Zwangerschap. Voeding tijdens. zwangerschap. Bescherm embryo en foetus tijdens. Tien tips voor aanstaande ouders. zwangerschap

10 J AA R GANG

augustus / september 2013

70 | België € 10,50 | Nederland € 10,50 | tweemaandelijks |

Zwangerschap Voeding tijdens zwangerschap

Bescherm embryo en foetus tijdens zwangerschap

Tien tips voor aanstaande ouders Belgisch voedingsmagazine

Othofyto Media geeft twee tijdschriften uit:

Orthofyto en LeefNu

Website OrthoFyto Media online Maak kennis met onze website www.orthofytomedia.com! Op de site treft u alle informatie betreffende de tijdschriften Orthofyto en LeefNu. Ter gelegenheid van de honderdste editie van Orthofyto is dit magazine tot het einde van dit jaar volledig digitaal te lezen. Om de andere edities te kunnen lezen, heeft u een abonnement nodig. Vanaf 2014 zal op deze website ook het volledige archief van Orthofyto en LeefNu geplaatst worden. Op de website treft u alle voorwaarden.

18 e jaargang N R . 100

JULI / AUGUSTUS 2013 JAARGANG 18

Integrale geneeskunde INTeGRALe kANkeRTheRApIe VoedING ALS bASIS VooR IedeRe TheRApIe GeïNTeGReeRde behANdeLING VAN depReSSIe

Orthofyto is het enig vaktijdschrift in België voor artsen, therapeuten en andere (para)medische professionals werkzaam of geïnteresseerd in preventieve gezondheidszorg en integratieve geneeskunde. Orthofyto heeft als doel deze professionals op de hoogte te houden van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van integratieve holistische gezondheidszorg, specifiek gericht op orthomoleculaire voeding & geneeskunde en fytotherapie.

uw leef- en eetwij(s)zer

Leef Nu LeefNu

24 1989-2013

®

Voedsel om te ontstressen

slimmer door goed eten

opVoeden in deze tijd

oVerbeVissing

beteugel uw stress

69

LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu.

Voorwoord

Gezond zwanger Zwanger zijn is voor de meeste vrouwen een mooie bijzondere periode. Voor sommige vrouwen is het echter ook een periode van chaos van hormonen, ochtendmisselijkheid en allerlei kwaaltjes. Onze huidige samenleving maakt het niet gemakkelijk om op een serene, gezonde manier zwanger te zijn. Alleen al het jachtige leven, met zijn vele prikkels en verantwoordelijkheden, geeft veel belasting voor een zwangere vrouw. Het is daarom belangrijk, voor moeder en foetus, om evenwicht te zoeken, om relaxatiemomenten in te bouwen, zich goed te voeden om aldus zichzelf en de baby in spé goed te verzorgen. In deze editie van LeefNu bespreken de natuurdiëtisten Annemieke Meijler en Marijke De Waal Malefijt welke voeding goed is voor zowel moeder als baby. Ook Walter Faché geeft in de “Eetwijzer” een volledig orthomoleculair voedingsplan om voor, tijdens en na de zwangerschap in prima conditie te blijven. Het artikel van drs. Ulvyia Sharif Zada bevat veel informatie over het gebruik van etherische oliën tijdens de zwangerschap. Juist gebruik van etherische oliën ondersteunt toekomstige moeders bij fysieke en psychologische druk waardoor er meer innerlijke harmonie is. Van zwangerschap naar opvoeding met de praktische en tips van Karla Mooy. Karla heeft zich gespecialiseerd in “ontspannen opvoeden”. Voor iedere ouder of ouder in spé heeft zij opvoedtips die de harmonie in het gezin ten goede komt. Verder in dit nummer recepten voor deze tijd van het jaar en nog veel andere interessante artikelen. U heeft het waarschijnlijk al gemerkt; LeefNu zit in een nieuw jasje! We hebben grootse plannen met ons tijdschrift en met deze editie is de eerste stap gezet. We hopen dat u het leuk vindt en lezen graag uw mening op [email protected] Namens de hele redactie wens ik u veel leesplezier. Pascale Van den Heede

Hoofdredacteur

LeefNu 70

augustus- september ‘13

3

Cursusprogramma FIOW Najaar 2013 Cursusprogramma FIOW Najaar 2013 Onze GezondheidsBistro's, voor ieder die verantwoordelijk en met zorg met de eigen gezondheid en die van anderen omgaan Onze GezondheidsBistro's, voorwil ieder die verantwoordelijk en met zorg met de eigen gezondheid en die van anderen wil omgaan Bistro 6 - Lichaamsschoonheid (Oktober/November 2013) Telkens van 19u tot 22u  03 oktober - Orthomoleculaire(Oktober/November huidverzorging Bistro 6 - Lichaamsschoonheid 2013) Telkens van 19u tot 22u  van collageen: huidverjonging  10 03 oktober oktober --Aanmaak Orthomoleculaire huidverzorging  de huid beoordelen en toepassen  17 10 oktober oktober -- Cosmetische Aanmaak vanproducten collageen:voor huidverjonging  24 oktober Huiddrainages, maskers, lymfedrainage, sapkurenen toepassen  17 oktober - Cosmetische producten voor de huid beoordelen  - Huidproblemen: allergie, cellulitis, oedeem, spataders  14 24 november oktober - Huiddrainages, maskers, lymfedrainage, sapkuren  14 november - Huidproblemen: allergie, cellulitis, oedeem, spataders

Onze professionele opleiding, voor ieder die beroepsmatig in de gezondheidszorg werkt of voor ieder opleiding, die over een orthomoleculaire basiskennis Onze professionele voor ieder die beroepsmatig in debeschikt gezondheidszorg werktdeof voor ieder die over een orthomoleculaire basiskennis beschikt Start 2 jaar – Module 4. Orthomoleculaire Pathologie (9-18u)  Zaterdag 12–oktober Start 2de jaar Module- Spijsverteringsstoornissen 4. Orthomoleculaire Pathologie (9-18u)  Zaterdag 19 oktober Degeneratieziekten  Zaterdag 12 oktober - Spijsverteringsstoornissen  - Immuun- en endocriene systeemziekten  Zaterdag Zaterdag 16 19 november oktober - Degeneratieziekten  Psychiatrie  Zaterdag Zaterdag 30 16 november november -- Orthomoleculaire Immuun- en endocriene systeemziekten  Zaterdag 30 november - Orthomoleculaire Psychiatrie

Vervolg in 2014: Module 5. Orthomoleculaire Voedingsmanipulatie (in 4 delen) 22 februari, 01 maart, 15 maart, 29 maart2014 (in 4 delen) Vervolg in 2014: Module 5. Orthomoleculaire Voedingsmanipulatie Module 6. Orthomoleculaire Diagnostiek (in 2 delen) 22 februari, 01 maart, 15 maart, 29 maart2014 25 & 26 2014 Module 6. april Orthomoleculaire Diagnostiek (in 2 delen) 25 & 26 april 2014

Vier unieke FIOW seminaries (ééndagsopleidingen / bijscholingsdagen) Vier unieke FIOW seminaries (ééndagsopleidingen / bijscholingsdagen)

Vrijdag 13 september: De onderkende link tussen stress en menopauze van 9u tot 17u Vrijdag Neuromusculaire van de 9u tot 17u Vrijdag 25 13 oktober: september: De onderkendemanipulaties link tussen stress en neurotransmitters menopauze van 9u- van tot 17u Vrijdag Hypoglycemie, manipulaties een miskendevan metabole stoornis - van -9uvan tot9u 17u Vrijdag 22 25 november: oktober: Neuromusculaire de neurotransmitters tot 17u Vrijdag voorkomen en epigenetisch - van 17 u Vrijdag 06 22 december: november: Allergieën Hypoglycemie, een miskende metabolebehandelen stoornis - van 9u9u tottot 17u (Abstract Z.O.Z) Vrijdag 06 december: Allergieën voorkomen en epigenetisch behandelen - van 9u tot 17 u (Abstract Z.O.Z)

Faché Instituut Kerkstraat 103 - 2970 Laarne 09/369 06 42 - [email protected] Faché- Instituut Kerkstraat 103 - 2970www.fache-instituut.be Laarne - 09/369 06 42 - [email protected] www.fache-instituut.be

Inhoud

Medische wildgroei ...................................................................................................... 6

nn Actueel

Het ontsporen van de diagnostiek van mentale ziektebeelden................................................................................8

nn Voedingsdossier

Voeding tijdens zwangerschap.............................................................. 9

70

augustus / september

nn Redactioneel

J a a R g a n g 10

2013

70 | België € 10,50

| Nederland

andelijks |

€ 10,50 | tweema

ap

Zwangersch

Voeding tijdens p zwangerscha

Nazomerse recepten.. ................................................................................. 12 nn Orthotarische recepten Slimmer door goed eten............................................................................14 nn Eetwijzer

Orthomoleculair voedingsplan vóór, tijdens en na de zwangerschap........................................................... 16

nn Medisch Dossier

Zwangerschap en aromatherapie...................................................... 19

nn Uit de praktijk

Tien tips voor aanstaande ouders..................................................... 23

Depressie en discipline............................................................................25

nn Toxiciteit

Bescherm embryo en foetus tijdens zwangerschap............29

nn Ecologie

Aquacultuur.. ......................................................................................................31

nn Orthomoleculair dierenrubriek

Voedingssupplementen voor honden zijn noodzakelijk voor hun levenskwaliteit deel 3............................................................31

nn Orthomoleculaire waarschuwingen

Vermijd zinkdeficiëntie tijdens zwangerschap......................... 35

nn Kort nieuws

Cacao, een heerlijk medicijn................................................................. 37

Ziekte van Lyme. . .......................................................................................... 37

De Vlier. . ..............................................................................................................38

Zinktekort komt vaak voor..................................................................... 38

Bescherm embryo en foetus tijdens p zwangerscha

Tien tips voor aanstaande ouders Belgisch Zine

voedingsmaga

Zwanger zijn en de geboorte van een kind zijn twee hele bijzondere gebeurtenissen. Tijdens de zwangerschap maakt de vrouw in negen maanden tijd grote veranderingen door, zowel lichamelijk als geestelijk. Een gezonde leefstijl en het gebruik van een goede natuurlijke voeding helpen de moeder en de baby om in deze periode in goede conditie te blijven. Dit vergroot de kans op een gezonde zwangerschap en vermindert het risico op gezondheidsproblemen bij de baby.

Erkenning LeefNu

Adverteerders OrthoFytoMedia

Nieuwe website....................................................................................................2

FIOW

Cursusprogramma najaar 2013.............................................................. 4

Ojibwa De Roeck

Ultimate oil blend.. .............................................................................................15

Nordic Naturals

Pro Omega............................................................................................................27

Pharma Nord

D-Pearls. . ................................................................................................................ 30

Energetica Natura

NitroGreens.......................................................................................................... 40

LeefNu is sinds juni 2007, het enige neutrale Orthomoleculaire Wetenschappelijke Tijdschrift erkend door de ‘European Union of Science Journalists’ Associations’ en de ‘European Research Advisory Board (EUR AB)’.

LeefNu 70


5

Redactioneel Walter O.M. Faché

Medische wildgroei Wie de kranten bewust en selectief leest kan de laatste jaren de opeenvolgende ontelbaar schandelijke dossiers in de medische-, farmaceutische- en voedingsindustrie moeilijk meer volgen. Wij zijn in een nieuw tijdperk gekomen waarin alle duistere toestanden het licht zien en openlijk in de media komt. Ik denk maar aan de overmedicalisering in de psychofarmaca en de dure psychotherapie, die beiden zwaar onder vuur worden genomen door Koen Lowet klinisch psycholoog en psychotherapeut, de denktank Itinera in een rapport over onze geestelijke gezondheidszorg, pschoanalyticus Paul Verhaeghe over het toenemend gebruik van antidepressiva en antipsychotica, Thierry Christiaens professor huisartsgeneeskunde UGent en medevoorzitter overheidscommissie psychofarmaca en psychostimulantia over te hoog voorschriftgedrag van antidepressiva en antipsychotica door huisartsen, en ga maar door. Zij goochelen allen met allerlei termen waar de gewone leek niet wakker van ligt en helemaal niet begrijpt. De essentie wordt niet aangeraakt, de meeste medicijnen zijn onnodig en toxisch en zouden in de meeste gevallen kunnen vervangen worden door niet-toxische orthoceuticals die spijtig niet worden terugbetaald door het Riziv. Deze omwenteling zou een reële gigantische besparing kunnen zijn!

Wildgroei van psychische pillen De wildgroei in het voorschrijven van psychische pillen wordt zelfs zo erg dat de overheid het buitensporig voorschrijven van antidepressiva en antipsychotica aan banden wil leggen door middel van nieuwe richtlijnen, om makkelijker de artsen op het matje te roepen en te dreigen met monsterboetes. Het is onbegrijpelijk, dat professoren en artsen enerzijds zo blind zijn om onder wetenschappelijke druk de dubbelblind onderzoeken door de farmaceutica uitgevoerd, als gouden standaard kritiekloos te aanvaarden. Zij doen kwistig en onbezorgd mee aan de gigantische overmedicalisering en aan de hoge druk van de angstige patiënt, die tevens mondiger is geworden met de daaraan gekoppelde mogelijke schadeclaims. Al deze factoren hebben artsen ertoe aangezet geen risico’s meer te nemen en liever een patiënte ziek te verklaren dan er één te missen. Liever over- dan onderbehandelen en voerden hun voorschriftgedrag nog op. Weten deze artsen dat deze medicijnen enorme onherroepelijke schade kunnen berokkenen aan hun patiënten en uiteindelijk de rekening van overmedicatie dient te worden betaald door de belastingbetaler.

Wie is er nu ziek De wetenschap wordt misbruikt door de farmaceutica en de voedingsindustrie, die beiden de wetenschap gebruiken als de normale gouden standaard om hun claims te bewijzen en te doen aanvaarden door de overheid. Wetenschap voor alles, zij is de enige waarheid en onderbouwt alle nieuwe medicijnen en voedingsmiddelen om de door hen genoemde “hele zieke bevolking” gezonder te maken.

6

LeefNu 70


Hun trukendoos is onuitputtelijk en telkens vinden beiden nieuwe markten en grotere omzetten. Men noemt dit gezondheidszorg en geneeskunde waarbij de bevolking echter ziek of zieker wordt gemaakt. Wie is er nu ziek, de bevolking of de wetenschap samen met de farmaceutica? De verziekte wetenschap waarbij de ene fraude na de andere zich voordoet en de verziekte farmaceutica waarbij het ene medicijn na het andere moet ingetrokken worden tonen wie er eigenlijk ziek is. Welk medicijn zou hen kunnen genezen? Waarom moet de pas opgerichte commissie richtlijnen uitvaardigen om artsen te begeleiden hun voorschriftgedrag te normaliseren of aan te passen? Hebben zij tijdens hun opleiding en hun artsenpraktijk geen voldoende ervaring, inschattingsvermogen en diagnostische kennis opgedaan om patiënten op een meer natuurlijke manier te behandelen zonder toxische medicijnen? Medicijnen zouden slechts deskundig in uiterste gevallen mogen ingezet worden. Waarom dienen dan de verplichte bijscholingen voor artsen of zijn dat indoctrinerende cursussen van de farmaceutica om hun omzet nog meer te bestendigen en alle niches van de bevolking te bereiken? Sinds 2004 steeg het gebruik van antidepressiva met 40%, antipsychotica zelfs 50%. Het gebruik van deze medicijnen vonden ook de weg naar de allerjongsten, adolescenten en zelfs honden. Pillen met zware bijwerkingen zoals Abilify of Risperdal werden gegeven aan 8500 adolescenten en bij de 6- tot 12-jarigen steeg het aantal patiënten met 13%. Erger nog, de langetermijneffecten van dit soort pillen zijn nog steeds niet bekend of onderzocht! Ook wordt de snel stijgende oudere groep patiënten een doelgroep van een

Redactioneel

zorgwekkende verhoging van het gebruik van antipsychotica. De bevolking wordt ziek of zieker gemaakt en zieken of ziekten worden bovendien gecreëerd. Het aantal ziektebeelden blijft stijgen om nieuwe medicijnen te creëren en een afzet te kunnen vinden.

Dogmatische criteria leiden tot een groter dictatuur De gloednieuwe richtlijnen van de pas opgerichte commissie wil met deze richtlijnen bepalen wie een antidepressiva of een antipsychotica mag krijgen, hoelang mag deze duren en hoe hoog mogen de dosissen zijn. Wij komen met zulke praktijken in een nog groter dictatuur, waar de criteria dogmatisch worden vastgelegd door personen zoals professor Geert Dom van de UAntwerpen en voorzitter van de Vereniging voor Psychiatrie, professor Thierry Christiaens van UGent medevoorzitter overheidscommissie psychofarmaca en psychostimulantia, mensen van het Riziv en het geneesmiddelen- agentschap, Volksgezondheid en ook mensen van op het terrein (wie zijn dat?) en academische specialisten. De vraag is welke belangen hebben al deze leden van de commissie en welk is hun betrokkenheid met de farmaceutica? Wordt dit fenomeen ook in de richtlijnen opgenomen? Heel wat vragen kan je dan stellen over de onafhankelijkheid van de commissieleden als je vaststelt dat het Vlaamse onderzoek in de universiteiten voor minstens 16,1% wordt betaald door de farmaceutische industrie en hiermee Vlaanderen wereldkampioen is van sponsering door het bedrijfsleven. Hoe kan je dan onafhankelijkheid garanderen zoals de kersverse rector Rik Torfs terecht zegt. Zo bestaan er bijvoorbeeld leerstoelen aan de KU Leuven die worden betaald door Kellogg’s, Deloitte, Bayer, GlaxoSmithKline en Pfizer!

Besluit Het is vanzelfsprekend dat wetenschap in een continue evolutie moet blijven en nieuwe diagnosetechnieken ontwikkelen, nieuwe nuttige onschadelijke medicijnen op de markt brengen, maar dit mag niet ten koste van het belastinggeld en nog minder van de gezondheid van de patiënt zijn. Overconsumptie is al lang een heikel probleem, dat nooit zal worden opgelost als de ethiek en de belangenvermenging tussen het medisch establishment, de universiteiten met de wetenschappelijke referenties van onderzoeken, de overheid en de orde van geneeskunde niet grondig worden gescreend en gecontroleerd. Een fundamentele aanpak is hoogstnodig door een universiteitencommissie om drastische niet of slecht bewezen medicijnen te elimineren, medicijnen met een grote toxiciteit en analogen medicijnen te bannen. Maar vooral medicijnen te substitueren door niet-toxische orthocijnen naar de eed van Hippocratisch “geef de patiënt het medicijn met de minste toxiciteit”. Deze niet-toxische orthocijnen zouden een wettelijk eersterangs voorschrift moeten krijgen. Het spreekt vanzelf dat ik als directeur van het Faché Instituut en de ondervoorzitter van de Belgische Vereniging van Orthomoleculaire geneeskunde (BSOM) een integrale visie wens van alle goed bewezen geneeskundige behandelingen zonder belangenvermenging in functie van de gezondheid van de patiënt, de wetenschappelijkheid en de vrijheid van keuze van therapie. Er moet een herdefiniëring komen van bewezen therapieën heel het gezondheidsbeleid en zelfs een nieuwe definiëring van kanker volgens oncologen uit de VS en oncoloog Jacques De Grève.

LeefNu 70


7

Actueel Pascale Van den Heede

Het ontsporen van de diagnostiek van mentale ziektebeelden Eén van de grondleggers van de DSM-4, professor emeritus én psychiater Allen Frances, luidt de alarmklok voor het overmatig diagnosticeren van mentale aandoeningen als gevolg van de nieuwe, pas verschenen DSM-5. De DSM-5 werd gepubliceerd in mei 2013 en de vrees is dat er door dit nieuw handboek miljoenen psychiatrische patiënten bijkomen. De DSM, Diagnostic and Statistical Manual of Statistic Disorders, is de bijbel van de psychiatrie en wordt sinds de 2de wereldoorlog gebruikt voor de classificatie van psychische aandoeningen. Sinds DSM-3 wordt een classificatie op basis van symptomen gebruikt, wat als voordeel heeft dat er een eenheid is van communicatie, waardoor ieder arts wordt geacht te weten over welke aandoening men spreekt. De professor emeritus zegt dat vooral kinderen het slachtoffer zullen zijn van de overmatige aantal mogelijke diagnoses, die sinds 1980 van 265 tot momenteel een 500 tal opgelopen zijn.

