ZOETERMEER MAAKT 'T VIA VMBO EN MBO NAAR WERK EINDRAPPORTAGE STAP 1 GEMEENTE ZOETERMEER UNICOZ, SCZ, ID COLLEGE RVOZ, SIEMENS EN ZETACOM

ZOETERMEER MAAKT 'T VIA VMBO EN MBO NAAR WERK EINDRAPPORTAGE STAP 1 GEMEENTE ZOETERMEER UNICOZ, SCZ, ID COLLEGE RVOZ, SIEMENS EN ZETACOM

14 januari 2015 078149683:0.1 - Definitief B03205.000046.0100

Zoetermeer maakt 't via VMBO en MBO naar werk eindrapportage stap 1

Inhoudsopgave Managementsamenvatting ....................................................................................................................................... 3 1

Inleiding ................................................................................................................................................................ 5 1.1

Context transitieopgave zoetermeer ....................................................................................................... 5

1.2

Toekomstperspectief Zoetermeer maakt het .......................................................................................... 5

1.3

Procesorganisatie stap 1 Zoetermeer maakt het .................................................................................... 6

1.4

Producten stap 1 Zoetermeer maakt het ................................................................................................. 7

1.5 2

3

Werkgroep financieringsstromen ........................................................................................ 7

1.4.3

Werkgroep campusomgevingen .......................................................................................... 8

1.4.4

Ondersteuningsteam ............................................................................................................. 8

Leeswijzer ................................................................................................................................................... 8

2.1

Project 1: ICT lab Zetacom in de dutch innovation factory .................................................................. 9

2.2

Project 2: digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma ............. 11

2.3

Project 3: elektrotechniek ondersteunt door / met smart technology .................................................. 12

2.4

Leerling – gezel – leraar systeem ........................................................................................................... 14

Financieringsstromen concretiseren ............................................................................................................... 15 3.1

Waardenbomen onderwijs, bedrijfsleven en gemeente ...................................................................... 15

3.2

Project 1: ICT lab Zetacom in de dutch innovation factory ................................................................ 17

3.4

3.2.1

Uitgangspunten & Aannames ............................................................................................ 18

3.2.2

Resultaat & Opbrengsten .................................................................................................... 18

Project 2: digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma ............. 19 3.3.1


3.3.2


Project 3: electrotechniek ondersteunt door / met smart technology ................................................... 21 3.4.1


3.4.2


Propositie campusomgevingen ....................................................................................................................... 24 4.1

4.2

5

Werkgroep acties en effecten ................................................................................................ 7

1.4.2

Korte termijn acties.............................................................................................................................................. 9

3.3

4

1.4.1

Business case projecten korte termijn.................................................................................................... 24 4.1.1

Project 1: ict lab zetacom in de dutch innovation factory ............................................... 24

4.1.2

Project 2: digitale hulpmiddelen in de zorg ingereren in mbo onderwijsprogramma 25

4.1.3

Project 3: elektrotechniek ondersteunt door / met smart technology .............................. 25

4.1.4

Risico’s projecten korte termijn .......................................................................................... 26

Ruimte efficiëntie korte termijn projecten ............................................................................................ 27 4.2.1

Campus en projecten korte termijn ................................................................................... 28

4.2.2

Campus en één loket beroepsonderwijs ........................................................................... 28

4.2.3

Virtuele campus ................................................................................................................... 28

Lange termijn acties en effecten ...................................................................................................................... 30 5.1

Social skills en weerbaarheid in VMBO ................................................................................................ 30 5.1.1

Inhoud van het programma ............................................................................................... 31

5.1.2

Pijler 1: social skills- en Weerbaarheidspakket ................................................................ 32

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

1


5.2 6

5.1.3

Pijler 2: frontlijn aanpak voor belaste kinderen ............................................................... 32

5.1.4

Resultaat aanpak social skills & weerbaarheid ................................................................ 33

5.1.5

Monetarisering: Wat is het waard? .................................................................................... 33

Één loket en doorlopende leerlijn beroepsonderwijs .......................................................................... 35

Marketing- en communicatieplan ................................................................................................................... 36 6.1

Ingrediënten marketing- en communicatieplan .................................................................................. 36

6.2

Marketing- en communicatie voor stap 2 transitieproces .................................................................. 37

Bijlage 1

Organogram stap 1 ...................................................................................................................... 38

Bijlage 2

Waardenboom Projecten ............................................................................................................ 39

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

2


Managementsamenvatting Bij de afronding van stap 1 van de transitie Zoetermeer maakt het – via VMBO en MBO naar werk kan geconcludeerd worden dat het transitieproces voortvarend in gang is gezet. Stap 1 heeft in Zoetermeer nieuwe vormen van samenwerking opgeleverd tussen gemeente, (V)MBO onderwijs en het bedrijfsleven. De samenwerking is gericht op het verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven, met als hoofddoel: diploma = (nieuw) werk. Dit doel wordt nagestreefd door het samen organiseren van open leer-, werken innovatieomgevingen. Zowel virtueel als fysiek. En zowel bij de bedrijven, op de (V)MBO scholen als in campusachtige omgevingen zoals de Dutch Innovation Factory. Door tijdens stap 1 gezamenlijk korte en lange termijn acties te benoemen is de route van het transitieproces inzichtelijk gemaakt. Daarbij is tussen de partijen meer inzicht gekomen in elkaars doelen en belangen, waardoor commitment en vertrouwen in de onderlinge samenwerking verder is versterkt. Stap 1 heeft de volgende tastbare resultaten opgeleverd: 

Een samen opgestelde waardenboom voor het transitieproces die de ketenrelaties tussen onderwijs, bedrijfsleven en gemeente inzichtelijk maakt. De waardenboom onderstreept de noodzaak tot samenwerking tussen onderwijs, gemeente en bedrijfsleven om de transitie in gang te zetten. En dient tevens als “verdienmodel“ voor op te starten projecten, omdat het inzicht biedt hoe voor de partijen baten gegenereerd worden en/of kosten worden uitgespaard via een open innovatie systeem (campusomgevingen). De business case van nieuwe projecten kunnen getoetst worden aan de waardenboom.



Voor de korte termijn acties zijn drie projecten beschreven die voor het MBO ICT-, zorgen elektrotechniekonderwijs leiden tot een betere aansluiting op de actuele vraag van het bedrijfsleven en een betere doorstroming van MBO-leerlingen naar werk. Het ICT project is op kleine schaal (met vijf leerlingen) reeds gestart, de andere twee moeten voor de zomer 2015 nader worden uitgewerkt en opgezet. Alle drie de projecten zullen met ingang van het leerjaar 2015-2016 volledig operationeel zijn.



Als lange termijn actie wordt voor 2014-2015 de prioriteit gelegd bij het concretiseren van een doorlopende leerlijn met één loket voor beroepsonderwijs in Zoetermeer. Het ontwikkelen van weerbaarheid en social skills in het (V)MBO onderwijs, zoals beschreven in paragraaf 5.1 en in de Meerpunt-aanpak, is een blijvend aandachtspunt bij de verdere uitwerking van korte termijn acties binnen Zoetermeer maakt het.



De basis is gelegd van een marketing- en communicatiestrategie voor het transitieproces Zoetermeer maakt het. Hiervoor zijn tijdens stap één gezamenlijk verschillende producten opgesteld: een stakeholdersanalyse, kernboodschappen voor drie specifieke doelgroepen, een communicatiekalender, een logo, een flyer en een concept strategisch communicatieplan. Op basis van deze ingrediënten kan de Werkgroep Strategische Communicatie (voorheen het Ondersteuningsteam) vanaf november 2014 de marketing- en communicatiestrategie verder vormgeven en uitvoeren.

Tot slot dient vermeld te worden dat de grootste uitdaging nu ligt in het vasthouden van het momentum en het verbreden van het draagvlak en netwerk voor het transitieproces in stap 2.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

3


1 1.1

Inleiding CONTEXT TRANSITIEOPGAVE ZOETERMEER

De noodzaak voor de transitie Zoetermeer maakt het – via VMBO en MBO naar werk volgt uit mondiale maatschappelijk opgaven zoals arbeidsmarktproblematiek, energietransitie, innovatie en klimaatadaptie. Recente aanleidingen op nationaal niveau zijn de vergaande decentralisatie met toegenomen verantwoordelijkheden voor gemeenten met betrekking tot arbeid en inkomen als gevolg. En ingrijpende bezuinigingen in de zorgsector in combinatie met snelle ontwikkelingen in elektronica en ICT. Al deze opgaven vragen om gemeenschappelijke actie van overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Voor de oplossingen dient daarbij aangesloten en voortgebouwd te worden op de kracht van de betreffende regio. In het ambitiedocument Economische Programmaraad Zuidvleugel is de bundeling van krachten van de Triple Helix (overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven) benoemt als absolute voorwaarde om het onderbenutte economisch potentieel van Zuid Holland aan te boren. Binnen Zoetermeer maakt het wordt deze samenwerking daadwerkelijk in de praktijk gebracht. Voor de komende herijking van de Economische Agenda Zuidvleugel zijn verschillende beleidsthema’s benoemd, waarvan meerdere volgende naadloos aansluiten op Zoetermeer maakt het: 

Campuslocaties als regionale broedplaats voor innovatieve bedrijvigheid en onderzoek;



Het bevorderen van cross-overs tussen economisch krachtige sectoren, de regio als living lab om nieuwe technologieën te testen en in de etalage te zetten en het verknopen van lokale ondernemersnetwerken met regionale (top-)sectoren en clusterorganisaties.



MBO studenten beter voorbereiden op de wensen van de regionale arbeidsmarkt, met name in de maakindustrie;



De kans voor de regio om een proeflocatie voor MKB vernieuwing te worden in relatie tot nabijgelegen greenports en de haven van Rotterdam.

1.2

TOEKOMSTPERSPECTIEF ZOETERMEER MAAKT HET

Binnen de hierboven geschetste context hebben de gemeente, de onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven van Zoetermeer eind 2013 gezamenlijk het toekomstperspectief Zoetermeer maakt het opgesteld. Dit toekomstperspectief vormt het startschot en richtsnoer voor de transitieopgave waar Zoetermeer voor staat. Hoofddoel van deze transitie is dat het behalen van een diploma door een leerling in Zoetermeer leidt tot een baan. Een baan die, door de snel veranderende economie en maatschappij, nu misschien nog helemaal niet bestaat. Oftewel: diploma = (nieuw) werk. Gezien de MBO opleidingen en centrale ligging van Zoetermeer binnen meerdere innovatieclusters van HBO-instellingen, universiteiten en academische ziekenhuizen, kan dit werk bestaan uit het (toepasbaar) maken van de innovaties in de zorg, techniek en ICT.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

5


De essentie van de transitieopgave bestaat uit twee componenten die onderling sterk met elkaar zijn verweven en beide vragen om intensieve samenwerking tussen bedrijfsleven, onderwijs en gemeente. Ten eerste dient in het beroepsonderwijs een doorgaande leerlijn tot stand te komen, waarbij modulair en vraag gestuurd wordt gewerkt om vakbekwame werknemers af te leveren. Weerbare werknemers met vaardigheden om kennis en innovaties in de praktijk toe te passen. En de social skills om te kunnen functioneren binnen het dynamische bedrijfsleven. Ten tweede dient voor de transitieopgave gewerkt te worden aan het creëren van uitwisseling tussen praktijk, onderzoek en onderwijs in campusomgevingen. De campusomgevingen bestaan zowel uit fysieke plekken als uit een netwerk waar onderwijs en bedrijfsleven continu samenwerken aan kennisdeling en innovatie. Vanaf maart 2014 hebben bedrijfsleven, onderwijs en gemeente met ondersteuning van ARCADIS samen gewerkt aan “stap 1”; het in gang zetten van de transitieopgave Zoetermeer maakt het! – via VMBO en MBO naar werk. In de procesorganisatie zoals in paragraaf 1.3 beschreven, is gewerkt aan verschillende producten die kort worden toegelicht in paragraaf 1.4. De leeswijzer (zie paragraaf 1.5) geeft aan waar deze producten zijn geland in dit rapport. Deze rapportage van stap 1 markeert de eerste stappen die partijen zetten om de transitie in Zoetermeer in gang te zetten.

