Zorgpaden en Zorglogistiek Een gouden combinatie Het succes van verslavingszorg Utrecht, 24 april 2013 Jan Vissers EUR/iBMG
Inhoud presentatie
1. De opgave voor zorgorganisaties 2. Zorgpaden en zorglogistiek 3. Hoe dragen zorgpaden & zorglogistiek bij aan betere zorg 4. Zorgpaden & zorglogistiek in de verslavingszorg
1 De opgave voor zorgorganisaties
De opgave •
Klant centraal plaatsen in organiseren van de zorg
proces bekijken vanuit de optiek van de klant •
Klant meer invloed geven op invulling zorgproces, en rekening houden met zijn beleving proces afstemmen op en ontwerpen met de klant
•
Externe druk om duidelijkheid vooraf over het traject van de klant, en om uitkomsten van zorg aan een traject te koppelen afwegen van prijs-prestatie
•
Externe druk op zorginstellingen om meer zorg te verlenen voor minder geld anders organiseren van zorg
2 Zorgpaden en Zorglogistiek
Zorgprogramma, zorgpad en traject • Zorgprogramma: verzameling van samenhangende activiteiten gericht op behandeling van een specifieke cliëntengroep, en gebaseerd op richtlijnen en protocollen • Zorgpad: idem, gericht op een zorginhoudelijk gezien homogene deelverzameling (met inclusie- en exclusie criteria) maar ook aandacht voor: – Team rondom zorgpad – Organisatie proces – Performance
• Zorgtraject: de varianten in routes van de cliënt binnen een zorgpad, vaak afhankelijk van de intensiteit van behandeling (licht, matig, intensief)
Zorgprogramma, zorgpad en traject Zorgpad 1 Zorgtraject 1 Zorg programma
Zorgpad 2
Zorgtraject 2
Activiteit
Zorgtraject 3 Zorgpad 3
Inhoud
Inhoud+ organisatie
Inhoud+ proces
Uitvoering
Een zorgpad voor het meest bewandelde pad ZORGPAD
ZORGPROGRAMMA
ZORGPAD
Het ontwikkelen van een zorgpad • Componenten van een zorgpad: – Benoemen van doelstellingen en interventies – Regelen van de communicatie tussen teamleden, cliënt en familie – Benoemen van rollen en verantwoordelijkheden in team – Het benoemen van de benodigde capaciteiten voor het zorgpad – Coördinatie van het proces voor de cliënt – Meten van de mate waarin doelstellingen worden gehaald – Het registreren en evalueren van afwijkingen in proces en resultaten
• Vergt een aanzienlijke inspanning en doorlooptijd
Het ontwikkelen van een zorgpad • Kennis over zorgpaden als methodiek: – CBO • Netwerk Klinische paden • Trainingsaanbod
– KU Leuven / Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap • Onderzoek & ontwikkeling • Stappenplan voor zorgpad ontwikkeling
– European Pathway Association • Jaarlijks congres • International Journal of Care Pathways
– UMC Utrecht / Julius Centrum • Jaarlijkse congres over zorgpaden • Zorgpadenboek
Zorglogistiek Zorglogistiek is het zodanig organiseren van het zorgproces voor de cliënt dat vanaf het ontstaan van de zorgvraag tot het einde van de zorgvraag:
– het traject logisch voor de cliënt is ingericht – aan doelstellingen van goede service is voldaan Doelstellingen zijn sector specifiek, bijvoorbeeld kortdurende zorg: •
snelle toegang en korte wachttijden
•
zo veel mogelijk gecombineerd in zo min mogelijk bezoeken van de patiënt
•
met urgentie zorgvraag is rekening gehouden
– zorgvraag en zorgaanbod goed op elkaar zijn afgestemd – zo doelmatig mogelijk wordt gewerkt Zorglogistiek vereist altijd een afweging van deze doelen!
Zorglogistiek en context Strategische positionering -welke markten -welke patiëntengroepen
Ontwikkeling markt -demografie -positie / aandeel
Doelen op gebied van service Klant verwachtingen en wensen
Financieringssysteem -DBC prijzen -ZZP’s
Doelen t.a.v. van doelmatigheid
Interne organisatie maatschappen Opleiding Arts-assistenten
ZORGLOGISTIEK spv capaciteit
psy.ther.