Kinderen zijn niet langer lastig of druk, maar hebben ADHD, Autisme of Borderline. De diagnostische mogelijkheden en categorieën stijgen spectaculair in het handboek en daarmee ook het risico dat de medicalisering zal toenemen. De farmaceutische industrie in de VS mag rechtstreekst naar de consument adverteren en dit resulteert in massa’s commerciële impact. Dit was tot zijn grote spijt reeds het geval bij de DSM-4. Door de indicatie van autisme uit te breiden naar het syndroom van Asperger, een mildere vorm van autisme, werden ineens veel meer kinderen gediagnosticeerd. Wanneer vroeger 1 op 2.000 kinderen de diagnose autisme kregen, steeg dit na de publicatie van DSM-4 naar 1 op110 en in 2013 kreeg 1 kind op 50 het etiket “autisme of syndroom van Asperger” opgespeld! Net als autisme werd ook ADHD een echte epidemie. Wereldwijd is het aantal kinderen die de diagnose ADHD kregen meer dan verdrievoudigd.

8

LeefNu 70


Met als resultaat een label voor het leven en ook medicatie. Die medicatie kan veel bijwerkingen geven op korte termijn, waaronder overgewicht en zeker ook bijwerkingen op lange termijn, die op dit moment nog niet allemaal bekend zijn. Maar ook het stigma voor de kinderen en de speciale behandeling dragen beiden niet bij tot een goed zelfbeeld en een normaal leven. Eén van de nieuwe valse epidemieën die hij voorspelt sinds de publicatie van de DSM 5 is “rouw”. Mensen mogen maar 2 weken rouwen. Langer wordt vanaf nu beschouwd als een psychische aandoening en krijg je de diagnose “major depression disorder”, waarvoor er natuurlijk weer antidepressiva worden voorgeschreven. Verdriet wordt gemedicaliseerd. Ook als je je zorgen maakt over een fysiek symptoom, bijvoorbeeld bij kanker of chronische pijn en de dokter vindt dat dit niet redelijk is, kan hij de diagnose “somatic symptom disorder” stellen. Zijn boodschap aan de artsen is: stel niet te vlug een diagnose ook als is de nieuwe bijbel hiertoe zeer uitnodigend. Zie de patiënt voor een langere tijd en zie hoe de toestand evolueert. Geef niet te vlug medicatie, want verkeerde medicatie kan verstrekkende gevolgen hebben. Aan de patiënten geeft hij de raad om niet alles onmiddellijk te geloven en te gaan voor een second opinion. In België is op 8 jaar tijd het gebruik van antidepressiva met 40% toegenomen en het gebruik van antipsychotica met 50%. Meer dan 1 miljoen mensen slikken antidepressiva en dat terwijl het effect bij velen even groot is als bij placebo. Gesprekstherapie, waarvan de doeltreffendheid bij depressie bewezen is wordt niet terugbetaald, maar medicatie wel. De overconsumptie komt hoofdzakelijk doordat de huisartsen de behandelingen die gestart zijn op advies van een specialist verderzetten. Een pilletje voorschrijven vraagt minder tijd dan in te gaan op de problematiek van de patiënt. Dat terwijl er in België uitstekende richtlijnen bestaan voor verantwoord voorschrijven van antidepressiva, maar ze worden onvoldoende opgevolgd. Teveel richtlijnen baseren zich op die criteria van de DSM-4 en nu 5, waardoor er, zoals eerder vermeld, teveel diagnoses zijn en daardoor de artsen geneigd zijn om te vlug, teveel medicatie voor te schrijven.

Referenties: Knack, 8 mei 2013 “Toppsychiater Allen Frances luidt de alarmbel” Allen Frances: “terug naar normaal” De Morgen: 14/8 brief van de dag Dr. Dirk Van Duppen

Voedingsdossier Annemieke Meijler en Marijke de Waal Malefijt

Voeding tijdens zwangerschap Zwanger zijn en de geboorte van een kind zijn twee hele bijzondere gebeurtenissen. Tijdens de zwangerschap maakt de vrouw in negen maanden tijd grote veranderingen door, zowel lichamelijk als geestelijk. Een gezonde leefstijl en het gebruik van een goede natuurlijke voeding helpen de moeder en de baby om in deze periode in goede conditie te blijven. Dit vergroot de kans op een gezonde zwangerschap en vermindert het risico op gezondheidsproblemen bij de baby. Bovendien helpen deze maatregelen zwangerschapskwaaltjes, zoals misselijkheid, verstopping, vermoeidheid en bloedarmoede voorkomen en/of verminderen.

Gezond zwanger Voor een gezonde zwangerschap zijn een aantal factoren van belang: • Voldoende B-vitaminen, specifiek foliumzuur • Voldoende essentiële vetten • Beperk de belasting met schadelijke stoffen • Voorkom infecties • Behoud een gezond gewicht • Neem voldoende vitamines en mineralen.

Voldoende B-vitaminen Met name het B-vitamine foliumzuur is nauw betrokken bij de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel van het kind; de opbouw van hersencellen en de aanmaak van verschillende hersenhormonen (neurotransmitters). Uit onderzoek blijkt dat kinderen van moeders die de eerste drie maanden van de zwangerschap geen extra foliumzuur hadden geslikt 44% meer risico hebben op gedrags- en emotionele problemen dan kinderen van moeders die wel foliumzuur hadden gebruikt.2 Verder is foliumzuur nodig voor een goed homocysteïnegehalte in het bloed. Homocysteïne is een schadelijke stof en wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op allerlei ziekten, zoals hart- en vaatziekten, botontkalking en kanker. Homocysteïne beschadigt de placenta wanneer de hoeveelheid in het bloed te hoog is. Daarnaast is homocysteïne een indicator voor het functioneren van het biochemische proces methylering. Een gezonde methylering zorgt ervoor dat cellen zich gezond delen en ontwikkelen. Het is betrokken bij de productie van geslachtshormonen en insuline. Verder zorgt de methylering voor het afvoeren van schadelijke stoffen zoals zware metalen en pesticiden. Een ontregeling van de methylering wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op onvruchtbaarheid, miskramen, vroeggeboortes, groeivertraging, een laag geboortegewicht

en aangeboren afwijkingen (Down-syndroom, open ruggetje, hazenlip, open schedel). Foliumzuur werkt nauw samen met vitamine B2, B6, B12, magnesium en zink. Het is mogelijk om de foliumzuurhuishouding via de huisarts te testen door middel van bloedonderzoek. De volgende waardes (nuchter geprikt) zijn van belang: foliumzuur, vitamine B6, B12 en homocysteïne. Het normale homocysteïne-gehalte in het bloed is 7 micromol/ liter voor mannen en 6 micromol/liter voor vrouwen. Het betreft nuchtere bloedwaarden. Een waarde boven de 15 micromol/liter is te hoog.

Voldoende essentiële vetten Omega-3- en omega-6-vetzuren uit koudgeperste olie, noten, zaden en vis spelen een belangrijke rol bij het reguleren van de hormoonhuishouding en het voorkomen van zwangerschapsvergiftiging, stemmingswisselingen en postnatale depressie. In een Deense studie bij 9000 zwangere vrouwen bleek, dat vrouwen die geen vis aten (een belangrijke bron van de omega-3-vetzuren EPA en DHA) drie keer zo vaak een vroeggeboorte hadden dan vrouwen die minimaal een keer per week vis aten.4 Voor een goede aanleg van hersenen en zenuwstelsel heeft de baby voldoende van het omega-3-vetzuur DHA nodig. Zo is bekend, dat een tekort aan omega-3-vetzuren tijdens de zwangerschap kan lijden tot permanente leerproblemen bij kinderen.4 Ook

LeefNu 70


9


helpen de omega-3- en omega-6-vetten voedselovergevoeligheden en allergieën bij kinderen te voorkomen. Daarentegen werken transvetten ongunstig. Transvetten (geharde vetten, gehydrogeneerde vetten) zoals in koek, gebak en snacks blokkeren de werking van gezonde, onverzadigde vetten en verstoren de aanmaak van zwangerschapshormonen. Ze worden ook in verband gebracht met een laag geboortegewicht bij baby’s en een verminderde kwaliteit van de borstvoeding.6

Beperk de belasting met schadelijke stoffen In de eerste drie maanden van de zwangerschap worden alle organen en systemen van de foetus aangelegd. De maanden daarna ontwikkelen ze zich verder. In deze periodes is de foetus het meest gevoelig voor de schadelijke effecten van giftige stoffen als alcohol, tabak, grote hoeveelheden cafeïne en vitamine A, kunstmatige zoetstoffen, verontreinigingen, zoals zware metalen en PCB’s, medicijnen en medicinale kruiden.

Verontreinigingen in vis Een aantal vissoorten bevatten zeer hoge concentraties zware metalen en/of PCB’s. Voorbeelden zijn haai, zwaardvis, marlijn, Atlantische zalm en koningsmakreel. Grote consumptie van deze verontreinigingen worden in verband gebracht met onder andere geboorteafwijkingen, gedragsproblemen en gehoor- en zichtafwijkingen bij kinderen. Let daarom op uw visgebruik. Zie www.viswijzer.nl.

Vermijd kunstmatige zoetstoffen Gebruik geen kunstmatige zoetstoffen, zoals aspartaam, sacharine en cyclamaat. Over de veiligheid van kunstmatige zoetstoffen tijdens de zwangerschap zijn tegenstrijdige onderzoeksresultaten bekend. Gebruik ze daarom zekerheidshalve niet.

van de baby. De Listeria-bacterie komt voornamelijk voor in rauwmelkse, zachte kaas en vaccuumverpakte gerookte vis. Besmetting met deze bacterie geeft een vergrote kans op een abortus. Het is daarom extra belangrijk om tijdens de zwangerschap te letten op hygiëne en voorzorgsmaatregelen te nemen ter voorkoming van infecties.

Behoud een gezond gewicht Een gezond gewicht vergroot de kans op een gezonde zwangerschap. Bij een gezond gewicht heeft de baby minder risico op groeivertraging in de baarmoeder, een te laag of juist te hoog geboortegewicht en een vroeggeboorte (geboorte voor 37 weken). Ook is bekend, dat als u tijdens de zwangerschap een gezond gewicht heeft, uw kind op latere leeftijd minder risico op hart- en vaatziekten en diabetes loopt. Bij overgewicht worden de suikerhuishouding, bloedsomloop, spieren en gewrichten van de moeder meer belast. Dit kan leiden tot een grotere kans op zwangerschapscomplicaties, zoals hoge bloeddruk, zwangerschapsvergiftiging en zwangerschapsdiabetes. Door overgewicht ontregelt de insulinehuishouding. Dit wordt ook wel insulineresistentie, hyperinsulinisme of metabool syndroom genoemd. Waarschijnlijk is deze insulineresistentie verantwoordelijk voor de bovengenoemde gezondheidsproblemen. Signalen die duiden op een ontregeling van de insulinehuishouding: 1. Vermoeidheid, vooral na de maaltijd of aan het eind van de dag 2. Sterke drang naar zoet, vooral tussen de maaltijden in, om 16 uur en direct na de warme maaltijd 3. Prikkelbaarheid, duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid of wisselende stemmingen tussen de maaltijden in of vlak voor het eten 4. Vaak en veel plassen, dorstig zijn 5. Regelmatig schimmelinfecties (vaginaal, huid, nagels) 6. Diabetes in de familie 7. Bij eerdere zwangerschappen: zwangerschapsdiabetes, groot kind, grote gewichtstoename tijdens de zwangerschap.

Voorkom infecties

Neem voldoende vitamines en mineralen

Tijdens de zwangerschap is de moeder gevoeliger voor het oplopen van infecties. Vooral besmetting met de toxoplasmoseparasiet en de listeriabacterie tijdens de zwangerschap kan gevaarlijk zijn voor de baby. Besmetting met de toxoplasmoseparasiet kan plaatsvinden door het eten van rauw of halfgaar vlees, ongewassen groenten en door in aanraking te komen met de ontlasting van katten. Deze besmetting geeft risico op schade aan ogen en hersenen

In de eerste drie maanden van de zwangerschap worden alle organen en systemen van het kind aangelegd. In de vierde tot en met de negende maand staat verdere groei centraal. Deze processen maken, dat uw behoefte aan voedingsstoffen tijdens de zwangerschap toeneemt. Er is onder andere extra energie, eiwit, essentiële vetzuren (omega-3 en -6), vocht, vitamine A, B, C, D, E, calcium, magnesium, ijzer en zink nodig.

10

LeefNu 70



Gebruik daarom voldoende voedingsstofrijke basisvoedingsmiddelen zoals water, groenten, fruit, volle graanproducten, vis, vlees, ei en noten. Let hierbij op de kwaliteit. Hoe ongeraffineerder het product, hoe meer voedingsstoffen het bevat. Zo bevat volle bruine rijst 5-10x meer vitamines en mineralen dan witte rijst. Zorg er ook voor dat uw lichaam deze voedingsstoffen goed opneemt. Een goede spijsvertering en het vermijden van producten en omstandigheden die de opname of behoefte aan voedingsstoffen negatief beïnvloeden, zijn belangrijke voorwaarden. Stress, haastig eten, spijsverteringsklachten en gebruik van voedingsstofrovende producten verminderen de beschikbaarheid van voedingsstoffen. Voedingsstofrovende producten zijn nicotine, alcohol, cafeïne, cacao, geraffineerde suiker, kunstmatige hulpstoffen.

Preventie van allergie Wanneer er een allergie (hooikoorts, astma, eczeem, voedselallergie) in de familie zit, heeft de baby een verhoogd risico op het ontwikkelen van een allergie. Gelukkig zijn er een aantal maatregelen tijdens de zwangerschap om dit risico te verlagen. De belangrijkste punten zijn: een gezonde darmflora van de moeder tijdens en na de zwangerschap, niet roken tijdens en na de zwangerschap, voldoende inname van vitamine D en de essentiële vetzuren EPA, DHA en GLA.

Literatuur en referenties 1. Visser T. Syllabus Natuurlijke voeding bij een zwangerschap(swens), voedingsinterventies volgens het Energieherstelplan; 2. Roza SJ et al. British Journal of Nutrition 2009; sept. 22:1-8; 3. Nelen WL et al. Homocysteine and folate levels as risk factors for recurrent early pregnancy loss, Obstetrics and Gynecology vol 95 no. 4 (2000), pg 519-24; 4. Olsen SF, Secher NJ. Low consumption of seafood in early pregnancy as risk factor for preterm delivery: prospective cohort study. British Medical Journal, vol 324 (2002) pg 447-50; 5. Erasmus U. Fats that heal, fats that kill, Burnaby: Alive Books (1993) pg 380; 6. Erasmus U. Fats that heal, fats that kill, Burnaby: Alive Books (1993) pg 112; 7. Naeye RL, Peters EC. Mental development of children whose mothers smoked during pregnancy. Obstetrics and Gynecology vol 64 no. 4, pg 601-7; 8. Rantakallio P. Relationship of maternal smoking to morbidity and mortality of the child up to the age of five. Acta Paediatrica, Scandinavia, vol. 67 (1978) pg 621-31; 9. Holland M. International Journal of Environment Studies, vol. 17 (1981), pg 67-71; 10. Pieroq S, et al. Withdrawel symptoms in infants with fetal alcohol syndrome, Journal of Pediatrics, vol. 90 no. 4 (1977), pg 630; 11. Lewis DD, Alcohol and pregnancy outcome, Midwives Chronicle and Nursing Notes (dec. 1983), pg 420-3; 12. Streissguth AP. Prenatal alcohol-induces brain damage and longterm post natal consequences, Alcoholism: Clinical and Experimental Research, vol. 14, no. 5 (1990), pg 648-9; 13. Tuornamm T. The adverse effects of alcohol on reproduction, Journal of Nutritional and Environmental Medicine, vol. 6 (1996), pg 379-91; 14. Gezondheidsraad: Naar een toereikende inname van vitamine D, Gezondheidsraad 30 sept. 2008, www.gezondheidsraad.nl 15. Schuitemaker G. Meer licht op vitamine D, Ortho Communications and Science 2008; 16. Kalliomäki M, Salminen S, Poussa T, et al. Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomized placebo-controlled trial; Lancet, 2001 apr. 7;357 (9262): 1076-9; 17. Kalliomäki M, Salminen S, Poussa T, et al, Probiotics during the first 7 years of life : a cumulative risk reduction of eczema in a randomized placebo-controlled trial; J. Allergy Clin. Immunology 2007; Apr. 119 (4): 1019-21; 18. Niers L, Marin R, Rijkers G, et al: The effects of selected probiotic strains on the development of eczema (the PandA study), Allergy 2009 sept 64 (9): 1349-1358; 19. De Waal Malefijt M, Visser T, Het Energieherstelplan, Schors 2008, ISBN 978-90-6378-769-1.

LeefNu 70


11

Orthotarische recepten Lies Helsloot

Nazomerse recepten Soep van gedroogde tomaten en oregano Ingrediënten voor ongeveer 6 porties soep 10 mooie rode tomaten • 2 eetlepels verse oreganoblaadjes • olijfolie, extra vierge •ongeraffineerd zeezout • zwarte peper • een flinke eetlepel fijne rietsuiker ( eventueel vervangen door 1/2 eetlepel stevia) Werkwijze • Zet een ruime pan water op en breng deze aan de kook • Dompel daarin gedurende zo’n 15 seconden de tomaten, laat de tomaten afkoelen en pel ze daarna • Snijd vervolgens de tomaten in vier stukken en leg deze met de zaadjeskant naar boven op een ingevette ovenschaal (bij voorkeur ondiep model) • Bestrooi de tomaten met een flinke snuif zeezout en wat

versgemalen peper • Zet de ovenschaal zo’n 2 à 3 uur in een voorverwarmde oven van 50 à 60 graden (bij voorkeur een hete luchtoven) • Pureer de tomaten daarna met de verse oregano in een blender of mix het geheel met een staafmixer tot een fijne puree. Indien gewenst kan de puree daarna door een fijne zeef gedraaid worden; vliesjes en pitjes worden daardoor verwijderd. Verdun de tomatenpuree met water tot gewenste soepdikte. • Maak de soep af op smaak met zout en peper. Serveer de soep in mooie kleine schaaltjes of kopjes. Tip: je kan deze soep ook gekoeld eten als aperitief.

Appelchutney De nazomer en het najaar zijn bij uitstek geschikt om al die lekkere appels uit de nieuwe oogst te verwerken. Een chutney bestaat in 1001 versies. Deze chutney is heerlijk bij een kaas- of charcuterieschotel, met een lekker stukje wildgebraad of kip. De chutney kan lang bewaard worden in een gesteriliseerde glazen pot. Het is ook een heel leuk geschenk. Ingrediënten 6 mooie zoete appels • 1 biologische citroen, sap van • 1 kleine biologische sinaasappel • 1 grote ui •50 ml appelazijn 20 ml rode wijn azijn • 100 g fijne rietsuiker • 1 eetlepel ongeraffineerd zeezout • 10 peperbolletjes 1 theelepel mosterdzaadjes • 1 mespunt gemalen kruidnagel • 2 laurierblaadjes Werkwijze • Schil de appels, verwijder het klokhuis en snijd het vruchtvlees in dobbelsteentjes van ongeveer één centimeter • Meng het citroensap door de appels zodat ze niet bruin verkleuren • Snijd de ui fijn

• Meng in een pan 50 ml water met de azijn, de suiker en de kruiden. Breng dit vervolgens aan de kook • Voeg vervolgens de appels en de ui toe en laat het geheel zo’n 20 minuten zachtjes koken zonder deksel • Verdeel de chutney over gesteriliseerde glazen potjes en sluit ze meteen af met een schroefdeksel. Steriliseren weckpot Methode 1: zet de glazen potjes in de vaatwasser en laat die op de hoogste temperatuur draaien. Pas wel op met het uit de vaatwasser halen van de potten; pak de pot aan de buitenkant vast. Anders kun je opnieuw beginnen. Methode 2: kook water in een grote pan. Dompel het glazen potje onder in het water wat gekookt heeft.