1.3

PROCESORGANISATIE STAP 1 ZOETERMEER MAAKT HET

Het geweten en de drijvende kracht achter het toekomstperspectief voor het in gang zetten van de transitie is het kernteam van Zoetermeer maakt het. Daarom staat het kernteam centraal in de procesorganisatie van stap 1. In het kernteam zijn de onderwijsinstellingen vertegenwoordigd (ID College, SCZ en Unicoz), het bedrijfsleven (RVOZ en Siemens) en de gemeente (programmamanager SEA en hoofd Sociale Dienst). Binnen het kernteam is breed draagvlak en veel commitment aanwezig om de transitie in gang te zetten. De inhoudelijke inbreng en actieve inzet van de kernteamleden is onontbeerlijk om de transitie succesvol te laten zijn.

Werkgroep effecten en acties Ondersteuningsteam Programmamanager SEA Verbindingsofficieren Communicatieadviseurs ARCADIS Agendalid: VZ werkgroepen

Werkgroep financieringstromen

Kernteam transitie Zoetermeer ondersteund door Arcadis

Werkgroep campus omgevingen

Stuurgroep 2x wethouder 2x bestuurder onderwijs VZ RVOZ bestuurder bedrijfsleven

transitie

Diploma = (nieuw) werk

Marketing- en communicatieplan

2e schil: verbindingsofficier

onderwijs

bedrijfsleven

gemeente

• Overige relevante stakeholders • Business- en onderzoek partners • Link met relevante topsectoren

DRAAGVLAK & NETWERK VOOR TRANSITIE VERBREDEN Figuur 1: Procesorganisatie stap 1 Zoetermeer maakt het

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

6


Besluitvorming voor de transitie wordt door het kernteam voorgelegd aan de bestuurders van de stuurgroep. Hierin zijn de twee verantwoordelijk wethouders, twee onderwijsbestuurders, de voorzitter van de RVOZ en een bestuurder uit het bedrijfsleven vertegenwoordigt. De inhoudelijke uitwerking van de transitie vindt plaats in de drie werkgroepen effecten en acties, financieringsstromen en campusomgevingen. Hierin zitten vertegenwoordigers van de onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven en de gemeente. Vertegenwoordigers van deze drie stakeholders zitten ook elk van hen een werkgroep voor en worden ondersteund door ARCADIS. Het ondersteuningsteam bestaat uit de programmamanager SEA, de verbindingsofficieren en communicatieadviseurs van onderwijs, gemeente en bedrijfsleven. Het ondersteuningsteam werkt aan het marketing- en communicatieplan, ten behoeve van het verbreden van het draagvlak en netwerk voor de transitie. Daarnaast bereidt het ondersteuningsteam de kernteamvergaderingen voor. De tweede schil is het netwerkplatform voor partijen die geïnteresseerd zijn in de transitie en hierbij betrokken willen zijn. Denk bijvoorbeeld aan overige stakeholders, mogelijke business- en onderzoekspartners voor de campusomgevingen en partijen gelieerd aan relevante topsectoren en innovatieclusters. Bovenstaande procesorganisatie is bij de start van stap 1 gevuld door de relevante vertegenwoordigers vanuit onderwijs, gemeente en bedrijfsleven. Het resultaat hiervan is een organogram voor stap 1. Dit organogram is als bijlage 1 bij dit rapport bijgevoegd.

1.4

PRODUCTEN STAP 1 ZOETERMEER MAAKT HET

De producten voor stap 1 van ‘Zoetermeer maakt het’ vloeien voort uit de drie verschillende werkgroepen en het ondersteuningsteam.

1.4.1

WERKGROEP ACTIES EN EFFECTEN

Binnen de werkgroep Acties en Effecten is de focus gelegd op het prioriteren en uitwerken van korte termijn acties en lange termijn acties voor de transitie. De korte termijn acties zijn vertaald naar drie projecten op het gebied van zorg, techniek en ICT onderwijs met als doel een betere aansluiting van de leerlingen op werk in bedrijfsleven en zorginstellingen. Voor de projecten is een format ingevuld om per project de doelen, effectmeting en noodzakelijke afspraken tussen onderwijs, gemeente en bedrijfsleven inzichtelijk te maken.

1.4.2

WERKGROEP FINANCIERINGSSTROMEN

De werkgroep financieringsstromen heeft in het toekomstperspectief vastgestelde subdoelen van onderwijs, gemeente en bedrijfsleven nader uitgewerkt in zogenaamde “waardenbomen” voor onderwijs, gemeente en bedrijfsleven. Deze waardenbomen maken op indicatieve wijze inzichtelijk hoe vergaande samenwerking van de partijen kan resulteren in mogelijke baten en/of uitgespaarde kosten. Hiermee vormt de samengevoegde waardenboom de basis van de samenwerking binnen ‘Zoetermeer maakt het’. Per korte termijn project zijn de doelen, aannames en uitgangspunten gezamenlijk vastgesteld. Vervolgens zijn op basis van de waardenboom, informatie van de werkgroepleden en financiële kengetallen voor elke project de mogelijke baten en/of uitgespaarde kosten inzichtelijk gemaakt.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

7


1.4.3

WERKGROEP CAMPUSOMGEVINGEN

De werkgroep campusomgevingen heeft de drie korte termijn projecten verder uitgewerkt en vertaald naar de noodzakelijke afspraken tussen de partijen ten aanzien van ruimte, financiën en organisatie. Voor de drie projecten is door de werkgroep een aanzet gegeven voor de business cases, de mogelijke risico’s en de kansen voor ruimte efficiency. Voor de overkoepelende propositie voor de campusomgevingen Zoetermeer maakt het is het nu te vroeg. Hiervoor dienen eerst de lange termijn acties van hoofdstuk 5 uitgewerkt te worden.

1.4.4

ONDERSTEUNINGSTEAM

In het ondersteuningsteam is gewerkt aan het marketing- en communicatieplan voor Zoetermeer maakt het. Hierbij is door de gemeente Zoetermeer gehanteerde methode van omgevingsbewust werken gevolgd. Deze methode bestaat uit drie stappen: 1. Krachtenveldanalyse opstellen 2. Formuleren kernboodschap 3. Communicatie kalender opstellen

1.5

LEESWIJZER

Het rapport start met een managementsamenvatting. Hoofdstuk 2 bevat een beschrijving van de korte termijn acties om de transitie in gang te zetten. Inclusief doelen, effectmeting en de noodzakelijke afspraken tussen partijen. In hoofdstuk 3 worden de financieringsstromen nader geconcretiseerd door middel van de waardenbomen. Met behulp hiervan worden (indien mogelijk) de mogelijke baten en uitgespaarde kosten van de korte termijn acties inzichtelijk gemaakt. De ingrediënten voor de propositie van de campusomgevingen zijn opgenomen in hoofdstuk 4. De ingrediënten bestaan uit beknopte business cases en kansen voor ruimte efficiency voor de drie korte termijn acties. In hoofdstuk 5 worden de lange termijn acties beschreven die noodzakelijk zijn ten behoeve van een overkoepelende propositie voor de campusomgevingen van Zoetermeer maakt het. Hoofdstuk 6 beschrijft de bouwstenen van het marketing-en communicatieplan.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

8


2

Korte termijn acties

De korte termijn acties voor stap 1 van Zoetermeer maakt het bestaan uit drie samenwerkingsprojecten op het gebied van zorg, techniek en ICT onderwijs. In het algemeen is het doel van deze projecten een betere aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs waardoor de leerlingen sneller doorstromen naar werk. Hierdoor dragen ze bij aan het hoofddoel van de transitie: Diploma = (nieuw) werk. De korte termijn acties uit dit hoofdstuk vormen ook de eerste stappen voor de lange termijn acties zoals beschreven in hoofdstuk 5. Voor elke korte termijn actie is middels een format de doelen, effectmeting en noodzakelijke afspraken tussen onderwijs, gemeente en bedrijfsleven inzichtelijk gemaakt. Met behulp van deze format worden de drie samenwerkingsprojecten in dit hoofdstuk toegelicht. De korte termijn acties op het gebied van elektrotechniek en zorg zijn onderling verweven. Dit is positief, omdat hierdoor cross-over gedrag tussen sectoren wordt gestimuleerd. In paragraaf 2.4 wordt het leerling-gezel-leraar systeem toegelicht. Het voornemen is om dit systeem binnen de korte termijn acties verder te versterken. De in dit hoofdstuk beschreven projecten kunnen alleen slagen als de beschreven afspraken op ruimtelijk, financieel en organisatorisch gebied door de betreffende stakeholders uit het onderwijs, het bedrijfsleven en de gemeente worden nagekomen. Deze samenwerking is de sleutel tot succes.

2.1

PROJECT 1: ICT LAB ZETACOM IN DE DUTCH INNOVATION FACTORY

Zetacom BV is een ICT bedrijf met circa 130 werknemers en een groeiambitie. Zij hebben behoefte aan MBO-geschoold personeel maar constateren dat de MBO-leerlingen die hun ICT-opleiding afronden bepaalde kennis en vaardigheden missen om direct bij Zetacom aan de slag te gaan. Om hier verandering in te brengen zal Zetacom in samenwerking met de ICT opleiding van het ID college een ICT lab oprichten in de Dutch Innovation Factory (DIF) in Zoetermeer. Vanaf september 2014 zullen vijf leerlingen en twee docenten van het ID College toegesneden workshops van Zetacom gaan volgen in een hiervoor ingerichte ruimte in de DIF. Het plan is om bij succes in het leerjaar 2015-2016 te starten met een gehele klas (30 leerlingen) die de workshops van Zetacom volgt in de DIF. Hieronder de doelen, prestatie indicatoren en de effectmeting van dit project.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

9


doelen project prestatie indicatoren

effectmeting

Betere aansluiting ICT onderwijs ID College op vraag van ICT bedrijven.

Leerjaar 2014-2015 20 workshops met 5 leerlingen en 2 docenten Leerjaar 2015-2016 20 workshops met 30 MBO leerlingen en 4 docenten

September 2015 & september 2016 • Aantal gehouden workshops • Aantal leerlingen direct een baan in de ICT • Minder wervings- en opleidingskosten bedrijfsleven

Creëren open innovatieomgeving ICT voor MBO en HBO.

Leerjaar 2014-2015 en 2015-2016 • 5 innovatieopdrachten voor MBO • 3 gecombineerde innovatie opdrachten MBO-HBO • 1 Nieuwe startup ICT in de DIF

September 2015 & september 2016 • Aantal innovatieopdrachten MBO • Aantal gecombineerde innovatie opdrachten MBO-HBO • Aantal nieuwe startups ICT in de DIF

Figuur 2 Doelen, prestatie indicatoren en effectmeting project ICT lab Zetacom in de DIF In het schema hieronder is ten behoeve van dit project een beknopt overzicht opgenomen van de noodzakelijke afspraken tussen gemeente, onderwijs en bedrijfsleven.

