-emissie in de praktijk

Reductie van CO2-emissie in de praktijk

Uitgerekend CO2-emissie

‘Samen werken aan CO2-reductie’

Om hieraan kwantitatief invulling te geven heeft BAM de Project Carbon Calculator (PCC) ontwikkeld, een praktisch instrument waarmee in samenwerking met ketenpartners de CO2-reductiemogelijkheden in de inkoopen bouwfase van een bouwproject kan worden

Klimaatverandering staat ondanks of zoals sommigen zullen betogen, mede dankzij

bepaald.

de financiële crisis nog steeds hoog op de agenda. Als de financiële crisis ons iets laat zien, dan is het wel de grote verwevenheid en onderlinge afhankelijkheid van sectoren,

Uit de toepassing van de PCC in 28 projecten blijkt een gemiddelde CO2-reductie van

economieën en landen. Een dergelijke trend doet zich ook voor bij klimaatverandering, in

circa 8,1 procent mogelijk te zijn. Voor ons aanleiding om de PCC structureel te gaan

toenemende mate aangeduid als klimaatcrisis. Een problematiek die is ontstaan door de

inzetten en opdrachtgevers proactief te wijzen op CO2-reductiemogelijkheden.

handelingen van vele partijen en waarvan de bestrijding vraagt om intensieve samen-

Tussen droom en daad staan ongetwijfeld nog diverse praktische barrières, maar die

werking van dezelfde partijen.

slechten wij graag in samenwerking met onze ketenpartners. Wij zijn ervan overtuigd dat verdere benutting van dit middel kan leiden tot een aanzienlijk verdere reductie

Dit geldt zeker ook voor de bouwsector die veel schakels en spelers kent. De noodzakelijke

van de CO2-emissie.

en overeengekomen CO2-reductiedoelstellingen in de gebouwde omgeving zullen alleen tot stand komen indien opdrachtgevers en opdrachtnemers samenwerken, uiteraard ieder

Wij roepen opdrachtgevers op om CO2-emissie te laten meewegen in het aanbestedings-

vanuit de eigen rol en verantwoordelijkheid. Het is een positieve ontwikkeling dat zowel

proces en de markt uit te dagen en in staat te stellen om op innovatieve wijze bij te

onderzoek als praktijkvoorbeelden laten zien dat de bouwsector in veel gevallen kosten-

dragen aan het bestrijden van klimaatverandering.

effectief kan bijdragen aan CO2-reductie. Met deze publicatie, het opzetten van het bijbehorende interactieve platform en het Tot op heden is terecht veel aandacht besteed

beschikbaar stellen van de Project Carbon Calculator wil BAM haar ervaring en kennis

aan het verlagen van het energieverbruik en de

graag delen met de sector. Niet alleen vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijk-

CO2-uitstoot in de gebruiksfase van opgele-

heid, maar ook vanuit het besef dat een adequate respons op de klimaatcrisis mede de

verde producten, met name in de burger- en

toekomst van ons bedrijf zal bepalen.

utiliteitsbouwsector. De overheid heeft ambitieuze doelstellingen uitgevaardigd

Wij hopen voor de toekomst het vertrouwen te blijven genieten van onze opdracht-

en de meeste initiatieven en (ontwerp)

gevers om met hen en andere ketenpartners een bijdrage te leveren aan verdere

instrumenten richten zich op de gebruiks-

CO2-reductie in de gebouwde omgeving.

fase. Naar de overtuiging van Koninklijke BAM Groep een uitgelezen moment

Nico de Vries

om ook aandacht te vragen voor

vice-voorzitter raad van bestuur

CO2-reductie in de inkoopen bouwfase,

Koninklijke BAM Groep nv

een naar ons is gebleken relatief onontgonnen terrein.

2

3

Inhoud Inleiding

Pag. 4

1.

Pag. 5

CO2-reductie: noodzakelijk, mogelijk en kosteneffectief

Projecten BAM Civiel • Hospesbrug Bloemendaal

Pag. 50

• AZN Moerdijk

Pag. 52

2. CO2-reductie: van gebruiksfase naar inkoopen bouwfase

Pag. 7

• Fietsenstalling Leiden

Pag. 54

3. De Project Carbon Calculator

Pag. 10

• Parkeergarage Nijverdal

Pag. 56

• Sluizen 4,5 en 6 Noord-Brabant

Pag. 58

Projecten BAM Woningbouw • De Kapiteyn en Het Kompas Utrecht

Pag. 14

Projecten BAM Infratechniek

• 26 Woningen Rondolaan Heijplaat Rotterdam

Pag. 16

• Delflanden Emmen

Pag. 62

• Woon-zorgcomplex Zuidland Purmerend

Pag. 18

• Subline PWN Andijk

Pag. 64

• Zuiderval Enschede

Pag. 20

• VRI Helmond

Pag. 66

• Blok 56A te IJburg Amsterdam

Pag. 22

• Fiber to the Home Son en Breugel

Pag. 68

• Puur water Schoonebeek

Pag. 70

Projecten BAM Utiliteitsbouw • Kantoor DCMR Schiedam

Pag. 26

Projecten BAM Rail

• Revitalisatie kantoor BAM Civiel Gouda

Pag. 28

• PGO De Peel

Pag. 74

• De Zomertuinen Spijkenisse

Pag. 30

• Spoorvernieuwing Schiedam – Hoek van Holland

Pag. 76

• Gemeentehuis Bronckhorst

Pag. 32

• Lightrail George Maduroplein Den Haag

Pag. 78

• Arentheem College/Leerpark Presikhaaf Arnhem

Pag. 34

Projecten BAM Wegen • Oost Veluweweg Apeldoorn

Pag. 38

• N322 Beneden-Leeuwen-Druten

Pag. 40

• Geluidsscherm Uitgeest

Pag. 42

• Bodemsanering UCP Utrecht

Pag. 44

• Servaeshof Venray bouwrijp maken

Pag. 46

Inleiding Tijdens het door Koninklijke BAM Groep georganiseerde symposium in 2006 over maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn tien thema’s benoemd waarvan energieverbruik in relatie tot klimaatverandering er één was. Dit thema kreeg een verdere verdieping tijdens het symposium van 2008 waar de reductie van CO2-emissie centraal stond. BAM heeft bij die gelegenheid een berekeningsmethode voorgesteld aan de hand waarvan de carbon footprint van een bouwonderneming kon worden bepaald. Vervolgens heeft BAM de CO2-emissie van de eigen onderneming berekend. Het symposium van 2008 werd afgesloten met de opening van een CO2–desk op de website van BAM, waar partijen uit de bouwsector terecht konden met vragen over reductie van CO2-emissie. Tijdens het symposium van 2009 met als titel Uitgerekend CO2-emissie staat de praktische invulling van de berekeningsmethode centraal. Uitgaande van de veronderstelling dat reductie in de gebruiksfase al op voldoende aandacht van de sector kan rekenen, wil BAM nu de nadruk leggen op de vermindering van CO2-emissie die te verwezenlijken is in de inkoopen bouwfase. Om dit te realiseren introduceert BAM de Project Carbon Calculator (PCC) waarmee de reductie van CO2-emissie in de inkoopen bouwfase gekwantificeerd wordt. BAM wil hiermee ook een aanzet geven voor een uniforme berekeningsmethode die een vast onderdeel zou kunnen uitmaken van de bestekken die vanaf 2010 door een duurzaam aanbestedende overheid worden voorgeschreven. Het is de overtuiging van BAM dat het alleen mogelijk is met succes de PCC tot een uniforme berekeningsmethode te verheffen als de bouwsector ervan doordrongen is dat het efficiënter is met een en dezelfde methode te werken.

4

5

1. CO2-reductie: noodzakelijk, mogelijk en kosteneffectief

project Energy Efficiency in Buildings (EEB) van de World Business Council for Sustainable Development werken internationale bedrijven uit de bouwketen samen aan vraagstukken over energieconsumptie in de gebouwde omgeving. Onderzoek van het EEB laat zien dat ondanks de complexiteit van de sector, met behulp van bestaande technologie en met behoud van commercieel succes, er voldoende

Circa 40 procent van de wereldwijde CO2-emissie wordt direct of indirect veroorzaakt

kansen liggen om het energieverbruik in gebouwen terug te dringen. Een

door de gebouwde omgeving. Het is niet verwonderlijk dat de bouwsector in de discus-

belangrijk obstakel voor het bereiken van de gewenste resultaten

sie rondom klimaatverandering volop in de schijnwerpers staat. Minder bekend is het

vormt het gebrek aan kennis bij betrokken partijen. Een groot

feit dat de gebouwde omgeving nog een enorm besparingspotentieel kent. Recent

deel van dit kennisgebrek berust op het feit dat men ten

onderzoek toont aan dat de komende decennia energiebesparing in gebouwen meer

onrechte van de veronderstelling uitgaat dat het doorvoeren

CO2-reductie oplevert dan de totale uitstoot van de transportsector groot is. Verder blijkt

van CO2-reductiemaatregelen hoge kosten met zich mee-

dat een groot deel van het besparingspotentieel op kosteneffectieve wijze te realiseren

brengt: het merendeel van de bouwsector schat de kosten

is. Het is duidelijk dat de bouwsector een grotere rol zal gaan spelen bij de aanpak van

voor duurzame gebouwen 12 procent hoger dan ze werkelijk

klimaatverandering.

zijn. Verder is het onduidelijk welk deel van de keten deze kosten moet dragen.

Overheden zetten in op CO2-reductie Binnen de internationale gemeenschap ontstaat meer en meer consensus over de oorzaken en bestrijding van klimaatverandering. Los van de vraag of wereldleiders in 2009 op de klimaattop in Kopenhagen overeenstemming bereiken over een nieuw en ambitieus internationaal klimaatverdrag, zetten overheden op alle niveaus in op CO2reductie. Maakte de Europese Unie al in 2007 haar reductiedoelstelling van 30 procent voor 2020 bekend, nu stelt ook de nieuwe regering in de Verenigde Staten zich ten doel in 2050 een CO2-reductie van 80 procent te behalen. In de VS moet hiervoor al in 2020 alle nieuwbouw 50 procent minder energie verbruiken en de bestaande bouw 25 procent. Nederland heeft haar klimaatdoelstellingen voor de gebouwde omgeving gespecificeerd door in 2020 alleen nog energieneutrale nieuwbouw te zullen realiseren. Daarnaast stelt Nederland zich een halvering van het totale energieverbruik in de bestaande gebouwde omgeving in 2030 ten doel.

