}-ANHANGSE L. DB Transvaalsche Deputatie in Holland

}-ANHAN GSE L.

DB Transvaalsche Deputatie in Holland.

Ret vollend Gedicht aan de A£gezanten der~ Zuid-A£rikaansche Republiek, bij hun bezoek in Nederland, nemen wij over uit de Bazuin (het Kerkelijk Orgaan der Christ. Ger. Kerk in Holland) : Heil, Broeders llit Tra.nlivaal! bij de eel'ste stralen Der Vnjheidszon die opgallt aan uw traDEI, Om, stijgend stroks, de bergen e:n de dalen U ws Vadf'rlands te doopen met hun glans. Hcil op ODS beider :Moedergrond; op de erven Der Vaderen, wier bloed in 't uwe sprak, Toen ge op 1tlajaba. Hever dapper sterveD, Dan 19ven wildet onder 't vreemde da.k ! God hielp u nit, en zel£s de we~rpartijder Bracht, sne'fend, hulde aan uwen heldenmoed. o ziet, hoe werd hier sind.a de kring steeds wijder, Wien 't harte voor u klopt met geestdrufsgloed. En nn goB in zWMrc1er kamp, daarna begonnen :!tIQt 't :6.jner wapen del' Diplomatie, Beloidvol streedt en glansl'ijk hebt verwonnell, N D. buigen we eerbied vol met u de knie. Ja ll\\f zij Goel, die V&n begin tot ende

U wachten leerde, of striju~n op u W

po~t

;

De Goel, die 181'e18 ballingschap eens wendde, En thans ook n genadig heeft verlost ! Weest welkom, B['oeders. san het broedQrharte ! Kom rllstcll op den welheminden grond, Waai.~ 't Voo!'gel'lacht vo~r ons rle vunrproe£ tutte, J~11 VOGr hat In'oost zijn dunrste bede opzond. Dat Kroost zijt Glj, zijn "Wij; geen afkomst schooner.. Zlj spiep:elt zich in u\v g't3schi<'dn;s af. Zij bli.v' den Ncc1rrhndschon knstbewoner En d' Af:.ikaant'chen heide, een steun en stat En scnnilen beic1cn onder '8 Hr}ogsteu hoeile, Het allele e'l 't ,Tonge Ncderl
.A.. BR.UMlIELKAMP, Jr.

DE DEPUTATIE IN HOLLAND. Op Donderdag, 28 Febr., arriveerde de stoomboot De Bata-

"ie'1', die expresselijk door de Nederlandsche

Stoo~boot­

maa.tschappij naa.r Engeland gezonden was om de deputatie van daar a.f te halen, in Nederland. De stoomboot had de Trall.svaalsche en Nederlandsche kleuren in top. Omstreeks 12 uren kwam de Batavier te Rotterdam voor de Boompjes aaJ!I. en werd de deputatie verwelkomd door de muziek dar schutterij. Van daa.r vertrok men in open rijtuigen naar het station, lange een weg alom met wapperends Transvaa.lsche en Nederlandsche vlaggen versierd, Inide begroet door duizenden toeschouwerB. Aan het ata.tion sprak de burgemeester een warm 'Woord, 'lterinllerd aan Hollandscb vrijheidsoorlog en dien der TransvaIei·s. Toen hij gewaagde van Spitskop, daverde het driema9.1: "Leve generaal Smit ! " Paul Krugar antwoordde: "Toen de Hollanderr ons ach. terliet.n onder Engelsche overheerschin~, hebbeD wij ons zelven mooten helpen; wij wisten slechta uit de nieuwsbladen dat Holland ons zoo gellegen bleef, thans, nn ik hot persoonlijk ervaar, kan ik geen woorden vinden om mijn dank 'flit to spreken." Daarna. ward de champagne geschonken en aanvaardden onder luid gejubel de gasten hun reis. De muziek der scherpschutters luisterde Ran het station het begroetingsfeest op. Eene !lpeciale trein vervoerde nu de deputatie lIlet han gezelschap naar de residentiestad 's Graveuhage, alwaar zij om 1'40 UN1l arriveerden. Van de ontvangBt aldaar werd door bet Dagblad van's Gravenhage het volgende gemeid : Een onafzienbare menigte verdrong zich heden middag omstreeks half twee in de hoofdstraten" en in de nabijheid van het Hollandsche Spoorwegstation, den weg welke was aa.ngegeven alB die welke de depntatie bij ha'ar aankomst bier ter stade zon volgen. Uit tal va.n. woningen was de' Nederlandsche driekleur, hier en daar afgewisseld door de vierkleur van de Transvaal, uitgestoken, tel'Wiji enkele stad..

4 genooten, waaronder de heel' Pander, in de Wagenstraat, het omkmnste wapen van de Zuid .A.frikaanache Republiek in een tropee van rood, wit, blauw en groan voor den gevel van hun magazijnen ter eere van de stamverwanten hadden bevel!ltigd. Op_ het station zelf werden aIleen toeJ!elaten de leden dar Commissie van Ontvangst,waarvan :Mr J G. Patijn voorzitter was; sommige met hun dames en enkele genoodigden. waaronder prof_ J. W. Gunning, van Amsterdam, generaaI Verspyck en anderen, zoomede het hesto.o.r der Zangvereeniging E~celsior, dat dar deputatie heden avond een concert aanbiedt. Het station was niet versierd; aUeen waaiden ook daar de N ederlandBche en Transvaalsche Tlaggen van den nok. Ten 1-40 ure hleld de train voor het station stil. De Commissie had voor de wachtkamer late kla.sse plaats genomen, terwijI de hapeI der dienstdoende schutterij, onder directie Tan den heer Bolten, tel' linkerzijde daarvan was opgoestelfl. Toen de heeren Paul Krus::ter, President, generaal Smit ea Ds. Do. Toit, Superintendent van Onderwijs, verR'ezeld vau de heeren E. ESlilelen, secr. del' daputatie, en J. Eloff, part. secr. va.n den President, nit het salonrijto.ig stlpten, dat.de Holl. IJzeren Spool'weg-ms.atschappij ter hunner beschikking had gestold, klonken de beida Transvaalsche volksliederen (gecomponeerd door Prof. J. S. de Villiers, van de Paarl, in Zuii Afrika), over het perron. Mevrouw Beelaerts vall Blokland trad nit den kring naar voren en deed haar dochtertje, dat getooid was met een sjerp in de Transvaalsche kleuren, aan de drie afgevaardigden ieder een fraai bouquet aanbieden. 'i welk de heeren. onder dankbetlliging aanvaardden. De President dar Feestcommissie, burgemeester Patijn, stelde zich ala zoodanig voor, drukte hun de haDd en geleidde hen naar de wachtkamer. Riel' sprak hij hen in de 'Volgende bewoordingen toe : "Mijnheer de President ell hooggoeachte leden nD de Deplltatie del' Znid AfrikaalJ8che Republiek! II Weest welkom op Nederlandschen bodem! U Gij ziet bier ,"oor u een kring Tan mannen nit allerlei st&D.d en rang, om u bij uwaankomst in de eerate gemeente 'Y8oll Nederland, waar gij een wijle zult toeven, een hartelijk welko1D. toe te raepen ! II Wij hebben dit oogenblik met ongeduld verbeid, omdat wij in u zien zonen van denzelfden stam, waaruit ook wij

~ijn

gesproten,-omdat wij gevoelen dat er een band bestaat tusschen u en ons, dien de tijd niet heeft kunne:a losmaken, omdat wij in u zien de vertegenwoordigoel's van dat yolk, dat, vertrouwende op God, C heaft g80fferd goed en bloed voor vrijheid en voor recht.' dat klein in altntal, maar ~oot in heldenmoed, den strijd voor zijn ona£ha..lkelijkheid heeft gestreden; da.t aan ons Nederla.nders van de 19de eeuw de dagen vall ODS eigen schoon verleden in herinnering heeft gebracht,-omdat we het u zelf wilden zeggen hoe wij gedeeld hebben in n w lijden, en hoe we met u gejuicht habben toen gij de 2ege badt hehaald. " Weest welkom alzoo in ODS midden! "AanvRardt ollzen gelukwensch met hetgeen gij in Engeland voer het welzijn van uw land hebt kunnen verkrijgen ! Moge het strekken tot bevordering van een duurzamen vrede, tot bevestiging van uwe zoo dunr gekochte onafhankelijkheld, tot verdere ontwikkeling van het land dat u dierbaar is ! "Moge uw verblijf in Nederland beantwoorden aan UW6 verwachtingen; moge oole door uw komRt de band bevestigd worden tusschen Holland en de Transvaal, en moogt ge, wedergekeerd tot llW yolk, cio overtuiging IDE'edregen dat ~eheel ons vaderlnnd zich heeft verheugd in uw komst en dat het de beste wenschen koeqtert voor het gelulr, de ontwikkeling en den bloei van de Transvaal." President Paul Kruger beantwoordde deze tocspraak ongeveer volgender wijze:

"lk kan niet nalaten, heeren, vrienden, ja i{- zo.l zeg broeders, om ons dank toe te blengen voor die welkom, die zich niet aIleen in woorden, maar ook in daden bei oonde. ce Niet aIleen nQmens de depnta.tie, maar uit naam van mijn volk, die ons als afgevaardigden gezonden hebben, dank ik voor die ontvangst! ce Ik ben verblijd te Zlen dat de weinig stamvp.rwanten die eenmaal in de Kaapkolonie zijn verlaten, ik zal maar zeg, door hun vader zijn overgelaten. dat kleiLe klompje yolk dat gest.rijd en geworsteld heeft,-d.at nn haar vader haar ook weer Kedenkt. (Bravo's.) ce Zoo is het ODS vaste vertrouwen en onze hoop, dat de sterke bandeR van vriendschap niet aneen r.ader zuUen worden toegehaald, maar dat die punt van de Hollanders daar.. door zich zal uitbreiden en in bloei Vial vermeerderen. cc Ik heb gezegd!" Dezlil korte, kernachtige en veelze~gende toespraak werd met herhaalde toejuichingen en br~vo's beantwoord.

6 De leden der Commissie werden daarop aan de afgevaardigden voorgesteld, termjl de kapel der Bchutterij den Transvaalmarsch, gecomponeerd door den heer Bolten, deed hooren. Van dezen marsch bood de heel' Bolten ieier dar heeren afgevaardigden een exem plaar aan. Te midden der groote volksmenigte, waarvan wij reeds hiel"Voren gewaagden, reed de deputatie naar het "Hotel des Indes," dat inwendig met frisch groon was versierd. De menigte, die voor het hotel stand, hlef herhllalde hoem's aan, wa\\rop de deputatie op het balcon verscheen en .aar letlen de omstanders mendelijk met hunne hoeaen.. toewuifden. In den avond werd er in het gebouw voor Kunsten en Wetenscha.ppen aan de Deputatie een schoone ovatie gebracht door de Haagsche Zangvereeniging "Excelsior" V 001' dit feestconcert wa.a het orkest met bloemen en de borstbeelden van Koning en Koningin versierd, terwyl op den achtergrond te midden van groen en omlyst dOOI" licht het Transvaalsche wapen prykte, met vlaggen en vestoenen verbonden aan de Nederlandsche en Haagsche wapens op den voorgrond. Even halfacht traden de Transvalers, begeleid door de feestcommissie, de hofloge binnen en dadelyk rees het publiek ep en riep hun luide het welkom tot'. Dd zangers en zangeressen hieven "de Vierkleur van Transvaal" aan, en toen de laatste toonen van dit lieflyk volkslied waren we-ggestorven, trad Dr. Heynen naar voren om den Tranavalers welkom te heeten in deze byeenkomst. Waren zy met hun volkslied begroet, Nederlanders mogten nieL nalaten hun eigen volkslied aan te heffen, het oudste da.t zy bezaten, het Wilhelmas. Toe:a ook dit door het koor was gezongen, volgde een aaneenschakeling van Pelalmen en stichtelyke gezangen, zeer Terdienstelyk door het gemengd koor onder leiding van deB directeur PIette uitgevoerd. met begeleidmg van een voortreffelyk strykorkest, l!Iaamgesteld nit een schaar dilettanten Tan naam. Tot afwisseling was de schoone uitvoeriDg' van twee melodien va.n Grieg Qoor het strykorchest ell de fraaie voordracht van "llyn moedertaal" door den barit.on J. hoogst aangcnaam. Toen trad opnieuw Dr. Beynen op. Met jengdig vunr aield de waardige ~rysaard een improvisatie, waarin hy wees op de oorzaken VliLn de belangstelling, die de depo.tatie hier vonel. Stamverwante natiell. niet aIleen waren Transvaal en Nederlond, maar beiden hadden denzelfden stryd gevoerd voor de onafhankelykheid, TOOl' de vryheid, die snaar, welke in de Nederlaudsche harten nog altooB weerklank vindt. Hy wees er op, hoe beide natien dezelfde vlag hadden,

terwyl de Transvalers in de bange uren, die zy doorleefd laadden, de banen er van vermeerderd hadden met eene van groene kleur, de kleur der hope. Dankbaar voor hun komst hoopte hy dat de banden tusschen beide geestverwante vol.. keren innig zoudcn worden versterkt. De president Kruger stand nu van zyn zetel op; hy wilde spreken, maar de aandoening, gepaard aan eene zware verk0udheid, beletten hem ieta andel's te zeggen dan "ik dank u voor de eer die gy ons bewyst, heeren en dames. Hy verzocht zyn mede-afgevaardigde ds. du 'roit het woord te Toeren, en deze deed het in tre:l!ende en welsprekende mal. '" Kent flY dien staat, nag maar een kind in ·s werelds Statenry," luidt een strophe in het Transvaalscbe Volkslied. Die vraa.g was bier niet noodig. Die Staat was bekend; dat getuigden de vIaggen by bun aankomst te Rotterdam en bier het wapen, dat hier prykte, de kleuren die de hier aangeboden programma,s hadden en de ontY'anglit alom. J eugdlgen en gryzen hadden hun welkom geheeten. Dat deed hun goed, daar,oor dankten zy namens hun Yolk, en als ze in hun laDd waren tern,gekeerd, zou die hartelykheid vanhet NederlandBche yolk by hen naklinken en de vriendschapsbanden doen versterken. Daverend werden die woorden toegejuicht en, nadat het Tmnsvaalsch lied en het Volkslied staande door het publiek waren aangehoord, wuifde Kruger een welsprekende groete Mn de aanwezigen ten afscheid. De heeren D. Cordes, M-. J. Wertheim, M. A. Perk, Mr. W. Heineken en W. N. A. Caliscb, als gedeputeerden van het bestuur der Nederl. Zuid·A.fikaansche Vereeniging, en de beeren Prof. Dr. J. W. GUBning, Mr. C. M. J. WIllenmer en H. J. F. de Waal, als gedeputeerde van de Emigratie-Com:tnissie, hebben Vrydag te 'a Gravenh&ge hunne opwachting by de Transvaa,lsche Depntatie gemaakt. De beer Cordes voerde bet woord en heette hen namens allen, die belang stellen in de jonge Zuid-A£rikaansche Republiek, van harte welkom. President Knier J,!,af r;yn innigen dank te kennen over de wyze wa.arop hy en de zynen in Nederland waren ontvangen. By hoopte dat het bezoek in Nederland goade vruchten mochf;. dragen en rekenden op den warmen staun, dien by zeker 'fan de beide lichamen kon verwachten. Een iezellig onderhoud had plaata, dat afgebroken welid door de komst van de Ministers, die oak hunne groote kwamen brengen. N a. deelneming aan een maaltyd ten huize Tan den vadervan. hunnen adviseur Jhr. Beelaerds van Blokland, zyn zy.