AFSPRAKEN KORTE TERMIJN ACTIE ruimtelijk bedrijfsleven Zetacom

Inrichten ICT lab met ICT apparatuur en 10 lab seats voor onderwijsdoeleinden, o.a. workshops en innovatieopdrachten.

financieel Zetacom bekostigd ICT hardware en software voor ICT lab. Zetacom geeft aan minimaal 2 leerlingen die hun workshops succesvol afronden een baangarantie.

organisatorisch Inhoud van workshops, praktijk- en innovatieopdrachten afstemmen met docenten ICT ID college. Workshops voorbereiden en geven. Leerlingen begeleiden bij de praktijk- en innovatieopdrachten i.s.m. docenten ID College

onderwijs ID college ICT

gemeente Zoetermeer

MBO4 leerlingen volgen een deel van het ICT onderwijs in the Dutch Innovation Factory (DIF) waar een directe relatie is met het HBO en (ICT) bedrijven

ID college neemt workshops tegen betaling af bij Zetacom.

Sept. 2014: Top 5 ICT leerlingen MBO4 leveren en begeleiden

Bijdrage inrichting ICT lab.

Sept. 2015: 1 klas (30 leerlingen) ICT MBO 4 leveren en begeleiden.

Gemeente bekostigd kantoorruimte voor het ICT lab in de DIF en levert een bijdrage aan de inrichting.

Innovatieopdrachten en stages leveren door afdeling I&A van de gemeente Zoetermeer.

Figuur 3 Noodzakelijke afspraken voor project ICT lab Zetacom in de DIF

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

10


2.2

PROJECT 2: DIGITALE HULPMIDDELEN VAN DE ZORG INTEGREREN IN MBO ONDERWIJSPROGRAMMA

Er is sprake van een toenemende digitalisering in de zorgsector. Niet alleen door de invoering van digitale patiëntendossiers, maar ook door de opkomst van nieuwe signalering technologieën en de verschuiving van zorg van het ziekenhuis naar de thuissituatie (onder andere met het monitoren van patiënten op afstand). Binnen deze tweede korte termijn actie wordt gestart met een herijking van het MBO zorgonderwijs van het ID College, zodat leerlingen voldoende toegerust zijn om te kunnen handelen met de toenemende digitalisering in de zorg. Kern is dat de leerlingen de nieuwe digitale hulpmiddelen leren toepassen die in de zorg beschikbaar zijn. Hiervoor is samenwerking met ICT bedrijven en zorginstellingen noodzakelijk. Daarom is de korte termijn actie om in het schooljaar 2014-2015 de toepassing van digitale hulpmiddelen in de zorg, in samenwerking met (een) nader te bepalen werkgever(s), uit te werken en te vertalen naar praktijk-/simulatieruimten en lesblokken. Hierbij zijn de te maken afspraken uit figuur 5 hieronder richtinggevend. Resultaat hiervan zou moeten zijn om in het leerjaar 2015-2016 te starten met de eerste lesblokken over digitale hulpmiddelen in de zorg voor MBO niveaus 2 t/m 4. De doelen, prestatie indicatoren en effectmeting van dit project zijn opgenomen in figuur 4 hieronder.

doelen project

prestatie indicatoren

effectmeting

Digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma

Beschikbare module basiszorg met toepassing van digitaal patiënten dossier.

•

Minder bij- en nascholingskosten voor de zorginstellingen

Aansluiting onderwijs en zorginstellingen m.b.t. handelingsprotocollen.

•

Aansluiting tussen theorie en praktijk is naar tevredenheid van studenten en werkgevers.

Figuur 4 Doelen, prestatie indicatoren en effectmeting project integreren digitale hulpmiddelen van de zorg

AFSPRAKEN KORTE TERMIJN ACTIE (nader uit te werken)

ruimtelijk Bedrijfsleven Zetacom / ICT bedrijven en zorginstellingen

Beschikbaar stellen van ruimte, al dan niet bij relaties van de projectpartners t.b.v.:

Onderwijs ID College Zorg

Inrichten praktijk simulatieruimte / afspraken met instellingen om praktijkruimte te kunnen gebruiken.

• •

Werkbezoeken Workshops

financieel Ter beschikking stellen praktijk simulatieruimte. Inrichting en materiaal praktijk simulatieruimte

organisatorisch Klankbord groep samenstellen met vertegenwoordigers: o.a. ziekenhuis, thuiszorg, gehandicapten zorg en VVT.

Projectbegroting opstellen

Capaciteit en projectbegroting t.b.v. bijstellen onderwijsprogramma.

Ontwikkelgroep samenstellen onderwijs en vertegenwoordigers van instellingen Voor ICT samenwerking verkennen met Innovatie Technology Centre Almere en Zetacom.

gemeente Zoetermeer

Cofinanciering praktijksimulatie ruimte indien van toepassing

Stimuleren tot deelname aan project door werkgevers zorgen welzijnsorganisaties.

Figuur 5 Noodzakelijke afspraken voor project, uit te werken in schooljaar 2014-2015

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

11


2.3

PROJECT 3: ELEKTROTECHNIEK ONDERSTEUNT DOOR / MET SMART TECHNOLOGY

Binnen het technische werkveld volgen innovaties elkaar snel op en is de roep om nieuwe technische vakmensen nog onveranderd groot. Daarnaast vloeien technische werkvelden steeds meer in elkaar over en gaan zelfs samen. Om deze redenen wil het ID College samen met bedrijfspartners een project starten binnen het vakgebied elektrotechniek. De elektrotechnicus van de toekomst wordt een middenkader engineer die breed denkend zijn vak kan en gaat uitoefenen waarbij hij/zij te maken krijgt met andere vakdisciplines zoals zorg en ICT. Dit vraagt om middenkader-technici die hier raad mee weten. Die in staat zijn om slimme en vernieuwende oplossingen, technische installaties én gebruikers met elkaar te verbinden. Doel van dit project is om MBO studenten elektrotechniek van niveau 4 betere toegang te geven tot de groeiende arbeidsmarkt van Elektrotechniek in woonomgevingen. Zowel met betrekking tot duurzaamheid in de (utiliteits-)bouw als met betrekking tot zogenoemde “smart” toepassingen (embedded technology) in de woon-en zorgomgevingen. Bijkomend voordeel is dat hierdoor crossovers ontstaan tussen de domeinen techniek, zorg en welzijn. Raakvlakken en verbindingskansen met project 2 (zie paragraaf 2.2) zullen de komende periode dan ook nader verkend worden. Hieronder is een overzicht opgenomen van de doelen, prestatie indicatoren en effectmeting van dit project.

doelen project

prestatie indicatoren

effectmeting

Studenten elektrotechniek (niveau 4) betere toegang geven tot de groeiende markt van “Elektrotoepassingen in woonomgevingen door: • Studenten elektro (nv4) diepgaander te scholen in duurzaamheid (smart) in de (utiliteits-) bouw • Studenten elektro (nv4) scholen in (smart) toepassingen in woon- en zorgomgevingen. • Realisatie van crossovers binnen het onderwijs.

Beschikbaar zijn van de keuzemodules in de gebieden: • Domotica in de (zorg)woning (nv4) (zorg-gerelateerd) • Smart-living in de woning (nv4) (zorg en luxe gerelateerd) • Smart-technologie in de industriële omgeving • Bewerkstelligen van samenwerking en cross-overs met de domeinen Zorg en Welzijn.

Toename instroom van gediplomeerden elektrotechnici naar technische diensten / bedrijven in: • de zorgsector: - Zorgcentra - Kleinschalige zorg • technische zorgleveranciers • Bij- / omgeschoold personeel Effect is meetbaar na 4 jaar.

Figuur 6 Doelen, prestatie indicatoren en effectmeting project Electrotechniek met Smart Technology Op de volgende pagina is een overzicht opgenomen van de noodzakelijke afspraken voor dit project. Dit overzicht is richting gevend voor nadere uitwerking in leerjaar 2014-2015, zodat het project kan starten met de start van leerjaar 2015-2016.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

12


AFSPRAKEN KORTE TERMIJN ACTIE (nader uit te werken)

Ruimtelijk

Financieel

Bedrijfsleven Siemens Nl Unica groep Ascom Nl Zetacom

Beschikbaar stellen van ruimte al dan niet bij relaties van de projectpartners t.b.v. • Werkbezoeken (excursie); • Workshops; • Lessen.

Nader te bepalen van beschikbaarheid van : • materiaal en praktijk-/ simulatieruimte; • medewerkers voor ontwikkelingstraject; • Medewerkers voor invulling excursies, workshops, lessen.

Onderwijs ID College Techniek

• •

Projectbegroting opstellen

• •

gemeente Zoetermeer

•

Locatie bepalen. Ruimte beschikbaar en geschikt maken Inrichten praktijk-/ simulatieruimte Eventueel afspraken met derden om praktijkruimte te kunnen gebruiken

Beschikbaar stellen: • Praktijkruimte • Medewerkers voor ontwikkeltraject • Medewerkers voor begeleiding excursies, workshops, externe lessen

In overleg met bedrijven en ID College eventueel beschikbaar stellen van ruimte.

Nader te bepalen van beschikbaarheid van : • Ruimte • Financiële middelen

Begroting t.b.v. herijking en ontwikkeling van het MBO onderwijsprogramma.

Organisatie Projectgroep samenstellen met vertegenwoordigers vanuit de drie geledingen van de projectpartners. Activiteiten: • Verkennen / vaststellen van ontwikkelingen in de sector; • Gezamenlijk vaststellen van de kennis-, vaardigheids-, en gedragscomponenten t.b.v. keuzemodules (-delen) aanvullend op de bestaande kwalificatiedossiers; • Bepalen noodzakelijke les- en praktijkmaterialen; • Omzetten van dossiers naar onderwijseenheden onderwijs; • Operationaliseren van het onderwijs; • Aansluiten bij het reguliere onderwijsaanbod van het ID College.

Figuur 7 Noodzakelijke afspraken voor project, uit te werken in schooljaar 2014-2015

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

13


2.4

LEERLING – GEZEL – LERAAR SYSTEEM

Voor geslaagde uitvoering van de hiervoor beschreven korte termijn acties, is de samenwerking in de driehoek tussen leerling, gezel (bedrijfsleven, zorginstelling, praktijkbegeleider) en leraar cruciaal. Ieder heeft daarbij zijn eigen rol en toegevoegde waarde: 

Leerling: motivatie om te leren en te werken;



Gezel: kennis van de laatste technologische ontwikkelingen, het actief inbrengen van praktijkopdrachten en zoeken naar (innovatie)combinaties en prototypes met andere bedrijven;



Leraar: kennis en vaardigheden op het gebied van didactiek en het overbrengen van kennis inbrengen, het aanleren van gewenst gedrag en de begeleiding van de leerlingen.

GEZEL [Bedrijfsleven/ praktijk/ zorginstellingen]

LERAAR [Onderwijs]

LEERLING [Onderwijs]

Figuur 8 leerling – gezel – leraar systeem Om het leerling – gezel – leraar systeem binnen de korte termijn acties nader vorm te geven dienen in ieder geval onderstaande acties nader uitgewerkt te worden: 

Gastdocentschap ondernemers;



Ruimte benutten voor bijscholing docenten;



Didactische kennis onderwijsinstellingen binnen de korte termijn projecten beschikbaar maken voor de betreffende bedrijven;



Format project “eerste klas” gebruiken en op basis daarvan subsidiemogelijkheden verkennen;



Bij geen dekking voor docentenstages onderzoeken of experimenteergelden hiervoor benut kunnen worden;



Beloning voor leerling: bijvoorbeeld extra studiepunten, CV “bouwen”, certificaten van bedrijven, bewijs van bijdrage aan innovaties/prototypes.

