Zaalkerk en Kosterswoning Deventer
Met veel plezier heb ik in deze kerk gewoond en gewerkt. Ik wens u veel succes en plezier bij het zoeken naar een voor u geschikt onderkomen, en hoop dat dit boekje u verder op weg kan helpen in het maken van de goede keuze! Rob Mevius, huidige eigenaar Evangelisatiegebouw Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Arjen Tysma van Tysma Makelaardij te Deventer
[email protected] 06 – 14 12 34 86 0570 – 62 31 40 Rob Mevius – Eigenaar
[email protected] 06 – 24 15 05 87
1
Evangelisatiegebouw 1.
Noot
2.
Historie
3.
Foto’s
4.
Indeling
5.
Monumentenstatus
6.
Onderhoud
7.
Bijzondere voorzieningen
8.
Veiligheid
2
Noot Korte omschrijving In de binnenstad van Deventer ligt dit monumentale multifunctionele kerkgebouw met kosterswoning. Een unieke kans om aan dit fraaie kerkgebouw een nieuwe invulling te geven. Na dienst te hebben gedaan als boekenveiling, winkel, kan gedacht worden aan wonen/werken, trainingsruimte, atelier, tentoonstellingsruimte, dansschool, of in zijn geheel als woning. In 2010 is groot onderhoud gepleegd onder toezicht van monumentenwacht.
Inhoud
ca. 2100 m³
Woonoppervlakte
kerk ca. 300 m³, kosterswoning ca. 80 m³
Vraagprijs
€ 549.000,-
Aanvaarding
in overleg
Aan de gegevens in deze folder kunnen geen rechten worden ontleend
3
Historie
op de fundamenten van het ‘oude’ Deventer
Ontstaansgeschiedenis In 1890-’93 is de zaalkerk gebouwd in opdracht van de Vereniging tot Evangelisatie in en ten bate van de Hervormde Kerk Rehoboth. Uit archiefstukken lijkt dat het de architect J. Witteveen uit Leeuwarden was, wie de kerk in Neo-Renaissancestijl ontworpen heeft. De stijl is in haar directe bebouwing onopvallend, alleen hoge vensters met tracering geven aan dat het om een religieus gebouw gaat. Mejuffrouw Maria Crommelin uit Wilp heeft de grond van de gemeente gekocht en de bouw van de kerk mogelijk gemaakt. De kosten van de bouw bedroegen fl. 1.572,50 voor de grond, fl. 9.759,- voor de aannemer, en fl. 1.046,77 voor het meerwerk. De kerk is gebouwd op de plaats en wellicht op de fundering van de Noorderbergpoort; deels op talud, deels in de bedding van de voormalige Buitengracht. Crommelin verhuurde de kerk voor f. 400,- per jaar aan Cornelis van Lindonk, evangelist der Evangelische Protestantse Vereniging. In 1973 is het gebouw verkocht aan de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) te Deventer. De laatste jaren heeft in de kerk Boekenveilinghuis Hondius haar veilingen gehouden.
Gezicht op Deventer met links de Noorderbergpoort medio 1578
4
Foto’s
5
Foto’s
6
Foto’s
7
Indeling
plattegronden
8
Indeling
deel kosterswoning Woning
In het Evangelisatiegebouw zijn (waren) ondergebracht een kerkzaal, een bestuurskamer, een catechisatielokaal (nu vergaderzaal op de begane grond) en een kosterswoning. Van de kosterswoning en de overige ruimtes is de indeling deels gewijzigd. Hiernaast zijn de ruimten naast de zaalkerk weergegeven. Entree
Bestuurskamer
Doorsnede
Begane grond
WC
WC
Entree
2e verdieping
Keuken
Woning
Bestuurskamer
Zaalkerk
Buitenruimte
Douche
1e verdieping
Zaalkerk
Woning
Zaalkerk
9
Indeling
structuur
Door de gebouwstructuur, een duidelijke tweedeling door de middelste dragende wand en het balkon met orgel, kan het ontwerp als één geheel worden gezien, maar ook benaderd worden als twee losse onderdelen. De tweedeling in het pand leent zich voor drie verschillende hoofdindelingen.