8

V rydagavond op receptie rceweest by den Min. van Staat,. Graaf van Lijnden v. Bandenhurg, alwaar zy verschillende hooggeplaatste autoriteiten OB.tmoetten. Men weet dat on. del' zyn bestuur als Min. van Buitenl Zaken over den Transvaalschen Vrvheidsoorlog demiddelende vertoogen tot het Londensche Kabinet zyn gericht. Zaterdag namen de heeren van een afgevaardigde del' Amsterdamsche scharp8chuttersvereeniging de uitnoodiging &an om een op 14 Yam te bonden schietwedstryd aldaar by te wonen. Een Commissie van het We1"kliedenve1"bond "Patrimonium" kwam hen begroeten en Vrydag had de Depntatie een onderhoud met den Zendingsdirector Donner, Kamerlia. Zaterdag ochtend maakte het Hoofdhestuur Tan den Alge.. meenen N ede1"I. vredebond zyne opwachting aan de Trans.. 'Yaalsche Deputatie. De Voorzitter, Mr. van Eck, herinnerde aan de pogingen van den vredebond by Gladstone, tot ondersteuBing van het goed recht del' Tmnsvalers. Hy overhandigde aan de D~J>ntatie het jaarboekje, waa.rin de handelingen van den Vredebond W801"en opgeteekend. De President Kruger herinnerde in zyn antwoord, dat de Transvaal Dooit heeft gel!ltreden nit strydlust, maar tot behond van de onafhankelykheid getraeht heeft den oorlog te voorkomen. Hoe gezind ook om vrede en welvaart te bevorderen ook in de teekomst, zan de Transvaal hare vryheid en onafhankelykheid als het hoogste goed beschonwen. By vernieuwing zeide de President dank alitn de ~eheele natie voor hare sympathiebewyzen. De heel' Dn Toit voegde er by, dat de pogingen dar vrede.vrienden in Engeland en hier hoog in de' Transvaal werden gewaardeerd, dat nog tydens de jongste onderhandelingen over de conventie de Peace-Society steeds tot bemiddeling gareed stond zood1"a een zweem van mislukking del' onderhaDdelingen was te bespeuren. Hy heopte dat ook in vredestyd de sympathie de1" vrede menden zich ~on toonen, want de jengdige Repnbliek begeerde niet den vrede van het kerkhof, maar den levell.den vrede, die tot beweging, werkzaamheid en ontwikkeling laidt. Des avonds werd er door de stad een banket aan de Deputatie aangeboden hetwelk even schitterend ala gezellig was. De groote eetzaal in het HoteZ den Duden DoeZen was in een ware :leestzaal herachapen. De Tra1'lsvaa.lsche en N ederlandsche wapeDs in vlaggentropheen wee1"kaatsten in de met green omlijste spiegels, en de tafela waren zoo geplaatst dat eigenlijk iedar mede in den kring zat. Een kleine 100 gaaten,. waaronder de KamerledeD Wintgens, Keuchenius, De Brnyn. Keps en ScaaepmaD, waren er byeen ; vloot en leger, letteren en kunst waren er vertegenwoordigd.

9 Terecht mocht dan ook herhaaldelyk geconBtateerd worden, dat dezen aTond een nationale hulde werd gebracht aaa het Transvaalsche driemanBchap, dat aan de hoofdtafel werd geflankeerd door den Burgemeester, mr. Patijn, prof. deVries, dr. Scheapman, vice-o.d.miraal Uhlenbeck, jhr. mr. Beelearts van Blokla:ad, ~eneraal NetBcher en vele anderen. Ret maal zelf was door de zorgen van den heel' T.fan Santen ~00 keurig mogelijk: en de commissle voor het feestmaal, de hh, jhr. mrs. W. M. de Brau"", en H. van Hogendorp, had gezorgod voor een echt Holl
10 ging, werd, nadat mr. Star Numan op Du Toit, den bevorde1'0.801' van 't oEderwys, had gedronken, door daze op geestige wyze beantwoerd. fly toonde daardoor zyn zucht om het Nederlandsch een eereplaats te verzekeren nog onverzwakt to koesteren. Vooral-en dat denkbeeld vond grooten byvalboopte hy, dat de ZuiEl Afrikaansche studenten voortaan in Nederland, in plaats Tan in Engeland, laun opleiding zOliden .gaan genieten, waartoe hy zyn uiterste best zou doen. Mr. ConiDck Lie£tinck nam het voor onze voorvaderen op door zyn betoog, dat Nedel'land niet de Kaap had losgelaten, maar dat deze "fan ons was afgescheurd. In vurige taal sprak hy zyn wenschen uit voor de Zuid Mrikaansche republiek. Do vice·admiraal Uhlenbeck herdacht als oud.stryder den held van Majuba, generaal Smit. De generaal van Limburgvoegde daar een hartig woordje by. De held van Spitskop, die zel£ verklaarde geen taalman maar een vechtman te zijn, antwoordde, dat de Transvalers hadden getriumpheerd door de gedachte aan den 80jarigen yryheidskamp Tan Nederland;. da.t ga£ hun moed tot volhal'den. De sympathie van Nederland had hun moed verstorkt en Transvaal kon dat niet beter vergelden dan door hen allen, die er komen mochten, met blydsohap te ontvangen. Deze geestdl'i£tvolIe rede werd daverend toegejuicht. Van de "ferdere toosten stiFFen wy slechta &an, die van "Dll" De Brnyn Kops, op de vryheid van arbeid; van dr. Jan ten Brink, op dli) secreta.rissen Eloff en Esselen ; va.n den heer Van der Werff, op aIle Trans"faalhelden. De heer F. van Hogendorp bracht menig liedje te pas op deR Omnje Vry. staat. waarvan hy in de bange tyden bUTier was. De heer Robide van del' .A.a drenk op de nooitjes, terwyl de heer Sohaepman Kruger's woord opnam (n dronk op Nederland.. waa.r voor alle lIleeningen vryheid bestond, op Transvaal, dat. geen heIden geaicht, maar gemaakt heeft en zyn speeoh be-sloot met in clen persoon van den hoffelyken Burgemeester de gemeenten te huldigen, die sedert eeuwen de kern uitmaakten van ons volksbestaan. Na dankbetuiging van mr. Patyn aan allen, die het feest luister byzetten, wekte mr. Bselaerts van Blokland, die ook niet vergeten werd, op practischen steun der depntatie, opdat llaar zending volkomen moge ~elukken. Zeer laat eindigdo :het byeenzyn en verlieten de gasten het hotel, dat I!lchitterend versierd was met bloemen, en het door een vryheidshoed gekroonde naamcy£er van Transvaal geillumineerd te aanschouwen gaf. Op Maandag 3 Maart bra.cht de Transvaalsche Deputatie -een bezoek aan het Weeahuis der Ned. Hervormde gemeente

11 en aan de Weeshuisschool. Omstreeks kwart ever elven kwamen de heeren floor jhr. mm" Beelaerts van Blokla!1d vergezeld, aan het, Weeshuis, van welks gavel de Transvaal. sche vlak 'WoeL In Regentenkamer ontvangen en door den voorzitter van Regenten met een woord van welkomst begroet, waarop door den heel' du Toit in hartelyke taaJ. werd geantwoord, begaven zich de heeren in de eerate plaatB naar de smaakvf>l versierde school, waar, met Ds. Moll, de mee-sta overige RegentQn tegenwoordig waren. Hier werdeD de heeren niet aUeen door den Eerwaardigen oudsten. leeraar toegesproken, maar werden ook door clQ kindtren de Transvaalsche volkliederen en het Wilhelmns gezongen. Zoowel de President, de heer KI'uger, als de heel' du Toit, richtte by herhaling het woord tot de kinderen, met een vriendelykheld, een hartelykheid, een warmte, die weI bewezen, hoezeer de heeren zich hior op hun gemak gevoelden en hoezeer het onderwys, dat hier gegeven word, bun volle sympathie had. Na een alleraangenaamst uur, in de school doorgebracht, keerde J;D.en naar het Weeshuis terng, waarvan de verschillende afdeelingen en localen achtereenvolgens werden bezocht. Ook bier richtte de heer du Toit meer dal!l. eens een woord van belangstelling en deelneming tot de aanwezige mderen. Zeer ter snede herinnerde hy er aan, hoe in de .zeventiende eeuw, in de eerste jaren van de Hollandsche nederzetting aan de Kaap, weesmeisjes daarheen waren gezonden, die de moeders waren geworden van een kloek en degelyk geslacht, dat zicb nog altyd door innige bandel!. aan Nederland verbonden gevoelen. In de catechisatiezaal, WOOl' de weeZCD byeen waren gekome n en waar nogmaals, onder leiding van den heer P lette, de Transvaalsche liederen werden gezongen, sprak" ds. Van Hoogfltraten, namens reg-enten en v.-eczen, een hartelyk woord Tan dankzegging en groete un onze broeders nit Zuid Afrika. De treffende toespraak, die dr. du Toit daarop tot regenten, tot de bestn.urders van het huis, bovenal tot de weezen richtte, zal zeker deer niemand dergenen, die hem hoerden, licht 'Worden vergetea. Zoo het bezoek aan het weeshuis en de Bcnoal by de Transvaa,lsche heeTen een aangename herinneriBg mag hebben -achtergelaten, zeker zal hun verschyning in dit gesticht dar Hefde, waarvoor zy zoo hartelyke belangstelhng toonden, onuitwisehbaar blyven leven in de harten van allen, die van dit onvergetelyk bezoek getuigen mochten zyn. In den avond werd er eene warme ovatio, geheel bezield door het jeugdig vuur d.er leerlingoen van de Hoogere Bur gerschool van jongens aan de Deputatie gebracht.

I! Tegen 8 nul'toog het korps jongelui met fakkellicht en met de huzarenmusiek a.an het hoofd naar het verblyf der Tl'ansvaalsche bewindslieden. Het verheffende Transvaal8che volkslied was voor de deputatie de bode van dezen avondgroet. Weldra. verschenen Kruger, generaal Smit en~ du Toit op het door de Nederlandsohe vlag en hunne landsklfl'ur geflankeerde balkon. N auwelykA hadden zy zioh aan de soholieren en het yolk vertoond of een oorverdoovend gejuich steeg uit de menigte op, die als een ringmuur het voorplein van het hotel omsloot. De jongelui zongen in-. plechtig koor den heIden dezer ovatie het lied der TransvaalBche vierkleur tegen, walk gezan~ in open luoht en door de frissche stem del' jeugd voortgeb"acht tl'effenden indruk tewce~bracht. No. a£loop wederom een intermezzo van" hoer
13 Reeds vroeg in den morgen wa.pperden van de openbare gebouweB en talryke parlieuliere woningen de va.1erlandsche kleuren, hetge'en op den generaal Smit, die reeds te negen nre met den Holl spoortrein arriveerde, Biet andel's dan een aan~enaam indrnk koD. maken. Yer~ezeld door den kappitein van den generalen staf, Snyders, adjudant van den ::Minister van Oorlog en door ZEx. aan den generaal tel' begeleiding toegevoegd, ward de generaal door den inspect.eur del' draagbare wapenen,den kolonel del' artillerie J. J. Bergansius met een rytuig afgehaald en naar de Ryks Geweerwinkel geleid en nam hy aldaar in de verachillende zalen, alles waf;. tot de vervaardiging der drangbare wapenen behoort in oogen!.chouw. Ruim 10 nre vf'rliet de generaal mot zyne beide geleiders hoogst voldaan deze inrichting om zyn bezoek aan de Ryks IJzer~ietery en de Patroonfabriek voort te ze~­ zen. .A.ldaar werd onder geleide van den kapitein dQr directio een en ander met de meeste belangstelling bezichtigd. Inmiddels had zich tegen het uur waarop de beide overige leden del' deputatie, die om 10 ure nog eene conferentie in den Haag hadden gehad, hier stede werden verwacht, een eerewacht to paard bestaande uit twee-en-twintig laden van het Delfsche studentencorps met de banier naby de ba.itensocieteit "Reiveveld" opgesteld, alwaar nu ook weldra de rytuigen der deputatie verschenen. Geopend door de in gala-costuum en met de vaderlandsche ell Tra.nsvaalsche kleuren getooide ruiters trok de stoet in de beste ordc Delft binnell, en nadprde na een kort oponthoud ten huize van den heer Van del' Valk lanls Noordoinde, Oude Delft en Nieuwstraat het Raadhuis, voor deze gelegenheid luisterryk met de Transvaalsche, nationale en stedelyke vla.ggen getooid, terwyl de vioolyke tonen van de Transvaalsche yolksliedereD. composities van mejuffrouw Van Reea en onzen voormaligen stadgenoot den aeer Boon, door den heel' Kersborgen op het aehoone carillon van. den Nienwe kerktoren uitgevoerd, door de lucht weergalmden. Ten Raadhuize werd de depntatie ontvangen door hearen Bnrgermeelter, Wethouders en Leden van den gemeenteraad terwyl daa.rby verdeI' DOg enkele andere antoriteiten werden opgemerkt als de waarnemend kommandant Tan het battailon dd. schlittery, de directeur-hoogleeraar del' Pol. school, de kolonel kommaDdant del' vereeniging ter beTordering van'slands weerbaarheid "Frederik Hendrik," den garnizoenskomm8ndant en de hoogleema1"-directeur del' Indische Instelling. Naar boven geleid werd het driemanschap door den Burgemeester ongeveer in de Yolgende bew80rdingen toegesprokeD :

Spreker zeide dat de gemeenteraad, waarV'an hy de woordvoerder was met belangstellende auteriteiten was byeengekomen om hen te ontvangen en het hun aangena.a.m. was dat Sf de voeten kwamen drukken ep pl8l8.tse:a. door den grond. legger van Ned. vryheid gewyd, tevens de plaa.ts waal' eeni~e jaren geleden door den president der Zuid-Afrikaauschtt Repnbliek een hulde was gebracht aan de nagedachtenis van.. den Grofjten Zwyger. Spreker hcrinnerde hoe Driebeek de grondlegger dar Transvaalsche Republiek, 811 was hy geen Delftenaar van geboorte, dan toch nit De1fsche vooronders was gesproten en :hoopte dat de belangen die het comite in Europa kwam bepleiten en waarvoor de Transvalers hun bioed hadden veil gehad, mochten slag-en. TUl sIotte wydde spreker een dronk aan h6t welzyn van Kroger, du Toit en Smit de gedepnteerden der Zuid-Afri. ,'kaansche r.publiek hetgeen door een driewerf hoera! werd opgcvolgd waarna de aanbieding van den schuimenden eere .. wyn plaats had. Daarop nam de heer Krn~er het woord eD. dankte met enkel" woorden Toor de sympathie die de deputatie allerwe~e in Holland mocht ondervinden niet alleen maar ook tyde'Ds den worstelstryd zoowel in gesch-riften ala. gebcden. By hoopte dat de banden, die de beide natien verhonden, 8teeds nauwer en nanwer mochten worden aange.. bald opdat het niet meer twee maar een natie mocht wor· den. Da.arop schilderde de heer du Toit hoe hy zelf van Fransche, Kruger van. Duitsche, en GeJle1"&al Smid van HoI. landsche afkomst, zich echtel" alleen in Holland te hUla. gevoelden; dat zy er niet over dachten Frankryk of Duitsch. land te bezoeken omdat een ien.et' die in Zuid-Afrika. kwam,. wat land:.mrd. hy ook vroeger had, Hollalllder werd. De Hollandsche Tlsg was door hen zuiver en iB eere gehonden; alleen hadden zy daaman een groene strook de klear dar hope aangebracht. Hun sard was niet veranderd. De Transvaal was een good land, een vry land. Het ontbrak slechta 8AD. jongelieden van algemeene ontwikkeling. :Moch. ten daarom nienwe jengdige krachten overkomen naar Afrika, opdat aldaar een jong Holland zonde verryzen. Ook Goneraal Smidt beda.nkte met een en'k:el woord voor de sympathie, die !let Tranavaalsche volk mQcht ondet'vinden sedert de la.a.tsta moeielykheden waarin het gawikkeld was geweest. AI deze toespraken werden door de vergaderingen met bravo! ala bewys van instemmingo beantwoord. N a afloop daarvan Doodigde de bllrgemeester de depntatie nit een bfO}zoek te brengen ann het praal~f van Willem den .zwyger, hetgeen werd aangenomena In de kerk gekomen, waar reeds tal van bela.ngstellenaen waren, deed zich het

