INFOFICHE MET DE ROLSTOEL IN HET VERKEER

INFOFICHE

MET DE ROLSTOEL IN HET VERKEER

INHOUD

INLEIDING

Soorten voortbewegingstoestellen ..................................................................... 4

Mobiel zijn is voor iedereen belangrijk, maar niet voor iedereen zo vanzelfsprekend. Personen met een verminderde mobiliteit merken dit dagelijks en zijn vaak afhankelijk van een rolstoel, handbike, driewieler of scooter voor hun verplaatsingen. In 15 maart 2007 werd er een nieuwe categorie van voertuigen aan de wet toegevoegd: de voortbewegingstoestellen.

Waar rijd je op de openbare weg? ................................................................... 5 Hoe steek je over? ........................................................................................... 7 Verlichting en reflectoren ................................................................................. 9 De baan op .................................................................................................. 10 Het openbaar vervoer voor rolstoelgebruikers ................................................. 11 De NMBS ................................................................................................. 11 De Lijn ..................................................................................................... 12

In deze infofiche bespreken we de wettelijke verplichtingen en rechten voor het gebruik van alle voortbewegingstoestellen (bron: www.bivv.be) en lichten we de meeste mogelijkheden toe op vlak van mobiliteit voor rolstoelgebruikers.

Het MIVB ................................................................................................. 14 Autorijden .................................................................................................... 15 Rijbewijs en rijgeschiktheid ........................................................................ 15 Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) ...................... 16 Vrijstelling van BTW & verkeersbelasting .................................................... 16 Parkeerkaart ............................................................................................. 17 Parkeerplaats voor de deur ........................................................................ 17 Overzicht infofiches ....................................................................................... 18 Adressen OZ Shop en OZ Uitleendienst .......................................................... 19

2

3

SOORTEN VOORTBEWEGINGSTOESTELLEN

WAAR RIJD JE OP DE OPENBARE WEG?

We onderscheiden 3 soorten:

Afhankelijk van je snelheid en de situatie mag je rijden op het voetpad, het fietspad of de rijbaan. In sommige gevallen mag je zelfs kiezen. Het type voortbewegingstoestel is hierbij niet van belang.

• Niet-gemotoriseerde voortbewegingstoestellen Het toestel wordt voortbewogen door middel van spierkracht van de gebruiker of zijn begeleider, zonder de hulp van pedalen of hendels.

• Gemotoriseerde voortbewegingstoestellen (maximale snelheid van 18 km/h)

HET VOETPAD

• Rijwielen Een driewielfiets of een rolstoel zonder motor die door de gebruiker worden voortbewogen door middel van handgrepen (handbike) of pedalen worden rijwielen genoemd.

Als je voortbewegingstoestel niet sneller rijdt dan stapvoets, dan word je gelijkgesteld aan een voetganger en moet je ook alle verkeersregels voor voetgangers naleven. Zoals elke voetganger heeft de rolstoelgebruiker ook toegang tot: • voetgangerszones; • (woon)erven; • wegen voorbehouden voor voetgangers, fietsers en ruiters; • speelstraten. Als het voetpad ontbreekt, te smal of onberijdbaar is, mag je ook gebruikmaken van het fietspad. Als er ook geen fietspad is mag je op de rijbaan rijden.

4

5

HET FIETSPAD

HOE STEEK JE OVER

Rijd je met je voortbewegingstoestel sneller dan 8 km per uur? Dan word je gelijkgesteld aan een fietser en moet je alle verkeersregels en verplichtingen voor fietsers naleven.

Bij het oversteken gelden dezelfde regels als voor voetgangers en komt veiligheid steeds op de eerste plaats.

Rolstoelgebruikers mogen net als fietsers: • Tegen het andere verkeer in rijden in straten waar specifieke signalisatie dit toelaat. • Gebruikmaken van wegen voorbehouden voor landbouwvoertuigen, voetgangers, fietsers en ruiters. • Rijden in (woon)erven, op voorwaarde dat voetgangers niet in gevaar worden gebracht of worden gehinderd.