Technologie en acceptatie Onderzoek laat keer op keer zien dat het zowel technologisch als economisch mogelijk is te voldoen aan de ambitieuze (inter)nationale doelstellingen. Binnen het

Winst met CO2-reductie

Ook voor de grondstoffenproducerende sector is een groot aantal maatregelen kosten-

CO2-reducerende maatregelen in de gebouwde omgeving kennen veelal een positief ren-

effectief. Hier geldt tevens dat de haalbaarheid van maatregelen om CO2-reductie te

dement en leveren per saldo geld op. In vergelijking met andere sectoren zoals transport,

verwezenlijken relatief groot is. Mede doordat in deze sector de CO2-emissie eenvoudig

zware industrie, bos- en landbouw, behoren maatregelen die genomen kunnen worden

is toe te wijzen aan een beperkt aantal grote processen zoals de productie van staal of

voor gebouwen zelfs tot de meest kosteneffectieve. Uit een door Siemens gesponsord

glas. Dit in tegenstelling tot de keten van bedrijven die de ontwerpen bouwfase van

onderzoek blijkt dat circa tweederde van de maatregelen die de stad Londen dient te

projecten voor zijn rekening neemt. De relatief complexe structuur van de bouwketen

treffen om haar klimaatdoelstellingen te behalen, zichzelf op termijn terugverdienen

leidt ertoe dat energiebesparing, ondanks de financiële voordelen, niet tot stand komt.

(zie figuur 1). De gebouwde omgeving is voor circa driekwart verantwoordelijk voor de

Bijvoorbeeld door gebrek aan kennis en informatie of omdat besparingen niet terecht-

CO2-emissie van Londen.

komen bij de partij die investeert in de CO2-reducerende maatregelen.

Gebouwde omgeving: Kostencurve voor reductie Greenhouse gas Londen (2025, besluitvormers perspectief)

500

Reductiekosten (€/t CO2) Woningen

400

Openbaar en commercieel

300 200 100 4

6

8

Cumulatief reductie potentieel (Mt / CO2)

10

-100 -200

Bron: Rapport duurzame stedelijke infrastructuur, McKinsey & Company (2008)

2

0

Dubbele beglazing Muurisolatie

Condensatieketels

Verlichting woningen Kantoorapparatuur Leidingisolatie

Vloerisolatie

Klimaatsystemen woningen

Verlichting etalages Energiebewust autorijden

Optimalisatie gebouwbeheersysteem

Verlichting commerciële gebouwen

Keukenapparatuur Warmteterugwinning

Spouwmuurisolatie

Nieuwbouw met zeer lage epc

Isolatie kantoorpanden

Isolatie scholen

Zolderisolatie

Tochtwering

Grote klimaatsystemen Koeling door hernieuwbare energie

Verbeterde thermostaten

Openbare verlichting Elektrische toepassingen

Kleine klimaatsystemen

Figuur 1. Kostencurve reductiemaatregelen GHG-emissies gebouwde omgeving Londen.

6

7

2. CO2-reductie: van gebruiksfase naar inkoopen bouwfase

Verhoudingen CO2-emissie in de keten voor woningen Inkoop

Bouw

Gebruik

Het onderwerp klimaatverandering heeft in een relatief korte periode een grote vlucht genomen. Toen BAM in 2006 het eerste symposium over maatschappelijk verantwoord ondernemen in de bouw organiseerde, was klimaatverandering slechts een van de tien thema’s. Sindsdien is klimaatverandering centraal komen te staan in de bouwsector. Daarbij is tot op heden terecht veel aandacht besteed aan het verlagen van het energieverbruik en de CO2-uitstoot in de gebruiksfase van opgeleverde producten. Dat is de reden voor BAM om nu ook aandacht te vragen voor het reduceren van CO2-emissie in de inkoopen bouwfase.

Keten Bouwketen

Aandacht CO2-reductie vooral gericht op gebruiksfase Uit het in 2008 door BAM gepresenteerde rekenmodel van de carbon footprint blijkt dat het overgrote deel van CO2-emissie veroorzaakt wordt door toeleveranciers en de opgeleverde producten in de gebruiksfase. In de afgelopen jaren is een reeks van initiatieven genomen om te komen tot duurzame producten en CO2-reductie in de gebouwde omgeving. Uit een analyse blijkt dat deze initiatieven vooral gericht zijn op het einde van de bouwketen, de

Verhouding CO2-emissie in de keten voor utilitaire gebouwen Inkoop

Bouw

Gebruik

opgeleverde producten en in sommige gevallen in het begin van de keten: de inkoopfase of de bouwfase. Het merendeel van de aanpakken of methodes voorziet echter niet in instrumenten die CO2-emissiecijfers berekenen.

Reductie in de inkoopen bouwfase Analyse van de carbon fooprint van de B&U-sector en de GWW-sector maakt duidelijk dat de CO2-emissie in de keten gaat veranderen. Absoluut en relatief in de verdeling over de inkoop-, bouwen gebruiksfase. Het relatieve belang van de inkoopen bouwfase gaat toenemen ten opzichte van de gebruiksfase. Dit vraagt om een adequate respons vanuit de bouwwereld.

Keten Bouwketen

Figuur 2. Berekening carbon footprint burger- en utiliteitsbouwsector (2008)

Hoewel het energieverbruik in de gebruiksfase nog lange tijd veel aandacht zal blijven vragen, wil BAM graag vooruitkijken. Met de nieuwe CO2emissieverdeling in het vooruitzicht zal de bouwsector zich meer dan voorheen moeten richten op reductiemogelijkheden in de inkoopen bouwfase. Dit vraagt net als bij CO2-reductie in de gebruiksfase om intensieve samenwerking tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Door de verschuiving van de aandacht van de gebruiksfase naar de inkoopen bouwfase ontstaat een andere verdeling van de carbon footprint over de verschillende fases. Die verschuiving is niet voor alle sectoren hetzelfde of in gelijke mate.

Stand van zaken in de burger- en utiliteitsbouwsector (B&U-sector) De resultaten van het rekenmodel van de carbon footprint voor de keten van B&U-sector zijn duidelijk: het grootste deel van de CO2-emissie ontstaat door energieverbruik van opgeleverde producten (woningen 80 procent en kantoren 91 procent) in de gebruiksfase. Naar verwachting zullen woningen en utilitaire gebouwen in de nabije toekomst aanmerkelijk energiezuiniger zijn. Niet alleen door aangescherpte wettelijke eisen zoals de energieprestatiecoëfficiënt, maar ook door de vraag van publieke en private opdrachtgevers en vastgoedbeleggers. Er bestaat inmiddels een keur aan methoden en instrumenten zoals BREEAM en de GreenUp Tool die zich richten op het terugdringen van CO2-emissie in de gebruiksfase. Het grootste energiebesparingspotentieel zit overigens niet in nieuwbouwprojecten maar juist in de bestaande bouw. In Nederland wordt slechts 1 procent van de woningvoorraad en 1 procent van de utilitaire gebouwen jaarlijks gerenoveerd. De praktijk wijst uit dat de door SenterNovem en BAM Woningbouw in november 2008 uitgebrachte Toolkit Bestaande Bouw steeds vaker wordt toegepast. Vanwege het omvangrijke karakter van renovatietrajecten worden de eerste resultaten pas eind 2009 verwacht. Door de voortvarende aanpak van energiebesparing in de gebruiksfase zal de CO2-emissie van de opgeleverde producten de komende jaren naar verwachting sterk afnemen. Hierdoor zullen de verhoudingen in de B&U-keten wijzigen en zal het relatieve aandeel en het belang van CO2-emissie vanuit de inkoopen bouwfase sterk toenemen.

8

9

Stand van zaken in de grond-, wegen waterbouwsector (GWW-sector)

instrumenten om de hoogte van CO2-reductie in de GWW-sector te bepalen. De beschik-

De wereld van de grond-, wegen waterbouwsector bestaat uit autowegen, spoorwegen,

bare tools zoals DuboCalc, VPL, URBIS en LEMON richten zich bovendien niet of in mindere

civiele constructies en infratechniek activiteiten. De carbon footprint van deze producten

mate op CO2-emissie in de inkoopen bouwfase. Naar verwachting zal het voorgenomen

ziet er heel anders uit dan die van woningen en utilitaire gebouwen. De CO2-emissie van

duurzame inkoopbeleid van de overheid, en met name Rijkswaterstaat en ProRail, het

spoor- en autowegen zit voornamelijk aan de toeleverende kant en in de bouwfase en

onderwerp CO2-reductie hoog op de agenda zetten.

minder in de gebruiksfase. De realisatie van producten in de GWW-sector vraagt om de inzet van relatief veel CO2-intensieve grondstoffen zoals asfalt, beton, staal en koper. Het

In de komende jaren zal de CO2-emissie van de inkoopfase afnemen: enerzijds gedreven

gebruik van deze producten is laag, omdat het wegverkeer en spoorwegverkeer niet

door het inkoopbeleid van de overheid en anderzijds door innovaties van toeleveranciers.

worden meegenomen in het rekenmodel om de carbon footprint te bepalen.

Hierdoor zullen de verhoudingen in de GWW-keten wijzigen en zal het aandeel en het belang van CO2-emissie in de bouwfase toenemen.

De aandacht voor CO2-reductie ligt in vergelijking met de burger- en utiliteitsbouwsector aanmerkelijk lager. Dit verklaart waarschijnlijk ook het beperkte aantal methoden en

Verhouding CO2-emissie in de keten voor spoorwegen Inkoop

Bouw

Gebruik

Keten Bouwketen

Figuur 3. Berekening carbon footprint grond-, wegen waterbouwsector (2008)

Verhouding CO2-emissie in de keten voor autowegen Inkoop

Bouw

Keten Bouwketen

Gebruik

3. De Project Carbon Calculator

Carbon footprint van bouwprojecten

De Project Carbon Calculator (PCC) is een praktisch instrument om in samenwerking met ketenpartners CO2-reductiekansen te bepalen in inkoopen de bouwfase van een

Inkoop

Bouw

Gebruik

Grondstoffen en halffabricaten

Onderaannemers en BAM

Energieverbuik product

bouwproject. Het instrument is in samenwerking met KPMG ontwikkeld en is toepasbaar in iedere fase van een project. Zowel tijdens het ontwerp, de aanbesteding, de bouw en het onderhoud kan worden bepaald wat de carbon footprint van een bouwproject is (of wordt) en waar het meest efficiënt reductiemaatregelen kunnen worden genomen. Hierdoor ontstaat inzicht in de werkprocessen van het bouwproject en de gevolgen hiervan voor de CO2-emissie. Bij de toepassing van de PCC wordt onderscheid gemaakt tussen inkoopen de bouwfase. Binnen deze onderdelen is weer een indeling gemaakt naar een aantal categorieën waarvan de CO2-emissie exact gemeten wordt (scope en categorieën

Bouwketen

in figuur 4).

