EUROPÄISCHE UNION DER RECHTSPFLEGER UNION EUROPEENNE DES GREFFIERS EUROPEAN UNION OF RECHTSPFLEGER EUROPESE UNIE VAN GRIFFIERS “Groenboek” - Commissie
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ -Griffier (Uit het Duits vertaald naar het Belgisch-Nederlands)
EUROPÄISCHE UNION DER RECHTSPFLEGER (E.U.R.) Hiltenspergerstraße 21, D-80798 München Tel.: +49 (0) 89 69937 - 226 +49 (0) 175 4115253 E-Mail:
[email protected] [email protected] Internet: http:// www.eu-rechtspfleger.eu München 2008 © E.U.R.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
2
Inhoud
I.
Inleiding
3
II.
Inventarisatie van de taken en opleiding van de Rechtspfleger/ Griffier in Europa
7
III.
Het modelstatuut van de E.U.R. van 1995 – een poging tot harmonisatie van de verschillende functies in Europa
13
IV.
Bevoegdheden van de Rechtspfleger/ Griffier in Europa (de Europese Rechtspfleger/ -Griffier)
16
V.
Opleiding van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier in Europa 21
VI.
Positieve gevolgen van een overdracht van taken aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier
26
VII.
Besluit
35
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
I.
3
Inleiding
Met als doel de justitiële samenwerking in Europa te bevorderen en de efficiency en de laagdrempeligheid van de rechtbanken te verbeteren, biedt de Europese Unie der Rechtspfleger (E.U.R.) de Europese Commissie, Generaaldirectie Justitie, Vrijheid en Veiligheid, het Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ -Griffier aan. Dit Groenboek kwam er na samenspraak met de Afdeling Civiel Recht. De E.U.R. wil hiermee – haar statutaire doelstellingen getrouw – samen met de politiek, op het gebied van de justitie, komen naar de verdere creatie, ontwikkeling en harmonisatie van het recht op Europees en internationaal niveau, ter ondersteuning van de Europese Unie bij de verwezenlijking van een ruimte voor vrijheid, veiligheid en recht.
De E.U.R. (uitgever van dit Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ -Griffier) werd in 1967 opgericht. Zij bestaat momenteel uit belangenverenigingen van Rechtspfleger en Griffiers uit 16 Europese Landen: België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Spanje en Zweden. Verder zijn gelijksoortige beroepsverenigingen uit staten buiten Europa, zoals Japan, Mali, Marokko en Tunesië, geassocieerd lid.
Het betreft beroepsverenigingen van hogere Openbare Ambtenaren, die als
waarnemer rechtsprekende bevoegdheden en/of administratieve taken hebben.
Dit Groenboek kan als basis dienen voor een openbare en wetenschappelijke discussie met betrekking tot de functie en rol van een nieuw te creëren Europese Rechtspfleger/ -Griffier; het vormt een uitnodiging om op Europees niveau te komen tot gezamenlijke politieke doelstellingen op het vlak van justitie en rechtsbedeling.
De introductie van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier dient de rechter te ontlasten Aan deze Europese Rechtspfleger/ -Griffier kunnen een aantal van de huidige taken van de rechter (o.m. zakelijke, eenzijdige beslissingen) met inachtneming van specifieke, nationale voorschriften overgedragen worden.
In de landen waar de Rechtspfleger/ Griffier deze taken al kreeg toebedeeld, blijkt dat dit heeft geleid tot een betere en efficiëntere Justitie. De andere lidstaten van de Europese Unie worden via de ministers van justitie gesuggereerd om het nationale systeem te heroverwegen.
Europese Rechtspfleger/ -Griffiers zijn Openbare Ambtenaren, die (oorspronkelijk rechterlijke) gerechtelijke taken in eigen naam, autonoom en onder persoonlijke verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid afhandelen. Ze behoren tot de hogere Openbare Ambtenaren bij de rechtbanken. De benoeming tot dit Ambt vereist in het algemeen een hooggekwalificeerde juridische opleiding op Bachelor-niveau van minstens drie jaar. De opleiding is momenteel voor wat de diverse lidstaten betreft erg verschillend. Deze opleiding dient, met een streven naar eenheid van functie-inhoud, geharmoniseerd te worden.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
4
De huidige taken van de Rechtspfleger/ Griffier zijn eveneens verschillend en niet altijd en overal aan een Rechtbank of aan dezelfde Rechtbank toevertrouwd. Deze taken dienen op Europese schaal geharmoniseerd te worden, ongeacht het instituut waaraan ze zijn gekoppeld. Het doel is om voor wat de administratieve gerechtelijke taken en procedures betreft, te komen tot een grotere homogeniteit.
De functie-inhoud van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier kan, rekening houdend met de verschillende en sinds lange tijd geëvolueerde huidige juridische structuren van de landen binnen de Europese Unie, over de grenzen heen gedefinieerd worden als volgt.
Welbepaalde gerechtelijke taken alsook de taken in verband met de rechtspleging – ongeacht het instituut waaraan deze zijn toebedeeld – worden overgedragen aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier, die deze in volledige onafhankelijkheid en onder persoonlijke verantwoordelijkheid afhandelt. De Europese Rechtspfleger/ -Griffier betreft een onafhankelijk orgaan binnen de gerechtelijke organisatie. Hij krijgt zijn opdrachten van- en handelt uitsluitend conform de Wet. De Europese Rechtspfleger/ Griffier heeft over alle lidstaten heen een gelijkwaardig opleidingsniveau, dat zich situeert op het niveau van ‘Bachelor of Law’.
De actuele stand van zaken met betrekking tot de taken van Rechtspfleger of vergelijkbare ambtenaren in de lidstaten van de EUR blijkt uit de in dit Groenboek opgenomen inventarisatie. De grondslag van deze inventarisatie was een vragenformulier. De taken die aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier dienen te worden overgedragen, worden louter als voorstel vermeld.
Dit Groenboek is gegroeid uit het door de E.U.R. in 1995 tijdens haar congres in Alicante (Spanje) aangenomen “Modellstatut für einen Europäischen Rechtspfleger” (Modellstatut) en de aanbeveling nr. R (86) 12 van het ministerscomité van de Raad van Europa aan de lidstaten met betrekking tot maatregelen ter oplossing en afname van de werkdruk bij de gerechten. Onder meer wordt in het genoemde “Modellstatut” ook tegemoetgekomen aan het voorschrift van artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), voor zover het voorziet in een fair en openbaar proces bij bevoegde gerechten binnen een redelijke termijn.
In het “Modellstatut für einen Europäischen Rechtspfleger” werd vastgelegd dat: 1.
De voortdurend toenemende taken en bevragingen van de rechtbanken tot maatregelen dwingen die α. de efficiëntie van de rechtbanken kunnen vergroten; β. de justitiabelen binnen een redelijke termijn een rechterlijke uitspraak garanderen (art. 6 EVRM) en
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier χ.
5
een intensiever gebruik van de moderne informatica en dataverwerking stimuleren met het oog op het optimaliseren van de werkprocessen.
2.
De Europese lidstaten die het model van de Rechtspfleger hebben ingevoerd, daarbij de aanbeveling van de ministerraad van de Raad van Europa Nr. R (86) 12 hebben opgevolgd. De introductie van de Europese Rechtspfleger in die verschillende landen een geschikt middel is gebleken om de hiervoor onder 1 genoemde doelstellingen te realiseren.
3.
Overeenkomstig de aanbeveling Nr. R (80) 3 van de Raad van Europa met betrekking tot de opleiding, onderzoek en scholing op het terrein van de informatica en het recht justitieambtenaren een adequate opleiding en bijscholingsmogelijkheden dient geboden te worden.
4.
Een eenvormig reglementering van het ambt ‘Rechtspfleger’ – in het bijzonder voor wat de opleiding betreft – noodzakelijk is met het oog op de wederzijdse erkenning van diploma’s over de grenzen heen (richtlijn 89/48 van de Europese Gemeenschap).
Voor de realisatie van dit Groenboek heeft de E.U.R. een Bijzondere Commissie samengesteld met volgende leden: België (Joseph Horrion), Denemarken (Else Dankau), Duitsland (Stephen Emmler), Frankrijk (JeanJacques Kuster, vertegenwoordiger van de E.U.R. bij de Raad van Europa), Oostenrijk (Gerhard Scheucher) en Roemenië (Dumitru Fornea) en het bestuur van de E.U.R. (voorzitter Thomas Kappl, secretaris Adelheid Hell en penningmeester Harald Wilsch).
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
II.
6
Bevoegdheden van de Rechtspfleger/ Griffier in Europa (Europese Rechtspfleger/ -Griffier)
In het modelstatuut van de Griffier/ Rechtspfleger dat door de E.U.R. in 1995 werd aangenomen (zie ‘inleiding’) werden een aantal gerechtelijke en administratieve taken opgesomd, zoals deze tot 1995 door de Griffiers en Rechtspfleger binnen de diverse lidstaten werden uitgeoefend.
Het ging in essentie om die taken die aan de Duitse en Oostenrijkse Rechtspfleger toevertrouwd waren. Het zijn inderdaad deze taken die de grondslag hebben gevormd voor het modelstatuut van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier. Dit statuut gaf het te bereiken niveau aan, gaf de kaders aan voor het toekomstige handelen van de E.U.R. en diende als naslagwerk (referentie) op Europees vlak. Bovendien focuste het ook op de noodzakelijke opleiding en waardigheid die bij een dergelijke functie passen.