Pasta met notensaus Deze pasta is heerlijk en snel klaar. Eet er bijvoorbeeld een gemengde salade bij en wat stukjes geroosterde pompoen. Een verrukkelijke combinatie! Ingrediënten (voor 4 personen) 400 g speltpasta (spaghetti of tagliatelli) • 100 g walnoten 50 g gepofte kastanjes • 50 g amandelen • 100 ml olijfolie 200 ml sojaroom • 100 g rucola, grof gesneden • parmezaanse kaas, geraspt nootmuskaat, zwarte peper en zeezout Werkwijze • Breng water aan de kook en kook daarin de pasta gaar • Hak de overige noten en kastanjes grof

12

LeefNu 70


• Meng de noten met de sojaroom, de olijfolie en de kruiden • Giet de pasta af en meng deze direct door de saus • Garneer de pasta met grof gehakte walnoten, flink wat Parmezaanse kaas en de grof gesneden rucola.


Gebakken courgette met ansjovis en kappertjes Begin september kun je de laatste courgettes van het seizoen oogsten. Dit heerlijke courgettegerecht past perfect bij een stukje vis. Ingrediënten (voor 4 personen) 2 middelgrote courgettes • 100 ml olijfolie, extra vierge 3 dikke teentjes knoflook • 5 ansjovisfilets op olijfolie snuif zeezout • 3 eetlepels kappertjes op azijn optioneel: gehakte rozijntjes, verse kruiden voor de afwerking Werkwijze • Hak of pers de knoflook fijn • Doe de olijfolie, de knoflook en de ansjovis in een grote braadpan en zet deze op een laag vuurtje

• Verwarm de ansjovis zo’n 2 minuten zachtjes • Snijd de courgettes in schijfjes van ca. 1 cm dik • Voeg de courgetteschijfjes aan de ansjovis toe en zet het vuur iets hoger • Bak de courgette goudbruin • Voeg op het einde de kappertjes toe en verwarm het mengsel nog een keer goed • Werk het gerecht af met bijvoorbeeld rozijntjes of vers gehakte tuinkruiden.

Vegetarische vol-au-vent met tofu Ingrediënten (voor 8 personen) 500 g vaste tofu (de kruimelige soort is hier niet voor geschikt omdat deze bij het bakken uiteen valt) • 500 g paddenstoelen (o.a. shiitake, kastanjechampignon, oesterzwam) 4 sjalotjes • 4 dl sojamelk (biologisch) • 60 g witte speltbloem • zeezout • zwarte peper • nootmuskaat • 2 eetlepels Tamari of shoyu • een scheut witte wijn • enkele lepels olijfolie of boter voor het bakken • enkele sprieten bieslook, fijngesneden Werkwijze • Verwarm de oven voor op 200 graden Celsius • Snijd de tofu in blokjes van ca. één centimeter en meng deze op een bakplaat met enkele lepels olijfolie, wat zwarte peper en tamari of shoyu. Spreid de blokjes in één laag uit en plaats de schaal in de oven • Laat de blokjes zo’n 20 minuten in de hete oven garen of

tot ze lichtjes goudbruin zijn • Snijd de paddenstoelen in smalle reepjes en de sjalotjes fijn • Bak de paddenstoelen en de sjalotjes in wat boter of olijfolie gaar zijn. Voeg halverwege de witte wijn toe • Meng in een sauspan de sojamelk en de bloem en roer dit met een garde heel goed door elkaar zodat er geen klontjes meer inzitten. Breng dit mengsel onder voortdurend roeren aan de kook en laat het doorkoken tot het voldoende gebonden is. Kruid de saus met peper, zout en nootmuskaat • Meng vervolgens de gebakken paddenstoelen en de tofublokjes door de saus. • Versier de borden met wat fijn gesneden bieslook. • Serveer deze vol-au-vent met tofu met rijst, quinoa, gebakken aardappelen of aardappel- of pompoenfrietjes.

Pruimen cobbler Een ‘cobbler’ lijkt op een crumble maar toch weer niet... In dit gerecht wordt dankbaar gebruik gemaakt van de laatste pruimen van het seizoen. Serveer het gerecht met wat dikke, Griekse yoghurt of bij een bijzondere gelegenheid met een bolletje vanille-ijs. Ingrediënten (ongeveer 8 porties) 800 g rijpe pruimen • 125 g fijne rietsuiker 125 g zelfrijzende speltbloem (of 125 g witte speltbloem met daarin 3 g bakpoeder) • 50 g volkoren speltbloem 125 g boter (biologisch) • 1 ei • 60 ml yoghurt (biologisch) • 60 ml melk (biologisch) • snuifje zeezout Werkwijze • Verwarm de oven voor op 180 graden Celsius • Vet een rechthoekige ovenschaal in met wat boter (een schaal van ongeveer 35 centimeter lang) • Snijd de pruimen in vieren en doe ze in een sauspan met een eetlepel water en 50 g van de suiker

• Verwarm de pan zachtjes en laat de pruimen zo’n 5 minuten zachtjes koken tot ze beetgaar zijn • Doe dit pruimenmengsel in de ovenschaal • Meng de boter, de bloem, de rest van de suiker en het zeezout tot een korrelig, kruimelig deeg • Roer de melk, het ei en de yoghurt goed door elkaar en giet dit bij het meelmengsel. Roer alles zacht samen tot een zacht deeg • Verspreid dit deeg over de pruimen door er telkens een eetlepel van te scheppen. Het hoeft geen gesloten laag te worden. • Bak de cobbler zo’n 30 minuten in de oven of tot de bovenste deeglaag goudbruin is.

LeefNu 70


13


Slimmer door goed eten De werking van je hersenen wordt mede bepaald door een optimale, orthotarische voeding. In de verschillende edities van Leef Nu werd hier al meermaals op ingegaan. In deze editie geef ik jullie een aantal smaakvolle en hersenondersteunende recepten voor onze studenten die aan het nieuwe schooljaar beginnen. Ze zijn een opsteker voor de jonge en meer mature student. Want… leren dat doen we toch ons hele leven lang?

Bulgur-pudding Start je dag eens met een kommetje bulgur in plaats van de vertrouwde havermoutpap. Bulgur is gemaakt van tarwe en bevat veel vezels en proteïnen. Dit graan is een goede energiebron. Bulgur is de gezondere versie van haar geraffineerde versie: couscous. Wie om een welbepaalde reden geen tarwe mag, kan bulgur eenvoudig vervangen door quinoa. Als alternatief voor tarwe kan ook speltbulgur gebruikt worden. Je kunt het gerecht op voorhand maken. Zo ben je helemaal voorbereid op een drukke ochtend en ben je klaar voor een dag van denken en doen. Ingrediënten (circa 8 porties) 200 g (spelt)bulgur of quinoa • 550 ml soja-, rijst-, haver- of amandelmelk • 1 à 2 koffielepeltjes steviapoeder • 2 eetlepels koudgeslingerde, vloeibare honing • 2 eieren • 1 koffielepeltje natuurlijk vanille-extract of de zaadjes van een half vanillestokje • evt. snufje kaneel, vers fruit en geroosterde amandelen Werkwijze • Warm 400 ml melk op in een pannetje tot het kookt. • Voeg er dan de bulgur aan toe en laat het zo’n drie minuten koken op een laag vuurtje en onder gesloten deksel.

• Zet het vuur uit en laat de bulgur zo’n 15 minuten rusten. • Meng ondertussen in een klein pannetje de rest van de melk en de andere ingrediënten en verwarm dit langzaam onder voortdurend roeren tot de massa licht ingedikt is (als een lichte pudding). • Meng deze massa met de gekookte bulgur en breng het geheel verder op smaak met extra honing, stevia en/of kaneel. • Je kunt de pudding afwerken met vers fruit en licht geroosterde noten.

Heilbot boordevol omega-3 Gestoomde heilbot met notenpesto Een stukje licht verteerbare vis met extra omega-3-vetzuren in de vorm van een smakelijke pesto op basis van verkwikkende kruiden. Kies voor een stukje vis met MSC-label. Ingrediënten pesto (circa 8 porties) 50 ml koudgeperste lijnzaadolie • 50 ml pompoenzaadolie 50 ml extra vierge olijfolie • 1 teentje knoflook • snufje ongeraffineerd zeezout • zwarte peper • 6 blaadjes verse salie • een kop verse basilicumblaadjes • 4 ansjovisjes (uit blik, op basis van olijfolie) • 1 eetlepel kappertjes • 1/2 citroen (biologisch): sap en zeste • 8 walnoten • 8 ongepelde amandelen • 2 eetlepels pijnboompitten Voor de rest van het gerecht 150 g heilbot per persoon, flink wat licht gestoomde groenten (met als topper voor de hersenen veel broccoli, courgette, erwtjes en bijvoorbeeld boontjes) Werkwijze • Was de citroen en rasp circa een halve citroen. Pers vervolgens een halve citroen uit. Gebruik de zeste en het ci-

troensap voor de pesto. • Meng alle ingrediënten voor de pesto in een blender en mix tot je een korrelige pesto hebt. Door de noten niet volledig fijn te malen, geven ze je wat knapperig kauwwerk. • Maak de groenten schoon en stoom ze beetgaar. • Leg de heilbot in een ovenschaal en stoom ook deze beetgaar. Verwarm de vis niet te lang ter bescherming van de omega-3-vetzuren. • Serveer de groenten en de vis samen met de pesto. Tip: heb je nog pesto over? Bewaar die dan in een afgesloten bokaal in de koelkast. Gebruik het als dipsausje bij wat rauwe of lichtgestoomde groenten of meng het met yoghurt voor een romige dressing.

Rode vruchtensmoothie Ingrediënten (2 flinke smoothies) 200 ml kefir • 1 kop bosbessen • 1 kop frambozen • 1 eetlepel lijnzaadolie • 1 eetlepel chiazaadjes (voor wat exotische omega-3-vetzuren) • enkele verse muntblaadjes • water of vruchtensap naar keuze

14

LeefNu 70


Werkwijze Doe alle ingrediënten in een blender en mix tot je een fijne smoothie hebt. Leng aan met wat water en/of vruchtensap naar keuze om de juiste consistentie te bereiken.


Toast met witte bonenpaté en groene asperge Ingrediënten witte bonenpaté 200 g grote witte bonen uit blik (uitgelekt) • 2 eetlepels verse bieslook (fijngesneden) • 2 eetlepels blad- of gewone peterselie (fijngesneden) • 3 flinke eetlepels platte kaas • snuifje zeezout • zwarte peper Voor het serveren: Per sneetje getoast zuurdesem brood: 1 gestoomde groene asperge (evt. in stukjes snijden) • flink wat groene bladgroenten zoals rucola en waterkers • 1 fijn plakje verse tomaat • een flinke pluk preischeuten (of an-

dere kiemen) • een koffielepeltje olijfolie • enkele druppeltjes balsamico-azijn • extra zwarte peper Werkwijze • Prak met een vork de witte bonen fijn. • Snijd of knip de kruiden fijn en voeg deze samen met de kaas, peper en zout toe aan het bonenmengsel. • Toast een flinke snee zuurdesemboterham. • Besmeer de toast met de “paté” en garneer de toast met de overige ingrediënten.

Frisse salade met frambozen en perziken Groene groenten zijn super voor je algemene gezondheid, je lijn en ook je hersenfunctie. Schep dus maar een flinke portie op van deze heerlijke, frisse salade. Ingrediënten (circa 4 porties) 1 kop verse frambozen • 2 kleine perziken • 1 rijpe avocado • een flinke hoeveelheid groene groenten zoals rucola, kropsla en jonge spinazie • 6 eetlepels extra vierge olijfolie • 3 eetlepels frambozenazijn • 2 eetlepels yoghurt • 1 koffielepeltje mosterd • snuifje zeezout • zwarte peper • 1 handje cashewnoten (ongezouten) Werkwijze • Hak de cashewnoten grof en rooster ze eventueel licht in

UDO’S CHOICE®

ULTIMATE OIL BLEND

een droge koekenpan. Was de groene groenten. Schil de perziken en snijd ze in kleine partjes. Snijd de avocado in kleine blokjes. Verdeel de groenten, het fruit en de avocadostukjes over vier borden en schik alles mooi. • Meng in een kommetje alle ingrediënten voor de vinaigrette goed door elkaar en verdeel dit over de borden. • Garneer de salade met de geroosterde cashewnoten. • • • •

UDO’S CHOICE ULTIMATE OIL BLEND BEVAT OMEGA-3 EN OMEGA-6 DIE BIJDRAGEN TOT DE INSTANDHOUDING VAN NORMALE CHOLESTEROLGEHALTEN IN HET BLOED. DIT GELDT BIJ EEN DAGELIJKSE INNAME VAN MINIMAAL 2 G OMEGA-3, OF 10 G OMEGA-6.

Al jaren een bewuste keuze voor gans de familie Wat maakt Udo’s Choice Ultimate Oil Blend® zo uniek? Udo’s Choice Ultimate Oil Blend is een combinatie van verse en ongeraffineerde biologische oliën zoals: lijnzaad-, zonnebloem- en sesamolie. Ze zijn zodanig bereid tot de speciale verhouding van de omega-3, omega-6 en omega-9 vetzuren werd verkregen. De olie werd mechanisch geperst bij een lage temperatuur in een ultramoderne, licht- en zuurstofvrije omgeving. Deze methode werd speciaal door Udo Erasmus ontworpen om de stabiliteit en de voedingswaarde van het product te maximaliseren. Bovendien bevat Udo’s Choice Ultimate Oil blend ook ‘secundaire’ ingrediënten zoals: teunisbloemolie, olie uit havervlokken en rijstkorrels, lecithine en triglyceriden met middellange ketens en vitamine E. Vitamine E draagt bij tot de bescherming van cellen tegen oxidatieve stress. In tegenstelling tot vele andere oliën is Ultimate Oil Blend verpakt in ecologisch, niet-reactief, amberkleurig glas met een versheidsdatum. En ten slotte smaakt het heerlijk! Een uniek oliemengsel met veel waardevolle eigenschappen.

VERKRIJGBAAR IN DE BETERE NATUURVOEDINGSWINKEL OF APOTHEEK

OJ-adv 186 x 130def_2013.indd 1

correct en ecologisch verpakt in niet-reactief, amberkleurig glas en eromheen een lichtwerende kartonnen doos

voor meer info over Ultimate Oil Blend®

OjIbwa | De roeck your health, our mission

+32 (0)52 48 43 00 www.gezondevetten.be

15/01/13 09:36

Eetwijzer Walter O.M. Faché

Orthomoleculair voedingsplan vóór, tijdens en na de zwangerschap Er wordt veel te weinig aandacht besteed aan goede gezonde voeding tijdens de zwangerschap en de lactatieperiode. Nochtans is reeds goed bewezen dat voor een optimale groei van een embryo alle voedingsstoffen dienen aangeboden te worden door de moeder. Heel veel schade, miskramen, en gezondheidsproblemen vanaf de geboorte worden veroorzaakt door slechte, verkeerde of onvoldoende voedingsstoffen.

Noodzaak van een voedingsplan bij zwangerschap Er zijn veel redenen om zwangere vrouwen optimale voeding te adviseren. Vooreerst kan daardoor het baringsproces vlotter verlopen, herstel na bevalling bevorderen en miskramen voorkomen. Het effect op de gezondheidstoestand van de moeder én het kind zal zeker ook duidelijk meespelen. Deficiënties in de nutriëntenreservoirs van de moeder zullen vóór de zwangerschap kunnen worden aangevuld. Om postnatale depressies te voorkomen is de voedingstoestand na de zwangerschap geen luxe maar een belangrijke factor om de moeder na haar zwangerschap de gezondheidsruimte te geven om in haar kindje optimaal te investeren. Bovendien worden zwangerschapsongemakken beperkt of volledig geëlimineerd. Een extra voordeel is dat de moeder en heel het gezin slechte voedingsgewoonten langzaam wijzigen en verbeteren in betere en gezondere gewoonten.

Compleet orthomoleculair voedingsplan1 l De kwaliteit van de voeding is belangrijker dan de kwantiteit. Zwangerschapsongemakken en ernstige complicaties kunnen worden voorkomen door voedingsdeficiënties orthomoleculair aan te vullen en antinutriënten te vermijden. Deficiënties van foliumzuur B9, vitamine C, vitamine B’s, ijzer, fosfor, calcium, koper, magnesium, zink, chroom, essentiële aminozuren, vezels en voldoende samengestelde of ongeraffineerde koolhydraten zijn vaak aanwezig. De antinutriënten, zware metalen, fructose, sorbitol, gluten, voedingsadditieven, industriële residuen,… moeten volledig gemeden worden of geëlimineerd uit de voeding. l Een geleidelijke gewichtstoename gedurende de hele zwangerschap tot een ideaal gewichtstoename van 9 à 13,5 kg wordt bereikt, is een verstandige optie. Een te kleine of te grote gewichtstoename kan het verloop van de zwangerschap ernstig compliceren. Slechts 300 calorieën moeten toegevoegd worden aan je dagelijks rantsoen vanaf het tweede semester (na 13 weken) van

16

LeefNu 70


de zwangerschap. De foetus weegt maar zeer weinig en heeft weinig energie nodig! Bewust leren eten met het doel de baby de noodzakelijke voedingstoffen te geven en een gezond en mooi kind te baren, wordt te vaak verwaarloosd. Tijdelijk vasten, maaltijden overslaan, brunchen, onvolwaardig eten, eetlustverstoringen wegens zwangerschapsongemakken kunnen de foetus beschadigen. De moeder maakt bij te kort aan glucose ketonlichamen aan, die uiterst gemakkelijk de placentabarrière doorheen kunnen, de foetus bereiken en schade veroorzaken. Bovendien heeft de foetus permanent en regelmatig een evenwichtige toevoer nodig van alle noodzakelijke bouwstoffen via de placenta. l Heel is heel belangrijk voedingsmiddelen te kiezen met een hogere voedingswaarde en een optimale nutriëntendichtheid. Vermijd te hoge calorierijke voeding want door de druk van de foetus krijgt de maag steeds minder ruimte. Bijvoorbeeld kan roomkaas vervangen worden door biologische (magere) kwarkkaas uit de bio-shop, gebakken kipfilet door gegrilleerde kipfilet. Consumeer vis rijk aan omega-3-vetzuren, magere bio-melk en bio-yoghurt rijk aan calcium en proteïnen, tarwekiemen rijk aan vitamine E proteïne en complexe koolhydraten, broccoli rijk aan vitamine C, calcium en vezels, gedroogde abrikozen om de behoefte aan ijzer, kalium en carotenoïden aan te vullen. Volle granen (geen tarwe!), muesli zonder tarwe, aardappelen in de schil, rauwe of gestoomde groenten en verse rauwe vruchten om de goede koolhydraten en de nodige vitaminen en mineralen kunnen rijkelijk onbeperkt worden geconsumeerd. Vermijd totaal de geraffineerde suikers want deze onttrekken tijdens de zwangerschap de mineralen chroom, zink, en andere mineralen aan het lichaam! l Eet voedsel uit eigen streek en volgens het ritme van de seizoenen. Vermijd zo veel mogelijk de uitheemse producten om alle potentiële allergieën te voorkomen. Tijdens de zwangerschap participeert het hele gezin aan deze eventuele voedselombuiging tot het orthomoleculair complete voedingsplan. Een betere motivatie is de


beste garantie tot succes! Saboteer niet het complete voedingsplan tijdens de zwangerschap en de lactatieperiode door te roken, alcohol te drinken, te veel koffie of thee of andere drugs te gebruiken.2 l Met een orthomoleculaire arts of therapeut kan je onnodige of toxische medicijnen afbouwen of volledig stoppen of substitueren door orthomoleculaire stoffen. Drink minstens elk uur een gezond drankje gedurende de dag. Alle exogene en endogene toxische stoffen kunnen beter afgevoerd worden en het embryo vrijwaren van toxinen. s’ Morgens fruitsappen, s’ namiddags en s’avonds groentesappen! l Een multivitamine-mineraal supplement is een noodzakelijke aanvulling naast een volwaardig voedingspatroon. In de orthomoleculaire wetenschappen is significant aangetoond dat de dagelijkse voeding steeds suboptimaal is. Hoe men ook probeert een goed uitgekozen voeding samen te stellen, is het heden zeker niet meer mogelijk een optimale dagelijkse voeding te kopen, te bereiden en maximaal te benutten! De millennium voedingsbug zal blijven toeslaan en met de computer zullen de lege calorieën en de toxische pollutie verder blijven berekend worden en de kwaliteit komt steeds op het achterplan. Afwisseling in het eetpatroon moet een dagelijks ritueel worden. Zowel afwisseling in de soorten verschillende groenten, fruit, granen, zaden, eiwitbronnen, in de verschillende leveranciers, in de gezonde bereidingswijzen, in de soorten gerechten, in afwisseling van de kruiden en de gerechten, als in de samenstelling van de voedingsmiddelen. Een wissel- of rotatiedieet is een veilige manier om potentiële latere allergieën te vermijden bij de baby. Probeer elke dag minstens één voedingsmiddel te kiezen uit elk voedingsgroep van de orthomoleculaire voedingsdriehoek Faché.3 Zonder schuldgevoel toch veilig zondigen tijdens de zwangerschap moet ook kunnen! Orthomoleculair eten is alles-

behalve een streng dieet. In tegendeel; je kunt vrijwel alles eten als je maar natuurlijke, organische, ongeraffineerde grondstoffen en gezonde verse ingrediënten gebruikt zonder deze al te veel technisch te bewerken.2

