ZorgPact {Groot Amsterdam, Zaanstreek-Waterland, Noord-Holland Noord} Werkgevers, onderwijsinstellingen en lokale overheden hebben er gezamenlijk belang bij dat zorgprofessionals optimaal kunnen presteren en beschikken over de juiste vaardigheden en kennis. Voor professionals en werkgevers is het belangrijk daarvan een goed beeld te hebben en zich continu te ontwikkelen, gericht op de toekomst. Het onderwijs kan zo de veranderende eisen in de curricula inpassen en samen met werkgevers zorgen voor een blijvend goede aansluiting van beroepsonderwijs en praktijk. De gemeenten kunnen zo hun taken optimaal uitvoeren rond de zorg en het welzijn van hun inwoners. De burger – om wie alles draait – kan dan vertrouwen op de best mogelijke zorg1.
De acties 1.
Klassen MBO-V, HBO-V en andere beroepsopleidingen opzetten voor ziekenhuis, GGZ, langdurige zorg en wijkzorg, in gecombineerde leerwegen (BOL/BBL en Voltijds/Duaal); combinatieklassen uitbreiden (o.a. VIG/MMZ); zorgbrede stagepaden organiseren. Nederland vergrijst, de vraag naar zorg neemt toe en de (beroeps-)mogelijkheden van jongeren worden groter. Boeien en binden is dé sleutel om nieuwe professionals te werven en behouden, een betaalde (opleidings-)baan hét middel om uitval te voorkomen. Studenten moeten weten en voelen dat ze de belangrijkste schakel zijn naar de toekomst van de zorg. Waarom?
De samenleving vraagt om integrale zorgverlening Zorg die: - niet stopt bij de muren van een instelling of domein - de burger helpt bij regie over het leven en behandelt hoe en waar hij wil - samenwerkt, vooral als hij meer dan één fysieke of psychische beperking heeft - verleent wordt door professionals, die over grenzen van beroep en functie kijken Goede voorbeelden VIG/MMZ: ROC Kop van Noord-Holland, Horizon College en ZWplus2: Zijn samen gestart met een combinatie opleiding VIG/MMZ. De cliënt centraal is het uitgangspunt. Deelnemers aan de opleiding leren oprecht aandacht te hebben voor hun cliënten. Zij leren zich in te leven in de leefwereld van de cliënt, in zijn of haar levensgeschiedenis, familie en naasten. Deze samenwerking maakt deel uit van de Kopgroep van het landelijk Zorgpact. Regio College Zaanstreek-Waterland: Start in september 2016 met een gecombineerde opleiding van Verzorgende IG (VVT) en Begeleider specifieke doelgroepen (Maatschappelijke Zorg), waarbij de student twee diploma’s kan behalen in 3 jaar.
1 2
Met zorg worden uitdrukkelijk ook welzijn, maatschappelijke dienstverlening en jeugdhulp bedoeld. Cluster SIGRA-leden in de kop van Noord-Holland
1
ROC van Amsterdam: Start in september 2016 (en februari 2017)op 2 locaties met een gecombineerd traject VIG/MMZ, zowel in een BOL als in een BBL-variant. Deze opleiding is samen met 2 zorginstellingen ontwikkeld. OLVG, VUmc, ROC TOP Starten in september met een gezamenlijk traject mbo-V, in een gecombineerde leerweg (eerst BO, daarna BBL). SPInOV SPInOV staat voor de Strategische Planning Initiële Opleidingen Verpleegkunde. SPInOV is een regionaal samenwerkingsverband in Noord-Holland en bestaat uit 17 zorgorganisaties (ziekenhuizen, VVT, GGZ en gehandicaptenzorg), 4 ROC's en 2 hogescholen. SPInOV wil goed. Centraal hierbij staan de mbo- (niveau 4) en hbo- (niveau 6) opleidingen tot verpleegkundige. Doel van de samenwerking is het opleiden van goed gekwalificeerde en voldoende verpleegkundigen. SPInOV maakt deel uit van de Kopgroep van het landelijk Zorgpact. ZONN
ZONN (Zorg Opleidingen Noordwest Nederland) is een samenwerkingsverband van 16 ziekenhuizen in Noord-Holland en Flevoland. Samen richten zij zich op regionale afstemming en strategische personeelsplanning rond 15 opleidingen tot gespecialiseerd verpleegkundige en medisch ondersteunende functies. Doel is een balans creëren tussen de opleidingsvraag en het -aanbod. ZONN maakt deel uit van de Kopgroep van het landelijk Zorgpact. 2.