Welke actuele stand van zaken kan men bij de E.U.R. aangesloten lidstaten vaststellen, meer dan twintig jaar na diens oprichting en uitgaande van de grondslagen vermeld in het in 1995 aangenomen modelstatuut?
Deze stand van zaken werd onderzocht aan de hand van een vragenformulier, dat door de ledenorganisaties in de lidstaten werd ingevuld, en op basis van een analyse van de ontwikkeling van de taken die door de Rechtspfleger/(hoofd-)griffiers (of soortgelijke beroepen in de lidstaten), rekeninghoudend met het modelstatuut, uitgevoerd worden. Deze formulieren en analyse vormen de grondslag voor dit Groenboek.
INVENTARISATIE
De door de ledenorganisaties van de lidstaten, België, Denemarken, Duitsland, Estland, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Spanje en Roemenië, ingevulde en teruggestuurde vragenformulieren maakten het mogelijk, een inventarisatie uit te voeren.
De vragenlijst beoogde de volgende drie gebieden: -
de uitgeoefende bevoegdheid op het vlak van willige rechtsmacht, burgerlijke zaken, strafzaken en op het vlak van de administratie;
-
benoemingsvoorwaarden en vorming;
-
het statuut dat respectievelijk de Rechtspfleger, (hoofd-)griffiers en vergelijkbare beroepen genieten.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
7
A) De uitgeoefende bevoegdheid op het vlak van willige rechtsmacht, burgerlijke zaken, strafzaken en op het vlak van de administratie
Het modelstatuut van de Griffier/ Rechtspfeger had een aantal bevoegdheden opgesomd zoals deze in de lidstaten van de E.U.R. in 1995 uitgevoerd werden op het vlak van willige rechtsmacht, burgerlijke zaken, strafzaken en op het vlak van de administratie. Op basis van deze vragenlijst werden de antwoorden van de lidstaten verzameld. Aan de organisaties binnen de diverse lidstaten werd tevens gevraagd om de bevoegdheden op het vlak van rechtspraak en administratie die daar bovenop komen te vermelden samen met de op dat vlak nog lopende projecten.
Actuele bevoegdheden van de Rechtspfleger/ Griffiers en vergelijkbare beroepen
B
D
D
E
F
I
L
N
N
O
P
S
R
e
e
u
s
r
t
u
e
o
o
o
p
o
l
n
i
t
a
a
x
d
o
s
l
a
e
g
e
t
l
n
l
e
e
r
t
e
n
m
i
m
s
a
k
i
m
r
w
e
n
j
e
ë
a
l
n
r
ë
b
l
e
n
e
n
r
a
d
i
u
a
g
r
i
k
d
j
r
n
e
i
ë
k
g
d
n
j
e n
k
WILLIGE RECHTSMACHT Familierecht en voogdij
-
+
+
Erfrecht
-
+
+
-
+
+
-
+
+
+
-
+/-
-
+
+
+
-
-
+
+
+
+
-
ab 1.1.09
Kadaster
-
+
+
+
-
-
-
-
-
+
+
-
-
Handelsregister
+
-
+
+
+
-
-
-
-
+
+
+
-
+
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Certificaten en titels Vermogensbescherming door verzegeling
-
-
+
-
-
+
Verlenen van stemvolmacht
-
-
-
-
+
-
Formaliteiten i.v.m. nationaliteit
-
-
-
-
+
-
STRAFZAKEN
-
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
8
Strafuitvoering
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
+/-
-
Gemak van betaling geldboetes
-
-
+
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
Vervolging kleinere zaken
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
9
B
D
D
E
F
I
L
N
N
O
P
S
R
e
e
u
s
r
t
u
e
o
o
o
p
o
l
n
i
t
a
a
x
d
o
s
l
a
e
g
e
t
l
n
l
e
e
r
t
e
n
m
i
m
s
a
k
i
m
r
w
e
n
j
e
ë
a
l
n
r
ë
b
l
e
n
e
n
r
a
d
i
u
a
g
r
i
k
n
j
r
n
e
i
ë
e
d
k
g
d
n
j
n
k
BURGERLIJKE ZAKEN Betalingsbevel
-
+
+
+
-
-
-
-
-
+
-
+/-
-
Gedwongen verkoop onroerende goederen
-
+
+
-
-
-
-
-
+
-
-
+
-
Insolventie
-
-
+
+
-
-
-
-
+
+
-
+/-
-
Kostenbegroting
-
-
+
-
+
-
-
-
+
+
+
+
-
Gedwongen uit onverdeeldheidtreding
-
-
+
-
-
-
-
-
-
+
-
+
-
Gedwongen tenuitvoerlegging
-
+
+
+
+
-
-
-
-
+
+
+/-
-
Getuigenverhoor/ rechtsbijstand
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
Kosteloze rechtspleging
-
-
+
-
+
-
-
-
-
+
-
-
-
Deskundigenonderzoek
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
+
-
-
Eerherstel
-
-
-
-
-
-
-
-
-
+
-
+
-
+
+
+
-
+
+
+
-
+
+
-
+
-
+
+
-
+
+
+
-
+
+
-
-
-
ADMINISTRATIE Hoofdgriffier, Griffierhoofd van dienst HR-Manager Kassier
+
+
+
-
+
+
+
-
+
+
-
-
-
Bureelhoofd/ tot straffen bevoegde meerdere
+
+
+
-
+
+
+
-
-
+
-
+
-
Meerwerken bij sollicitatie en aanwerving
+
+
+
-
-
-
+
-
+
+
-
-
-
10
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
Begroting
-
+
+
-
+
+
+
-
+
+
-
-
-
Aanvraag, gebruik en controle van werkingsmiddelen
+
+
+
-
+
+
+
-
+
+
-
-
-
Gebouwbeheer
-
+
+
-
+
+
-
-
+
+
-
-
-
11
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier B
D
D
E
F
I
L
N
N
O
P
S
R
e
e
u
s
r
t
u
e
o
o
o
p
o
l
n
i
t
a
a
x
d
o
s
l
a
e
g
e
t
l
n
l
e
e
r
t
e
n
m
i
m
s
a
k
i
m
r
w
e
n
j
e
ë
a
l
n
r
ë
b
l
e
n
e
n
r
a
d
i
u
a
g
r
i
k
n
j
r
n
e
i
ë
e
d
k
g
d
n
j
n
k
Andere gerechtelijke taken bij willige rechtsmacht, burgerlijke en strafzaken
-
+
+
+
-
-
+
+
-
+
-
-
Andere administratieve taken
-
-
+
-
-
-
-
-
-
-
-
+
Projecten tot overdracht van gerechtelijke taken
-
-
-
-
+
-
+
-
-
-
+
Projecten tot overdracht van administratieve taken
-
-
-
-
-
-
+
-
-
-
+
1. De in het modelstatuut van 1995 opgesomde bevoegdheden a) Willige rechtsmacht Beoogd werden de taken op het vlak van Familie- en Erfrecht, zaken met betrekking tot het kadaster, het handels- en verenigingen-register, vermogensbescherming door verzegeling, het verlenen van stemvolmacht en certificaten in verband met de nationaliteit.
Een meerderheid van de staten duidt de toewijzing van bevoegdheden op deze gebieden aan, met uitzondering van België, Luxemburg en Roemenië. Staten zoals Duitsland, Oostenrijk en Denemarken dekken bijna het gehele spectrum van genoemde bevoegdheden (vooral bij het beheer van registers), in mindere mate gevolgd door Estland en Frankrijk. Het moet vermeld worden dat bepaalde taken zoals het voeren van registers in landen zoals Italië, Luxemburg en Nederland niet tot de bevoegdheden van de justitiële administratie behoren, maar tot een andere administratie of organisatie (financiën, handelskamers).
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
12
b) Strafzaken Beoogd werden de strafuitvoering (met inbegrip van de
uitvaardiging van arrestatie- en
voorleidingbevelen), alsmede bevelen tot aanhouding met vermelding van signalement, vergunning tot uitstel van betaling en termijnbetaling van geldboetes, bevelen tot executie van vervangende vrijheidsstraffen, of het voorkomen van vervangende vrijheidsstraffen door onbetaalde arbeid tot algemeen nut, vervolging voor de kantongerechten door de openbare aanklager.
Maar enkele landen hebben deze bevoegdheid op het gebied van het strafrecht aan niet rechterlijk personeel overgedragen: Duitsland (helemaal), Italië en Spanje op bepaalde gebieden.
Het moet gepreciseerd worden dat Spanje met de oorspronkelijke wet over de justitiebevoegdheden van 2003, voorziet in een overdracht van taken op het gebied van het strafrecht, die echter tot op de dag van vandaag niet werd uitgevoerd.
c) Burgerlijke zaken Beoogd werden de betalingsbevel-procedures, de gedwongen verkoop van onroerende goederen, insolventiezaken, de procedures voor begroting van kosten,de gedwongen uit onverdeeldheidtreding, de gedwongen tenuitvoerlegging, getuigenverhoor, rechtsbijstand, de kosteloze rechtspleging, het deskundigenonderzoek en het eerherstel.
Op die vlakken vertrouwen Duitsland en Oostenrijk quasi het ganse scala van bevoegdheden aan de Rechtspfleger toe. In andere landen, zoals Denemarken, Estland, Frankrijk, Noorwegen, Polen en Spanje valt een deel van die taken onder de bevoegdheid van de Rechtspfleger/ Griffier op grond van een overdracht van taken van Rechter naar Rechtspfleger/ Griffier bij recente wetgeving.