15 8rgel hooren; een fra& bouquet door Kru~er nit de handen van mejuffrouw Moerman als hnldeblyk del' Delfsche scherpschutters aan het Transvaalsche volk, onvangeB, werd door hem aan de voeten van den Zl'Vy~er (het zittende beeld) by de krauB van Burgers gelegd. Daarna werd de Tombe van Hu~o De Groot even in oogenschouw genomen, en nn besteeg men de rytui~en wedel', ten einde een kort bezoek aan de kerk del' Christ. Ger. Gemeente op de VIamingstraat t& brengen. Oak hier verwylde men, met het gog op den tyd, niet lang. Andermaal organiseerde zich de stoet en nn toog men VrouwjuttenIand,Choorstraat enOu'3e Delftnaal' het gebonw del' Polytechnische school, alwaar inmiddels directenr ell leeraran zich ih do Prinsenkamer hadden verzameld. Een hartelyk woord van welkom werd hier door den heel' Bosscha.. tot de bezoekers gericht, en door den heel' du Toit beant.. woord waarna zy onmiddelyk &an de uitnoodiging gevoIg RaTen tot eene wandeling door de verschilleRde zalen del' inrichting. Achtereenvolgens werden nn. de modelzalen, het 8cheikundig laooratorium, de afdeeling schoone bonwkunst en de werkplaatsen voor de practische oefeni!lgen bezocht. In deafdeeling natullrknnde werden eenige proeven met elecbrici. teit gegeven, wao,ma de heeren zich na\r de woning van den directeur begaven om na eenig toeven hun tocht door Delft te besluiten met een bezoek aan de studentensocieteit Phoonix In dien tusschen tyd verzamelden zich de hoogleeraren en leeraren del' Politechn. School in de Studenten.Societeit " Phronix," waar reeds o.11e leden vereenigd waren, onder het genot del' ml1ziek van de ka.pel va.n het regiment huzaren, onder directie van den heel' Waasdijk. Eenige oogenblikken daama kwam de deputatie, door den Senaat geIeid,. binnen, aan ~Jrie door den president van het D. S. C., den heel' Suermondt, het welkom in hun midden werd toegeroepen, daarby doende uitkomen, hoe zeer hat hun aangenaam was geweest dat y;y de hulde, hun gebracht in den vorm eener eerewacht, haddden aangenomen, eB. zy bereid waren gavonden een oogenblik in hun midden te tooven. Gedurende den kortcn maar hevigen worstelstryd, door hen voor hunn& vryheid gestreden, had het D. S. C. met hen mede geIee£d en gevoeld en efln versje. naar hier ovcrgewaaid, dat spraker evenweI niet wist of het het Transvaalsche volkslied was, werd door hen als ,-:oodanig beschonwd, en gememoriseerd en gezongen. Deze toespraa.k af en too afgebroken door de meest aymp'lthieke en oorverdooV9nde byvalsbetni~gen werd beslot8n met een gtas bruischende champagne wyn. President Kruger

16 bracht durna zyn dank uit voor de sympathie de depntati& bewezen; hy hoopte dat het niet slechta by woorden. zoudo blyven, indien Nederland werd ~eroepen zyne vryheid to handhaven, doch dat dan ook het Jonge Nederland zoude toonen goed en bloed voor de verdediging zyner rechten en vryheden over te hebben. De heer Du Toi~ herdacht daarna de jongelingschap met eenige woorden. Daarna deed zichgenemal Smit hooren om met korte woorden te herinneren hoe het kleine hoopje yolks tel' handhll.ving zyner vryheid een korten maar bloedigen oorlog had moeten voeren, even als vroeger in de Nederlanden had pla.ats gehad. Einclelyk nam de secretaris del' deputatie de heel' Ewald Esselen het woord om eene korte doch krachtige sohildering del' Zuid-Afrikaansche republiek te geven en het Transva,A.Ische Yolk in hit aandenken del' jongelingschap aan te bevelen. Ten slotte nam de pesident van het D. S. C. nogmaals het gIas op en wydde een drank aan het voortdurend welzyn del' TranvaaIsche Republiek. Inmiddels was het nagenoeg .half zes ure geworden en keerde de deputatie, door Burg. en Weth., velo 8utoriteiten, den Senaat van het D, S. C en het geaeele Studentencorps naar de voor hen gareed staande rytuigen geleid, wedel' naa.r 's Rage terug, nogmaals door de eerewacht begeleid, die haar tot aan de Buiten-Societeit " Reinel"eld" uitgQleide deed. Ret is onze vaste overtuiging, dat de Transvaalsche depntatie de meest aangename herinnerinB'en aan haar bezoek aan Delft heeft medegenomen. Te Voorschoten bood de firma. Van Kempen, eigenares van de Koninklijke fa.briek, bij monde van een harer lede., haar huldeblijk aan de Transva.lers aan Heil ieschenk stelt een forschen N ederla.ndschen leeuw voor, die het Zuid-Mrikaansche wapen schraagt en omlanwert. Het geheel is rijk in zilver gedreven, en draagt op het ilink gevormde voetstuk de voIgende inscriptie : '" Huldeblijk aan de Transvaalsche Deputatie van J. M. Tan Kempen en Zoaen te Voorscboten, l{aart 1884." De oud-Minister van Oorlog, ~:raaf M. D. van Limburg Stirum, heeft aBn de leden del' Depntatie een " Afscheidsgreet van eeu oud-solda.at oTerhandigd. VerdeI' bezochten de heeren het Idiotengesticht, en daarna het Binnenhof, waar zij met belangstelling al de gedenkstuk:ken uit vroegeren tijden bezichtigden. De Staatspresident was Woensdag 5 Yurt om 11 uur genoodigd op een aejeuner bij Z. K. H., den Prins van Oranje~ en de ieheele deputatie met den heel' Beelaerts op een diner om 61 uur.

17 De Deputatie ontving vele bezoeken, en olldervond groote gastvrijheid te 'a Gravenbage. De afscheidsgroet van een oud-!oldaat (gra.a.f Van Limburg Stirum, oud-Minister van OO't"log) san de deputatie der Zllid Afrikaansche Republiek te 'a Hage gebracht, luidt ala yolgt:"Heil den vertegenwoordigers van het adele yolk Tan Transvaal, heil u vooral, 'Vader des 'VaderZaruls, oom Paul, bestuurder sinds vele jaren, schranderen staatsman, die uwe uatie tot vrijheid hebt opgeleid; u, Du Toit, die de grondslagen legt T90r hare opvoeding, en ook u, gelleraal Smit, die zooveel habt hijgedra.gen tot hare verlossing; Neerland's zegen steune u allen, strijders voor de onscha.tbare vrijheid. 'Bijkdom is veel,' schreef mij eens een werkman, 'het leven is nog meal', maar de Trijheid is alles.' "Ik Testi~ de alltD.dacht op de dappere mannen die in den jongsten vrijheidsoorlog het commando voerden. Zeventien wa.ren er onder Joubert. Hun namen zijn vermeld in de 'booken del' geschiedenis. Door het beleid van Paul Kruger en hunne aanvoering behaalden enze breeders, die kinderen 'Vall den greoten EXODUS, aatlgevoerd dool" ket moedig woord hll.nner heldhaftige vrouwen, de zege over de taJrijke geoefende huursekarml, Tan dell machtigen Eilandstaat, en dwongan den Brit tot wijken en tot vrede. Hoe kon dat zijn P Eene natie, amper 50 duizend sterk, volstrekt niet rijk, tegenover den rijksten $taat van Europa; een staat die naar oovolking ruim 700 maal zoo sterk ia en naar geldmacht nog veel stel·ker. Hoe vermocht een handvol braveD in dien ongelijken strijd te bestaan P Ik zal het u zeggen : ~'De TraDsvo.lers waren gehard door tegenspoed in vijan~ dige omgeving; dan bij hen waren er geen hunrlingen, maar gold sinds lang het heilige beginsel van den onvervreemdbl.ren persoonlijken dienst aner burgers; en in hun altoosdn.renden fellen kamp om het bcstaan, tegen wilden en tegen dieren, tegen de listen en lagen Tan de dienarell del' Britsche kroon, waren zij allengs ontwikkeld geworden tot de -eerste scberpschutters van de wereld. "Daarbij, eindeIijk, kwam hIt voor.naamste: het vaste besluit om te overwinnen of te sterven. Wie in eene .rechtmatige zaak zoo wil, komt vel'. Zij hebben niei; gen-aagd....... gelijk zoove)en onzer thans nog dUrV8D. doen :-' Zouden wij weI kunnen? t Neen; zij hebben gezegd: 'Wij moetefl, en wij ~'UZ1en.' Du t vooral eok hen komt. het devieA toe Tan de eerste Christenen in Rome: 'Cogi qui potest nescit mori.' (\r18 gedwongen bn worden weet Diet te sterven.) Zij luJbben die leus gewapenderhand veroTerd. MOlon zij onder

2

18 hare hoede steeds blijven gedijen. En, de overwinningbebaalden zii met hunne buksen aIleen; ze hadden geen geschut. Eere dan het roemrijke commftndo del' Transvalers in hun jongsten zwnarsten strijd, eere die dappere natie. }foge zij -EES SfEE V.!N BET NOOJtDEN-ZOO klein in tal, zoo groot in bel"id en. dllden-met de kracbtige hulp van hare stamgenoolem, zich weI im kunnen losmaken van de laatste veJTaderlijke. banden die haar nog kwellen. Mogen wij one nan bllar voorbeeld spiegelen eel' het te laat is. Roem.eR wij dan allen bet kloeke volk, roemen wij zijn. staa.tsbeleid, roem(-n wij aindelijk hoog de commandanten in den bevrijdings0] Jq!, in de eerste plaat~ den bestormer Tan den Spitskop, die, torm hij den steilen berg beklom, c cogi qui potest np-scit. S ori,' geen buks bij zicb droeg, maar aIleen een revolver: " , Cog'i qui poteet nescit mOI·i.' "

DE AANKOMST IN AMSTERDAM. Ponderdag, 6 1Yfaart. WIlS het door de Amsterdl\mmer& la.ng verwachtte oogenblik daar, dat de deputatie, benevens dt' overige leden Tall het goezltntscbap te Amsterdam zcuden komen. Het was een Baboone dag, in den waren zin des woords, en reeds vroolltiiJigo maakten vele Amsterdammel'9 zwh gel'eed om met blijden groet de mannen te ontvangeo, dIe zulk een g-roote p]a.,\ts in schier aUer hart innemen. Vele scholen haddr\n met de gewoonfe van de Woensdag. middttg' vacantie gebl'oken en daal'voor deB Donderdag· middo.g in de plants geste'd, zoodat de schooljeugd ook het hard aan eon blijde mkomste van het groote Driemanl:icbap kon bijdragen. Van vele huizen wapp£'rde de driekleul' en wllifde den Trans~R.lels een wclkomstgrop.t toe. Het station van de Holl. IJzeren Spool'wegma.atschappij was eenvoudig en smaa.kvol vcrsierJ cn droeg dd kJeurcn van Nederland en T. anSVt\.1. E~n zoo groote volksm~nig'te ala maar zeer z"lden in de lloofdstad g-ezi n wordt, wltchttp, zoo buiten als binnen het station, de flankomst va.n den trein, die aan het perron nan de zijde del' \Villemspool't aankwam Duar stonden geschn.ar.l a In de eene zij ie het corps scherp8chuttcrs, on~e~eer 4 JO man ste k, onder bevel van den heer Schnb,rt, Sl>unemans muziek van het 7de rc~t. en de muziek del' Diakoni.. weezen. Allll de andere 7ijdd bevonden iich de gdnoodi,gde autoriteiten met Ilunce dames, allen met de "".J.lMlDsvaalsche kleurell vE:rsierd Te 1 S5 81oo=nde de train tot nan het uiteinde van het per-

19 ron, onder de toonen van het Tranavaa,lsche volkslied, en het g~juich der menigte. D. deplltatie met hare secl'etarissen en de heeren Gunning, Vall Duyl en Schmiill Ring, warm tosgejuicht, door de opengehouden ruimte tusschen het publiek en scherpschutters uit den sa.lonwagen langs eeD weg welke cloor vi~r kleme meisjes, Ursula. Gunning, Mamon Tan Dnyl, Cato Schmlill en Johanna. Kuiper, gekleed in de kleuren van de Transvaal, met bloemen en linten werd bestrooid. De jongejuffer U rsnla Gunning sprak daarbij het vo]gende versjs tot de Transvalers : Wil ook thans de hulde ontvangeD, Die Wlj, kiDd'ran, komen bllin; Wil ook op bun zwak'ke poge', Triendelijk tel' neder zlen ! Me~ deez' ruiker, met de bloemeD, Die wij strooiden voor 1i.W voet, Brf'ugt'n "iJ u in ons midden. Hier den blljcieu welkomstgroet. L11idde ree'is in vroe!2er tijden AaD het ouJe Israe'. Bij 811 'Wllot het Tolk we6rvaarde, Gods uitdrnkkGhjk bevel: Ie Onders, melcJt aan uwe kind'ren, Al wat M}J tA9 hand u wrocht, Hoe Ik stenn en 'krachli verleende AIIo'l hen die llJjne hulpe zocht." Zoo ook hebben Wt1 vernomen, Dat th DS med· door uw hand, God de rust en vre~ WOll schenken. In uw diet ballor Vaderl md ; Juicben Ouze kindeJ.'lltemmen Mede in h~t 100d Hoer". Vdor d.• J~epub1iek, - - verrezen In het ZUldhJk Afrika I !

Op we-l naar de wachtkamer traden vier weesmeisjes:der NederdnitBch Herv. Diakonie van Amsterdam n.aa.r vorea, door twoe dames Regentess&n ge]eirJ, en boaen der Deputatie lauwQrkransen met de Transvaalscho kleuren geaierd aan. Een der meisjes FRANSINA, JOH.\.YNA, MARIA, OTTERLOO, sprak daarbij de vol~Emde Elichtrellelen : Wij komon u vragen l:180ar onze

zu~jo"

reeds zoo la-' g gel ~n Om nimmer te keo eD zOO jong vel rrokken Naar Afnka.'s kusten heer. Zijn 't L~t ~e~ hf1lll' kin'lren, haar dappre zo en. Wier 11>f tha.D! de we reId meldt P 018

20 Die streden o? StlitJkop voor land en vrijheid En

Zie hier

DU

drie kransen

te~en hat

Britsche geweld P

° ach bre mll-Dnen,

Di bieden wij, weesjes, n &.an; •••• Die lJlaairen v, rdOTTen wel1'8.s en spoedi , Maar TlOOlt moog' Tra,&8vaal mf er verg8&ll1

Toen do gezanton de voor hen bestemde plaatsen in de wachtkA.mer hadden ingenomen, richtte de heer Ganning met een welRprekende redE', wa.a.raan wij het volgel1de ontleenen, tot lIen 't woord: Hooq Edels Heer President! Edele Heeren! loden der Depultatie van d6 Z. A. BepubUek.

Hoewel ik: gaarne de taak om u aan deze pIuts toe te spreken, opgedragen had gezien aan een ander, meer geroepen en ~eschikt om AmsterdQm te vertegenwoordigen, wi! ik, nu dit niet het geva I lI:iijn kon, niet miskennen welk een vool'recht en eer het is, u in dezen kring te mogen verwelkomen. Immers zijn hier vel'eemg'd authoriteiten eD vertegenwoordigel's va.n elk levenszebied uit zooveel mogelijk aIle -rangen en standen, aIle groepen del' hurgel"lj van AmsterJam, sa.mengekomen op eene uitnot.>diging eener algemeene com. missie, in welke mannen uit bijna alIe deelen des la.nds zittinq habben, gelijk u stra'- s bhjken zal, wanneer deze heeren de eer znllen mo~en hebben aan n to worden voorgesteld. Niet van enkel plaatselijlteu aard is dns deze bijeenkomst; . zij draagt een meer n'ltionaal karakter; zonder te gTOote 'Overdrijving meen ik dUB weI te mogen zcg-gen, dat p;ij hier de bevo'king van Nederland ontmoet, begoeel'ig om u in hare hoofdstad, waar zij zich altijd bijzonder Hollandsch gevoelt, te be~roeten en hu..lde te bieden. Wilt mij echter veroorlooven, hooggea.chte mannen! aanvankelijk uwe bijzondere waardigheden ter zijde te laten, om in u vooreerst slechts Transvalers te zien Tronwens dat kan u niet andel'S dan lief zijn. Voor nw volk leeft gij, draagt zijne belangen op het hart, Btrijdt er voor met hart en hoofd, met mond en pen, mot kruit en lood, waar 't noodig is. Met uw yolk vereenzelvigd, knnt gij er Diet op tegen hebben alB Transvalers aan te hooren wat wij u hier te zeggen hebben. W'ij hebben nw yolk lief, en de redenen daarvoor zijn niet ver te zoeken. Zij zijn reeds begrepen in de lieIde voor onze .eigene nationaliteit.. Die nationaliteit vindt b.aar dnidelijkste en bondigste nitdrukking in de eigen tool. Wij hebben niet een wereldtaal, pasldaar voor aIle nationaliteiten, gelijk het Engelsoh of het Fransch. Hollandsch spreekt slechta Mj,

