Woningzoekenden in een rolstoel
Woningzoekenden in een rolstoel
Datum: december 2008
Colofon Gemeente Nijmegen Afdeling Onderzoek en Statistiek contactpersoon: Jenny Zonneveld tel.: (024) 329 98 89 e-mailadres:
[email protected] Verkrijgbaar Open Huis, Stadswinkel Mariënburg 75 6611 PS Nijmegen tel: (024) 329 24 08 of via www.nijmegen.nl (onderdeel wonen & leven > onderzoek en cijfers)
Inhoudsopgave SAMENVATTING EN CONCLUSIES
1
1
EEN NIEUWE MANIER VAN WONINGTOEWIJZING
3
1.1 1.2 1.3
Een nieuwe werkwijze Onderzoeksvragen Nadere toelichting op de nieuwe werkwijze
3 3 4
2
INFORMATIE UIT HET ENTREE-SYSTEEM
5
2.1 2.2 2.3 2.4
Geadverteerde indicatiewoningen Woningen verhuurd aan rolstoelgeïndiceerden Woningzoekenden met (rolstoel)indicatie Hoe snel zijn geïndiceerden geholpen?
5 6 6 9
3
INFORMATIE VAN ROLSTOELTOEWIJZINGSCOMMISSIE
11
3.1 3.2
Kwantatieve informatie Kwalitatieve informatie
11 12
4
ERVARINGEN VAN WONINGZOEKENDEN
15
5
AANPASSINGEN AAN VERHUURDE WONINGEN
17
Samenvatting en conclusies Nieuwe lijn: woningzoekenden in rolstoel zoeken via advertentie Tot april 2007 werd voor woningzoekenden met een indicatie voor een rolstoelwoning via bemiddeling naar een woning gezocht. Sinds dat moment moeten woningzoekenden met een indicatie via het gewone Entree-systeem (reagerend op aanbod in krant en site) naar een woning zoeken. Hun indicatie geeft hen bij woningen die gelabeld zijn als rolstoeltoegankelijk voorrang op gewone woningzoekenden. Praktijk: zelf zoeken gecombineerd met bemiddeling In de afgelopen anderhalf jaar is deze nieuwe lijn ingezet, zonder de oude volledig op te geven. Een deel van de rolstoelers zoekt en vindt woningen na reactie op geadverteerd aanbod. Daarnaast is nog steeds sprake van toewijzing na bemiddeling. Volgens afspraak voor de indicaties verleend voor april 2007, maar ook voor nieuwe indicaties (lokaal maatwerk). Bemiddeling betekent daarbij zeker niet zonder meer dat er weinig ruimte is voor eigen keuze, eigen inbreng van de woningzoekende. Het kan ook zijn dat die juist een heel uitgesproken voorkeur heeft. Dan is het doeltreffender daar met de woningbeheerder op in te gaan dan om te wachten op een advertentie. Op vooraf geformuleerde evaluatiepunten is situatie niet verslechterd Het zelf zoeken via advertentie mocht geen verslechtering van de positie van woningzoekenden in een rolstoel betekenen. Harde conclusies trekken is moeilijk gezien de kleine omvang van de doelgroep in een rolstoel. Daardoor kunnen toevallig flinke schommelingen in cijfers ontstaan. Toch lijkt de situatie in het nieuwe systeem op een aantal vooraf geformuleerde evaluatiepunten vergelijkbaar met die in het oude systeem: Aantal woningzoekende en woningvindende rolstoelers normaal Tussen juli 2007 en juli 2008 hebben 16 rolstoelers een nieuwe woning gehuurd. Dit cijfer ligt tussen de scores van 2005 (18) en 2006 (8) in . Ook het aantal ingeschreven woningzoekenden (16 op 1 juli 2008) ligt in dezelfde grootte-orde als voor de wijzigingen (1 januari 2007: 14 te bemiddelen rolstoelers). Wel belangstelling van buiten Nijmegen maar geen verdringing Er reageren wel mensen met een rolstoelindicatie van buiten de stad op Nijmeegse aanbod. Van de 16 rolstoelers die een woning hebben gehuurd komt er echter slechts één van buiten Nijmegen. Andersom is er ook een Nijmeegse woningzoekende die een woning buiten Nijmegen gehuurd heeft. Er is dus geen sprake van verdringen van Nijmeegse rolstoelers door woningzoekenden van buiten. Kosten woningaanpassing niet toegenomen Het patroon van de kosten die na verhuur gemaakt worden om de woning aan te passen aan de specifieke behoefte van de huurder is vergelijkbaar met de jaren 2005 en 2006. Voor de meeste woningen zijn kleine ingrepen, tot enkele duizenden euro’s, nodig. Sporadisch wordt een grote aanpassing (aanbouw) gerealiseerd.