Geef je baby negen maanden lang de beste kansen1 Sla geen maaltijd over wegens tijdsgebrek. Organiseer de boodschappen en bereid s’ avonds enkele verse snelle gerechtjes voor de volgende dag. Bijvoorbeeld kunnen gedroogde vruchten, yoghurt, kwarkkaas, groentepasta, ongeraffineerde cornflakes, ongezwavelde rozijnen, vijgen, noten, tarwekiemen en allerlei zaden heel gemakkelijk in een lunchtrommel of tupperware potje worden meegenomen. Zorg ook voor een voorraad in je handtas of in je bureau op ’t werk. Een voedingsvoorraad in de handtas van de zwangere vrouw kan eruit zien als volgt: volkoren crackers, knäckebröd, noten, zaden studentenhaver, gedroogde vruchten, vers fruit, blokjes kaas, doosje rozijnen, potjes yoghurt en bio-fruitsap. Neem een gezond noodrantsoen mee naar sociale verplichtingen. Goede gezonde hapjes kunnen dan in deze bepaalde situaties voor je ongeboren kind welkom zijn: hardgekookt eitje, rijstwafel, volkoren sneetje, koud kippenbilletje, stuk fruit, potje vanille sojapudding met rozijnen. Drink zeker voldoende water of gezonde dranken: zuiver water, ongezoet vruchtensap, groentesap, karnemelk, yoghurt, kruidenthee, warme soep. Probeer gezonde voedingsbronnen te vinden in natuurvoedingszaken, vegetarische restaurants en bijvoorbeeld zelf gekweekte groenten en fruit. Tijdens een wandelbuffet kan je heel gemakkelijk kiezen wat je best kan eten en niet eten. Volgende goede combinaties raden wij aan: rauwe groentjes met kaas, gevogelte met ananas of appelsien, toastjes met vis of kaas, kipfilet met asperges, fruitsalade met yoghurt, stukje quichetaart. Laat de volgende schotels onaangeroerd: gerookte vis, koud vlees (te vet), worst, charcuterie, mayonaise, sausjes, onbekende hapjes, groenten en fruit niet samen gebruiken.

LeefNu 70


17


Een veilig nutritioneel suppletieplan voor de zwangere vrouw 1 Een goed multivitamine/mineraal preparaat 2x/dag • Een vitamine-B-complex (B1, B2, B3, B5, B6, B9, B12, biotine, PABA, inositol, taurine, choline) 1x/dag ’s morgens • Een goed antioxidantformule 2x/dag (vit C, vit E, betacaroteen, glutathion, selenium) • Calcium-magnesiumascorbaat (Vitamine C) minstens 1000 mg/dag te verdelen over de dag • Lijnzaadolie (alfalinoleenzuur ALA) minstens 3 gram/dag • Teunisbloemolie 3 gram/dag (bevat 40 mg gammalinoleenzuur of GLA), visolie 3 gram/dag • Vitamine-E-complex: 200 IE/dag’s morgens • Foliumzuur (vit B9): 800 à 4 mg/dag ’s avonds • Lecithine 1200 mg/dag’s morgens • Aminozuur-gecheleerd ijzer: 15 à 60 mg/dag Overleg dit nutritioneel suppletieplan met je orthomoleculaire arts of therapeut; het dient individueel aangepast te worden.

Referenties: 1. Faché Walter. Zwangerschap, lactatie en orthomoleculaire voeding. Monografie nr 22 Publi Media FIOW, Laarne. 2002-2013 2. Am J Epidemiol 1997;145:324 en 335 3. Faché Walter. Jij kunt slank en gezond blijven. Publi Media FIOW, Laarne. 2009

18

LeefNu 70


Voedingsmaatregelen bij zwangerschap l Goede bronnen van voedingsstoffen die heel vaak bij zwangerschap deficiënt zijn (zie ook de Voedingsdriehoek Faché®: Foliumzuur: rauwe groenten, tarwekiemen, fruit; soja Vitamine B6: biovlees, tarwekiemen, groene groenten, fruit, noten, vis Vitamine B12: biovlees, vette vis (haring, zalm, heilbot,...), rauwe melk, zuivelproducten Vitamine E: koudgeperste plataardige oliën ( van tarwekiemen, soja, amandel, noten, ...), zaden, noten (hazelnoten, amandelen, walnoten, ...), volkoremeel. Calcium: rauwe melk, zuivelproducten (kaas, yoghurt), gedroogde vijgen, noten, vis, peulvruchten, eieren, vruchten, volle granen. IJzer: mager biovlees, groene bladgroenten, volle granen, gedroogd fruit. Kalium: gedroogde vruchten, verse vruchten, groene groenten, hele rauwe groenten, sojameel, tarwezemelen, Magnesium: sojabonen, verse groene groenten, hele granen, noten, rauwe melk, bruine rijst, erwten, Zink: volle graanproducten, oesters, schaaldieren, noten, vis, eieren, peulvruchten, rijst, bladgroenten, l Kies elke dag minstens één levensmiddel uit elke groep van de voedingsdriehoek Faché. l Zwangerschap en uiteraard borstvoeding gaan gepaard met een belangrijke metabolische behoefte, zowel voor het welzijn van de moeder als voor de ontwikkeling van de foetus. Verschillende factoren – zoals medicamenteuze interacties, esthetische bezorgdheid, verarming van een bepaalde laag van de bevolking, overdaad van onevenwichtige voeding – maken dat de meeste vrouwen niet passend kunnen reageren op deze verhoogde behoeften. l Tekorten aan micronutriënten kunnen ernstige gevolgen teweegbrengen (spina-bifida, vertraagde intra-uteriene groei, risico van vroeggeboorte, …), die het medisch verloop van de zwangerschap ongunstig beïnvloeden. l Het voorschrijven van micronutriënten mag nooit als overbodig beschouwd worden. l Deze micronutriënten mogen geen vervanging zijn voor de voeding, maar moeten de tekorten opvangen. l Gezien de gunstige resultaten van een preventieve toediening van micronutriënten, kan men de cruciale rol van de huisarts niet voldoende benadrukken. Hij is de enige die de familiale toestand juist kan inschatten en zo de troef van de preventie kan uitspelen. l Zorg als zwangere vrouw steeds een voedingsvoorraad in je handtas: gedroogde vruchten, noten, zaadjes, vers fruit, blokjes kaas, rozijnen, potje yoghurt, volkoren crackers, ... l Goede hapjes als een noodrantsoen zijn: hardgekookt eitje, rijstwafel, volkoren boterham, koud kippenbout, kwarkkaas, stuk fruit, sojapudding met rozijnen, enz.

Medisch dossier Drs. Ulviya Sharif-zada

Zwangerschap en aromatherapie In de aromatherapie wordt gebruik gemaakt van etherische oliën en hydrolaten voor gezondheids-, cosmetische- en welzijnsdoeleinden. Etherische oliën (afkorting EO) zijn fijne materiële substanties die zeer snel door huid en luchtwegen in alle cellen van het lichaam worden opgenomen. Aromatische hydrolaten zijn het product van een stoom-destillatieproces en zijn soms beter te verdragen dan etherische oliën tijdens de zwangerschapsperiode. Etherische oliën en hydrolaten werken rechtstreeks op ons ruikcentra in de hersenen (ruikhersenen) en hebben een zeer effectieve invloed op veel fysieke en psychische functies van het lichaam. Ze werken zacht. Bij een juist gebruik hebben ze geen neveneffecten en veroorzaken ze geen afhankelijkheid. Het gebruik van de etherische oliën vraagt om gedegen kennis over de doseringen. Cruciaal is daarbij welke olie wel of niet gebruikt mag worden bij een bepaalde aandoening. In dit artikel worden een aantal adviezen vernoemd, die correct gebruik garanderen om ten volle te kunnen genieten van de vele voordelen van aromatherapie/hydrolatentherapie. Verstandige toepassing van aromatherapie zal toekomstige moeders ondersteunen om beter fysieke en psychologische drukte te verdragen en op die manier innerlijke harmonie te houden of te bereiken.

Het is algemeen bekend dat vrouwen die in verwachting zijn vaak emotioneel reageren op allerlei gebeurtenissen. Dit komt door de hormonale veranderingen in hun lichaam. Elk onvoorzichtig woord kan tranen bij de zwangere uitlokken, elke negatieve informatie wordt beschouwd als een persoonlijk probleem. De zwangere vrouw heeft dan ook vaak een labiele emotionele toestand. Niet alleen de psycho-emotionele aspecten zoals angsten, prikkelbaarheid, maar ook problemen met de gezondheid, zoals rugpijn, constipatie, braken, spataders in de benen, oedeem, slapeloosheid maken het de zwangerschap niet makkelijker op. Grotendeels kunnen bovengenoemde problemen goed verholpen worden met eeuwenoude aromatherapie. Ontspan met relaxerende massage, neem een heerlijk bad of draag een aromamedaillon. Kies wat het beste voor u is. Kinderen die van jongs af (of zelfs al voor de geboorte) de geneeskrachtige en helende invloed van etherische oliën hebben ervaren, zijn in vele opzichten rustiger en evenwich-

tiger dan andere kindjes. Daarenboven wordt, door invloed van de etherische oliën op het immuunsysteem van de moeder, automatisch het immuunsysteem van het kindje versterkt, met als gevolg minder risico op infectieziekten in de toekomst.

Spelregels aromatherapie Er moeten een aantal spelregels worden gerespecteerd voordat gestart kan worden met de toepassing van aromatherapie: 1. De geur van etherische olie moet aangenaam gevonden worden. 2. Er mogen geen allergieën of individuele gevoeligheden zijn ten opzichte van bepaalde aroma’s. Allergie en gevoeligheid kunnen zich in verschillende vormen tot uiting komen, bijvoorbeeld uitslag, problemen met ademen, duizeligheid, extreem zweten, snelle polsslag, hartkloppingen, hoofdpijn, oorsuizingen, niezen, traanloop (dus respiratoir, cerebraal, cardiaal en allergische vormen).

LeefNu 70


19


Gevaarlijke oliën tijdens de zwangerschap

3. Wees extra voorzichtig indien in het verleden spontane abortus of miskramen zijn voorgevallen. In deze gevallen overlegt u altijd eerst met uw arts! Daar waar kamille en lavendel menstruatiebevorderende oliën zijn, kunnen ze bij vrouwen bij wie in het verleden een miskraam of bloedverlies is voorgekomen - in minimale hoeveelheden verdund in basisoliën (1-1,5%) - gebruikt worden. Voorzichtigheid is ook geboden als bovengenoemde problemen voorkwamen in uw familiegeschiedenis. 4. Het is belangrijk omzichtig om te springen met de toepassing van etherische oliën. Pas nooit op één dag een aantal procedures met etherische oliën (zoals massage, haarmasker, baden en kompressen) tegelijkertijd toe. Het is verstandig één procedure per dag doen! 5. Als u gebruik maakt van etherische oliën, geef dan het lichaam regelmatig rust (minstens 2 weken). Een uitzondering hierbij is het verstuiven via een aromalamp. Gezien dit kleine hoeveelheden betreft, is dagelijks gebruik mogelijk. Door de kleine doseringen in de lucht dringen de etherische oliën makkelijker in onze ademhalingsorganen, waar ze via lipide structuren van de membranen doorstromen naar de bloedbaan en weefsels. 6. Bij een massage hanteert men de volgende doseringen: 1 druppel van etherische olie op elke 4-5 ml basisolie. De hoeveelheid basisolie komt ongeveer overeen met een halve soeplepel. Bij een basisolie van 50 ml (2,5 soeplepel) gebruiken we 10-12 druppels etherische olie; op 100 ml basis olie 20-25 druppels etherische olie. 7. Een aromamedaillon is een keramische hanger die rond de nek en op blote huid wordt gedragen. 1 à 3 druppels in het aromamedaillon is genoeg voor 4 á5 dagen, afhankelijk van de soort etherische olie. 8. De beste basisoliën voor etherische oliën tijdens de zwangerschap zijn: amandel-, duindoorn-, jojoba-, avocado-, tarwekiem-, druivenpitoliën.

20

LeefNu 70


Onderstaande oliën kunnen niet gebruikt worden tijdens de zwangerschap. Zij hebben embryotrope eigenschappen en kunnen de dood van de embryo veroorzaken. Absintalsem artemisia absinthium Wijnruit ruta graveolens Mentha pulegium Bijvoet artemisia vulgaris Levensboom thuja occidentalis Hyssop hyssopus officinalis Salie salvia officinalis Franse lavendel lavandula stoechas Deze oliën hebben een hoog gehalte van ketonen, fenolen en aldehyden. Ketonen (tuyoon, pulegoon, kamfer, pinokamfen) hebben invloed op de hormonale activiteit en kunnen vaginaal bloedverlies veroorzaken. Fenolen hebben sterke immuunstimulerende, vochtafdrijvende, hepatotrope (toxisch voor de lever) eigenschappen. Aldehyden irriteren sterk de slijmvliezen en hebben een invloed op het zenuwstelsel. De volgende oliën hebben uterotonische eigenschappen, dit wil zeggen dat zij de spierspanning van de baarmoeder verhogen. Dit vormt een risico voor het normale verloop van de zwangerschap (met name de eerste drie maanden). Basilicum Ocimum basilicum Kruidnagel Syzygium aromaticum Pepermunt Mentha x piperita Tijm thymus vulgaris ct geraniol Jeneverbes Juniperus communis Mirre Commiphora myrrha Roos Rosa damascena & centifolia (invloed op hormoonhuishouding) Bijvoet alle soorten Kamille alle soorten Lavendel en Gember in grote doseringen Oregano (te oppeppend, kan stuipen veroorzaken), Hyssop Hyssopus officinalis (toxisch) Atlas Ceder Cedrus atlantica Venkel Foeniculum vulgare var Dulce Salie Salvia officinalis Duizendblad Achillea millefolium (stimuleert menstruatie, kan een miskraam veroorzaken) Dille Anethum graveolens Anijs Pimpinella anisum (aanmaak van oestrogeen)


Veilige etherische oliën De volgende etherische oliën worden als veilig beschouwd: • Tot 4 maanden van de zwangerschap: Sinaasappel/ Bergamot/ Grapefruit/ Citroenschil/ Mandarijn/ Sandaal • Na 4 maanden van de zwangerschap: Lavendel (voorzichtig gebruik als in voorgeschiedenis miskramen zijn geweest), Petitgrain, Neroli, Tea tree, Ylang-ylang, Eucalyptus, Gember, Roos

Concrete toepassingen van aromatherapie bij zwangerschap Preventie tegen griep en verkoudheid: • Dragen van het aromamedaillon met etherische olie van Ravintsara / Tea Tree / Eucalyptus. • Inhalatie: 3 druppels van hetzelfde mengsel. • Een aantal keer per dag sprayen in de kamer: 5 druppels Tea Tree + 6 druppels Ravintsara + 2 druppels Eucalyptus/ Saro op 100 ml plat water • Gorgelen met Eucalyptus hydrolaat. Ochtendmisselijkheid en braken: • Kruidenthee van Melissa, Kamille, Munt of Munt & Melisse-hydrolaten. • Verstuiven in een aromalamp: 3 druppels Lavendel + 1 druppel Munt + 1 druppel Cypres / Grove den.medaillon met totaal 3 druppels van etherische olie of mengsel van etherische oliën of gemberolie. • Een koel kompres op het voorhoofd of een lauw kompres op de borsten / onderkant van de buik met Lavendel etherische olie. Bij veelvuldig braken: • Zeer lichte massage van de buikstreek met volgend mengsel: 7 druppels Citroen EO op 2 soeplepels basisolie. Wel eerst checken bij de dokter hoe het zit met uw bloedsuikergehalte en de vitamine-B-status. Pijn in de borsten: • Massage met een mengsel van 3 druppels Sinaasappel EO + 3 druppels Roos EO + 1 soeplepel duindoornolie. Een lichte massage uitvoeren. • Kompres met Roos hydrolaat op de borsten. Constipatie: • Meer bewegen, minder televisie kijken, voldoende water innemen. • Relaxerende baden met 3 druppels Roos EO + 4 druppels Lavendel EO • Massage van buik en rug met 1 soeplepel basisolie + 4 druppels EO: Lavendel of Sinaasappelschil, Mandarijn, Eucalyptus (na 4 maanden zwangerschap) Slapeloosheid: • Relaxerend bad met 3 druppels Neroli EO + 2 druppels Ylang-ylang EO + 2 druppels Cypres EO.

• Dragen van aromamedaillon met bovengenoemde oliën of naar eigen keuze. • 2 druppels Lavendel EO aanbrengen aan de hoek van de kussensloop of indruppelen in het aromamedaillon. Striae / zwangerschapsstriemen: Vanaf 5de maand van de zwangerschap helpt aromamassage het voorkomen van littekens en lelijke striae op de buik na de bevalling: • Masseren van de buik met 3 druppels van Lavendel EO, opgelost in 1 soeplepel Duindoornolie of een kompres met Lavendel hydrolaat. • Masseren van de buik met 4 soeplepels Duindoornolie + 5 druppels Lavendel + 5 druppels Geranium+ 4 druppels Mandarijn + 2 druppels Sandel EO. Vochtophoping ter hoogte van de benen, spataders: • Massage met 2 druppels Lemongrass, Cypres, Lavendel EO in 2 soeplepels abrikozenolie. Lichte massage van beneden naar boven uitvoeren. • Voetbaden met 2 druppels Roos, Sinaasappel en Cypres EO of 3 druppels Geranium, Citroen, Lavendel EO. • Massage met 2 druppels Lavendel, Rosmarijn en Geranium EO op 1 soeplepel basisolie of een voetbad met Munt-hydrolaat. • Kompressen/baden met 2 druppels Citroen EO, Cypres EO en Lavendel EO in water met emulgator (zout, room) op de aangedane plaats. De EO niet puur gebruiken op de spataders. Ook helpt een lauw kompres met Cypres + Hamamelis hydrolaten. Aambeien: • zitbaden met lauw water waar 5-7 druppels Citroen EO zijn toegevoegd, daarna masseren met 5 druppels Citroen EO + 5 druppels Cypres EO op 4 soeplepels basisolie of met Cypres hydrolaat. Pijn in het bekkengebied: • Een lauw bad met Lavendel EO. • Aromatiseren van de lucht, verstuiving met Wierook, Roos, Neroli, Ylang-ylang, Lavendel EO. 2 à 3 druppels van het bovengenoemde mengsels, aangebracht aan onderkant van de rug, helpt tijdens het bevallingsproces. Pijn in lage rug gebied: • Massage: 2 soeplepels basisolie + 2 druppels Lavendel EO + 2 druppels Sandaal EO + 2 druppels Gember EO. Prikkelbaarheid, huilerigheid, apathie, depressie: Etherische olie van Sinaasappelschil, Gember, Grapefruit, Bergamot, Roos, Sandel, Geranium, Ylang-ylang, Munt, Citroenschil, Melisse, Jasmijn in een aromamedaillon of in de aromalamp. Angst en onrust voor de bevalling: Etherische olie van Lavendel, Wierook,Jatamansi, Benzoe, Geranium, Jasmijn. Aromatiseren van de lucht, het bed, de kleding of in het aromamedaillon.