21 die Hollander is. Tusschen u en ons bestaat talllgemeenBchap in dieD engeren zin, waarin het een ander woord is voor eenheid van nationaliteit, gelijkheid del' diepste trekken, die het volkskarakter teekenen. Met de aerste kolonil!lten ging het Bollandsch nnal' Zuid Afrika. Ware de Kaap onder Nederlandsch gezag gebleven,. dan zon onze taal daar onder de hoede del' RegQring weI veilig zijn geweest, maar zij had een officieelen steun genoten, sa haar kracht zou weUicht een kunstmatige zijn geweest. Zoo is het niet gesohied. Het Hollandsch is met het yolk de wildernis ingegaan, het heeft de "trekken" medegemaakt en hoe oak klimaat, levenswijze, natuuromgeving mochten wisselen, ondet" lief en leen door, en terwijl niemond tor opzettelijk voor zorgde, de ta-al heeft zlCh ontwlkkeld, zich gevoegd naar alIe nieuwe beboeften en is onder dat alles Hollanl!ch gebleven. Hoe anders dan in Amerika en in Australic, waar de E:egelsch-sprekende elementen ane anderen hebben overvleugeld en van den Holandschen oorsprong der kolonien niets dan historische herinneringen zljn overgebleven. Maar in Zuid-Afrika hQeft onze taal en in ha90r onze nationaliteit vasten Toet gekregen en eene toekomst voor zich. Mocht, wat God veT hoede ! te eeniger tijd Nederland van de kaart van Europa verdwijnen, dan zuBen de Transvalers onze nationaliteit voor den ondergang bewaren. Zij zijn Hollanders, omdat zij in dezelfde taal ala wij denken en dlChten, danken eu klasen. Daarom is de naam" Stamv6lwant" ons to koud, te natuurkundig; "oDze broeders te Zuid-Afrika," dat is de naam onder welken zij in onze harten zijn geschreven. Doch niet minder lief hebben wij uw Yolk, om deze mjle, waarop het die gemeeDBchappelijke nationaliteit tot ontwikkelillg heeft doen komen. Wie had ooit kunnen den'tlen, da.t de nakomelingen der eerste k0lonisten eens zouden uitgroeien tot een Yolk als het uwe, dat in het bart van Zuid-Afrika een Staat zon stichteD, met eene levenskracht, sterk genoeg om in- en uitwendigen wetlrstand te bieden aan elk gevaaf vaor verstrooiiDg en aan elke poging tot· onderwerping ; die Diet minder door zedelijke kracht dan met behulp van het geweer een del' machtigste mogendheden de erkenning zijner ona.fh.a.nkelijkheid zan afdwingen. En dat is niet tot stand gebracht langs den weg aener rusti.ge en gelijkmatige ontwikkeling, ook niet-aUhan! in den aanvang niet-door de. stann van het moederland, da,t veeleer gedurende langen tijd zijne kinderen scheen vergeten te hebben ; maar het is gescbied terwijl zij als zwervelingen van oord tot oord werden ,"oortgedreven, zich telkens ala het ware een nieuw vadel'1and

22 moesten scheppen en altijd geret::d moesten zijn, om hetgeen onder lijden en ontbering verWOl'ven was met de wapenen in de hand te verdedigen. Toch was dlt zwerven en die onrnst gevo]g van eigen keuze. De T aDsvaler neemt geene rust aan, wanneer zij moet worden gekocht VOOl' den prijs der onafhankelijkheid.-Zoo ward uw Yolk geestelijk en lichamelijk gestaald en trok door zijne heldendaden de bewonderinl:f del' ganscha wereld tot zich. Waa.r vindt men in daze eenw schooner geschiedenis dan die del' Transvalers P Wij leeren er onze kinderen nit, wat een volk vermag, dat geduld, eI'Bst en rechtvaardighEilid paart aau kalme onversaagdheid. En spreek. iemand va.n beschaving, dall vmgen wij, waar werd ooit grooter besehavin~ dp8 harten gev(imden dan b. v. in de brieven del' Boeren aan koningin Victoria, of bij die Spitskop-overwinnaars, aie met g-:-bogen en ontbloot hoofd, staande om het lijk van den a'llivoerder del' door hen verelagan vijandelijke bende, een gt'dachte van weemoed wijden aan zijne weduwe P Van den glans uwe:r geschiedenis is een deelop het oude moede1'land afgestra:J.ld en wij konden er ons op verheffen, dat de naam van uw yolk aan den ODze werd verbonden. Misschiell was deze gemakkelijk verworven glorie weI een spoorslag tot het wedel' ontwaken 'fan de belaugstelling, tet het verlangen om de oude banden wedel' op te zoeken en aan te binden. Doch-jnist of ofljaist-de oud-Nederlander is daarbij niet blijven staan, die toeiHgoening heeft hem gebracht tot het besef van nieuwe verplichtingen. Dit onderscheid ons van aIle andere natien ; deze mochten blijven staan bij den uitwendigen luister uwer daden dat mochten wij niet. Wij moesten doorgaan tot de boginsfllen waaruit de daden voortkwamen Z66 ell z66 &lIeen kon eene wellicht voorbijgaande bewondering plaats maken voor bIijvenden eerbied. Met minder dan dit kunt gij, Transvalers ! het ten aanzien van ODI niet doen. Wij erkennen in de lijdzaamheid, het geduld en de rechtvaardigheid, waarmede gij geleden en gestreden hebt, de deugden onzer gemeenschappelijke voorouders. Evenals zij, heht ook gij niet naar eigen, maar naar God. wi! gevraagd, om dien en dien aIleen te volgen. Voorspoed of tegenspoed waren u niet een spel van het toevaJ of het nitwerksel van menschelijke berekening, welgeslaagd of mi!Iukt, - maar zegeningen en Ieidingen Gods, in Wiens ha.nd gij u altijd gevoeldet. Vrijheid ell ollafhankeIijkheid WaND bij u geen opgewonden leuzell, maar dft diepgevoelde behoefte om naar eigen inzicht eD. onder verantwcordelijkheid van bet eigen geweten alIeen, iB Gods ordinantien ta leven. En op dien grand JJlocht Gij verklaren :

23 .. Aan OBZe zjj Zal 't recht zelfs Btrij, '

'U en Ons was het gegevl n te erkennen, dat dit de bodem -is uit welken de vloegere grootheid van ons vaderland is op, gegroeid eu in die erkenning hgt de diepste grond van OnEe Hefde ,001' het Taflsvnalsche volk. Zoo gev"stigd, kan zij niet bespiegelend blijven, maar moet zich in daden toonen en zal voortduren, ook 0.1 mrcht ~e(lS onverhoopt uw tegenwoordige voolspoed wedel' in het tegendeel verkeeren. Met die gevoelens begroeten Wlj D, hoog geacbte heeren, - thana niet meer aIleen als Tra.Dsvalas, maar ook als IQden del' deputatie, die zoo gewichtige buitenlandsche zending in het belang van uwvolk II opgedr"gen zaagt. Mogen wij vaal'ze'k:ere kenteeken n oordeelen, dan is die zendin~ tot dusver nsar wensch geslaagd en is uw land del' alg£heele onafhankelijkheid een belankriJke schrede nader gebracht. :Moge het vel'· 'WOrvene blijken genoe~ te zijn am krachtige werkzaamheid mogelijk te maken, en moge God ute zijner tijd schel/ken wat u nog ontbreelrt. Met blijdschap zien wij u hier gekomen, om gelegde ban.clen te verl!lterken en dienstbaar te makr.>n aan de toekoIXlat der beide yolkeD. U w land, dllt gezegeLd is met vruchtbaarheid en mineralen rijkdom die op ontgiflDing wachten; uw DOg zoo jengdige Staat, die do ontwikkeliDg uwer sociale en intelleclueele krschten vraagt, zij yerwachten stoffelljke en geestelijke hulpmiddelen, dIe gij gedeeltelijk hier hoopt te rinden. ::Moge de hoofdstad u hare rljke hulpbronnen Trijgevig openen en asn de wijsheld en 'Voorzichtigheid, waarmede zij hat haa.r toevertrouwde beheert, ook de warmte en de bt..langstelliD2' pareD, zonder welke geen werk van eenige beteekenis tot stand komt. Een moeielijke maar schoone arbeid WRcht a, om de wederz~jdsche belangen in overeenstemming te brengen. Mogen de talenten, de ervaring en de ijver, die elk uwer persoonlijk in de hem bijzonder toevertrouwde ta.ak ten dienst staan, U op het ruime arbeidsveld dat hier voor u ligt, eeB overvloedigen oogst doen winnen. Vergunt ons nn ten slotte, Mijne Heeren! u nogmaals onze hulde te bieden, ook in de hooge waardigheden waarmede uw yolk U bekleedde. Afgevsardigden aan wier handen de jeugdige Staat een deel zijner hoogste Btoffelijke en zedelijke beJangen toevertouwt; President, die door de Voorzienigheid geroepen schijnt om de Zuid-Afrikaansche Republiek eene pla.a.ts te doen innemen in de rij leI' onafhankeliJke en gelukkige Staten en onder wiens bestuur wellicht nog iJ:oote dingen Toor gebeel Zuid-Afrika tot stand Bullen ko-

men, wij groeteD U met al den eerbied, dieD eene vrije natie kan koestaren 'Voor de mannen der kenze VaD een vrijgevochten yolk, met al de l~efde die gemeenschap van afkomst, taal en zeden kunnen inboezemen, met al het vuur ea de toewijcling van hen, die zioh als yolk dezelfde idealen voorstelleD eD iu het najl~n daarvan elkander de bemoedigende es helpenie hand willen bieden. Le7e de Znia-AfrikamschelRepubliek ! Leye ae Deputatie! Leve President Paul Kruger! ANTWOORD VAN PRESIDENT KRUGER.

't Was een opwekkend en treffend oogenblik toen de kreet door Prof. Gunning aangeheven. van aIle kantsB. weerktonk de :fanfares en de volksliederen '!loor de beide orkesten sohatterden, en de juich- en be~oetingstonen voortdurend van afstaud tot afstand herhaald, nag minuten lang we~rklonken.. PAUL KRUGER bedacht zicb niet lan~, en met de krans in as band bem moO even door de weesmelsjes vereerd, Dam bij het woord. Bij zeide ol1geveer bet volgende : Heeren, dames, ",rienden, zusters, broeders, een in het geloof, ik spreek u aIlen aan op dezen dag. Verlol'en atstammelingen van door u verlaten onders in de Kaapkolonie onder vreemden gevestiga, maar die bewaard hebben al wat herinneren kan aan hunne voorvaderen. Ten eerste, de vIsr, de HollaDdsche 'lag, waaraan zij aUeen de groene kleur, de ldeur der hoop bebben toegevoegd, de hoop, die kracht vaD het opgroeiende jonge yolk in zijn jengd. Ten tweede de taal. Verschillende talen werden ODS ha-Bst opgedrongen, maar wij bebben het Hollandsch behouden, althans de grondslBgen, at kunt ge mij misscbieD hier en daar Diet verstaan. (Ja, ja, kZinkt net van aZZekanten, en inderda,ad alliepen de ~in­ fiB» in de improvisatie niet altijd afgerond af, 't was duideUJk 'Verstaanba,a,r, goed en kraehtig Nederlandseh). We hebbeu onze eigen taal beliouden, de taal van het yolk 'Van Nederlaud, dat 80 jaar voor de vrijheid Yacht, 'Voor bet geloof. Ons yolk heeft in de woestijn door aIle stormen been zijn taal en zijn geloof behoudes. ODze gansohe l!Itrijd ligt daarin opgesloten. Hoe. weI vergeten door het moederland, zijn wij uit bet stof opge staaB en wij hebbeD onze stem laten hooreD. En 't blijkt ons, ge hebt DOg sympathie met die kindereu .. We hebben het gezien, DlI we in Nederland zijn, op een bodem 'YaD Holland, we ondervinden sympathie van klein en groot, van jong en ond, en 't doet ons weI het geheele volk

25 ts ontmoeten geRn gedeeltltje, maar allen van welken rugof stand of geloof ook. (Bravo, Bravo I) Hoe moeten onze gedaohten weI zijn nu we in de boofd. stad van Nederland, in het bart van het land aangekomeu, aezelfde blijken zie. van sympathie. Dat geeft hoop en vertrouwen. Dat steunt ODS in de· f1:edachte, dat daarvan ook zal bl~jken de werkelijke daden door medewerking voor de varloren broeders, die men zaker de band zal toereiken om ze vooruit te werken en te steunell.En daarom is 't niet meer dan natuurlijk dat ik u in korte woorden spreek over de beschuldi~in~en tegen onB ingebra.c'ht. Men zegt dd.t we kwaa.ddoeners zijn en rebellen. Dat iF onwaar, dat we de KafEerB verkochten als slaven, dat is ODwaar. Ik: ben van mijn tienjarigen leeftijd oor- en ooggetuige geweeBt van betgeen ze deden en dachten, die trekkers nit a. woeBtijn ; van mijn twaalf-jarigen leeftijd beb ik met hun me~gedaan. Welnu, nimmer hebben wij Ben duim gronds onwettig in bezit genomeD, en, we zijn niet opgestaa.n tegen een Gouvernement. Toen we werdAn aa.ngevallen door barbaren, toen de machtige Zoeloes ons bestreden, zagen we nit. naar hulp, oak naar Holland dat zioh stil hield, we verdedigden ODS toen tegen de aanvallen die onze kinderen en ons vee roofden, en dat is ons gelukt. Dat is alles. En alB meD nUt zegt, ge zult verder gaan, ge stl'f'eft naar uitbreiding, dan antwoord ik : men heeft miJ uitgekleed, men heeft mij alIe mijne kleederen afgenomeD, mijn ondergoed en mijn brook kreeg ik terng, waar blijft mijn baatje P (Daverende' hoera'lj. Terngkeerende tot de vele blijken van sympathie kwam de president verder tot bet hetoog dat hij hoopte dat die sympathie der jeup:d van Nederland mocht opwekkeD. zich te oefe-nen, opdat als bet vaderland eens in gevaar verkeerde wakkere mannen gereed zouden sto,n.D. En ten slotte I!Iprak hij over de 'ferbintenis, de eendraohtige samenwerking tusBchan NeeJerla'Dd en de Transvaa.l, opdat de spreuk 'eendracht maakt macht' oak in dit opzicbt zoo worde 'hewaarheid. :Moge bet oude Nederland weder jOD~ worden met den.. jon~en Staat, moge in haBdel en wandel de aaneensluiting al nauwer en nauwer worden, mag de Nederlandscbe jeugd zich opgewekt gevoelen naar dit jonge land waar zij" veel kan uitrichten, waar 'feel is te doen, veel to ontginnen.... Leve de Nederlandscbe jeugd! Deze. rede werd betzroet door een daverend gejuiob, met gewuif van hoeden zakdoeken, en de muziek "an de Wees-jongens. Daarop werden de verschillende autoriteiten aan de Depu--

en

26 tie voorgesteld, en ns hit wisselen van de gewone belaefll.. heden verHeten de heeren de wachtkamer, terw11 GenlSraal .Smit eent'l inspectie hield OVf'r de Scberpschutters. By heli verlaten Van het station richtte de heer Schubad een warm woora tot de Deputatie, da.t op hartelyke wijze door generaal Smit werd bfantwoord en met een luid hoera besloteD • . Alanu verliet~n de gezanten het station langs den gewonen W~" VOOr het publiek, onder de levendige vreugdetonen dar menigte, die de muziek overstemd4ln. ZlJ namen plaats in de voor hen best.mde rytuigen en weI al8 voigt: late rijtuig de Ceremoniemee.fer, de heer G Ribbink. 2de rytnig President Kruger ell Dr. J W Gunning. 3de rijtuig Super-in tendant dn Toit en de heer A G to Van Dayl. 4de rijtuig Generaal Smit en de haer D H Schmull. 5de rJjtuig de Secretarissen de heeren Esselen en Elof. 6de rijtuig Jhr. Mr. ::M W Vall RenlQlaar Dowier en Dr A. Kuyper. 7de rljtuig de heeren D P D Fa.bius, Mr. Th. Heams«erk en Jos. Jitt.a. Voorts ging het nu tusschen de menigte door Tan het; Centraal t)tation langs ie geheele Prins Hendrikkade, voorbij oZ.:M. opleidingsschip de Wassenaar, dat Koninkbjke eer bewees, (dewyl al de matllilchappen pa1'adeerden in de masten van hat scbip) tot aan het Doalen-hotel, alwaar de stoet to -circa half vier aankwam en door de dicht opeengepakte menigte met de grootste geestdrift werd ontvangen ell herhaaldelijk toegejuicht. De depntatio nam haren intrek in de kamers die vroeger gehruikt zijn door Prins Hendrik als hij te Amsterdam vertoefde. Hier waren ook weder eenige meisjes die het pad van President Kruger en de zijnen met bloemen bestrooiden. Het Doelenhotel was frani versierd, en in gulden letteren waren ~ven de ontvangstsalon de namen aangebracht, die aa.n de heldenfeiten van den vrijheidsllorlog doen denken, na.melijk: Langnek, Spitskop, Bronkerspruit en SchuimlUJogtB. Ook bier stond een ona£zienbare menschenmassa, juichend van .geestdrift, welke, toen de gezanten zich aan het geopende lVenster begaven, zich uitte in het zingen van 't Wilhelmus. Kort no. de aankomst werd er door de Begelings Commissie aan de Deputatie in h.t hotel een welkomst.ainner aangeboden onder Toorzittemchap van Prof. W. M. -Gunning.

