Donderdag 26 mei 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR LOFprijs Martine Tanghe – Stichting Nederlands, Vlaams Parlement
Geachte aanwezigen, Mevrouw Tanghe, Dames en heren, Vrienden en vriendinnen van het Nederlands,
Vandaag is er een om in te lijsten. We zetten iemand in de bloemen die ons geregeld aanspreekt en toespreekt met een krachtig en helder verslag van wat er in de wereld is gebeurd. Zij doet dat bovendien in een uitgelezen en sereen Nederlands. De laureate van vandaag, dames en heren, is een grote dame van de VRT en van onze taal. Met een taalgevoel en een uitspraak waar
1
eenieder, inclusief mezelf, alleen maar met een gezonde jaloezie naar kan luisteren. Vlaanderen kent haar als het vertrouwenwekkende nieuwsanker van de VRT - al staat het woord nieuwsanker niet in de Woordenlijst van de Nederlandse Taal - en de vlotte maar nooit oppervlakkige presentatrice van het consumentenmagazine ‘Volt’ dat gisteren zijn 100ste aflevering vierde. In Nederland kent u haar waarschijnlijk als voorlezer van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. In 1995 won ze als enige Vlaming en als enige vrouw de GroenmanTaalprijs. In 2000 won ze de ANV-Mediaprijs. En in 2008 kreeg ze een Eervolle Vermelding bij de AIB Media Excellence Awards voor International TV Personality of the Year. Vandaag, anno 2011, is het de LOFprijs van Stichting Nederlands. Mevrouw Tanghe, beste Martine, als ik zo vrij mag zijn: ik hoop dat u thuis een voldoende grote schouw of kast heeft om ook deze LOFprijs nog een plekje te geven.
2
Beste Martine, U inspireert niet alleen veel meisjes en vrouwen, maar bij uitbreiding iedereen die van taal en het Nederlands houdt. Televisie is uw medium langswaar u iedereen die het horen wil, spreek- en schrijfaanwijzingen meegeeft: wees duidelijk, gebruik geen te lange zinnen, vermijd onnodig ingewikkelde zinnen, denk aan je publiek, doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg, … Tips die ongetwijfeld studenten journalistiek meekrijgen, maar waar u bijna dagelijks de Vlaming van laat genieten. Het duo taal & televisie is een tandem die u met zin voor evenwicht berijdt. Zelfs een IJslandse vulkaan als de Eyjafjallajökull [ei·jaa·fjat·laa·jeu·kutl] bedwingt u met gemak en elegantie. Ik sluit mij daarom aan bij de prettige oprisping van één van de concurrerende nieuwsankers van de Medialaan die uw “enorm mooie stem” loofde.
3
Zoals uw stem het Nederlands beheerst en omhelst, zo maakt u van onze taal, wat een taal moet zijn: een middel om de kloof tussen mensen te overbruggen. Dat geldt voor het Nederlands, dat geldt voor alle talen: taal moet ons verbinden. Maar net zoals onze wereld zienderogen verandert, zijn ook talen heviger dan ooit in ontwikkeling. Taal is en blijft een levend wezen. Niet toevallig voegt Van Dale elk jaar vele nieuwe woorden toe aan haar publicaties. Tien jaar geleden was er nog geen sprake van een bankendomino of van wii’en.
Dat wil niet zeggen dat we als beleidsmakers geen taalbeleid hoeven te voeren. Integendeel, verandering negeren is zelden wijs. We moeten blijven inzetten op taalkennis, taalvaardigheid en sensibilisering. Zeker in Europa. De nieuwe Europese structuren zijn zeer toekomstgericht, we moeten daarbinnen het gebruik van het Nederlands maximaal blijven verdedigen en gebruiken.
4
De Taalunie heeft het nog eens opgelijst: er zijn meer dan 22 miljoen mensen in de wereld die Nederlands spreken. En het Nederlands wordt gestudeerd in 40 verschillende landen, aan meer dan 180 verschillende universitaire afdelingen.
Vlaanderen steunt, subsidieert en beheert samen met de Nederlandse collega’s de ‘Nederlandse Taalunie’. Vlaanderen blijft dit als een uiterst belangrijk initiatief zien. Op dit ogenblik is een visitatiecommissie bezig om de nieuwe beheersperiode met de NTU optimaal voor te bereiden. Ik vind dat de NTU maximaal mogelijkheden moet behouden om haar helder te omschrijven kerntaken voluit uit te oefenen. Overigens wil ik van hieruit de jarige Brakke Grond feliciteren. Ook ons Vlaams Cultuurhuis in Amsterdam stond de afgelopen dertig jaar symbool voor een hechte cultuur- en taalsamenwerking.
