Workshop Dansen met de rolstoel
CM – Ziekenzorg Zaal Drieheem – Brasschaat Woensdag 23 maart 2016
2
Inleiding Dansen is een oeroud gegeven binnen de menselijke culturen. Dans deed men door de eeuwen heen. Dansen doet men nog steeds en in alle werelddelen. Dansen is eenvoudig, iedereen kan dansen. Luister en voel de muziek ; beweeg en voor je het weet ben je aan het dansen. Muziek is een fijn medium en het boeit jong en oud. Het kan herinneringen oproepen en emoties opwekken, maar het kan ook rust brengen. Het kan ook uitnodigen tot bewegen, tot dans. Dansen met de rolstoel of rolstoeldansen bestaat in Europa al ruim 35 jaar. De eerste vormen van rolstoeldansen ontstonden ongeveer gelijktijdig in Engeland, Nederland, Duitsland, Zweden en Noorwegen, elk met hun eigen accent. Rolstoeldansen is een zeer toegankelijke “sport”. Iedereen kan recreatief dansen en ja, zelfs op competitief vlak kan je jezelf uitleven.
Even kennismaken met de rolstoel : De dagdagelijkse rolstoel met handgrepen achteraan
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
3
De (dans)sportrolstoel met anti-kip-wieltje
Dansen met de rolstoel is niet moeilijk maar vraagt van de rolstoelgebruiker toch enige vaardigheid. Personen die niet dagdagelijks gebruik maken van een rolstoel hebben vaak niet het nodige evenwichtsgevoel in de rolstoel. Bij de normale voorwaartse beweging stelt zich hier geen probleem. Maar bij het uitvoeren van dansvariaties kan dit aanleiding geven tot het achterwaarts omkiepen van de rolstoel met ernstige kwetsuren tot gevolg. Dansrolstoelen of actiefstoelen zijn doorgaans uitgerust met een anti-kip-wieltje.
Er zijn verschillende manieren om te dansen met de rolstoel : Solo dansen is een dansvorm waarbij men danst zonder partner. Meestal staat iedereen in “lijnen” opgesteld en danst dezelfde choreografie in dezelfde richting. Wanneer 2 rolstoelgebruikers samen dansen, spreken we over duo-dans ; Wanneer een staande danser met een rolstoelgebruiker danst, spreken we over combidans ; Wanneer de rolstoel geduwd wordt, spreken we over een muzikale duwer. Binnen deze workshop concentreren we ons vooral op het dansen met de dagdagelijkse rolstoel, als voetganger en als rolstoelgebruiker. Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
4
De hierboven vermelde manieren van dans komen allen aan bod. We gaan er wel van uit dat er niet zoveel personen van ons doelpubliek zelf met de rolstoel aan de slag/dans gaan, maar enkele tips in dit verband kunnen er alleen maar toe bijdragen dat alle deelnemers leute en plezier beleven.
Eerst moeten we onze danslustigen laten plaatsnemen in de rolstoel. Hoe laten we iemand op een veilige manier instappen, of hoe stappen we zelf veilig in ? We staan er niet bij stil dat je wel eens naast de rolstoel terecht zou kunnen komen. Het gevaar bestaat inderdaad dat je de rolstoel even aanraakt bij het plaatsnemen en dat deze wegrolt terwijl je wil instappen. Instappen op een veilige manier is dus de boodschap. Als de rolstoel remmen heeft ligt het voor de hand dat je eerst de remmen opzet vooraleer in te stappen. Bij de dagdagelijkse rolstoel let je erop dat de voetsteunen opgeklapt zijn. Ook wanneer je iemand laat instappen gebruik je de remmen en klap je de voetsteunen op. Als extra veiligheid kan je achter de rolstoel plaatsnemen om deze te blokkeren. Je kan de stoel ook rugwaarts tegen een muur plaatsen en vervolgens instappen/laten instappen. Er zijn ook rolstoelen zonder remmen (sportrolstoelen) met een vaste voetplank. Hier plaats je dan één voet achter de voetsteun en één voet voor, draai jezelf om, neem de hoepels vast en ga zitten. Door je voet achter de voetplank te plaatsen belet je dat je de stoel een duwtje zou geven en er zo naast zou belanden.
Het gebeurt dat een rolstoelgebruiker die dagdagelijks in de rolstoel zit beschikt over een vrij “zware” rolstoel. Het spreekt dan ook vanzelf dat we de dansen aanpassen aan de mogelijkheden van de rolstoel.