Volledig werk/bedrijf
Woon-werk
Volledig wonen
10
Indeling
bezonning en daglichttoetreding
De zaalkerk ligt aan de noordkant van het gebouw, de kosterswoning aan de zuidelijke kant. De strook buitenruimte ligt hierdoor het merendeel van de dag in de schaduw van het Evangelisatiegebouw. De zaalkerk is ondanks de noordelijke ligging een zonovergoten ruimte door daglichttoetreding aan drie zijden. De woning heeft op de 1e etage via de oostgevel voldoende daglichttoetreding. Op de 2e etage zijn er ramen aan de zuid en westgevel.
Zaalkerk
11
Monumentenstatus
omschrijving
Het object is in 1999 aangewezen als Rijksmonument onder monumentnummer 510741. Dit betekent dat een aantal elementen bij herbestemming in eren moeten worden gehouden. Zo is de gevel in gedetailleerd metselwerk uitgevoerd met glasin-lood, torentje, friesen en kroonlijsten. De gevel moet zoveel mogelijk in tact worden gehouden. Het interieur van de kerkzaal verkeert in originele staat. Zo is de kerk afgedekt met een onderspannen houten dakstoel waarvan de constructieve delen in het zicht zijn gelaten. Bijzondere elementen in de zaal zijn de preekstoel met aan weerszijden dwarsgeplaatste banken, de houten lambrisering aan de Noordgevel, en de orgelkast. Het achterdeel van het orgel is niet beschermd. Wel weer het balkon op de gietijzeren kolommen.
Het Evangelistatiegebouw met zaalkerk is van algemeen architectuurhistorisch en stedenbouwkundig belang vanwege: •De typologie waarin verschillende evangelisatieruimten verenigd zijn in één gebouw • De architectonische detaillering van delen van de gevel • De beeldbepalende ligging
• de gaafheid van met name de kerkzaal wat betreft het interieur
12
Monumentenstatus
beschermde onderdelen
13
Monumentenstatus Het Evangelisatiegebouw heeft door de monumentenstatus een paar punten waar in een nieuwe invulling rekening mee moet worden gehouden. Deze staan omschreven in het ‘extract’. Wel benadrukt Dienst Cultureel Erfgoed, dat het belangrijkst is dat het gebouw behouden blijft en dat bij een nieuwe invulling eventuele veranderingen bespreekbaar zijn, mist er een goed ontwerp aan ten grondslag ligt met een goede onderbouwing. Mits goed ontwerp, is er de mogelijkheid de beschermde onderdelen van het interieur (orgel, houten banken, lambrisering, balkon) mogen op een andere manier te verwerken in het gebouw of over gedragen worden aan een ander monument welke ze kan gebruiken. Belangrijk is dat ze behouden blijven.
Oude opzet en gebruik banken Een voorbeeld is de zaalkerk omtoveren tot restaurant, waarbij de kerkbanken langs de wanden worden geplaatst met tafeltjes en stoeltjes ervoor. Zo blijven zij bestaan en vormen zij een onderdeel van de nieuwe invulling.
Voorbeeld nieuwe opzet en gebruik banken
14
Monumentenstatus
rijksmonument
Menig woningeigenaar doomt ervan om te wonen in een beschermd monument. Maar wat is een Rijksmonument precies?