ZEBRAPAD

Bij het oversteken moet je gebruikmaken van fietsoversteekplaatsen om je naar een tweerichtingsfietspad te begeven aan de andere kant van de rijbaan. Hou steeds rekening met naderende voertuigen en wees voorzichtig! Net als een fietser moet je rolstoel ook voorzien zijn van een toeter of bel en reflectoren. Hier komen we verder in de infofiche nog op terug. De rijbaan Als gebruiker van een rolstoel die beschouwd wordt als een rijwiel moet je rechts op de rijbaan rijden. Als je voortbewegingstoestel smaller is dan 1 meter, mag je ook gebruik blijven maken van het fietspad.

Als er zich op minder dan 30 m een zebrapad bevindt, ben je verplicht het te gebruiken. • Op beschermde oversteekplaatsen (bevoegd persoon of verkeerslichten) wacht je steeds tot je over mag steken (bijvoorbeeld groen licht). • Op onbeschermde oversteekplaatsen zijn er geen bevoegde personen of verkeerslichten die het verkeer regelen. Je moet daarom altijd rekening houden met naderende voertuigen en voorzichtig zijn als je je op de rijbaan begeeft. De bestuurders van hun kant moeten voorrang verlenen aan rolstoelgebruikers die oversteken of op het punt staan om dit te doen. Op onbeschermde oversteekplaatsen hebben trams altijd voorrang.

HAAKS OVERSTEKEN De wegcode verplicht je om bij het oversteken steeds de kortste afstand te nemen. Ook als rolstoelgebruiker moet je daarom de straat haaks (loodrecht) oversteken.

GEPARKEERDE AUTO’S Is er geen zebrapad, dan moet je een veilige plaats kiezen om over te steken zodat het andere verkeer je zeker kan zien. Steek daarom nooit over in een bocht, op de top van een helling of tussen geparkeerde voertuigen.

6

7

VERLICHTING EN REFLECTOREN In het verkeer moet je niet alleen zien, maar moet je ook gezien worden! Lichten en reflectoren zijn vanaf valavond, ’s nachts en bij beperkt zicht altijd aangewezen en soms ook verplicht.

VERLICHTING Op delen van de openbare weg die voorbehouden zijn voor voetgangers is verlichting geen verplichting, maar wel aan te raden. Op delen van de openbare weg die niet voorbehouden zijn voor voetgangers (bijvoorbeeld het fietspad of de rijbaan) ben je verplicht om vooraan een wit of geel licht te hebben en achteraan een rood licht. Enkel bij de driewielfiets en een scooter moet de verlichting permanent aanwezig zijn. Voor de andere voortbewegingstoestellen mag je gebruikmaken van wegneembare verlichting.

REFLECTOREN Rijwielen moeten voorzien zijn van reflectoren aan de voorwielen, achterwielen en pedalen. Reflectoren zijn voor de andere voortbewegingstoestellen nog steeds geen verplichting, maar wel een echte aanrader: een fluohesje, reflecterende stickers of accessoires,... Voorzie reflectoren aan de voor-, zij- en achterkant.

8

9

DE BAAN OP RIJBEWIJS Bestuurders van gemotoriseerde voortbewegingstoestellen zoals elektrische scooters moeten geen rijbewijs hebben.

VERZEKERING Bestuurders van gemotoriseerde voortbewegingstoestellen zoals elektrische scooters moeten geen rijbewijs hebben. • Niet-gemotoriseerde voortbewegingstoestellen en rijwielen Bestuurders van deze voortbewegingstoestellen zijn niet verplicht om een verzekering af te sluiten. Het is echter wel aangeraden om een verzekering privé-leven (‘familiale polis’) te nemen. • Gemotoriseerde voortbewegingstoestellen Bestuurders van deze voortbewegingstoestellen vallen onder de wet van de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen (21 november 1989). Je moet dus een autoverzekering hebben (verzekering burgerlijke aansprakelijkheid) om op de openbare weg te mogen rijden. Dit wordt ook de groene kaart genoemd en die moet je altijd meenemen als je met de scooter of elektrische rolwagen de straat op gaat.

PECH ONDERWEG Wanneer je met je rolstoel of scooter onderweg in panne valt en er kan je niemand komen depanneren, kan je altijd een beroep doen op een pechverhelpingsdienst.