Samenvatting en conclusies - 1
Wachttijden gemiddeld iets korter De meerderheid van de 16 ingeschreven woningzoekenden op 1 juli 2008 heeft een indicatiedatum die korter dan een jaar geleden is. In januari 2007, in het oude systeem, was de inschrijvingsduur van de te bemiddelen woningzoekenden gemiddeld wat langer. Toch kanttekeningen De positie van woningzoekenden in een rolstoel lijkt dus niet verslechterd. Is de huidige situatie dan bevredigend? Op basis van de analyse van de administratieve gegevens en ervaringen van de betrokkenen zijn er zeker kanttekeningen te plaatsen: Erg weinig rolstoelwoningen in Nijmegen aangeboden in krant Er staan nauwelijks advertenties voor rolstoelwoningen in de Entree-krant: 6 in een jaar tijd. Ook andere indicatiewoningen (0-treden, wonen met zorg) worden erg weinig aangeboden. Woningzoekenden in de rolstoel reageren daarom ook veel op gewone woningen. Daarbij hebben de indicaties geen betekenis: ze geven alleen bij de gelabelde woningen voorrang. Door het gebrek aan gelabelde woningen heeft de indicatie als voorrangsmechanisme niet goed kunnen functioneren. Dat de verhuur van woningen aan rolstoelers toch op peil is gebleven heeft twee oorzaken. Bemiddeling zorgt voor een aantal verhuringen. Daarnaast hebben sommige rolstoelers op basis van hun meettijd een woning toegewezen gekregen. Efficiency in verhuur rolstoelwoningen is teruggelopen Aangepaste woningen staan lang leeg, ook langer dan voorheen, voor er een nieuwe bewoner in trekt. Dat heeft te maken met de verhuurregels: op een advertentie reageren soms geen rolstoelers of alleen een geïndiceerde voor wie de woning niet goed geschikt te maken is. Dan moet nog 2x een advertentie gezet worden. Maar ook het aanbrengen van aanpassingen in de woning kost veel tijd, mede door bureaucratische procedures (bouwvergunning) binnen de gemeente. Soms wil uiteindelijk geen enkele geïndiceerde een aangepaste woning huren. Dan wordt verhuurd aan een gewone woningzoekende, met afschrijving van de al in de woning gedane investeringen. In Arnhem en rest van stadregio meer aanbod en meer indicaties In Arnhem en de rest van de stadsregio worden absoluut en relatief veel meer indicatiewoningen aangeboden. Vooral bij 0-tredenwoningen is het verschil met Nijmegen erg groot. Bij rolstoeltoegankelijke woningen zijn de verschillen wat minder. Ook het aantal geindiceerden in de rest van de stadsregio ligt veel hoger. De Nijmeegse aanbieders stellen dat het erg lastig woningen te vinden die gelabeld kunnen worden. Vaak voldoen woningen op een (klein) aspect niet aan de criteria. Is men elders in de Stadsregio misschien wat soepeler in het aangeven van indicaties? Registratie in Entree biedt geen compleet overzicht Niet alle verhuringen aan rolstoelers worden (met alle gegevens) in het Entree-bestand verwerkt. Vooral verhuringen via bemiddeling blijven soms buiten het bestand.
2 - Samenvatting en conclusies
1
Een nieuwe manier van woningtoewijzing
1.1
Een nieuwe werkwijze
Voor woningzoekenden in een rolstoel werd tot 2007 door de gemeente en woningcorporaties samen in de RolstoelToewijzingsCommissie (RTC) een geschikte woning gezocht. Deze woningzoekenden “werden bemiddeld”. Vanaf april 2007 zoeken woningzoekenden in een rolstoel zelf een andere woning via het normale Entree-systeem: ze reageren op aanbiedingen in de krant en op de website. Bij het woningaanbod van Entree staat aangegeven of een woning rolstoeldoorgankelijk is. De woningzoekende in een rolstoel bepaalt zelf op welke woning hij reageert. De rolstoelindicatie die zij hebben geeft hen geen recht meer op bemiddeling, maar op voorrang boven andere woningzoekenden voor woningen met het label “rolstoeldoorgankelijk”. Een bijkomende verandering is dat ook het woningaanbod voor rolstoelers, net als het overige woningaanbod, regionaal aangeboden en verdeeld wordt. Voor de “oude” indicaties, van voor 2007, is er een overgangsregeling. Voor hen wordt nog via bemiddeling naar een andere woning gezocht. Zowel in de oude als de nieuwe situatie geldt dat de gevonden woningen vaak nog niet volledig geschikt zijn en dat er aanpassingen nodig zijn.
1.2
Onderzoeksvragen
We willen graag weten hoe de positie van woningzoekenden in een rolstoel in dit nieuwe systeem is: • Hoeveel woningzoekenden in een rolstoel vinden een nieuwe woning, hoe verhoudt dit zich tot de resultaten van het oude systeem? • Hoe lang duurt het voor woningzoekenden in een rolstoel een nieuwe woning vinden? Is dat langer of korter dan in de oude situatie? • Worden “Nijmeegse” rolstoelers door het regionaliseren van het aanbod verdrongen door rolstoelers van buiten de gemeente? • Moeten er meer of minder kosten voor woningaanpassing gemaakt worden? • Wat vinden woningzoekenden en woningaanbieders van de nieuwe werkwijze? Om deze vragen te kunnen beantwoorden hebben we de volgende activiteiten uitgevoerd: • een analyse van de bestanden van Entree/Enserve • een gesprek met de RolstoelToewijzingsCommissie • een analyse van de administratie van de RolstoelToewijzingsCommissie • een aantal telefoongesprekken met woningzoekenden in een rolstoel • in de WMO-registratie zijn we nagegaan welke woningaanpassing gedaan zijn bij de nieuw verhuurde woningen De ervaringen en resultaten vanaf 1 april 2007 vergelijken we met de resultaten van woningtoewijzing aan rolstoelers in de jaren 2005 en 2006.