27 Het dinner had een uitsluitend prit'aat karak~r, zoodat er niet van al het gebeurde een behoorlijk verslag kon gegeven "'Worden. Het voJgende ontleenen wij aan het .AmsterLla1nscha Handelsblad, en daaruit bliJkt dat de eerate dro(lk door den voor'Zitter werd uitgebracht op Z M. den Koning. Deze toost werd overgeseiDd naar den KORing, waarop door den Adjudant van dIenst, den heel' Roell, uit naam van Z. :M het vol.gende antwoord gezonden werd : " De Koning draagt mij op de commissie met hare gaslen hoogst dt"szelfs hart lijken dank over te brengen. JJ Vervolgens werd de tweede dronk gewijd aan den President del' Z. A. RepubJiek. Daal'bij herinnerde de spreker aan den triumftocht van gisteren, toen het tolk de mannen uit Transi'aal oDtving, toen de nationa.le toon zich uitta. Hij hoopte dat ook als 'Volk Nederland zon toonen wat 't doen kan voor Transvaal, en met oorverdoovend gejuich werd zijn hulde aan oom Paul beantwool'd. Dadelijk daarop nam oom Paul (de haer IJ u T 0 i twas in gebed voorgegaan) zelf het woord. Hij veJ'ldaarde namens zijn yolk, nawens zijn land, namens zijn bloedel's thuis, dank te betuigen voor de onderscheidt'ne bliJken van sympathie, uitte den wensch dat een nauw verbor,d von ontstaan tnsschen Nederland en Transvaal dat beiden als een lichaam zouden zijn. Gisteren was hem geblekeu dat hEt bloed krnipt waar 't niet gaan kan. H et volk had zich ~e­ .nit, en de wijze waarop had hem getoond wGlke symrathie 't vaor de jonge natie koestert. De heel' V So n D u y I wijdde een dronk nan den superintendent D u To i t, een man van het onderwijs, die zooveel goeden invloed kan oefenen op de toekomst van Transvaal. Alloopen de richti[lgen uitean hoe daartoe te geraken, wij hehben Transvaal niet te regeAren. maar dat zelfs bij uiteenloopende richtingen eenheid is te verkrijgen, bawees weI de toost door spr aan den heel' Ou Toit g..wijd. Antwoordende, noemde de heel' lJ u To it den President K r n g e r de geschiedenis dtr Transvaalsche Repnbliek in persoon. Bij hoopte dat eenmaal de Zuid A..frikaansche vlag zal waaien van Tafelbaai tot de Zambesi, hetzij men daaltoe met bloed of met inkt moet geraken, maar alB 't met bloed moet zijn, dan zullen de mannen niet ontbreken (Hierbij wees spr. op den heel' Rovers). Voor de jOTlge republiek van het heden vroeg spr. met anders dan: laat haa1' opgroeien, staun en help haar. Er is DOg zooveel Doodig, e1' is nog zooveel te doen. Help ODS, zeide hij, en als we in beteren doen zijl', zullen we het Clubbel terugbetalen. De

28 ambitie van Transvaal, aanvankelij1c door slechta behandeling aan banden gelegd, toont zich nu ten volle j daarom' vraagt zij consideratie met wat sympabhie en hulpe. De beer S c h mull bracht een toost aan den held Tan, Spitskop, generaal Smit, dech deze moest mjn antwoord uitstellen dewijl op dat oo~enblik bericht kwam dat de Amsterdamsche stndenten san het naderen waren om aan de Deputatie eene Serenade metfakkellicht te brengen Met twee mnziekkorpsen, fakkellicht, het vaandel-pelown l te paard en duizenden menschen naderden de studenten. Zij zon~en (o.a. een lied van Hofdijk, muziek van dr. Pijzel) en jubelden en de muziek deed de vroolijkste tonen hooren.~ De Senaat kwam binnen eB complimenteerde bij monde van den rector B 0 k de deputatie De rector uitte o. a. den wensch, dat zoolang de jonge republiek zel£ niet in de behoeften aan hoog'er onderwijs ZOll kunnen voorziell, de Transvaalsche studeerenden zich san Nederlandsche hoogescholen zouden bekwainen, en vergeleek den president Kruger bij den stadhouder del' oude Nederlandsche republiek, die vrijheid grondvestte. Geruimen tijd bleef, no, een kort woord va.n dank van president K rug e r, de Senaat in een aangonaam onderhouCI met de heeren, terwijl daar buiten muziek en gejubel weerklonken. Generaal S mit, sprak de jongelni uit bet raam toe en vroolijk werd bet Iovivat aangeheven. Het UUl" van scheiding sloeg, maar nog toen de fakkeltocbt liJchilderachtig zich langs den Kloveniersburgwal bewoog, stbnden de Transvaalsche heeren op het achterbalkon van bet hotel, om door hunne niet onopgemerkte tegenwoordigheid aldaar ta badan-ken voor de gebrachte hulde. Toen men weer aan tafel za.t, sprak generaal Smit, zijn voldoening te kennen gevende, dat hij eindelijk dan eens in de hoofdstad was van Nederland, waarnaar hij 46 jaar lang had gehaakt. Hij scbetste den strijd tegen het mschtige Engeland, toen het heette: vrijheid of-de dood, toen zoo vele lJetuigingen. van sympathie nit Nederland kwamen, en 00tnigde daarvoor zijo. dank. We zijn jongl arm en klein,. zeide hij o. a. s help ons aan Witt Hollandsche duiten) die we noodig hebben om voornit te komen. Hij wees op de vernietigde annexatie onder Gods zegen, op de vrije Tlag en het vrije land. Prof. Fabius herirmerde san de verdeeldheid die de Nederlan:Jsche republiek ten val bracht, en aan die welke nn Dog in Nederland heerscht, wees op de eenheid t'an allen ig. den eerbied en de lie£de voor de monarchie, hopende datnimmer verdeeldheid het bestaan del' Zuid Afrikaansche.. repu bliek zou bedreigen.

29 De heer Heeger sprak namena het Groene Kruis een toost voor de Transvaal, en mr. Th. Heems'k:erk wijdde zijn glas aan de secretarissen del' deputatie. De heer 'C. T. van Assendelft de ConiDgh' zeide het volgende: " Bij mijne vele omzwervingen in de wereld heeft het mij bitter gegriefd, dat op zoovele plaatsen waar welee:r onze wderen geheerscht hebben, tha.ns de Engelschman de moester is. Op Ceylon en Malakka heb ik de Engelsche v]ag vinden waaien waar vrseger de onze gewapperd had; heb ik den Engelschen soldaat zien op scbildwacht "staan voor fort en en poorten waar nog het wapell van onze O. I. Compagnie in de zware steenen muren gemetaeld zat. Maar van Oud-Holland bij de bewoners geen spoor meer, geen weord meer van onze taal, zeUs bij 't gemengde raB wat ons voor~Blacht ar achtcrliet, aIleen nog hier en daar een Hollaudsch opschrift op de Berken die de graven onzer vaderen dekken. Ik vond overaJ het oude moederland vergeten en zelfs in Japan waar ik te voren het Hollandsch alB de eenige vreemde taal gekend had, vond ik in later jaTen mijn goede moedertaal bedreigd door het Enllellch overvleugeld te worden. Maar al ging zij onder bij de gekleurde mssen van Voor- eE. Achter-Indie, &an de zuidpunt van Afrika, biJ 't fiere blanke ms, bij het reine onvermengde oud.Hollandsch bloed, bleef zij bestaan en heaft zij zich schitterend gewroken nu meer dan twee eeuwen lang. Toen ik voor straks veertig jaar Releden op mijne terugl."eizen uit Indie, bij de kusten van Natal het Afrikaan!che Ia.nd DalLkte, dacht ik weinig, dat achter dat hoog~ rotsgQbergte een volk zich een weg l1aa.r de vrijheid baande, een yolk van onzen stam, dat onze taal sp1"8.k, dat met ons denzel£den God diende. Nog minder dacht ik, dat in latere jaren honderden uren ver achter die bergen een mijner naaste jeugdige bloedverwanten een tweede vaderland zou vin.den en voorzeker dacht ik niet d(tt hlj, geblokkeerfl in Pretoria, met zijn gIoeiend Hollansch hart, door oorlogedwang, in het Engelsch soldatenkleed zou worden gestoken om, gedwongen, Blet de wapenen tegenover zijn eigen starngenooten te staan. Toen met den 1'rede ook de vrijReid bevochten was, nam het vrije nieuwe vaderla.nd den jongen Hollander ill liefde op en benoemde hem tot klerk in dienst van den Staat. En het is nu uit die dagen dat ik mij zijne brieven herinner en hoe hij durin melding maakte van den eenvoud, vo.n de wakkerheid, de wijsheid en de vriendelijkheid van den Staats-president. Hij achtte en eerbiedigde hem hoog en noemde hem

80 ODS bij zijn volksnBam : Oom Paul I - Oom Paul! gelukkig de mAn, die aan 't hoofd van een Staat door 2lijn volk met fe., vertrouwelijken naam genoemd wordt, de geschiedenis. leert het ons, zulk een naam staat bij het volk hooger in eeredan een hoogvorstelijke titeJ,-aan den geachten Staatspresident der Zuid Afrikaansche Republiek, aan den oom Paul del' Tr.msvaalsche mannen, breng ik dus een woord van dank en van eere. Een woord van dank, omdat hij vriendelijk was voor mijus zusters kind; een woord van eere, omdat ik hem eene onbegrenl!lde achting toedraago. Moge God hem. zegenen! en moge het hem gege~en zijn het land en het yolk, dat hij 100 lief heeft, onrJer zijn beleH te zien groeien en bloeien in kracht en in welvaart En als eenmaal In later jaren ook de geschiedenis ""an Transvaal zal worllen geschreven, dan moge vall hem gezelld worden wat onze geschicdenis getuigt van Willem van OraBje, den vader Willem in degedacht.enis van het yolk del' vrije Nederlanden ; dan moge, even als hier van clen grootE'n Zwijger, de Transvaalsche ouders hunne kinderrn leeren, dat in de laatBte helft dernegentiendc eeuw, oom Paul de grondlegger was van de vrijheid, de macht en den bloei del' Znid Afrikaansche Re.. publiek I " Laat ons Diet Tergeten dat de voorzitter vlln de tafel, degroote redenaar professor Gunning, zijn welyerdiende huld& Diet ontliep, in ee. toost hem gebracht; dat de heer Prillevitz op de eommissie dronk, die voor de Transvaalsche tentooDstellingsbelangen alhier in 1883 had gewaakt; dat de heel' Van Duyl er Gp wees dat de Nederlandsche republiek Diet ten onder ging door veeren, maar het lot had vau elken staat, .e meer ging letten op de belangen van den zak, dan op die van hoofd en hart, een lot dat Engeland ook hebben flOU, wanneer het de groote sta.a.tsbelangen ondergeschikt maakte aa.. de belaDgen van den kandel en daardoor eenesta.atkunde Tolgde als IIU in de Transvaal. Tooh moest men niet vergeten, dat Eogeland, de grootemoeder del' vrije pArlcmenten, nog altijd zijn kon het groote bolwerk: der vrijh(:"id op het vaste land. Aan dat Engeland,. met aan het Eng-eland eener verkeerde handelsstaatkunde, wensoht hii"en dronk te wijden. De heer Esselen, secretaris van de deputBtie, bedankte in hartelijke woorden TOOI' den op hem gebrachten dronk en wfjdde een toost nabums de Engelsche studenten aan die van Nederlan~, inzonderheid die TaD Amsterdam. De heer Rensselaar BowieI' her~a.cht de eenvoudjgheid. den moed en e:a de stAJldvastigheid der TranRvalers. De commandet van de weerbaarheid, .de heel' Schubart

31 bracht hulde aan zijn corpCJ, waarop de President verschoonillg vrocg, dat hij dit den heel' Scbubart had overgelaten. Hij ha.d het g'9daan nit overmaat van. onpartijdigheid, omdati hij gaarae ieder het woord liet, maar '8 ochtentis op het perron had het optreden dezer manschappen bem diep getroffen, en zeer b&paaldelijk was het zijne bedoeling geweest, wa.rme hulde te brengen aan de toewijding en vaderlandsHefde, waarva11 daze mannen blijk hadden ge~Qven, die met opofferinll van veel nit aHe oorden des lands waren samengestroomd om arm de broeders nit Afrika eerte bewijzen. Met groote geestdrift werd deze toost gedronken. Trou.. wens bij de groote meerderheid del' drolilken was dit het. geYal, niF-t het minst bij de toosten op het driemanscbap en de secretarissen en op den sympathieken president del' regelin~scommis8ie : prof Gunning. Van de verrlere dronken vermelden wij nog die op deTransvaalsche vrouwen door Graaf Van Limburg Stirum, beantwoord door del!. heel' Elof. en de slottoost van den heerDIl Toit. Ds algemeene geestdrift langs den .weg, dien de stoet volgde, had hem en de andere leden zeer getroffen. Dit was iets wat men niet maken of J egelen kon. Eeneregelingscommic;sie kon m~n 8amenstellen, eene Z 10.1 met. gasten vnllt-u en voor dat alles was de depntatie zeer dankbaar. Maar wat men niet kon make:!, dcch komen moest nit zich zelf, dat waren de duizenden langs den weg, die uit allo gede,,·lte I del' stad waren te lamen gestroomd, om aan deTransvaalsche broaders een vriende)jjken groet te brengen. Hlerop sloot de pr.s 1 dent de tafel, met eenetoespraak, wa.a.rin hij. aanleiding nem. nde ua enkele woorden door prof. Fabius gesproken, ala zijne oTertnigiug te kennen gaf, dat Diet de depatatie dank scholdigo was ann Nederland, maar Nederland aa.n:Transvaal. Bij aIle verschil van gevoeleB toch, waar vaB redeneeringen sprake is, zou ieder met hem erkenneD, dat een land slechts groot werd door eenheid van doB'f6, Op dat doen kwam het wezenJijk aan. Ook nn wordt Neder.. land geroepen niet aIleen tot praten, maar tot handelen, en en hij kon z.ich niet voorstelIen, dat niet het groote voorbeeld door Transvaal gegeven ook in Nederland het zelfbewustzijll liOU hebben verhoogd en wij Nederlanders niet zouden gevoelen, dat wij door eenheid in handeling bij al het uiteenloopende van meeningen, nog altijd groot en krachtig konden liijn. Het laa.tste gedeelte van den avon,l werd niet bijgewoond dOBr president Krnger, die zich wegells zijn leeftijd Het veroBtschuldigen, dat hij, woeKer dan de anderen, hoe noode ook, deze gezellige en opgewekte zamenkomst verliet.

32 Aan het slot van het diner werd nog een telegram voorgelezen van de vereenigiBg 'Het Groene Kruis, aldus IBidende: "Het G r 0 8 n e K r u 1s Iegt zijn mandaat neder, doch Diet zonder der deputatie een hartelijken groet te brengen. Stervende roept het: Leve de Zuid - Afrikaansche Bepubliek ! " Het uitvoerend comite, J. VAN BAA.LEN, P'1'6aident.

G. A. J.

VAN HERW.AA.RDEN. BIJ DEN DIJK. VAY HERW.A.ARDEN.