Wat is een rijksmonument Rijksmonumenten zijn bouwwerken of constructies die door de rijksoverheid zijn ingeschreven in een zogenaamd monumentenregister. Deze objecten moeten minstens 50 jaar oud zijn, van nationaal belang en een unieke waarde bezitten. Pas dan wordt het beschermd op grond van de Monumentenwet 1988. Vergunningen Plaatsing op een monumentenlijst betekent enige beperkingen van het eigendomsrecht. De eigenaar heeft een vergunning nodig als hij zijn pand wil restaureren, verbouwen of slopen. Deze vergunning moet bij de gemeente worden aangevraagd. Deze beschikt vaak over een monumentenverordening en geeft de vergunning zelf af. Mocht dit niet het geval zijn, dan beslist de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed – RCE – over de aanvraag. Is de vergunning eenmaal verkregen, dan is de eigenaar vrij om in zee te gaan met elk willekeurige aannemer. De overheid wil met een vergunningenstelsel de cultuurhistorische waarde van woningen zoveel mogelijk in stand houden. Ook voor kleinere werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld het reinigen van de gevel, kan een vergunning nodig zijn. Het is daarom altijd verstandig om vooraf bij de gemeente te informeren of de uit te voeren werkzaamheden vergunningsplichtig zijn.
Monumentenwet 1988 De Monumentenwet 1988 vormt de basis voor de subsidieregelingen voor instandhouding en restauratie van rijksmonumenten. Daarnaast is een aantal beleidsregels vastgesteld met betrekking tot de uitvoering van de Monumentenwet 1988
15
Monumentenstatus
onderhoud
Onderhoudskosten Kosten die gemaakt worden voor het herstel van alles wat al in het pand aanwezig is. Onderhoudsplicht Er is geen directe onderhoudsplicht, maar als er een onderhoudsplan ligt, moet men zich hier aan houden. Maar men mag het pand niet bewust verwaarlozen (m.a.w. treed er gevaar op voor de monumentale waarden). Iets dergelijks als een verfplicht zit al in een reguliere onderhoudsplicht die iedere eigenaar van onroerend goed heeft. Verbeteringskosten Kosten voor zaken die nieuw worden aangebracht en werkzaamheden die het comfort verhogen. Fiscaal aftrekbare onderhoudskosten bij een rijksmonument Als u eigenaar bent van een rijksmonument, kunt u de kosten voor het onderhoud aan uw pand fiscaal verrekenen. Op basis van een restauratie- / onderhoudsplan bepaald de Belastingdienst Bureau Monumentenpanden vooraf de hoogte van deze kosten. De belastingdienst maakt een onderscheid in ‘onderhoudskosten’ en ‘verbeterkosten’. Onderhoudskosten zijn kosten die u maakt voor het instandhouden van het casco van een rijksmonument. Te denken valt hierbij aan muren, dak, vloeren en vaak ook kozijnen. Verbeterkosten zijn kosten die u maakt om het comfort te verhogen of om verdwenen monumentale elementen terug te brengen, zoals het aanbrengen van isolatie of het opnieuw aanbrengen van originele stucpafonds. Elk monument is uniek, waarbij de inspecteur per situatie zal vaststellen of er sprake is van onderhoud of verbetering. Meer informatie is via Belastingdienst Bureau Monumentenpanden (BBM) te Amersfoort (033)4505277 of via uw eigen belastingadviseur.
16
Monumentenstatus
belangen eigenaar
Instantie voor belangen monumenteigenaren De vereniging Bewoond Bewaard ondersteund eigenaren van bewoonde monumenten en komt op voor hun belangen. (www.bewoondbewaard.nl)
Monumentenwacht Regelmatig onderhoud houdt het monument in goede staat. Er is een abonnement mogelijk op de monumentenwacht die het pand grondig inspecteren en de staat van het onderhoud van het pand vaststellen. Monumentenwacht is een onafhankelijke onderhoudsadviseur voor monumenteigenaren. Monumentenwacht Nederland is partner in Monumenten.nl en probeert van dienst te zijn met handige en vooral praktische onderhoudstips.
