Zaterdag 14 juli 2012 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Forum van Vlaamse Vrouwen – expo Dirk De Keyzer
Geachte schepen (van Cultuur Lieven Decaluwé), Beste Dirk, Beste Dames (en heren)
Het is een eer om hier vandaag de expositie van Dirk De Keyzer te mogen openen. Geboren in Sleidinge, opgegroeid in Wippelgem, opleiding gevolgd in Eeklo, intussen internationaal gewaardeerd en een kunstenaar die ik persoonlijk erg apprecieer. Hij heeft een triptiek staan in Evergem, Het Koningspaar, Grote Zwier en De Dorpswachters. De laatste werd jammer genoeg enkele maanden
1
geleden gemassacreerd, en in stukken gezaagd teruggevonden. Het moet een steek door uw hart geweest zijn. Dat dat gebeurt met kunst in de openbare ruimte is zeer te betreuren. Het is immers de meest toegankelijke van kunstvormen. De gemeenschap moet zorgen dat het werk het respect krijgt dat het verdient. Gelukkig kunt u uw hart optrekken aan deze prachtige expo, georganiseerd door het Forum van Vlaamse Vrouwen en een mooi orgelpunt in hun jubileumjaar. (Voor de vijfde keer komt er een totaalproject in dit Augustijnenklooster.) Het is heel toepasselijk dat dit totaalproject van het FVV net Homo Ludens, Homo Universalis heet. In de beelden van Dirk zie je erg veel speelsheid, een zekere joie de vivre (levensvreugde). Denk aan Te Paard, de Duikster, de Ballerina. Vrouwelijk, sierlijk, sprookjesachtig: het zit allemaal in zijn werken en toch blijft het sober en subtiel, zonder veel poespas of barokke ornamenten. Dirk zelf is ook een homo universalis, of om het in hedendaagse termen te zeggen: een selfmade man. Hij begon te werken als
2
arbeider, werd verliefd – als ik dat zo mag zeggen – op het beeldhouwen bij een bezoek aan de academie in Eeklo, startte een avondopleiding en leerde als autodidact allerlei nieuwe technieken, waaronder het lassen en de bijzondere wastechniek. Het brons werd je belangrijkste medium en je biotoop. Je leeft, denkt en handelt in brons. En wij mogen genieten van de resultaten.
Ik verwijs graag nog eens naar de homo ludens. De uitdrukking van de Nederlands historicus en cultuurfilosoof Johan Huizinga (18721945 en auteur van het beroemde werk Herfsttij der Middeleeuwen) was een scherpe observatie van hoeveel en hoe gevarieerd de mens wel speelt. Zijn boek dateert van 1938 en het lijkt soms alsof we in onze hedendaagse, overhaaste, overgestresseerde maatschappij die homo ludens vergeten zijn, tussen al onze deadlines, evaluaties en functies door. Het spel maakt mensen vrij, heeft geen materiële voordelen en volgt tegelijk een set regels. Huizinga wees erop dat er
3
een soort band is tussen het spel en cultuur: als een soort (siamese) tweeling, een tandem. Daarom vind ik het fantastisch dat jullie naast deze boeiende expositie werkwinkels, kinderateliers en animatie organiseren. De spelende mens vindt hier ruimschoots zijn gading. De initiatie ukelele, poppen maken, en daarnaast nog film (Pippi Langkous) en theater. Vooral jullie focus op kinderen deel ik van harte. Als minister van Cultuur zet ik uitdrukkelijk in op cultuureducatie. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de mate waarin mensen participeren fel beïnvloed wordt door de vraag of hun ouders ook aan cultuur deden. Meer dan het opleidingsniveau, wat vroeger gezien werd als de belangrijkste factor. Het is dan ook essentieel dat we culturele activiteiten vinden, hebben en maken voor gezinnen en kinderen. Daarom heb ik de voorlaatste zondag van november uitgeroepen tot een Kunstendag voor Kinderen. Dat is dit jaar de 18e november. Een resem culturele organisaties – theatergroepen, musea,
4
dansgroepen,.. noem maar op – staat klaar met geweldige activiteiten om de kleinsten en jongsten onder ons op een culturele toer te nemen. Ook hier kan het spelen zelf een instrument zijn, een prelude naar het culturele pad, maar dat is absoluut niet noodzakelijk. Kinderen kunnen even goed van cultuur proeven als u en ik, zonder dat er daarom veel kleurtjes of bewegende beelden bij hoeven. Zeg nu zelf: is er iets mooiers dan een kind dat in volle concentratie een tekening maakt, en zwoegt en zucht om de vele details, op zijn of haar eigen manier rond te maken? Of kinderen die zelf een theaterstuk in elkaar steken en met veel passie in hun rol kruipen? Ik raad u met andere woorden van harte aan om die derde zondag van november met uw kinderen, familieleden erop uit te trekken en er een fijne dag van te maken. We hebben in de nota ‘Groeien in cultuur’ een samenwerkingsakkoord opgesteld tussen de domeinen Cultuur, Jeugd en Onderwijs. Die samenwerking tussen de administraties en verschillende organisaties groeit. Vroeger werden er nauwelijks bruggetjes gebouwd, nu zal men meer afstemmen en 5
coördineren. Zo doorbeek je het “eilandkarakter” van cultuureducatie met een intensere informatie- en expertiseuitwisseling. Ik werk nu aan een nota ‘Doorgroeien in cultuur’ voor cultuureducatie voor + 18-jarigen. Want cultuureducatie blijft belangrijk, ook voor volwassenen. Onze culturele talenten, van jong tot oud, kunnen er alleen maar beter van worden. Dat telt voor de professionals, maar ook voor de amateurkunstenaars en uiteraard voor die grote grijze zone tussen de twee in, waarin zovelen bewegen.