Gezamenlijk invulling geven aan het beroepsonderwijs in de sector. Waarom? Om het beroepsonderwijs te versterken en de aansluiting tussen onderwijs en praktijk te verbeteren is intensieve(re) samenwerking tussen werkveld en onderwijs noodzakelijk. Onderwijs en praktijk staan nu soms nog tegenover elkaar, terwijl – met (toekomstige) behoud van ieders verantwoordelijkheid en expertise – samengewerkt moet worden om studenten klaar te stomen voor de snel veranderende werkelijkheid. Nieuwe zorgberoepen, nieuwe technologie, een veranderende zorgvraag (w.o. multimorbiditeit) en extramuralisering vragen om nieuwe opleidingen en andere competenties – van docenten, praktijkbegeleiders en (toekomstige) professionals. Goede voorbeelden: Odion en het Regio College Zaanstreek-Waterland hebben gezamenlijk een keuzedeel in de opleiding MMZ-3 ontwikkeld rond dagbesteding. Beide zullen ook samen onderdelen van de te starten combinatie opleiding VIG/MMZ invullen. ROC TOP en Amstelring starten in september met twee klassen Verzorgende IG (ca. 40 deelnemers, 3-jarig BBL-traject), waarbij zorgprofessionals van Amstelring (gast-)lessen verzorgen. Gezamenlijk wordt gewerkt aan het inpassen van (meer) psychiatrische en psycho-geriatrische elementen en extra verdiepingsmodules.
2
Voor het doorontwikkelen van dit model naar mbo-V en hbo-V wordt samenwerking gezocht met ziekenhuizen en de 1e lijn. Inholland, Cordaan, Zonnehuisgroep, Evean LIN, het Leer- en Innovatie Netwerk “Boeien en Binden van Wijkverpleegkundigen” Noord-Holland en Groot Amsterdam. Naast deskundigheidsbevordering voor wijkverpleegkundigen, docenten en studenten willen de samenwerkingspartners wijkverpleegkundigen boeien en binden aan praktijkorganisaties, door het creëren van een interessante werkomgeving, een lerende organisatie met bijbehorend leerklimaat. Deze doelen willen wij bereiken door het starten met de ontwikkeling van een leer- en innovatienetwerk (LIN) binnen vier praktijkorganisaties. Een LIN is een krachtige leeromgeving waar hbo-v studenten in samenwerking met wijkverpleegkundigen de zorg voor cliënten naar een hoger plan tillen. Zij worden hierbij ondersteund door een Lecturer Practitioner, een docent van Hogeschool Inholland, die gedurende de projectperiode, 1 dag per week aanwezig is in het LIN. Het creëren van het LIN zal plaatsvinden volgens de negen principes van Practice Development. Bovendien wordt in dit project in gezamenlijkheid (school, praktijk) een minor ‘multidisciplinaire samenwerking in de wijk’ ontwikkeld. Het Leer- en Innovatie Netwerk maakt deel uit van de Kopgroep van het landelijk Zorgpact. 3.