17
Onderhoud
renovatie
In 2009 heeft de Monumentenwacht het pand geïnspecteerd en hier een rapportage van opgesteld. Algemene bevinding was toentertijd dat de constructieve toestand (casco) van het gebouw goed is. De onderhoudstoestand verkeerde ook in goede staat. Een positieve opmerking is dat men constateerde uit onderhoudsrapporten dat er in de vijf jaren voor de inspectie een duidelijke verbetering waarneembaar was doordat er voldoende onderhoud was uitgevoerd. De adviezen uit dit rapport zijn uitgevoerd onder de Brim subsidie. Tevens is er een Periodiek InstandhoudingsPlan opgesteld met als startdatum 2010. Alle werkzaamheden zijn eind 2010 direct uitgevoerd en bedroegen ongeveer € 125.000,-. Recent is het pand wederom geïnspecteerd en positief bevonden. Naast vele kleine werkzaamheden, zijn als grote zaken de volgende werkzaamheden uitgevoerd: • Lood en zinkwerk (o.a. goten) vernieuwen • Bekleding binnenkant dak • Voorzetramen • Herstel metselwerk en dichtzetten scheurvorming • Herstelwerk en vernieuwing dakbedekking • Aanbrengen ankerpunten dank • Schoonhouden daken en schilderwerk
18
Onderhoud
huidige stand van zaken
Ondanks dat het kerkgebouw zelf niet meer in actief gebruik is, ziet de staat van het onderhoud en naar behoren uit. Dak Het dak bestaat eigenlijk uit een ‘binnen’ en een ‘buiten’ constructie. Via een deur in de kosterswoning, is de ruimte tussen de twee constructies toegankelijk voor inspecties.
Gevel Aan de gevel is het metselwerk visueel in goede staat en zijn de kozijnen goed onderhouden. Er lijken op dit moment geen grote gebreken aanwezig.
Interieur Ondanks de markante groentinten, is het houtwerk goed onderhouden en er is visueel gezien geen grove aantastingen van het hout te zien. Leidingwerk En gedeelte van de (elektrische) leidingen is vernieuwd, doch veel is aanwezig op de muren en is niet in de muren weggewerkt.
19
Bijzondere
voorzieningen
In de kerk en woning zijn nog een aantal leuke extra voorzieningen aanwezig. Zo zit er in de huidige kantoren een zeer forse brandkast. Is er een intercom tussen de woning en de kerk aanwezig, idem voor een geluidsinstallatie die tevens te bedienen is vanuit de woning. Is het gebouw beschermd tegen inbraak door een inbraakalarm met abonnement op de centrale, is er door het gebouw heen een camerasysteem aangelegd, en ligt er op dit moment wifi door het gebouw heen. Tevens bevindt zich aan de zuidgevel een langwerpige buitenruimte die via een poort uitkomt op de Graaf van Burenstraat
20
Veiligheid Aangezien de Zaalkerk dienst heeft gedaan als boekenveiling, zijn de brandveiligheidsvoorzieningen aangelegd voor een functie waarbij een grote groep mensen zich tegelijkertijd in het gebouw bevindt. Door het gebouw heen zijn vluchtroutes aangegeven, zijn er brandblussers opgehangen, is er een tweede vluchtroute vanaf het balkon in de zaalkerk, en kan met vanuit de woning via een brandtrap vluchten.
21
Deventer 1.
De stad
2.