10

HET OPENBAAR VERVOER VOOR ROLSTOELGEBRUIKERS NMBS (NATIONALE MAATSCHAPPIJ DER BELGISCHE SPOORWEGEN) De NMBS is actief bezig om zijn stations aan te passen aan personen met een handicap. Er zijn ondertussen meer dan 113 Belgische stations die een aangepaste dienstverlening bieden en dit 7 dagen op 7, van de eerste tot de laatste trein. • 24 uur op voorhand reserveren Om het reizen te vergemakkelijken en zeker te zijn van de dienstverlening in de vertrek-, overstap- en bestemmingsstations, reserveer je best minstens 24 uur voor je vertrek je treinreis. Dit kan telefonisch (02 528 28 28) of via het online reserveringsformulier op www.nmbs.be. De reservering geeft je de zekerheid dat het vertrek- en bestemmingsstation voor jou toegankelijk is. Er wordt nagegaan of er nog beschikbare plaatsen zijn in de trein. Iemand zal je helpen bij het in- en uitstappen. Als de NMBS niet volledig aan jouw vraag kan voldoen, zal de klantendienst alternatieven voor je zoeken. • Dag van de reis Je bent best 15 minuten vóór het vertrek aanwezig in het station. In elke trein zijn plaatsen voorzien voor je rolstoel. Om de afstand tussen de trein en het perron te overbruggen wordt er een mobiele laadbrug voorzien. • Aangepaste tarieven Met een kaart ‘Kosteloze begeleider’ of een Nationale verminderingskaart voor het openbaar vervoer kan je een vervoerbewijs kopen in de trein zonder extra kosten. 11

Als je een kaart ‘Kosteloze begeleider’ hebt, dan mag je je gratis laten begeleiden door een persoon naar keuze. Je kan ook gebruikmaken van de Ticket online service. Daar kan je je biljet via internet kopen en zelf printen. Vergeet echter niet eerst je bijstand te reserveren voor je een biljet koopt. Meer informatie? Ga naar www.nmbs.be en klik door naar ‘klantendienst’, ‘reizigers met beperkte mobiliteit’.

DE LIJN • Bussen en trams Rolstoelgebruikers kunnen in heel Vlaanderen contact opnemen met De Lijn om te checken of een rit toegankelijk is, voor zowel de bus en/of tram als voor de gevraagde haltes. Wordt de toegang verzekerd, dan kan de rolstoelgebruiker een plaats reserveren. Zo heeft hij de garantie dat hij kan meerijden. Als het gewone aanbod niet rolstoeltoegankelijk is, stuurt De Lijn een taxi of aangepast busje. • De belbus De belbus rijdt niet volgens een vaste route of dienstregeling, maar stopt aan bushaltes die op voorhand werden aangevraagd. Doordat alle belbusjes uitgerust zijn met een lift kunnen ook rolstoelgebruikers gebruikmaken van de belbus. Vooraf reserveren is noodzakelijk! Om een rit met de belbus te reserveren, moet je de belbuscentrale minstens 2 uur op voorhand reserveren, bij voorkeur 1 dag vooraf. De telefonist brengt je reservatie meteen in orde. De belbus pikt je dan op het afgesproken moment op aan de afgesproken halte.

12

Reservaties worden enkel telefonisch aanvaard met uitzondering voor doven, slechthorenden en mensen met afasie. Zij kunnen reserveren via fax of e-mail. Meer informatie? Ga naar www.delijn.be en klik onderaan onder 'Reisinfo' op 'Belbus'. • Gratis abonnement Als je ingeschreven bent bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) of een tegemoetkoming krijgt van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid (FODSZ) én in Vlaanderen woont, heb je recht op een gratis Buzzy Pazz of Omnipas. Je krijgt je abonnement automatisch thuis opgestuurd. Heb je recht op een gratis abonnement, maar heb je het nog niet gekregen? Neem dan contact op met de dienst ‘Abonnementen’ in je provincie. Meer informatie? Ga naar www.delijn.be en klik door naar ‘vervoersbewijzen’, 'kortingen en voordeeltarieven', ‘personen met een handicap’. • Contactgegevens De Lijn

Telefoon

Antwerpen

03 218 14 11 03 218 14 94

03 218 14 29

Limburg

011 85 42 11 011 85 03 00

011 85 03 02

Oost-Vlaanderen 09 211 91 11 09 211 91 91

09 211 91 90



Telefoon belbus

Fax Belbus

09 211 91 93*

Vlaams-Brabant 016 31 37 11 016 31 37 00

016 31 37 05

West-Vlaanderen 059 56 52 11 059 56 52 56

059 56 52 36

* Enkel om een rit voor een rolstoelgebruiker te reserveren.