In vijf landen is de Rechtspfleger/ Griffier bevoegd inzake de betalingsbevel-procedure (Denemarken, Duitsland, Estland, Oostenrijk, Spanje).
Het moet gepreciseerd worden dat Spanje met de oorspronkelijke wet over de justitiebevoegdheden van 2003 voorziet in een overdracht van taken op het gebied van het burgerlijk recht, die echter tot op vandaag niet in de praktijk doorgevoerd werd.
d) Justitiële Administratie Beoogd werden de taken als directeur, bureelhoofd, afdelingshoofd, teamleider, verantwoordelijke voor het personeel, kassier, sectiehoofd, zaken met betrekking tot de interne dienst en organisatie, personeelsadministratie, toewijzing van functies, het opleggen van tuchtstraffen, het recht tot adviesverstrekking in geval van sancties door de hiërarchische overheid, participatie in disciplinaire commissies, medewerking bij sollicitatieprocedures en aanwerving, begroting, controle op het gebruik van middelen, aankoop en gebruik van middelen en gebouwbeheer.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
13
Deze management-taken en personeelszaken en het beheer van de middelen zijn quasi in alle lidstaten integraal onder de gemeenschappelijke noemer van het beroep gebracht, met uitzondering van Estland, Polen en Nederland.
De administratie en het beheer van de rechtbank, het personeelsmanagement, het budgetbeheer, het beheer van middelen zijn aan deze beroepsgroep toevertrouwd. Deze bevoegdheden worden in de meeste landen uitgeoefend onder controle en gezag van de voorzitter van de rechtbank of van een ander leidinggevend orgaan.
2. Andere in uw land uitgeoefende gerechtelijke bevoegdheden op het gebied van willige rechtsmacht, burgerlijk- en strafrecht en op het gebied van administratie en beheer. Naast de in 1995 opgelijste taken melden meerdere landen verdere bevoegdheden op het gebied van willige rechtsmacht, in civiele- en strafzaken, welke aan de Rechtspfleger/ Griffiers of vergelijkbare beroepen zijn opgedragen. Ook te vermelden zijn de bevoegdheden op het vlak van rechtshulp (Duitsland, Estland, Noorwegen), erfrecht- en insolventieprocedures, getuigschriften van huwelijk (Noorwegen), vaderschapserkenning (Denemarken), executieprocedures, procedures met betrekking tot zekerheidstelling, acteren van verklaringen onder eed (Duitsland), betalingsbevel (Polen).
3. Projecten met betrekking tot overdracht van gerechtelijke bevoegdheden op het gebied van willige rechtsmacht, in civiele- en strafzaken en op het vlak van administratie en beheer. Op dit vlak meldt Frankrijk op gang zijnde besprekingen tot toekenning van rechterlijke bevoegdheden aan de Hoofdgriffiers of zelfs aan de Griffiers. Inderdaad, in het kader van de justitiehervorming die in dit land plaats vindt, werd door het Ministerie van Justitie een commissie ingesteld, die haar rapport op 30 juni 2008 gepresenteerd heeft. Deze commissie stelt onder meer de creatie van een 'griffierfunctie met rechtsprekende bevoegdheden' voor, vergelijkbaar met de functie van Rechtspfleger in Duitsland en Oostenrijk.
Voor wat Spanje betreft beoogt een wetsvoorstel om de hoofdgriffier bevoegd te maken voor de willige rechtsmacht (familierecht en voogdijen, erfrecht, kadaster). In Roemenië werd door de minister van Justitie een pilootproject opgestart dat de vermindering van de administratieve werklast van de rechter (voorzitter van de rechtbank) onderzoekt door de toevoeging van een ‘Rechtbank-Manager’.
B) Aanwerving en Opleiding
Zie hoofdstuk V van dit Groenboek.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
14
C) Het statuut van de Rechtspfleger/ (Hoofd-)Griffier en vergelijkbare beroepen
Zij dragen over het algemeen de hoedanigheid van Openbaar Ambtenaar van de Staat of van de plaatselijke of lokale Overheid, al naar gelang de politieke organisatie van het land (federaal of niet).
Zij behoren tot tot het midden of hoger kader, al naar gelang hun bevoegdheden reiken. Hun statuut is bij wet geregeld (Nederland, België, Denemarken, Oostenrijk, Luxemburg, Estland, Duitsland, Italië, Polen en Roemenië). De wet kan hen een onafhankelijke ambtsuitoefening waarborgen. (Oostenrijk hier zelfs verankerd in de grondwet, Duitsland, Spanje, Denemarken).
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
III.
15
Het modelstatuut van de E.U.R. van 1995 – een poging tot harmonisatie van de verschillende functies in Europa
Uit de in 1995 uitgevoerde inventarisatie blijkt dat het beroep zoals het in de diverse lidstaten werd uitgeoefend, globaal kan ondergebracht worden in twee categorieën: enerzijds de functies van Rechtspfleger zoals die in Duitsland, Oostenrijk en Denemarken bestond, en anderzijds de functies van Griffiers die bijstand verlenen aan de Rechter in de andere landen.
Het statuut stelde als model een functie voor, gesteund op drie pijlers. De eerste voorziet in een belangrijke overdracht van bevoegdheden van de rechter naar de Rechtspfleger/ Griffier, vooral op het vlak van willige rechtsmacht; de tweede vertrouwt hem de leiding en het beheer van de griffie toe – beiden van meet af aan gestoeld op een kwalitatieve beroepsopleiding; en de derde voorziet dat het statuut wettelijk of zelfs grondwettelijk geregeld wordt, teneinde een onafhankelijke ambtsuitoefening te waarborgen.
De basis voor dit modelstatuut is op het moment meer dan twintig jaar oud. Hoe kan men de situatie op vandaag evalueren? De Europese Rechtspfleger/ -Griffier bestaat nog steeds niet, ondanks de open grenzen, het vrije verkeer van werknemers binnen Europa (inclusief in publieke functies) en een Europese regelgeving, die de nationale wetgeving beïnvloedt. Er blijft alleen de zekerheid, dat het modelstatuut werkt en een zekere impact heeft gehad. Vooral in de landen in Centraal en Oost Europa, waar vergelijkbare beroepen als Rechtspfleger ingevoerd zijn, mede dankzij een uitgebreide samenwerking tussen de Raad van Europa, bijgestaan door de E.U.R., en haar lidstaten en de programma’s van de Europese unie. Het modelstatuut heeft in het bijzonder sterk haar stempel gedrukt op het gebied van het kadaster en het handelsregister. Dit zijn inderdaad de gebieden bij uitstek, waar de effectiviteit van justitie en haar medewerkers de economische activiteit beïnvloeden.
Het is juist dat de werking van het modelstatuut in West-Europa geringer is. Het is moeilijk om de overdracht van bevoegdheden van Rechter naar Rechtspfleger/ Griffier te realiseren, omdat de Rechters tegenover dit voornemen nu eenmaal een vertragende positie innemen. Afwijkend hierop, kan men in Spanje een positieve ontwikkeling vaststellen. Daar kreeg de “secretario judicial” een omvangrijke overdracht van taken toebedeeld; een overdracht die echter wegens het gebrek aan uitvoeringsbesluiten louter een theoretische overdracht is gebleven. Ook in Frankrijk vormde het model van de Duitse Rechtspfleger de basis voor een eerste aanzienlijke overdracht van taken van Rechter naar Hoofdgriffier (wet van 1995).
Het modelstatuut blijkt een zekere impact te hebben op de nieuwe directiefuncties binnen de administratie en het beheer van de rechtbanken, omdat deze posities door de band worden ingenomen door Rechtspfleger en Griffiers. Het management dient inderdaad ten dienste van de rechtsprekende functies te staan en voor de invulling van die nieuwe functies dient optimaal geput te
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
16
worden uit het leidinggevend personeel binnen de bestaande administratie. Hun perfecte beheersing van de administratie van weleer mag niet verloren gaan en vormt een gezonde basis waarop het moderne management van morgen kan gebouwd worden.
Verder dient de invloed van het modelstatuut bij het proces van Europese samensmelting onderstreept te worden. De Europese instituten hebben zich altijd al bezorgd getoond over het functioneren van Justitie. Een algemene verbetering en een verbetering van de effectiviteit in het bijzonder was steeds hun hoofdbekommernis, rekening houdend met de kwalen waaraan Justitie lijdt (logheid, complexiteit, groeiende toename van geschillen, constant gebrek aan middelen). De Rechtspfleger/ Griffiers, samen met de andere juridische en gerechtelijke beroepen, dragen zonder enige twijfel bij in een hogere efficiency van de rechtbanken. Zij krijgen immers in Europa steeds meer een actieve rol in de rechtspleging toebedeeld. Ze zijn gemakkelijk aanspreekbaar, staan dicht bij de burger en bieden de burger een eenvoudige en snelle toegang tot Justitie. Via een eenvoudige en snelle procedure kunnen zij de burger een onmiddellijk antwoord bieden op zijn bekommernissen. Zij zijn het orgaan bij uitstek dat in staat is de rechter van bepaalde triviale taken te ontlasten. Op die manier kan ook de gerechtelijke achterstand
onder controle gebracht worden. De Europese e
instellingen stonden achter deze overdracht van bevoegdheden. Zo heeft de 23 conferentie van de ministers van justitie van de Raad van Europa in Londen in juni 2000 maatregelen voorgesteld om taken aan de griffier over te dragen; bijvoorbeeld de ganse procesgang van de zaak tot aan de behandeling door de rechter ter zitting of het onafhankelijk uitoefenen van bepaalde taken van rechtspraak naar het voorbeeld van de Duitse en Oostenrijkse Rechtspfleger. Naar de Europese Unie toe, heeft zij in Tampere in oktober 1999 de ruimte afgebakend voor vrijheid, veiligheid en recht. De instrumenten van het recht die sedertdien ingevoerd zijn, versterken de rol van de Griffier/ Rechtspfleger vooral bij de wederzijdse erkenning van beslissingen, van Europese Executoriale-titels en Europese Betalingsbevel-procedures.