Op V rijdag middag 7 .Ma.a.rt vertrok President Kroger met eene speciale trein naar den Haag. om een onderhoud te hebben met Z. M. Willem III, K01!1ing del' N ederlanden. Dit onderhoud kon niet eerder plaats vinden. doordien do:' Nederlandsche Regeering :Bog niet de officieele kennisgeving van de geteekende Conventie ontvangen had. Maar zoodra, was deze! kennisgeving niet ontvangen, waarbij het bewezen werd. dat de susereiniteit van Engeland was opgeheven, of bet onderhoud werd toegestaan. Van dit onderhoud wordt het volgende in het Handelsblatl gemeld : Z. M. betuigde zijn blijdschap. den President te ontmoeten, en warme belangstellillg in het verschijnen del' gedele~rden bier te lande. President Kruger bedankte voor de eel' del' ontvangst en voor de sympathie, in's Konings land gevonden. Met H. M. de Koningin had hij een onderhoud van een kwartier, eveneens zaer hartelijk. President Paul Kruger droeg op de audientie bij Z. M. den Koning het kenmerk van zijn waardigheid als Staatspresident del' Zuid Afrikaansche Republielr. besta&nde dit insigne in een breadeD. bandelier van groene zijde met een rood, wit en bla.uw streep als rand aan beide zijden en een strik, uitlaopende in een gouden £ranje. Ter hoogte van QS oorst zijll eemige wapens in figuren in kleur op het liut geschilderd, hetwelk hij en 60karpe over de gewone kleeding dra.a.gt. De minister vall buitenlandsche za.ken begeleidde de heer Kruger na afloop van het onderhoud met Z. M., hetwelk, rnim drie kwartier duurde, tot san het Holl. Spoorwegsta. tiOD alwaar een salonwagen gemed stond om den president

33

aet tijn particu1ieren secretaris naar Amsterdam temg to mngen. Ten 7 ure 11am de deFutatie deel aan cen diner dal de Zuid .AfrikaaDsche Vereeniging ten huize van den beer ZDmerdijk Bursink tel' harer eere gcgeven werd, doch daar hat geheel privaat was werden er geen bijzondsl'heden gemeld. Gedurende dezen dag ontvilig de deputatie herhaaldeIijk 'bezoeken van hooggeplaatste personen, en deden generaal Smit en Ds Du Toit door eenige heeren begeleid eene wanifeling door de stade Op Zaterdag 8 Maart bezocht de deputatie des middagll ten 12 ure het stadhuis, 0.1 waar zij ontvangen werdell dool" den Burgemeester met wie zij verschillende merkwaardigheden bezochten. Daarna namen zij deel aan een dejeuner•. Middelerwiji had eene &fdeeling del' brandweer op de pIaa.ts van het Raadhuis post gevat en begonnen eenige oefe"Bingen met de lijn, den redding1ak enz., die in hooge mate do belangstelling del' afgezanten wegdroegen. De proefnemingen met een nieuw geweer, om Hjnen to 'schieten die den weg ter rQdding in brandgevaar knnneo. min, trokken den vechtgeneraal zeer aan. Tweemaal had men daarmede door een geopend dakvenster geschoten, waarna. de generaal beneden kwam om dit schouwspel van naderbijt.e men. Toen de2e geweidige criticus echter zoo dicht bij den schutter was gekomen, &lchean het minder goed te gaan, ten min• twee volgende schoten mifdukten ~eheel. N u verzocht £Ie generaal het zelf ook eens te mogen doen. Op zijn deode g.?mak, met een sigaar in den mond en met ien hand, werd het geweer in den aanslag gebracht, een. daar ging het schot seconde, Iangel' niet, werd gericht, en . , de lijn vloog zoo notjes over het dak dat de kIos, san hefi D.lteinde bevestigd, terugvallende juist in den dakgoot, Wa&l" mj behoorde, te land kwam. De aanwezi~e personen juichtAm. den bE'roemdeB schutter over deze proeve van Transva.alache schietknnst bartelijk toe. Het seheen den vechtgeneraa.l zoo te bevallen bij de brandweer, dat hij eenige malen herinnerd moest worden aan den tijd, voor het vertrek noorArnhem bestemd. RET BEZOEK TE ARNHEM.

Om 3 30 uur vertrok de deputa.tie llRar Ar.ahem om geyolg te geven aan de nitnoodiging voor een diner, haa.r aangeboden door den heer Hamelberg, Consul Generaal van den Ol....nje V rijstaat, I

34 Het Handelsblaa meldt hiervan he~ volgende : De directie van de .Nederlandsobe RijB8poorwegmaat-· Bchappij had de voorkomendheid lD den trein haar salonwagen te voegen en daarin namen de heeren plaats, onderharteIijke begroeting del' op het perren verzamelde menigte. Te .Arnhem aangekomen, werd de depntatie 0Pllewaeht door de hE'eren E. Karsten, raadsheer in het hof van Arnhem, ell kapitein Langhut. N atuurlijk was een aanzienlijke menigte aan het station en men verdrong zich om de Transvalers toe te juichen. Ret diner werd gee even in het hotel De Zon, van den heer Smeenk, en de talrijke reeds verzamelde gasten werden door del1 ]u'E"r Hllmelberg voorgesteld. President Kruger zat aan tafel tusschen. den gastheer en Qen heel' Mollerus, commissaris des Konings in de provincie Gelderlanc1. De leiding val! de tafel 'WDS door den gastheer opgedragen Ran den h('er E. Karsten, dio den eeraten toost bracht aan Z. M. den Koning en daarbij deed uitkomen, hoe bij veel verBchil van mcening', het stamhuis van Oranje altijd het symbon] was en bleef Tan Necrlands eendraeht. Alvorens deze toost Vt"erd uitgebracht, wachtte den gasten eene aangename verrassin~. Een twaalftal jonge mei8jes, getooid met de Transvaalsche kleurcn, trad biJ1Den en plaata. Demend voor den Pr('siden't, zongen zij het eersto, vierds en vijfde couplet van het Tr~nsvaalsche volkslied. De liE.ve, heldere kinderstemmen maakten,een allorprettig&ten indl'uk Do beer B nmelbergo bracht een warmen, zeer wnnrdeerendell uroIlk op de TransvQalsche deputatie. Hij ve8ti~de er de bljzonc1el e aandacht cp, hoe algemeen nog' de Hol1andsche tanl was in Zuid Afrika en hoe groot haar invloed. Ililamh·che 6t,ammen, die r.iets met de daar geveBti~de Hollanders llltdden te stellen en volkomen onafhankeliJk waren,. bezjrden haar als de officiecle taal en nu nog, D& 70 jam- yan Ennelscbe hcerschnpp:ij, was oe Hollandsche t.aal die van bet Ktl81'f\cbe !-nrlemeLt. DIe band kon Diet verbroken wOlden. Het zllJDel)eeld er van zag hij in de vla.ggentropee aan den muul', v. anr de vier vla~~en nail verschilJende Hollal1dsch SprE:kl\nde yolken, in klenren eenigzins uitcE'Dliepen, maar toel) in den grond met eU nul' vereel1igd, een gr Jot geheel Tormdl'n. Pnl'.ident Kruger, dezen dronk beantwoordend, deed o. Q. op c.:c Ilem eigen~al diga l}ittige wijze llitkomen, dnt men hem. vcrKcPT'd had verstaan, wanneer men gdoofde dat hij t('g~n Nedcl'land eene bel5chuldiginJ;C had 'Willen inbreDgen,.

8i toen hij zeide dat Transvaal verlaten srond. Hij had aan geen bescbuldiging gedacht. Mea zon weI zijne goede redenen gehad hebben. Maar verlaten was Transvaal roen het zijn eersten strijd begon. Toen Transva.a.llater bij verschillende Europeesche volken stenu zoebt en men altijd zei : "spreek zacht, Engeland zal het booren," bad men zeker oak wei redenen. 'Maar hulp kwam niet. En men zal nn niet over eenige jaren mouten zlfggen: " Transvaa.l vraagt al weer mear." Transvaal had een pond, dat werd afgenomen en kreeg shillings terug. AlB bet om de ontbrekende shillings komt. vraagt het maar zijn eigen pond. Maar DOg eens, bij had maar gezegd wat was en niet wIllen beschuldigen. Integendoel dankts bij nameDS de Zuid Afrikaansche republiek hartelijk voor de reeds betoonde sympathie, die ook zoo duidelijk gebleken was bij het bezoek un. Z, M. den Koning, H. M. de Koningin en Z K. H. den Kroonprins. En nop;maals meende hij te mogen wijzen op de beteekenis del' Z. Afrik. vlag, die maar Hollandsche was, maar met de groene klenr del' hoop. Een van taal W8il'en wij nog en e6n va.n willen. Het Engelsch had het Nederlandsch niet knnnen verdringen. Die Hollandscho taal was zoo kras, dat zij altijd maar stand hield en "eruer en verder ging. Than! kondigden de tonen van een naderend muziekcorps den optocht aall van de leerlingen van het Gymn&Bium en de Hoog-ere Burgerschool, die del' deputl\tie een groet kwamen hrengen. Eene commissie kwam in do zaal en bracht bij monds van den heer van Diggelen bare hnlde aan de Transvaal. Diep gettoffen door dit ongekunsteld bewijs van waardeering antwoordde de heel' du Toit met den hartelijken wensch, dat dit jonge yolk krachtig opgroE'ien mooht op den bodem van het oude land en daar de oud-vaderlandsche deugden in eere honden. En namens Zuid Afrika vroeg hij "Vooral ook van dit jonge Nederland steun en sympathie. Die van hen mocht willen komen in den jongen staat aan de overzijde van het watAr zon er open armen en warme harteR vinden. Trans.. vaal vraagt helaere hoofd8n en krachtige armen, en die zonden er nooit te veel zijn, Het tafereel was zoo eigenao.rdig, clat de deputatie en de gasten zich niet konden woerhouden naar buiten te gaan, om den stoet een paar malen te zien defileeren, wat geschiedde onder het zingen van het Tmnsvaalsche Tolkslied. Werkelijk was het treffend al deze boop,olle, frissche knapengezichten te zien voorbijirekken, en berhaaldelijk verklaarde de depu.. tatie, dat dit een harer aangenaamste herinneriDgen zou zijn aau deD tooht in Nederland.

ae

De reeks dertoosten werd laU weder voortgezet door den heel' Mollerus op de Znid Afrikaanscbe Repnbliek en J!;eneraal Delprat op het land, waar men DOg iets hoogers kende dan den Qlgemeenen dienstplicht, dien hij altijd bad voorgestaan ; waar bet geheele leger yolk ifil en als de nood Ban den man kerns het gansche yolk legel' is. Wat ook, vroeg de spreker, is een Langnek, wanneer er geen breede scbouders ender f.taan, wat een Spitskop, als er geen dappere koppen op zijn. wat eon Schninsbeogte, als er niet recbt op :bet doel W01,dt gemarcheerd? En zoo bracbt hij ook een dronk aan het Transvaalsche letzer in den persoon van kommandant Smit. De oud·minibtt-r Vl'olik herinnerd.. in een geestige rede, dat men 'Voor 100 jaar den Ssten Maart nog Prinsjesda.g noemde (geboorted9g van Willem V) en dit wat in het vergeetboek raak~, toen men de Franscben in het land haalde. die de vrijheid kwamen brengen, die men 0.1 tweehonderd jaar had ~ehad. Evenals de TranRvalers hoopte hij dat men nooit meer vreemden zon gn.an roepen en Nederland blijven zon een oDafhanke~ijk land, als zil het hunne had'len gE'maakt. De voordracht yall eeniU'e dichtre-elen door den heel' Van Eaden wisselden de dmnken af, WRfl.rop prof. de Lauter de toekomst dronk van Transvaal, daal'bij prof. Harting herdacht en heti:'een hij voor die toekomst had gedaan en den steull inriep voor hetgeen de Zuid Afrikaa.nscbe deputatie in het belarag van die toekomst kwam vrallen. De heel' Heemskerk van Beest meende, dat men dan niet betel' kan doen dan Transvaal toe te wenschen de jongens vao Jan de Wit, die bi; voorkomende gelegenheden hetzelfdo hadden gedaan, wat zij zoo voonreffeliik bleken te kunnen, en no. cen dronk van den heel' Roland Holst op President Brand, van den Oranje Vrijstaat, de bemiddelaar in den jongsten Btrijd, opperde de heel' van Duyl de vraa.g, of prof. De Louter de zaak niet ~en weinig te veel van de eene zijde had bezien. Naar zijne meening tech kwam Transvaal niet halen, maar brengen. AlB de heel' du Toit ODze jongens vroeg, was het niet omdat er geEm jongeDs genoeg waren in do.t land met zijn zoo vruchtbare gezinnen, maar omdat er de gelegenheid was om te bereiken wat veleu hier niet bereiken kUllnen- Als het kapitaal vroeg, was het niet 0.180£ het om een aalmoes kwam, maar omdat het gelegenheid had voar Bolide eD. vruchtdragonde belegging. .ffin vooml moet niet worden vergeten, dat Transvaal ons een geest van opgowektheid had gebracht, die misschien weI wat te veel werd gemist. Naar zijn geToelen dus moesten de dankbaren BaD Geze zijde staan en Jliet aan die del' deputatie. De heer du 'troit meende dat beide sprekers gelijk hadde.. Bij herin or

3'7 nerde het geschenk der deputatie aangeboden d00r een bekende firma in zilYGrwerk. Het was een leeuw, die met een poot het Transvaalsche wapen steunt en met de andere het bekranst. Dat scheen hem de juiste verhollding tusschen beide landen Zij helpen elkaar. Op geestige wij?o werd dit denkbeeld verder door den spreker uitgewerkt, Wij stippen slechts aan wat hij nag zeide over onzo partilfllchappen. Daarvan had hij veel hooren spreken. maar hi, had er nag niets van bemerkt. De deputatie zag slechts een volk, een van hart en ziel, omdat bij aIle verschil van gevoQlen een nationale bn~d allen verbindt. Strijd tl'ouwens moet er wezen. Op een kcrkhof aIleen is geen stlijd. Maf.\r daR.r is ook geen leven. Transvaal vraagt hulp, intelleC'tnet'1 en materieel, maar in het bewustzijn dat die slechta kan strekken tot versterking van de ballden tus8cben beide volkeD en Eegen en. voordeel brengen ~a.l aan beidQn. Hierna herdacht nog de heel' Cnperns het. roel'end tp.fereel del' overwinnende b0eren, die hun hoofd ontblootten bij het lijk van gQneraal CoHey. Dat wa! de poezie in het pOZRIsch leven. En die poezie in een volksleven verkrijgt men 8lel hts door eendracbtige samenwerking van allen, zonder onderscheid van ran~ of stand. . Het was nu haag tijd voor het vertrek del' deputatie en de beer Karsten sloot dus de tldel met een hartelijken dronk op den gastheer, de eenige officieele vertegenwoordiger van Zuid Afrika op het vaste]and. Namens allen zegde hij hun hartelijk dank voor de gelegenbeid, door hem geschonkpn, om op zoo aangename wijze met de wakkere Afrikaanders ke!lnis te maken. Bij bet opstaan van den disch ward aan President Kruger en de daputatie, namens Arnhemscbe dames, een prachtige bloemkrans aang-eboden door den heel' Jera.ld Keller, op wiens korle en krschtige toespraak de President even pittig en flink antwoordde. Het was elf uur geworden eer het gezelsebap wedel' het station bereikte. In den gemakkelijken saloDlVagen echter, Eonder gevaar van versperring- op den weg, vloog men snel 1angs de met kapok (Kaapsch voor sneeuw) bedekte heidevelden. In 43 minuten werden de 57 kilometer tusschl:'n Arnhem en Utrecat nfgelegd en ns een kort opontbond alusar was men in 28 miDuten (36 kilometer) te AmRterdam. De depntatie stelde het zeer op prijs dat zij daar nag den avond na het dimer had hnnen teru~keeren. De s8rlonwagen was pas geheel vernienwd en deed met de depntatie aIs het ware een prottfrit. Het geheeJ onderstel is thans op gutta-percha gebouwd en tusschen ieder veerblad

is DOg een gutta-percha. ll'lool. Zooveel aIs wij leeken daa.rOT&r konden eordeelen, Ichijnt dit stelael ll'leer aanbeveling te verdienen, want ll'lelfs op dezen buitengewoon snellen rit was de beweging in het gebeeI niet onaangenMm. Den 9den Maart was het ZOllda~ en daarmede kwam ook de rustdag voor de afgezanten. Ze ontvingen. geen bezoeken, maar brachten er eenige, die kenmerkend zijn door hun grooten eenvond. Bee.ls vroegtijdig was de Nieuwe Kerk op·den Dam door eelle ontzagwelrkende menschenmn.ssa bezet, 't leek weI of de Koning- komen moest. Even half tien verscheen de Deputa.tie, voorafgegaan door een commissie nit den kerkel"aad. Ze waren to voet gekomen, en hadden zich onder een groote schare van nieuwsgierigen voortbewogen naar het bedchuis. De predikant De. P. van Son had tot tekst Joh. 13 : 1-11 gekozen en riep de gezanten een hartelijk woord van welkom nit het midden der gemeente toe. Plechtig klonken aaB het einde der prediking de orgeltonen en het gezang der gemeente, toen het door het bedehnis weerklonk: " Dat 's Heeren zegen op n amI " De. Van Son sprak daarna den Dud Testamentiechen zegen nit, en de gezanten gingen heen, uitgeleid door de straka genoemde commiesie. Het yolk op den Dam verdrong zich om de gezanteu te zien, die zich weer te voet naar Doelen-hotel begaven. Eenige jongens kwamen naar generRal Sroit, om deze de hand te geven, wat hij zeer vriendelijk deed, zelis sprak hij sommige van die yrijmoedige bengels ~en hartelijk woord toe. Van een zijner Becretarissen verge21eld, begaf de heer Kruger zich in den avond naar de Christ. GerGE. Kork op de Keizersg' acht en woonde daar de godsdienstoefening bij onder lelding van Ds. L. Nijens. Deze speak een hartelijk woara tot den Sta.a.tspresident, die ten tweede male op dezeD dag opging naar de kerk. Ook daar werd den president Psalm 184: 3 toegezongen.