Een nieuwe manier van woningtoewijzing - 3
De focus in dit rapport ligt op woningzoekenden in een rolstoel. Bij de analyses van de gegevens uit het Entree-bestand hebben we daarnaast ook gekeken naar de positie van andere woningzoekenden met een indicatie (0-treden, wonen met zorg).
1.3
Nadere toelichting op de nieuwe werkwijze
Hoe ziet het toekennen van een indicatie en het zoeken van een nieuwe woning er in de nieuwe werkwijze doorgaans uit? Het proces start over het algemeen doordat zich iemand met een woonprobleem meldt bij Bureau WMO van de gemeente. Dan gaat iemand van het Bureau de situatie aan huis bekijken: op welke manier kan dit probleem het beste opgelost worden? Via aanpassing in de huidige woning of is verhuizen de beste/goedkoopste optie? Als de balans doorslaat naar verhuizen krijgt de bewoner een toezegging een verhuiskostenvergoeding te ontvangen wanneer hij verhuist naar een woning met specifiek benoemde kenmerken (rolstoelwoning, 0-tredenwoning, wonen met zorg). Van deze toezeggingen wordt geen centrale administratie bijgehouden. Met de toezegging kan de bewoner naar de corporaties, waar hij in het Entree-bestand wordt ingeschreven als geïndiceerde (voor een rolstoel-, 0-treden-woning of wonen met zorg). De datum waarop dat gebeurt is de indicatiedatum. Met deze indicatie kunnen mensen zelf reageren op het aanbod in de Entree-krant. Bij woningen met een aanduiding die overeenkomt met hun indicatie (rolstoel, 0-treden, wonen met zorg) hebben zij voorrang op andere woningzoekenden. Woningzoekenden met een rolstoelindicatie komen toch ook nog op een aparte lijst te staan. Deze woningzoekenden worden besproken in de RolstoelToewijzingsCommissie. Dit is niet in overeenstemming met de oorspronkelijke uitgangspunten van de nieuwe werkwijze (“ook woningzoekenden in een rolstoel zijn zelf verantwoordelijk voor, hebben zelf de vrijheid in de keuze van een nieuwe woning”). In praktijk is er erg weinig aanbod van rolstoelwoningen en komt de afstemming woningzoekende-woning erg nauw. Daarom wordt toch nog regelmatig naar bemiddeling gegrepen om een woning voor een rolstoeler te vinden. Zulke toewijzingen worden in het Entree-systeem uiteindelijk geschaard onder de noemer “lokaal maatwerk”. Komt er een rolstoel-, 0-treden- of wonen met zorg-woning vrij dan wordt daarvoor, eventueel na nog een tussentijdse toetsing door Bureau WMO, een advertentie met indicatie geplaatst. Woningen met een rolstoelindicatie mogen alleen aan woningzoekenden met een rolstoelindicatie worden verhuurd. Reageert er geen geschikte woningzoekende op de advertentie dan moeten nog tweemaal een nieuwe advertentie gezet worden. Als er dan nog geen rolstoelkandidaat is gevonden dan mag de woning aan een gewone woningzoekende worden verhuurd. 0-Tredenwoningen en woningen met zorg gaan met voorrang naar een geïndiceerde voor zo’n woning. Is er onder de reagerenden echter niemand met zo’n indicatie dan mag al bij de eerste advertentie de woning aan een gewone woningzoekende verhuurd worden.