Het adopteren en in de praktijk uitwerken van het leerling-gezel-leraar systeem resulteert ook in een worsteling voor de partijen van Zoetermeer maakt het. Voor het werken van dit systeem is het namelijk noodzakelijk om leermomenten in de praktijk te kunnen waarderen als onderdeel van het onderwijsprogramma. Maar dit staat soms haaks op de huidige regelgeving voor het onderwijs.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

14


3

Financieringsstromen concretiseren

Om het hoofddoel van de transitie diploma = (nieuw) werk te bereiken zijn voor onderwijs, bedrijfsleven en gemeente afzonderlijke subdoelen gedefinieerd. Deze subdoelen vertegenwoordigen waarde in de vorm van baten en uitgespaarde kosten voor onderwijs, bedrijfsleven en gemeente. Door deze waarde verder te concretiseren en te kwantificeren kan een deel van de waarde die de subdoelen vertegenwoordigen worden vrijgespeeld als investeringsbudget voor de transitie. Dit vormt een belangrijke pijler onder het starten van korte en lange termijn acties door onderwijs, bedrijfsleven en gemeente.

3.1

WAARDENBOMEN ONDERWIJS, BEDRIJFSLEVEN EN GEMEENTE

Voor het in gang zetten van de transitieopgave van Zoetermeer en het in beeld brengen van de financieringsstromen is teruggegrepen op onderstaand figuur van de gevolgde waardenkringen © methodiek, zoals gebruikt bij het opstellen van het toekomstperspectief ‘Zoetermeer maakt het’.

TRANSITIEOPGAVE

Figuur 9 Gevolgde waardenkringen © methode bij opstellen Toekomstperspectief Zoetermeer maakt het

Monitoring acties korte termijn, effectmeting en bijsturing acties lange termijn 078149683:0.1 - Definitief

financieringsstromen concretiseren

Diploma = (nieuw) werk Campus omgevingen ARCADIS 15


Door ingrepen te plegen in een systeem, komen er binnen dat systeem als gevolg van oorzaak-gevolg ketens, waardenstromen op gang. De waardenstromen kunnen worden “gemeten” aan de hand van doelen en daarbij gestelde criteria. Een globaal voorbeeld van de werking van deze ketens en de genoemde waardenstromen is te vinden in onderstaand voorbeeld, wat ook is opgenomen in het toekomstperspectief Zoetermeer maakt het:

Figuur 10 Voorbeeld keten waardenstroom Bovenstaand systeem van oorzaak en gevolg heeft ten grondslag gelegen aan het aanscherpen van de diverse korte termijn acties. Aan de hand hiervan zijn de doelen geconcretiseerd en zijn de uitgangspunten en aannames vastgesteld. Op basis van de uitgangspunten van uit het toekomstperspectief, het gedachtengoed van de waardenstromen én de input van experts van de gemeente, bedrijfsleven en onderwijs, is gedurende een aantal werksessies toegewerkt naar een basis-waardenboom. Het resultaat van deze sessie is weergegeven in de figuur op de volgende bladzijde. De figuur laat diverse kenmerken zien die voor één of meerdere samenwerkingspartners relevant zijn. Verandering van deze kenmerken zorgen voor een verandering van een ander kenmerk; de relaties zijn weergegeven door middel van een pijl.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

16


Continuïteit

Financieel economische Rendementsverbetering

Minder interne kosten

Succesvolle Innovatie

Vervullen vacatures Hogere productiviteit

Lagere opleidingskosten

Wervingskosten reductie

Minder Interne opleidingen

Minder personeelsverlo op

Open Innovatie Systeem

Reductie Beheerslasten Reductie Stichtingskosten

Reductie Innovatiekosten Snel en breed inzetbaar van nieuw personeel

Medewerker met kennis en skills

Kennisinput vanuit Onderwijs

Algemene indirecte effecten

Efficiënte inzet mensen & middelen

Personeel wat innovatie mogelijk maakt

- Reductiegezondheidskosten - Schuldenreductie - Makkelijke toestroom werknemers naar bedrijfsleven - OZB

Reductie Kosten vastgoed scholen Doorstromen naar HBO

Geschikt Personeel

Zelfredzame jongeren

Kennis genereren t.b.v. innovatie

School het overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes

Minder jongeren uitval Onderwijs kwalificatie

Jongeren maatschappij proof

Inpassen onderwijspakket in bedrijfsleven

Stages

Minder behandelingen jeugdzorg

Meer jongeren naar werk

Fondsen werving, genereren middelen

Social Skills

Minder voortijdig schoolverlater Beroepskwalificatie, die past bij de vraag

School imago

Minder criminaliteit Minder jeugdwerkeloos heid

Betere aansluiting bedrijfsleven

Meer instroom jongeren

Reductie uitkeringen

Grotere kans op werk

Hogere inkomens

Behoud van Banen

Aantrekkelijk Vestigingsklimaat

Profilering & Specialisatie

Inkomsten school

Figuur 11 Basis waardenboom transitie Zoetermeer De blauw aangegeven kenmerken vertegenwoordigen mogelijk baten en/of uitgespaarde kosten voor bedrijfsleven, gemeente of onderwijs. Het overzicht van figuur 9 vormt een onderbouwing van het verdienmodel voor de transitie en onderstreept de noodzaak tot samenwerking tussen bedrijfsleven, gemeente en onderwijs. Het omkaderde gebied geeft globaal het Open Innovatie Systeem weer. Dit is het gebied waar de doelstellingen van het bedrijfsleven, het onderwijs en de gemeente bij elkaar komen. Hier valt naar verwachting de meeste synergie te behalen en zullen de korte en lange termijn acties ingrijpen op het functioneren van het gehele systeem. In de volgende paragrafen zijn per korte termijn acties de vastgestelde doelen, aannames en uitgangspunten opgenomen. Daarnaast zijn per actie de maatschappelijke opbrengsten in beeld gebracht. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar kwalitatieve baten en monetariseerbare baten. Deze baten vormen een belangrijke pijler onder het starten van de drie beschreven projecten. Op basis van kengetallen van het CBS, andere (onafhankelijke) bronnen en expert opinion zijn de te verwachten veranderingen van kenmerken weergegeven.

3.2


Vanaf september 2014 zullen vijf leerlingen en twee docenten van het ID College toegesneden workshops van Zetacom gaan volgen in hiervoor ingerichte ruimte in de DIF. Het plan is om bij succes in het leerjaar 2015-2016 te starten met een gehele klas (30 leerlingen) die de workshops van Zetacom volgt in de DIF.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

17


3.2.1

UITGANGSPUNTEN & AANNAMES

Voor een globale inschatting van de maatschappelijke opbrengsten is er uitgegaan van de volgende uitgangspunten: 

Duur van het programma is vijf jaar;



De jaarlijkse instroom van één klas a 30 leerlingen;



Jaarlijks vinden twee leerlingen door het traject direct een baan bij Zetacom;



Per jaar vindt één leerling sneller een baan door een betere aansluiting op de arbeidsmarkt;



De opleidingskosten voor een ongeschikte medewerker bedragen € 10.000,-- per jaar;



De minderkosten voor een MBO’er op een HBO-functie zijn € 12.000,-- per jaar, dit effect neemt stapsgewijs in vijf jaar af tot 0;



De gemiddelde leeftijd van een schoolverlater is 21.

3.2.2

RESULTAAT & OPBRENGSTEN

Resultaat Het programma resulteert in een aantal maatschappelijke baten. Effecten zijn onder te verdelen in directe en indirecte effecten. De maatschappelijke opbrengsten vloeien voort uit een verbetering van een groot aantal indicatoren. Door het ICT lab zal het aantal leerlingen met verhoogde social skills en daarmee onderwijskwalificaties toenemen. Door een betere aansluiting op de maatschappelijk én de beroepspraktijk zullen de schoolverlaters een betere aansluiting hebben op de inhoudelijke en social skills die het bedrijfsleven van nieuwe medewerkers verlangt. Het bedrijfsleven profiteert door minder en/of gerichtere bijscholing (minder kosten hoeven te maken voor (aanvullende) opleidingen en/of inwerken), door medewerkers met MBO-kwalificaties om meer posities binnen het bedrijf in te kunnen zetten en door een eerste selectie te kunnen maken uit de pool van MBO-‘ers (cherry picking). Leerlingen zullen sneller een baan vinden. Hun kansen op de arbeidsmarkt nemen hiermee aanzienlijk toe, niet in de eerste plaats doordat ze direct onder de aandacht komen van Zetacom zelf. Zetacom zal per jaar twee mensen uit de groep aannemen. Naast deze leerlingen zullen de overige leerlingen ook makkelijker en daardoor sneller in staat zijn een goede baan te vinden. In plaats van een beroep te doen op bijstand zullen zij een hoger inkomen genieten, met navenante bestedingen1. Monetarisering: Wat is het waard? Op basis van kengetallen van CBS en uit wetenschappelijke bronnen is van de maatschappelijke opbrengsten de gemonetariseerde waarde in beeld gebracht. Niet alle opbrengsten treden tegelijk en per direct op en vertegenwoordigen daarmee dezelfde waarde. De gemonetariseerde baten zijn: 1. Uitgespaarde kosten Algemene Bijstand (primaire baathebber: gemeente) 2. Toename maatschappelijk Inkomen (primaire baathebber: gemeente) 3. Reductie (opleidings)kosten ongeschikte medewerkers (primaire baathebber: Zetacom) 4. Minderkosten (V)MBO’er op M/HBO- functie (primaire baathebber: Zetacom) In onderstaande figuur zijn de cumulatieve baten op basis van genoemde uitgangspunten weergegeven.

1

Normbedragen conform opgaaf Rijksoverheid exclusief bijkomende kosten.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

18


Figuur 12 Cumulatieve gemonetariseerde baten project ICT lab Zetacom in de DIF In deze baten zijn een groot aantal maatschappelijke baten niet meegewogen, omdat ze niet kwantificeerbaar en/of monetariseerbaar zijn. Dit betreft onder andere: 

Imago; dit project zal een bijdrage leveren aan het ondernemings- en vestigingsklimaat van Zoetermeer.



Bij gemotiveerde en geschikte medewerkers zal minder verzuim optreden.



De workshops zullen er toe bijdragen dat ook docenten een betere aansluiting (kunnen) krijgen op de actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in het bedrijfsleven.



Er treedt een algemene verlaging van maatschappelijke lastendruk op, waarvan de betreffende leerlingen, maar ook hun ouders, kinderen en anderen uit hun omgeving van profiteren.

3.3

PROJECT 2: DIGITALE HULPMIDDELEN VAN DE ZORG INTEGREREN IN MBO ONDERWIJSPROGRAMMA

Het doel van het project is om in het leerjaar 2015-2016 te starten met de eerste lesblokken over digitale hulpmiddelen in de zorg. De doelen, prestatie indicatoren en effectmeting van dit project zijn opgenomen in figuur hieronder.

doelen project

prestatie indicatoren effectmeting

Digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma

Beschikbare module basiszorg met toepassing van digitaal patiënten dossier.

• Minder bij- en nascholingskosten voor de zorginstellingen

Aansluiting onderwijs en zorginstellingen m.b.t. handelingsprotocollen.

• Aansluiting tussen theorie en praktijk is naar tevredenheid van studenten en werkgevers.

Figuur 13 Doelen, prestatieindiscatoren en effectmeting project digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

19


Dit project is nog in een pril stadium en dient de komende maanden, in samenwerking met de partners, verder te worden uitgewerkt. Op basis van enkele uitgangspunten zijn globaal de maatschappelijke opbrengsten in beeld gebracht. Deze resultaten zijn echter indicatief en dienen op basis van nader uitgewerkte plannen en in overleg met de stakeholders nader te worden uitgewerkt.