De Project Carbon Calculator in de praktijk getoetst

Leveranciers

Uit zes bouwsectoren waarin BAM actief is (Woningbouw, Utiliteitsbouw, Wegen, Civiel, Infratechniek en Rail) zijn in totaal 28 projecten geselecteerd waarvan de reductie van de CO2-emissie met de Project Carbon Calculator is berekend.

BAM en onderaannemers

Opdrachtgevers

Deze projecten vormen een dwarsdoorsnede van de bouwprojecten die Koninklijke BAM Groep uitvoert. Bij ieder project wordt een korte beschrijving gegeven

Materiaal

Personeel

van de werkzaamheden, gevolgd door een verklaring van de CO2-emissies en mogelijke reductiekansen. Ook wordt per project het PCC resultaat en de gerealiseerde of

(CO2-emissiefactor:

mogelijke CO2-reductie gepresenteerd. In de meeste gevallen gaat het om een

Bouwplaatsmaterieel

Cradle to gate)

vermindering die ook daadwerkelijk binnen het project gerealiseerd is. In die projecten

Afval

waar (nog) geen reductie gerealiseerd is, wordt een eerste aanzet voor direct realiseerbare reductiemaatregelen gegeven. Door verder te optimaliseren met ontwerpkeuzes en materiaalkeuzes kan een verdere reductie worden bereikt.

Transport Energie

Figuur 4: De carbon footprint van bouwprojecten

10

11

Ontstane inzichten en conclusies

Daarnaast zal op de CO2-desk vanaf 24 juni een platform worden gelanceerd dat

Om de werking van de PCC te toetsen en de eerste ervaringen te kunnen delen,

vergelijkbaar is met Wikipedia. Volgens het principe van ‘open source’ is het voor

heeft BAM de PCC toegepast op bouwprojecten uit zowel de B&U-sector als de

opdrachtgevers, leveranciers en andere bouwpartners mogelijk om het instrument uit te

GWW-sector. De belangrijkste conclusies zijn:

breiden en te verfijnen. Verder worden alle ketenpartners uitgenodigd op deze site eigen ervaringen, tips en informatie te plaatsen.

• De PCC laat zien dat bij de geselecteerde bouwprojecten gemiddeld een CO2-reductie van 8,1 procent mogelijk is [1] . • Het doorrekenen [2] van de verschillende projecten is een eerste stap, waarbij genomen reductiemaatregelen en kansen zijn geïnventariseerd. De projecten

[1]

Per project is de CO2-emissie weergegeven in tonnen CO2 (t) en de CO2-reductie in percentages.

[2]

Door afronding kunnen kleine verschillen in de berekening ontstaan.

zijn verschillend van aard. Het ene project biedt betere reductiemogelijkheden dan het andere. Dit verklaart mede de spreiding in de reductiepercentages. • Een aantal maatregelen dat in het verleden genomen is uit het oogpunt van

efficiency, blijkt ook een positieve uitwerking te hebben op het reduceren van CO2-emissie. Daarnaast is in enkele gevallen bij een project geconstateerd dat er nog geen concrete maatregelen zijn voor de categorieën die voor een groot deel van de CO2-emissie op het betreffende project verantwoordelijk zijn.

• Het aanbod van leveranciers en de wijze waarop een opdrachtgever zijn vraag formuleert, heeft invloed op de CO2-reductiemogelijkheden van bouwprojecten. • Substantiële CO2-reductie is uitsluitend te bereiken in samenwerking met toeleveranciers, bouwondernemingen en opdrachtgevers. Vanuit deze inzichten onderzoekt BAM nieuwe mogelijkheden voor energiebesparing en alternatieve materialen binnen de eigen bedrijfsonderdelen, maar ook bij toeleveranciers en opdrachtgevers.

Aan de slag met de Project Carbon Calculator BAM heeft de ambitie om de PCC in samenwerking met partners in de keten verder te ontwikkelen. Via de www.bamco2desk.nl wordt de PCC vanaf 24 juni 2009 voor de hele bouwsector beschikbaar gesteld. Op deze website zijn ook de uitgangspunten van de rekenmethode en de gebruiksaanwijzing te vinden.

Project Carbon Calculator

Projecten BAM Woningbouw Als marktleider realiseert BAM Woningbouw een substantieel deel van de woningen in Nederland. We werken met ruim 2.000 mensen vanuit negen zelfstandige regionale bedrijven. We ontwikkelen en realiseren woonomgevingen die inspireren en zijn actief op alle onderdelen van de Nederlandse woningmarkt, te weten projectontwikkeling, nieuwbouw, onderhoud en renovatie, alsook herbestemming van gebouwen. We vinden innoveren belangrijk en voor ons betekent dit onder andere inspelen op de zorg voor duurzaamheid, leefbaarheid en energiebesparing.

De Kapiteyn en Het Kompas Utrecht Projectbeschrijving In samenwerking met Mitros is door BAM Woningbouw het appartementencomplex De Kapiteyn en Het Kompas ontwikkeld en gerealiseerd. Het complex ligt in Langerak, een oude wijk van Leidsche Rijn, Utrecht. De Kapiteyn omvat 116 luxe huurwoningen en een stallinggarage bestemd voor de vrije markt. In Het Kompas zijn 124 sociale huurwoningen en een stallinggarage ontwikkeld. Aan beide uiteinden van het appartementencomplex De Kapiteyn staan torens met zeven verdiepingen. De twee torens worden gekoppeld door laagbouw van vier verdiepingen. Het Kompas heeft twee torens met respectievelijk zeven en negen verdiepingen die ook door laagbouw aan elkaar zijn gekoppeld.

Emissies Het woon-werkverkeer van het personeel en het gebruikte bouwplaatsmaterieel is een relatief grote bron van CO2-emissie op dit project. Daarnaast is in dit project een flinke hoeveelheid materiaal toegepast waarvan de productie en het transport verantwoordelijk zijn voor veel CO2-uitstoot.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om de CO2-emissie te reduceren zijn benut: Als alternatief voor kalkzandsteen is hout toegepast waarmee het werkproces bovendien een efficiënter verloop kreeg. Door het gebruik van een groter gevelsteenformaat is minder metselmortel per vierkante meter nodig. Door het stimuleren van carpoolen is het woon-werkverkeer zoveel mogelijk beperkt. Op twaalf kilometer van de bouwplaats ligt een afvalverwerking. Dit zorgt voor een afname van afvalvervoer.

Vanaf augustus 2008 is er op het project groene stroom afgenomen.

14

15

PCC-resultaat CO2-emissie door:

Materiaal

Oorspronkelijke CO2-emissie (t)

CO2-emissie (t) na reductiemaatregelen

Reductie (t)

Bijdrage aan reductie (%)

9570

9488

82

0,8%

311

181

130

1,2%

243

243

0

0,0%

47

6

41

0,4%

Transport

201

199

2

0,0%

Energieverbruik

196

138

58

0,5%

10568

10255

313

3,0%

Personeel Bouwplaatsmaterieel Afval

Totale CO2-emissie (t)

Gerealiseerde CO2-reductie:

3,0%

26 Woningen Rondolaan Heijplaat Rotterdam Projectbeschrijving Het project Rondolaan maakt onderdeel uit van de herstructurering van het dorp Heijplaat. Projectontwikkelaar Kristal heeft de 26 eengezinswoningen ontwikkeld waarbij bestaande bebouwing is gesloopt. BAM Woningbouw heeft de woningen gerealiseerd. Waar mogelijk is voldaan aan de voorwaarde van opdrachtgever Woonbron om hoogwaardig hergebruik van de bij de sloop vrijgekomen materialen toe te passen. Behalve dat hierdoor duurzaam is gebouwd, heeft dit een esthetische uitstraling opgeleverd van woningen die in harmonie zijn met omliggende architectuur.

Emissies Het materiaalgebruik draagt aanzienlijk bij aan de CO2-emissie van het project: beton en kalkzandsteen hebben de grootste invloed. Daarnaast zorgt het woon-werkverkeer van personeel voor een relatief groot aandeel in de CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie op dit project te reduceren zijn benut: Door het gebruik van een groter gevelsteenformaat is minder metselmortel per vierkante meter oppervlak nodig. Het woon-werkverkeer is zoveel mogelijk beperkt door waar mogelijk personeel uit de regio in te zetten en door carpoolen te stimuleren. De woningscheidende wanden zijn van kalkzandsteen vervaardigd in plaats van beton. Dit leidt tot een toename van bouwmateriaal en van transport. Deze toename wordt gecompenseerd door inzet van minder bouwplaatsmaterieel.

In augustus 2008 is de bouwplaats overgegaan op het gebruik van groene stroom.

16

1

17

2


4,3%


Reductie (t)


Materiaal

918

920

-2

-0,2%

Personeel

55

35

20

1,8%

Bouwplaatsmaterieel

67

43

24

2,2%

5

5

0

0,0%

Afval



Transport

20

21

-1

-0,1%

Energieverbruik

26

20

6

0,5%

1091

1044

47

4,3%


Woon-zorgcomplex Zuidland Purmerend Projectbeschrijving In opdracht van De Zorgcirkel realiseert BAM Woningbouw een nieuw woon- en zorgcomplex Zuidland in de wijk Wijdevenne in Purmerend. Het complex bestaat uit 50 zorgeenheden, 47 luxe huurappartementen en 30 sociale huurwoningen. De woningen zijn bestemd voor senioren met een (toekomstige) zorgindicatie. Voor meer veiligheid en comfort zijn in een aantal woningen extra voorzieningen opgenomen. Het woon- en zorgcomplex bestaat uit drie gebouwen. De gebouwen verspringen van elkaar: de vorm kan vergeleken worden met lamellen. In het project is het casco vervaardigd van in het werk gestort beton. Er is gekozen om voor de kopgevels prefab beton toe te passen.