RET BEZOEK

TE A.M:ERSFOOBT.

Op Maandag 10 ~faart vertrok de Depntatie ten 12 nre per spoor van Amsterdam. D&&r Amersfoort op nitnoodiging van du Bnrgermeester aldaa.r. Om 12 uur 24 min. werd de deputatie san het versierile

89 station fees~elijk ontvangen door eene Commissie, waarbij oak Dr. H. F. Jonkman zioh bevond. Het mUllIiekgezelscbap "de Amersfoorlsche Harmonie" speelde op het perron bet Tra.nsvaaische 'Volksliecl. De leerlingen va.n bet Gymnasium en de Hoogere Burgerschool en de talrijke menigte juichte deD. Tranlva.lers toe, die, na met de Toormelde commiseie eene rijtoer door de staa te hebben gemaakt, zich naar het Raadhuilil begaven, waar zij door den Burgemeester en de leden van den Gemeenteraad werden 'Yerwelkomt. De deputatie bra.cht een bezoek aa.n professor dr. P. Harting ten zijnen huize. Bij de door de Deputatie bij~ewoonde gymnastiek- en sebermoefenin~en \Tan de leerlingen der H. Burgerscbool bood een der leerlingen met een fhnken spepeh san generaal Smit een Iauwerkra.ns aan. Ten 5 lue yond het diller in de Raadzaal plaats, die voer die ge]egenheid smaakvol versierd was met blQemen en vlaggan waaronder ook de Transvaalseha vlag. Tegenover ie zitplaatsen der depntatie bevond zieh bet. Transvaalscbe wapen. Ds. Du Toit deed het gebed, en de eerste feestdronk werd ingesteld door den Bur~emeeBter Jhr. mr. T A J van Asell van Wijek op Z :M den Koning. De tweede feestdronk door dell heer W A Crooekerrit op de Tra.nsvaalsche Republiek, welke beantwoord werd door Pl'esident Kruger. Hij betuigde zijn dank voor zich en voor 't Transvaalsehe Yolk, dat niet veroverd beeft, m!lar tel'ogno.m wat men had af~enomen. Hij heeft niets tegen de Engelsehen, maar weI tegen de lieden, die yalscho berichten omtrent de Transvalers inzonden. Voor elke kogel en patroon die verseboten is, gaven de TraDsvalers het dubbele terug. Ten slotta zegt l1ij dank voor de sympathie in Nederlantl en te Amersfoort genoten en hij heeft goede hoop dat de Bpoorweg in Transvaal zoo ver za,l kunnen gereed komeEl, dat daar nabij de N ederlandsobe sohepen zullen aankomen en vertrouwt dat men in Nederland daartoe raim zal bijdragen -Daarn dronk de Burgemeester op " oom Paul " gelijk hij den president noamde. De Majoor Doorman, garnizoencommalldant, stelde een ironk in op generaal Smit, den overwinnaar van Spitskop, waarnIL de generaal met dankbetuiging eene korte popula.ire schets gaf van hetgeen in de laatste jaren tussohen de Tranevalers en de Engelscben was voorgevaJIen. De feestdronk, die daarop voIgds, was 'Yan Dr. Borger, rector van 't Gymnasium, op dell onderwijs-superintendant Du Toit, breJllgende die spraker dit in verbanc1 met het onderwijs in Transvaal.

De beer flu Toit c1aarop dank betnigende, stelde eeD' feestdronk in op professor P Harting, die de ee1'8te impulsie gaf en zoo krachtig voortzette tot de al~emeene sympatbie iD Nederland voor Transvaal, waarom dan ook de doputatie moh geDoopt had gevoeld in de eerste plaats prof. Harlmg 88D bezoek te brengen en alzoo ook gaarne naar Amersfoorli "'W8a gekomen om aldaar te verto6ven. Dr. H. F. Jonkman plengde voor d~en toost namena pro.£. Harting diens erkentelijkheid, kunnende deze wegens gezoniheidsredenen niet bij flen feestmaaftijd aanwezig zijn. Na a:O.oop "an het diner vertrok de Deputatie-oDOel' gejnbel en afscheidsgroeten der nan 't station verzamelde koloaeale volksmenigte, in het salon-spoorweg rijtnig nur Amsterdam. Op Dingsdag 11 Maart ontving de depntatie een bezoek va.n den heer Wertheim, en hield zich veryolgeDs bezig me' hunne eigene zaken tot 12 uren, toen zij ten huize van den' 'Burgemeester dejenner gebruikte, en instaat werden gesteli eenige merkwaardigheden van de stad fe bezoeken. Des avonds ten 6 nur 30 mn. ward de depntatie door de regeliDgIJ Commissie van het werklieden verbond "Patrimonium," :iD een drleta.! rijtnigen van "Doelen-Hotel" afgehaald, eD kwam even daarna hI. de reoeptiezaal van het gebouw U Plancins" aan, waar zij aan tal van verbondsled~n werd voor·, esteld en waar de eerewijn werd geplengd. :M.iddelerwijl was in de ver~aderzaal een 2roote meni~!'te 8aam~ekomen om geliuige te ziJn van de pleohtigheic3. In c1e met de TransvaaIscbe kJearen rijk versierde zaal, waS ondermeer het N ederlandsch wapen aangebracht en droe~n verschilleBde tropeen de namen van Spitskop, Langnek, Bronker8p'l"Uit, en SMuin8Mogte Het "Sohotsche zangkoor" en" de muziek der diako»ie weezen" naman plaats, en toen de hseren Kruger, DB "Toit eD Smit binnen kwamen, weerklonken eenige !Chette. rende fanfares van de weezcnkapel als welkomBt~oet. Nadat de versohillende leden der oommisl!li. plaats hadden RenomeD in de aangewezen 'Volgorde, opende de heer K Kater de plechiigheid a.1s 1'0orzitter van het verbondsbestunr naar de wijze van Ie Patrimonium" met het lazen van Psalm 128 en Psalm 124, waarna de 'YergaderiDg het eerste vers van Psalm 150. anhief. Hierop gillg de eerevoorzitter, de heer J. Welhers nit Utrecht voor in het gebed, eD werd door het Sohotsohe zangkoor Psalm 124 aangeheven. Thana 'Bam de eerevoorziter het ",oord en riep de hooge gasten namena ce Patrimonium" e8D ha.rtelijk welkom toe_

41 Hij wee! op den striid door de jeugdige repnbliek gevoerd en op de overwinning die zij mocht bebalen. De geestdrift, hierte Iande door Prof. HartinJ.t onder anderen me~ gewekt, werd vooral in Patrimoniums midden door Ds. Cachet verlevendigd, teeD hij in cen gehouden voordracht aanwees, wat eigenlijk de Transvalers waren. En thaDs, nu de strijd met bet zwaard heeft op~ehouden,. maar in een anderen strijd met woord en pen reeds aanvankelijk de zelle is bevochten, wenscht hij het Driemanscbap de hulp des Heeren toe op zijn moeilijken weg. Met fen woord van DB. Lion Cachet zijn rede beslUltend, wees hij er op, dat aUeen de gerechtigbeid een volk verhoogt en dat Transvaal, hondt het aan God vast, eenmaal groot worden moet. Alsnn bekomt de heer Poesiat het woord, die aan de leden der Depnta.tie de eerediploma's van " Patrimonium" over. hano.igt. In sierlij ke satijnen omslagen, de kleulQn der Nederlandsche vla~ dragend, zijn ze gevat, en't woord van diepgevoelde, bartehjke syrnpathie, dat deze aanbiedingo vergezeldt', ~etuigde van de groote Hefde, waarmede U Pabimonium" de manDen van Transvaal in haar midden zag. Nu klonken de tonen van een zeer schoon lied, door den beer J . .A.. Wormser verTsardigd, door het Schotsche zangkoor aaDgehe'fen : 't Vaderlijk eddee} I 't Is 't bloed in Onze adren ; 't Erfdeel van moed en van manlijJl'e kracht. 't Erfdeel der godsvrucht en deugd onzer vadren, 't EIfdcel der trouw van dat Genzengeslacht. Daarvoor ie waken, ta strijden, te leven, Daarvoor to staan ala de onwrikbare rots, Daarvoor-wil 't God-ook het le~en te geven, Dat is voor 't nakroost de rooping zijns Gods. Zonen der martlaars I EenzeUde bedoelen Hseht ODS aan u met veeI heiliger band Dan ooit gemeenschap des bloeds doet gevoelen. Reikt in deZ8 ure ODa als broeders de hand I Sebold eens Europa. bij 't woeden der vla~en, Die mch vergaeren aan 't dreigende zwerk ; W&as dan Trannaa.l, als het Holland dier dagen, Bolwerk der vrijheid en herberg der Kerk I Hiema overhandigde de heer Kater een album met deDaamteekeningen van "Patrimonium's" leden aan de De..

'2 pntaMe, en lall de Bchoone opdracht voor. Hij uiUe ook fleD wensch, dat eenmlla1 bet woord bewaarheid mocht worden: cc Afrikl\ vOOr cIe Afrikaauders." liN DE BURGERS DEB ZUID·AFRIKAANSOHE REPUBLIEK.. G,liefde B'I'oed6'l'8 en StamveruJa/nten! Bestuurders en lAden van het Nederl..ndsch Werkliet!Gnverb6nd die voor dria jaren U ),uune diepe sma.rt betuigden over de rooving l1wer onaIhankellJkheid; en die, toen Gij, vertrouwende 'lD}> den Heere en uw goed recht, nair de wapenen greept, om U", onafhankelijk volksbestaan op EngeJands knjgers to lteroveren deze Uwe worstelingen e8JlerziJds met an~sli eJIl vreeze 8Dderzljc1s met blijdschap in het hart en gebed tot den Heere dar legeIschal'On volgden, bie en U bIj daze hUDDe hulde &aB. Bieden U hUDne hulde a.an in vlag en sohrift, met het nederig verzoek, een en ander in hefde van hen aan te nomen. Zoo heeft dan ook wader bij U ODze God zich een Worstelaar betoond, een Heere, die de ha.ndeTl ten strijde, en de vlDgeren ten oorloge onder. wijst, en dage.en, die op Zijuen Naam vertrouwen, lliet beschaamd doet uitkomen. Daarvan £etnigt ook de nieuw geslotene overeenkomst, die hel. odel Driemansohap, Uw, waal'diga Deputat18, op den derden jaa.r. -dag dar overwmnillg van den Majnba, mot. de Engelsohe Rege~ng sloot en teekende. Verkraegt Gij niet a.11es, waarop Gij billiJk mocht hopeD, tooh Broeders ! GIj kreegt veel. Dies jmoht met U onze harte: "uwe ziel is 9ntkomen Ban den Btrik des vogelvaDgers, de 8\rik.is gebroken, en Gij mjt ontkomen." Blijve het nn steeds bij U :-" Onze hulp is in den naam des H~ren, we hemel en aarde gemaakt heeft." (Psalm 124, Ters '1 en 8). Gaat, HolIa.ndsohe Broeders! Burgers der Zuid•.A.frika.a.nsche Republiek! dUB mQedig ToOrt op 's Hee...en wegen, en weest verzekerd van de liefde en de hulde, die U ODS lIollandsch harte biedt. Met het oog op den Koning der Koniu/len. die de gerechtigheid bemint en de billijkhOOen lilBf h6Pft, verkriJg't Gij U we begeert", en worde weldra de juioh. toeD vernoDlen :-" Afrika TOOI' de Afnkaners, van de Kaap tot de .zambesi!'· Dat geve God, tot heerlijkhoid Zijns greoten N"ams, tot blijdschap mede van onze harten, wier roem het is te zlJn Uwe Breeders en Stamverwanten in Nederland.

.c, PtLtrimonium".

DB BEBTUUImB&lI:N EN LEDEN VAN BET NED. W.B:B.KLIBDENTERB. ce PATRIMONIUM"

Het album was in groen Satijn gebonden, terwijl de binnenbladen de Nederlandsche kleuren uroegen. Het was iu een fraai bewerkt kistje gevs.t en een geschenk de hooge gasten Ws.artiill. De vergadering ZODg nn Psalm 66 vers 4 en 5, Waal."D& Prof. Dr. A. A. Kuyper het woord verkreeg, die ong'eveer hat volgende zeide : Geen feestrede za.l het lIijn, geachte mannen, die hadeD avond door mij word t nitgesproken, geen fesl!trede, 'WBont die 'VOegt niet bij den deftigen toon en het ofticieele kleed van .hedeDJ da&r z~ niting is van blijheid OIl vreugd.

GeeD feast.rede, maar een woord nit het hart, tot het hart. Neen, mijn hoorste eerzucht aallijD d,. talk te wezen VBon wat er omgaat In de harten die gij hier verzameld ziet. Aan wat 1eeft in ons hart moet uiting worden gegeven, en to en ~ II'll onJangs aankwaamtin ons land, kwam heel een yolk U tegemoet, en allen deelden in den volksjubel, n gewijd. Maar mengden onze stemmen zioh oak in die jubeltoaeu, hier is iets hoogers, iets heiligers, iets heerlijkers, waardoor we ons aan n. gebonden gevoelen. HaBst zonden we gewensoht hebbeB u' op te eisehen voor onszplven, ma.ar dat hebben we niet gewild. Niet het geloof, maa.r de banrlen des bloeds zijn het, die hiel' den boventoon hebben en omdat ge de kinderen zijt van ons 'Volk, behoort ge aaD. dat yolk toe. N een, niet ala broeders in 't p:eloof in de aerate plaats, traden we n tag-emoet. Toen de EDgelschen n bevochten en mch voorbereidden op den slag, bogen ook zij de knieen orn de overwinning af te smeeken vaB. hun God. Oak aan hen zijn we door ba.nden des geloofa gebonden. :Maar wat ons hart tot n doet uitgaan, zijn die trekkingeo van de bandeD des bJoedp, is dat diepe volksleven, waardoor we het gevoelen dat gij van de onzen zijt. Wij, wij nemen sIichts een beBehelden plaats in onder het N edet"landsche volk, en daarom zij ook thana onze platJ.ts bescheideD, en behoort ge eerst aan het vaderland, en daarno. aan ODS. Maar dan ook, waonier de banden des bloeds en die des galoofa vereenigd zijn, is het hoogate yerkregen, en ziju we in waarheid kinderen cens Yolks. Van dat yolk staa.t hier een kind voor u ; nIt den boezem van dat yolk \ian aIleen nienw leven in de aderen van onze maatsohappij stroomen, stroomen ook Voor de hoogere standen, die aIleen door de frissche levesskraeht va.n dat volk kunnen worden vernieuwd en verjongd. Dit zijn de mannen en vrOuwen die voor u den zeg-en God'! op de knieen hebben afgesmeekt. Hier aanschouwt gij ze. die met n de verwinniug hebben afgebeden van hun God. die neerkDielden, &la de lkricbten uit den vreemde hun meldden bopelooze pogingon door u in 't werk gesteld, maar ook, die juichtonen opzonden wanneer de mare uwer overwmningen doordrong tot hun 001. Indien in de dagen van u wen strijd tot deze mannen en ftonwen het bericbt was gekec.aen, dat uit Zuid Mrika de mannen vaB. Transvaal naar Holla.nd zouden reizen, om hun broeders to zien, dan zouden ze de werold td rijk zijn geweest. EB vanwaar nn zoo warme klopping van het hart ~ Vanwaar zooveel geestdrift POI in uwen strijd hebben wij achoone dargen hier beleefd. Lion Cachet verhaalde ODS vaD

uw Hjde. en van de verdrukking waara8D ge bloot stondt.. Hoe ge waart neer~ebogen in het sOOf en hoe gij, oude stam"erwantell, door Ben overmachtigen vijaBd werd vertreden. Toen kwam het bericbt van de annexatifl, en we '1'f'&ren bedroefd tot 1n de BieI, tot de maTe van uwen opstand Ons oorbereikte, en er in OllS aller ha.rt iete werd ~evoeld van clen ouclt.n heldenmged, waarmede wij Filips en Napoleon hebben weerstaaD, 0, hadt 1(8 ons toen kunnen zien, met wat opgoe'Yektheid van geest, met wat baaete het nieuweblad in de hand "Nerd genomen om de berichteD. van bet oorlogstooneel te vernemen. Hoe ieder na. zijn arbeid en dagwerk met ~retigheid vroeg, wien de zege in den strijd was gebleven, en hoe ieder jubelde van blijdschap wanneer de "extra tijding," een extra. goede bleak te zijll. Hadt ge ons kunnen zien OD de groote vergadering in Artis gehouden, waar duizenden sRam kwamen om over uwe belangen te spl'6Len. Wat woorden, gloeiende van geestdrift, te 'Yurig misschien, werden toen geboord. Toen, strand Lion Cachet OPt toen voor ons de vertegeBwoordiger van uw yolk, en hij vertelde wat gij waart, en boe gij streedt, en met donderend applaus werd zijn rede OOegPjuicht. In die vergadering werd de oorlog teg'en Engeland geeischt, wilde men zich de opstand der Ieren ten nutte mayen, Ka.. perscbepen uitrusten om Engeland afbreuk te doen, en Indian niet vroeder mannen met meer wijsheid de za.ken bad.. deB geleid, dan ware door de alte stoute taal misschi6n ODS volksbestaan bedreigd geworden. Maar zal ik u den geestdrifli duidelijker scbetsen P Welnu we hebben ook een oorlog, een oorlog in Atjeh. Toen daar de groote overwinning door ons eigen Ieger werd behaald,. toen de KraOOn was gevalle., toen was er een enkel minister, die zijn hotel illumineerde, maar het valk bleef dof, en zweeg stil, en bad voor de overwinning geen enkelen vreugdekreet over. Maar toen de naam van den Spitskop bier werd genoemd, en de zege, door de Boeren bevochten bier werd bekend gemaakt, toen heeft ons yolk gejubeld over de overwinning door zijn eigen kinderen bebaald (OOejuiching). En zoo ge nn vraagt, vanwaar die geestcirift?' Omdat Engeland ODBe oude mededinger is, omdat, waar wij ale volk terugzonken, voor een deel daarom ook, maar da.arom niet alleen. Bet heeft ons goed gedaan iIi u dat oude Geuzengeslacht. '00 zien herleven, waa.raan wij een groot deel van onzeJl. roem te danken hebben. De scheldnaam geuen werd in een eere..