De wijk
22
De stad
en haar geschiedenis
Als eigenlijke stichter van de stad Deventer, ging de Engelse evanglist Lebuïnus in het jaar 768 de IJssel over vanaf wat nu Wilp is. Hier bouwde hij op een van de rivierduinen een houten kerkje. Vele jagers, vissers, boeren en veehouders vestigden zich ook op de rivierduinen en later kwamen het Bergkwartier en Noordenberkwartier erbij. Daar waar dus het Evangelisatiegebouw zich bevindt, wordt gezien als een van de oudste en vaak gezegd de mooiste wijken van Deventer. De Grote of Lebuïnuskerk is vernoemd naar de heilig verklaarde Lebuïnus. Het aantal inwoners bleef, na een bloeiperiode in de Middeleeuwen, ongewijzigd. Tot de Industriële Revolutie rond de eeuwwisseling. Sinds die tijd bevinden er zich een groot aantal bedrijven die landelijke faam kregen en nog steeds hebben. Door de bedrijvigheid steeg het aantal inwoners, afkomstig uit alle delen van het land. Na de oorlog trokken mensen massaal vanuit Europa en zelfs daarbuiten naar Deventer. Daardoor heeft Deventer nog steeds een veelkleurige bevolking en heeft het prachtige oude en goed bewaarde historische binnenstad. De stad breidde zich in zuidelijke en oostelijke richting uit om alle nieuwkomers een huis te bieden. Zelfs nu nog bouwt Deventer verder.
23
De stad
in Nederland
Deventer, waar de kerk gesitueerd is, ligt in het oosten van Nederland aan de A1 en in de buurt van de A50. Respectievelijk belangrijke routes voor het verkeer tussen Nederland en Duitsland, en voor het verkeer als noord-zuid verbinding in Nederland. De stad Deventer is een van de oudste steden van Nederland en heeft ongeveer 97.000 inwoners. De stad kent een aantal leuke wijken in de binnenstad. Deventer wil zich profileren als literaire, historisch bewuste en trotse stad. Deventer is daarbij een rivierenstad en wil deze identiteit verder versterken. Maar de relatie van het kernwinkelgebied met het IJsselfront is zwak, gezien men niet graag aan deze oever vertoeft door het missen van recreatie/toeristische trekkers. Tevens zijn er niet echte looproutes die dit ‘verkeer’ bevorderen. Deze relatie wil Deventer in de toekomst gaan versterken door een samenhangend stadsbeeld te gaan creëren. O.a. door de oever van de Welle en omgeving aan te gaan pakken.
24
De stad
waar de kerk staat
De kerk ligt in het centrum van Deventer, binnen de oude vestingsingels. Deze binnenstad is zeer karakteristiek, maar wil ook levendig, eigentijds en veelzijdig zijn. Kernwoorden voor Deventer hier zijn; behoud en vernieuwing. Vanaf de snelweg A1 is de locatie binnen 10 minuten bereikt. De locatie ligt in een vergunninghoudergebied, en bezit daarnaast nabij betaald parkeermogelijkheden, zowel op straat als in de parkeergarage Noorderbergkwartier. Ook voor openbaar vervoer ligt de locatie erg gunstig. Het treinstation van Deventer ligt op minder dan een kilometer afstand. Nabijgelegen bushalte is op … minuten loopafstand. De locatie ligt op 100 meter van de kop van het kernwinkelgebied met allerlei wenselijke voorzieningen voorhanden. Om de hoek ligt een buurtcafé, en tegenover de kerk ligt een klein stadshotelletje. Op 50 meter afstand is er een groen park dat rond de singels is aangelegd, ook wel bekend als de ‘Stadskroon’. Deze singels laten nog duidelijke de ligging en loop van de oude vestingswerken zien.
25
De stad
voor de shop-aholic
De stad kent een aantal leuke wijken in de binnenstad. Zo hebben het Noordenbergkwartier en het Bergkwartier leuke straatjes, winkeltjes en mooie panden die vroeger dienden als pakhuizen. Het plein ‘de Brink’ is het hart van de stad waar op vrijdag en zaterdag de markt plaatsvindt. En in de zomer alle terrasjes vol zitten. Hier zijn leuke restaurants en cafés te vinden, net als rond het plein en het Grote Kerkhof. Deventer kent een goed kernwinkelcentrum met naast geijkte winkelketens, veelal ook bijzondere winkels. Er zijn vier winkelhoofdstraten in Deventer en dat zijn de Lang Bisschopsstraat, Korte Bisschopsstraat, Smedenstraat (aan einde van deze straat staat de kerk) en de Engestraat. Daarnaast zijn er de laatste jaren steeds meer boetiekjes bijgekomen in de straatjes Kleine- en Grote Overstraat, de Walstrat, de Golstraat en de Nieuwstraat. In Deventer is ook ‘het nieuwe winkelen’ gelanceerd, waarbij fysiek winkelen gecombineerd wordt met de smartphone, internet en social media. Ondanks dat de Graaf van Burenstraat net aan de rand van het winkelgebied ligt, zijn er ontwikkelingen gaande die ook buiten het grote winkelgebied de wijken aantrekkelijker gaan maken voor ondernemers. Zo is er een Winkelstraatmanager aangesteld om de winkels net buiten de singels te helpen het winkelen daar aantrekkelijker te maken. Dit maakt ook de kerk aantrekkelijker, aangezien deze er tussenin ligt qua looproute.