De doorstroom van vmbo > mbo > hbo > wo stimuleren en verbeteren. Waarom? - de zorgvraag wordt intenser en complexer, waardoor de vraag stijgt naar personeel dat hoger geschoold (qua functieniveau) of breder geschoold is (qua kennis en overzicht). - de stappen van het ene opleidingsniveau naar het volgende zijn groot, veel studenten vallen uit. Het sectorrendement3 van sommige opleidingen ligt onder de 50%. - programmatisch, didactisch en organisatorisch zijn de verschillende opleidingsniveaus in de beroepskolom nog onvoldoende op elkaar afgestemd. - de voortdurende veranderingen (vernieuwing) in de sector en het gegeven dat steeds meer flexibiliteit wordt gevraagd, zowel van werknemers als werkgevers, maakt continue scholing (een leven lang leren) noodzakelijk. Toekomstige professionals moeten daarop worden voorbereid. Voor de zorg houdt dat ook in dat huidige medewerkers de kans krijgen en pakken om door te groeien. Goede voorbeelden: Omring en Horizon College Starten een nieuwe vorm van doorscholen van VIG naar MBO-V. Zij leiden een groep medewerkers op met nieuwe vormen van onderwijs in de praktijk, met veel intervisie, leerduo’s en ondersteuning via het Omringplein (interactief intranet).
3
het aantal studenten dat daadwerkelijk in de zorg gaat werken, gedeeld door het aantal studenten dat een beroepsopleiding start
3
ROC van Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam Gezamenlijk zijn keuzedelen ontwikkeld die gericht zijn op doorstroom van het mbo naar hbo. Er zijn keuzedelen die breed zijn ingestoken, bijvoorbeeld het keuzedeel Voorbereiding hbo. Andere keuzedelen zijn gericht op doorstroom naar een specifieke hbo-opleiding. Het behalen van deze keuzedelen helpt de student in de voorbereiding op zijn vervolgopleiding. HvA en UvA Vanaf september 2016 volgen studenten van medische, verpleegkundige en paramedische opleidingen een aantal studieonderdelen gezamenlijk, bijvoorbeeld in het opstellen van behandelplannen. Ambitie is om te komen tot een centrale Amsterdamse campus voor zorgonderwijs. 4.
Gezamenlijk beeldvorming en beroepsoriëntatie in het voortgezet onderwijs verzorgen. Waarom? Veel scholieren hebben geen idee wat ze later willen worden. Deels vanwege de eindeloos lijkende keuzemogelijkheden, er steeds meer werk achter muren plaatsvindt (waardoor zij zich geen beeld kunnen vormen) of omdat zij de eigen mogelijkheden niet goed kunnen inschatten. Voor het onderwijs, gemeenten, alle beroepssectoren (niet alleen voor de zorg) en voor henzelf is het belangrijk dat scholieren een zo helder mogelijk beeld hebben van studies en beroepen. Zo kunnen zij betere keuzes maken en kan studie-uitval worden voorkomen. Gelet op de vergrijzing van het personeel is het voor de zorg belangrijk te investeren in eerlijke, positieve beeldvorming. Daarbij moet de sector over de volle breedte worden belicht en zullen naast de “wensberoepen” arts en verpleegster ook de andere (innovatieve en inspirerende) functies zichtbaar gemaakt moeten worden. Goede voorbeelden In Amsterdam wordt samengewerkt met de Decanenkring Amsterdam (decanen vmbo, havo en vwo) en JINC. JINC verzorgt programma’s waarin leerlingen4 van het basisonderwijs en het vmbo kennismaken met bedrijven en beroepen, in combinatie met het aanleren van sociale en communicatieve vaardigheden. Het bedrijfsleven (waaronder zorginstellingen) levert niet alleen financiele bijdragen, maar zet ook eigen personeel in t.b.v. bijvoorbeeld sollicitatietrainingen, loopbaan advies en carrièrecoaching. Jaarlijks vinden 2 bijeenkomsten plaats waarin decanen, vertegenwoordigers van het onderwijs en van de zorg informatie en ervaringen uitwisselen. Platform Vmbo Noord-Holland: in het Vakcollege Mens en Dienstverlening hebben zorginstellingen het vmbo geadopteerd. Jongeren volgen vanaf het 3 e leerjaar stages bij deze instellingen, ook in het kader van hun beroepsoriëntatie.
4
Bereik: 16.500 leerlingen
4
5.