De wetgeving in het Europese rechtsgebied, met een steeds maar groeiend aantal Europese gerechtsprocedures, vormt een belangrijke factor bij de verdere ontwikkeling van het beroep in die mate zelfs, dat een Europese Rechtspfleger/ Griffier bevoegd kan zijn voor het voeren van het Europese Kadaster, het Europese Handelsregister, het verstrekken van de Europese akte van erfrecht, enz..
De Griffiers/ Rechtspfleger moeten actief meewerken aan de uitbouw van het Europees Recht. Dit streefdoel had de Europäische Union der Rechtspfleger bij de introductie van dit Groenboek voor ogen.
De balans van hetgeen tot op vandaag concreet gerealiseerd werd op basis van het Modelstatuut voor een Europese Rechtspfleger is eervol. Dit resultaat wordt niet gemeten aan de hand van ‘grote winsten’ of ‘concreet gerealiseerde veranderingen’.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
17
De antwoorden op de door de E.U.R. aan de lidstaten gezonden vragenlijsten maken het mogelijk de daadwerkelijk geboekte vooruitgang en de ontwikkeling van het beroep gedurende meer dan twintig jaar, uitgaande van het model van de Duitse en Oostenrijkse Rechtspfleger, te meten.
De laatste studie van de Europese Commissie voor Efficiency binnen justitie (CEPEJ), met de titel “Bericht over de Europese rechtssystemen – uitgave 2008”en verschenen in oktober van dat jaar, vermeldt in hoofdstuk 8 (dat aan het niet-rechterlijke personeel bij de gerechten gewijd is): “Het bestaan van competent personeel naast de rechters met een erkende status en erkende functies is een wezenlijke voorwaarde voor het werkzaam functioneren van het justitieapparaat. Een eigen categorie van niet-rechterlijk personeel is die van de Rechtspfleger, geïnspireerd op het Duitse systeem. In het “Modellstatut des Rechtspflegers der Europäischen Union der Rechtspfleger” wordt een Rechtspfleger als volgt gedefinieerd: een onafhankelijk orgaan van de rechtspleging met bevoegdheden, die hem bij wet zijn overgedragen. Men kan ook de overname van het Duitse systeem van de Rechtspfleger in meerdere lidstaten vaststellen (Bosnië-Herzogewina, Kroatië) of er zijn plannen in andere staten die tot invoering kunnen leiden.”
Die studie van de CEPEJ omvat in 43 lidstaten van de Raad van Europa 12 staten met personeel dat de functie van Rechtspfleger, of een daarop gelijkende functie, uitoefent.
Het Groenboek van de E.U.R. sluit aan op de streefdoelen van de Europese Unie, en wel waar deze streeft naar een“samenhangend recht op Europees niveau, dat zich – zonder de nationale rechtssystemen aan te tasten – niet meer alleen tot de kleinste gemeenschappelijke noemer beperkt, of zich uitsluitend beperkt tot het regelen van grensoverschrijdende aspecten van een conflict.” (Franco FRATTINI, voormalig vice-president van de Europese Commissie).
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
IV.
18
Bevoegdheden van de Rechtspfleger/ Griffier in Europa (de Europese Rechtspfleger/ -Griffier)
A) Administratieve taken en taken van beheer De Europese Rechtspfleger/ -Griffier is in zijn hoedanigheid van •
Directeur
verantwoordelijk voor een soepel verloop van het werk binnen het gehele gerecht en heeft grote volmachten van de president van het gerecht. Hij is verantwoordelijk voor de werving van het personeel, de werkverdeling en de verdelingen van de middelen, ondermeer op het vlak van de informatica.. Hij is de hiërarchische meerdere van alle verantwoordelijken binnen de administratie van een rechtbank, van alle griffiemedewerkers, van de kopiedienst, van het dossierbeheer en archief, van het algemeen onthaal, de post, telefoon, het secretariaat, de bodes en conciërges en alle andere mogelijke administratieve functies. •
Human Resorce Manager
bevoegd voor personeelszaken, voor een vlotte betaling van de salarissen, voor het budget en de aankopen, voor het beheer en veiligheid van de gerechtsgebouwen, voor de verwerking van gegevens enz. •
Regionaal accountant
vertegenwoordiger van de staatskas, controleur van de berekening van de gerechtskosten en woordvoerder voor wat deze materie betreft. •
Kashouder
•
Hoofdgriffier
eindverantwoordelijke voor de griffie.
B) Gerechtelijke taken De rechtbanken hebben tot taak de rechten van het individu te beschermen en geschillen hieromtrent te bemiddelen of beslissen.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
19
De Europese Rechtspfleger/ -Griffier neemt, in het bijzonder bij de eerstelijnsrechtbanken (dus aan het prille begin van de gerechtelijke procedure), alle gerechtelijke taken voor zijn rekening die hem door de wet zijn opgedragen, met inachtneming van de wettelijke procedureregels en met respect voor de bevoegdheid van de Rechtbank; hij doet dit autonoom en onafhankelijk zonder dat hij zich daarbij dient te schikken naar de directieven van enige hiërarchische meerdere. De Europese Rechtspfleger/ -Griffier ontfermt zich bovendien in plaats van het Openbaar Ministerie, met de strafuitvoering.
1. Op niveau van de Rechtbank en in eerste aanleg
a)
b)
Vennootschapsrecht -
oproeping bij hoogdringendheid van de raad van bestuur;
-
machtiging van leden om een vergadering samen te roepen;
-
beslissingen over inschrijvingen in en het voeren van het verenigingsregister;
afname van een onder eed afgelegde verklaring in de volgende gevallen: −
bij rekening en verantwoording;
−
in erfrechtzaken;
−
bij onderzoek en bewaring van zaken en bij verkoop van pandgoederen;
c)
in pachtkredietzaken in de zin van de Pachtkredietwet (Duitsland);
d)
zaken met betrekking tot het huwelijksvermogen-register: beslissingen in verband met inschrijvingen in en het voeren van het register;
e)
afnemen van beëdigde verklaringen
f)
formaliteiten met betrekking tot vermiste personen
g)
formaliteiten met betrekking tot het kadaster – beslissingen met betrekking tot het aanvragen van inschrijvingen in de volgende gevallen: -
eigendomsverkrijging van gronden door koop, schenking en vererving,
-
verwerven van woonrechten, doorgangsrechten en andere erfdienstbaarheden;
-
inschrijvingen van hypotheken en aan grond gerelateerde schulden tot zekerheid van leningen in het bedrijfsleven en bouwleningen;
-
vestigen van mede-eigendom van woningen en recht van opstal;
-
wijziging van rechten, bv. Sessie van aan grond gerelateerde schulden, doorhaling van hypotheken en aan grond gerelateerde schulden na terugbetaling van de lening, wijziging van rangorde;
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
20
h)
registers in verband met scheepvaart en –bouw;
i)
formaliteiten met betrekking tot het register voor pandrechten op vliegtuigen;
j)
formaliteiten met betrekking tot gedwongen verkoop en aanstelling en beheer van en door een sekwester;
k)
procedures in verband met verdeling, buiten de gerechtelijke verdeling;
l)
formaliteiten in verband met verdeling, buiten de gedwongen verkoop;
m) andere procedures met betrekking tot gerechtelijke verdeling;
n)
voogdijen, levensonderhoud van familieleden evenals personenrecht: −
beslissingen in het kader van vermogensbeheer bij wettige kinderen,
−
ontzetting uit het vermogensbeheer bij dreigende ontsporing;
−
beslissingen over kwesties van hoederecht en wettelijke vertegenwoordiging bij verstoring van het recht van ouders;
−
intrekking van de wettelijke vertegenwoordiging bij belangenvermenging;
−
pro-voogdij;
−
formaliteiten bij het openvallen van de voogdij en formaliteiten in verband met curatele over wezen;
−
keuze van voogden en curatoren;
−
benoeming van voogden en curatoren;
−
oproepingen van voogden en curatoren om verhoor met betrekking tot hun functioneren;
−
controle op voogden en curatoren;
−
opvolgen van de rapporten over de rekening en verantwoording;
−
ontslag van voogden en curatoren bij onregelmatigheden;
−
verlenen van bijzondere machtigingen aan voogden;
−
analoge taken met betrekking tot vastgestelde procedures voor hulpbehoevende meerderjarigen;
−
erkenning van het vaderschap;
−
erkenning van onderhoudsplicht;
−
vergunning verlenen tot huwelijk;
−
formaliteiten tot echtscheiding met wederzijdse toestemming;
−
bekrachtigen van wijziging van het hoederecht;
−
vestiging van vermogensrechtelijke overeenkomsten;
−
vrijstelling van de plicht tot openbaarmaking van ondertrouw;
−
machtiging aan één van de echtgenoten tot vervanging van de andere;
−
vervanging van de toestemming van de hiertoe verhinderde echtgenoot;
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
o)
−
voornaam- en achternaam wijziging;
−
toestemming tot adoptie.