4 - Een nieuwe manier van woningtoewijzing
2
Informatie uit het Entreesysteem
2.1
Geadverteerde indicatiewoningen
In de periode 1 april 2007-1 april 2008 zijn er in de Entreekrant 38 advertenties verschenen van Nijmeegse “indicatiewoningen”. Voor sommige woningen is meerdere malen geadverteerd. Daardoor is het aantal aangeboden woningen (30) kleiner dan het aantal advertenties (38) . Figuur 1 Aanbod indicatiewoningen in Nijmegen via Entree-krant, 1 april 2007-1 april 2008 totaal rolstoel 0-treden verzorgd wonen eerst rolstoel, dan 0treden
aanbiedingen 38 11 12 15
woningen 30 4 10 14 2
De 38 advertenties waren min om meer gelijk gespreid over de drie indicatiecategorieën rolstoelwoning, 0-tredenwoning en verzorgd wonen. Kijk je naar het aantal woningen dat schuil gaat achter deze advertenties dan zie je dat bij verzorgd wonen en 0-tredenwoningen het aantal woningen ongeveer overeenkomst met het aantal advertenties. Voor deze woningen wordt weinig herhaald geadverteerd. Bij deze woningen mag, bij gebrek aan een geïndiceerde kandidaat, immers verhuurd worden aan een gewone woningzoekende. Bij rolstoelwoningen ligt dat anders. De 11 advertenties hebben betrekking op 6 verschillende woningen, 4 die alleen als rolstoelwoning zijn aangeboden en 2 die als rolstoelwoning begonnen maar uiteindelijk als 0-tredenwoning geëindigd zijn. In de volgende tabel is te zien wie deze 30 indicatiewoningen uiteindelijk gehuurd hebben: Figuur 2 Verhuur van indicatiewoningen via advertentie Entree, aanbod 1 april 2007- 1 april 2008 indicatie
aantal woningen
rolstoel 0-treden verzorgd eerst rolstoel, dan 0treden totaal
4 10 14 2 30
rolstoel- verzorgd. geind. geind. 1 0 0 0 0 13 1 0 2 13
verhuurd aan … 0-treden- gewone via bemid. onbekend/ geind wz WVG-er niet verhuurd 0 2 0 1 2 6 1 1 0 0 0 1 0 1 0 0 2 9 1 3
De woningen met indicatie verzorgd wonen worden inderdaad (bijna) allemaal verhuurd aan woningzoekenden met een indicatie verzorgd wonen. Bij rolstoel- en 0-tredenwoningen
Informatie uit het Entree-systeem - 5
gaat minimaal de helft van het aanbod naar gewone woningzoekenden (resp. 2 van de 4 en 6 van de 10). Bij rolstoelwoningen gebeurt dat nadat eerst meerdere malen een advertentie specifiek voor rolstoelers is geplaatst. Bij 0-treden woningen kan dat al bij de eerste advertentie. In Figuur 3 is te zien dat het aanbod van 0-tredenwoningen in Nijmegen heel klein is in vergelijking met de rest van het KAN. Ook bij rolstoelwoningen is het aantal advertenties niet groot, maar zijn de verschillen veel kleiner. De indicatiecategorie “verzorgd wonen” komt alleen in Nijmegen voor. Figuur 3 Advertenties van indicatiewoningen 1 april 2007-1 april 2008 Arnhem Nijmegen rest KAN KAN-totaal
2.2
0-treden 79 12 122 213
rolstoel 18 11 15 44
verzorgd wonen 0 15 0 15
Woningen verhuurd aan rolstoelgeïndiceerden
In totaal hebben, volgens de registratie in het Entreebestand, in het jaar tussen 1 juli 2007 en 1 juli 2008 10 huishoudens met een rolstoelindicatie een nieuwe woning in Nijmegen gehuurd. Figuur 4 Aan rolstoelgeïndiceerden verhuurde woningen in de periode juli 2007-juli 2008 via bemiddeling via advertentie indicatiewoning gewone woning totaal
5 3 2 10
In 2005 werden er 8 en in 2006 18 woningen aan rolstoelers verhuurd. De score van het afgelopen jaar is hiermee vergeleken laag-normaal. Van de verhuringen zijn er 5 via bemiddeling tot stand gekomen. De overige 5 hebben via de krant een woning gehuurd. Daarbij ging het in 3 gevallen om een indicatiewoning en in 2 gevallen om een gewone woning. Van de 10 nieuwe huurders woonden er 9 al in Nijmegen en is 1 afkomstig uit Beuningen. Er is dus geen sprake van een brede verdringing van Nijmeegse rolstoelers door woningzoekenden van buiten. In deze periode zijn er geen Nijmeegse rolstoelers geweest die via aanbod in de Entreekrant een woning in de rest van de stadsregio gehuurd hebben.
2.3
Woningzoekenden met (rolstoel)indicatie
In Figuur 5 en 6 is te zien hoeveel woningzoekenden met een indicatie actief zoeken op de Nijmeegse woningmarkt en hoeveel (Nijmeegse) woningzoekenden met een indicatie er ingeschreven staan.
6 - Informatie uit het Entree-systeem
Figuur 5 Reagerende woningzoekenden met indicatie 1 juli 2007-1 juli 2008 verzorgd. 28 0 10
wonend en reagerend Nijm. wonend Nijm, reagerend eld. wonend eld, reagerend Nijmegen
0-treden 14 0 4
rolstoel 11 2 7
Figuur 6 Aantal ingeschreven woningzoekenden met indicatie naar woonplaats, 1 juli 2008 rolstoel 0-treden verzorgd wonen
Nijmegen 16 9 76
Arnhem 36 98 68
rest stadsregio 27 54 18
buiten stadsregio 12 9 20