3.3.1



Het betreft een structurele aanpassing van het leerprogramma. Voor de berekening zijn de baten gedurende de eerste 10 jaar inzichtelijk gemaakt;



Voor de leerlingen doelgroep wordt uitgegaan van “verzorgende”; deze opleiding duurt 3 jaar;



Een jaarlijkse instroom van 50 leerlingen;



65% van de instroom rond het traject met succes af;



De nascholingskosten voor een onvoldoende onderlegde medewerker bedragen € 5.000,-- per jaar.

3.3.2


Door het project zal het aantal leerlingen met verhoogde social skills en daarmee onderwijskwalificaties toenemen. Voor een deel van de leerlingen zal het inhouden dat zij in de toekomst beschikken over een startkwalificatie. Hierdoor verbeteren hun kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk2. In plaats van een beroep te doen op de bijstand zullen zij een hoger inkomen genieten, met navenante bestedingen. De zorgverlener profiteert door minder en/of gerichtere bijscholing (minder kosten hoeven te maken voor (aanvullende) opleidingen en/of inwerken) en door een eerste selectie te kunnen maken uit de pool van MBO-‘ers (cherry picking). Monetarisering: Wat is het waard? Op basis van kengetallen van CBS en uit wetenschappelijke bronnen is van de maatschappelijke opbrengsten de gemonetariseerde waarde in beeld gebracht. Niet alle opbrengsten treden tegelijk en per direct op en vertegenwoordigen daarmee dezelfde waarde. De gemonetariseerde baten zijn: 1. Uitgespaarde kosten Algemene Bijstand (primaire baathebber: gemeente) 2. Toename maatschappelijk Inkomen (primaire baathebber: gemeente) 3. Reductie nascholingskosten onvoldoende onderlegde (primaire baathebber: zorgverleners) In figuur 14 op de volgende pagina zijn de cumulatieve baten op basis van genoemde uitgangspunten weergegeven.

2

Mensen met een startkwalificatie in de gezondheidszorg hadden in 2011 ruim twee keer zo vaak werk als mensen

zonder startkwalificatie in deze sector (88 tegen 41 procent). (CBS)

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

20


Figuur 14 Cumulatieve gemonetariseerde baten “Digitale hulpmiddelen van de zorg integreren in MBO onderwijsprogramma” In deze baten zijn een groot aantal maatschappelijke baten niet meegewogen, omdat ze niet kwantificeerbaar en/of monetariseerbaar zijn. Dit betreft onder andere: 










Het programma zal leiden tot betere zorg met tot gevolg een betere gezondheidssituatie voor de zorgvrager.

3.4

PROJECT 3: ELECTROTECHNIEK ONDERSTEUNT DOOR / MET SMART TECHNOLOGY

Dit project zal zich richting het levensloopbestendige wonen met integratie van zorg in de eigen woning, met de focus daarbij op de implementatie van domotica en gebouwbeheerssystemen. Het project is nog in een pril stadium en dient de komende maanden, in samenwerking met de partners, verder te worden uitgewerkt. Op basis van enkele uitgangspunten zijn globaal de maatschappelijke opbrengsten in beeld gebracht. Deze resultaten zijn echter indicatief en dienen op basis van nader uitgewerkte plannen en in overleg met de stakeholders nader te worden uitgewerkt.

3.4.1



Het betreft een structurele aanpassing van het leerprogramma. Voor de berekening zijn de baten gedurende de eerste 10 jaar inzichtelijk gemaakt;

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

21




De jaarlijkse instroom van twee klassen, totaal 50 leerlingen;



80% van de instroom rond het traject met succes af;



De opleidingskosten voor een ongeschikte medewerker bedragen € 5.000,-- per jaar.

3.4.2


Door het project zal het aantal leerlingen met verhoogde social skills en daarmee onderwijskwalificaties toenemen. Hierdoor verbeteren hun kansen op de arbeidsmarkt aanzienlijk. Deze kansen worden nog verder vergroot, doordat leerlingen tijdens hun opleiding in aanraking zijn gekomen met state of the art technologie, wat enerzijds van toegevoegde waarde zal blijken op de arbeidsmarkt en anderzijds zal bijdragen aan het hun enthousiasme over het vakgebied3. Het bedrijfsleven zorgverleners profiteert door minder en/of gerichtere bijscholing (minder kosten hoeven te maken voor (aanvullende) opleidingen en/of inwerken) en door een eerste selectie te kunnen maken uit de pool van MBO-‘ers (cherry picking). Bovendien biedt het de bedrijven de gelegenheid om in een vroeg stadium praktijkervaring op te doen met de implementatie van nieuwe producten. Monetarisering: Wat is het waard? Op basis van kengetallen van CBS en uit wetenschappelijke bronnen is van de maatschappelijke opbrengsten de gemonetariseerde waarde in beeld gebracht. Niet alle opbrengsten treden tegelijk en per direct op en vertegenwoordigen daarmee dezelfde waarde. De gemonetariseerde baten zijn: 1. Reductie (opleidings)kosten ongeschikte medewerkers (primaire baathebber: bedrijfsleven) In onderstaande figuur zijn de cumulatieve baten op basis van genoemde uitgangspunten weergegeven.

Figuur 15 Cumulatieve gemonetariseerde baten “elektrotechniek ondersteunt door/met smart technology”

3

Wij gaan ervan uit dat dit programma er, gelet op de huidige vraag naar technisch geschoold personeel, niet toe zal

leiden dat er meer scholieren naar werk zullen worden geleid.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

22


In deze baten zijn een groot aantal maatschappelijke baten niet meegewogen, omdat ze niet kwantificeerbaar en/of monetariseerbaar zijn. Dit betreft onder andere: 

Imago; dit project zal een bijdrage leveren aan het ondernemings- en vestigingsklimaat van Zoetermeer. Het fysiek realiseren van een projectlocatie zal potentieel een grote aantrekkende werking hebben.









Het programma biedt het onderwijs de mogelijkheid om investeringen in nieuwe apparatuur te beperken / gerichter in te zetten.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

23


4

Propositie campusomgevingen

Dit hoofdstuk bevat de ingrediënten voor de propositie van de campusomgevingen Zoetermeer maakt het. Voor de campusomgevingen gaat het om het creëren van uitwisseling tussen praktijk, onderzoek en onderwijs in campusomgevingen. Open leer-, werken innovatieomgevingen, zowel op fysieke plekken als in dynamische netwerken, waar onderwijs en bedrijfsleven continu samenwerken aan kennisdeling en innovatie. In de paragrafen 4.1 t/m 4.2.1 wordt ingegaan op de korte termijn ingrediënten voor de campusomgevingen. Dit zijn achtereenvolgend de business cases, kansen voor ruimte efficiency en mogelijke risico’s voor de drie korte termijn projecten zoals beschreven in hoofdstuk 2 en 3. In paragraaf 4.2.3 wordt de relatie gelegd met de lange termijn acties (Hoofdstuk 5).

4.1

BUSINESS CASE PROJECTEN KORTE TERMIJN

Voor de drie gedefinieerde projecten voor de korte termijn wordt achtereenvolgens beknopt ingegaan op de kosten, baten en planning. Paragraaf 4.1.4 bevat een eerste inventarisatie van mogelijke risico’s voor deze projecten.

4.1.1


Voor een beschrijving van dit project wordt verwezen naar paragraaf 2.1. Kosten Zetacom heeft een begroting opgezet voor de huisvesting, inrichting en workshop activiteiten. Inrichtingskosten bedragen € 42.800,-- voor een periode van vijf jaar, ICT inrichting € 66.850,-- voor drie jaar, Huisvesting € 12.000,-- per jaar en workshops € 47.640,-- per jaar. Het ID College verzorgt beamer/whiteboard/TV scherm voor en bedrag van € 4.398,--. De DIF heeft een deel van het meubilair verzorgd waardoor de bovengenoemde inrichtingskosten kunnen worden verlaagd naar circa € 20.000,--. Baten a.

Verhoging van social skills en onderwijskwalificaties van leerlingen.

b.

Schoolverlaters hebben betere aansluiting op de nodige vaardigheden in het bedrijfsleven.

c.

Schoolverlaters hebben betere kansen op de arbeidsmarkt en vinden sneller een baan.

d.

Het bedrijfsleven ontvangt betere werknemers, bespaart op inwerken opleidingskosten en genereert vooral meer rendement als ondernemer.

e.

In plaats van een beroep te doen op de bijstand, verwerven schoolverlaters een goed inkomen met navenante bestedingen.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

24


f.

Imago van het onderwijs, motivatie van leerlingen en docenten en de uitstraling naar omgeving nemen toe.

Planning op hoofdlijnen Het project start op kleine schaal per 1 september 2014 met vijf leerlingen en twee docenten. Voor leerjaar 2015-2016 wordt gestart met 30 leerlingen (een klas) en bij loopt vervolgens (bij succes) voor in totaal vijf leerjaren.

4.1.2

PROJECT 2: DIGITALE HULPMIDDELEN IN DE ZORG INGEREREN IN MBO ONDERWIJSPROGRAMMA

Voor een beschrijving van dit project wordt verwezen naar paragraaf 2.2. Kosten De kosten van het project kunnen pas geraamd worden na verdere uitwerking in het leerjaar 2014-2015. Baten a.

Betere match tussen vraag en aanbod bedrijfsleven/onderwijs.

b.

Betere arbeidsmarktpositie voor jongeren en huidige werknemers met uitgespaarde kosten voor gemeente door betere doorstroming van diploma naar werk.

c.

De zorg ontvangt beter opgeleide werknemers, bespaart op inwerken opleidingskosten en genereert vooral betere zorg.

d.


e.


f.


g.

Het programma zal leiden tot betere zorg met tot gevolg een betere gezondheidssituatie voor de zorgvrager.

Planning op hoofdlijnen Het ID College heeft aangegeven dat een bredere aanpak nodig is om toepassing van digitale hulpmiddelen in de zorg te integreren in het onderwijsprogramma. Bij de herziening van de kwalificatie dossiers zal het toepassen van digitale hulpmiddelen in de zorg onderdeel zijn van het totale onderwijsprogramma van de zorgopleidingen. Vooruitlopend op de invoering van de nieuwe kwalificatie dossiers zullen er voor de zittende studenten een aantal lesblokken ontwikkeld worden, die starten in het schooljaar 2015-2016.

4.1.3

PROJECT 3: ELEKTROTECHNIEK ONDERSTEUNT DOOR / MET SMART TECHNOLOGY

Voor een beschrijving van dit project wordt verwezen naar paragraaf 2.3. Kosten De kosten van het project kunnen pas geraamd worden na verdere uitwerking in het leerjaar 2014-2015. Baten a.

Betere visie op vraag en aanbod bedrijfsleven/onderwijs.

b.

In de volgende fase een betere arbeidsmarktpositie voor jongeren en huidige werknemers.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

25


c.

Imago; dit project zal een bijdrage leveren aan het ondernemings- en vestigingsklimaat van Zoetermeer. Het fysiek realiseren van een projectlocatie zal potentieel een grote aantrekkende werking hebben.

d.


e.


f.

Het programma biedt het onderwijs de mogelijkheid om investeringen in nieuwe apparatuur te beperken / gerichter in te zetten.

Planning op hoofdlijnen Verdere uitwerking en ontwikkeling van dit project vindt plaats van oktober 2014 t/m juni 2015. De start van het project is gepland voor augustus 2015, dus leerjaar 2015-2016.