Hoofdwinkelgebied
26
De stad
op z’n Frans
Ondernemers maken van Deventer een actieve en aantrekkelijke stad
27
De stad
op de markt
Deventer staat bekent om haar vele markten. Wekelijks, maar ook speciale jaarlijkse markten komen voorbij als bijvoorbeeld de Boekmarkt, de antiekmarkt ‘Broccante aan de IJssel’, Goede Vrijdagmarkt.
28
De stad
op stelten
Deventer is een echte evenementenstad. Het evenement ‘Deventer op Stelten’ is in 2007 zelfs verkozen tot beste stadsevenement van Nederland. Daarnaast worden er ook vele festivals georganiseerd.
29
De wijk
heeft groen
De kerk ligt in het chique Noorderbergsingel, dat ondanks vele veranderingen toch nog een sterk beeldbepalend en samenhangend geheel is gebleven. Nieuwe bebouwing is passend in het karakter van de buurt. Deze wijk is zeer geliefd als woonomgeving.
30
De wijk
heeft karakter
In de straten om de kerk heen, is naast de statige bebouwing, ook authentieke bebouwing bewaard gebleven. De graaf van Burenstraat waar de kerk aan ligt is breed van opzet en zeer geliefd. De kerk ligt op de hoek van de Graaf van burenstraat en de Boedekerstraat.
31
De wijk
voorzieningen
Doordat de wijk aan de kop van het winkelgebied ligt, bevinden zich hier vele dienstverlenende bedrijven en instanties. Veel paramedische beroepen zijn hier vertegenwoordigd, maar ook advocaten, makelaars, coaches en galeries zijn hier gehuisvest. Groot Aviesbureau Witteveen + Bos heeft hier een van haar hoofdkantoren. Op een steenworp afstand zijn in de winkelstraat allerlei voorzieningen voorhanden. Opvallend aan Deventerse winkels is dat hier ook vele ‘zelfstandige’ bijzondere winkels te vinden zijn en minder ‘ketens’.
32
De Verbeelding 1.
Voorbeeldprojecten
2.
Sfeerbeelden
33
De Verbeelding
voorbeeldprojecten
34
De Verbeelding
voorbeeldprojecten
35
De Verbeelding
voorbeeldprojecten
36
De Verbeelding
voorbeeldprojecten
37
De Verbeelding
sfeerbeelden
38
De Verbeelding
voorbeeldprojecten
39
De Verbeelding
sfeerbeelden
Wonen
40
De Verbeelding
sfeerbeelden
Wonen
41
De Verbeelding
sfeerbeelden
Wonen
42
De Verbeelding
sfeerbeelden
Boetiek
43
De Verbeelding
sfeerbeelden
Bezoekerscentrum
44
De Verbeelding
sfeerbeelden
Zakelijk
45
De Verbeelding
sfeerbeelden
Hotel
46
De Verbeelding
sfeerbeelden
Kerk
47
De Verbeelding
sfeerbeelden
Restaurant
48
De Verbeelding
sfeerbeelden
Daklichten
49
De Verbeelding
sfeerbeelden
Verlichting
50
Notities
51