21
erfeniskwesties −
verlijden van testamenten;
−
formele opening van testamenten en nalatenschapovereenkomsten;
−
formaliteiten rond erfopvolging en het afgeven van een verklaring van erfrecht bij wettelijke en testamentaire erfopvolging;
−
aanstelling van een curator in een onbeheerde nalatenschap en een beheerder van een erfenis in het geval dat de schulden hoger zijn dan de baten;
−
selectie, aanstelling en controle van de curator of beheerder;
−
bijzondere machtiging aan de curator of beheerder om over te gaan tot het stellen van rechtshandelingen;
− p)
handelsregister −
q)
bemiddeling tussen meerdere erfgenamen bij de verdeling van de erfenis.
beslissingen over inschrijvingen van −
handelaars;
−
handelsvennootschappen;
−
commanditaire vennootschappen;
−
vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid;
−
naamloze en besloten vennootschappen;
−
controle van commerciële boekhoudingen;
−
afgifte van licenties voor de uitoefening van een handel;
staat van personen en het register van de staat van personen −
toekenning van staatsburgerschap;
−
akten van naamsverandering bij minderjarigen;
−
verstrekking van stemvolmachten;
r)
uitvoeren van insolventieprocedures
s)
geschillen in het Burgerlijk Recht −
nationale incassoprocedures;
−
Europese incassoprocedures;
−
Europese executieprocedures;
−
procedures met betrekking tot aanspraken of rechten op bepaalde zaken;
−
procedures met betrekking tot kosteloze rechtspleging;
−
procedures met betrekking tot gratis bijstand door een advocaat;
−
procedures tot vaststelling van onderhoudsbijdragen aan natuurlijke kinderen;
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier −
22
procedures tot eenvoudige vaststelling van onderhoudsbijdragen aan wettige kinderen;
−
afgifte van executoriale titels onder bepaalde voorwaarden (erfrecht, opvolger bij bedrijfsovername, het bieden van een tegenprestatie of zekerheidstelling);
−
verpanding van vorderingen;
−
bewaargeving;
−
beslissingen in het kader van executieprocedures;
−
begroting van advocaat- en gerechtskosten;
−
incasso van belasting en invoerrechten.
t)
uitoefening van welbepaalde taken als notaris.
u)
benoeming van arbiters in de door de wet genoemde gevallen.
v)
rechterlijke beslissingen bij verkiezingen.
2. Jurisdictie in strafzaken en openbaar ministerie
Terwijl de strafvervolging tot de jurisdictie van het openbaar ministerie behoort en de rechter over de schuld van de verdachte beslist en eventueel de straf vaststelt, ligt de executie van het vonnis in de handen van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier.
De Europese Rechtspfleger/ -Griffier dient daartoe te controleren of het vonnis onherroepelijk is, bij geldstraffen deze te incasseren en op verzoek erover te beslissen of uitstel van betaling kan worden verleend of de boete in termijnen betaald kan worden. Wordt de geldboete niet betaald dan kan hij de verhaalprocedure starten en in het geval geen verhaal mogelijk is, de tenuitvoerlegging van vervangende vrijheidsstraf vorderen. Bij vrijheidsstraffen zorgt de Europese Rechtspfleger/ -Griffier voor de oproep om de straf uit te zitten, waarbij hij tegen degene die niet verschijnt een arrestatiebevel en tegen een voortvluchtige een arrestatiebevel voorzien met signalement kan uitvaardigen. Is een begin gemaakt met de tenuitvoerlegging van de vrijheidsstraf dan ligt het in handen van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier aan de hand van het vonnis toezicht te houden op de duur van de vrijheidsbeneming om wederrechtelijke vrijheidsberoving te vermijden.
C) Europese instituten en rechtbanken
De Europese Rechtspfleger/ -Griffier is ook bij de Europese Instellingen en Rechtbanken inzetbaar als orgaan dat zich ontfermt over de administratieve taken en het beheer van de middelen.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
V.
23
Opleiding van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier in Europa
Europese opleiding A) Huidig opleidigsniveau in Europa voor Rechtspfleger en vergelijkbare beroepsgroepen Land
Denemarken
Duitsland
Opleiding drie jaar basisopleiding op een vakschool voor bureauberoepen en een door het gerechtsbestuur georganiseerde interne opleiding drie jaar studie aan de vakhogeschool voor de rechtspleging met het academisch diploma “Diplom-Rechtspfleger” een door het Ministerie van Justitie georganiseerde interne opleiding
Estland de studie rechtswetenschappen aan de universiteit met een afsluitend diploma na a) 3 jaar voor hoofdgriffier b) 2 jaar voor griffier Frankrijk Aansluitend 18 maanden opleiding bij de “École Nationale des Greffes” in Dijon en verplichte bijscholing gedurende 10 dagen per jaar binnen vijf jaar na beëindiging van de opleiding. Enkele cursussen per jaar; Geen opleiding aan een vakhogeschool of vakschool. Italië
Luxemburg
Een theoretische opleiding van vijf maanden aan het opleidingsinstituut voor de administratie; Voorlopige benoeming tot stagiair met theoretische toets; Drie jaar na de voorlopige benoeming, slagen in een examen voor de administratie; Definitieve benoeming na het slagen in het examen voor de administratie; Drie jaar na de definitieve benoeming is het mogelijk promotie te maken. voortdurende professionele opleiding
Nederland Universitair diploma en gespecialiseerde hogeschool Noorwegen Opleiding aan de “Justizschule” Oostenrijk Nationale school voor griffiers Roemenië
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
24
B) Uniforme opleiding voor de Europese Rechtspfleger/ -Griffier De Europese ministers van onderwijs hebben tijdens hun conferentie in Bologna in 1999 besloten de nationale hogeschoolstudies te harmoniseren, deze voor iedereen vergelijkbaar te maken, om daarmee (niet op de laatste plaats) de mobiliteit van de studenten en afgestudeerden te verhogen. Deze gedachte zou voor de Europese Rechtspfleger als beroepsbeeld in een verenigd rechtsgebied van de Europese Unie overgenomen moeten worden.
De uniforme juridische opleiding binnen de Europese Unie dient in het algemeen gestructureerd te worden in een eerste deel (bachelor-niveau) en in een gespecialiseerde tweede deel (master-niveau). De ‘bachelor of law’ (baccalaureus juris) wordt afgesloten met een staatsexamen.
De specialisering tot een Europese Rechtspfleger/ -Griffier wordt bereikt na een praktijkstage.
In detail verloopt de opleiding als volgt:
Ausbildung 1° Fase
Rechtenstudie = brede theoretische basisopleiding Afgesloten met een examen op het niveau van Bachelor of Law
2° Fase
Dauer Begin van de studie 3 jaar
Stage als Rechtspfleger/ Griffier bij de rechtbanken en parketten 1 jaar
3° Fase
Benoeming tot Europese Rechtspfleger/ -Griffier
Rechtenstudie op het niveau van
Optioneel 4° Fase
Master of Law met mogelijkheid tot specialisatie Afgesloten met een examen op het nievua van Master of Law Juristische Berufe: - Advocaat - Rechter - Parketmagistraat - Notaris - Hogere functies in de administratie
2 jaar
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
25
Fase 1
Algemene studies van het recht aan een universiteit of aan een gespecialiseerde school gedurende drie jaar.
Inhoud der studie: -
burgerlijk recht,
-
Executierecht, zoals:
-
-
Algemeen executierecht,
-
Insolventierecht,
-
gedwongen openbare verkoop,
Familierecht, zoals: -
Huwelijksrecht,
-
Echtscheidingsrecht,
-
Onderhoudsrecht,
-
Voogdij- en verzorgingsrecht,
-
Erfrecht,
-
Formeel en materieel recht met betrekking tot het Kadaster,
-
Registratierecht
-
strafrecht,
-
Strafexecutierecht,
-
administratief recht,
-
Grondwettelijk recht,
-
Europees recht.
Gedurende de opleiding worden scripties of papers geschreven, waarmee bij de vaststelling van het definitieve cijfer na het Staatsexamen rekening wordt gehouden.
Fase 2
Nadat de kandidaat geslaagd is, dient deze een stage voor Rechtspfleger te volgen bij de rechtbanken en parketten. De benoeming volgt na een selectieprocedure. De stage duurt één jaar.
Inhoud van de stage
Willige Rechtsmacht -
Familie- en voogdijrecht
-
Erfrecht
-
Kadaster
-
Handels- en Vennootschapsrecht
-
Handelsregister, Coöperatieregister, Verenigings- en Goederenrechtregister, Firmaregister,
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
26
Luchtvaartuigenregister -
beëdigde verklaringen
-
Verzegeling
-
Stemvolmacht verlenen
-
Beslissing over toekenning van het staatsburgerschap
Strafzaken -
Strafexecutie met uitvaardiging van arrestatie- en voorgeleidingbevelen alsook van arrestatiebevelen met vermelding van signalement;
-
vergunning tot uitstel van betaling en termijnbetaling van geldboetes, bevelen van de executie van vervangende vrijheidsstraffen of het voorkomen van vervangende vrijheidsstraffen door onbetaalde arbeid tot algemeen nut;
-
vervolging voor de eerste aanleg of kantongerechten.