Dames (en heren), Ik ben vaak onder de indruk van de enorme creativiteit in Vlaanderen. En sta me toe te zeggen dat er veel vrouwen zijn die daarin hun beste beentje voor zetten. Ik denk aan de vele vrouwelijke topartiesten, zoals Berlinde De Bruyckere, Fien Troch of Anne-Teresa De Keersmaeker. Over heel de wereld groeien meisjes en jonge 6
dames op die ervan dromen om te mogen dansen in ‘Rosas’ of in ‘Ultima Vez’ (de groep van Wim Vandekeybus). We mogen trots zijn op de vele invloedrijke figuren die onze kleine regio kent. Maar Vlaanderen mag ook trots zijn op zijn verenigingsleven. De verzamelde verenigingen in Vlaanderen en Brussel tellen zo’n 2,2 miljoen leden en organiseren activiteiten die liefst 9,7 miljoen mensen aantrekken. De variatie en diversiteit is enorm. In 64.000 sportverenigingen kan de spelende mens zijn ding doen. Er zijn ongeveer 20.000 cultuurverenigingen in Vlaanderen. Voor ieder wat wils. Zonder het FVV waren we hier vandaag niet samen geweest. Verenigingen geven zuurstof aan een dorp, een stad, een regio. Ze geven stem aan degenen die niet gehoord worden. Ze bemiddelen tussen individu en overheid. Ze verbinden mensen die elkaar anders niet zouden tegenkomen. Ze verzamelen informatie en expertise. Ze brengen ontspanning en begeleiding. Het Forum van Vlaamse Vrouwen is er een goed voorbeeld van. Het verbindt, inspireert en verenigt vrouwen.
7
Het verenigingsleven biedt veel voordelen voor haar leden maar ook voor de bredere maatschappij. Wie in een vereniging zit, heeft meer vertrouwen in de medemens. Wie in een vereniging zit, gelooft meer in democratie en emancipatie. Wie in het verenigingsleven actief is, maakt meer kans op een betere job (Nederlands onderzoek – doctoraat Stijn Ruiter). Wie actief is in het verenigingsleven, voelt zich in het algemeen beter in zijn vel. Daarom steun ik als minister van Cultuur de sociaal-culturele verenigingen. Ook in crisistijden. Ik zou zelfs zeggen: des te meer in crisistijden. (Het Forum van Vlaamse Vrouwen kreeg in 2011 een subsidie van 231.365 euro.)
Dames en heren, Ik sluit af met deze oproep. Zoals u weet, beïnvloeden het opleidingsniveau en de levensbeschouwing de participatie aan het verenigingsleven het sterkst. Kortom, vrijwilligerswerk is in hoge mate een zaak van vrouwen, van personen
8
met een hoger opleidings- en beroepsprofiel, van betere inkomenstrekkers, en eerder van twee-oudergezinnen met kinderen dan van alleenstaanden geworden. Het is dan ook goed als verenigingen hun doelgroep durven en blijven uitbreiden naar kansengroepen, naar bijvoorbeeld allochtonen, naar alleenstaande moeders. Dames en heren, Ik bedank en feliciteer van harte het Forum van Vlaamse vrouwen voor dit mooie totaalproject in het Augustijnenklooster. Maar ik wil ook Dirk De Keyzer bedanken voor de schoonheid die hij in de wereld brengt en ons vandaag op een plateau aflevert. Bedankt iedereen voor uw komst en geniet van deze expositie!
Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur
9