Een derde baken, is het Vlaams-Nederlands huis deBuren, dat Vlaanderen samen met Nederland beheert. Ook daar staat de taal 5
voorop in debatten, gesprekken, publicaties … maar ook in de internationale, Europese werking van ‘deBuren’ omdat dit huis vertrekt vanuit het Nederlands naar die andere talen.
In de aandacht voor het Nederlands speelt ook de VRT als Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie haar rol. De BRT-tijd van “Hier spreekt men Nederlands” heeft plaatsgemaakt voor onder meer een uitstekende dienst VRTtaal.net die al jaren voor licht zorgt in een soms Babylonische duisternis, met nuttige tips en duidelijk uitgelegde regels.
Maar om even terug te komen op onze relatie met Nederland. Die samenwerking gebeurt dag na dag in onze cultuurpraktijk. Door onze gemeenschappelijke taal is er samenwerking - door coproductie en wederzijdse presentaties - bijvoorbeeld tussen het NTGent en Toneelgroep Amsterdam, tussen Toneelhuis Antwerpen en Toneelgroep Amsterdam, tussen het Ro Theater in Rotterdam en de
6
KVS in Brussel. Het zijn maar enkele voorbeelden uit een zeer bezige praktijk. Ik juich dit toe. Het sluit perfect aan op mijn richtlijnen voor het nieuwe Kunstendecreet waarin ik voor synergie en alternatieve samenwerking pleit. Het zijn ook voorbeelden van internationale samenwerking. Waar kunstenaars samen werken om te creëren en om te presenteren, vermenigvuldigen ze de weerklank en de publieke appreciatie. Het NTGent speelt zo geregeld in de grote Duitse theaterzalen en gooit daar hoge ogen … in het Nederlands!
Maar ze zijn niet de enige. Het meest sprekende voorbeeld in dit soort onvergelijkbare uitstraling van onze cultuur is wellicht de nieuwste tekst van Tom Lanoye voor het Toneelhuis ‘Bloed & rozen’. In een regie van Guy Cassiers gaat deze ‘Bloed & rozen’ vanavond in première in Antwerpen maar het wordt ook gepresenteerd op het Festival van Avignon in het prestigieuze cour d’honneur van het Palais des Papes en gaat daarna op tournee langs vele theaters in Frankrijk onder 7
meer in Parijs. In het Nederlands! Duizenden en duizenden bezoekers zullen het Nederlands horen. Er is boventiteling in het Frans voorzien. En dat in het land van de dub!
Ons theater is vandaag misschien wel de sterkste factor in de uitstraling van onze taal. In het vertrouwd maken van het Nederlands als wereld-cultuurtaal. Desalniettemin doen we er goed aan ook onze niet-talige eigenheid te exporteren. Ik denk aan onze boeken en onze auteurs. Zoals Umberto Eco zei: “Vertalen is de taal van Europa”. Dat betekent ook dat we onze eigen taal verdedigen om vertaling goed te coördineren. En het liefst naar nieuwe en boeiende literatuurmarkten, zoals bijvoorbeeld het Verre Oosten. Voor een Japanner is het Nederlands even exotisch, als het Japans voor ons.
En nu ik toch een exotische zijsprongetje maak: ik heb me laten vertellen dat de laureate van vandaag tot rust komt door te lezen. Beste Martine, u zeilde ooit een jaar lang de wereldzeeën af. Ik stel mij voor dat u uw koers bepaalde vanuit een kajuit vol met boeken. 8
Dames en heren, Lofredes volgen de aanwijzing van Godfried Bomans: ‘Laat geen gelegenheid voorbij gaan om een goed woord te zeggen’. Wel, ik sluit graag af met een laatste goed woord over mevrouw Tanghe en hoe geliefd ze wel is, (mocht u nog nooit haar facebook-fanpagina’s gezien hebben). Toen de laureate een traan wegpinkte door een nogal vervelend zittende lens, kreeg de VRT na de nieuwsuitzending bezorgde telefoons van de kijkers die zich afvroegen hoe “het met Martine ging” en haar veel sterkte wensten. ‘Sterkte wensen’, hoeven we u vandaag alleszins niet te doen. Ik wil u nogmaals feliciteren met deze LOFprijs die u dubbel en dik verdiend heeft. En ik wil u hartelijk bedanken voor de mooie en volwassen uitstraling die u aan het Nederlands geeft in Vlaanderen en omstreken. Proficiat, en ik overhandig u graag bij deze de LOFprijs.
9
(Dank voor uw aandacht)
Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur
10