4.1.4

RISICO’S PROJECTEN KORTE TERMIJN

De drie projecten voor de korte termijn, zoals beschreven in hoofdstuk drie hebben allen tot doel om de aansluiting tussen (V)MBO onderwijs en het bedrijfsleven zodanig te verbeteren dat een diploma in principe een garantie biedt op werk. Niets doen voor een grotere afstand tussen opleiding en dit is geen optie voor de partners van Zoetermeer maakt het. Maar het opzetten van nieuwe samenwerkingsprojecten tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijspartners brengt vanzelfsprekend ook risico’s met zich mee. In relatie tot de drie korte termijn projecten hieronder belangrijke risico’s die in de volgende fase van de transitie in Zoetermeer actief beheerst moeten worden: 

Het uitblijven van de actieve participatie en commitment van diverse zorginstellingen en de techniekbedrijven die nu in beeld zijn voor twee van de drie projecten.



Onvoldoende inhoudelijke bijdrage of het tussentijds afhaken van projectpartners, bijvoorbeeld als gevolg van tijdgebrek en/of andere prioriteiten van de achterliggende organisaties en besturen.



Gebrek aan aanwas van nieuwe bedrijven bij Zoetermeer maakt het die bereid zijn om, samen met onderwijsinstellingen en de gemeente, te investeren in leer-werken innovatieomgevingen.



Verbreding van het netwerk naar andere onderwijs- en kennisinstellingen komt niet goed uit de verf.



Het onder druk komen te staan van het samenwerkingsverband tussen onderwijs, bedrijfsleven en gemeente. Bijvoorbeeld als gevolg van het spreken van “verschillende talen”. Of door gebrek aan draagvlak voor de initiatieven bij de verschillende achterbannen en belangrijke doelgroepen (onder andere nieuwe bedrijven, docenten en jongeren).



Tegenvallende uitgespaarde kosten en gemonetariseerde baten voor gemeente en bedrijfsleven als gevolg van externe invloeden zoals een nieuwe economische dip of gewijzigde weten regelgeving.



Het uitblijven van flexibilisering in de onderwijsregelgeving voor het (V)MBO waardoor het open innovatie-denken en het creëren van leer-werkomgevingen binnen Zoetermeer maakt het belemmerd wordt.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

26


4.2

RUIMTE EFFICIËNTIE KORTE TERMIJN PROJECTEN

Voor de ruimte efficiëntie van de campusomgevingen is sprake van onderstaande fasering.

Figuur 16 Fasering ruimte efficiëntie campusomgevingen Fase 0

2014-2015

Beter benutten en combineren van bestaande onderwijs- en bedrijfsruimten in korte termijn projecten en quick wins. Fase 1

2015-2017

Sluitende business case tussen onderwijsinstellingen en bedrijven voor gecombineerde campusomgevingen en open innovatiesystemen met vakgericht bedrijfsruimten en leslokalen. Fase 2

2017- …….



Complete campusomgeving met adaptieve praktijk- en werkruimten (grote flexibiliteit).



Behoefte bepaald door programma van het onderwijs én de behoefte van het bedrijfsleven.



Thematische modules in samenhangende leerlijnen.



Bedrijven kunnen invulling geven aan specialisaties.



Bedrijfsleven verzorgt lessen en docenten volgen innovaties.



Campus is dan klein tot groot, in specifieke werkomgeving, waar onderwijs en bedrijfsleven samen vraag-gestuurd leren en werken.

Output van de campusomgeving a.

Betere en nieuwe diensten en producten.

b.

Betere match tussen vraag en aanbod bedrijfsleven/onderwijs.

c.

Versterken van de economische cluster.

d.

Sociaal en Economisch rendement.

e.

Betere arbeidsmarktpositie voor jongeren en huidige werknemers.

f.

Aantrekkelijk vestigingsklimaat.

g.

Stimuleren lokaal ondernemerschap.

h.

Sociale stijging.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

27


Na verdere afstemming van het aanbod van VMBO en MBO onderwijs én bij succes van Zoetermeer maakt het kan het zijn dat er over 5 jaar minder onderwijsruimte nodig is vanwege ruimte efficiency en campusontwikkeling. Dit is geen doel op zich maar eerder een gevolg van een andere werkwijze binnen het onderwijs en een verdere integratie van leer-werkomgevingen. Hoe hier door de onderwijsinstellingen nu op geanticipeerd kan worden is nog niet duidelijk. Hieronder worden drie ontwikkelingen geschetst die van invloed zullen zijn op de ruimte efficiëntie van de campusontwikkeling.

4.2.1

CAMPUS EN PROJECTEN KORTE TERMIJN

In het eerder genoemde project ICT LAB Zetacom zien we een clustering ontstaan van onderwijs en bedrijfsleven in de Dutch Innovation Factory (DIF). Naast de gerichte samenwerking in de workshops biedt dit kansen voor contacten en kennisuitwisseling voor het HBO onderwijs en de aanwezige bedrijven. Zeker als het ID College komend jaar meer leerlingen daar onderbrengt kan de concentratie daar leiden tot het oplossen van de ruimteproblematiek aan de locatie Van Doornenplantsoen zonder daar uit te breiden. De Dutch Innovation Factory is een geweldig mooie broedplaats voor de ICT ontwikkelingen voor onderwijs en bedrijfsleven. Bij de verdere uitwerking van de korte termijn projecten zorg en elektrotechniek dient duidelijk te worden hoe de campusomgevingen ruimtelijk kan worden ingevuld. Nu wordt gedacht aan verschillende praktijk- en simulatieruimten zowel bij het ID college als bij verschillende zorginstellingen. Op het gebied van ICT toepassingen in de zorg kan ook gedacht worden aan een combinatie in de Dutch Innovation Factory (Zetacom) en/of de bestaande faciliteiten voor HBO in Almere (Innovate Technology Centre). Dit dient de komende periode nader uitgewerkt te worden.

4.2.2

CAMPUS EN ÉÉN LOKET BEROEPSONDERWIJS

In fase 1 en 2 kan de campusvorming nog verder ontwikkelen. Binnen het VMBO onderwijs worden komende tijd vanwege de regulering de (nationale) opleidingsprofielen geformuleerd. Dit kan leiden tot onderlinge afstemming van het onderwijsaanbod tussen de instellingen in Zoetermeer en gericht op de regionale behoeften. Daarnaast is afstemming tussen VMBO en MBO instellingen gewenst om de doorlopende leerlijn, zoals vastgelegd in het toekomstperspectief, nader te concretiseren. De gevolgen van deze ontwikkelingen op de ruimtebehoefte dient vervolgens in beeld te worden gebracht. Daarom is dit aspect benoemd als lange termijn actie van Zoetermeer maakt het (zie ook paragraaf 5.2). In het algemeen zou een concentratie van de huisvesting van het VMBO onderwijs goed kunnen leiden tot een verbetering van de aanwezige voorzieningen en ook tot een (aanzienlijke) verlaging van de huisvestingslasten in het algemeen. De verantwoordelijkheid voor huisvesting van het VMBO is gedecentraliseerd naar de gemeente Zoetermeer.

4.2.3

VIRTUELE CAMPUS

De virtuele campus in Zoetermeer vloeit voort uit de nieuwe samenwerkingsvormen en netwerken met onderwijsinstellingen, bedrijven en de gemeente Zoetermeer. Het leerling-gezel-leraar systeem vormt hiervan een goed voorbeeld (zie paragraaf 2.4). Onderdeel van de transitieopgave is om deze nieuwe netwerken en samenwerkingsverbanden organisch en flexibel te laten ontstaan. De eisen die deze netwerken en samenwerkingsverbanden zullen stellen aan de fysieke campusomgevingen in Zoetermeer zijn van tevoren niet bekend.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

28


Het is daarom zaak deze ruimtebehoefte, wanneer ze zich voordoen, zoveel mogelijk proactief en flexibel te faciliteren onder de paraplu van Zoetermeer maakt het.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

29


5

Lange termijn acties en effecten

Als lange termijn actie wordt voor 2014-2015 de prioriteit gelegd bij het concretiseren van een doorlopende leerlijn met één loket voor beroepsonderwijs in Zoetermeer. Deze lange termijn actie wordt toegelicht in paragraaf 5.2. Het ontwikkelen van social skills en weerbaarheid en social skills in het (V)MBO onderwijs wordt in onderstaande (sub)paragrafen 5.1 t/m 5.1.5 nader uitgewerkt. Hierbij is een directe relatie met de Meerpunt-aanpak van Zoetermeer. Social skills en weerbaarheid is door de stuurgroep Zoetermeer maakt het niet expliciet benoemd als lange termijn actie voor 2014-2015, maar wel als blijvend aandachtspunt bij de verdere uitwerking van korte termijn acties binnen Zoetermeer maakt het.

5.1

SOCIAL SKILLS EN WEERBAARHEID IN VMBO

In het Toekomstperspectief “Zoetermeer maakt het” is vastgesteld dat er zowel bij het bedrijfsleven als (V)MBO behoefte aan onderwijs met eigentijdse leerconcepten, innovatie en productontwikkeling is. Een leeromgeving die jongeren uitnodigt, inspireert en stimuleert, die tegemoet komt aan de verschillende wensen en verlangens van jongeren, die initieert en innoveert en die ruimte biedt voor zowel talentontwikkeling als werkplezier en samenzijn. Scherpe kwaliteitseisen, opleidingen tot hoogwaardig vakmanschap en maatschappelijke vaardigheden via kwalificaties naar werk. Deze aanpak betekent keuzes maken: welke opleidingen wel en welke niet? Dit vereist specialisatie, een mbo-instelling kan immers niet op alle terreinen expertise ontwikkelen. Maar ook een onderwijsstructuur die aansluit bij de talenten van jongeren. De inschatting is dat het ontwikkelen van weerbaarheid en social skills in het VMBO onderwijs aanzienlijk baten en uitgespaarde kosten kan opleveren voor het onderwijs, gemeente en bedrijfsleven. Daarom is er voor gekozen hierover advies te geven in de lijn van het toekomstperspectief en op basis van ervaring en kengetallen van ARCADIS bij vergelijkbare trajecten.

Een aanpak gericht op het verhogen van social skills en weerbaarheid dient aan te sluiten op de resultaten van de werkgroep “Acties & Effecten”, zoals onder andere weergegeven in figuur 17. In deze figuur zijn relaties weergegeven tussen de benodigde skills voor een succesvolle leerling én werknemer en de verantwoordelijkheden bij onderwijs en bedrijfsleven (rechts). Einddoel is om gezamenlijk de doorgaande leerlijn met aansluiting op (nieuw) werk vorm te geven.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

30


Doorgaande leerlijn BASISSCHOOL > VMBO > MBO

Autonomie Competenties Vaardigheden

DIPLOMA= (nieuw) WERK

Algemene Vaardigheden

Actie onderwijs Ontwikkel social skills & positieve leeridentiteit en werkhouding door scholen.

samenwerken, plannen, organiseren, ondernemen.

Brede vaktechnische Vaardigheden Kennis & vaardigheden schoolvakken + Basiskennis & basisvaardigheden beroepsvakken

Specialisme Bedrijfsleven

Actie bedrijfsleven Specialisatie, innovatieopdrachten en prototypes techniek d.m.v. bedrijven carousel.