Burgerlijke zaken -
Nationale incassoprocedure
-
Europese incassoprocedure
-
Gedwongen verkoop van onroerende goederen
-
Insolventieprocedure
-
Gerechtelijke verdeling
-
Procedure ter vaststelling van kosten
-
Gedwongen verkoop van inboedel Verpanding van vorderingen Bescherming tegen executie Opgave onder eed door een schuldenaar met betrekking tot zijn vermogenspositie,
-
Procedure tot onderhoud - Vestigen en wijzigen van titels tot onderhoud,
-
Getuigenverhoor
-
Verzoeken tot rechtsbijstand
-
Verzoeken tot kosteloze rechtspleging
-
Beslissingen in zaken met betrekking tot deskundigen-onderzoek
-
Eerherstel
Taken binnen de administratie
-
Directeur, filiaalhouder,
-
Sectie-hoofd, resp. personeelsfunctionaris (ambtenaar, belast met rechtspositionele zaken),
-
Kassier,
-
Bureelhoofd,
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier -
Sollicitaties en benoemingen,
-
Opmaken en uitputting van de begroting
-
Gebouwbeheer.
27
Fase 3
Benoeming tot Europese Rechtspfleger/ -Griffier met de bevoegdheid om als onafhankelijk orgaan van de rechtspleging beslissingen te nemen, waartegen beroep open staat bij de hogere instantie.
De benoeming tot Europese Rechtspfleger/ -Griffier als Openbaar Ambtenaar of tewerkgestelde blijft voorbehouden aan de afzonderlijke staten en wordt geregeld in het wettelijke systeem van de afzonderlijke staten.
Fase 4 (optioneel)
Verdere studie tot ‘master of law’ met inbegrip van een stage als referendaris.
Deze studie kan ofwel
a) volgen op de opleiding tot Rechtspfleger (fase 1 tot 3), met een verkorting van de stage als referendaris vanwege erkenning van de opleidingsdelen van de fases 1 tot 2,
ofwel
b) volgen op de basisstudie tot ‘bachelor of law’.
Inhoud van de studie: -
Verdieping van de tot op dit moment gevolgde rechtsgebieden;
-
Specialisatie op andere rechtsgebieden.
Tijdens deze studie worden scripties of papers geschreven, waarmee bij de vaststelling van het definitieve cijfer na het examen rekening wordt gehouden.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
VI.
28
Positieve gevolgen van een overdracht van taken aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier A) De ruimte waarbinnen het Europese recht van toepassing is breidt zich uit
Het Europese rechtsgebied breidt zich uit, enerzijds territoriaal door het toetreden van nieuwe Europese landen, anderzijds intellectueel door het zoeken naar een gemeenschappelijk referentiekader voor een Europees privaatrecht, de voortschrijdende harmonisatie van de nationale justitiesystemen en de verdieping van het gemeenschapsrecht. Alleen hierin, in de schepping van een democratische, sociale en staatsrechtelijke sfeer, in de schepping van een steeds sterkere Unie van de volkeren, ligt de toekomst van Europa. Daaruit is het justitieel politieke mandaat van de Europese Unie afgeleid dat in een ordeningsvisie naar een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht bestaat. (vgl. art. 3, lid 2, EUV en art. 67, lid 1, AEUV). Steeds meer burgers van de Europese Unie zoeken en vinden toegang tot justitie, en dit zowel op nationaal als op grensoverschrijdend niveau. Dit wordt bevestigd door de Europese regelgeving op het vlak van betekenen en dagvaarden (in werking getreden op 31.05.2001), de Europese regelgeving in verband
met
insolventie
(in
werking
getreden
op
31.05.2002),
de
Europese
Betalingsbevelprocedure (geldt sedert 21.12.2008) en de ‘Small Claims’ -Verordening die op 01.12.2009 in werking is getreden. Daarenboven voorziet bijvoorbeeld artikel 86 van het Verdrag over de werkwijze van de Europese Unie in de inzet van een ‘Europees Openbaar Ministerie’, waarmee de justitiële institutionalisering op Europees niveau bespoedigd zou moeten worden. Men kan er van uitgaan dat het aantal grensoverschrijdende zaken in aanmerkelijke mate zal stijgen. In Europa stopt het recht niet meer aan de grenzen.
De successieve uitbouw van deze ruimte impliceert echter ook dat de bevoegdheden van de rechtbanken gestadig stijgen en dat er steeds meer een beroep gedaan wordt op justitiële tussenkomst. De gevaren hiervan zijn een bovenmatig lange duur van een proces, het ontstaan van nog grotere achterstand bij de rechtbanken en tenslotte een verlies van vertrouwen in Justitie door de bevolking. Die hogere werklast van de rechtbanken heeft ook belangrijke budgettaire problemen tot gevolg die de begroting van het departement Justitie overstijgen. Omdat de Europese Unie ook op een staatsrechtelijke pijler rust, krijgt de oplossing van deze structurele problemen bijna existentiële betekenis. Om deze uitdaging het hoofd te bieden dient de Unie naar rechtspolitieke concepten te zoeken, die geschikt zijn om de uitbreiding van het Europese rechtsgebied te ondersteunen.
De creatie van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier als onafhankelijk orgaan binnen de rechterlijke organisatie komt hieraan tegemoet. Binnen de Europese Unie moet daarom worden onderzocht in welke mate de creatie van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier als belangrijk
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
29
strategisch onafhankelijk orgaan kan bijdragen tot de vrijwaring, instandhouding en zelfs verdere uitbouw van de bestaande justitie-systemen.
Zo toont bijvoorbeeld de meer dan honderdjarige rechtsgeschiedenis in Duitsland aan, dat de figuur van de Rechtspfleger zoals deze tot op heden is geëvolueerd, geldt als een betrouwbare en flexibele waarborg voor een goed functionerende rechtsstructuur.
Maatgevend hiervoor zijn diens strikt omlijnd takenpakket, zelfstandigheid en onafhankelijkheid, evenals zijn effectieve samenwerking met andere actoren binnen het gerechtelijke gebeuren, zoals rechters en openbare aanklagers.
Het is daarom gerechtvaardigd de Rechtspfleger als tweede zuil van de derde macht naast de rechter te plaatsen. Guy DE VEL, generaaldirecteur van de Directie Rechtspraak van de Raad van Europa heeft al in 2001 in een voorwoord van de vergelijkende studie van de Europäischen Union der Rechtspfleger met het thema “Rechtspfleger/Greffiers Rechtsstellung und Aufgaben” (jh: rechtspositie en taken) het volgende naar voren gebracht: “De Rechtspfleger is een waarborg voor de efficiency van de jurisdictie. Zijn taken binnen de rechtspraak en ook zijn niet-rechtsprekende taken dragen daartoe bij het functioneren van de jurisdictie te verbeteren, de gerechtelijke procedures te bewaken, het verloop te bespoedigen.” Het is dan ook niet meer dan logisch dat de European Commission for the Efficiency of Justice (CEPEJ) in haar rapport “European judicial systems - Edition 2008 (data 2006)”, een apart hoofdstuk wijdt aan de Rechtspfleger (CEPEJgeciteerd rapport, p. 83 en volgende). Daarin worden ook de 12 Europese landen vermeld waar Rechtspfleger of vergelijkbare ambtenaren wezenlijk tot de functionaliteit en efficiency van de jurisdictie in het Europese rechtsgebied bijdragen. Genoemd worden: Duitsland, Oostenrijk, Bosnië-Herzegovina, Kroatië, Tsjechië, Estland, Hongarije, IJsland, Polen, Slowakije, Spanje en Zwitserland. De Europäische Union der Rechtspfleger (E.U.R.) zou aan die lijst zelfs de landen Roemenië, Zweden, Finland, België, Italië, Luxemburg, Nederland en Portugal toevoegen. Ook bij de geassocieerde lidstaten Marokko, Japan en Tunesië zien wij een Rechtspfleger of vergelijkbaar ambt die bijdrage leveren. Turkije beraadt zich om de Rechtspfleger als orgaan van de jurisdictie in te voeren.
Het Europese rechtsgebied groeit, en daarmee ook de ruimte voor de creatie van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier.
B) Het verdrag van Lissabon als nieuw justitieel politiek referentiepunt
Het op 13.12.2007 door de staats- en regeringsleiders van de 27 lidstaten ondertekende Verdrag van Lissabon geeft het belangrijkste justitieel politiek referentiepunt van de Europese integratie weer. De Europese Unie heeft daarin onder andere haar voornemen om nog enger samen te werken bekendgemaakt. Dat het Verdrag van Lissabon in art. 3, lid 2, de creatie vermeldt van een
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
30
ruimte voor vrijheid, veiligheid en recht nog vóór de vestiging van de Europese binnenmarkt volgens art. 3, lid 3, verdient bijzondere aandacht. Dit bevestigt niet alleen de justitiële successen uit het verleden maar is ook op te vatten als waardering ervan en als taak voor het toekomstige recht in Europa. Zoals de ontwikkeling in het laatste decennium en de opbouw van rechtstatelijke structuren in Oost-Europa aantonen, ontwikkelt het recht zich steeds meer naar een “totale omwenteling” (Mark Leonard, Waarom Europa de toekomst heeft, pagina 65). Omwenteling betekent echter ook dat de justitiële systemen flexibeler moeten zijn en sneller moeten reageren. Daarbij bewijst de Europese Rechtspfleger/ -griffier zich op grond van zijn universele en gekwalificeerde opleiding als bijzonder belangrijke factor en als bijzonder belangrijke versterking van het justitiële apparaat, naast respectievelijk de rechter, de Openbare Aanklager en de notaris.