13 tot 16 Nijmeegse woningzoekendne met rolstoelindicatie In de periode juli 2007-juli 2008 hebben 13 Nijmegenaren met een rolstoelindicatie op een in een advertentie aangeboden woning gereageerd, 11 (ook) in Nijmegen, 2 alleen daarbuiten. Het aantal ingeschreven rolstoelwoningzoekenden vanuit Nijmegen op 1 juli 2008 is iets groter: 16. Is dat veel of weinig? Eén vergelijking is die met het aantal mensen dat in de oude werkwijze op de bemiddelingslijst van de RTC stond. Op 1 januari 2007 waren dat er 14. Een getal van vergelijkbare grootte. Je kunt ook vergelijken met de aantallen ingeschrevenen vanuit Arnhem of de rest van het KAN. Dan is het Nijmeegse aantal laag. 7 woningzoekenden met rolstoelindicatie van buiten de stad 7 mensen van buiten Nijmegen met een rolstoelindicatie hebben in deze periode op minstens één in een advertentie aangeboden Nijmeegse woning gereageerd. Het zichtbaar maken van het aanbod in de regio, een van de uitgangspunten van het regionale aanbodmodel, werkt hier dus. Meer ingeschreven dan reagerenden Het aantal ingeschreven rolstoelgeïndiceerden is hoger dan het aantal reagerenden (16 versus 13). Er zijn 9 geïndiceerden die in deze periode geen enkele maal op een advertentie gereageerd hebben (zie Figuur 7). Mogelijk is het aantal niet reagerende geïndiceerden zelfs nog hoger. Geïndiceerde woningzoekenden komen pas in het Entree-bestand wanneer zij zich bij een corporatie melden. Het is niet na te gaan of iedereen die een indicatie heeft gekregen dat ook heeft gedaan. Figuur 7 Samenvattend overzicht Nijmeegse rolstoelgeïndiceerden juli 2007-juli 2008 ingeschreven 1 juli 2008
reagerend juli 2007-juli 2008
woning toegewezen juli 2007-juli 2008
16 woningzoekenden
13 woningzoekenden
10 woningzoekenden
niet reagerend 9
ingeschreven wel reagerend 7
reagerend afgevoerd anders 1
reagerend woning gevonden 5
via bemiddeling woning gevonden 5
Informatie uit het Entree-systeem - 7
Hoeveel geïndiceerden zijn er in het afgelopen jaar bijgekomen? Er zijn tussen 1 juli 2007 en 1 juli 2008 11 tot 16 rolstoelindicaties aan woningzoekenden afgegeven1. In de jaren 2005 en 2006 bedroeg het aantal afgegeven indicaties resp. 30 en 13. Daarmee lijkt ook het aantal afgegeven indicaties in het analysejaar laag-normaal. 0-Treden en verzorgd wonen indicaties Naast rolstoelgeïndiceerde zijn er ook Nijmeegse woningzoekende met een 0-treden- of verzorgd wonen-indicatie onder de ingeschrevenen en reagerenden. Bij mensen met een verzorgd wonen indicatie is er een hoog aantal ingeschrevenen (76) maar relatief weinig (28) reagerenden. Hier zijn er dus veel ingeschrevenen die (nog) niet zelf actief zoeken naar een woning. Voor de 0-tredenwoningen zijn er maar weinig ingeschrevenen op 1 juli 2008 (9), heel veel minder dan in Arnhem en de rest van het KAN. De ingeschrevenen reageren wel vaak op advertenties: in het analysejaar hebben 14 verschillende woningzoekenden met een 0tredenindicatie gereageerd Zoekgedrag van Nijmeegse geindiceerden • Voor de woningzoekenden met een indicatie die wel reageren op advertenties is hun zoekgedrag beschreven in Figuur 8. • Woningzoekenden met een indicatie voor 0-treden of rolstoelwoningen reageren ook vaak op gewone woningen. Er zijn er maar weinig die zich alleen tot indicatiewoningen beperken. • Woningzoekenden met een indicatie voor verzorgd wonen reageren over het algemeen (ook) op woningen met een verzorgd wonen-aanduiding,
1
van de ingeschreven woningzoekenden hebben er 9 een indicatiedatum in dit tijdvak, van de 5 woningzoekenden die via een advertentie een woning gevonden hebben hadden er 2 een indicatiedatum na 1 juli 2007, van de 5 woningzoekenden die via bemiddeling een woning gekregen hebben is geen indicatiedatum opgenomen in het Entree-bestand.
8 - Informatie uit het Entree-systeem
Figuur 8 Op wat voor woningen hebben Nijmeegse geïndiceerden gereageerd?
verzorgd wonen ind. 0-treden ind. rolstoelindicatie
2.4
reageert op indicatiewoning gewone woning 12 3 1 9 2 5
beiden 13 4 6
totaal 28 14 13
Hoe snel zijn rolstoelgeïndiceerden geholpen?
Je kunt een indruk krijgen van de wachttijd waarmee geïndiceerden te maken krijgen door te kijken naar de tijd die verstreken is sinds de indicatieverstrekking voor de ingeschreven woningzoekenden. Dan zie je dat ruim de helft van de op 1 juli ingeschreven geindiceerden korter dan een jaar geleden de indicatie heeft gekregen. Deze termijn kan overigens door de woningzoekende zelf anders ervaren worden. Geregistreerd wordt immers de datum dat de rolstoeler zich met indicatiebrief bij een corporatie vervoegt. Het hele proces van indicatieverkrijging is dan vaak al enkele maanden bezig. Begin 2007, in het oude systeem, waren er meer geindiceerden met een oudere indicatiedatum. Figuur 9 Hoe ver ligt indicatiedatum van ingeschreven woningzoekenden in het verleden?
