandhaatd
over
ic
woorden waar
schier in alle
is
/;
ontstaan
oorspr.
uit
klanken die
b of v,
is
beginletter
in
Tonnd).
w\
bijv.
'\\\
{mb),
in
in
licht
Mal., de
in
h
pu, nacht,
Door verharding kwam
enz.
Als
Ma-
talen,
hieruit
en
/>
elkaar overgaan.
1'ilippijnsclie
in
zt;
Sam. pu, enz. De schakel tusschen oorspr.
bongi,
p
secondaire
De
zijn.
bewijsbaar Fi.
i'jnny,
in
't .lav.,
aan te nemen, want de a kan moeielijk reeds zoo
niet
is
regel dat
wwan/en.
{t(i)n
oorsjironkelijk
is
en soortgelijke gevallen de oorspronkelijke
nemen,
cai, is
wordt amhony.
louni)
(spr.
is.
hand. Sam. si/o, Mota
voort
p
Mao., enz.
.'^am.,
vorm vertoont het woord voor «jog: imclc, imi- {imteni, nw oog), nimi-ndii, hun oog; emetanyi (eig. windrichting), ifnie, en eindelijk ipme. Dit laatste is zelfs de gewone vorm in /////// nrn zon, ontstaan uit mata ni (van) endo, dag, volFeu zonderlinge
afwisseling
van
,
komen beantwoordende aan behalve
maso-andro, is -).
invloed der bijv.
'
in
is
de
van
///,
ipmi
In
iikohe
/
in
li
is
pluuts
van
Esp. S.
't
/'
dit
ijnve,
elo
van Api, en aan
een
laatste
eigenlijke
die terugwerkende kniclit uit ni
Npgao
e<^n i.-i)reiilijke
liilwoonl.
ni
Malag,
samen.stclling
der laatste lettergreep ontstaan uit e door
mopon; neu,
Onmislicnlxutr ilc^
dat
maf
heeft,
gelijk
en endo; de eindklinker
knnie, Tag.
samcnstcllin);
viel
in
A.
weg;
kamny. \*
Makass. wnlu-nlhivn, ilvzon.Mykens
,
1
TAALA^RGELIJKENDE VERHANDELING ENZ.
46
,
daardoor bleef over nd, wat vanzelf nn, eindelijk n word. De zon-
voortgekomen was, hand;
in ikman,
Hm,
van
verandering
derlinge
in ipm,
Of
in tiknga, oor.
/>//
reeds door
dat
de/y, welke, vóór
Praeteritum geplaatst, het Perfcctnm en Plusq.
den Conditionalis optreedt, ook
in
een
zou
overi)lijfscl
durf
enz.,
ik
feet
wezen van
lm
/
uit
=
/
veranderd
Mota
historisch
't
ook
Perf. vormt, en is,
welke Oj.
oli ,
Fi.
ii,
dan
/
i^/iyiili
Mier een paar voorbeelden: dumokesi
niet beslissen.
hadden gezien; pro fet yepmenuwi, de prouitgesproken. Tn waarde is ]> gelijk A. mun. heeft
zagen; diijmiokesi,
zij
omzetting uit vnt
eenigcrmate te vergelijken met A.
is
Zeer gewoon
geeft
iitiii^ën,
voor
niet!
(voor evPnff)
ovPiif/
ove
aalmoezen;
voor ovciuji irë,
kniii
n'iiiiièm,
uw
,
De
bruikt. niet
(in
ook
in
ri'iiffü;
uw
in
u
m
broeder; ve, geven;
vormelijk
veaui,
=
is
kiidu,
vergelijken
u
de nitspiaak:
e
en
i;
o,
daii e,
pinnrok, nacht, staat voor
Oj.
meermalen kfdö.
met Oj.
uit
Erom.
süh,
weliani,
Als possessiefaanhechtscl 2 ps. enk.
oog.
in
A. onderhevig aan
n worden
De oorsprong van
werkw. vormen) beantwoordt wellicht aan ö Nj.
Oj.
geef heden aan ons, ov n'Piiipelcves, de
komen nm, mi en m gelijkelijk voor. üe klinkers zijn in Erom. nog meer schommeling
ovc-
efeme; ov^n Potni sokuwar, de Ilooge-
avensai, zijn broeder; apmi aai,
priesters;
Dus
uitstooting of verdofiing van klinkers.
is
menschen,
teme,
zij
veel.
sii
ü
voortgekomen, ter aaiuluiding
///,
in
Sund.
iö;
o.a. in
///;/////,
Oj.
van een mv.
is
te
PL
Kern, Hendirik
6217
Taalvergelijkende verhandeling
K4.6
PLEASE
CARDS OR
DO NOT REMOVE
SLIPS
UNIVERSPTY
FROM
THIS
OF TORONTO
POCKET
LIBRARY
;
"**'-«''.
-i^.
y-
.v»
->•,
,-.