Zijn belangrijk en omvangrijk takenpakket en zijn statuut maken het voor de Europese Rechtspfleger/ -Griffier mogelijk om binnen de rechtbanken, parketten en administratie een groot deel van de binnengekomen zaken autonoom en onafhankelijk af te handelen.
Bovendien voorziet het Verdrag van Lissabon in de implementatie van de vereenvoudigde, versterkte samenwerking als ruimer bestanddeel van de integratie (verg. art. 20 EUV juncto in combinatie met art. 326 ff, AEUV). De versterkte samenwerking is thans op alle politieke gebieden mogelijk, dienovereenkomstig ook op het gebied van de justitiële samenwerking. Actueel (stand augustus 2008) verklaarden ongeveer negen lidstaten van de Unie hun bereidheid om op het vlak van het echtscheidingsrecht nauwer samen te werken. Hoe de justitiële samenwerking in het civiele en het strafrecht tot stand dient te komen regelen de artikelen 81 en 82 AEUV.
Niet alleen zoeken en vinden meer en meer burgers van de Europese Unie recht en gerechtigheid, maar ook de individuele justitiële systemen van de lidstaten communiceren meer en meer met elkaar, en wel in die mate dat het justitie voor grote uitdagingen stelt. In dit verband kunnen genoemd worden de ontwikkeling van het Europees justitieel netwerk, de ontwikkeling van Europese rechtsportalen en de Europese Justitiële Atlas. In een persbericht van de Europese Commissie van 23.06.2008, zette de vice-president van de Commissie, Jacques Barrot, uiteen dat het Europese justitiële netwerk een nieuw rechtskader en extra middelen zou moeten krijgen. Verder verklaarde Jacques Barrot: “Het Europese justitiële netwerk voor civiele en handelszaken is het centrale instrument om binnen Europa tot een daadwerkelijk en concreet rechtsgebied in civiele zaken te komen, waarin de overheden en de rechters van de lidstaten efficiënt samenwerken. Dit gebied bouwen we stap voor stap, steen voor steen ten dienste van onze medeburgers.”
Er kan ook verwezen worden naar de plannen om te komen tot een geforceerde institutionalisering (bijvoorbeeld de plannen om te komen tot een Europees openbaar ministerie – verg. artikel 86 AEUV). Stap voor stap zal de supranationalisering van justitie binnen Europa vorm krijgen (waar weer nieuwe uitdagingen aan verbonden zijn – vooral omdat de middelen van justitie begrensd zijn). Een steeds grotere werklast voor de rechtbanken zal hiervan het gevolg
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
31
zijn. Ook hier zal de invoering van een Europese Rechtspfleger een belangrijke factor tot stabilisatie van de justitiële systemen betekenen. Tenslotte kunnen in afwachting van die supranationalisering op vandaag reeds taken (die niet noodzakelijkerwijze door rechters of parketmagistraten dienen uitgevoerd behoeven te worden) doorgeschoven worden. Dat geldt des te meer als daarbij een gedeelte van de procedure niet aan de rechter voorbehouden zal zijn.
Op vandaag reeds kreeg in enkele lidstaten de Rechtspfleger/ Griffier een rol toegewezen op het vlak communicatie tussen de Europese justitiële systemen. Daarmee wordt niet alleen gezorgd dat een belangrijke bijdrage wordt geleverd tot het afdwingen van het recht en tot een gerechtelijke integratie van toegetreden lidstaten, maar ook aan het uniform functioneren van de binnenmarkt. Artikel 81, lid 2, AUV brengt dit bijzonder duidelijk tot uitdrukking, temeer daarin de samenhang van doeltreffende justitie en het op rolletjes lopen van de binnenmarkt beoogd werd. Nog steeds volgens het Verdrag van Lissabon vormt de Europese Unie een bijzondere ruimte van recht waarin de grondrechten en verschillende rechtssystemen en rechtstradities van de lidstaten gerespecteerd worden, verg. artikel 67, lid 1, AEUV.
Met zijn meer dan honderdjarige en succesvolle rechtsgeschiedenis is de Duitse Rechtspfleger gegroeid tot een bestanddeel van de Europese rechtstraditie – een traditie die een groot toekomstpotentieel laat zien, ook tegen de achtergrond van het Verdrag van Lissabon.
C) Betere toegang voor de EU-burgers tot justitie waarborgen – “acces to justice”
In artikel 67, lid 4, AEUV is vastgelegd dat de Unie de toegang tot het recht gemakkelijker maakt. Dit streven van de Unie om aan de burgers een verbeterde toegang tot het recht te verschaffen is reeds vermeld in het “Haagse programma tot versterking van vrijheid en recht in de Europese Unie”, dat door de Raad van Europa op 4/5 november 2004 aangenomen werd (ABI. C 53 van 3.3.2005, pagina 1). Daarmee heeft de Unie opgeroepen tot een justitiële samenwerking in civiele en strafzaken te ontwikkelen en maatregelen te nemen die een effectieve toegang tot het recht waarborgen (art. 81, lid 2, onder 2, AEUV).
Ook het op 23.06.2008 in Brussel door de Europese Commissie gedane voorstel dat aan het Europese Parlement voor beslissing werd voorgelegd, tot verandering van de beslissing 2001/470/EG van de Raad betreffende de ontwikkeling van een Europees justitieel netwerk voor civiele en handelszaken, houdt zich bezig met het grensoverschrijdende profijt van een betere toegang tot het recht. De vraag blijft op welke manier de toegang tot het recht, die 'access tot justice' in de praktijk zal worden gerealiseerd.
Volgens de Eurobarometer Bericht nr. 292 van de Europese Commissie (gepubliceerd in april 2008) zijn thans meer dan de helft van de Europeanen van mening dat de grensoverschrijdende 'access to justice' in Europa moeilijk van de grond komt (Eurobarometer nr. 292, pagina 6).
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
32
Daarom is 74 procent van de Europeanen van mening dat extra maatregelen op EU-niveau genomen moeten worden, om voor de EU-burgers de toegang tot justitie eenvoudiger te maken. In dit verband kan worden opgemerkt wat Guy DE VEL, directeur-generaal van de Directie Recht van de Raad van Europa, in 2001 in een voorwoord bij het vergelijkend onderzoek van de E.U.R. heeft geschreven: “Ook speelt de Rechtspfleger een belangrijke rol als link tussen het volk en de rechter, hij maakt op deze wijze voor de burger een betere toegang tot het gerecht mogelijk”.
Een blik op de te spelen rol van de Rechtspfleger/ -Griffier toont onmiddellijk aan dat er geen andere Ambten zo eng met elkaar verbonden zijn als dat van rechter en griffier. Meer nog, de Rechtspfleger/ -Griffier is in de meerderheid van zaken waar hij als zelfstandig en onafhankelijk orgaan van de rechterlijke organisatie zijn rol waarneemt, de primaire en directe link tussen burger en recht.
De Rechtspfleger heeft zich zowel rechts- als sociaal-politiek zodanig bewezen, dat de gerechtelijke
procedures
die
hij
leidt
of
begeleidt
niet
voorzien
in
verplichte
procesvertegenwoordiging door een advocaat (“Justiz direkt”). Hierdoor komt de burger sneller, eenvoudiger en ook gunstiger tot zijn recht, wat juist op het gebied van de willige rechtsmacht van grote betekenis is. Hier is de burger heer en meester van de procedure, hij zet de eerste stap voor het begin, bepaalt het doel en het einde van de procedure.
Hier, maar ook op alle overige gebieden, komt het er op aan om een asymmetrie te vermijden tussen de burger en diens zoeken naar recht.
In deze context bewijst de Europese Rechtspfleger/ -Griffier als rechtspolitiek concept ook in harmonie te zijn met de agenda van de Europese unie, die zichzelf in artikel 1 EUV als een steeds nauwere Unie van de Europese Volkeren gedefinieerd heeft, waarin de beslissingen zo open mogelijk en dicht bij de burgers genomen worden.
Een blik op de praktijk toont aan dat de door Rechtspfleger geleide en begeleide procedures gekenmerkt worden door een maximum aan beslissingen die dicht bij de burger genomen worden. In iedere stand van de procedure treedt de Rechtspfleger in dialoog met de rechtzoekende burger; meer in de nabijheid van de burger. Een grotere uniformiteit in de informatievoorziening is niet te bereiken.
De Rechtspfleger versterkt de positie van de burger. Hij draagt ertoe bij dat de burger zijn geld kan terugvorderen; hij levert certificaten van erfrecht af; neemt beslissingen waarmee de gedwongen verkoop in gang gezet wordt; voert openbare registers die door de burger geraadpleegd kunnen worden; stelt vergoedingen vast en leidt de griffie.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
33
Vanuit die optiek is het logisch om onmiddellijk te komen tot een debat over de vraag of de creatie van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier wezenlijk kan bijdragen tot het verlenen van een correcte en uniforme 'access to justice'.
D) Een groter vertrouwen van de EU-burgers in justitie bewerkstelligen
– 'public
confidence'
Volgens de Eurobarometer (Bericht nr. 290 van de Europese Commissie, gepubliceerd in april 2008) is 76 procent van de Europeanen van mening dat de lidstaten grotere inspanningen moeten leveren op het gebied van de uitwisseling van justitiële of politie-informatie.