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
5
Waar we op letten bij het dansen/duwen van de rolstoel is dat we de stoel niet te snel bewegen zodat de rolstoeldanser niet het gevoel krijgt door elkaar geschud te worden en de begeleider niet het gevoel krijgt dat hij/zij te hard moet werken … De vakantiegangers van ziekenzorg kunnen veel van elkaar verschillen. Jong, oud, dik of dun, sommige zijn actief, andere kunnen zich minder goed bewegen. Doel is iedereen aan het dansen te krijgen, te voet of in de rolstoel.
Dansbeschrijvingen Rolstoeldansen met muzikale duwer – als voetganger
Solo :
Chocolat Grote Ronde
Workshop Rolstoeldansen
(op de voeten en in de rolstoel) (op de voeten en in de rolstoel)
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
6
De “chocolat” (Zig zag cha cha) Muziek : Sta LV – start RV
als voetganger
Jouw hart is als chocolade – Frans Bauer
Telling 1&2 2&2 3&2 4 2
wisselpas voorwaarts = RV –LV –RV “ “ = LV – RV – LV “ “ = RV – LV – RV stap LV – draai 1/2 rechtsom en eindig op RV
5&2 6&2 7&2 8 2
wisselpas voorwaarts = LV – RV – LV “ “ = RV – LV – RV “ “ = LV – RV – LV stap RV – draai 1/2 linksom en eindig op LV
1 2 2&2 3 2 4 2
RV kruis over links en terug cha cha cha = RV zij – LV bij – RV zij Zig zag = LV voorkruisen – RV zij LV achterkruisen – RV zij
5 2 6&2 7 2 8 2
LV kruis over rechts en terug cha cha cha = LV zij – RV bij – LV zij Zig zag = RV voorkruisen – LV zij RV achterkruisen – LV zij
Opgelet : er is 2x een bruggetje in de muziek : we stampen 4 x met de voeten : RV – LV – RV – LV
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
7
De “chocolat”
met de rolstoel
1 2 3 4
2 2 2 2
voorwaarts voorwaarts voorwaarts stop
5 6 7 8
2 2 2 2
achterwaarts achterwaarts achterwaarts stop
1 2 3 4
2 2 2 2
waaier links en terug waaier rechts en terug
5 6 7 8
2 2 2 2
waaier rechts en terug waaier links en terug
Opgelet : er is 2x een bruggetje in de muziek : we klappen 4 x in de handen
Grote Ronde
als voetganger – met de rolstoel
Muziek : Opstelling :
March of the Mots CD Superior Dancing III Cirkel achter mekaar – aangezicht in de dansrichting **
** de dansrichting is de richting rond de vloer tegen de richting van de wijzers van de klok
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
8
Telling 1 > 16 1>8 1>8
2 x 8 stappen in de dansrichting draai rechtsom tot aangezicht naar de midden ga naar de midden
1>8 1>8 1>8 1>8
achterwaarts terug naar de kring ga naar de midden achterwaarts terug in de kring draai linksom tot aangezicht in de dansrichting
Duo dans :
Workshop Rolstoeldansen
Scottisch (dans met vaste opeenvolging) Weense Wals Langzame wals
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
9
Scottisch
(Oude balzaaldans)
duo dans
Muziek : Opstelling :
On the Side Walks of New York – Superior Dancing Vol III Heer en Dame naast elkaar aangezicht in dansrichting D staat aan de rechterkant van de H
1>4 5>8
3/4 maat : tel 123, 223 ,323, 423, … H D 4 x aanzet vw 4 x aanzet aw
1>4 5>8
H staat stil en klapt in de handen H 1/2 draai links ter plaatse
1>4 5>8
4 x aanzet vw 4 x aanzet aw
1>2
H 1/4 draai rechtsom op de plaats
3>4 5>6 7>8
2 x aanzet vw uit elkaar 2 x aanzet aw naar elkaar H 1/4 draai rechtsom op de plaats
Telling
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
D 1/2 draai rechts ter plaatse D staat stil en klapt in de handen
D 1/4 draai linksom op de plaats (eindig rug aan rug)
D 1/4 draai linksom op de plaats (eindigen in beginpositie)
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
10
Weense Wals
duo dans in 3/4 maat
Muziek :
Ho Lady Mary CD Dancelive – Modern Classics The Cuckoo Waltz “ “ “
Opstelling :
Heer en Dame naast elkaar aangezicht in dansrichting D staat aan de rechterkant van de H
Telling 123 – 223 323 – 423
Basis Uit elkaar Naar elkaar
123 > 423
Figuur 1 – draaideur – Heer rond Dame Heer voorwaarts D achterwaarts
123 > 423
Figuur 2 – draaideur – Dame rond Heer Heer achterwaarts D voorwaarts
Langzame Wals Muziek : Opstelling :
duo dans in 3/4 maat My Cherie, Al Martino Facination, Nat King Cole Heer en Dame naast elkaar aangezicht in dansrichting D staat aan de rechterkant van de H
Telling 123 – 223 323 – 423
Workshop Rolstoeldansen
Basis 2 voorwaarts 1/8 waaier links en terug
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
11
523 – 623 723 – 823
2 voorwaarts 1/8 waaier rechts en terug
123 > 423
Figuur 1 – draaideur – Heer rond Dame Heer voorwaarts D achterwaarts
123 > 423
Figuur 2 – draaideur – Dame rond Heer Heer achterwaarts D voorwaarts
Combi dans :
Langzame wals Pack-up (dans met vaste opeenvolging)
Het combidansen vraagt een beetje techniek. Het contact : Je kan 2 handen vasthouden of danshouding aannemen, alles hangt af van de lengte van de voetsteun bij de rolstoel waar je mee danst als staande partner. Beide partners zorgen ervoor dat hun armen voor hun lichaam blijven. De staande partner brengt zijn armen in een neerwaartse lijn naar de rolstoeldanser toe tot juist onder of gelijk met de schouderlijn van de rolstoeldanser. Zeker niet hoger, dit om kwetsuren te voorkomen. De rolstoeldanser heeft een actieve zithouding. Beide partners brengen het zwaartepunt van het lichaam een beetje naar voor.