Emissies De grote hoeveelheden beton en gevelstenen die in het project zijn verwerkt hebben de meeste invloed op de CO2-emissie. Daarnaast draagt de categorie personeel voor een groot gedeelte bij aan de totale uitstoot.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om de CO2-emissie te reduceren zijn benut: Door het personeel te laten carpoolen worden woon-werk kilometers verminderd.

Per augustus 2008 is op het project gebruikgemaakt van groene stroom.

18

19




Reductie (t)


Materiaal

8926

8926

0

0,0%

Personeel

374

191

183

1,9%

Bouwplaatsmaterieel

170

170

0

0,0%

19

19

0

0,0%

Transport

194

194

0

0,0%

Energieverbruik

115

70

45

0,5%

9798

9570

228

2.4%

Afval



2,4%

Zuiderval Enschede Projectbeschrijving Woningcorporatie De Woonplaats is opdrachtgever voor de nieuwbouw van 92 appartementen, 500 m² aan commerciële ruimten en een parkeerkelder voor 92 auto’s. BAM Vastgoed ontwikkelt en BAM Woningbouw realiseert het project. Het complex is gesitueerd in het Hofkwartier, een wijk van Enschede die nog in ontwikkeling is. Het ontwerp is van de Architecten Werkgroep uit Tilburg. Eén bouwdeel is een carré van vier bouwlagen waar plaats is voor zestig appartementen waarvan een aantal zorgwoningen. Het andere bouwdeel is een toren met op de begane grond commerciële ruimten en op de acht verdiepingen daarboven 32 appartementen. Tussen de beide bouwvolumes wordt een binnentuin aangelegd. De appartementen worden - in samenwerking met Eneco Energy - voorzien van warmte, tapwater en koeling door gebruik te maken van zonne-energie, warmtepompen en vloerverwarming met comfortkoeling via een bodemwisselaar.

Emissies In het project draagt het toegepaste materiaal, voornamelijk beton, voor het grootste gedeelte bij aan de CO2-emissie. De categorieën personeel en bouwplaatsmaterieel dragen ook voor een groot gedeelte bij aan de CO2-uitstoot.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Prefab beton van de muren van de berging is vervangen door kalkzandsteen.

Het toepassen van doorstrijkmortel in plaats van voegmortel leidt tot 6 liter

minder mortel per m².

Door het bouwplaatspersoneel te laten carpoolen is het woon-werkverkeer verminderd.


20

1

21

2


Materiaal

3,3%


Reductie (t)


4784

4771

13

0,2%

Personeel

233

119

114

2,1%

Bouwplaatsmaterieel

225

225

0

0,0%

10

10

0

0,0%

Transport

100

100

0

0,0%

Energieverbruik

120

65

55

1,0%

5472

5290

182

3,3%

Afval




Blok 56a te IJburg Amsterdam Projectbeschrijving Het project Blok 56A op IJburg in Amsterdam omvat de realisatie van 74 appartementen. De appartementen op de begane grond zijn gekoppeld aan bedrijfsruimtes. De achterzijde van Blok 56A heeft uitzicht op de groene tunnel (groenstrook). De opdrachtgever van dit project is Stadsgenoot. Het project is ontwikkeld door Oosten Kristal. Voor dit project heeft BAM Woningbouw de Zilveren Helm gewonnen. De Zilveren Helm is een regionale veiligheidsprijs binnen BAM die jaarlijks binnen alle regio’s wordt uitgereikt.

Emissies In het project wordt de meeste CO2-emissie veroorzaakt door materiaalgebruik, voornamelijk beton. Daarnaast zorgt woon-werkverkeer voor veel CO2-uitstoot.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Voor de kopgevels is gebruikgemaakt van houtskeletbouw-elementen in plaats van prefab beton. Door verandering in het ontwerp is het mogelijk om de hoeveelheid staal te reduceren met ongeveer zes ton. Door bouwplaatspersoneel uit de regio in te zetten wordt het woonwerkverkeer beperkt.


22

23




Reductie (t)


Materiaal

3259

3191

68

1,9%

Personeel

164

93

71

2,0%

Bouwplaatsmaterieel

53

53

0

0,0%

Afval

14

14

0

0,0%

Transport

67

66

1

0,0%

Energieverbruik

63

31

32

0,9%

3620

3448

172

4,8%



4,8%

Projecten BAM Utiliteitsbouw BAM Utiliteitsbouw is een landelijk opererende en ontwikkelende bouwer. Wij richten ons op het ontwikkelen, realiseren en onderhouden van huisvestingen voor bedrijven en instellingen. De meerwaarde voor klanten bestaat uit onze kennis, inzicht en ervaring in de gehele levenscyclus van een gebouw. BAM Utiliteitsbouw streeft ernaar vroeg bij projecten te worden betrokken. Want hoe vroeger wij worden ingeschakeld, hoe groter het voordeel dat de combinatie van onze manier van denken, ontwikkelen en bouwen voor onze klanten oplevert. Bij BAM Utiliteitsbouw werken 1.800 medewerkers, verdeeld over elf regio’s. Iedere regio is volledig toegerust om als ontwikkelende bouwer te opereren.

Kantoor DCMR Schiedam Projectbeschrijving Op het nieuwe bedrijventerrein Schieveste tussen station Schiedam Centraal en de snelweg A20 realiseert BAM Utiliteitsbouw een casco kantoorruimte met bijbehorende parkeerkelder met daarin circa 134 parkeerplaatsen voor de gebruiker van het pand, de Milieudienst Rijnmond. De hoofdingang van het kantoorgebouw ligt aan een plein en de achtergevel grenst aan de A20. Om het geluid van het voorbijgaande verkeer te weren is over de volle breedte van het gebouw een glazen wand geplaatst. In het ontwerp worden de richtlijnen voor duurzaam bouwen gehanteerd. De duurzaamheidsmaatregelen die zijn toegepast zorgen voor energiereductie tijdens de gebruiksfase van het gebouw. De warmte-koude-opslag onder de grond levert de grootste energiewinst op. Daarnaast wordt op termijn aan de pleinkant een aantal zonnecollectoren of andere opwekkers voor duurzame energie geplaatst. Door detectie van aanwezigheid van mensen wordt op verlichting bespaard. Daarnaast reageert het verlichtingssysteem op de hoeveelheid licht van buitenaf. Door de lage energieprestatiecoëfficiënt (EPC) van 1 krijgt het nieuwe kantoorgebouw een groen energielabel A+.

Emissies In het project zorgt de categorie materiaal voor de meeste CO2-emissie, voornamelijk staal en beton. Daarnaast heeft woon-werkverkeer een relatief groot aandeel in de totale CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: De raamkozijnen zijn in hout uitgevoerd met aan de buitenzijde een aluminium

afwerking. In vergelijking met traditionele alumunium raamkozijnen is hierdoor minder aluminium toegepast. Door personeel gezamenlijk naar de bouwplaats te rijden is het woon-werkverkeer beperkt. Er is gebruikgemaakt van een afvalverwerking op slechts vijf kilometer afstand van de bouwplaats. Dit heeft geleid tot een vermindering van afvalvervoer.

Vanaf augustus 2008 heeft de bouwplaats groene stroom afgenomen.

26

27


Materiaal



Reductie (t)


5294

5290

4

0,1%

Personeel

512

262

250

4,0%

Bouwplaatsmaterieel

188

188

0

0,0%

15

1

14

0,2%

Transport

109

109

0

0,0%

Energieverbruik

181

38

143

2,3%

6299

5888

411

6,5%

Afval



6,5%

Revitalisatie kantoor BAM Civiel Gouda Projectbeschrijving Het kantoor van BAM Civiel in Gouda is gerevitaliseerd door BAM Utiliteitsbouw. Het pand uit de jaren zeventig van de vorige eeuw heeft nu een moderne, eigentijdse uitstraling. De betonconstructie aan de buitenzijde is schoongemaakt en hersteld. In de plafonds is een luchtbehandelingssysteem aangebracht. Hiervoor zijn extra schachten geplaatst. De enkele beglazing is vervangen door dubbele beglazing. Daarnaast is de inrichting van het pand vernieuwd. Op dit project is het Attente Bouwers Plan toegepast. Hierbij wordt proactief gecommuniceerd met de omgeving van de bouwplaats, waaronder een middelbare school, en wordt extra rekening gehouden met de activiteiten in relatie tot deze omgeving.

Emissies Naast het toegepaste materiaal vertegenwoordigt de inzet van personeel de grootste bron van CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Door aanpassingen in het ontwerp is het materiaalgebruik van voornamelijk beton en staal gereduceerd. Bijkomend voordeel is dat hiermee het esthetische uiterlijk van het gebouw is gewaarborgd.

Voor het project is vanaf augustus 2008 gebruikgemaakt van groene stroom.

Een mogelijkheid om CO2-emissie nog verder te reduceren: Door personeel gezamenlijk naar de bouwplaats te laten rijden, kan in de toekomst op dergelijke projecten het woon-werkverkeer worden beperkt.

28

1

29

2


Reductie (t)


63

35

28

9,0%

Personeel

199

199

0

0,0%

18

18

0

0,0%

5

5

0

0,0%

Afval Transport

13,8%


Materiaal Bouwplaatsmaterieel



2

1

1

0,3%

Energieverbruik

24

10

14

4,5%


311

268

43

13,8%

De Zomertuinen Spijkenisse Projectbeschrijving Voor Woonbron Spijkenisse wordt door BAM Utiliteitsbouw het woon- en zorgcomplex de Zomertuinen ontwikkeld. Het is een lang uitgestrekt gebouw van vier verdiepingen. Toekomstige bewoners van de dertig woonappartementen kunnen kiezen voor huur of koop. De woningen zijn voorbereid op de aanleg van domotica (de integratie van technologie en diensten voor een betere kwaliteit van wonen en leven) waarmee bewoners onder andere gebruik kunnen maken van zorgen servicediensten. Het project omvat bovendien de inrichting van de 1,6 hectare grote locatie met de aanleg van 130 parkeerplaatsen, wegen, tuinen en watergangen. Kort voor de start van de uitvoering heeft BAM Utiliteitsbouw een voorstel gedaan om een compleet warmtepompsysteem op te nemen in het ontwerp. De engineering van dit systeem vindt gelijktijdig plaats met de werkvoorbereiding van het project. Door deze milieuvriendelijke en duurzame keuze is de energieprestatiecoëfficiënt (EPC) teruggebracht tot circa 0,6. Door de combinatie van een lagere EPC en reductiemaatregelen tijdens de bouw wordt de totale CO2-emissie teruggebracht.