Over het algemeen voelen de burgers zich thans onvoldoende geïnformeerd over de thema’s op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (verg. Eurobarometer nr. 290, pagina 32).Terwijl de meerderheid van de burgers op andere vlakken echter niet meer informatie wenst te ontvangen, geeft dit voor wat Justitie betreft een ander beeld. Op dat vlak blijkt uit de Eurobarometer nr. 290 dat de burgers vooral meer informatie wensen te krijgen over de volgende thema’s:
in de eerste plaats over de bescherming en verdediging van de mensenrechten; op de tweede plaats over de kwaliteit van justitie (verg. Eurobarometer, 290 pagina 32: “The areas where people are most interested in receiving further informations are promoting and protecting fundamental rights, including children’s rights and quality of justice.”).
De uiteenzetting in het CEPEJ-rapport 2008 (European judicial systems), dat ook op de public confidence van de burgers gericht is (zie pagina 60), loopt hier parallel mee.
Ook vanuit deze achtergrond geldt dat men dient te zoeken naar rechtspolitieke concepten die zich bewezen hebben en die geschikt zijn om op grond van hun bijzondere nabijheid van de burgers, een grotere mate van tevredenheid tot stand te brengen. Wie meer public confidence genereert, genereert in het algemeen een hogere mate van acceptatie binnen de Unie. De burger voelt zich zekerder als hij sneller tot zijn recht kan komen. Het antwoord ligt weer in de invoering van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier, die als actor binnen de rechterlijke organisatie, heel dicht bij de burger zijn werk doet.
Van cruciaal belang zijn de hem opgedragen taken, zijn zelfstandigheid en zijn onafhankelijkheid, die hem een bijzondere plaats binnen het justitieel apparaat maar ook aan de zijde van de burger toebedelen.
Tenslotte draagt dit alleen maar bij tot het welslagen van het Europese project.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
34
E) Evaluatie van Justitie – disfunctioneren verhinderen
Het disfunctioneren van Justitie op vandaag blijkt uit de veel te lange gerechtelijke procedures en de aanzienlijke gerechtelijke achterstand die maar niet ingelopen wordt.
Dit resulteert niet alleen in aanzienlijke economische schade maar ook in een verlies aan vertrouwen binnen de bevolking.
Artikel 6 van het Europese Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden voorziet niettemin dat iedereen het recht heeft op een eerlijke en openbare behandeling van zijn taak binnen een redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht dat bij de wet is ingesteld. Iedere handeling hiermee in strijd, levert een schending van de mensenrechten op met aanspraak op schadevergoeding. In deze context dient vermeld te worden dat thans 44 Europese landen over een wettelijk compensatiesysteem beschikken om tegen dit justitiële disfunctioneren op te treden (CEPEJ-rapport, editie 2008, 'European judicial systems', pagina 67 ev.). Ook het Europese Hof kan lidstaten tot geldboetes veroordelen als een te lange procesduur kan worden vastgesteld.
Kan de invoering van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier ertoe bijdragen dit disfunctioneren te voorkomen? Bestaat hierdoor grotere garantie dat de redelijke duur van de procedure wordt gerespecteerd en daarmee de betaling van schadevergoedingen geminimaliseerd?
De invoering van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier maakt het voor rechters en openbare aanklagers mogelijk zich op hun werkelijke kerntaken te concentreren. Deze liggen op het vlak respectievelijk 'het werkelijk rechtspreken' en de 'effectieve strafvervolging'.
Wanneer de burger op die vlakken zijn rechten gevrijwaard ziet binnen een redelijke termijn, zal dit leiden tot een hersteld vertrouwen in justitie.
Die kerntaken van de magistraten worden op vandaag afgeremd door bandwerk allerhande. Onder meer bulkzaken op het gebied van gedwongen verkoop; uitreiken van nationale maar ook Europese gerechtelijke aanmaningen; het houden van openbare registers (handelsregister en kadaster). Ook voor wat betreft de gedwongen verkoop een veelheid van civielrechtelijke geschillen.
Dit alles leidt tot een overbelasting van de magistraat.
Op grond van zijn uitgebreide opleiding en zijn ruim en breed takenpakket bewijst de Europese Rechtspfleger/ -Griffier bijzonder geschikt te zijn om na snelle en innovatieve invoering binnen de
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
35
diverse lidstaten de overbelaste magistraten te ontlasten om te komen tot een efficiënte en effectieve Justitie.
Nu de compensatiebetalingen bij veel te lange duur van procedures tot exorbitante hoogten kunnen oplopen, betekent dit ook een budgettaire besparing.
Dit is trouwens volledig in overeenstemming met de aanbeveling van de Council of Europe, Committee of ministers (Recommendation nr. R (86) 12 - 'concerning measures to prevent and reduce excessive workload in the courts'), die op 16 september 1986 werd aangenomen.
Gelet op het steeds groter wordende aantal bij de rechtbanken aanhangige gemaakte zaken, het gevaar van een veel te lange duur van de procedures en de grote belasting van de rechters met niet-rechterlijke taken, werden aan de lidstaten reeds aanbevolen om over de overdracht van dergelijke taken aan gekwalificeerde Openbare Ambtenaren overeenkomstig het model van de Duitse en Oostenrijkse Rechtspfleger na te denken.
De invoering van een Europese Rechtspfleger/ -Griffier komt aan dit idee tegemoet. Tegelijkertijd worden met de invoering van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier betrouwbare en flexibele rechtsstructuren geschapen, die een precieze, doelgerichte, evenwichtige justitie mogelijk maken.
Meer bevoegdheden toevertrouwen aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier betekent disfunctionaliteiten effectief vermijden.
F) De doeltreffendheid van Justitie – synergie-effecten
Tenslotte volstaat het echter niet om alleen maar de evaluatiecompetenties van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier te belichten.
Ook de aanzienlijke synergie-effecten die met de invoering van de Europese Rechtspfleger/ Griffier verbonden zijn, verdienen aandacht.
De wordingsgeschiedenis van de Duitse Rechtspfleger kan daarbij model staan, nu deze steeds verbonden is geweest de evolutie van de justitiële hervormingen:
De historie van de Duitse Rechtspfleger is de historie van de evaluatie van justitie.
Juist in tijden van beperkte budgetten werd de rechtspolitieke ontwikkeling van de Rechtspfleger bespoedigd. Daarbij werd met de Rechtspfleger geen tegenwicht voor de rechter geschapen, maar een aanvullend en goedkoop evenwichtsmiddel. Het is zowel de taak van rechter als van Rechtspfleger de burgers aan hun recht te helpen.
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
36
De invoering van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier opent voor justitie de mogelijkheid om de “ongehoorde verspilling van rechtertijd” (Adikes in 1906) tegemoet te treden.
Daarbij wordt nogmaals onderstreept dat rechters zich momenteel met een veelheid van taken en bulkzaken bezig houden, die niet tot specifieke rechtspraak nopen, maar die ook niet kunnen weggetrokken worden van het jurisdictionele.
Hiertoe behoren bijvoorbeeld taken in verband met willige rechtsmacht en de gedwongen verkoop. In het kader van een efficiënte, dynamische en ook goedkopere justitie is het echter nodig dat rechters zich op beslissingen in rechtsgeschillen en de uitoefening van het strafrecht concentreren en dat andere, niet noodzakelijkerwijs rechterlijke taken, aan gekwalificeerde Openbare Ambtenaren (zoals de Europese Rechtspfleger/ -Griffier), gedelegeerd worden.
Idem voor wat de Openbare Aanklager betreft.
Synergie kan ontstaan als niet-rechterlijke taken aan de Europese Rechtspfleger/ -Griffier, die zich als een goedkoper alternatief voor de benoeming van meer rechters bewezen heeft, worden overgedragen. In Duitsland is bewezen dat dit werkt en bovendien een goedkoper alternatief bleek voor het benoemen van meer rechters...
Verder kunnen de vrijkomende rechters zich dan richten op hun wezenlijke taken en ingezet worden waar men gebukt gaat onder een grote werklast. Dit resulteert ook in een positief budgettair effect nu op deze manier de benoeming van extra rechters vermeden wordt.
Een optimale proceseconomie maakt deze synergie onvermijdelijk...
Groenboek voor een Europese Rechtspfleger/ Griffier
37
VII. Besluit De Europäischer Union de Rechtspfleger adviseert de ministers van Justitie van de staten van de Europese Unie om – op grond van de aanbeveling nr. R(8 6) 12 van het ministerscomité aan de lidstaten betreffende het nemen van bepaalde maatregelen om de te grote werkdruk e
binnen de rechtbanken (behandeld door het ministerscomité op 16 december 1986 tijdens de 399
zitting van de vertegenwoordigers van de ministers volgens artikel 15b van het Statuut van de Raad van Europa) en op basis van de resultaten van CEPEJ (Europese Commissie tot Efficiëntie van Justitie) – taken binnen de rechtspraak en de administratie binnen de rechtbanken aan hogere Openbare Ambtenaren over te dragen en een beroepsbeeld overeenkomstig dit Groenboek te scheppen.
Dit leidt tot een efficiënte en dicht bij de burger staande Justitie.
In zoverre die taken niet door justitiële organen uitgevoerd worden, kan dit beroepsbeeld ook bij andere organen (bv. het Notariaat) gebruikt worden.
Verder adviseert de Europäischer Union der Rechtspfleger in overeenstemming met de resultaten van de Conferentie van Europese ministers van Onderwijs in Bologna in 1999 de juridische opleiding aan de Hogescholen in overeenstemming te brengen met het advies opgenomen in dit Groenboek. Dit leidt tot gelijke kwalificatie van een gelijk beroepsbeeld van de Europese Rechtspfleger/ -Griffier.