BINNEN ELKE RING: Sociale omgeving Tijd Ruimte Criteria Affiniteit Techniek; ICT; Zorg; Luisteren naar wat de ander beweegt

Zoetermeer maakt het

Figuur 17 Skills, doorgaande leerlijn naar werk en noodzakelijke acties onderwijs en bedrijfsleven

5.1.1

INHOUD VAN HET PROGRAMMA

Een programma gericht op de verbetering van social skills en weerbaarheid op het VMBO kent twee pijlers. Eén pijler gericht op inpassing van social skills en weerbaarheid in het standaard onderwijsaanbod op het VMBO; het “social skills- en weerbaarheidspakket”. De tweede pijler is gericht op het wegnemen van complexen/ballast bij de kwetsbaarste groep leerlingen; de “frontlijn aanpak”. Deze aanpak is globaal weergegeven in onderstaand figuur en de pijlers worden toegelicht in de volgende twee sub-paragrafen. 97,75% werk, carrière 2,25% uitval

3. Waar zit je in het onderwijs nu? Wat ga je leren

1. Levenslijn (individueel: fysiek, cognitief, emotioneel

Van globaal naar vakspecifiek

Social Skills & Weerbaarheidspakket op school

2. Wat gebeurd er in de maatschappij, nu en straks

12,75%? terug brengen

15%

85%

100% instroom

Figuur 18 Voorgestelde aanpak social skills & weerbaarheid

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

31


Er besloten om het project Zoetermeer on Stage (zie www.zoetermeeronstage.nl) te verbinden aan Zoetermeer maakt het, omdat dit project een bijdrage levert aan de gewenste social skills en weerbaarheid zoals beschreven in paragraaf 5.1.2 (pijler 1). Hetzelfde geldt voor SOB (Samenwerking Onderwijs Bedrijfsleven) wat als doel heeft te makelen en te schakelen bij stages tussen leerlingen en bedrijven. Bestuurlijk gezien vallen beide projecten onder de verantwoordelijkheid van de stuurgroep Zoetermeer maakt het. Indien pijler 2 (zie paragraaf 5.1.3) eventueel nader uitgewerkt wordt, zal dit uiteraard de lijn volgen die reeds is uitgestippeld binnen Meerpunt. Meerpunt is het centrum voor jeugd en gezin in Zoetermeer en een netwerkorganisatie van ruim 25 partijen inclusief gemeente en onderwijs. Een belangrijke pijler van Meerpunt zijn de afspraken rondom sluitende zorg, de één gezin, één plan gedachte. Ook de aanpak in het kader van Passend Onderwijs is hierop afgestemd.

5.1.2

PIJLER 1: SOCIAL SKILLS- EN WEERBAARHEIDSPAKKET

De volledige doelgroep (dat wil zeggen alle VMBO leerlingen) worden gedurende hun schoolcarrière gericht opgeleid voor een plek in de huidige én toekomstige maatschappij. Daarbij zijn de volgende aspecten van belang: 

Gedurende de complete leergang worden de leerlingen op emotioneel, cognitief en fysiek vlak begeleid in hun ontwikkeling. Daarbij vindt continu reflectie plaats aan de huidige en maatschappelijke context. Het onderwijs richt zich daarmee op: − Autonomie, kennis en vaardigheden; − Algemene vaardigheden; − Brede vaktechnische vaardigheden, en − Specialistische vaardigheden.



Het onderwijs groeit mee met de scholier. Van globaal naar specifiek en de sociaalmaatschappelijke context van een jonger tiener tot die van een jongvolwassene.



Binnen dit traject wordt er nadrukkelijk externe kennis ingevlogen van alle partijen die aansluiten op de aanwezige vraagstukken. Hierbij wordt gewerkt met de Meerpunt aanpak rondom sluitende zorg en met de partijen die aan Meerpunt zijn verbonden.

Hierbij wordt de opmerking geplaatst dat de problematiek van onontwikkelde social skills een bredere maatschappelijke trend is, dus niet alleen op school aandacht vraagt maar ook daarbuiten.

5.1.3

PIJLER 2: FRONTLIJN AANPAK VOOR BELASTE KINDEREN

Een programma gericht social skills en weerbaarheid op het VMBO is een programma wat zich inzet voor het wegnemen van complexen die belemmerend werken bij (de onderwijsprestaties van) kinderen in het onderwijs. Duidelijk is dat ook de omgeving van het kind (‘thuis’) moet worden betrokken in het wegnemen van deze (hardnekkige en diepingrijpende) belemmeringen. De meest belaste kinderen krijgen intensieve één-op-één begeleiding die zorgt voor aandacht, de context beschouwt (thuissituatie, straat, familie, school) en binnen die context zoekt naar mogelijkheden de lastendruk te verlagen. Door gericht enkele kinderen te begeleiden, persoonlijke aandacht te geven aan de kinderen en ook hun ouders te begeleiden, kunnen belemmeringen worden weggenomen, waardoor de schoolprestaties van deze (over)belaste kinderen in het bijzonder en de klas in het algemeen verbeteren.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

32


De mentor en/of schoolzorgcoördinator zorgt voor aanhaking van de benodigde ondersteuning door de diverse instanties middels de Meerpunt aanpak. Hierbij wordt gewerkt volgens de één gezin, één plan aanpak van Meerpunt. De mentor dient waar nodig als probleemeigenaar ondersteunt te worden door het trainen van vaardigheden die noodzakelijk zijn voor hun taak. Een systematische aanpak van de problematiek zal op korte termijn snelle resultaten laten zien maar zal pas echt een hoog rendement opleveren als er langdurig en methodisch wordt geïnvesteerd. Deze aanpak zal effectief zal zijn door de volgende punten: 

Deelname aan het programma heeft een (duurzaam) effect wat resulteert in lagere maatschappelijke kosten en een lagere belasting van het gespecialiseerde netwerk.



Het is een totaalaanpak die erop gericht is de zelfredzaamheid van zowel ouders, als kinderen als scholen te vergroten.



De programma’s richten zich voornamelijk op het verbeteren van gedrag en kennisbevordering en ondersteuning bij de ouders en daardoor bij de kinderen. Door deze insteek is het resultaat op meerdere niveaus zichtbaar: Het individuele kind is geholpen, ouders worden in hun kracht gezet en doordat kinderen zich makkelijker voegen in de groep zal dit het groeps(leer)proces bevorderen.



De opzet van het programma is preventief van aard, probleemgevallen worden vroegtijdig gedetecteerd. Na signaleren van een probleem kan hiermee binnen het programma (samen met de ouders) naar oplossingen worden gezocht. En indien nodig kunnen, conform de Meerpunt aanpak, gespecialiseerde Meerpunt partners erbij worden gehaald.

5.1.4

RESULTAAT AANPAK SOCIAL SKILLS & WEERBAARHEID

Het programma resulteert in een aantal maatschappelijke baten. Effecten zijn onder te verdelen in directe en indirecte effecten. De maatschappelijke opbrengsten vloeien voort uit een verbetering van een groot aantal indicatoren. Op basis van kengetallen van het CBS, andere (onafhankelijke) bronnen en expert opinion zijn de te verwachten veranderingen van kenmerken weergegeven. Door het wegnemen van complexen bij kinderen en kinderen en ouders te (be)geleiden, zullen niet alleen deze kinderen beter presteren in de onderwijsomgeving, maar ook de andere kinderen in de klas zullen beter presteren door het wegnemen van spanningen in de klas. Het programma leidt tot toenemende schoolprestaties. De toenames in de onderwijsprestaties zorgen voor een sterk verbeterde kans op de arbeidsmarkt. Scholieren die naar het MBO gaan en een startkwalificatie halen, hebben aanzienlijk betere kansen op arbeidsparticipatie en een hoger inkomen, wat weer leidt tot een lager aantal personen in een bijstandsof uitkeringssituatie. Door een betere aansluiting op de maatschappelijk én de beroepspraktijk zullen de schoolverlaters een betere aansluiting hebben op de inhoudelijke en social skills die het bedrijfsleven van nieuwe medewerkers verlangt. Ook hierdoor zullen leerlingen sneller een baan vinden en zal het bedrijfsleven minder kosten hoeven te maken voor (aanvullende) opleidingen en/of inwerken.

5.1.5

MONETARISERING: WAT IS HET WAARD?

Op basis van kengetallen van CBS en uit wetenschappelijke bronnen is van de maatschappelijke opbrengsten de gemonetariseerde waarde in beeld gebracht. Niet alle opbrengsten treden tegelijk en per direct op en vertegenwoordigen daarmee dezelfde waarde.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

33



Duur van het programma is 5 jaar;



De jaarlijkse instroom van VMBO’ers in Zoetermeer is 500 leerlingen;



15% van de leerlingen van het VMBO heeft aanzienlijke complexen die goed onderwijs belemmeren en stromen in, in het “Frontlijn”-programma;



Op basis van trajecten elders (onder andere Rotterdam-Zuid) is de succesratio van het “Frontlijn”programma 85%;



Overige maatschappelijke opbrengsten en uitgangspunten zijn conform in andere projecten gehanteerde waarden.

De gemonetariseerde baten zijn: 1. Uitgespaarde kosten Algemene Bijstand (primaire baathebber: gemeente); 2. Toename maatschappelijk inkomen (primaire baathebber: gemeente); 3. Reductie (opleidings)kosten ongeschikte medewerkers (primaire baathebber: bedrijfsleven); 4. Minderkosten (V)MBO’er op M/HBO- functie (primaire baathebber: bedrijfsleven). De cumulatieve baten op basis van de genoemde uitgangspunten zijn weergegeven in het figuur hieronder.

Figuur 19 Cumulatieve maatschappelijke baten voorgestelde aanpak social skills & weerbaarheid In deze baten zijn een groot aantal maatschappelijke baten niet meegewogen, omdat ze niet kwantificeerbaar en/of monetariseerbaar zijn. Dit betreft onder andere: 

Door complexen in een vroeg stadium weg te nemen kan voorkomen worden dat leerlingen speciale vormen van onderwijs nodig hebben; zij kunnen langer in de eigen klas blijven functioneren. Dit geldt tevens voor het aantal kinderen wat, als gevolg van één of meerdere complexen, niet mee kan komen in de klas en een jaar over moet doen.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

34




Op basis van expert opinion blijkt dat een groot deel van de (meervoudige) complexen te maken hebben met de lichamelijke of geestelijke gezondheid van de leerlingen. In veel gevallen kunnen door beperkte advisering of een korte periode van intensieve begeleiding stappen worden gezet richting een gezondere levensstijl.



Ook treden een aantal (significante) effecten op bij de ouders. Zo zal door een verbetering van de (school)prestaties en het algemeen functioneren van hun kinderen de (psychische) lastendruk op de ouders afnemen. Wanneer door het programma de fundamenten worden gelegd voor een gezondere levensstijl (meer bewegen, anders eten), zal dit ook effect hebben op het voedings- en bewegingspatroon van (een deel van) de ouders. Gezonde werknemers presteren beter in hun functies, verkrijgen daarmee hogere inkomens en zijn minder vaak ziek. Hierdoor neem het ziekteverzuim af, wat een kostenreductie met zich meebrengt.



Door gericht in te grijpen en met de juiste begeleiding, kan worden voorkomen dat jongeren in een vroeg stadium in contact komen met criminele activiteiten en/of kan worden voorkomen dat zij als vroegtijdig schoolverlater hiermee in aanraking komen. Door betere prestaties op het basisonderwijs en, daaraan gekoppeld, de hogere kans op het halen van een startkwalificatie, neemt de kans op een criminele carrière (en daaraan gekoppeld; de maatschappelijk kosten per criminele minderjarige) aanzienlijk af.