Emissies Het materiaalgebruik is de grootste bron van CO2-emissie, vooral beton en staal. Daarnaast heeft de inzet van personeel en bouwplaatsmaterieel een aanzienlijk aandeel in de CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende kansen om CO2-emissie te reduceren zijn voor dit project benut:

In overleg met de installateur is een keuze gemaakt voor kunststof PVC-leidingen in plaats van koperen leidingen. Bijkomend voordeel is dat het gebruik van PVC-leidingen de kans op vandalisme vermindert. Daar waar in het ontwerp lood van toepassing was, is dit vervangen door kunststof. Bouwplaatspersoneel is afkomstig uit de regio en er wordt gecarpoold.

Voor dit project is per augustus 2008 gebruikgemaakt van groene stroom.

30

31




Reductie (t)


Materiaal

7847

7615

232

2,5%

Personeel

539

259

280

3,0%

Bouwplaatsmaterieel

459

459

0

0,0%

36

15

21

0,2%

Transport

137

138

-1

0,0%

Energieverbruik

213

98

115

1,2%

9231

8584

647

7,0%

Afval



7,0%

Gemeentehuis Bronckhorst Projectbeschrijving BAM Utiliteitsbouw bouwt het nieuwe gemeentehuis aan de rand van Hengelo (Gld), een van de 43 dorpen en buurtschappen van de gemeente Bronckhorst. Het 7.700 m² grote gebouw is ontworpen door Atelier Pro Architecten uit Den Haag. Het wordt een duurzaam kantoor: door de principes van Passief Bouwen te hanteren, zal het energieverbruik van dit gebouw slechts 36% zijn van de norm. Het gebouw is extreem goed geïsoleerd, volledig kierdicht en heeft vrijwel geen koudebruggen. De benodigde energie wordt duurzaam opgewekt. De vloerkoeling met bodemopslagsysteem koelt het gebouw in de zomer. De luiken van het gebouw sluiten zich automatisch om de inval van zonlicht te voorkomen en op het moment dat het vertrek niet wordt gebruikt.

Emissies Om het energieverbruik tijdens de gebruiksfase te verlagen, is geïnvesteerd in extra isolatie. Dit leidt echter tot een hogere CO2-emissie van de toegepaste materialen in vergelijking tot conventionele bouw. De categorie materiaal veroorzaakt het grootste deel van de CO2-emissie. Om deze reden zijn genomen reductiemaatregelen gericht op materiaalverbruik en personeel.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om de CO2-emissie te reduceren zijn benut: Waar mogelijk is licht beton toegepast in plaats van normaal beton. Dit heeft een gunstig effect op de CO2-emissie doordat minder wapening nodig is om dezelfde sterkte te behalen. Er is gekozen voor een groter gevelsteenformaat, waardoor minder metselmortel nodig is. Waar mogelijk is bouwplaatspersoneel uit de regio ingezet zodat het woonwerkverkeer zoveel mogelijk beperkt is. Op de bouwplaats is tijdens de bouwfase groene stroom gebruikt.

32

1

33

2


9,5%


Reductie (t)


Materiaal

2130

2079

51

2,1%

Personeel

124

66

58

2,4%

Bouwplaatsmaterieel

44

44

0

0,0%

6

2

4

0,2%

Transport

42

41

1

0,0%

Energieverbruik

121

0

121

4,9%

2467

2232

235

9,5%

Afval




Arentheem College/Leerpark Presikhaaf Arnhem Projectbeschrijving Op de plek van de oude IJsseloordschool heeft het Arentheem College in Arnhem opdracht gegeven voor de bouw van een nieuwe school: Leerpark Presikhaaf. Drie scholen van het Arentheem College worden hier gehuisvest: een vmbo+-afdeling, een vmboafdeling en een praktijkschool. Rondom het gebouw wordt een vijverpartij aangelegd. Het gebouw heeft de uitstraling van een campus en vormt samen met het aangrenzende park een harmonieus geheel en wordt met drie voetgangersbruggen ontsloten. De schoolpleinen en de entree bevinden zich niet zoals gebruikelijk op de begane grond, maar op de eerste verdieping. Op de begane grond is een enorme praktijkruimte gesitueerd waar alle beroepsgerichte vakken worden gegeven. Om bouwterrein te creëren is de huidige vijver tijdelijk gedempt. Het project kent een aantal bijzondere aspecten zoals onderwaterbeton, gebruik van bestaande heipalen, nieuwe heipalen en bouwen op gedempte ondergrond.

Emissies Het materiaalgebruik binnen dit project is de grootste emissiefactor. Daarnaast zorgen woon-werkverkeer en energieverbruik voor een relatief groot deel van de CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Woon-werkverkeer wordt zoveel mogelijk beperkt door het stimuleren van carpoolen.

Vanaf begin augustus 2008 is gebruikgemaakt van groene stroom.

Met het projectteam is gekeken naar andere reductiemaatregelen. Berekeningen wijzen uit dat een extra CO2-reductie van 85,15 ton mogelijk is: Het vervangen van transparante kunststof gevelpanelen door houten panelen. Het toepassen van houten plaatmateriaal in plaats van stalen dakplaten. Deze maatregelen leiden echter wel tot een esthetische verandering van het gebouw.

34

35




Reductie (t)


Materiaal

11177

11091

86

0,7%

Personeel

662

352

310

2,5%

Bouwplaatsmaterieel

165

165

0

0,0%

23

23

0

0,0%

Transport

146

146

0

0,0%

Energieverbruik

358

197

161

1,3%

12531

11974

557

4,4%

Afval


Mogelijke CO2-reductie:

4,4%

Projecten BAM Wegen De kernactiviteiten van BAM Wegen zijn ontwerp, aanleg, beheer en onderhoud van verkeersinfrastructuur, grond-, riool- en milieuwerkzaamheden, geluidsreductie en gebiedsontwikkeling. BAM Wegen telt ongeveer 1.700 medewerkers, die in Nederland jaarlijks circa 2.500 projecten realiseren. De werkmaatschappij telt zeven regiokantoren en negen gespecialiseerde dochterondernemingen die onder meer actief zijn op het terrein van geluidsschermen, milieutechnieken, groenvoorzieningen, sportvelden, machinaal straten, (tijdelijke) verkeersmaatregelen en geleiderail.

Oost Veluweweg Apeldoorn Projectbeschrijving In opdracht van de gemeente Apeldoorn wordt door BAM Wegen Regio Oost gewerkt aan het project Oost Veluweweg fase 1. Het project bestaat uit het verdubbelen van een toegangsweg in Apeldoorn. Het totale wegvak is circa 1.200 meter lang. Allereerst wordt een nieuwe rijbaan aangelegd langs de huidige Oost Veluweweg. Als deze gereed is en het verkeer hierover is omgeleid, wordt de huidige rijbaan gereconstrueerd. Bijzonderheid is dat de aan te leggen wegverharding bestaat uit een betonbaan die een geluidsreductie moet halen van 2dB(A). Het is voor het eerst in Nederland dat een dergelijke betonconstructie wordt toegepast. Verder omvat het werk de reconstructie van een kruispunt van asfalt en de aanleg van een geluidsscherm van schanskorven.

Emissies In het project wordt een grote hoeveelheid asfalt verwerkt. Dit betekent dat de categorie materialen en het transport verantwoordelijk is voor een groot deel van de totale CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden voor reductie van CO2-emissie zijn in dit project geconstateerd en deels toegepast:

D e toepassing van Laag Energie Asfalt Beton (LEAB) in plaats van standaard asfalt zou een reductie van CO2-emissie van 86 ton hebben opgeleverd. Met de inzet van een mobiele puinbreker kan puin meteen worden hergebruikt en zijn minder transportbewegingen nodig.

38

39


Materiaal



Reductie (t)


3622

3536

86

2,2%

Personeel

16

16

0

0,0%

Bouwplaatsmaterieel

112

112

0

0,0%

9

9

0

0,0%

231

159

72

1,8%

9

9

0

0,0%

3999

3841

158

4,0%

Afval Transport Energieverbruik Totale CO2-emissie (t)


4,0%

N322 Beneden - Leeuwen - Druten Projectbeschrijving Het verkeer op de N322 tussen Druten en de Prins Willem-Alexanderbrug bij Beneden-Leeuwen neemt toe en groeit naar verwachting verder. Dit zorgt op termijn voor doorstromings- en ontsluitingsproblemen , met name tijdens de spitsperioden. De provincie Gelderland heeft de verplaatsing van de N322 begin 2009 aanbesteed, waarbij een nieuwe verbinding meer zuidelijk van de huidige N322 wordt gerealiseerd. De markt is gevraagd een plan op te stellen voor de landschappelijke inpassing van de nieuwe verbinding. Deze landschappelijke inpassing, inclusief de invulling van beeldende kunst, telde zwaar mee in de beoordeling. Het project is op een innovatieve wijze in de markt gezet: het betreft een design & construct contract en vijftien jaar beheer en onderhoud. Ondanks de berekende en aangeboden reductie is dit project niet aan BAM Wegen gegund.

Emissies In het projectplan is het gebruik van grote hoeveelheden asfalt en beton aan de orde. Ook wordt staal gebruikt voor enkele duikers. Deze materialen en het transport ervan zorgen voor het grootste deel van de CO2-emissie. Daarnaast heeft de inzet van bouwplaatsmaterieel een belangrijk aandeel in de totale CO2-emissie.

Reductiekansen Mogelijkheden om CO2-reductie in het project te realiseren zijn:

In plaats van het gebruik van standaard asfalt, het gebruik van Laag Energie Asfaltbeton (LEAB), waardoor een lagere CO 2-emissie kan worden gerealiseerd.

In plaats van stalen duikers betonnen duikers toepassen. Het gebruik van groene stroom in de kantoorruimte.