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
12
!! Belangrijk !! De staande partner breng eerst de stoel in beweging alvorens zelf een stap te zetten. Hij/zij houdt hiervoor zijn/haar lichaam (zwaartepunt) naar de rolstoelpartner toe, buigt licht door het ondersteunende been. De stoel komt nu zachtjes in beweging. Zodra dit gebeurt kan je beginnen dansen. De rolstoeldanser zorgt ervoor dat de kleine voorwieltjes in de goede richting staan alvorens te starten. Het is dan voor de staande partner gemakkelijker om de stoel in beweging te brengen.
Langzame Wals Muziek : Opstelling :
combi dans in 3/4 maat idem duo dans voetganger met de rug in de dansrichting rolstoelpartner met het aangezicht in de dansrichting
Basispas staande partner Stap
Tel
Uitvoering
1 2 3
1 2 3
LV achter RV zij LV aansluiten (met gewicht)
4 5 6
1 2 3
RV achter LV zij RV aansluiten (met gewicht)
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
13
Pack-up Muziek : Opstelling :
Pack-Up Your Troubles, Eliza Doolitle per 2 (kan in duo of in combi gedanst worden) Naast elkaar, het aangezicht in de dansrichting binnenste danser start naar links (LV) – buitenste danser start naar rechts (RV) AA–B–AA–B–A–B–A
Uitvoering : Staande partner Figuur A
Rolstoelpartner
1>8 1>8
uit elkaar : stap sluit 4 x naar elkaar : stap sluit 4 x
4 x schuin uit elkaar 4 x schuin naar elkaar
1>8
uit elkaar : stap sluit 2 x naar elkaar : stap sluit 2 x
2 x schuin uit elkaar 2 x schuin naar elkaar
1>8
8 stappen rond eindig terug met aangezicht idr
volledige draai Rom
Herhaal maar eindig deze keer met het aangezicht naar elkaar
Figuur B 1>8 1>8
handen schudden : 4 x rechts – 4 x links handen schudden : 2 x rechts – 2 x links – 4 rechts links rechts links
1>8
passeer langs rechts en draai linksom – eindig voor elkaar
1>8 1>8
handen schudden : 4 x rechts – 4 x links handen schudden : 2 x rechts – 2 x links – 4 rechts links rechts links
1>8
passeer langs rechts en draai linksom – eindig naast elkaar
Herbegin
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens
14
I’m Into Folk
Fun dans : I’m Into Folk Muziek :
Bart Peeters and the Radio’s
Deel 1 12345678 22345678 32345678 42345678
3 x aanzet voorwaarts – tel 4 klap in handen 3 x aanzet achterwaarts idem 1 idem 2
Deel 2 12345678 22345678 32345678 42345678
draai linksom draai rechtsom plaats wisselen “ “
Deel 1 12345678 3 x aanzet voorwaarts – tel 4 klap in handen 22345678 3 x aanzet achterwaarts 32345678 idem 1 42345678 blijf in de midden eindig in de midden op één lijn ; muziek wordt langzamer ; wiegen met handen vast herbegin langzaam achterwaarts terwijl muziek terug in kadans komt Deel 1 1234 2234 3234 4234
3 x aanzet voorwaarts – tel 4 klap in handen 3 x aanzet achterwaarts idem 1 idem 2
5
tel 5 is het einde – handen in de lucht en “hoy”
Workshop Rolstoeldansen
CM – Ziekenzorg
woensdag 23 maart 2016 Leona Pellens