LeefNu 70


21


Voorbereiding voor de bevalling: • Om scheuren in de het perineum tijdens de bevalling te voorkomen kan 3 weken voor de bevalling gestart worden met massage van dit gebied met 3 druppels rozenhout op 1 theelepel amandelolie. • 3 weken voor de bevalling starten met een dagelijkse massage van de lage rug met 3 druppels etherische olie Rosmarijn en 3 druppels etherische olie Kruidnagel, verdund in 1 à 2 soeplepels basisolie. In de literatuur wordt vaak vermeld dat Rosmarijn EO en Kruidnagel EO niet gewenst is tijdens de zwangerschap omwille van zijn verhogende eigenschappen op de baarmoedertonus. Vanaf de 37e week van de zwangerschap is het niet meer gevaarlijk (behalve uitzonderingen). De baarmoeder zelf gaat regelmatig samentrekken en bereidt zich hiermee voor op het bevallingsproces. Er is hierdoor een kleinere kans om een kind overtijd te dragen.

Gezien de vele toepassingen bieden etherische oliën en hydrolaten een rijkdom aan mogelijkheden. Stress wijkt, op uw gezicht is er vrijwel altijd een glimlach en bovendien voelt u zich jong en mooi! En nog belangrijker: uw baby in de buik zal zich uitermate gelukkig voelen als mama zich goed voelt. Wat kunnen we u beter wensen voor uw gezondheid en de gezondheid van uw kindje?

Tussen de weeën door: • Voor rustige en behaaglijke bevalling is olie van Citroenverbena één van de beste. Citroenverbena verbetert de microcirculatie, vermindert spasmen en verfrist gedachten. Ruiken tussen de weeën aan het aromamedaillon met Citroenverbena of via een aromalamp. • Als de baarmoederhals al 2 cm geopend is, dan helpt een Lavendelbad. • Als de weeën gestimuleerd moeten worden, gebruik dan Jasmijnkompressen op het lage buikgebied. • Bij vermoeidheid tijdens de bevalling doet een koude kompres met Munt/ Lavendel EO of een kompres met Munt/ Lavendel hydrolaten op het voorhoofd deugd. • Om barsten van het bekkengebied te voorkomen deze gebieden voor de bevalling regelmatig masseren met een mengsel van 2 soeplepels Duindoornolie + 3 druppels Lavendel EO + 1 druppel Geranium EO. Na de bevalling: • Bij een lichte vorm van postnatale depressie kan een lauw bad met Jasmijn (4 druppels) en Ylang-ylang (4 druppels) verlichting geven of dragen van een aromamedaillon met etherische olie van Sinaasappel, Geranium, Sandaal, Benzoë, Roos, Melissa. • Tegen pijn in het perineum: een bad met Lavendel hydrolaat voor een snellere wondheling en baden met etherische olie van Tea Tree. • Voor de hormonale balans: lichte massage met 2 soeplepels basisolie + 3 druppels Geranium EO + 2 druppels Sinaasappel EO+ zitbaden met Roos hydrolaat.

Literatuur en referenties • • • • • • • • • • •

22

LeefNu 70


• •

Physical and Psychologic Effects of Aromatherapy Inhalation on Pregnant Women: A Randomized Controlled Trial. Toshiko Igarashi Department of Maternity Nursing and Midwifery, Faculty of Nursing, Nara Medical University Kashihara, Japan . The Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2013 Feb 14. Aromatherapy and massage intrapartum service impact on use of analgesia and anesthesia in women in labor: a retrospective case note analysis. Dhany AL, Mitchell T, Foy C .The Birthing Unit, Gloucestershire Royal Hospital, Gloucester, Gloucestershire, United Kingdom. The Journal of Alternative and Complementary Medicine 2012 Oct;18 The use of complementary and alternative medicine by pregnant women: a literature review. Hall HG, Griffiths DL, McKenna LG. School of Nursing and Midwifery, Monash University, PO Box 527, Frankston, Victoria 3199, Australia Aromatic childbirth: developing a clinical aromatherapy maternity program. Conrad P. Wellspring Outpatient Hospital Pharmacy, Community Hospital Network, USA 2010 Fall;30(4):12-4. Aromatherapy for pregnancy and childbirth. Wigham D.Lincoln Technical Institute, New Britain, Conn., USA. 2009 Fall;29(4):14-5 Aromatherapy in childbirth: a pilot randomised controlled trial. Burns E, Zobbi V, Panzeri D, Oskrochi R, Regalia A.School of Health and Social Care, Oxford Brookes University, Oxford, UK. BJOG. 2007 Jul;114(7).

Uit de praktijk Karla Mooy

Tien tips voor aanstaande ouders Het is één van de grootste veranderingen in je leven: een kind krijgen. Ik weet nog toen ik de zwangerschapstest zag, dat ik dacht: “over negen maanden hebben wij een kind in huis en die blijft minimaal de komende achttien jaren”. En zo was het ook. Al is die tijd achteraf bezien voorbij gevlogen J. Moederschap was een grote wens van mij. En ik ben ook heel gelukkig dat ik drie kinderen heb gekregen. Toch ging het opvoeden bepaald niet van een leien dakje. Ik heb veel van mijn kinderen geleerd en met vallen en opstaan mijn weg gevonden. Soms denk ik nu weleens “ik wou dat ik toen geweten had, wat ik nu wist”. Maar dat kan natuurlijk niet. Wel inspireert het mij om nu jonge ouders te begeleiden, zodat ze minder hoeven te worstelen dan ik. In dit artikel geef ik tien tips voor aanstaande ouders. Tip 1. Doe het op jouw manier! Je eigen manier, begint al bij de zwangerschap en de bevalling. Wat vind je prettig? Wat zou jij willen? Wat heb jij nodig? Heb je je georiënteerd op verschillende manieren van zwangerschapsbegeleiding? Weet je dat er zwangerschapsyoga en zwangerschapshaptonomie bestaat? (en vast nog veel meer…) En hoe wil je bevallen, thuis of in het ziekenhuis? Of misschien in een warm waterbad? Ga op onderzoek uit naar de verschillende mogelijkheden en zoek wat bij jou past. Tip 2.

Realiseer je dat je leven gaat veranderen, al weet je nog niet hoe

Praat erover met je partner. Hoe verwacht je dat het zal zijn? Wat betekent het voor jullie als er straks een wezentje is, wat altijd de zorg van minstens één van jullie beiden nodig zal hebben? Wat zal er veranderen of voorlopig niet meer (zo makkelijk) kunnen? Realiseer je ook, dat je voor een deel nog niet weet hoe je leven zal veranderen. Wees daarin flexibel. Je moet jezelf als ouder nog leren kennen. Misschien denk je nu dat je vier dagen wilt blijven werken, maar moet je daar niet aan denken, als het kind er eenmaal is. Of andersom: je was van plan een tijdje alleen voor je kind te zorgen, maar als het er eenmaal is. Het is dus goed om aan de ene kant te kijken naar je verwachtingen en je voor te bereiden op veranderingen. En aan de andere kant is het goed je flexibel op te stellen, want je gaat het allemaal nog ontdekken.

Tip 3. Vertrouw op je gevoel Je zult ontdekken dat je van alle kanten advies krijgt. Dat begint al met de kraamhulp of je (schoon)ouders vlak na de geboorte. Dat kan best prettig zijn, maar vraag jezelf wel altijd af of het goed voelt voor jou. Wat je gevoel aangeeft, klopt meestal. Doe geen dingen, die tegen je gevoel ingaan. Het is jouw/jullie kind, je mag ervoor zorgen op de manier die voor jou het beste is. Tip 4. Huilen is een teken van ongemak Als je baby huilt, probeer dan uit te vinden waardoor dat komt. Heeft je kindje honger, ligt het niet goed, is het te warm of te koud? Soms wil je kind gewoon bij jou zijn of jou voelen. Leg het eens bloot op jouw blote lichaam, daar zal het rustig van worden. Kijk ook eens welke situatie er voorafgaat aan het huilen. Huilt je kind vaker als het mee geweest is op bezoek of de stad in? Misschien heeft het te veel prikkels moeten verwerken. Of andersom: wanneer is je kindje het meest blij en rustig? Wat kun je daaruit afleiden? Er bestaat een prachtig boekje: “De taal van het huilen”. Het is geschreven door Aletha J. Solter. Dit boek helpt je om beter om te gaan met het huilen van je kind. Tip 5. Voed op vanuit vertrouwen Hoe wil je je kind opvoeden? Wat is je visie? Welke waarden vind je belangrijk? Heb je daar over nagedacht? Het is heel goed mogelijk om je kind op te voeden zonder straffen of belonen. In mijn visie is opvoeden niet een kwestie van je kind van alles leren, maar vooral een kwestie van samen leven. Samen met je kind vorm geven aan je gezin. Door uit te gaan van gelijkwaardigheid en van respect voor ieders behoefte. Op die manier leert je kind vanzelf om zichzelf en zijn eigen behoeftes serieus te nemen én om rekening te houden met anderen.

LeefNu 70


23

Uit de praktijk Karla Mooy

Tip 6. Wees bereid om van je kind te leren Als je ouder van een kind wordt, ga je geconfronteerd worden met jezelf. Je kunt natuurlijk bij irritaties de oorzaak bij je kind leggen. Maar eerlijker is het om ook naar jezelf te kijken. Wat maakt dat iets je irriteert? Wat maakt dat je kind zo op jou reageert? Hierdoor kun je zelf verder groeien als mens, wijzer worden en kun je je kind ook meer bieden.

Tip 7. Opvoeden = relatie = communicatie Communicatie is de basis van elke relatie, dus ook in het opvoeden. De manier waarop je praat tegen je kind, heeft veel meer invloed dan de meeste mensen zich bewust zijn. Kinderen reageren heel anders op een ik-boodschap dan wanneer je jij-taal gebruikt. Met jij-taal bedoel ik zinnen waarin je iets over je kind zegt. Vaak zit daar een oordeel in verweven, een afkeuring. Dat roept verzet op bij je kind. Of je vertelt je kind wat hij of zij moet doen. Ook dat roept vaak verzet op, een kind houdt daar net zo min van als wij zelf. “Jij bent niet de baas over mij”. Met een ik-boodschap geef je aan wat jouw behoefte is en waarom. Je vertelt bijvoorbeeld dat je last hebt van het lawaai omdat je hoofdpijn hebt. Het kind hoeft dan niet te denken “ik ben stout”, zoals wanneer je zou zeggen “doe eens niet zo druk. Het kind kan begrijpen dat je graag wil, dat ie zachtjes doet of je even met rust laat”. Het kan echt een enorm verschil maken als je het gebruik van ik-boodschappen goed beheerst. Ik vind het boek van Thomas Gordon “luisteren naar kinderen” nog steeds een topper, wat dat betreft.

Tip 9. Maak keuzes In deze tijd moet er zoveel en kan er zoveel, dat menig ouder maar doorrent. Geen tijd om even stil te staan, letterlijk en figuurlijk. Toch is dat nodig. Want er is verschil tussen kwantiteit en kwaliteit. Is het de bedoeling om zo veel mogelijk gedaan te hebben in je leven? Of gaat het erom wat en hoe je iets gedaan hebt? Maak keuzes in wat echt belangrijk is voor jullie. Hoeveel tijd wil je doorbrengen met je gezin? Hoe wil je die tijd doorbrengen? Heb je tijd nodig om gewoon te zijn, gewoon simpel thuis zijn? Je kind wel! Kijk wat je kunt schrappen in je agenda, zodat je meer ontspannen kunt leven en het ook lukt om aandacht te hebben voor je kind.

Tip 8. Geef echte aandacht De basisbehoefte van elk mens is om gehoord, gezien en gerespecteerd te worden, precies zoals je bent. Voor je kind geldt dat ook. Geef je kind daarom echte aandacht. Echte, onverdeelde aandacht, zorgt ervoor dat je kind zich gezien en gehoord voelt. Luister met aandacht naar je kind. Parkeer je eigen overtuiging eens en wees nieuwsgierig hoe je kind dingen ervaart.

Jonge kinderen hebben nog geen besef van tijd. Dat kan heel irritant zijn, maar je kunt er ook van leren. Ze zijn nog meesters in mindfulness. Doe mee! Laat de boel de boel. Doe eens mee in zijn spel of wandel mee in het tempo van een peuter. Zie wat er allemaal te ontdekken valt in de wereld. Je peuter of kleuter kan je helpen om even helemaal in het hier en nu te zijn.

Tip 10. Kijk naar de mogelijkheden en geniet Laat je niet opjutten door alles wat je leest of ziet over hoe je kind zou moeten zijn. Geef je kind de ruimte om zichzelf te zijn. Kijk vooral naar wat je kind wel kan en geniet van al het moois wat je ziet. Genieten van je gezin is het allerbelangrijkste, voor jou en voor je kind. Neem dat als prioriteit. En als het tegenzit: kijk hoe je kunt zorgen dat het wel weer fijn wordt. En doe dit vooral samen met je kind. Samen leven is samen verantwoordelijk zijn voor een fijn gezinsleven. Daarin kan iedereen zijn eigen inbreng hebben.

Ik hoop dat bovenstaande tips je zullen helpen om nu en in de toekomst gelukkig te zijn met je kind(eren)!

Meer informatie De taal van het huilen; Aletha J. Solter Luisteren naar kinderen; Thomas Gordon Opgroeien in vertrouwen; Justine Mol

24

LeefNu 70


Karla Mooy Karla helpt ouders aan een harmonieus gezinsleven, zodat thuis een plek is waar ze kunnen ontspannen. Zie www.ontspannenopvoeden.nl

Uit de praktijk Peter den Haring

Depressie en discipline Eén van de naarste kenmerken van een depressie is de uitzichtloosheid. Niets heeft meer zin, alles gaat verkeerd. Je wilt niet meer, het leven heeft iedere glans verloren. Je therapeut snapt het wel als jij je verhalen vertelt over je jeugd, je kindertrauma’s, je verkeerde beroepskeuze en die mislukte relaties. De hypnotherapeut zoekt het misschien in regressies naar een vorig leven, de astroloog ziet de moeilijke aspecten in de horoscoop, de natuurgeneeskundige vindt allerlei fysieke verstoringen en voedingstekorten en de voetreflexologe voelt al die verhardingen in je voeten. De huisdokter schrijft valium, lithium of slaapmiddelen voor. “Misschien een Familie Opstelling doen?” oppert hij maar jij wilt “geen meter meer investeren in die mensen, het heeft toch niets geholpen”. Tja, zo ondermijn jijzelf alle hulp in een zelfdestructief programma. Discipline is dan de basis voor verbetering, hoe klein de schaal ook is.

“Ik kom er niet meer uit,” schrijft mij een cliënte. “Ik zit al maanden aan de port en de likeur en mijn ouders lopen de deur plat met hun overbezorgdheid. Ik heb hen eruit gezet. Daarna ben ik nog zieker van mezelf geworden, omdat ik het ook met geen enkele man kan uithouden, met niemand. Daarbij snap ik ook niet wat ze in mij zien. Ik ben zo bang dat ik afgewezen wordt, dat ik zelf maar kabaal maak. Ik heb hoofdpijn en nekpijn die niet over gaat. De fysiotherapeut zegt dat er niks is, alleen stress. Ja, ja, al drie jaar zeker! Ik schaam me dat ik je mail. Laat het ook maar zitten, je zal wel wat beters te doen hebben.” Haar hulpvraag ontstaat eigenlijk al in de overtuiging dat die niet te vinden is. Ergens is ze liever lui dan moe en verslaafd aan haar eigen negatieve denkpatronen. Daarom probeert ze zichzelf te verdoven met drank. Ze hoopt op een wonder van buiten, van God of van een Engel, maar de weg naar binnen zit dicht. Hulp verlenen, luisteren en meevoelen is dan geen optie meer. De therapeut moet een paardenmiddel uit de kast halen: de confrontatie. Tijdelijk moet hij brenger van een akelige boodschap zijn: “zo simpel kom je er niet mee weg. Het is tijd voor het disciplineren van je noodlot!” Het gaat op langere termijn om anders leren kijken, om een ander zelfbesef te creëren. Misschien zit je inderdaad in een astrologisch nare tijd, die je gewoon moet uitzingen. Waarschijnlijker is het dat je iets moet gaan doen in plaats van piekeren. Je moet eerst je lichaam en daarna je geest disciplineren.

Hier en Nu leren zijn. En op korte termijn (Nu) heb je daarvoor een aantal mogelijkheden: 1. Beweeg! Activeer je lichaam. Ga joggen, elke dag weer. Zwemmen, thuis dansen. Je denkt, je denkt, je denkt veel te veel. Stop vooral met alle nutteloze ‘waarom-vragen’. Voel je toch weer een denkkramp? Doe dan nu twintig diepe kniebuigingen en tien push ups, jezelf horizontaal op je handen opdrukken. 2. Doe elke dag de Boeddhistische Vipassana ademhalingsmeditatie. Tel eerst de duur van je ademhaling (12 tellen in, 14 tellen uit, of langer). Na twintig rustige lange, verbonden ademhalingen ga je de ademhaling zelf tellen (“Dit was ademhaling 1.” Enzovoorts). Als je ondertussen een gedachte krijgt, blaas je die met kracht uit en weg. Je begint opnieuw met ademhalen en tellen, met je totale aandacht bij je neusgaten. 3. Verwen jezelf met simpele dingen. Koop een bos bloemen, ga naar het strand, laat je masseren, ga met een warme kruik naar bed. Kijk naar een lachfilm of lees een komisch boek. 4. Realiseer je dat alles voorbij gaat. Het leven is een cyclisch proces. Laat de tijd zijn heilzame werk doen. Affirmeer hardop: “het gaat mij iedere dag een klein beetje beter!” Geef niet op. 5. Probeer een uurtje lekker te huilen op de bank of in bed door een paar keer hardop te herhalen: ‘ik ben een zielig, verdrietig mens, niemand houdt van mij.’ Als je ergste verdriet uitgewoed is, ga je hardop met God praten.

LeefNu 70


25


‘Heer, ik weet dat u er bent. Het is fijn dat u luistert.’ Probeer dan berouw te tonen over je vroegere arrogantie en je egocentrische gedrag. Bid om hulp en inzicht. 6. Probeer je vijanden dankbaar te zijn omdat ze jou geholpen hebben om jouw eigen schaduwkanten te kunnen demonstreren. Je boosheid, je teleurstelling, je agressie en zelfdestructieve neigingen. Wees dankbaar omdat je nog steeds leeft. Bedank ook je onbekende vrienden. Bijvoorbeeld die man in Den Haag die dit artikel heeft zitten tikken. 7. Lees de 10 Geboden voor Zelfliefde (affirmaties op www.peterdenharing.nl) elke dag aan jezelf voor. Meer houden van je eigen proces leidt onherroepelijk tot meer zelfinzicht en geestelijke rust. Zelfbeklag helpt helemaal niks. De schuld buiten jezelf leggen ook niet. Houd vol. 8. Leer grenzen stellen en ‘nee’ zeggen. 9. Als er weer een sombere, ondermijnende gedachte je hoofd binnen sluipt, dan zeg je hardop: “ik houd zielsveel van mijzelf en ik mag zijn zoals ik ben!” Omhels je eigen schouders met je armen en druk een kus op je hand. 10. Helicopter boven je lichaam en kijk naar je zelf. Zie hoe je je dingetjes doet. Luister naar je eigen drama. Het mag er zijn, maar jij kunt het zelf na een tijdje zonder oordeel observeren. En komt er weer gemoedsrust. Eindelijk.