40

1

41

2


Materiaal Personeel Bouwplaatsmaterieel

6,0%


Reductie (t)


7777

7225

552

5,5%

97

97

0

0,0%

1343

1343

0

0,0%

Afval

20

20

0

0,0%

Transport

771

769

2

0,0%

47

0

47

0,5%

10055

9454

601

6,0%

Energieverbruik




Geluidsscherm Uitgeest Projectbeschrijving Redubel heeft in samenwerking met de opdrachtgever ProRail Infraprojecten een geluidsscherm geplaatst in Uitgeest. In tien weken is een geluidsabsorberend betonnen geluidsscherm geplaatst van achthonderd meter lang. Bij het project was een goede logistieke aanpak van groot belang om de overlast voor de spoorgebruiker tot een minimum te beperken. Daarbij is gezorgd voor een zo laag mogelijk aantal buitendienststellingen van het spoor. De werkzaamheden bestonden uit grondwerk, het aanbrengen van funderingspalen (met poeren), geluidsschermen, vluchtsluizen en begroeiing. Daarnaast zorgde Redubel voor het herstellen en aanbrengen van semiverharding en het verleggen van kabels en leidingen.

Emissies Het materiaalgebruik was in het project de grootste bron van CO2-emissie, voornamelijk staal en beton. Ook bouwplaatsmaterieel, personeel en transport droegen bij aan de emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut:

Gebruik van gerecyclede stalen buispalen in plaats van betonpalen met poer. Dit levert een besparing op van materiaal, met name beton. Door optimalisatie in het ontwerp is de afstand tussen de buispalen vergroot. Hierdoor is het aantal benodigde buispalen verminderd. Het werkproces is efficiënter ingericht wat zorgt voor een reductie van CO2-emissie van ongeveer 0,4 ton door personeel en bouwplaatsmaterieel. Door afronding van de getallen zijn deze reducties niet zichtbaar in het PCC-resultaat. Minder buispalen betekent ook minder transportbewegingen.

42

43




Reductie (t)


Materiaal

279

228

51

14,5%

Personeel

5

5

0

0,0%

36

36

0

0,0%

0

0

0

0,0%

30

29

1

0,3%

1

1

0

0,0%

351

299

52

14,8%

Bouwplaatsmaterieel Afval Transport Energieverbruik Totale CO2-emissie (t)


14,8%

Bodemsanering UCP Utrecht Projectbeschrijving Op een deel van het spoorwegterrein in Utrecht heeft BAM Milieu gefaseerd een bodemsanering uitgevoerd. Het werk is verricht in opdracht van Stichting Bodemsanering Nederlandse Spoorwegen. De verontreiniging is veroorzaakt door de aanwezige tractiewerkplaats en brandstofinstallatie van de NS. De sanering vond plaats in twee fases. In de eerste fase werd, voorafgaand aan de nieuwbouw van het tijdelijke kantoor van de Rabobank, een in-situ systeem aangelegd met een waterzuiveringsinstallatie. Vervolgens is het pand verder afgebouwd. In de tweede fase is naast het pand een conventionele sanering uitgevoerd. Hierbij is een damwandkuip aangebracht en is gedurende een half jaar een bouwputbemaling uitgevoerd. Na de bemaling werd een tweede in-situ systeem aangelegd. Het in-situ systeem is volledig door BAM Milieu ontworpen.

Emissies Gedurende de vijf jaar dat de waterzuiveringsinstallatie in stand werd gehouden, is het energieverbruik van de bouwplaats de grootste bron van CO2-emissie: ongeveer 55%.

Reductiekansen De volgende maatregelen kunnen de CO2-emissie reduceren: Door de bodemsanering volledig in-situ te realiseren, kan een besparing van 18 ton CO2 behaald worden.

Het toepassen van groene stroom. In de toekomst kunnen langdurige projecten als deze met een grote CO2-reductie worden uitgevoerd.

44

1

45

2


Reductie (t)


63

45

18

2,9%

Personeel

27

26

1

0,2%

513

175

338

55,0%

0

0

0

0,0%

Afval

58,1%


Materiaal Bouwplaatsmaterieel



Transport

3

3

0

0,0%

Energieverbruik

8

8

0

0,0%

614

257

357

58,1%


Servaeshof Venray bouwrijp maken Projectbeschrijving GGZ Noord- en Midden-Limburg is bezig om het psychiatrisch centrum in Venray geheel te vernieuwen. Op de verschillende afdelingen wonen cliënten die langdurige zorg en begeleiding nodig hebben, waarbij veel aandacht wordt besteed aan de rust en privacy. Naast de gebouwen die door andere partijen worden gerealiseerd of gerenoveerd, omvat dit project de aanleg van de benodigde infrastructuur zoals wegen, riolering en kabels en leidingen. Deze activiteiten worden door BAM Wegen uitgevoerd. Het bouwrijp maken van het Binnenhof Servaeshof Venray wordt in verschillende fases uitgevoerd om de diverse gebouwen bereikbaar te houden. Waar mogelijk zijn materialen uit het project hergebruikt door andere betrokken partijen.

Emissies Van de totale CO2-emissie is het grootste gedeelte toe te schrijven aan materiaalgebruik. Het gebruik van bouwplaatsmaterieel heeft daarnaast een aanzienlijk aandeel in de emissie van CO2.

Reductiekansen De volgende mogelijkheid om CO2-emissie te reduceren is benut:

BAM maakt vanaf 2008 gebruik van groene stroom op de bouwplaatsen.

Een mogelijkheid om CO2-emissie verder te reduceren: Het stimuleren van carpoolen. BAM Wegen gaat met opdrachtgevers en leveranciers nader onderzoeken wat de verdere mogelijkheden zijn om in dit soort projecten CO2-emissie te reduceren.

46

47


Materiaal Personeel Bouwplaatsmaterieel Afval Transport Energieverbruik Totale CO2-emissie (t)



Reductie (t)


920

920

0

0,0%

42

42

0

0,0%

167

167

0

0,0%

9

9

0

0,0%

94

94

0

0,0%

17

8

9

0,7%

1249

1240

9

0,7%


0,7%

Projecten BAM Civiel BAM Civiel is gespecialiseerd in het ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, beheren en onderhouden van duurzame oplossingen op het gebied van infrastructurele- en waterbouw, ondergronds bouwen en parkeren, alsmede industrie- en energiebouw. BAM Civiel biedt opdrachtgevers de kennis en kunde van de landelijke en regionale organisatie, alsmede de gespecialiseerde business units BAM Grondtechniek, BAM Betontechnieken, BAM Project Support en BAM Civiel Prefab Beton. Beheer en onderhoud, belangrijk binnen nieuwe contractvormen, zijn door BAM Civiel en de andere BAM Infra-bedrijven gebundeld in BAM Infrabeheer. BAM Civiel is gevestigd in Gouda en heeft circa 850 medewerkers.

Hospesbrug Bloemendaal Projectbeschrijving In opdracht van de gemeente Bloemendaal renoveert BAM Betontechnieken de Hospesbrug. Om te zorgen dat ook zwaarder vrachtverkeer van de brug gebruik kan maken, wordt de draagkracht van het brugdek vergroot. Onder de renovatiewerkzaamheden vallen verder het vervangen van een gedeelte van het betonnen brugdek en het schoonmaken en opnieuw voegen van het metselwerk.

Emissies Bouwmateriaal zorgt in het project voor de grootste CO2-emissie. Daarnaast zorgt bouwplaatsmaterieel tijdens de bouwfase voor een belangrijk deel van de CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: BAM Betontechnieken stimuleert het carpoolen door werknemers tijdens woon-werkverkeer. Vanaf de start van het project is groene stroom toegepast. Een mogelijkheid om CO2-emissie nog verder te reduceren:

Door het toepassen van Laag Energie Asfalt Beton (LEAB) in plaats van standaard

asfalt op het brugdek zou een reductie van 5,2 ton CO2 kunnen worden behaald.

50

51




Reductie (t)


Materiaal

32

32

0

0,0%

Personeel

10

8

2

3,1%

Bouwplaatsmaterieel

17

17

0

0,0%

2

2

0

0,0%

Afval Transport

1

1

0

0,0%

Energieverbruik

2

0

2

3,1%

64

60

4

6,3%



6,3%

AZN Moerdijk Projectbeschrijving De Afvalverbranding Zuid-Nederland (AZN) in Moerdijk is in oktober 2008 in gebruik genomen. De bestaande installatie met drie verbrandingslijnen werd uitgebreid met een vierde lijn, die jaarlijks 275.000 ton afval kan verwerken. De totale capaciteit van AZN komt daarmee op circa 1 miljoen ton per jaar. De installatie levert een hoeveelheid duurzame energie voor het jaarverbruik van 250.000 huishoudens. Met de bouw van de vierde verbrandingslijn in Moerdijk is in februari 2007 gestart. De nieuwe installatie is ontworpen en gebouwd door een voor dit project opgericht consortium, gevormd door BAM Civiel en het Zwitserse bedrijf Von Roll Inova. De uitgebreide installatie in Moerdijk is niet alleen een van de grotere afvalverbrandingsinstallaties in Europa, maar behoort ook tot de top wat betreft energierendement. Met ruim 30 procent zit de installatie boven het gemiddelde van 25 procent, dat gebruikelijk is binnen de sector.

Emissies Het grootste deel van de CO2- emissie in dit project wordt veroorzaakt door het gebruikte materiaal, in het bijzonder beton en staal. Daarnaast leveren ook de inzet van materieel en personeel een flinke bijdrage aan de CO2-emissie van dit project.


In de trappentorens is gebruikgemaakt van gevelbeplating in plaats van metselwerk. Dit heeft geresulteerd in besparing op betonmortel en stenen.

D e dikte van een isolatielaag is teruggebracht van 13 naar 10 centimeter. Hiermee wordt materiaal bespaard zonder concessies te doen aan de gestelde eisen. Een tijdelijke werkvloer is uiteindelijk de definitieve vloer geworden. Dit heeft geleid tot minder inzet van bouwplaatsmaterieel en personeel. Door carpoolen onder het personeel te stimuleren kan een reductie worden behaald op CO2-emissie door woon-werkverkeer.

BAM is vanaf augustus 2008 overgegaan op groene stroom.

52

1

53

2


Materiaal

8,8%


Reductie (t)


8068

8026

42

0,4%

Personeel

796

541

255

2,4%

Bouwplaatsmaterieel

1350

761

589

5,5%

6

6

0

0,0%

Transport

181

179

2

0,0%

Energieverbruik

377

313

64

0,6%

10778

9826

952

8,8%

Afval




Fietsenstalling Leiden Projectbeschrijving BAM Civiel Noordwest heeft in opdracht van de gemeente Leiden de bouw uitgevoerd van een ondergrondse fietsenstalling als onderdeel van het project Leiden Centraal. De stalling, die ruimte biedt aan circa 2.200 fietsen, ligt onder het plein voor de entree aan de Zeezijde van het Centraal Station. Het entreeplein is een belangrijke schakel in de bereikbaarheid van het LUMC, het ROC en diverse bedrijven en instellingen aan de Zeezijde. Het inpassen in de omgeving was een belangrijke voorwaarde voor het eindresultaat. Tijdens de uitvoering heeft BAM Civiel extra zorg besteed aan de bereikbaarheid van het station en de veiligheid van de meer dan 30.000 reizigers die dagelijks de ingang aan de Zeezijde passeren.