Toekomstige zorgprofessionals voorbereiden op de regierol van burger, nieuwe technologie in cure en care, samenwerking met informele zorg en het verschuiven van zorg naar thuis en 1e lijn. Waarom? Samengevat (en om open deuren te voorkomen): alle veranderingen in de zorg vragen om behoud van wat werkt (evidence based) en vernieuwing waar het beter kan. Goede voorbeelden: Zorg in de Wijk in de 21e eeuw: Amstelring, Cordaan, het ROC van Amsterdam, ROC TOP, de gemeenten Amsterdam en Almere, het Amsterdam Health and Technology Institute (AHTI) en andere partijen ontwikkelen fieldlabs in wijken – locaties waar buurtbewoners, informele zorg, mbo-studenten, techniekbedrijven, zorgprofessionals en docenten samenkomen. Studenten krijgen les in het fieldlab en volgen vandaaruit stages. Ook bij- en nascholing van de huidige professionals zou – in het kader van een leven lang leren – in de fieldlabs een plaats kunnen krijgen. Het project sluit aan op de mbo-agenda en het masterplan techniek van de gemeente Amsterdam. Doelen zijn onder meer: - ontwikkelen nieuw, toekomstgericht beroepsprofiel - inpassen van nieuwe technologie in het onderwijs (en de zorg) - positieve beeldvorming, vergroten instroom - verhogen studierendement, voorkomen uitval, versterken beroepskolom - beroepspraktijk, onderwijs en zorgverlening zou nauw mogelijk aan elkaar verbinden
6.
(Werk-) ervaringsplaatsen organiseren en behouden voor jongeren en voor hen die aan de kant staan. Waarom? 1. De sector staat aan de vooravond van een aanzienlijke uitstroom van personeel. Werving en behouden van nieuwe professionals is cruciaal. Het feit dat er steeds meer vraag is naar hoger opgeleid personeel wil niet zeggen dat “eenvoudiger” functies verdwijnen. 2. Meedoen maakt gezond. Er gaat preventieve werking uit van participatie. 3. M.i.v. 1 januari 2015 is de Participatiewet van kracht. Goede voorbeelden: De gemeenten Zaanstad en Purmerend en 10 zorginstellingen werken samen in een programma dat 50 werkzoekenden werkervaring op laat doen. De zorginstellingen bieden de werkervaringsplaatsen en hebben de intentie om minimaal 15 deelnemers een baan te bieden. Dit programma wordt ook in andere regio’s uitgerold. WijkLeerbedrijf Amsterdam Nieuw-West Deelnemende partijen: ROC van Amsterdam, ROC TOP, Capabel Onderwijsgroep, St Mantelzorg en Dementie, Cordaan, Stadsdeel Nieuw-West, Amsterdam Economic Board.
5
Het WijkLeerbedrijf Amsterdam Nieuw-West is een initiatief dat op een innovatieve en ondernemende manier inspeelt op problematiek binnen gemeenten (Participatiewet, WMO en werkeloosheid). Participanten: ROC van Amsterdam WijkLeerbedrijf Amsterdam Nieuw-West verlicht eenzaamheid van ouderen in hun eigen woonomgeving en doet dit naar aanleiding van een vraag van stadsdeel Nieuw-West. Wijkbewoners met een afstand tot de arbeidsmarkt zijn een andere doelgroep van het WijkLeerbedrijf. Zij zijn eenzaam omdat ze onvoldoende kunnen participeren in de maatschappij. De wijkbewoners volgen als deelnemer in het WijkLeerbedrijf een mboopleiding niveau 2 en worden na het behalen van hun diploma toegeleid naar werk en/of een mbo-opleiding niveau 3. Oudere eenzame wijkbewoners krijgen de mogelijkheid om vanuit hun eigen woonomgeving iets terug te doen voor de hulp die zij krijgen. Zo zetten zij zich in als vrijwilliger voor de deelnemers in hun eigen omgeving. Jongere eenzame wijkbewoners kunnen in hun eigen wijk een opleiding volgen en kwetsbare wijkbewoners helpen. Beide groepen, uit dezelfde wijk, worden met elkaar in contact gebracht en helpen elkaar. Dit draagt bij aan de sociale cohesie van de wijk. Het WijkLeerbedrijf Amsterdam Nieuw-West maakt deel uit van de Kopgroep van het landelijk Zorgpact. 7.