45

titel omgezet, en toen lUen in Europa. den naam van

Ie Boeren" met minachting noemde, habt ge dien naam behouden niet aIleen, maar hem verheven tot een, die thana met eerbied door de wereld wordt begroet. (Toejuiching.) Wij Hollanders zijn deftig pn van patrisischen bloede, met een groot historisch kapltaal. En al is ODS Tolksbestaan onbeduidend, de Motleys kwamen nit Amerika. over, om de schatten van onzll hilltorische dad~n in hun taal te verteIlen aan Jhun volk. We zijn gelijk v8t"wende adelijke kinderen, die, nog weI in het bedt van blazoen en ~es]achts­ wapen, ons aan eeD ledigeu discll. tegoed doen aan den rOE'm van 0118 voorgeslacht, Onze onbeduidendheid beklemt ons, en waar de roem onzer vaderen weerklinkt, buig-cn wij het hoofd onder den titel van "de Chineezen van Europa." W ann car zou het waarheid worden wat Bilderlijk zong :

h Holland groeit weer," " Holland bloeit weer."

En wanneQr r;ou Holland als verjongd opstaan onder de natian van Europa P Maar zie, daar klonk op al die Bombere vrage:n hot antwoord van uit Zuid Afrika. Daar was een NICUW Holland opgestaan, met de oude ta.al, met het oude bloed, met nieuw vuur en met nieuwe kracht Toen zagen we In die breede aa.ngezichteB en in die forsche schendel's de geuzen van Den Briel terug, en gij, mannen van Transvaal waart ons eon stuk van ODS historie. (Toejuiching.) Maar ook in u zien we Calvinisten, en cen kenmerk van den Ca.lvinist is, dat hij vraagt nao.r recht. Eerst buigt hij zich neder en geeft hij zich a ITer aan het recht Gods, am daB de hand uit te strekken na8.l' het bloed del' verzoening, dat van genade spreekt. Toen gij, mannen van Tr&Dsvaal opstond, met bet Zandriviertractaat in de hand, toen bebt ge door uw recht te eischen, het rechtsbesef ia onzen boez.em weer doen ontwa.ken, en ook om die oorzaak is het, dat wij u den dank brengen van ens hart. :Maar ook ge bebt ons iets allders doen zien. WeI hadden wij en ODze kindQren de geschiedenis va.ll Phal'a." gelezen, en de hladen van eigen hietoria opgesla.geu, maar nooit hadden we het zoo goed begrepen, dat mysteria van Gods inwerken in 't leven der volkeren, dan toeD we uwe nitreddingen hebOOn aa.nscbouwd. nat mysteria werd in die dagen zoo geveeld, dat zelfs onze heftige tagenstanders in liwe gescbia.. de.. is de leidingen Gods hebben at'kend. N een, wij komen u niet de eere brengen, aIleen Gode zij

die gebracht. :mer is er iets in ODS hart TaB angst, dat deluide toejuicbingen van ons Tolk uw ziel eenigermate tot schade zonden zijn ; en er zijn brQeders die Toor n hebben gebeden, opdat dit kwaad verre Tan u blijve. Maar tach wij komen (lllk u danken voor den troost dien ge ons biedt. Wij Hollanders zijn in deze dagen met gelukkig, ons land wordt door partijschappen verschenrd, en zelfs zij, die den lIaam Tan J eZUB belijden, staan als strijders tegenover elkander. Niet dat we freuren am den strijd, want we zouden den naam van mannenbl'oeders niet waardig sijn, indien we lliet den moed hadden voor ons beginsel te sta.QU en te strijden, am daar voor niet, zoo 't moet, de eenheid op te offeren. :Maar tach het iil zoo droef, en. hij die tot u spreekt, heeft in 't heetst va.n het partijvunr zijn tente opgeslagen. Da.arom kan hij u zeggen hee de ziel va.n een ernstig man daaronder gebukt gaat. Maar da.nk, dank voor den troost, dien ge ons bracht, want toen ge kwaamt, ziju Vaal' een oogenblik: althaD.s de scheidsmuren weggeva,lle~ en hebben alle partijen elkander de hand gereikt om u als broeders te ontvangen. (Toejnichiugo.) :Maar daar is meer. Wij Hollanders zijn ~oo 2leker niet van onze grenzen ala gij van de uwen. En wanneer un onza Oostergrens het wapengekletter wordt varnomen, waar zijn dan de mannen die in ODS vaderland de heldenfeiten zullen deen aanschouwen Tan den Spitskop en Langnek P Vaak bekruipt ons d, vrees van opgeschreven te zijn am uit de rei del' natien te verdwijnen, maar ala dat ooit mocht gebeuren, dan zal geen echte zoon Tan Nederland den nek krommen onder 't juk del' vreemden, maar dan trekken we uit als vrije zanen, naar 't nieuwe Holland, naar Transvaal. (Toejuiching) En waar we tot dnsver van 't vaderland hebhen gesproken, dan rest ons BOg aen enkel woord over onze partlj. De partijstrijd ga!Lt ZOOVQr, da.t onlangs een onzer dagbladen de meening uitta, dat men ons den mond moest snoeren, ging ~t niet met het woord dan met de daad. Welnu zoo 't daar ooit toe komen macht, dat men geweld pleegde aan ons Christenvolk, dan zien we nit naar 't nieuwe va.derland, dat ODS de vrijheid brengen zal, die ous dan bier werd onthouien. 0118 vaderland heeR geen groote roepiug meer. Wij hebben onzen tijd gehad, ell gaan terug. Ret is er niet ongelijk &an of ge u op 't ~ouden bruiloftsfeelt uwer ouders bevindt, die zich in de kracht Tan een nieuw gesla.cht, hnDne kind'ren Yerheugen.

Ontvang dan op dit feest dezen wensch: lJewaart immer den Hollandschen toon en uw Christ&lijk kara'k:ter. naar is niets da.t a.all uwe nationaliteit meer schaadt dan het ovettemen va.n anderer gewoonten. Dat heeft ook Holland groot na.deel berokkend. ~ el zouden we nog Engela.nd boven Frankrijk ira dit opzicht verkiez~n, ms,8rr wacht u toea voor Britsehen in vloed. Bewaart ook uw Christelijk karakte't". Men heeft ons be8chuldigd van besing op n te willen leggen, die beschuldiging werpen we verre Tan ons, maar geve God, dat ge een moogt zijn e::l niet onze partijschappen moogt kel1nen. Laat uw Christelijk karakterlbewaard blijven maar nit eigeu, vrije overtuiging. Handhaaft de Kaffirpolitiek, die ge betor dan de Engelschen hebt begrepen. Lo.at de Kaffers op hUB plaats en Yoedt ze 0p, opdat ze eenmaal nwe broeders mogen zijn. Brengt aan het geslacht, dat nog onder den vloek van Cham gebogen gaat, den zegen van nwen Heer. Denkt van 011S yolk niet te hoog, we hebben u eens verlaten en nog ern stiger onheilen bezorgd, maar nn onze heerlijkheid taant, make de Beore onze God uwen weg voorspoedig. En thans ziQt gij hier voor u mannen die n niet aan een leening kunnen helpen, want ze hebben geen kapitaa.l, dan in hun bloed, en in de v~reelte hand. Ze arbeiden in het z weet des aanschijns. Maar daar ze op den Spitskop ean mystelie Gods hQbben eanschouwd, wenschen ze u ea nw yolk een mysterie te schenken, en weI een vJag. En zoo ge dan vragen mocht wat Imysterie in I die vlag schnilt, welnn, elk krlj~sman kan daarop antwoorden. Voar de vlag heeft een krijg~man alles veil, de strijd om d~ standaard was immer het hevigst, onder de schadnw van de banen der vlag werd zeUs de arm van de sterV"ende gewapend en de kleuren van de vlag werkten dikwerf levendwekkend waar ce moed gestorven scheen. Komt, mann8n broeders, ontrolt de vlag en roept Inide met mij : "leve de Trans rnal ! "Onbeschrijfelijk was de geestdri£t~der vergadering~·en een daverend gejnich ging van uit de ontzaglijke meLigte Ope Een schoone zijden vierklenr werd ontrold en de weesjongeDs speelden het Transvaalsche volkslied. Toen dit geeindigd was, barstte de toejuichin~ op nieuw los, en hartverheffend klonken nn de tonenlva.n 't ,. Wilhelmns" en van 't "Wien N eerlands bloed." Daarna. werd de vla.g onder 't zing en va.n een schoon lied, door den h ael' Wormser vervaardigd, heen en weer bewogen, en klonken llOg de Inide hoem's der menigte. Thana na.m Dr. KUIper op nieuw het woord. Hij wees op

de woorden, in de vlag aanwezig:

CI In U" naam zullen wij Jdoeke dadell doen," en sprak Tervol~ens : Generaal Smit I in Daam van "Pa.trimollium" bied ik 11 deze vIaa' Toor de Transvaal aan, maar ik: VI"aag' u thanl5 daarbij deze belofte, geef er mij de band op: "N001'l' KOMT

DIB VLAG IN DE H.lNBEN T.lN DEN BRIT."

Onder een donderend "hoera" van de menigte nam de Techtgeneraal bet ~eschenk aan, waarfta de p.taatpresident in een kort woord dank bI&Cllt. Mijne vrienden!, zeide hij ongeveer, broeders en zuster ! De tijd laa~ mij niet toe IMlg te sprekeu, ik heb zooveel gehoord en mijn hart is overstelpt. Laat mij u kortelijk dit zeggen Daar waar was een tiJd dat mijn yolk zich neerboog in 't stof en da.t ik tegenover 5000 mannen stond, toen EngeJands Koningin elk verzoek van ons had verworpen. Er schoon nergens uitkomst te zijn. en toen zeide ik tot die mannen: Laat uwe stemmen opgaan tot den Verlosser. Ze waren neergebogen in 't stof, maar ze riepen: "Spreek Heere, wij uwe knechten znlJen hQoren." Wij hebben niets gedaan, de de Hecre heen gestreden voor ons. God regeert en niemand mear, dit hebben zelf de blinde heidenen moeten erkennen. God regeert en zat 't blijven. doen tot in eeuwillheid I-Luide toE'juichingen gingen wederom op, en toen verzocht de heer Kater der vergadering staande aan de Deputatie te willen f.oezll1gen Psalm 121 : 4. &C

De Heer zal u steeds gadeslaaB" enz.

Welk gezang door de hoornmnziek der weezen werd begeleid. De heer Lion Cachet sleot deze onvergetelijke za.menkomst te rnim 9 nre met dankzegging, waarop de Depntatie Raar C'JOntnrier vertrok om de receptie der Znid. .A.frik. Vereen. bi] te wonen. De weesjongens en het Schotsche zangkoor verdienen een woord van 10£ voor de flinke wijze waarop zii rrioh van hun taak hobben ge'k:weten, en "Pa.trimonium" een woord van hartelijken dank voor den sehoonen avond aan &11e aanwezigen bereid. Van Plat"ci1.f,S reed de deputatie naar 't van bniten feesteIiik met bloemfestoenell, gasvla.mmen en wapenborden R8tooide huis vall den heer Coutnrier aan de Keizersgraoht, waar de Zuid .A1rikaansche Vereeniging eenige honderden heeren en dames in de gelegenheid stelde met de depuiiatie keDnis te maken of zoo dit reeds was iesehied~ eenige uren in haar gezelschap door te brengen. De Transvaalsehe depnta.tie heeft, zoowel in Pat".irrumium .Is in de sehitterende lokalen van Couturier, opDieuW' bet

bewijs gekregen van de

groote sympa.thie e11 waardeerint. die men ha,a,r en het yolk en haar land in aIle klassen en ra.ngen der maatschappij toedraagt. Op Woensda.g 12 Maart ging de Deputatie naal' 1.Tmuiden. Voons werd dien a.vond door de leedin"en va.n de handels· lohool, het gymnasium en de hoogere burgerBcholen. aan de geza.nten een serenade gebra.cht. Door de :8.a.mbouwen werd de groote stoet beschenen, dio zich door een sterk politiegeleide ell door de noodige A.msterdammers omKeven langs den weg voorlbewoog. Talrijke vlaggen en vaandels. lampions en wat dies meer zij gaven den stoat eeD belangwekkend aanzien, en geen onbekellde. die va.n uit de verte de serenade-brengers zag aankomen, zoo. vermoed hebben dat dit de N aderla.ndsche jeugd was, WILDt waarlijk, even als volwassen menschen wa.ren ODze jongens voor den dftg gekomen. . In de Uoelenstraat aangekomen werd de commisBie nit de Berenade bij de geza.'Bten teegel8,ten, welker president een kort woord namells zljne medoleerlingen sprak De heer du. Toit daBkte het jonge volkje van Nederland voor do bewijzen va.n hartelijkheid en belangstelling die het gaf. Daarop verloonden zich de leden van het gezantschap un de brengers der serenade en de heer Kruger nam het woord om aa.n de Hollandsche jeugd daDk te brengen Toar wat zij deed. De heer Smit verzekerde, dat hij met de Bel'enade was ingenomen en over het geheel met al wa.t de Depnta.tie bier te lande ten deel viel. fiij vroeg het adres der jongens yoer een brief van de Transvaalsche jeugd, wa.a.rop een Ter"ard geroep von stemmen voIgde. Toen de stoet a.£trok word Ran de achterzijde van het DoelenhoteI Bengaalsch vuur afgestoken en Tau de aoht~r" TeDst,ers wuifden de heeren der Depnliatie a.a.n de schooljengd met iUDDe zakdoeken een vaarwel toe. RET BEZOEK TE LIlIDEN.

Op Donderdag, 13 :Ma.a.rt, des morgens ten 10.30, arriTeerd. de deputatie per specialen trein aan het statien te Leiden, vergezeld van den heer J. G. Th. Boelaerts vall Blokland. Zij werd verwelkomd door den bnrgemeester vall Oegstgeest en daa.rna door den voorzitter van hot studentencorps, de heer L. U do de Haas, die h.ao.r dank zeid. dat sij aan de uitnoodiging gehoor h3.d ge~evell, haar door het Leidsoh studentencorps gezonden. De heer dn Toit e&.

",oordde, cilt gecuo

uituoodisi~g

lLugeUlmer was Jreweeet.