minder dan jaar 1 tot 2 jaar meer dan 2 jaar onbekend totaal
bestand jul 2008 9 2 4 1 16
lijst RTC jan 2007 3 10 1 14
We hebben bekeken of de 6 woningzoekenden die volgens het Entree-bestand al langer dan een jaar een indicatie hebben ook terug de vinden zijn in de gegevens van de RTC. Dan blijkt dat van deze 6: • er één als te bemiddelen geïndiceerde voorkomt op de RTC-agenda • er twee volgens de RTC-gegevens en volgens de bevolkingsregistratie zijn verhuisd • er één is waarvan de situatie onduidelijk is. Volgens de RTC-gegevens mogelijk verhuisd, volgens de bevolkingsadministratie niet • er één is waarvan de indicatie volgens de RTC-gegevens is ingetrokken • er één is die volgens de RTC-gegevens wel een indicatie heeft maar niet wil verhuizen. Niet altijd is duidelijk wat nu de juiste informatie is. Minstens in een aantal gevallen zijn de gegevens uit het Entree-bestand aantoonbaar niet juist. Dit verklaard ook deels waarom er ingeschrevenen zijn die niet reageren (zie Figuur 7). Behalve naar de wachttijd van ingeschreven woningzoekenden kun je ook kijken naar de wachttijd van geïndiceerden die het afgelopen jaar een woning gehuurd hebben. Dan blijkt dat voor 4 van de 5 rolstoelers die via een advertentie van Entree een woning gehuurd hebben er maximaal 4 maanden verstreken waren vanaf het moment van
Informatie uit het Entree-systeem - 9
indicatieverkrijging. Eén woningzoekende heeft er ruim een jaar over gedaan om een andere woning te vinden.
10 - Informatie uit het Entree-systeem
3
Informatie van RolstoelToewijzingsCommissie
3.1
Kwantatieve informatie
Op basis van de agenda’s van de RolstoelToewijzingsCommissie is een overzicht gemaakt van woningzoekenden waar deze commissie bemoeienis mee heeft gehad: wie van de woningzoekenden heeft een woning gevonden, wie is nog steeds zoekend. De informatie daaruit sluit deels aan bij de gegevens uit het Entree-bestand, maar is daar voor een ander deel niet in terug te vinden: Figuur 10 Woningzoekenden die een woning hebben gevonden, 1 juli 2007- 1 juli 2008, volgens agenda RTC en Entreebestand agenda's RTC
Entree
11 woningvinders
10 woningvinders
op agenda, niet in Entree 6 woningvinders
op agenda en in Entree +
5 woningvinders
totaal
in Entree, niet op agenda +
5 woningvinders
=
16 woningvinders
Op de agenda’s van de RTC staan 11 woningzoekende die tussen 1 juli 2007 en 1 juli 2008 een woning in Nijmegen hebben gevonden. Van deze verhuringen zijn er 5 terug te vinden in de Entreebestanden. Van de overige 6 betreffen er 2 verhuringen waarvan de informatie niet compleet in het bestand is opgenomen, 4 zijn er helemaal niet opgenomen. Andersom zijn er van de 10 verhuringen die in het Entree-bestand zijn vastgelegd 5 niet terug te vinden op de agenda’s van de RTC. Het gaat dan met name, op één geval na, om de verhuringen die via het hoofdmodel (woningzoekenden reageren op een advertentie) tot stand zijn gekomen. Combinatie van de beide gegevensbronnen laat zien dat het aantal rolstoelers dat een woning gevonden heeft hoger is (16) dan op basis van de afzonderlijke bestanden lijkt. In het vorige hoofdstuk trokken we op basis van alleen het Entree-bestand de conclusie dat het aantal verhuringen laag-normaal was: 10 in vergelijking tot 8 en 18 de jaren daarvoor. Die conclusie mag naar boven worden bijgesteld. Ook na 1 juli zijn er volgens de RTC-agenda’s flink wat woningen verhuurd aan rolstoelers: 9 in een half jaar. Eind 2008 kent de RTC nog 11 woningzoekenden met een indicatie voor een rolstoelwoning. Overigens blijkt hier ook uit dat de registratie van verhuringen binnen Entree (nog) niet werkt zoals bedoeld is: alle verhuringen, ook de bijzondere gevallen van lokaal maatwerk en bemiddeling zouden daarin opgenomen moeten worden.