Emissies In het project zorgt het toegepaste materiaal voor de grootste CO2-emissie. Voor de keldervloer van de fietsenstalling is een grote hoeveelheid beton gestort. In de vloer is bovendien veel wapening verwerkt. Beide factoren dragen in hoge mate bij aan CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Het toepassen van een eerder gebruikte damwand (staal). Woon-werkverkeer werd zoveel mogelijk beperkt door het stimuleren van carpoolen.

V anaf begin augustus 2008 is gebruikgemaakt van groene stroom en hierdoor is een CO2-reductie gerealiseerd van ruim 13 ton.

54

55




Reductie (t)


Materiaal

1955

1362

593

18,8%

Personeel

1029

1003

26

0,8%

68

68

0

0,0%

3

3

0

0,0%

Transport

44

42

2

0,1%

Energieverbruik

50

37

13

0,4%

3149

2515

634

20,1%

Bouwplaatsmaterieel Afval



20,1%

Parkeergarage Nijverdal Projectbeschrijving Als onderdeel van de bouw van het appartementencomplex Henri Dunant werkt BAM Civiel Noordoost in opdracht van de gemeente Hellendoorn aan de bouw van een ondergrondse parkeergarage midden in het centrum van Nijverdal. Het project bestaat uit een parkeerkelder met een capaciteit van ruim 250 parkeerplaatsen, een beheerderruimte en de fundering voor een appartementencomplex dat door een andere partij boven de parkeergarage zal worden gebouwd. De uitvoering van de parkeergarage is in januari 2008 van start gegaan en de oplevering van het project is medio 2009. Het appartementencomplex wordt de tweede helft van 2010 opgeleverd.

Emissies Binnen de categorie materialen zijn beton en staal verantwoordelijk voor ongeveer 80% van de totale CO2-emissie.

Reductiekansen De opdrachtgever heeft in dit project gekozen voor bepaalde zichtlijnen op straatniveau. Dit heeft gevolgen voor de fundering die wordt aangebracht door BAM Civiel. In het ontwerp wordt gewerkt met een voorgespannen betonvloer van bijna een meter dik.

Indien gekozen was voor een aanpassing in het ontwerp, had een betonvloer volstaan van ongeveer een halve meter dik. Deze besparing op materiaal (beton en wapeningsstaal), op bouwplaatsmaterieel en transport, had BAM Civiel voor de opdrachtgever een grotere reductie van CO2-emissie kunnen behalen.

56

1

57

2


Materiaal


4,1%



Reductie (t)


7593

7253

340

4,1%

Personeel

104

104

0

0,0%

Bouwplaatsmaterieel

245

244

1

0,0%

Afval

230

230

0

0,0%

Transport

157

152

5

0,1%

Energieverbruik

49

49

0

0,0%

8378

8032

346

4,1%


Sluizen 4, 5 en 6 Noord-Brabant Projectbeschrijving Rijkswaterstaat Noord-Brabant heeft BAM Civiel de opdracht gegund om twee 175 jaar oude sluizen te vervangen. De nieuwe sluizen 4 en 5 (gemeente Veghel) worden gebouwd op de huidige locatie. De nieuwe sluis 6, in de dorpskern van Beek en Donk, wordt 220 meter ten zuiden van de huidige sluis gebouwd. Ook de nabijgelegen Donksebrug wordt compleet vervangen. Er wordt aan drie sluizen tegelijk gewerkt. Het scheepvaart- en autoverkeer gaat intussen gewoon door. Pas in het laatste stadium van de bouw vindt een stremming van het scheepvaartverkeer plaats gedurende dertien weken. Er is vooraf duidelijk gecommuniceerd met alle belangengroepen: de plezier- en de beroepsvaart en de omwonenden. De klachtenafhandeling valt onder de verantwoordelijkheid van BAM Civiel.

Emissies Naast de inzet van bouwplaatsmaterieel zijn beton en staal verantwoordelijk voor het grootste gedeelte van de totale CO2-emissie.


Door een verbetering van het ontwerp was ongeveer 10% minder damwand (staal) nodig. Van het natuursteen van de oude sluizen is een derde hergebruikt, waardoor minder beton hoefde te worden gestort. Door carpoolen is het woon-werkverkeer aanzienlijk beperkt. Door een afvalverwerking op vijf kilometer van de bouwplaatsen te gebruiken is het afvalvervoer teruggebracht. Twee maanden na de start van het project is overgegaan op groene stroom.

58

59




Reductie (t)


Materiaal

16829

14357

2472

12,9%

Personeel

422

266

156

0,8%

1224

1224

0

0,0%

23

1

22

0,1%

Transport

231

209

22

0,1%

Energieverbruik

422

27

395

2,1%

19151

16084

3067

16,0%

Bouwplaatsmaterieel Afval



16,0%

Projecten BAM Infratechniek De kernactiviteiten van BAM Infratechniek zijn ontwerp, aanleg en onderhoud van kabel- en leidingnetten voor telecommunicatie, data, (afval-)water, elektra, gas en warmte. Ook verkeerssystemen, tunneltechnische installaties en industriële leidingen opslagsystemen behoren tot haar kerncompetenties. Tot de belangrijkste nichemarkten van BAM Infratechniek behoren de specialismen milieutechniek, warmte/koudeopslagsystemen, leidingrenovatietechnieken en digitale registratie. BAM Infratechniek telt circa 1.900 medewerkers die vanuit 7 hoofdvestigingen in Nederland jaarlijks vele duizenden projecten realiseren.

Delflanden Emmen Projectbeschrijving Delflanden Emmen is een uitbreidingsplan in Emmen. BAM Infratechniek Noordoost werkt mee aan de aanleg van alle nutsvoorzieningen. De nutsbedrijven in dit gebied zijn Enexis (gas en elektra), WMD (water), VWT (telecom) en Ziggo (kabel televisie, internetdiensten en telefonie). Om de inzet van materieel tot een minimum te beperken, is het van belang de nutsvoorzieningen gecombineerd in één sleuf aan te leggen.

Emissies Het grootste deel van de emissie van CO2 wordt op dit project veroorzaakt door de gebruikte materialen. Daarnaast nemen ook personeel en gebruik van bouwplaatsmaterieel een aanzienlijk deel voor hun rekening.

Reductiekansen Op dit project bestaan de volgende kansen voor reductie van CO2-emissie: Door medewerkers uit de directe omgeving in te zetten op het project zal de gemiddelde reisafstand aanzienlijk afnemen. Daarnaast wordt carpoolen gestimuleerd. De nutsvoorzieningen worden gecombineerd aangebracht in één sleuf.

62

63




Reductie (t)


Materiaal

95

95

0

0,0%

Personeel

13

3

10

7,2%

Bouwplaatsmaterieel

28

15

13

9,4%

Afval

0

0

0

0,0%

Transport

0

0

0

0,0%

Energieverbruik

3

3

0

0,0%

139

116

23

16,5%



16,5%

Subline PWN Andijk Projectbeschrijving Voor het drinkwaterbedrijf PWN in Noord-Holland heeft Nelis Infra een circa vier kilometer lange watertransportleiding gerenoveerd met de zogenoemde sublinemethode. Dit is een sleufloze (no-dig) leidingrenovatie techniek. De betonnen leiding met een diameter van 900 mm was door meerdere lekke verbindingen niet meer bedrijfszeker. Een geplande drukverhoging zou de leiding fataal kunnen worden. Als alternatief voor een complete vervanging van de leiding heeft Nelis Infra met een design & construct contractvorm een renovatie met de subline-methode voorgesteld. Het hele traject werd opgedeeld in acht secties met even zoveel werkputten. Vervolgens zijn de speciale dunwandige PE-buizen met een geringere diameter aan elkaar gelast. Met persstukken en speciale linergrips zijn de leidingen weer aan elkaar gekoppeld.

Emissies De twee categorieën die in dit project zorgen voor de grootste CO2-emissie zijn het materiaal (staal en kunststof) en de verwerking daarvan met behulp van bouwplaatsmaterieel.

Reductiekansen Bij dit project is gekeken naar twee opties. De eerste is alle betonnen leidingen vervangen door nieuwe stalen leidingen. De tweede optie is binnen de huidige betonnen leidingen nieuwe PE-buizen te plaatsen. Voor dit project is gekozen voor de laatste optie wat de volgende besparingen van CO2-emissie oplevert: Een kleinere hoeveelheid nieuw materiaal, vooral staal. Minder materiaal betekent minder inzet van bouwplaatsmaterieel. Minder inzet van materiaal en bouwplaatsmaterieel heeft ook een positief effect op de categorieën personeel, afval, transportbewegingen en energie.

64

1

65

2


Reductie (t)


Materiaal

912

564

348

21,1%

34

14

20

1,2%

655

327

328

19,9%

11

4

7

0,4%

Bouwplaatsmaterieel Transport Energieverbruik

43,9%


Personeel Afval




11

7

4

0,2%

26

9

17

1,0%

1649

925

724

43,9%

VRI Helmond Projectbeschrijving In opdracht van de gemeente Helmond heeft VTN Verkeers- & Besturingstechniek een verkeersregelinstallatie (VRI) geïnstalleerd. De bestaande installatie was meer dan 25 jaar oud en aan vervanging toe. De nieuwe VRI voldoet volledig aan de laatste eisen. VTN Verkeers- & Besturingstechniek was verantwoordelijk voor de voorbereiding, de installatie, het testen, het in bedrijf stellen en het bedrijfsvaardig opleveren van de VRI. Bijzonder aan deze VRI is het futuristische ontwerp waarbij de verkeerslichten werden opgehangen aan staaldraad, een constructie die in Nederland niet veel voorkomt.

Emissies Het grootste deel van de CO2-emissie binnen dit project wordt veroorzaakt door het bouwplaatsmaterieel en het materiaalverbruik. Bij materialen gaat het vooral om staal en beton.