capaciteit
psychiater capaciteit
gz-psych capaciteit
kliniek
capaciteit
Afspraken met verwijzers
Afspraken met ketenpartners
patiëntenstroom
besturing
Urgentie criteria
Contracten zorgverzekeraars diagnostische fase
therapie
fase
Zorglogistiek • Verzameling methoden en technieken om – Processen te beschrijven in logistieke zin – Processen te analyseren – Processen te (her)ontwerpen
• Onderscheidend ten opzichte van zorgpaden – Gaat uit van de bestaande inhoud / zorgpad – Legt meer nadruk op wachttijden, doorlooptijden en capaciteitsinzet – Hanteert een instellingsbrede optiek – Gaat over afstemming tussen cliëntenstromen en capaciteiten – Concentreert zich op de voornaamste stromen – Differentiëert bij de instroom tussen cliëntgroepen die een eigen traject doorlopen
Zorgpaden en Zorglogistiek Units/disciplines voor diagnostiek en behandeling (capaciteiten)
poli
Zorgpad 1 Zorgpad 2 Zorgpad 3
Doelgroepen / zorgprogramma’s / zorgpaden (ketens)
detox
dag behan deling
kliniek
Waarom zorgpaden èn zorglogistiek • Van protocollen & richtlijnen naar zorgprogramma & zorgpad naar zorglogistiek & bedrijfsvoering • Ook doelmatigheid in beeld • Duidelijkheid naar cliënt, organisatie en financiering • Druk vanuit zorgverzekeraar om zorgaanbod te definiëren in de vorm van zorgpaden, en om met minder geld meer zorg te verlenen • Behoefte aan meer transparantie en het openen van de Black Box • Zorgpaden en zorglogistiek werken complementair – het zorgpad richt zich primair op de inhoud van het proces – zorglogistiek op de planning ervan
3 Hoe dragen zorgpaden & zorglogistiek bij aan betere zorg
Bijdragen aan betere zorg • • •
•
Evidence based inhoud van de zorg en organisatie van het proces Beter meetbaar maken van de zorg en het zorgproces Aantonen van effect van zorgpad op uitkomsten van zorg – Bijdrage van de behandelinterventies – Bijdrage van de organisatie van het zorgproces Effectevaluatie is geen eenvoudige opgave – Causaliteit is moeilijk aantoonbaar – Veel verstorende factoren – Grote uitdaging voor wetenschap & zorg
Bijdragen aan betere zorg
Zorgvraag
Uitkomsten
Proces and design
Kosten
Managed Outcomes • •
• • • •
EU Framework Programme 7 Health project 20102012 Doelstelling: operations management and demand based approaches to healthcare outcomes and costbenefits Focus op regionale zorgverlening Stelling: beter georganiseerde processen leiden tot betere uitkomsten in relatie tot kosten Vier patientgroepen: diabetes type 2, CVA, hip osteoarthritis, dementie Uitgevoerd in 6 EU landen: FI, G, GR, NL, SP, UK
Clinical performance stroke: 1 month mortality Mortality 1 month 14 12 10 8 6 4 2 0 Keski-Suomi (FI)
Erlangen (G)
Athens (GR)
Tilburg (NL)
Valencia (SP)
Brighton (UK)
Patient reported outcomes stroke
70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 Keski-Suomi (FI)
Erlangen (G)
Athens (GR)
Tilburg (NL)
Status immediately after stroke (s.)
Valencia (SP)
Status at time of survey (s.)
Brighton (UK)
Costs of stroke services
9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 Keski-Suomi (FI)
Erlangen (FG) Diagnosis (S1)
Athens (GR)
Tilburg (NL)
Treatment Ischemic stroke (S3)
Valencia (SP) Rehabilitation (S4)
Brighton (UK)
Costs of stroke and health outcomes Costs versus outcomes 1 Valencia (SP) 0,9
Costs versus perceived health
0,8
Good practice
Brighton (UK)
0,7 0,6
Tilburg (NL) 0,5 0,4
Athens (GR)
0,3 Keski-Suomi (FI)
0,2 0,1
Erlangen (G)
0 0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
Costs versus clinical outcomes
0,7
0,8
0,9
4 Zorgpaden en Zorglogistiek in de Verslavingszorg
Zorgpaden in de verslavingszorg • Wat later op gang gekomen in vergelijking met ziekenhuizen en geestelijke gezondheidszorg
• Bezig met een inhaalslag • Wel een aantal hick-ups – – – –
Matched care in plaats van stepped care Deelprocessen in plaats van totale trajecten Regie over zorgpad Structuur van zorgpaden
Structuur zorgpaden verslavingszorg Behandeling verslaving
Verslavingszorg
Verslaving en psychiatrische co-morbiditeitli
Verslaving en rehabitatie
Tips en uitdagingen • Tips voor zorgpad & zorglogistiek in verslavingszorg – Benaming zorgpad vanuit optiek cliënt – Blijf altijd vanuit het totaal redeneren bij ontwikkeling
–
structuur zorgpaden Probeer ook meteen maat en getal te geven aan de cliëntstromen
• Uitdagingen – Verschillen in karakteristieken van zorgpaden kunnen leiden –
tot verschillen in vormen van organiseren en besturen van het zorgpad Hoe krijgen we èn uitkomsten, èn beleving èn kosten van een zorgpad in beeld
5 Zorgpaden en Zorglogistiek Conclusie
Zorgpaden en zorglogistiek in een lerende organisatie Doelstellingen en kaders vanuit organisatie
Veranderde inzichten logistieke organisatie
Performance
Logistieke organisatie: wanneer en hoeveel
- wachttijd - doorlooptijd - capaciteitsinzet
Verschillende DBC’s Veranderde inzichten zorgprogramma / klinisch pad
diagnose fase
therapie fase
Zorgprogramma / Zorgpad: wat en hoe
Expertgroep – inhoudelijke ontwikkeling
Outcomes
Zorgpaden en zorglogistiek •
Een zorgpad is een specificatie van een zorgproces; het plannen van een zorgpad is zorglogistiek – Het zorgpad specificeert wat er moet worden georganiseerd en met welke urgentie – Het professioneel plannen van een zorgpad vereist een vertaling van de specificaties in een operationeel zorgproces dat ook rekening houdt met no-show, uitval en spoed, en met instellingsbrede logistiek
•
Zorgpaden en zorglogistiek vormen een gouden combinatie – Werken complementair – Zorgpad zorgt voor de inhoud, zorglogistiek voor het goed uitvoeren ervan – Samen zorgen ze voor excellente zorg en organisatie