26

LeefNu 70


De depressie van Kees Het is een intens verlopend en confronterend proces om dag in dag uit met een depressief persoon samen te leven. In deze casus vertel ik het verhaal van vader Ben en zijn puberzoon Kees. Het is het verhaal van een verschrikkelijke worsteling met een positief eind. Als troost voor ouders, die de pijn herkennen. Kees wou niks. Nee, we hoefden ons ook nergens mee te bemoeien. We werden bedankt en of we ons maar wilden terugtrekken. Hij had ons niet nodig. Er zou voorlopig nog steeds voldoende studiefinanciering op zijn bankrekening verschijnen dus daar kon hij nog lang sigaretten van kopen. Hij maakte zelf wel uit hoeveel hij rookte. Het was zijn lijf en hij wist heus wel hoe ver hij kon gaan. Twee pakjes per dag was immers zijn eigen verantwoordelijkheid. “Als jij je ook niet meer wast, wordt het wèl mijn verantwoordelijkheid!” schreeuwde ik, voor de zoveelste maal overmatig geïrriteerd. “De walm van jouw verpauperde lichaam doortrekt dit hele huis zo langzamerhand. Ik heb je terug laten komen uit het psychiatrische opvangcentrum omdat je het daar niet uit kon houden tussen de gekken, maar hier maak je je moeder en mij gek!” “Jullie hebben mij gek gemaakt,” snierde Kees terug. “Maar het kan me nu echt niets meer schelen. Ga rustig door met al

Auteursgegevens Peter den Haring (1946) is coach, astroloog, auralezer en Familie Opsteller (zie www.peterdenharing.nl).


die halfzachte psychosociale praatjes. Het enige wat jij doet, is je ego oppoetsen ten koste van mij en mamma kickt op haar masochistische schuldcomplexen. Ik heb òòk een achterlijke rotjeugd gehad, dat heeft die psychiater zelf toegegeven.” Het vreselijkste is dat er vaak een kern van waarheid in Kees zijn kritiek zat. Natuurlijk voel ik schaamte voor zijn gedrag, natuurlijk kan zijn moeder ergerlijk zielig zitten doen. Maar ondertussen kreeg ik de zoveelste waas voor mijn ogen. Zo’n waas die maakt dat je iemand wilt laten boeten voor het aller-gemeenste onrecht dat zo’n puber zijn goedbedoelende ouders dag in dag uit probeert aan te doen. Kees zat alleen nog maar op zijn kamer met keiharde housemuziek aan, niet meer studerend, nooit meer een hand uitstekend naar afwas of stofzuiger, kettingrokend, mompelend in zichzelf, alle contact met de wereld verloren. Maandenlang moesten we aanzien hoe hij vervuilde, iedereen van zich aftrappend, een zombie, koketterend met zelfmoordplannen, die uiteindelijk leidde naar het psychiatrisch opvangcentrum. Na een week wilde hij weer naar huis en kwam zijn getreiter en de beschuldigingen¬stroom opnieuw naar ons op gang. Kees vertelde aan zijn hulpverleners de meest absurde leugens. Dat hij vroeger in een donkere kelder gestopt werd, geslagen, enzovoorts. Hij suggereert geestelijke incest van de kant van zijn moeder, verwaarlo¬zing van mijn kant, onredelijk agressief gedrag van een juffrouw in de laatste klas van de lagere school en meer. Hij creëert zijn eigen martelaarschap uit dromen, illusies, misverstanden en onverwerkte rouw. Zijn vriendin heeft het vorig jaar uitgemaakt na drie jaar trouwe dienst, zijn grootouders zijn kort na elkaar overleden en zijn studie loopt moeizaam. Tja, het is allemaal waar en akelig, maar moet mijn hele gezin nu nog boeten ook? In zijn bizarre depressie maakt hij geen onderscheid meer tussen waan en werkelijkheid. Wat ik in mijn wanhoop gedaan heb die middag, vlak voor Kerst? Ik heb Kees aangevallen op de overloop. Hij sloeg me direct terug en we hebben als Titanen geworsteld, ik een bloedneus, hij een bebloede kop. Het duurde heel lang. Tenminste, het leek een eeuwigheid. Uiteindelijk had ik hem strak in een houdgreep. “Je doet me pijn,” piepte hij. Hoe pijn het mij deed, kan ik niet beschrijven. Ik wou het hem zeggen, maar ik begon te huilen, zo te huilen, zo te huilen. Mijn onmacht velde me en al mijn drift verliet me. Mijn leed doordrenkte zijn trui en zijn haar. Ik hoorde hem ongelovig lachen, alsof hij het niet geloven wilde. Hij is het toch gaan geloven en heeft uiteindelijk zijn pijn ook uitgeschreeuwd, gehuild en gejankt. Daarna zijn we in Den Haag samen een kerstboom gaan kopen. Hij rookt nog steeds als een ketter. Maar we praten weer als mensen met elkaar. Als mensen die van elkaar houden, als vrienden. Kan er dan toch een zin in geweld zijn?

Bij Nordic Naturals, visolie is altijd onze exclusieve focus geweest sinds 1995. Deze continue investeringen in omega-3s resulteren in een nooit geziene zuiverheid, versheid en geprezen smaak—voor meer en betere resultaten. Het Bewijs ziet men in onze onafhankelijke test resultaten: Ieder lot van Nordic Naturals oliën zijn onafhankelijk getest om zo onze industrieleidende zuiverheid en versheid niveau’s te garanderen. En we garanderen volledige transparantie tot onze analyse certificaten. Tot op vandaag hebben we nog nooit een concurrerend product gevonden die onze resultaten evenaart. Kwaliteit is van belang—vertrouw de visolie experten voor uw Omega-3 behoeften. Overbevissing?

Nooit.

Chemische verwerking? Gezuiverd?

Absoluut.

Helemaal niet.

Onderbouwd door klinische studies?

Uiteraard.

CompleMed 059 27 07 53 [email protected] • www.complemed.be

Toxiciteit Walter O.M. Faché

Bescherm embryo en foetus tijdens zwangerschap Veel medische handelingen uitgevoerd tijdens zwangerschap kunnen het foetus schadelijke en onherstelbare gevolgen veroorzaken. Vermijd voor het foetus elke toxische stof vóór de zwangerschap en vooral tijdens de eerste drie maanden. Optimaliseer alle omgevingsfactoren en vermijd alle toxinen. Een foetus is gevoeliger voor chemicaliën gedurende de eerste 8 weken van de zwangerschap. Bij 14% van de premature baby’s vond men in het navelstrengbloed een concentratie van meer dan 10 mcg lood. Deze kan aangeboren defecten, miskramen veroorzaken en gedurende de eerste levensjaren psycho-neurologische effecten, latere leerstoornissen en hyperactiviteit teweegbrengen. Kwik, lood, diesel, steroïden, geneesmiddelen, ... geven 3 à 7 % problemen bij borelingen. Het is daarom nuttig de toxische zware metalen voor de zwangerschap te screenen. Zink beschermt tegen deze zware metalenbelasting. Geef zink als laatste supplement, want ijzer en foliumzuur (B9) gaan in competitie met zink bij de absorptie in de darm! Magnesium, ijzer, vitamine D en calcium beschermen tegen lood.

Echografie, X-stralen, vlokkentest of chorionvilli biopsie (CVB)

Alcoholmisbruik tijdens de zwangerschap

Echografie tijdens zwangerschap toegepast, kan heel wat afwijkingen aan het foetus veroorzaken. Deze afwijkingen of schade wordt slechts later zichtbaar: vertraagde spraakontwikkeling, hersenschade, verhoogde dyslexie, laag geboortegewicht en 30% meer linkshandige worden geboren.1

Overmatig alcoholgebruik verhoogt zinkverlies via de urine en verlaagt de plasma zinkconcentraties. In het artikel “waarschuwingen voor zinktekort tijdens zwangerschap” (zie p 35) maakten wij al duidelijk dat zinkdeficiëntie voor het foetus nefast blijkt te zijn. Zink is nodig om vitamine A vrij te maken uit de leverreserve. Bij alcoholmisbruik ontstaat een tekort aan vitamine A in omloop, echter een verhoogde vitamine A in de lever veroorzaakt toxiciteit. Bovendien wordt vitamine B1 en B9 minder opgenomen. Vitamine-A-opstapeling en ethanolconsumptie leiden naar een toxiciteit voor het foetus!4

X-stralen tijdens de zwangerschap kan het risico van aangeboren defecten 1 à 3% verhogen. Astmatische kinderen blootgesteld aan X-stralen hebben 25 maal grotere risico voor leukemie. Een kwart van alle zwangere vrouwen worden blootgesteld aan medische X-stralen, waardoor een staartligging wordt bevorderd. Een relatie tussen leukemie en prenatale X- straling werd eveneens vastgesteld: 600 à 6000 leukemie ontwikkelingen op elk miljoen bestraalde baby’s.2 Chorionvilli biopsie wordt tijdens de 6de tot 12de zwangerschapsweek uitgevoerd in chorionweefsel, het embryonale deel van de placenta. Deze biopsie wordt gedaan om chromosoomafwijkingen en enzymdefecten na te gaan! Geboortedefecten van verlies van een vinger- of/en teenlid tot nagelschade werd in het hospitaal in Oxford in 1994 reeds vastgesteld.3 Meer dan vijftig jaar waarschuwing over deze drie medische handelingen hebben op heden nog tot geen betere preventie geleid!

28

LeefNu 70


Te weinig zink kan via placentatransport bij het foetus komen. Zink is als cofactor van enzymen betrokken bij nucleïnezuren, het proteïnemetabolisme, de celdifferentiatie en replicatie, de synthese van DNA, RNA. Een zinkgebrek kan uiteindelijk tot het “fetal alcohol syndroom” leiden. Alcohol verlaagt de voedselinname, verslecht de absorptie van nutriënten en wijzigt de nutriëntenactiviteit en gebruik.


Koffie, thee, cola, cacao slecht voor foetus Het voorkomen van foetusverlies (spontane abortus) verdubbelt met anderhalve kop koffie per dag tijdens het eerste trimester van de zwangerschap. Door veelvuldig koffiegebruik in de maand vóór begin van de zwangerschap verdubbelt bijna het risico voor een misgeboorte. Cafeïne passeert gemakkelijk de placenta, maar het foetus kan cafeïne niet effectief metaboliseren. Veelvuldig koffiegebruik verhoogt de adrenalineproductie en verlaagt de bloedstroom naar de placenta. Reductie geboortegewicht en spontane abortus zijn het gevolg. Bovendien wordt de excretie van calcium, vitamine C, A, B1, B2 verhoogd en de zink- en ijzerabsorptie verlaagd. Anderhalve kop koffie put het aminozuur glycine uit omdat glycine het overvloedig toxisch benzoëzuur in de voeding bindt en elimineert. Glycine is een basis aminozuur voor de collageenaanmaak. Door gebrek aan collageen loopt het embryo gevaar voor een slechte huid-, bloedvaat-, kraakbeenvorming.5 Koffiebonen bevatten cadmium waardoor de zinkopname wordt verhinderd en de ijzer wordt verlaagd. IJzer is een sleutelmineraal tijdens de zwangerschap. Cadium reduceert bovendien de bloedstroom door placenta. Aspartaam en suiker in koffie (en andere producten) verstoren de foetale hersenontwikkeling. Wanneer de moeder gevoelig is voor fenylalanine mag zij zeker geen aspartaam gebruiken omdat aspartaam fenylalanine bevat! Bij voorkeur zo min mogelijk koffie, zwarte thee of chocolade tijdens de zwangerschap, maximaal 1 á 2 koppen koffie

Rauw voedsel Ongepasteuriseerde melk en zachte kaas van rauwe melk gemaakt, kolen, rauw vlees of vis kunnen bronnen zijn van de bacterie listeria monocytogenes die de Listeria-infectie veroorzaakt. Deze infectie veroorzaakt verlaagde immuniteit, spontane abortus en is in 25% van de gevallen fataal voor het foetus.

De embryogroei tijdens het eerste trimester is meest kritische periode In het eerste trimester van de zwangerschap zorgt een snelle vermeerdering in het aantal cellen tot de vorming van gespecialiseerde organen en lichaamsdelen. Na twaalf weken heeft het foetus een volledig kloppend hart, zijn de meeste organen gevormd en beweegt de foetus. l Alle essentiële nutriënten moeten beschikbaar zijn Het foetus ondergaat de deficiëntie vóór deze bij de moeder wordt vastgesteld! Misselijkheid en eetlustverlies tijdens de eerste maanden van de zwangerschap zijn symptomen van een verkeerde voeding voor de foetus.6 l Bewaking nutritionele homeostase Als er deficiënties optreden, zorgt een homeostatisch respons ervoor dat nutriëntenniveaus in de weefsels onderhouden worden. Dit mechanisme zorgt ervoor dat de lichaamsvoorraden van de meeste vitaminen en mineralen spaarzamer worden gebruikt. Een verhoogde absorptie van de nutriënten (Ca, Fe, Zn, Mg, Cu, bètacaroteen) en een verminderde excretie via de urine van natrium en calcium dragen bij aan een mineralenbesparing. Ook een vertraagd nutriëntengebruik of een vertraagde turnover van eiwitten tijdens de zwangerschap activeren de homeostatische bewaking. De fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap stimuleren deze homeostatische respons. Nochtans zal bij een normale zwangerschap het verbruik en de turnover van de meeste nutriënten worden verhoogd met 20 à 100%. De energie dient slechts met 15% verhoogd te worden gedurende 2de à 3de trimester! 7 l Koolhydratenregulatie heeft prioriteit7 De koolhydratenbehoefte bedraagt minstens 100 g/dag om ketose of ketonemie bij de moeder te voorkomen. Dit betekent dat er geen overmaat van ketonlichamen zoals aceton en andere ketonen via de navelstreng in het embryonale bloed mag komen. Een overmaat ketonlichamen wordt door de embryonale hersenen moeilijk en slecht verwerkt. Zij kunnen de hersenontwikkeling ernstig vertragen door gebrek aan glucose in de hersenen! Daarom is meer dan twaalf uur vasten tijdens zwangerschap gevaarlijk voor het ontstaan van een significante ketose. Zij verstoort de zuurbase-balans en induceert een verlies van natrium- en kaliumionen door excretie van ketonlichamen via de urine! Tijdens de zwangerschap mogen de ketonlichamen niet in overmaat via de navelstreng het embryo en later het foetus

LeefNu 70


29


bereiken. Maar bij de geboorte zijn de ketonlichamen noodzakelijk voor de boreling omdat hij zijn eerste hoge nood aan vetten daaruit zal moeten aanmaken. Gedurende deze eerste weken moet het embryo aldus zijn vetzuren zelf aanmaken uit de ketonlichamen, die hij deels meekreeg van de moeder en deels uit de moedermelk. Het zenuwstelsel en de immuniteit verbruiken voor hun opbouw zeer veel vetzuren, en gebruiken de eerste weken daarvoor de ketonlichamen. Later dient dan de boreling zijn grootste deel van de vetten te halen uit moedermelk. De moedermelk is dan een welgekomen bron om rechtstreeks de rijk aanwezige gamma-linoleenzuur (GLA), decosa-hexadieenzuur (DHA) en arachidonzuur (AA) te consumeren. De boreling moet dan niet meer zelf uit ketonlichamen de vetten aanmaken want overmaat ketonlichamen is schadelijk. De voeding van de moeder dient dan ook rijk te zijn aan zowel de essentiële vetzuren als de goede verzadigde en onverzadigde vetten.

zink is hoogstnodig om de metallothioneïne aanmaak te reguleren om later te voorkomen dat het kind diabetisch wordt of geboren wordt met een lage immuniteit. Problemen met de alvleesklier, later diabetes en hart- en vaatziekten worden zeer vroeg geïnduceerd door zinktekort!

Ook derde trimester is zeer belangrijk De mineralen- en vetreserve worden opgebouwd gedurende de laatste maand van de zwangerschap. De mineralendepots moeten het embryo en de boreling voldoende mineralen aanbieden als cofactoren van de enzymen. Vooral

Referenties 1. Researchers in Norway, Nat. Centre for Foetal Med. in Trendheim, BMJ., 17 July, 1993. Campbell James Dr. Prof. Canadian study Alberta Canada. Beech Beverly of U.K. group Association for Improvements in the Maternity Services. 2. Mendelsohn R. How Doctors Manipulate Women, Chicago, 1981. Journal of the American Medical Association, 1974. Fielder Stephen. How to Survive Medical Treatment, Daniël, 1995. Lock. S. and Smith T. The Medical Risks of Life, Penguin, 1976. Fielder S., British hospital. The Lancet, 1976; 1:351. 3. Churchill Hospital in Oxford England. The Lancet, 30 april, 1994. 4. Flynn, A, et al. Zink status of pregnant alcoholic women: a determinant of fetal outcome, Lancet;1:572-575, 1981. Ghishan FK, HL Greene 1983, Fetal alcohol Syndrome, Pediatr. Res; 17:529-531. 5. Canadian Study JAMA 22-29 Rec. 1993 6. National Academy of Sciences Institute of Medicine: Nutrition During pregnancy; Washington, DC, 1990. 7. Faché O.M. Faché. Zwangerschap, lactatie, en Orthomoleculaire voding. Monografie Nr 22. Publi Media laarne. Vierde uitgave 2013.

Heeft U genoeg zon gehad dit jaar ? Vitamine D tekort komt vaker voor dan men denkt ! 77% heeft een tekort ! • Vetoplosbaar vitamine D3 opgelost in gezonde extra vierge olijfolie • 1 Kleine mini-parel per dag (800 IE/dag = +- 24.000 IE/maand) • Gemakkelijk door te slikken of op te kauwen

Vanaf 2 per m ,49 € aand

• 40, 120 of 360 kleine parels per verpakking • Zeer voordelige prijs

BE_D-Pearls_Ad_LeefNu_0813_170x116

– Voor goede beenderen en tanden – Voor een goed immuunsysteem – Voor een goede spierwerking

D-Pearls – de nieuwe vitamine D referentie

r rls voo D-Pea , het hele en iederear door ! ja

Beschikbaar bij uw apotheker in verpakkingen van 40, 120 parels of in een economische familie-verpakking van 360 parels.

Innoverend voor de gezondheid Kwaliteit – Veiligheid – Doeltreffendheid

Minervastraat 14, B-1930 Zaventem Tel.: 02 720.51.20 – Fax: 02 720.51.60 E-mail: [email protected]

Ecologie Lies Helsloot

Aquacultuur In het artikel ‘Overbevissing’ in LeefNu 69 op pagina 28 werd het probleem van overbevissing uitgebreid besproken. De Europese Commissie ziet aquacultuur als een manier om overbevissing tegen te gaan. Tegenwoordig is tien procent van de Europese visconsumptie afkomstig van aquacultuur. Vooral in Azië kent het kweken van vis door middel van aquacultuur een snelle groei. In dit artikel ga ik nader in op het fenomeen aquacultuur.

Wat is aquacultuur?

Kweekmethoden

Aquacultuur is een proces waarbij vissen, schaaldieren en schelpdieren kunstmatig in vijvers en bassins worden gekweekt. Ook zeevis, mosselen en oesters gekweekt op zee in kweekinstallaties wordt tot de aquacultuur gerekend.

Er bestaan verschillende soorten kweekmethoden in de aquacultuur. Er wordt gekweekt in intensieve gesloten systemen (bijv. vijvers), in open kooien in zee of in meren, via de zogenaamde “sea ranching / farming”.