Uitwisseling organiseren tussen zorg-organisaties onderling, bv. tussen care en cure. Waarom? De ontwikkeling naar steeds meer integrale zorg, over de grenzen van de deelsectoren heen, vraagt naar zorgprofessionals die weten wat er bij collega’s in andere instellingen en organisaties speelt; die weten waar welke zorgvraag beantwoord kan worden en hoe expertise waarover zij zelf niet over beschikken kan worden ingezet. Goede voorbeelden: Vier zorginstellingen in Zaanstreek-Waterland en Amsterdam (intramurale ouderenzorg en revalidatie) ontwikkelen een programma, waarin de leerling-werknemers (BBL en Hbo-Duaal) in de vier organisaties praktijkervaring opdoen (met gesloten beurs). OLVG (locatie West) en Cordaan organiseren bliksemstages voor transferverpleegkundigen (vanuit het ziekenhuis in de wijk) en wijkverpleegkundigen (vice versa), met als doel de overdracht van patiënten doormiddel van onderlinge afstemming te optimaliseren.
8.
Praktijkstages in de zorg organiseren voor docenten en in het onderwijs voor praktijkopleiders. Waarom? Algemeen: (als voorbeeld) hogescholen geven aan dat er stagetekorten zijn voor m.n. de eerste twee leerjaren, terwijl zorgorganisaties oningevulde stagevactures melden. Voor de hogere leerjaren is kwaliteit een issue. M.n. de ouderenzorg (extra- en intramuraal – ook in ziekenhuizen, GGZ, gehandicaptenzorg en wijkverpleging) heeft dringend goede afstemming tussen onderwijs en praktijk nodig, gelet op de toenemende vraag.
6
Goed voorbeeld Gemeente Amsterdam: Lerarenbeurs mbo De gemeente Amsterdam stelt beurzen beschikbaar voor mbo-docenten om nieuwe vakkennis en vaardigheden op te doen. De beurs kan worden ingezet om bv. een praktijkstage te volgen.
9.
Werken aan een inspirerend leerklimaat voor studenten en professionals. Waarom? Om voorbereid te zijn op de toekomst moeten zorgprofessionals goed zijn opgeleid én hun kennis en vaardigheden voortdurend blijven ontwikkelen. Het is belangrijk dat studenten in het initieel onderwijs en zij die al in de sector werken dat kunnen doen in een inspirerende en professionele leeromgeving, zowel in het onderwijs als in de praktijk. –X–
Algemeen: communicatie, kennisdeling en visievorming versterken In het kader van het Zorgpact en m.n. rond de uitvoering van de afgesproken acties zal een Zorgpact Nieuwsbrief verschijnen (digitaal). Er worden werkgroepbijeenkomsten, symposia en andere netwerkactiviteiten georganiseerd. Zorgpact Carrousel In het najaar wordt een Zorgpact Carrousel georganiseerd, op verschillende locaties in de provincie. Professionals, bestuurders, wethouders, directies, docenten, professionals, praktijkbegeleiders, beleidsmedewerkers, studenten e.a. worden in die week 2 á 3 keer uitgenodigd om in korte, intensieve sessies van ca. 2 uur en wisselende samenstelling met elkaar te brainstormen over de thema’s van het ZorgPact, met als doel de samenwerking van werkveld, onderwijs en gemeenten te versterken. Nadere info volgt z.s.m. Verantwoording De acties van het ZorgPact Groot Amsterdam, Zaanstreek-Waterland en Noord-Holland Noord zijn afgestemd met leden van SIGRA en ZWplus, onderwijsinstellingen en gemeenten. Voor het ZorgPact is aansluiting gezocht bij o.a. de MBO-agenda van de gemeente Amsterdam en het convenant Samen Sterk voor Werk van het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid Noord-Holland Noord (RPA-NHN), een bestuurlijk samenwerkingsverband van gemeenten, UWV, onderwijs, werkgevers- en werknemersorganisaties.
7