13

MIVB (MAATSCHAPPIJ VOOR HET INTERCOMMUNAAL VERVOER TE BRUSSEL)

AUTORIJDEN

• Bussen en trams

RIJBEWIJS EN RIJGESCHIKTHEID

Alle trams en bussen van het MIVB hebben een verlaagde instap en de nieuwe trams en bussen zijn ook toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Het Centrum voor Rijgeschiktheid en voertuigaanpassing (CARA) is een afdeling van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV). Vanaf het ogenblik dat je medische situatie wijzigt (bijvoorbeeld na een hersenbloeding, ernstige knieproblemen, MS,...) en je rijgeschiktheid afgenomen kan worden ben je wettelijk verplicht om je rijgeschiktheid te laten testen. Dit is ook belangrijk om in orde te blijven met je verzekering.

• Taxibus voor personen met een beperkte mobiliteit De MIVB organiseert op aanvraag een speciale dienst voor personen met een handicap. Het is een bediening van deur tot deur, die aan de verplaatsingen beantwoordt van mindervalide reizigers, slechtzienden op personen met beperkte mobiliteit. Taxibus is enkel beschikbaar voor personen die erkend worden door de Federale Overheidsdienst (FOD) Sociale Zekerheid als persoon met een handicap*. De dienst wordt verzorgd van maandag tot zaterdag, van 5u tot 1u. De prijs van een reis is de prijs die op de dag van betaling in het prijsoverzicht vermeld staat. Reserveren kan telefonisch of via het inschrijvingsformulier dat terug te vinden is op de website. De reservatie moet ten laatste op de werkdag voor de geplande verplaatsing, voor sluiting van de dienst, geregistreerd zijn.

Voor alle vragen in verband met rijgeschiktheid en voertuigaanpassingen na ziekte en handicap kan je bij CARA terecht. CARA levert geen rijbewijzen, wel rijgeschiktheidsattesten. De onderzoeken door het CARA zijn gratis. CARA Haachtsesteenweg 1405, 1130 Brussel. Tel. 02 244 15 11, fax 02 216 43 42 of mail naar [email protected]

Dienst Taxibussen Koningsstraat 76,1000 Brussel. Tel. 02 515 23 65 (van maandag tot vrijdag 7u-19u, zaterdag 8u-16u) of vul een online contactformulier in (www.mivb.be). *voorwaarden op www.mivb.be of via 070 23 00 00

• Andere Voor specifieke informatie over andere vervoersmogelijkheden in je streek, kan je je richten tot OZ Sociale Dienst, het OCMW of een vereniging voor personen met een handicap. Meer informatie? Surf naar www.mivb.be en klik door naar 'beperkte mobiliteit', ‘minibus voor gehandicapten’. 14

15

VLAAMS AGENTSCHAP VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP (VAPH) Het VAPH kan tussenkomsten verlenen in de aanpassingen van de wagen voor personen met een handicap. Om hiervan te genieten moet de aanvrager ingeschreven zijn bij het VAPH en een aanvraag tot tussenkomst hebben ingediend voor aanpassen van een voertuig. Wanneer het aanpassingen zijn om de wagen zelf te kunnen besturen, is een attest van CARA noodzakelijk. Meer informatie? Informeer bij OZ dienst VAPH*, tel. 03 201 85 75 of kijk op www.vaph.be.

VRIJSTELLING VAN BTW & VERKEERSBELASTING Als persoon met een handicap kan je een vrijstelling krijgen van de BTW bij de aankoop en het onderhoud van de wagen en word je vrijgesteld van de verkeersbelasting. Je moet hiervoor beschikken over een attest van het FODSZ. Meer informatie? Informeer bij OZ Sociale Dienst*, tel. 03 201 84 80.