Informatie van RolstoelToewijzingsCommissie - 11
3.2
Kwalitatieve informatie
In een gesprek met de RolstoelToewijzingsCommissie hebben we de op dit moment gevolgde werkwijze besproken. De RTC formuleerde daarbij de volgende problemen en knelpunten: Er zijn maar weinig indicatiewoningen aan te bieden Het aanbod van indicatiewoningen (met rolstoel, 0-treden of wonen met zorg-indicatie) in de krant is te laag. Er zijn erg weinig rolstoeldoorgankelijke woningen, en die komen slechts beperkt vrij. Er is geen goede administratie van 0-treden-woningen. In praktijk blijken veel gelijkvloerse woningen, waarvan de beheerder denkt dat het een 0-tredenwoning is, toch niet volledig aan de eisen te voldoen. Vooral de draaicirkel in de verkeersruimten is een probleem. Het is moeilijk rolstoelwoningen te verhuren Het is vaak lastig een geschikte kandidaat voor een rolstoelwoning te vinden. Als er één in de krant wordt aangeboden dan melden zich vaak geen kandidaten met een indicatie. En als die er wel zijn worden woningen ook regelmatig geweigerd. Dan moet nogmaals, in totaal 3 maal, een advertentie in de Entree-krant gezet worden. RTC blijft nodig Het aanbod aan rolstoeltoegankelijke woningen is erg klein. De wensen en behoeften van woningzoekende rolstoelers kunnen erg specifiek zijn. Daarom kan het efficiënter zijn via maatwerk in de RTC op zoek te gaan naar een woning. In de commissie wordt een woning/complex gezocht (relatief makkelijk aan te passen aan de behoefte) en vervolgens wordt gewacht tot daar een plek vrijkomt. “Lokaal maatwerk” in plaats van zoeken via een advertentie. Een indicatie voor m.n. een 0-tredenwoning is weinig waard Een indicatie heeft maar een beperkte waarde. Geïndiceerden hebben alleen voorrang op woningen die naar hun indicatie gelabeld zijn. Die zijn er nauwelijks dus heeft de indicatie ook niet veel zin. Rolstoelgeïndiceerden kunnen eventueel nog via bemiddeling in de RTC aan een woning komen. 0-Tredengeindiceerden kunnen alleen via de krant een woning zoeken en hebben dus helemaal weinig aan hun indicatie Ongelijkheid in indicatiestelling tussen gemeenten De criteria voor het afgeven van indicaties zijn in de verschillende gemeenten van de Stadsregio niet helemaal gelijk. Wat in de ene gemeente een indicatie oplevert hoeft dat in de andere gemeente niet te doen. Indicaties worden wel over en weer geaccepteerd. Dat betekent dat Nijmegen een indicatie afgegeven in een andere gemeente, maar die ze zelf niet zou verlenen, wel honoreert. Overigens leidt dit naar de mening van de RTC niet tot een “indicatieshoppen”. Voor veel rolstoelers geldt net als voor veel andere woningzoekenden dat zij bij voorkeur in de eigen woonomgeving blijven.
12 - Informatie van RolstoelToewijzingsCommissie
De huidige werkwijze leidt tot langdurige leegstand van aangepaste woningen Rolstoelwoningen staan bij bewonerswisseling vaak langdurig leeg. Dat komt enerzijds door de lange verhuurprocedures. De tijd die het duurt voor een woning verhuurd is is met het nieuwe systeem (verplicht 3x adverteren) verlengd. Anderzijds komt het vaak voor dat woningen ook na verhuring nog lange tijd leegstaan. Er zijn meestal nog aanpassingen nodig. Kleine aanpassingen kosten over het algemeen maar enkele weken. Maar grote verbouwingen nemen veel tijd in beslag. De tijd die de procedures hiervoor vragen kan erg oplopen (aanvragen voor bouwvergunningen duren vaak maanden). Dat is voor buitenstaanders, maar ook voor betrokkenen, moeilijk te begrijpen. Rolstoelers die willen gaan samenwonen vallen tussen wal en schip Een rolstoeler die in een aangepaste woning woont en wil gaan verhuizen, bv. omdat hij/zij wil gaan samenwonen, kan binnen de huidige regels niet geholpen worden. Omdat hij/zij al een aangepaste woning heeft, krijgt hij geen indicatie voor een andere/grotere woning. En zeker wanneer het om twee rolstoelers gaat is samenwonen alleen in een grote woning mogelijk. Dilemma: kapitaalsvernietiging versus persoonlijke vrijheid In de commissie worden voorbeelden genoemd van objectief gezien goede rolstoeltoegankelijke woningen die in het (recente) verleden voor veel geld aangepast zijn en nu beschikbaar zijn voor verhuur. Het komt voor dat voor zo’n woning toch geen rolstoelkandidaat gevonden kan worden. Er reageren geen rolstoelers op de advertentie, de woningzoekenden aan wie de woning is aangeboden weigeren. Ze willen niet in die wijk wonen, vinden de woning te donker etc. Enerzijds wordt dit terecht gevonden. Rolstoelers hebben net als andere woningzoekenden recht op meerdere punten eisen aan hun woning te stellen en te zoeken naar de woning die het beste bij hen past. Anderzijds wordt dit door verhuurders en gemeente echter gevoeld als een vorm van vernietiging van maatschappelijk kapitaal. Dat roept de vraag op of je eisen mag stellen aan de redenen die woningzoekenden in een rolstoel hebben om een woning te weigeren? Nieuwbouw van aangepaste woningen is lastig te realiseren Het realiseren van rolstoelwoningen in nieuwbouw is steeds moeilijker. Voor uitbreidingslocaties ontwikkelen de corporaties zelf geen projecten meer, maar nemen die “turn-key” af van projectontwikkelaars. De invloed op indeling en plattegronden is dan maar heel beperkt. Alleen bij herstructurering, waar de grond in bezit van de corporaties is, heeft de corporatie veel invloed op het ontwerp van de woningen.