Extensieve en intensieve teelt Je hebt twee vormen van aquacultuur: extensieve en intensieve teelt. Bij de eerste vorm wordt gebruik gemaakt van grote vijvers en worden de vissen gevoed door de natuurlijke productie van fytoplankton. Door in de winter de bodem droog te leggen en haar te bemesten en de bodem te laten oxideren wordt deze productie gemaximaliseerd. Door afgestemde hoeveelheden vis uit te zetten blijft er voldoende zoöplankton en bodemfauna (benthos) beschikbaar. Op deze wijze wordt er een ecosysteem gecreëerd waarin zo veel mogelijk visgroei gerealiseerd kan worden. Vaak wordt er bijgevoederd en worden de vijvers belucht met zogenaamde “paddlewheels”. Wanneer dit gebeurt gaan we eerder over naar de volgende vorm. Onder intensieve viskweek verstaat men afgesloten systemen waar veel wordt bijgevoerd. Het bijvoeren van de vissen leidt tot watervervuiling, waardoor filtersystemen, beluchting of doorstroming nodig zijn om een optimale waterkwaliteit te kunnen behouden. Aangezien de groei van de vissen lineair toeneemt met de zuurstofverzadiging, is deze beluchting essentieel. Bij visteelt in kooien wordt de waterkwaliteit goed gehouden door doorstroming van de kooi. Het doel van de filters in recirculatiesystemen is het verwijderen van de mest door het filteren van vaste bestanddelen en het omzetten van het giftige ammoniak dat door de vissen wordt afgescheiden. Het ammoniak wordt omgezet in het veel minder giftige nitraat (nitrificatie). Ook voor de werking van het laatstgenoemde (biologische) filter is een hoge zuurstofverzadiging noodzakelijk. Vaak wordt er dan ook pure zuurstof onder druk aan het systeem toegevoegd. Door het voorzien van een zuurstofloos gedeelte in het kweekbad kunnen bepaalde bacteriën ingezet worden om nitraat te gebruiken als oxydator bij de afbraak van de organische stof. Zo wordt het nitraat eveneens uit het water verwijderd (denitrificatie).

Wat kweekt men? In Europa worden de volgende vissoorten gekweekt voor menselijke consumptie: Vissoort Kweekgebied(en) Goudbrasem Middellandse Zee Heilbot Noord-Europa Karper Centraal-Europa Afrikaanse Meerval Nederland Paling o.a. Nederland Regenboogforel Scandinavië, Frankrijk, Italië Steur Frankrijk, Duitsland, België Tarbot vooral Spanje Tilapia Wereldwijd in de tropen Zalm Noorwegen, Schotland, Chili Zeebaars Griekenland, Turkije, Israël Het kweken van schaaldieren Ongewervelde Kweekgebied(en) Kweekmethode(n) Japanse oester Zeeland, Bretagne

Bodemkweek

Kreeft

Gesloten systeem

Zeeland

Mossel Zeeland, Bodemkweek of Waddenzee, hangcultuur Noordzee Oester

Zeeland, Bretagne

Bodemkweek

De goede visgids Een volledig, actueel en handig overzicht kun je vinden in de viswijzer op www.goedevis.nl. Je vindt er zowel een overzicht van de gevangen en gekweekte vis alsook een indicatie van de duurzaamheidsfactor.

LeefNu 70


31

Ecologie Lies Helsloot

In tropische landen worden eveneens garnalen gekweekt die verkocht worden Europa. Scampi’s, gamba’s en steurgarnalen zijn nog nooit zo goedkoop geweest. De opkomst van de aquacultuur heeft de marktsituatie totaal veranderd. Voor landen als Ecuador, Brazilië en Thailand is gekweekte vis nu een belangrijk exportproduct. Het is echter geen succesverhaal voor iedereen. Grote stukken mangroves worden gekapt voor de bouw van kweekbassins. Lokale vissersgemeenschappen die al eeuwenlang leven in en van de mangroves zijn beroofd van hun natuurlijke voedselwinning. Er wordt gemeld dat ze zelfs met geweld verdreven worden. Ben je gek op garnalen? Kies dan voor ongepelde garnalen uit de Noordzee. Die zijn wild gevangen en ecologisch meer verantwoord. Om de kosten te drukken worden garnalen tegenwoordig gepelde in de lage loonlanden zoals Marokko. Ook het lange transport en het koelen tijdens de reis zijn enorme energieverslinders. Vandaar dat de ongepelde garnaal de meest milieuvriendelijke keuze is.

De voornaamste problemen van viskweek in aquacultuur Het kweken van garnalen is vaak omstreden omdat stukken mangrovewoud gekapt worden om plaats te maken voor kweekvijvers. Daarnaast maakt men gebruik van veel antibiotica en andere, soms nog schadelijker middelen (o.a. pesticiden) om ziektes te bestrijden. Een kweeksysteem staat vaak in open verbinding met de omgeving, bijvoorbeeld met de zee of een rivier. Dit brengt de volgende problemen met zich mee: • vervuiling van het oppervlaktewater door het gebruik van mest, medicijnen en chemicaliën • verspreiding van ziekten en parasieten door het besmetten van wilde soortgenoten • kruising van ontsnapte kweekvis met wilde vis wat nefaste gevolgen heeft voor het voortbestaan van wilde soorten Een gesloten kweeksysteem, dat niet in open verbinding met de omgeving staat, heeft deze nadelige effecten niet. Gekweekte vissoorten moeten op hun beurt ook eten. De hoeveelheid visvoer, vismeel en visolie om een kilo gekweekte vis te kweken verschilt per vissoort. Vissoorten zoals zalm, tarbot en paling eten veel vismeel en visolie. Hoe minder visolie en vismeel in het voer, des te duurzamer wordt de vis bestempeld. Voor het maken van visolie en vismeel is immers wilde vis nodig, wat op zijn beurt kan leiden tot overbevissing. Zo heeft men berekend dat voor het produceren van één kilo gekweekte zalm ongeveer drie kilo wilde vis nodig is. De meeste gekweekte vissoorten zijn kunstmatig op te kweken. Dat geldt echter niet voor alle soorten vis en schaal- en schelpdieren. Zo is de kweek van paling, tonijn

32

LeefNu 70


en mosselen bijvoorbeeld afhankelijk van in het wild gevangen kleine visjes of schelpdieren (zaad). Door deze te vangen op zee en door ze voor de consumptie verder op te kweken, groeit het probleem van overbevissing van bedreigde soorten of de schadelijke effecten van de vangsttechnieken. Tot slot is er het probleem van de genetische manipulatie van gekweekte vissoorten. De erfelijke eigenschappen van dieren en planten hebben zich ontwikkeld in een evolutionair proces van vele miljoenen jaren. Hierdoor hebben dieren en planten zich optimaal aan elkaar en aan de natuurlijke omstandigheden van hun omgeving aangepast. De genetische manipulatie van planten en dieren, waarbij hun erfelijke eigenschappen worden aangepast aan de wensen van de mens, vormt een drastische breuk in het evolutionaire proces. Ze tast niet alleen de integriteit aan, maar bedreigt ook het voortbestaan. Genetisch gemanipuleerde, transgene dieren en planten kunnen immers hun natuurlijke soortgenoten verdringen en het ecosysteem ontwrichten.

Aquaculture Stewardship Council Het Aquaculture Stewardship Council (ASC) is een onafhankelijke non-profit organisatie die opgericht werd in 2010 ondermeer door het WWF. De organisatie heeft als doel om wereldwijde regels te schrijven voor verantwoordelijke aquacultuur. De organisatie doet dit in samenwerking met producenten in de aquacultuur, groothandel en cateringservices. Daarnaast werken deze organisatie nauw samen met wetenschappers en andere betrokken organisaties. Op die wijze willen ze duurzame kweek van vis promoten. Het ASC heeft een keurmerk ontwikkeld voor vis die op een verantwoorde wijze gekweekt is.

In de winkel Wat koop je nu in de winkel? Als je kiest voor gekweekte vis, kies dan bij voorkeur voor vis met een bio-label en/of het ASC-keurmerk. Wissel af met wild gevangen vissoorten die het MSC-label dragen. Het MSC-keurmerk vormt een geverifieerd bewijs dat het vis-, schaal- of schelpdierproduct afkomstig is van een duurzame visserij. Op deze wijze geef je als consument een duidelijk signaal naar het beleid en de visindustrie.

ORTHOMOLECULAIR

Dierenrubriek Walter O.M. Faché

Voedingssupplementen voor honden zijn noodzakelijk voor hun levenskwaliteit DEEL 3 In deel 1 en deel 2 gingen wij op zoek naar gezonde geschikte voeding voor honden. Wij bespraken de basisnormen voor gezonde hondenvoeding en lichte kritisch de kant en klaar industriële droogvoer door. Ons besluit gaf aan dat brokken en blikvoer niet voldeden aan de basisnormen voor gezonde hondenvoeding. Wij gaven heel wat adviezen om zelf een vers en rauw hondenmenu samen te stellen. Een carnivoor heeft behoefte aan rauwe, al of niet gemalen, beenderen en aan pezen, die rijk zijn aan glucosamine- en chondroïtinesulfaat, silicium en boor. De hoofdvraag in dit deel 3 is of voedingssupplementen voor honden noodzakelijk zijn en welke voordelen deze kunnen bieden voor de levenskwaliteit van onze dierenvriend. In de volgende dierenartikels gaan wij dieper en specifieker in op de verschillende klachten of ziektebeelden voor honden en hoe deze kunnen behandeld worden met de orthomoleculaire suppleties.

Honden hebben extra voedingsaanvullingen nodig

Bestaat er een relatie tussen voeding, vitamines en gezondheid?

De meeste honden krijgen geen botten met vlees, niettegenstaande goed bewezen is dat zij een onmisbaar onderdeel zijn voor een totale goede voeding. Botten zijn rijk aan glucosamine- en chondroïtinesulfaat, silicium en boor. Glucosamine- en chondroïtinesulfaat worden in het lichaam zelf aangemaakt uit het aminozuur glutamine. Doch in de voeding zit te weinig glutamine en ouderwordende honden verliezen bovendien nog de optimale mogelijkheid om deze voldoende aan te maken. Vandaar dat zoveel honden met heup- en elleboogdysplasie opgescheept zitten en een trieste oude dag tegemoet gaan. In rauwe voeding zitten al meer natuurlijke nutriënten zoals vitaminen en mineralen dan in industriële droogvoer. Maar ongeacht het ras, heeft iedere hond gedurende zijn leven behoefte aan extra vitamines. De omstandigheden waarin een hond leeft zijn ook bepalend voor het toevoegen van vitamines en mineralen. Denk aan milieu, de hoeveelheid beweging, groei, stress, en voortplanting. Met name de honden die voor nakomelingen zorgen moeten opgroeien met voedsel dat rijk is aan, en extra gesupplementeerd met vitamines. De voordelen van dit onderdeel van voeden is enorm. De hond grootgebracht op dergelijke wijze zorgt voor gezonde nakomelingen. Ook zijn baasje zal er van genieten een gezonde fitte hond te hebben zonder enig probleem en bovendien hem of haar langer kunnen houden.

Ondanks de goede zorgen aan je hond zien wij dat er meer en meer vele medische problemen kunnen voorkomen op het gebied van heupdysplasie, gewrichtsklachten, epilepsie, angst, hartproblemen, ontstekingen, spijsvertering, vlooien, of andere problemen. De meest voorkomende klachten bij de hond zijn huidproblemen en vachtproblemen. Om huid- en vachtproblemen zo goed mogelijk aan te pakken, is het van belang de oorzaak van de klachten, die vaak elders in het lichaam ligt, aan te pakken. Deze oorzaken kunnen echter zo verschillend zijn, dat het onmogelijk is om ze in dit artikel allemaal te behandelen. Om de huid en vacht in een zo optimaal mogelijke conditie te krijgen, is het van belang het lichaam te reinigen, alvorens de verdere behandeling wordt ingezet. Dit probleem wordt een item in volgende nummers van Leefnu.

LeefNu 70


33

ORTHOMOLECULAIR

Dierenrubriek Walter O.M. Faché

Veel problemen zijn al te bestrijden of te voorkomen met het anders voeden van je hond, maar dit is vaak onvoldoende. Het toevoegen van vitamines aan de voeding is een belangrijke factor in de gezondheid en het bereiken van een probleemloze vitale oude dag van je hond! Zowel als toevoeging bij het geven van rauw natuurlijk voedsel als bij commerciële hondenvoeding. Vergeet daarbij niet dat een gezonde levensstijl en een liefdevolle correcte behandeling minstens even belangrijk zijn! Voedingssupplementen ter ondersteuning van gewrichten, rugklachten of gewrichtsproblemen, huid en vacht, hersenen, ontstekingen, gedrag, darmwerking en alvleesklier zijn geen luxe meer vandaag. Zij regelen de biochemische en fysiologische huishouding van het lichaam. Een tekort aan vitamines en mineralen verlagen de activiteit van alle enzymen. Zij regelen in alle levende organismen niet alleen alle functies in het lichaam, maar houdt ze ook in een optimale balans, waardoor ziekten worden voorkomen. Vergeten wij niet dat er een gigantische commerciële medische dieren-business is ontstaan, die ook zoals in de mensenwereld veel te weinig preventief optreedt en op zoek gaat naar medicijnen die voor het dier meestal niet de juiste behandeling blijkt te zijn.

Kies voor kwaliteit van de basissupplementen Wanneer je besluit vitamines toe te voegen aan het voedsel van je dierenvriend, moeten deze vitamines afkomstig zijn van natuurlijke bronnen! Geef je hond nooit synthetische vitamines. Vitamines afkomstig van natuurlijke bronnen worden goed opgenomen in het lichaam. Het lichaam herkent deze natuurlijke stoffen, in tegenstelling tot de synthetische vitamines die eerder belastend voor het lichaam zijn dan dat ze goed doen. Honden voedingssupplementen zijn verkrijgbaar in de vorm van pillen, olie, pastilles, capsules, vloeistof en als poeder. De basistoevoegingen voor honden vatten wij samen als: extra essentiële oliën of vetzuren (visolie vlaszaadolie, teunisbloemolie, krielolie), knoflook, gemberpoeder, kelp en zeewier, alfalfa, probiotica, vit D3. Deze groep van aanvullingen noemen wij de primaire aanvullingen en zijn 100% natuurlijk en zeer goede organische aanvullingen bij de voeding. De secundaire aanvullingen noemen wij dan zuivere supplementen en bespreken wij grondig in volgend artikel. De belangrijkste kenmerken en indicaties van de basisaanvullingen laten wij kort de revue passeren. De essentiële vetzuren voornamelijk omega-3 vetzuren (EPA en DHA) zijn nodig voor de immuniteit, huid en vacht, hart- en vaatziekten en tegen gewrichtsproblemen en allergieën. Deze omega-3 vetzuren zijn een goede aanvulling

34

LeefNu 70


voor honden die teveel kip in hun voeding krijgen. Kip bevat veel omega-6 en geen omega-3 vetzuren. Het is aldus verstandig om wat extra visolie bij te geven. Kies voor diverse soorten wilde vette vis zoals haring, makreel en sardines en niet de gekweekte vissen. Deze laatste bevatten kankerverwekkende stoffen. Lijnzaad- of vlaszaadolie is rijk aan alfa-linoleenzuur en beschermt de celmembranen en heeft een gunstige werking bij auto-immuunziekten en huidaandoeningen. Let op, sommige honden krijgen juist jeuk van lijnzaadolie. Teunisbloemolie is een zeer rijke bron van GLA (Gamma Linoleenzuur). Deze olie beschermt en voedt de huid, het stimuleert de aanmaak van eigen cortison, het werkt bloedzuiverend en reduceert stress. Veel honden met huidproblemen hebben baadt bij het gebruik van deze olie. Knoflookpoeder over het eten gestrooid is een goed middel om vlooien, teken, schimmels en wormen zoveel mogelijk te weren. Geef niet teveel knoflook want de rode bloedcellen kunnen kapot gaan en de hond kan bloedarmoede krijgen. Eén teentje knoflook per 9 kg lichaamsgewicht is meer dan voldoende. Knoflook werkt ook bloedzuiverend en verhoogt het immuunsysteem van je hond. Gemberpoeder optimaliseert de darmwerking, stilt de pijn en remt de ontsteking. Bovendien hoef je door het poeder minder te ontwormen omdat darmparasieten hier totaal niet van houden. Kelp is een bruin zeewier. Het bevat een groot scala aan vitamines en mineralen, en vooral jodium en kalium. Jodium en kalium zitten te weinig in de voeding en zijn preventief nodig bij schildklier- en bijnierproblemen. Zeewier zorgt ook voor een diepere pigmentkleuring van de vacht bij de hond, en het versterkt het immuunsysteem. Het is ook werkzaam tegen bloedarmoede. Alfalfa bevat veel vitamines en mineralen zoals vitamine C, E, calcium, ijzer, fosfor, zink, koper, selenium en silicium. Je kunt alfalfapoeder ook heel goed in de groentemix mengen of strooien over het hondeneten. Probiotica zijn goedaardige bacteriën en deze bacteriën worden niet volledig gedood in de maag of darmen. Probiotica; ook melkzuurbacteriën of acidophilus genoemd, kunnen de darmflora van je hond terug in balans brengen en de werking van de darmen verbeteren. Vooral wanneer je hond eventueel een antibioticakuur zou nodig hebben die de darmflora deels kapot maakt.. Vitamine D3 is een sterk verwaarloosd vitamine, dat een sterke preventie geeft tegen alle kankervormen, prostaatklachten, huidklachten en een krachtige epigenetische factor voor het hele DNA patrimonium van je hond te reguleren.

Referenties: 1. Faché O.M. Walter. Orthomoleculaire cursus dierengeneeskunde. Publi Media FIOW, Laarne. 2003 2. Website WIMED Faché Instituut integreert alle informatie over voeding en suppletie voor honden in een rubriek “Dierenvoeding”. 2013. Toegang gesloten website kost € 130. 3. Losse informatie van diergeneeskundige voedingsfirma’s in Benelux. 2013.

Orthomoleculaire

Waarschuwingen Walter O.M. Faché

Vermijd zinkdeficiëntie tijdens zwangerschap Een tijdelijk zinktekort tijdens de zwangerschap veroorzaakt een wijziging voor de aanmaak van bepaalde eiwitten in het bijzonder het metallothioneïne eiwit in de lever. Tijdens het foetale stadium zou een zinktekort levercellen aansporen meer metallothioneïne aan te maken. Het eiwit metallothioneïne is heel nauw betrokken bij het zinkmetabolisme in het lichaam. Dit metallothioneïne bindt onder meer zeer sterk zink en kan het later voor gebruik weer afgeven waar het nodig is aan de weefsels.

De lever hamstert zink Levercellen van baby’s die bij hun moeder onder zinkarme omstandigheden ontwikkelden, hebben geleerd zink te ‘hamsteren’. De lever onttrekt aan het bloed meer zink zodat andere organen zoals de pancreas minder zink kunnen vasthouden. De pancreas van kinderen van zinkdeficiënte moeders hebben een groter risico een zinktekort te hebben in hun weefsels, indien zij te weinig zink uit hun kindervoeding aangeboden krijgen. Bovendien wordt door de stress al meer zink (20 à 25%) uitgescheiden via de nieren, zodat er een ernstig zinktekort kan ontstaan bij jonge kindjes. Honderden zinkafhankelijke enzymen in het lichaam hebben zink nodig als cofactor. Levercellen die tijdens de foetusperiode onder zinkarme condities stonden, maken later meer en sneller metallothioneïne aan bij eenzelfde zinkaanbod. Zij verworven gedurende de zwangerschap een blijvende adaptatie omdat zij tijdens de zwangerschapsperiode de lage hoeveelheid beschikbare zink van de moeder sneller leerden opnemen door meer metallothioneïne aan te maken Levercellen bezitten een adaptatievermogen om metallothioneïne aan te maken volgens het zinkaanbod van de dag! Zinktekort ontregelt de insulinesecretie, de opslag en haar hormonale werking, wat kan leiden tot vetzucht en later diabetes. Dierproeven tonen significant aan dat zinkdeficiënte moeders kinderen krijgen met lage zinkconcentraties en andere spoorelementen in hun pancreas en andere weefsels. Dit wijst op een verstoorde zinkverdeling in de weefsels en een zinkdeficiëntie met als gevolg een verstoorde insulineproductie.

Minder stressbestendig door zinktekort Bij een tekortzink in de voeding en/of door foetale zinkdeficiëntie is men minder stressbestendig. De lever zuigt als een magneet eerder zink aan bij elke stresssituatie. Een verhoogde behoefte aan zink als gevolg van stress dreigt bij een zinkarme voeding te leiden tot een zinktekort in de pancreas. Marginale zink en andere spoorelementen manifesteren zich het eerst in de pancreas. De alvleesklier staat juist in voor de productie van verteringsenzymen om

vooreerst de absorptie van spoorelementen en zink optimaal mogelijk te maken en ten tweede voor de productie van insuline en glucagon die de glucose moet regelen in het bloed en de cellen. Kinderen en volwassenen die een zinkarme start hebben gehad in de zwangerschapsfase, zullen eerder door stress in een zinkarme toestand komen dan deze die tijdens de zwangerschap en borstvoeding voldoende zink kregen.