5.2

ÉÉN LOKET EN DOORLOPENDE LEERLIJN BEROEPSONDERWIJS

Momenteel zijn er twee loketten voor het VMBO onderwijs in Zoetermeer: het Oranje Nassau College en het Stedelijk College. Beiden moeten vanaf leerjaar 2016-2017 overgaan op vier landelijk vastgestelde hoofdprofielen voor het VMBO onderwijs. Een lange termijn actie van stap 1 van Zoetermeer maakt het is om, in relatie met deze landelijke onderwijsaanpassing, te komen tot één loket voor het beroepsonderwijs in Zoetermeer. Dit loket zou organisatorisch kunnen bestaan uit de twee bestaande VMBO scholen waarbij onderwijsfaciliteiten optimaal worden afgestemd en gedeeld. Vanaf september 2015 wordt deze één loketgedachte nader uitgewerkt door de twee VMBO scholen in overleg met Arcadis en het ID College. Op basis van de in paragraaf 5.1 beschreven aandacht voor social skills en weerbaarheid, de één loketgedachte en onderlinge afstemming ten aanzien van de VMBO hoofdprofielen kan tevens de doorlopende leerlijn zoals beschreven in het toekomstperspectief Zoetermeer maakt het concreet vorm krijgen. Hierbij is nauwe samenwerking en afstemming met het ID College nodig over de inhoudelijke keuzes die worden gemaakt voor de doorlopende leerlijn en de toekomstige MBO opleidingen in Zoetermeer. Input voor deze keuzes vanuit het traject van Zoetermeer maakt het zijn tweeledig: 

De lange termijn analyse van kansen voor het onderwijs in Zoetermeer, vanuit de maatschappelijkeconomische ontwikkelingen en de centrale ligging van Zoetermeer ten opzichte van bestaande innovatieclusters, zoals opgenomen in het toekomstperspectief.



De korte termijn keuzes gemaakt in stap 1 van de transitie, voor projecten ten behoeve van open leer-, werk-, en innovatieomgevingen voor het MBO op het gebied van zorg, de ICT en elektrotechniek.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

35


6

Marketing- en communicatieplan

Door het ondersteuningsteam van Zoetermeer maakt het zijn tijdens stap 1 de ingrediënten opgesteld voor een integraal marketing- en communicatieplan. Deze worden in paragraaf 6.1 kort beschreven. Vervolgens bevat paragraaf 6.2 een voorstel voor het verder uitwerken en uitvoeren van het marketing- en communicatieplan in stap 2 van de transitie.

6.1

INGREDIËNTEN MARKETING- EN COMMUNICATIEPLAN

Het ondersteuningsteam heeft als eerste activiteit van stap 1 onderstaande stakeholdersanalyse opgesteld over de volgende vraag: Hoe kunnen we met de gemeente, het onderwijs en het bedrijfsleven komen tot leer-/werkomgevingen die opleiden tot (v)mbo-diploma = werk? Belang/invloed Veel invloed

Enige invloed

Weinig invloed

Geen invloed

Zeer groot

Raad College B&W MKB Lokale bestuurders onderwijs

VNO-NCW FME-CWM TZHO SBB

Leerlingen vmbo Leerlingen mbo Docenten (v)mbo

Jongeren zelf Peers

Jeugdwerk School Directeur ONC Clauslaan Directeur Stedelijk College Van Dorp Academie Hoofden WZI, Samenleving Rijke Zoetermeerders RVOZ-bestuur

MKB Randstad Brancheverenigingen Beleidsmedewerkers VNO-NCW Netwerkclubs Erasmus College Alfrink College SOB Jongeren met bijbaantjes/Zoetermeer on stage RVOZ-achterban OPOZ-achterban Unicoz-achterban DIF079 MAS Business Breakfast Club Floravontuur

LUMC’s Stichting Kennisnet Stagecoördinator (v)mbo Zorginnovatie LAB Almere

Ouders Zorginstellingen Langeland Ziekenhuis

Kamer van Koophandel ZZP ROC Leiden Mondriaan HHS Inholland

Inwoners Zoetermeer

Groot

Matig

Klein

Omgeving: netwerk, clubs, jongerenambassadeurs, JIP, Onderwijsinspectie Ministerie Onderwijs en Ministerie Economische Zaken Gemeentesecretaris Loopbaanbegeleiders Straat Sociale media

Figuur 20 Stakeholdersanalyse versie 19 mei 2014 Uit deze stakeholdersanalyse kwam naar voren dat de doelgroepen jongeren, docenten en het bedrijven een relatief groot belang hebben bij Zoetermeer maakt het, maar dat hun invloed vooralsnog relatief beperkt is. Daarom is er voor gekozen om voor deze doelgroepen kernboodschappen op te stellen. De kernboodschappen zijn dynamisch en bieden een kader voor het ontwikkelen van specifieke communicatie uitingen gericht op de drie doelgroepen.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

36


Daarnaast is een concept communicatiekalender en een concept strategisch communicatieplan opgesteld. Beide producten zijn dynamisch. Ze bieden samen met de kernboodschappen een vertrekpunt voor uitwerking, verfijning en externe uitvoering na besluitvorming van de stuurgroep Zoetermeer maakt het in november 2014.

6.2

MARKETING- EN COMMUNICATIE VOOR STAP 2 TRANSITIEPROCES

Het voorstel is om het huidige Ondersteuningsteam voor de volgende stap om te dopen tot “Werkgroep Strategische Communicatie”. De opdracht die de stuurgroep aan deze werkgroep geeft is drieledig: 1.

Start op basis van de kernboodschappen tussen deze drie doelgroepen een dialoog en houdt deze continu gaande. Hierdoor ontstaat zicht op de behoefte van het bedrijfsleven aan het onderwijs en vice versa.

2.

Signaleer welke lopende of nieuwe initiatieven passen binnen Zoetermeer maakt het en leg hier actief verbinding mee. Initiatieven moeten wel passen binnen de paraplu van Zoetermeer maakt het, dus raakvlakken hebben met (V)MBO onderwijs en met de regio van Zoetermeer.

3.

Zet actief schijnwerpers op successen en vier ze gezamenlijk.

Om deze opdrachten uit te voeren zal de werkgroep Strategische Communicatie om de twee weken bij elkaar komen voor onderlinge afstemming en het voorbereiden van acties.

078149683:0.1 - Definitief

ARCADIS

37

078149683:0.1 - Definitief

Dick Dompeling – voorzitter Hans Mayer – vertegenwoordiger gemeente Vertegenwoordiger bedrijven – Mechatronica / Elektrotechniek Vertegenwoordiging bedrijven - Zorg Ria Rozendaal - Vertegenwoordiging onderwijs – Zorg Hans de Jong -Vertegenwoordiging onderwijs Mark Binnenpoorte – Specialist Arcadis Mark Rutherglen – projectmanager Arcadis Jeroen Westgeest- project secretaris Arcadis

Marion Martijn – voorzitter Ria Rozendaal – vertegenwoordiger onderwijs (zorg) Hans de Jong – vertegenwoordiger onderwijs (techniek) Gabor Schilten - vertegenwoordiger bedrijfsleven (ict/techniek) Vertegenwoordiger bedrijfsleven (zorg) Ria Eggink – vertegenwoordiger gemeente Ad ten Ham – vertegenwoordiger gemeente Louis Bekker – vertegenwoordiger bedrijfsleven Mark Rutherglen – projectmanager Arcadis Jeroen Westgeest- project secretaris Arcadis

1

Werkgroep Financieringsstromen

Werkgroep Effecten en Acties

Oege de Jong – voorzitter Flip Boer – vertegenwoordiger onderwijs Peter Reenalda – vertegenwoordiger onderwijs Louis Bekker – vertegenwoordiger bedrijfsleven Ondersteuningsteam Nicole Hofland – vicevoorzitter RVOZ Lielle Holman – verbindingsofficier onderwijs Patrick Verhoef – vertegenwoordiger gemeente Jolanda Letterie – verbindingsofficier jongeren Lison de Beer – vertegenwoordiger gemeente Jop Schmeitz – verbindingsofficier gemeente / bedrijfsleven Mark Rutherglen – projectmanager Arcadis Jos van de Wakker – communicatie adviseur / verbindingsofficier Jeroen Westgeest- project secretaris Arcadis onderwijs Nicole Hofland – RVOZ/ communicatie adviseur bedrijfsleven Marjolijn Borman- communicatie adviseur gemeente Caroline Faber – communicatie adviseur SEA Mark Rutherglen – projectmanager Arcadis Jeroen Westgeest- project secretaris Arcadis

Rien de Vries - voorzitter Marcel Leeuwenburgh - vertegenwoodiger gemeente (huisvesting onderwijs) Ad ten Ham – vertegenwoodiger gemeente (economische zaken) Gabor Schilten - vertegenwoordiger bedrijven Zetacom Vertegenwoordiging bedrijven - Zorg Ria Rozendaal – vertegenwoordiging Onderwijs - Zorg Hans de Jong - Vertegenwoordiging onderwijs – ICT Techniek Clemens van Lingen – Specialist Arcadis Mark Rutherglen – projectmanager Arcadis Jeroen Westgeest- project secretaris Arcadis

Werkgroep Campusomgevingen

Joan Remmerswaal – Van Dorp installaties Matthieu Souren – Souren Advocaten Wim Blansjaar – MKB bedrijfsadviseur Bert Schut – directeur VMBO-tl afdeling van het Erasmus College Dynph Smolders – JGZ - ZHWJeugd gezondheidszorg Audrey Souterbroek – vertegenwoordiger Nutricia

Tweede schil

Bedrijfsleven Robert Willems – vertegenwoordiger bedrijfsleven Vertegenwoordiger bedrijfsleven (Zorg)

Bijlage 1

Kernteam

Stuurgroep

Onderwijs Oege de Jong – voorzitter kernteam Roel van Leerdam – vertegenwoordiger onderwijs

Gemeente Mariette van Leeuwen - vertegenwoordiger gemeente Isabelle Vugs – vertegenwoordiger gemeente Lison de Beer – Secretaris vanuit SEA

Organogram Zoetermeer maakt ‘t


Organogram stap 1

ARCADIS

38

078149683:0.1 - Definitief

Minder personeelsverlo op

Minder Interne opleidingen

Meer instroom jongeren

School imago

Minder voortijdig schoolverlater

Jongeren maatschappij proof

Geschikt Personeel

Snel en breed inzetbaar van nieuw personeel

Vervullen vacatures

Doorstromen naar HBO

Grotere kans op werk

Betere aansluiting bedrijfsleven

Beroepskwalificatie, die past bij de vraag

Social Skills

Succesvolle Innovatie

Medewerker met kennis en skills

Onderwijs kwalificatie

Personeel wat innovatie mogelijk maakt

Hogere productiviteit

Financieel economische Rendementsverbetering

Inkomsten school

Stages

Inpassen onderwijspakket in bedrijfsleven

Kennis genereren t.b.v. innovatie

Kennisinput vanuit Onderwijs

Reductie Innovatiekosten

Reductie Kosten vastgoed scholen

Reductie uitkeringen

Hogere inkomens

Minder jeugdwerkeloos heid

Fondsen werving, genereren middelen

Efficiënte inzet mensen & middelen

Open Innovatie Systeem

Aantrekkelijk Vestigingsklimaat

Behoud van Banen

Meer jongeren naar werk

Minder jongeren uitval

Profilering & Specialisatie

Minder criminaliteit

Minder behandelingen jeugdzorg

- Reductiegezondheidskosten - Schuldenreductie - Makkelijke toestroom werknemers naar bedrijfsleven - OZB

Algemene indirecte effecten

Reductie Stichtingskosten

Zelfredzame jongeren

Reductie Beheerslasten

Bijlage 2

School het overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes

Wervingskosten reductie

Lagere opleidingskosten

Minder interne kosten

Continuïteit


Waardenboom Projecten

ARCADIS

39

ZOETERMEER MAAKT 'T VIA VMBO EN MBO NAAR WERK EINDRAPPORTAGE STAP 1 GEMEENTE ZOETERMEER UNICOZ, SCZ, ID COLLEGE RVOZ, SIEMENS EN ZETACOM

Recommend Documents