Informatie van RolstoelToewijzingsCommissie - 13
4
Ervaringen van woningzoekenden in een rolstoel
Het aantal huishoudens dat zoekt naar een rolstoelwoning of een rolstoelwoning gevonden heeft is maar klein. Voor deze evaluatie hebben we 6 mensen gesproken. De hieronder genoemde punten moeten daarom gezien worden dan als individuele ervaringen. Vanwege de beperkte groep is veralgemeniseren niet goed mogelijk. Zoeken via de krant Te weinig gelabeld aanbod Zoals ook aan de feitelijke gegevens en de ervaringen van de RTC valt af te lezen ervaren ook de woningzoekenden dat er te weinig aanbod van rolstoeltoegankelijke woningen in de Entreekrant staat. Daardoor wordt er door woningzoekenden ook vaak gereageerd op woningen zonder dit label. Ze gaan dan op eigen oordeel af of de woning voor hun omstandigheden geschikt (te maken) is. Eén woningzoekende signaleert dat bij woningen die geschikt lijken soms eisen worden gesteld (leeftijd, inkomen) waardoor zij daar niet voor in aanmerking (lijken te) komen. Werking indicatie niet altijd duidelijk, meettijd is belangrijk De zoekers zijn zich niet altijd bewust van het feit dat de voorrang die de indicatie verschaft alleen verleend wordt voor een woning met indicatie. Bij reageren op gewone woningen werkt de indicatie niet. Een deel van de woningzoekenden heeft een lange meettijd. Onder de geïndiceerden zijn veel ouderen die vaak al lang in hun huidige woning wonen. Het feit dat ze in zulke gevallen geen voorrang vanwege hun indicatie krijgen heeft voor hen geen grote gevolgen omdat ze ook op meettijd vaak een hoge positie kunnen scoren. Voor woningzoekenden met een korte meettijd beteknt dit dat de kans een geschikte woning te krijgen erg klein is. Een toewijzing betekent lang niet altijd dat de woning ook gehuurd mag worden Een plaats op positie 1 betekent niet automatisch dat de woning gehuurd kan worden. Na de toewijzing gaat de beoogde bewoner samen met een bouwkundige van Bureau WMO kijken of de woning geschikt is (te maken) voor de woningzoekende. Dat blijkt regelmatig, ook bij aangepaste woningen, niet het geval. Dan gaat de verhuur niet door. Zoeken via bemiddeling Bemiddeling gaat vaak samen met veel eigen inbreng Een aantal woningzoekenden in een rolstoel heeft al op het moment dat ze de indicatie krijgen een uitgesproken idee van de toekomstige woning. Ze zijn al in bepaalde complexen of zelfs specifieke woningen gaan kijken en weten precies waar ze heen willen. Daar wordt
Ervaringen van woningzoekenden in een rolstoel - 15
door bureau WMO en de corporaties dan op ingespeeld. Wanneer de beoogde woning leeg staat of vrij komt wordt die aan de geïndiceerde aangeboden. Eén woningzoekende in een acute situatie had zelf nog geen voorkeur of idee ontwikkeld. Zij was tevreden over de woning die haar aangeboden werd. Algemeen Zoekproces kan langer ervaren worden dan administratief af te lezen Het moment waarop woningzoekenden een indicatie en/of een woning krijgen wordt heel uiteenlopend ervaren. Sommige woningzoekenden hebben al heel snel, bv. na een acute gebeurtenis, een indicatie aangevraagd en gekregen. Zij hebben het zoektraject als vlot beleefd. Er zijn ook woningzoekenden voor wie het een langzaam proces is geweest: door langzaam verminderende mobiliteit kijkt men eerst “gewoon” om naar een gelijkvloerse woning en kan het jaren duren voor een indicatie wordt aangevraagd. Door deze mensen wordt de zoektocht naar een nieuwe woning ervaren als een lang traject. Wisselende meningen over medewerking bureau WMO en corporaties De ervaringen met het bureau WMO en corporaties worden uiteenlopend beoordeeld. Er zijn meerdere woningzoekenden die erg enthousiast zijn over de hulp en begeleiding die geboden werd. Anderen hebben echter soms weinig vertrouwen in “toewijzers”. De scheidslijn lijkt te liggen bij het al dan niet contact hebben met het bureau: mensen die contact hebben gehad en via bemiddeling een woning zoeken/vinden zijn daar positief over, mensen die zelf zoeken in de krant zijn wat argwanender t.o.v. bemiddeling of vinden dat niet nodig. Over de aanpassingen (zijn ze allemaal wel nodig, duurt erg lang) worden enige kritische opmerkingen gemaakt.
16 - Ervaringen van woningzoekenden in een rolstoel
5
Aanpassingen aan verhuurde woningen
In de registratie van de WMO hebben we gekeken of en voor hoeveel geld er aanpassingen in de 16 aan rolstoelgeïndiceerden verhuurde woningen zijn aangebracht. Twee keer was dat niet het geval, in 9 woningen waren kleinere aanpassingen, tot maximaal enkele duizenden euro’s nodig. Eenmaal is er een aanbouw gerealiseerd, de kosten daarvan overstijgen de €50.000. De kosten die gemaakt moeten worden zijn vergelijkbaar met de oude situatie. Ook in 2005 en 2006 was het merendeel van de aanpassing kleinschalig. Het absolute aantal aanpassingen is in die periode hoger, omdat het aanpassingen over twee jaar betreft, maar de verdeling over de prijsklassen komt behoorlijk overeen. Figuur 11 Kosten aanpassing aan rolstoelers verhuurde woningen
aanbouw €5000-15000 juli 2007-2008
€1500-5000
2005/2006
tot € 1500 geen 0
2
4
6
8
10
Aanpassingen aan verhuurde woningen - 17