Zinktekort leidt tot meer aanmaak metallothioneïne Wetenschappelijk is reeds aangetoond dat de voeding van de moeder een sterke invloed uitoefent op het immuunsysteem van haar kind. Immers meer dan tweehonderd functies zijn afhankelijk van zink als cofactor voor de respectievelijke enzymen, waarvan een aantal instaan voor de immuniteit. Voldoende zink in de voeding tijdens zwangerschap en zoogperiode is aldus noodzakelijk voor een optimaal functionerend immuunsysteem van de boorling. Een meegekregen zinkdeficiëntie tijdens de zwangerschap is bij de baby of jong kindje niet onmiddellijk op te lossen omdat een embryonaal zinktekort nog lang nawerkt en een langere invloed uitoefent op het aanmaken van het metallothioneïne. Het is gemakkelijk te begrijpen dat door het zinktekort en de langere nawerking de lever een roofzuchtig orgaan is geworden om zink te hamsteren. Er wordt meer metallothioneïne extra aangemaakt om de zink uit alle weefsels te halen en te kunnen voldoen aan de hoge eisen van de lever. De zinkverdeling in de verschillende compartimenten in het lichaam loopt fout doordat de hebzuchtige levercellen tijdelijk of zelfs blijvend te weinig zink overlaten voor de andere functies in het lichaam. De alvleesklier en het immuunstelsel hebben zink hoogstnodig. Een krappe zinkaanbod uit de voeding zal bij jongere kinderen bovendien de lever ondersteunen haar rooftocht naar zink verder te zetten ten koste van de grote zinkbehoefte voor de immuniteit en de alvleesklier. Het is zeer goed gekend dat jonge baby’s en kinderen een verlaagde immuniteit hebben en reeds vroeg aan overgewicht en vetzucht lijden.

LeefNu 70


35

ORTHOMOLECULAIR

Waarschuwingen Walter O.M. Faché

En toch hoeft dit geen probleem te zijn, indien het deel van het vrij beschikbaar zink in het lichaam maar groot genoeg blijft. Is de hoeveelheid zink echter te klein in het lichaam, dan wordt aan dit krappe zinkpotentieel nog meer zink onttrokken door de levercellen dan normaal en verkrijgen de andere organen zoals pancreas en thymus een ernstig tekort aan zink. De levercellen van een kind, bij een zinkarme moeder opgegroeid, hebben geleerd meer metallothioneïne aan te maken bij stress. Zink wordt langer gebonden aan dit eiwit zodat dit kind eerder en meer lijdt aan de gevolgen van zinktekort. Dit is een prachtig voorbeeld hoe een mineraaltekort een belangrijke rol speelt in de gezondheidstoestand van iedereen! Dit verklaart ook dat kinderen zo vroegtijdig onderhevig kunnen zijn aan infecties en allergenen. Meer en meer hebben jonge kinderen terugkerende virale infecties en allergieën na de geboorte.

Waarschuwing Een te groot zinktekort tijdens de zwangerschap en de kindertijd opgebouwd, verhoogt levenslang een grotere zinkbehoefte dan de aanbevolen zinkhoeveelheid die orthomoleculair sowieso al ontoereikend is. Zinktekorten leiden sneller en vaker tot de degeneratieziekten van onze tijd, allergieën, weerstandstekorten, auto-immuunziekte, diabetes en kanker. Eenzelfde hoeveelheid stress zal bij kinderen onder zinkarme omstandigheden meer schadelijke gevolgen hebben dan bij deze zonder zinktekorten. Stressgevoeligheid hangt aldus af van de zinkstatus van het individu! Wij zien aldus een jonge populatie ontstaan, die met stress minder goed kan omgaan en terugkerende infecties meemaakt. Dit geldt ook tijdens de latere volwassenheid!

Besluit: • Insuline, zink, vanadium en interleukine-1 hebben een anti-diabetisch effect. • Interleukine-1, zink en vanadium hebben een krachtig lang werkend bloedsuikerverlagend effect. • Interleukine-1 en zink moduleren het immuunsysteem.

Adviezen 1. Bij een zinkarm zwangerschapsverleden of een verworven zinkdeficiëntie worden kinderen en volwassenen sterk aangeraden om ongeraffineerde voeding rijk aan spoorelementen (vooral zink) en vitamines te consumeren. De voedingsdriehoek Faché permanent toepassen in de keuken is een basis om de oprukkende diabetesgolf te doen stoppen! 2. Een zinkarme toestand van jongs af aan noodzaakt later een veel grotere extra zinktoevoer dan de normale aanbevolen dagelijkse dosis. 3. Bij verhoogde stress zal de grotere hoeveelheid metallothioneïne, die de levercellen tijdens hun embryonale ontwikkeling hebben leren aanmaken, teveel en te lang zink vasthouden. Daardoor zal bij vele gestreste kinderen en later ook deze volwassenen extra zink meer dan welkom zijn. 4. Zorg dat je altijd meer dan normaal zink vrij beschikbaar in het lichaam hebt, zodat na het hamsteren van de lever nog voldoende zink overblijft voor de andere weefsels en taken. Neem daarom minstens 30 mg elementair zink of 150 mg zinkmonomethionine elke dag! De arts of therapeut kan de dosis individueel aanpassen. 5. De beste zinkvorm is zinkmonomethionine omdat deze aminozuur-gecheleerde vorm niet wordt gebonden met het fytinezuur in ongeraffineerde granen en sojaproducten.

36

LeefNu 70


Referenties: 1. Sprietsma JE. Zink, auto-immuunziekten, voedselallergieën en kanker. Ankh-Hermes, Deventer 1988. 2. Sprietsma JE. Zink en falende zelftolerantie: auto-immuunziekten. Arts en alternatief p.40, 1991. 3. Del Rey A. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 86, p5943, 1998. 4. Schroeder J, et al. Proc. Natl. Acad. Sci. USA 87, p3137,1990. 5. Faché WOM. Diabetes orthomoleculair behandelen. Publi Media Faché Instituut, Laarne, 2008. 6. Faché WOM. Het syndroom X. Publi Media Faché Instituut, Laarne, 2008. 7. Faché WOM. Orthomoleculaire Geneeskunde Module 3, Deel 3. Publi Media Faché Instituut, Laarne, 2008.

Kort nieuws Pascale Van den Heede

Cacao, een heerlijk medicijn Cacao wordt gebruikt in verschillende vormen, als poeder, boter of chocolade. Het eten van (rauwe) cacao of pure extra bittere chocolade (> 70% cacao) kan goed zijn voor de gezondheid. Het heeft met name effect op het cholesterolgehalte, de bloeddruk, de bloedsuikerhuishouding en de insulinegevoeligheid. In de cholesterolhuishouding zou het de verhouding tussen de verschillende cholesteroldeeltjes verbeteren; een lager LDL-gehalte en een hoger HDL-gehalte. Dit is als gezondheidsparameter belangrijker dan het totale cholesterolgehalte. Ook zou cacao of chocolade met een hoog gehalte aan cacao lustopwekkende effecten hebben, echter overtuigend wetenschappelijk bewijs is hiervoor niet geleverd. Wel is aangetoond

dat het smelten van chocola in de mond krachtige signalen stuurt naar de hersenen, die een gevoel van welbevinden bevorderen. Cacao en chocolade (>70% cacao) zijn daarom goed medicinaal inzetbaar. En het is bovendien lekker!

Wil je meer weten? “Cacao”, Ankertje van Wouter de Jong. SBN: 9789020208788.

Ziekte van Lyme We hebben vele mooie dagen gehad deze zomer, dagen om er op uit te trekken, de natuur in. Heerlijk om je hoofd ‘leeg’ te lopen. Maar het kan ook anders uitpakken. Als je gebeten wordt door een teek bijvoorbeeld. Zeker wanneer deze besmet is met een bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Een ziekte die gemakkelijk wordt gemist bij de diagnose.

zo’n ring gehad. Klachten die op langere termijn ontstaan, zijn vaak aspecifieke chronische klachten die niet meer worden gelinkt met een eventuele tekenbeet. Dan kunnen onder andere slapeloosheid, depressie, gehoor- en gezichtsstoornissen, tintelingen of hartritmestoornissen ontstaan.

Hoe krijg je ‘Lyme’

De diagnose ‘Lyme’ is moeilijk te stellen. Bloedonderzoek is slechts voor zestig procent betrouwbaar. Dit houdt in, dat er veel vals negatieve uitslagen zijn: je hebt wel een besmetting maar dit komt uit het bloedonderzoek niet naar voren, er zijn (nog) geen antistoffen te zien. De diagnose wordt veelal gesteld aan de hand van de anamnese, met soms aanvullende onderzoeken als serologisch (bloed) onderzoek, levendbloedanalyse, neuropsychologische onderzoek en zelfs MRI of PET-scan. In vele gevallen is de diagnose nog steeds niet met zekerheid te stellen en gaat men behandelen als zijnde ‘ziekte van Lyme’.

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door Borrelia burgdorferi. Er bestaan tientallen Borrelia bacteriën, waarvan er drie ziekteverwekkend zijn. De Borrelia burdorferi is er daar één van. De overdracht wordt veelal gelinkt met een beet van een teek. Maar de teek is niet de enige overdrager. Ook vlooien en dazen kunnen de Borrelia overdragen. En overdracht is ook mogelijk van mens tot mens door bloedbloed contact. Niet alle teken, vlooien en dazen zijn besmet met Borrelia. Symptomen Wanneer een besmetting heeft plaatsgevonden, kunnen er direct binnen twee tot vier weken klachten ontstaan. De (vage) klachten kunnen zich ook pas na vele jaren openbaren. Klachten die in eerste instantie kunnen ontstaan zijn griepachtige verschijnselen, keelpijn, algehele malaise en verspringende gewrichts- en spierklachten. Een specifiek symptoom is een rode ring op de huid rond de steekplaats, een ring van vijf tot wel dertig centimeter in doorsnede. Echter slechts dertig procent van de besmette mensen heeft

Diagnose

De behandeling In de reguliere wereld hanteert met twee verschillende antibiotica-protocollen. De antibiotica geeft vaak wel verlichting van de klachten, maar omdat Borrelia sterk wisselende vormen kan aannemen en geen celwand heeft, kan antibiotica zijn werk niet goed doen. Maar wat helpt dan wel? Zorg dat het immuunsysteem zijn werk goed kan doen, hef tekorten in het lichaam op en versterk het afweersysteem. Daarnaast is ontgiften van groot belang om de toxinen die door de Borrelia worden gevormd af te stoten en om de gedode pathogenen af te voeren. Daarnaast kunnen reguliere antibiotica worden aangevuld of vervangen door natuurlijke antibiotica. Steeds afwisselen heeft sterk de voorkeur om resistentie te voorkomen. Raadpleeg hiervoor een deskundige natuurarts of –therapeut.

LeefNu 70


37

Kort nieuws Pascale Van den Heede

De vlier De vlier (Sambucus nigra) komt uit de muskuskruidfamilie (adoxaceae). Er zijn ongeveer vijfentwintig verschillende soorten. De gewone vlier komt bij ons het meeste voor en groeit bijna als onkruid. Het is een heester (struik) diedrie tot tien meter hoog kan worden en in mei-juli bloeit met cremekleurige bloemschermen met een doorsnede van wel tien centimeter. Deze bloemetjes groeien uit tot zwarte bessen, die in september rijp zijn. Spreeuwen zijn dol op deze bessen, waardoor de zaden zich verspreiden en de plant zich op vele plaatsen kan vermeerderen. Men kan de plant ook vermeerderen door te stekken. Gebruik Van de vlier kun je het hele jaar eten. Dit begint in het voorjaar met de jonge scheuten, daarna de bloemen, de groene bessen inleggen als kappartjes (niet te veel!) en uiteindelijk de rijpe bessen. Maar zelfs in de winter kun je van de vlier eten. In de winter groeien namelijk op de takken van de vlier eetbare paddenstoelen, de Judasoren. Deze kun je plukken van oktober tot februari. Maar ook de bladeren, bast en de wortels kunnen worden gebruikt. Er wordt van de verschillende delen thee, siroop, wijn of (alcoholische) kruidendrank gemaakt. De stengels zijn taai en kunnen gebruikt worden om bijvoorbeeld te vlechten. De totale vlierplant is dus bruikbaar, maar laat wel wat staan voor volgend jaar.

Zinktekort komt vaak voor Zink is een essentieel mineraal. Dit houdt in dat we een bepaalde hoeveelheid via onze voeding binnen moeten krijgen. Uit onderzoek van het Linus Pauling Institute van de Oregon State University krijgen ongeveer twee miljard mensen wereldwijd te weinig zink binnen. Hieruit kun je concluderen dat er vele mensen zijn met een relatief zinktekort. Vele celprocessen zijn zinkafhankelijk, onder andere meer dan driehonderd enzymen. Verder is zink essentieel voor de groei en ontwikkeling, de voortplanting, het functioneren van het immuunsysteem en neurologische functies. Zink speelt een belangrijke rol in de genexpressie, dat is hoe informatie die op onze genen staat tot uiting komt. De impact van een zinktekort op de gezondheid is zeer breed vanwege de vele taken van zink.

38

LeefNu 70


Medisch Hippocrates refereerde in zijn tijd al aan de vlier als geneeskrachtige plant. Door de eeuwen heen is het door kruidengenezers in allerlei combinaties gebruikt. In het tijdperk voor de antibiotica (nog niet zo heel lang geleden) was vlier één van de belangrijkste ingrediënten ter ondersteuning van natuurlijke herstelprocessen. Door de moderne geneeskunde is de plant wat in onbruik geraakt. Maar momenteel is men de medicinale eigenschappen weer aan het herontdekken. Inhoudsstoffen In de onrijpe bessen kan cyanide, blauwzuur zitten. Cyanide is giftig. Daarom is het aan te raden om de onrijpe bessen niet of niet te veel te eten. De rijpe bessen bevatten anthocyanen. Deze stimuleren citokinen, boodschapperstoffen van het immuunsysteem. Vanwege de herontdekking van de vele gebruiksmogelijkheden wordt vlier op steeds grotere schaal geteeld.

Zinkrijke voedingsmiddelen zijn vlees, eieren en producten uit zee. Fytinezuur in volkoren granen en peulvruchten remmen juist de opname van zink. Zinksuppletie Het suppleren van zink kan uitkomst bieden bij een zinktekort. Het is echter onverstandig om zonder begeleiding van arts of therapeut langere tijd enkelvoudige mineralen (en dus zink) te gebruiken. Mineralen en vitaminen werken nauw samen, waarbij de onderlinge verhoudingen een belangrijke rol spelen. Er is een aangetoonde wisselwerking en onderlinge afhankelijkheid tussen zink en koper, calcium, ijzer, vitamine A en foliumzuur. Dat houdt in dat enkelvoudige inname van zink de opname en werking van deze stoffen beinvloedt, maar ook andersom.

J a a R g a n g 10

2013

Colofon

augustus / september

70 | België € 10,50

| Nederland

andelijks |

€ 10,50 | tweema

71

Uitgave van OrthoFytoMedia 10e jaargang, nr 70 Verschijnt 6 x per jaar Uitgever OrthoFytoMedia Nieuwdorp 57 - 9190 Stekene Tel: +32 (0)3 808 41 43 [email protected] LeefNu is het tijdschrift voor de consument die op een bewuste en gezonde manier wil leven. LeefNu vertaalt wetenschappelijke inzichten in praktische artikelen. De artikelen zijn voornamelijk gericht op een gezonde leefstijl & voeding en het gebruik van voedingssupplementen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan onderwerpen zoals beweging, opvoeding en het milieu. Hoofdredacteur Pascale Van den Heede, apotheker [email protected] Eindredacteur Walter O.M. Faché, biochemicus

Volgende editie: ap Zwangersch Voeding tijdens p zwangerscha

Bescherm embryo en foetus tijdens p zwangerscha

Tien tips voor aanstaande ouders Belgisch Zine

voedingsmaga

Abonnementen/prijzen Secretariaat OrthoFytoMedia Tel: +32 (0)3 808 41 43 [email protected] België en Nederland €58 voor 6 nummers Overige landen op aanvraag Losse nummers: €10.5 (excl. portkosten) Mail naar [email protected] met vermelding van naam, adres, telefoon, email Jaarabonnement van januari tot december Abonnementen worden automatisch verlengd voor een volledig jaar, tenzij schriftelijk wordt opgezegd ten laatste eind oktober van het lopende jaar. Advertentie aanvraag Pascale Van den Heede: [email protected]

Redactieraad Walter O.M. Faché, biochemicus HEOS Annemieke Meijler, natuurdiëtist

Inzenden artikel?

Auteurs van dit nummer Walter O.M Faché Pascale Van den Heede Annemieke Meijler Marijke de Waal Malefijt Lies Helsloot Ulviya Sharif Zada Karla Mooy Peter den Haring

Wilt u schrijven voor het tijdschrift Orthofyto; u bent van harte welkom. Neem bij voorkeur vooraf contact op met onze hoofdredacteur Pascale Van den Heede. Na inzending van uw artikel beoordeelt de redactie binnen twee weken of uw artikel in aanmerking komt voor plaatsing. Redactionele bewerking van de artikelen gebeurt in overleg met de auteur.

Lay-out en druk Françoise Biesbroeck, Het Letterhuis Beerveldestraat 19 - 9160 Lokeren

Electromagnetische belasting Elektromagnetische Straling en de magnetron Elk apparaat met een interne of externe stroombron (batterij of aansluiting op het stroomnet) geeft elektromagnetische straling af aan de directe omgeving. De straling kan onderdeel zijn van de werking van het apparaat, zoals bij een mobiele telefoon. Of het kan een bijverschijnsel zijn, zoals in een radiowekker. In de magnetron, een apparaat wat je bijna in iedere keuken kunt vinden, wordt elektromagnetische straling bewust opgewekt. Elektromagnetische straling is de essentie van de magnetron. Spiegeltje, spiegeltje aan de wand, wat is er met mijn schildklier aan de hand? De kersrode huidvlekken op je lichaam, in wetenschappelijke termen Haemangioma senilis, worden als onschuldig aanzien. Ze kunnen overal op het lichaam voorkomen en zowel bij vrouwen als bij mannen. Blijkt dat deze vlekjes niet zo onschuldig zijn, maar kunnen wijzen op een intoxicatie die dan ook de oorzaak kan zijn van een gewijzigde schildklierwerking. In Europa is in 2006 een wet aangenomen die bepaalt dat aan voedingswaren geen medische claims mogen hangen, behalve als deze wetenschappelijk bewezen zijn. Deze wet wordt ook wel de claimsverordening genoemd. Productnamen of verwijzing naar producten is niet toegestaan. De verantwoordelijkheid of de advertentietekst aan de eisen van de claimsverordening voldoet, ligt bij de adverteerder. OrthoFytoMedia vzw, is niet verantwoordelijk voor de geplaatste advertenties. Disclaimer De informatie uit deze uitgave is uitsluitend bedoeld voor lezers die zich uit het oogpunt van hun beroep met gezondheid en voeding bezig houden. Deze publicatie is niet bedoeld voor leken en consumenten. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen zij op geen enkele wijze instaan voor de volledigheid van of eventuele fouten in de tekst van deze publicatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele verantwoordelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebaseerd op de inhoud van deze publicatie. Copyright Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur. Ook de overname van artikelen of gedeelten hiervan is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming.

LeefNu 70


39

Vitaliteit en Kracht

NitroGreens

®

100% biologisch mengsel van sappen, extracten en concentraten -

-

Grassappen van gerst, tarwe, haver, kamut en alfalfa, kiemen van biologische bloemkool, broccoli en boerenkool, acerola kers, pepermuntblad, biologische sappen van wortelen en rode biet, steviablad extract. Hoge ORAC-waarde*: 3250 per maatlepel

energeticanatura.com

121303

* ORAC-waarde: Oxygen Radical Absorbance Capacity

Dit is een

product

Zwangerschap. Voeding tijdens. zwangerschap. Bescherm embryo en foetus tijdens. Tien tips voor aanstaande ouders. zwangerschap

Recommend Documents