PARKEERKAART Als je een verminderde mobiliteit hebt, kan je een parkeerkaart aanvragen bij het FODSZ. In sommige gemeenten word je met een parkeerkaart vrijgesteld voor het betalend parkeren. Meer informatie? Informeer bij OZ Sociale Dienst op het nummer 03 201 84 80.

PARKEERPLAATS VOOR DE DEUR Als je recht hebt op een parkeerkaart, dan kan je een parkeerplaats voor personen met een handicap aanvragen in de nabijheid van je woning of werk. Het verkrijgen van een parkeerplaats is aan strikte voorwaarden verbonden en je moet kunnen aantonen dat er aan je woning geen mogelijkheid is om je wagen te parkeren om in- of uit te stappen. De procedure voor de aanvraag ervan verschilt van gemeente tot gemeente. Informeer je dus goed. Goed om weten: iedereen die een parkeerkaart voor personen met een handicap heeft, mag parkeren op de parkeerplaats die je hebt aangevraagd. De aangevraagde parkeerplaats is dus niet op naam.

*Dienst maatschappelijk werk van OZ501 16

17

OVERZICHT ANDERE INFOFICHES

WAAR VIND JE DE OZ SHOP?

IN EN UIT DE AUTO STAPPEN

OZ SHOP ANTWERPEN Boomsesteenweg 5 2610 Wilrijk Antwerpen tel. 03 201 84 97 [email protected]

STAAN, LIGGEN EN ZITTEN MET KLEINE HULPMIDDELEN STAPPEN MET HULPMIDDELEN DE WONING AANPASSEN: HET TOILETBEZOEK

OZ SHOP BRUGGE Gistelsesteenweg 294 bus 1 8200 Sint-Andries Brugge tel. 050 40 54 97 [email protected] Openingsuren: Kijk voor de meest recente openingsuren op www.oz.be/kantoren Producten kopen in de OZ Shop kan op drie manieren • Je winkelt in alle rust in de OZ Shop. • Je bestelt online via shop.oz.be • Je geeft je bestelling door aan een plaatselijk OZ kantoor. Vanaf € 125 leveren we gratis aan huis. Bij lagere bedragen betaal je € 25 leveringskosten. Haal je de bestelling zelf af in een OZ kantoor, dan betaal je uiteraard geen extra kosten.

18

19

De ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst geven gratis en vrijblijvend advies aan hun klanten. Ergotherapeuten gaan samen met jou op zoek naar hulpmiddelen die dagelijkse handelingen kunnen vereenvoudigen en ervoor zorgen dat je langer op een veilige én zelfstandige manier thuis kan wonen. Het kan gaan om kleine hulpmiddelen, maar ook om advies om de woning aan te passen. Via deze infofiche vind je alvast heel wat meer informatie. Voor een advies op maat neem je contact met de ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst.

OZ is de overkoepelende naam van een aantal entiteiten die elk hun eigen activiteiten organiseren, zoals o.a.: • Onafhankelijk Ziekenfonds 501/OZ501: ziekteverzekering en aanvullende diensten • OZ Vitaliteit vzw: beweeg- en voedingsadvies, info- en doesessies en gezondheidscheck-up • OZ reizen nv: reisbureau en organisator van groepsreizen (erkenningsnummer 1245) • OZhulp@home vzw: huishoud- en strijkhulp via dienstencheques • OZ Kinderopvang vzw: kinderopvang • Kriebels & Kuren vzw: jeugdvakanties (erkend door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap als landelijke jeugdvereniging) en gezinsvakanties • Via OZ vzw: vrijwilligerswerking • OZ Vakantieverblijven vzw: verhuur OZ Vakantieverblijven • OZ Shop vzw en OZ Shop nv: thuiszorgwinkel Informatie, tarieven en voorwaarden zijn steeds onder voorbehoud van wijzigingen. Kijk voor de meest recente informatie op www.oz.be/gezondheid

www.oz.be

Ondernemingsnummer: 0411.760.941 V.U.: Rik Selleslaghs - Boomsesteenweg 5 - 2610 Wilrijk Antwerpen 06-2015

Deze infofiche werd gerealiseerd door de ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst. Voor meer informatie kan je steeds bij hen terecht: 03 201 84 80 of via [email protected]