Reductiekansen Dit project heeft de volgende kansen voor reductie van CO2-emissie: Door medewerkers uit de directe omgeving in te zetten op het project zal de gemiddelde reisafstand aanzienlijk afnemen. Daarnaast wordt carpoolen gestimuleerd.

66

67




Reductie (t)


Materiaal

14

14

0

0,0%

Personeel

4

1

3

8,8%

Bouwplaatsmaterieel

15

15

0

0,0%

Afval

0

0

0

0,0%

Transport

0

0

0

0,0%

Energieverbruik

1

1

0

0,0%

34

31

3

8,8%



8,8%

Fiber to the Home, Son en Breugel Projectbeschrijving Van den Berg Infrastructuren heeft in opdracht van Reggefiber in Son en Breugel een zogenoemd Fiber to the Home glasvezelnetwerk aangelegd. Vanaf oktober 2008 zijn de eerste inwoners van Son en Breugel op het netwerk aangesloten. In totaal hebben 6.410 woningen nu een glasvezelaansluiting. De aanleg van het nieuwe netwerk was een grote operatie. Zo is meer dan 330 kilometer sleuf gegraven. Met gebruik van nieuwe technieken is de overlast voor de bewoners door openliggende sleuven tot een minimum beperkt.

Emissies Het grootste deel van de CO2-emissie op het project wordt veroorzaakt door het bouwplaatsmaterieel, waarbij vooral gedacht moet worden aan graafmachines en bedrijfswagens. Daarnaast draagt de inzet van het personeel en materieel ook aanzienlijk bij aan de totale CO2-emissie van het project.

Reductiekansen Bij dit project is de aanleg van een modern Fiber to the Home (glasvezel)netwerk vergeleken met de aanleg van een traditioneel kopernetwerk. Afgezien van de gebruiksvoordelen van het glasvezelnetwerk wordt reductie van CO2-emissie behaald door: Van glasvezel is een kleinere hoeveelheid nodig (in tonnen) dan van koper. Daarnaast is glasvezel minder milieubelastend. Door gebruik van nieuwe aanlegtechnieken en een verbeterde planning is de inzet van bouwplaatsmaterieel teruggebracht.

68

1

69

2


Reductie (t)


94

54

40

3,8%

Personeel

119

118

1

0,1%

Bouwplaatsmaterieel

816

794

22

2,1%

0

0

0

0,0%

Transport Energieverbruik

6,0%


Materiaal

Afval




1

1

0

0,0%

19

19

0

0,0%

1049

986

63

6,0%

Puur water Schoonebeek Projectbeschrijving BAM Leidingen & Industrie realiseert voor haar opdrachtgever Gasunie de aanleg van kabels en leidingen vanaf de rioolwaterzuiveringsinstallatie in Emmen naar het emplacement in Schoonebeek. De werkzaamheden vinden plaats in het kader van het project Herontwikkeling olieveld Schoonebeek. Naast BAM Leidingen & Industrie zijn ook BAM Civiel Noordoost en BAM Infratechniek Noordoost bij het project betrokken. Het project omvat de aanleg van twee PP-ultrapuur waterleidingen, een PVC-kanaalwaterleiding, een stalen gasleiding en twee stroomkabels (10kV en 110kV).

Emissies Binnen het project is gekeken naar het aandeel van BAM Leidingen & Industrie in de CO2-emissie. Een groot deel van de emissie wordt veroorzaakt door het materiaalgebruik van de leidingen (staal). Daarnaast zorgt het gebruik van bouwplaatsmaterieel tijdens de bouwfase voor een belangrijk deel van de CO2-emissie.

Reductiekansen De volgende mogelijkheden om CO2-emissie te reduceren zijn benut: Door het inzetten van personeel uit de regio neemt de gemiddelde reisafstand aanzienlijk af. Voor het project is gebruikgemaakt van groene stroom. Een mogelijkheid om CO2-emissie nog meer te reduceren: Het stimuleren van carpoolen.

70

71




Reductie (t)


Materiaal

298

298

0

0,0%

Personeel

39

19

20

4,6%

Bouwplaatsmaterieel

70

70

0

0,0%

0

0

0

0,0%

Afval Transport Energieverbruik Totale CO2-emissie (t)

2

2

0

0,0%

30

0

30

6,9%

439

389

50

11,4%


11,4%

Projecten BAM Rail BAM Rail heeft ongeveer 950 medewerkers die gezamenlijk staan voor een allround spoorbouwbedrijf met een compleet dienstenpakket: van engineering tot volledige bouw en onderhoud van railverbindingen. BAM Rail voert deze activiteiten ook uit aan tram- en metrolijnen in de Randstad. Vanuit het hoofdkantoor in Breda worden alle nieuwbouw- en vernieuwingsprojecten uitgevoerd. Kleinschalige vernieuwing, onderhoud en functieherstel vinden plaats vanuit de vestigingen in Eindhoven en Rotterdam.

PGO De Peel Projectbeschrijving Het prestatiegericht onderhoudscontract De Peel behelst het dagelijks onderhoud van het Nederlandse spoorwegnet met een beperkt deel groot onderhoud en vernieuwing in contractgebied De Peel. Het gaat om een contract van vijf jaar dat onlangs is aanbesteed en waarvan ProRail opdrachtgever is. De opdracht bestaat uit het op peil houden van de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de infrastructuur, het veilig berijdbaar houden en het voorkomen van veiligheidsrisico’s voor gebruikers van de infrastructuur en het in duurzame conditie houden van de infrastructuur. Contractgebied De Peel bestaat onder meer uit circa 300 kilometer spoor, 335 wissels, ongeveer 250 kilometer bovenleiding en om en nabij 100 overwegen. Dit contract is ondanks de mogelijke CO2-reductie niet aan BAM Rail gegund.

Emissies Het grootste deel van de CO2-emissie binnen het project wordt veroorzaakt door de inzet van bouwplaatsmaterieel. Daarnaast levert ook het vervoer van personeel en het gebruik van materiaal een aanzienlijke bijdrage aan de totale CO2-emissie. Er zijn voor dit project geen bouwketen nodig. Dit verklaart het ontbreken van CO2-emissie door energieverbruik op de bouwplaats.

Reductiekansen Dit project heeft de volgende kans voor de reductie van CO2-emissie: De toepassing van toestandsafhankelijk onderhoud. Dit wil zeggen dat onderhoud pas wordt uitgevoerd als dit echt nodig is. Hierdoor wordt het aantal buitendienststellingen van het spoor beperkt en kan het aantal uren voor het in te zetten personeel worden teruggebracht. Dat heeft een positief effect op het woon-werkverkeer.

74

75




Reductie (t)


Materiaal

192

192

0

0,0%

Personeel

112

80

32

3,6%

587

587

0

0,0%

0

0

0

0,0%

Bouwplaatsmaterieel Afval Transport

2

2

0

0,0%

Energieverbruik

0

0

0

0,0%

893

861

32

3,6%



3,6%

Spoorvernieuwing Schiedam - Hoek van Holland Projectbeschrijving In opdracht van ProRail werkt BAM Rail aan de bovenbouw en spoorvernieuwing op het traject Schiedam – Hoek van Holland. Onderdeel van de werkzaamheden is het vernieuwen of renoveren van enkele wissels, het vervangen van zogenaamde harmelenoverwegen, het vernieuwen van dwarsliggers, ballast en het vernieuwen van spoor op de emplacementen Maassluis, Vlaardingen en Hoek van Holland. Het project wordt uitgevoerd tijdens drie buitendienststellingen. Tijdens deze tijdvakken wordt continu in ploegendiensten aan het spoor gewerkt. Hiermee wordt de overlast voor het treinverkeer tot een minimum beperkt.

Emissies Het grootste deel van de CO2-emissie op dit project valt binnen de categorie materiaal. Daarnaast leveren ook transport, afval en bouwplaatsmaterieel een substantiële bijdrage aan de emissie van CO2 op het project.

Reductiekansen Dit project heeft de volgende kansen voor de reductie van CO2-emissie: Door personeel te laten carpoolen wordt het aantal kilometers voor woonwerk verkeer gereduceerd. Het terugwinnen van ballast door dit af te graven en op locatie te zeven. Hierdoor kan ongeveer 35% van de oude ballast worden hergebruikt. Dit vermindert materiaal, de inzet van bouwplaatsmaterieel en transport.

Gebruik van dwarsliggers van gerecycled kunststof in plaats van beton levert reductie van CO2-emissie op voor zowel materiaal als transport.

76

1

77

2


Materiaal Personeel


26,3%



Reductie (t)


291

210

81

20,3%

9

5

4

1,0%

Bouwplaatsmaterieel

21

20

1

0,3%

Afval

27

18

9

2,3%

Transport

51

41

10

2,5%

Energieverbruik

0

0

0

0,0%

399

294

105

26,3%


Lightrail George Maduroplein Den Haag Projectbeschrijving In opdracht van de gemeente Den Haag werkt BAM Rail aan de aanleg van lightrail op het George Maduroplein in Den Haag. De werkzaamheden bestaan uit het verwijderen van het huidige spoor en de aanleg van nieuwe lightrail. Lightrail komt steeds vaker positief in het nieuws. Niet zo verwonderlijk gezien de toenemende verstedelijking en de navenante vraag naar efficiënte vervoersoplossingen. Lightrail voorziet in een duurzame invulling van die vervoersbehoefte. Naast de drie grote steden, Amsterdam, Den Haag en Rotterdam, met elk een groot vervoersnet van tram- en metrolijnen ontstaan steeds meer initiatieven om ook in andere steden deze vorm van openbaar vervoer te introduceren. Voorbeelden daarvan zijn onder meer Groningen, Zwolle, Leiden en Utrecht.

Emissies Het grootste deel van de CO2-emissie binnen het project wordt veroorzaakt door gebruik van materialen. Daarnaast leveren ook het vervoer van personeel en gebruik van materiaal een bijdrage aan de totale CO2-emissie.

Reductiekansen Dit project heeft de volgende kans voor de reductie van CO2-emissie: Door personeel gezamenlijk naar de bouwplaats te laten rijden wordt de hoeveelheid woon-werkverkeer beperkt.

78

79




Reductie (t)


Materiaal

41

41

0

0,0%

Personeel

6

3

3

5,9%

Bouwplaatsmaterieel

3

3

0

0,0%

Afval

0

0

0

0,0%

Transport

0

0

0

0,0%

Energieverbruik

1

1

0

0,0%

51

48

3

5,9%



5,9%

-emissie in de praktijk

Recommend Documents